Laboratuvar Test Rehberi - Özel DiyarLife Hastanesi

ÖZEL DİYAR LİFE DAĞKAPI
HASTANESİ
LABORATUVAR
TEST REHBERİ
KODU: BL.RH. 001
YAYIN TAR:
10.03.2014
REVİZYON NO: 01
1 / 54
REVİZYON TAR:
TEMMUZ 2017
SAYFA:1/54
GİRİŞ
Tanı ve tedavinin takibinde laboratuvarlar gittikçe artan bir öneme sahip olup
istatistiksel veriler tıbbi kararların yaklaşık % 70’inin laboratuvar sonuçlarına dayanılarak
verildiğini göstermektedir. Test sonuçlarının güvenilirliği sadece laboratuvar çalışmasına bağlı
değildir. Numune alımından laboratuvara ulaştırılmasına, numunelerin hazırlanması, analizi
ve sonuçların raporlanmasına kadar birçok basamaktan etkilenmektedir. Bu basamaklar:
Analiz öncesi (Preanalitik dönem), Analiz sırası (Analitik dönem) ve Analiz sonrası
(Postanalitik dönem) şeklinde sıralanabilir.
Son yıllardaki teknolojik gelişmeler ve kalite kontrol sistemlerinin uygulanması,
analitik dönemdeki hataları azaltmış ve özellikle preanalitik dönem hataları üzerinde
yoğunlaşmaya neden olmuştur. Analiz öncesi faktörleri kontrol altına almak klinikler ve
laboratuvarın birlikte çalışmasını zorunlu kılar. Hataları önlemek, en azından minimal düzeye
indirmek için klinikler ve laboratuvar; örnek alımı, laboratuvara ulaştırılması ve testin
yapılmasına kadar olan hazırlama safhalarında azami dikkati sarf etmelidir.
Özel Diyar Life Dağkapı Hastanesi Laboratuvarı olarak, bu kılavuz ile birlikte
klinik/laboratuvar işbirliğinin ve iletişiminin artmasında ve kaliteli hizmeti sunma yolunda bir
adım daha attığımıza inanıyoruz.
KODU: BL.RH. 001
YAYIN TAR:
10.03.2014
REVİZYON NO: 01
2 / 54
REVİZYON TAR:
TEMMUZ 2017
SAYFA:1/54
İÇİNDEKİLER
TIBBİ BİYOKİMYA TEST REHBERİ
1.TIBBİ BİYOKİMYA LABORATUVARINDA KALİTE KONTROL
1.1.İç (İnternal) Kalite Kontrol:
1.2.Dış (Eksternal) Kalite Kontrol:
2.LABORATUVAR TESTLERİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER
3.TESTLERİN MİNİMUM TEKRARLAMA ARALIKLARI
4.LABORATUVAR İŞ AKIŞI
4.1.Testlerin Hastane Otomasyon Sistemine Girilmesi
4.2.Örneklerin Uygun Şekilde Alınması
4.3.Örneklerin Uygun Şekilde Etiketlenmesi
4.4.Örneklerin Uygun Şekilde Transferi
5.ÖRNEK KABUL RET KRİTERLERİ
5.1.Kabul Kriterleri
5.2.Ret Kriterleri
6.ANALİTİK EVRE
7.PANİK DEĞERLER LİSTESİ
8.TIBBİ BİYOKİMYA LABORATUVARI SONUÇ TESLİM SÜRELERİ
9.TIBBİ BİYOKİMYA LABORATUVARINDA ÇALIŞILAN TESTLER
KODU: BL.RH. 001
YAYIN TAR:
10.03.2014
REVİZYON NO: 01
3 / 54
REVİZYON TAR:
TEMMUZ 2017
SAYFA:1/54
TIBBİ BİYOKİMYA TEST REHBERİ
1.TIBBİ BİYOKİMYA LABORATUVARINDA KALİTE KONTROL
Laboratuvar hizmetlerinin güvenilirliği, bir kalite sisteminin oluşturulması, Ulusal ve
Uluslararası kalite kontrol programlarındaki performansın değerlendirilmesi ile sağlanır.
Laboratuvarımızda da kalite kontrol çalışmaları iç ve dış kalite kontrol olmak üzere
birbirini tamamlayan iki farklı program ile sürdürülmektedir. Çalışılan testlerin doğruluğu
ve tekrarlanabilirliği, düzenli olarak iç ve dış kalite kontrol çalışmaları ile laboratuvar
kalite kontrol kuralları çerçevesinde takip edilmektedir.
1.1.İç (İnternal) Kalite Kontrol:
İç Kalite Kontrol Programı, çalışılan testlerin doğruluk ve tekrarlanabilirliğini takip etmek
için uygulanır. Bu amaçla, laboratuvarımızın tüm birimlerinde, değeri önceden
belirlenmiş kontrol örnekleri, en az iki seviyeli olarak, hasta örnekleri çalışılmadan önce
ve gün içinde belirli aralıklarla çalışılır. Kontrol sonuçlarının beklenen sınırlar içinde
çıkması, sistemin başarılı çalıştığını gösterir. İç Kalite Kontrol Programı ile,
laboratuarımızın günlük ve günler arası performansı denetlenmektedir.
1.2.Dış (Eksternal) Kalite Değerlendirme:
Uluslararası kalite güvencesi altında çalışan laboratuvarımızda Dış Kalite Kontrol Programı
uygulanmakta ve laboratuvarımız, Dış Kalite Kontrol Kuruluşları tarafından
sertifikalandırılmaktadır. Dış Kalite Kontrol, laboratuvar sonuçlarının kalitesinin
(doğruluk, güvenilebilirlik ve tekrarlanabilirlik), tarafsız dış kuruluşlarca objektif
yöntemlerle değerlendirilmesi işlemidir. Dış kalite kontrol programları ile
laboratuvarımızın performansı ve verileri diğer laboratuvarlarla karşılaştırılarak
değerlendirilmektedir.
2.LABORATUVAR TESTLERİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER
Kan alımından önceki etkiler (Analiz öncesi (Preanalitik) Evre):
1.Postürün etkisi: Ayakta duran bir kişide kan hacmi yatan bir kişiye göre 600-700 ml
daha azdır. Bu durum kan hacminde %10 civarında azalmayı gösterir. Gerçek neden kanın
proteinsiz sıvısının doku arasına geçmesidir. Bu durum plazma hacminde önemli farka
neden olur. Buna paralel olarak; enzimler ve protein hormonlar dahil tüm proteinler,
proteinlere kısmen bağlı kalsiyum, bilirubin ve proteine bağlı ilaçların konsantrasyonu
etkilenir.
KODU: BL.RH. 001
YAYIN TAR:
10.03.2014
REVİZYON NO: 01
4 / 54
REVİZYON TAR:
TEMMUZ 2017
SAYFA:1/54
2.Egzersizin etkisi: Egzersizin vücut sıvılarının yapılarına etkisi aktivitenin süresi ve
yoğunluğu ile ilgilidir. Egzersiz sonunda alınan kan örneklerinde kreatin kinaz (CK) başta
olmak üzere aspartat aminotransferaz (AST), laktat dehidrogenaz (LDH), üre, kreatinin,
transferrin sonuçlarında yükselmelerin olduğu, kan glukozunun değişimler gösterdiği,
plazma renin aktivitesi, aldosteron, büyüme hormonunun (growth hormon) patolojik
düzeylere ulaştığı göz önünde bulundurulmalıdır.
3.Hospitalizayon ve immobilizasyon: Birkaç gün yatma sonrası plazma ve ekstrasellüler
sıvı hacmi azalır.Bu duruma paralel olarak hematokrit artar. Uzun süreli yatma sonucu
sıvı retansiyonu oluşur ve serum protein 0,5g/dL, albumin 0.3 g/dL azalma gösterir.
Ayrica kemikten Ca mobilizasyonu ile iyonize kalsiyum artar. Uzayan immobilizasyon
plazma kortizonün sirkadiyen değişimini genişletir. Katekolaminleri azaltır.
4.Sirkadiyen değişim: Beden sıvılarının çoğu yapıtaşı gün boyu döngüsel değişim gösterir.
Bu değişimlere katkıda bulunan başlıca faktörler postür, aktivite, beslenme, stres, gün
ışığı, karanlık, uyku ve uyanıklıktır. Bu döngüsel değişimler oldukça büyük değerlere
varabildiğinden numune alma standardizasyonunun iyi denetlenmesi gerekir. Büyüme
hormonu uykuya daldıktan kısa süre sonra yükselir. Oysa bazal plazma insülini, sabah ve
akşam daha yüksek düzeydedir. ACTH ve kortizol gece saatlerinde minimal düzeydedir.
İdrar hacmi ve kreatinin atılımı gece azalır.
Tablo 1: Bazı analitlerin gün içinde gösterdiği değişimler.
Analit
Kortizol
Testosteron
TSH
T4
Prolaktin
Demir
Potasyum
Maksimum Olduğu Minimum
Olduğu % Günlük Değişim
zaman
zaman
5:00-8:00
21:00-03:00
180–200
2:00-4:00
20:00-24:00
20-24
20:00-2:00
07:00-13:00
5-15
8:00-12:00
23:00-03:00
10-20
5:00-7:00
10:00-12:00
80-100
14:00-18:00
02:00-04:00
50-70
14:00-16:00
23:00-01:00
5–10
5.Açlık durumu: Açlık kan şekeri düzeyi ve trigliserit ölçümleri gibi bazı testler için istenen
bir durum olduğu gibi, laboratuvar işleminin standardizasyonu ve teknikleri açısından
numune alımında 10-12 saatlik açlık istenir. Bu durumun 16 saatten uzun olmaması
gerekir. Bu durumda özellikle glukoz, bilurubin, trigliserit seviyeleri etkilenmektedir.
6.Besinlerin etkisi: Bazı plazma yapıtaşlarının konsantrasyonu yakın zamanda yenilip
içilen besinlerden etkilenir. Bunların içinde kan glukozu, trigliserid, alkalen fosfataz
(özellikle intestinal izoenzim) sayılabilir. Fazla protein alımı üre, amonyak ve ürik asit
KODU: BL.RH. 001
YAYIN TAR:
10.03.2014
REVİZYON NO: 01
5 / 54
REVİZYON TAR:
TEMMUZ 2017
SAYFA:1/54
değerlerini etkilemektedir. Ayrıca serumun lipemik olması ölçümler için kullanılan
yöntemleri etkileyebilir. Kahve, çay, kola gibi kafein bulunan içecekler, metabolitlerin
konsantrasyonu üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Bazı testler için özel diyet
gerekmektedir (HVA, VMA, Katekolaminler, metanefrinler, gaitada gizli kan aranması).
7.Sigara içme: İçerdiği nikotinden dolayı sigara birçok testi etkiler. Bunların içinde
lipidler, hormonlar, vitamin B12, CEA gibi parametreler sayılabilir.
8.Alkol kullanımı: Numune verilmeden en azından son 24 saat içerisinde alkol
alınmamalıdır. Ürik asit, trigliserit, laktat yükselebilmektedir. Uzun süreli alkol
kullanımında GGT, HDL, MCV değerleri artabilmektedir.
9.İlaçların etkisi: İlaçlar analiz yöntemlerini in vitro etkilediği için in vivo değişimlere de
yol açabilirler. Bu durum hastanın doktoru tarafından dikkate alınmalı ve gerekli
durumlarda laboratuvar uzmanlarına bilgi vermelidir.
10.Yüksek ateş: Serum hormon düzeyleri yanı sıra lipitler, kalsiyum, ürik asit gibi birçok
parametreyi etkiler.
11. Şok ve Travma: Doku hasarına göre birçok değişime yol açabilir.
12.Cinsiyet ve yaşın etkisi: Hastanın yeni doğan, puberte, yetişkin olmasına ve cinsiyete
göre çeşitli hormon, enzim, lipidler, elementler gibi birçok parametre değişim gösterir.
Örneğin: alkalen fosfataz, kemik büyümesine paralel olarak pubertede en yüksek
değerlere ulaşır. Puberteden sonra aktivite azalır. Menstrüel döngü sırasında da
kadınların hormon değerleri çok değiştiğinden LH, FSH gibi menstrüel periyotta testler
için kan gönderilirken döngü gününün de belirtilmesi unutulmamalıdır. CA-125 normalin
2 katına çıkabilir.
3.TESTLERİN MİNİMUM TEKRARLAMA ARALIKLARI
Biyokimyasal parametrelerin belirli yarı ömürleri vardır. Bu süreden önce testin
tekrarlanması hastalığın takibi açısından fayda sağlamayacaktır. Bu nedenle klinisyenler
tarafından her testin minimum tekrarlanma süresinin bilinmesi oldukça önemlidir.
KODU: BL.RH. 001
YAYIN TAR:
10.03.2014
REVİZYON NO: 01
6 / 54
REVİZYON TAR:
TEMMUZ 2017
SAYFA:1/54
Tablo 3: Testlerin Minimum Tekrarlanma Aralıkları
TESTLER
ARALIKLAR
Üre, Kreatinin
1 Gün
Karaciğer Fonksiyon Testleri
3 Gün
Çinko (Zn), Bakır (Cu), fruktozamin
7 Gün
Lipid Profili; Kolesterol, Trigliserid, HDL Kolesterol
13 Gün
FSH, LH, Prolaktin, Testosteron, E2, SHBG
13 Gün
Tiroid Fonksiyon Testleri, TSH, FT4, FT3
13 Gün
Demir (Fe), Ferritin
14 Gün
AFP, CA 125, CA 19.9, CA 15.3, CEA, PSA
28 Gün
Progesteron, Renin, Aldosteron, Parathormon, IGF-1, GH
28 Gün
Vitamin B12, Folik Asit
60 Gün
HbA1c
60 Gün
25 OH Vitamin D
90 Gün
Not: Acil Servisten yapılan istemlerde bu sınırlamalar geçerli değildir.
4.LABORATUVAR İŞ AKIŞI
Laboratuvar iş akış şeması tablodaki gibidir.
KODU: BL.RH. 001
YAYIN TAR:
10.03.2014
REVİZYON NO: 01
7 / 54
REVİZYON TAR:
TEMMUZ 2017
SAYFA:1/54
KODU: BL.RH. 001
YAYIN TAR:
10.03.2014
REVİZYON NO: 01
8 / 54
REVİZYON TAR:
TEMMUZ 2017
SAYFA:1/54
4.1.Testlerin Hastane Otomasyon Sistemine Girilmesi
Poliklinik, Acil birimi ve Servislerden hastane otomasyon sistemine giriş yapılarak
tetkik girişleri yapılır ve böylece laboratuvar informasyon sistemi (LİS)’ne hangi testlerin
çalışılacağı bilgisi gönderilmiş olur.
Laboratuvarda çalışılan testler aşağıdaki tablodadır.
BİYOKİMYA
KOD
TEKKİK ADI
HORMON
KOD
TEKKİK ADI
HEMATOLOJİ
KOD
TEKKİK ADI
KOD
901780
İDRAR
TEKKİK ADI
901500
Glukoz (AKŞ)
903470
Free T3
901620
Hemogram
901500
Glukoz (Tokluk)
903480
Free T4
903400
Sedimantasyon
901520
OGTT
904030
TSH
901920
Kan gazları**
901940
BUN
906880
Anti Tg*
902210
Kreatinin
903210
Prolaktin
901441
Glukoz
901500
Glukoz (spot)
904120
Ürik Asit
901280
FSH
902261
LDH
901940
Üre (spot)
903990
Trigliserid
902410
LH
903251
Total Protein
902210
Kreatinin (spot)
902110
Total Kolesterol
901160
Estradiol (E2)
900211
Albumin
904120
Ürik Asit (spot)
901580
HDL Kolesterol
903180
Progesteron
900373
Amilaz
900370
Amilaz (spot)
902290
LDL KOL
900650
β - hCG
902111
Total Kolesterol
903260
Kalsiyum (spot)
900580
AST
903930
Testosteron
903992
Trigliserid
901260
Fosfor (spot)
900200
ALT
903220
PSA
BOS
903240
Protein (spot)
903240
Total protein
902980
PTH*
903240
Protein
904120
Ürik asit (spot)
900210
Albumin
903280
Free PSA
901500
Glukoz
903670
Sodyum (spot)
900690
Total Bilirubin
900250
AFP
902090
Klor
903130
Potasyum (spot)
900692
Direkt Bilirubin
902030
CEA*
902090
Klor (spot)
901390
GGT
900810
CA 125*
901790
Fenobarbital*
902260
LDH
900820
CA 15-3*
901790
Valprok Asit*
902190
CK
900830
CA 19-9*
901790
Fenitoin*
901500
Glukoz (24h)
900880
CK-MB
901220
Feritin
901790
Karbamezapin *
901940
Üre (24h)
900340
ALP
901240
Folat
901790
Digoksin *
902210
Kreatinin (24h)
900370
Amilaz
904150
Vit-B 12
904120
Ürik Asit (24h)
901260
Fosfor
901840
İnsülin*
900370
Amilaz (24h)
901020
Demir
902170
Kortizol*
PT
903260
Kalsiyum (24h)
901040
Demir Bağ. Kap.
900480
Anti TPO*
aPTT
901260
Fosfor (24h)
901460
HbA1c
Fibrinojen*
903240
Protein (24h)
901910
Kalsiyum (Ca)
D-Dimer
903670
Sodyum (24h)
902090
Klor (Cl)
ASO
903130
Potasyum (24h)
903130
Potasyum (K)
CRP
902090
Klor (24h)
903670
Sodyum (Na)
RF
901460
HbA1 C
PLEVRAL MAYİ
İLAÇ DÜZEYİ
KOAGULASYON
SEROLOJİ
MANUEL TESRLER
Tam İdrar Tetkiki
SPOT İDRAR
24 SAATLİK İDRAR
ABO-Rh Kan Gr.
Cross Match
Periferik Yayma
*Numune transferi ile anlaşmalı dış laboratuvarda çalışılmaktadır
**Hastabaşında çalışılmaktadır
KODU: BL.RH. 001
YAYIN TAR:
10.03.2014
REVİZYON NO: 01
9 / 54
REVİZYON TAR:
TEMMUZ 2017
SAYFA:1/54
4.2. Numunelerin Alımı ile İlgili Kurallar
a) Açlık kanı alınırken hastanın 8-12 saatlik aç olmasına (gece açlığı) dikkat edilir. Gündüz
vakti aynı süre kadar sağlanan açlık, gece açlığına eşit değildir.
b) Hasta en az 15 dk kadar rahat bir pozisyonda olmalıdır.
c) Kolunda serum takılı olan hastalardan kan alınmamalıdır. Fakat serumla hastaya
verilen madde dışında yapılacak analiz için serum takılı olmayan koldan kan alınabilir.
Serumla verilen maddenin kan düzeyi ölçülecekse, serum akışı durdurulduktan 5 dk sonra
kan alınmalıdır.
d) Kan enjektörle alınmışsa iğnesi çıkarıldıktan sonra tüpe yavaşça ve tüp kenarından
kaydırılarak boşaltılmalıdır. İğne ince olursa, kan iğneden tazyikli olarak bir nevi püskürtme
gibi boşaltırsa veya iğne, enjektör, kanın boşaltılacağı tüp ve numune alınacak bölge ıslak
veya nemli olursa hemoliz meydana gelir. Bununla birlikte alınan kanın laboratuara
gönderilmeden önce uzun süre bekletilmesi veya kanın santrifüj edilmeden buzdolabında
bekletilmesi de hemolize neden olur.
e) Hemogram, Sedimentasyon, HbA1c ve koagülasyon tüplerine kan alırken işaret
çizgisine kadar kan ile doldurulmasına dikkat edilmelidir. Eksik veya fazla kan
doldurulmamalıdır. Kan alımından sonra tüp hafifçe alt-üst edilerek kanın antikoagülan sıvı
ile karışması sağlanır. Çalkalama işleminden kesinlikle kaçınılmalıdır.
f) Dirsekten 10-15 cm yukarı uygulanan turnike süresi 1 dakikadan fazla olmamalıdır.
g) Bulaşıcı hastalıklardan korunmak için kan alınırken vücudun herhangi bir yerine kanın
bulaşmamasına dikkat edilmelidir. Ele kan bulaşması durumunda zefiranlı ve bol sabunlu su
ile yıkanmalıdır.
h) Hasta mastektomili ise kan sağlam tarafından alınmalıdır. Çünkü mastektomi kan
akımını engeller.
Örnek Türleri
Laboratuarımızda çalışılan başlıca örnek türleri; Serum, plazma, tam kan, spot idrar, 24
saatlik idrar, mayi (plevral, perikardiyal, vb.).
4.2.1. Örneklerin Uygun Şekilde Alınması
Polikliniklerden test girişleri yapıldıktan sonra çalışılacak olan testlere ait barkotlar kesilir
ve hastalar bu barkotlarla kan alma odasına yönlendirilir. Bu birimde uygun örnek tüplerine
barkotlar yapıştırılarak kan alma işlemi gerçekleştirilir. İdrar testleri için üzerine barkot etiketi
yapıştırılmış idrar kapları hastalara verilerek tuvalete yönlendirilir, daha sonra hastalar bu
idrar örneklerini örnek kabul birimine geri getirirler. Kan alma işlemi tamamlandıktan sonra
hastalara sonuçların çıkış zamanı hakkında bilgi verilir.
Acil birimi ve Servislerden numunelerin alınması kendi birimlerinde yapılır. Bu
birimlerde testlere uygun tüp ve kap seçimi yapılarak numune alma işlemi gerçekleştirilir.
KODU: BL.RH. 001
YAYIN TAR:
10.03.2014
REVİZYON NO: 01
10 / 54
REVİZYON TAR:
TEMMUZ 2017
SAYFA:1/54
Venöz Kan Alma
a. Kan alma odasına gelen hastanın tahlil için kesilen barkotları ilgili tüplere yapıştırılır
ve kan alınma saatinin kayıt altına alınması için tüplerin üzerindeki barkotlar, barkot
okuyucularla hastane otomasyon sistemine kayıt ettirilir. Daha sonra hastanın kan alma
koltuğuna oturması söylenir ve kan alma işlem hakkında kendisini bilgi verilir.
b. Hastanın kolları açılır ve her iki antekubital bölge incelenir en belirgin venler hangi
kolda ise kan alma işlemi için o kol seçilir.
c. Kan alınacak kol sandalye kenarı ile desteklenir, ön kol ekstansiyon ve dışa rotasyonda
tutulur.
d. Dirseğin (10-15 cm) üst kısmından, venöz dönüşü engelleyecek şekilde turnike
uygulanır.
e. Kan alınacak bölgedeki venler üzerine parmaklarla hafif darbelerle vurularak venlerin
daha belirgin hale gelmesi sağlanır.
f. Seçilen vene girilecek nokta %70'lik alkol (izopropil alkol, etanol) veya %10'luk
povidon iyot ile temizlenir.
g. Kolu temizlenen hastanın damar yoluna 15 derecelik açı ile girilir ardından turnike
çözülür ve kan alınır. Eğer vakumlu sistemle kan alınacak ise kan alma sırası aşağıdaki gibi
olmalıdır.






Kan kültürü şişeleri
Kırmızı veya sarı kapaklı serum tüpleri
Mavi ya da siyah kapaklı sodyum sitratlı tüpler
Yeşil Kapaklı heparinli tüpler
Mor kapaklı EDTA’lı tüpler
Gri kapaklı glikoz inhibitörlü tüpler
h. Kan alma işlemi bittikten sonra enjektör damardan çıkartılır ve yerine kanamayı
önlemek için pamuk ve flaster yapıştırılır. Eğer enjektör ile kan alma işlemi
gerçekleştiriliyorsa hemolizi engellemek için vene girildikten sonra kan enjektöre hızla
çekilmemelidir. Ayrıca kan alımından sonra enjektör iğnesi çekilmeli, yavaş bir şekilde kan
tüplere boşaltılmalı ve tüpler nazikçe 5-6 kez alt üst edilmeli ve çalkalama işleminden
kesinlikle kaçınılmalıdır.
i. Hastanın genel durumu iyi ise kaldırılır, baş dönmesi vs. gibi bir durum varsa gözlem
altında tutulur.
j. Alınan kanlar kan alma çalışanları tarafından anında pnömatik tüp taşıma sistemiyle
ilgili laboratuara gönderilir.
Kapiller Kan Alma
Yetişkin ve çocuklarda, kan elin parmak ucu veya kulak memesinin alt kenarından
alınabilir. Bebeklerde ise topuktan veya ayak başparmağında alınabilir.
KODU: BL.RH. 001
YAYIN TAR:
10.03.2014
REVİZYON NO: 01
11 / 54
REVİZYON TAR:
TEMMUZ 2017
SAYFA:1/54
Kan alınacak bölge %70 izopropanol ile silinir ve alkol buharlaştıktan sonra bu bölge
lanset ile delinir. İnsizyonun derinliği 2.5 mm’yi geçmemelidir. Kanın ilk damlası silinir ve
ardından gelen damlalar uygun tüplere alınır. Kan akışını arttırmak için bölgeye masaj
yapılmamalıdır.
Arteriyel Kan Alma
Arterial kan radial arter, brakial, femoral arter ve yeni doğanlarda umbikal arterden
alınabilir. Arterial kan alımında turnike gerekli değildir. Uygun arter seçildikten sonra bu
bölge temizlenir ve arter, elin 2. ve 3. Parmağı ile palpe edilir ve iki parmak arasından
heparinize edilmiş enjektör ile artere girilir. Kan alımından sonra bu bölgeye 10 dakika basınç
uygulanır. Ayrıca Enjektörün iğnesi kanın havayla temasını engellemek için bükülmeli ve
buzun üzerinde hızlı bir şekilde laboratuara ulaştırılmalıdır. Kan en geç 15 dakika içinde analiz
edilmelidir.
Spot İdrar Örneği Toplama;
Spot idrar günün herhangi bir saatinde alınan idrardır. Bununla birlikte mikroskobik
inceleme, protein miktarı ve gebelik testi için konsantre olması nedeniyle sabah aç karna
verilmesi tercih edilir. Hastada üretrit şüphesi varsa idrarın ilk 10 mL’si alınır. Mesane ve
böbrek hastalıkları ile ilgili herhangi bir şüphe varsa orta akım idrar alınır (Orta akım idrar;
hastanın idrarını başlangıçta tuvalete, ortasında bardağa ve kalan son idrarı tuvalet yaptığı
idrardır).
24 Saatlik İdrar Örneği Toplama;
24 saatlik idrar analizi; böbreklerin süzme kapasitesi, yemekte tüketilen tuz miktarı ve
böbrekten kaybedilen protein miktarı hakkında bilgi vermesi açısından önemlidir.
Numune toplarken dikkat edilecek hususlar;
a) Analizi yapılacak parametre uygun koruyucu maddeler (6N HCL asit vb.) idrar
toplamaya başlamadan önce idrar toplama kabına konulmalıdır. İdrar toplama kapları temiz
ve kuru olmalıdır.
b) Sabah uyanıldığında ilk idrar tuvalete boşaltılır. Bu andan sonraki yapılacak bütün
idrarlar idrar toplama kabında biriktirilir. Ertesi sabah kalktıktan sonraki idrar da toplama
kabına boşaltılır ve ışık geçirmeyen bir poşet içinde bekletilmeden laboratuara ulaştırılır.
c) İdrar; buzdolabı (2-8 °C) gibi serin ve karanlık bir ortamda tutulmalıdır.
d) Cuma ve Cumartesi günleri 24 saatlik idrar toplanmamalıdır.
4.3.Örneklerin Uygun Şekilde Etiketlenmesi
Çalışılacak parametrelere göre uygun tüp veya kap seçimi aşağıda gösterilmiştir. Buna
göre hasta için daha önceden kesilen barkotlar ilgili tüp veya kaba yapıştırılır.
a) Sarı kapaklı jelli tüpte çalışılan parametreler;
KODU: BL.RH. 001
YAYIN TAR:
10.03.2014
REVİZYON NO: 01
12 / 54
REVİZYON TAR:
TEMMUZ 2017
SAYFA:1/54

Biyokimya;
(Glukoz, üre, kreatinin, ürik asit, ALT, AST, GGT, ALP, bilirubinler, protein, albumin,
kolesterol, trigliserid, HDL, LDL, LDH, Ca, P, Na, K, Cl, CK, CK-MB, amilaz, demir, demir
bağlama, etanol, lityum).

Hormon;
(TSH, FT3, FT4, E2, FSH, LH, AFP, Testesteron, Prolaktin, CEA, CA 15-3, CA 19-9, CA 125,
Progesteron, Troponin I, Ferritin, Folat, Vit B12, β-HCG, PTH, Anti-TPO, Anti-Tg )
 İlaç Düzeyleri
(Fenitoin, Fenobarbital, Valproik asit, Karbamazepin)
b) Mor kapaklı tüpte çalışılan parametreler
Hemogram, Kan Grubu, Cross-Match
c) Siyah kapaklı tüpte çalışılan parametreler
Sedimentasyon tüpü
d) Mavi Kapaklı Sitratlı Tüp
Koagülasyon testleri: PT, APTT, Fibrinojen, D-Dimer.
KODU: BL.RH. 001
YAYIN TAR:
10.03.2014
REVİZYON NO: 01
13 / 54
REVİZYON TAR:
TEMMUZ 2017
SAYFA:1/54
e) İdrar kabında çalışılan parametreler
Spot idrar tetkikleri
4.4. Numune Transferi
4.4.1. Örneklerin Alınması ve Laboratuvara Transferi:
Polikliniklerden yapılan test isteklerinin LİS’e kaydı yapıldıktan sonra kayıt/kan alma biriminde
kan örnekleri alınır. İdrar ve gaita testleri için hastalara barkod etiketi yapıştırılmış idrar ve gaita kabı
verilip tuvalete yönlendirilir, daha sonra hastalar örneklerini tekrar kayıt/ kan alma birimine getirirler.
Kan örneği için testlere göre uygun örnek tüpü seçimi yapılır, seçilen tüplere barkod etiketler
yapıştırılır. Hasta kan alma koltuğunda dinlendirilirken istenilen testler kontrol edilip hastadan kısa
anamnez alınır. Uygunsuz bir durum yoksa kan alma işlemi gerçekleştirilir. Kan alma işlemi
tamamlanan hastalara sonuçların ne zaman çıkacağı ve sonuçlarını nereden alabileceği bilgileri verilir.
Bebeklerin kan alma işlemi öncesinde bebek sedyeye yatırılır, bebeğin sakinleşmesi ve ortama uyum
sağlaması beklenirken aileye kan alma işlemi hakkında bilgi verilir. Bebeklerden idrar ve gaita örneği
için örnek kapları aileye verilip nasıl örnek toplayacakları hakkında bilgi verilir ve topladıkları örnekleri
kayıt / kan alma birimine getirmeleri söylenir.
Servisler ve Acil’de hastaların örnekleri kendi birimlerinde alınır. Test istekleri HOS’a
girildikten sonra testlere göre örnek kabı seçimi yapılır, örnek kaplarına barkod etiketi yapıştırılır.
Damar yolu açık hastalarda kan alma için hastanın diğer kolu kullanılır. Kan alma işlemi hemşireler
tarafından gerçekleştirilir Alınan örnekler bekletilmeden personelle laboratuvar kayıt/ kan alma
birimine gönderilir. Yenidoğan kan grubu tayini için laboratuvardan teknisyen çağrılır. Kan Alma
biriminde toplanan örnekler 15 dakikada bir laboratuvara personel veya teknisyenler tarafından
transfer edilir. Hem kan alma biriminde hem de acil ve servislerde biyolojik örnek alma ve örneklerin
transferi işlemleri örnek alma talimatı, Örnek kabul ve red kriterleri talimatı, örneklerin laboratuvara
transferi talimatları doğrultusunda gerçekleştirilmelidir.
KODU: BL.RH. 001
YAYIN TAR:
10.03.2014
REVİZYON NO: 01
14 / 54
REVİZYON TAR:
TEMMUZ 2017
SAYFA:1/54
4.4.2. Örneklerin Laboratuvara Kabulu, Ayrıştırılması
Örnekler laboratuvara gelince, LİS’den yapılan test isteklerine bakılarak örnek kabının
uygunluğu, örnek miktarı, pıhtılaşma, kontaminasyon, vb. kontrolü yapılır. Uygun olmayan örnekler
kan alma birimine geri gönderilir. Kabul edilen örneklerden serum veya plazmada çalışılacak testler
için olanlar santrifüj edilir. Santrifüj süresi ve hızı testlere göre değişiklik gösterebilir. Genel olarak
biyokimyasal analizler, hormon analizleri için serum, koagülasyon testleri için plazma eldesinde
santrifüjü 3000 rpm 5 dakika döndürmek yeterlidir. Santrifüj sonrası hemoliz görülen serumlar
çalışılmaz. Hastadan tekrar kan alınması için kan alma birimi, acil veya servisler bilgilendirilir.
4.4.3. Dış Laboratuvara Gönderililen Numuneler
Laboratuvarımızda çalışılmayan bazı biyokimya testleri ve mikrobiyoloji, patoloji bilim dallarına
ait tüm parametrelere ait numuneler kurumumuzun anlaşmalı olduğu Özel Çukurova Bilge
Laboratuvarına (Adana) gönderilmektedir.
a) Numunelerin Kabulü ve Hazırlanması;
Örnekler laboratuvara gelince, LİS’den yapılan test isteklerine bakılarak örnek kabının
uygunluğu, örnek miktarı, pıhtılaşma, kontaminasyon, vb. kontrolü yapılır. Uygun olmayan örnekler
kan alma birimine geri gönderilir. Kabul edilen örneklerden serumda çalışılacak testler santrifüj edilir.
Patoloji numuneleri için ayrıca defter kaydı yapılır.
b) Numunelerin Gönderilmesi;
Kabulü ve kaydı yapılan numuneler her gün saat 16:00 – 17:00 arası özel taşıma çantaları ile
ilgili kurumun anlaşmalı olduğu kargo firması tarafından laboratuvardan teslim alınır ve aynı gün
numunelerin çalışılacağı laboratuvara ulaştırılır.
5.ÖRNEK KABUL RET KRİTERLERİ
5.1.Kabul Kriterleri
1. Örneklerin otomasyon girişi yapılmış ve barkotlu olması gereklidir.
2. Örnekler belirlenen çalışma saatleri içerisinde kabul edilir.
3. Kan örnekleri vakumlu sistemle doğru tüplere alınmalı, EDTA ve Na Sitratlı tüpler
(hemogram, koagülasyon ve sedimentasyon) nazikçe 4-5 kez altüst edilmelidir. Ayrıca
içindeki pıhtılaşma faktörünün etkisini artırmak için sarı kapaklı tüpler de nazikçe 4-5 kez alt
üst edilmelidir.
4. Sıvı veya kan vermede kullanılan bir damar ve setten kan alınmamalıdır. Mecbur
kalınırsa infüzyona 10-20 dk. ara verilip örnek alınabilir. Diğer kol tercih nedeni olmalıdır.
5. Biyokimya testleri için 8-12 saatlik açlık kanı alınmalıdır. En ideal olanı 12 saatlik
açlıktan sonra alınan kandır.
6. Biyokimya ve hormon testleri için kan sarı kapaklı jelli tüplere kan alınır.
KODU: BL.RH. 001
YAYIN TAR:
10.03.2014
REVİZYON NO: 01
15 / 54
REVİZYON TAR:
TEMMUZ 2017
SAYFA:1/54
7. Hemogram için kan mor kapaklı, sedimantasyon için ise siyah kapaklı tüplere alınır.
8. Biyokimya tetkikleri için venöz kan tercih edilir. Kan alma bölgesi alkolle silindikten
sonra alkolün kuruması beklenmelidir, çünkü alkol kalıntıları hemolize neden olarak test
sonuçlarının geçersiz olmasına yol açabilir. Turnike en fazla 1 dk. uygulanmalıdır. 3 dk dan
sonra belirgin değişiklikler oluşmaya başlar.
9.Vene girilmeden önce yumruk açılıp kapatılmamalıdır çünkü bu hareket plazmada bazı
parametrelerin konsantrasyonlarının geçici artışına sebep olur (Potasyum, fosfat, laktat,
iyonize Ca gibi).
10. Kanlar en geç 2 saat içinde laboratuara ulaştırılmalıdır. Nakil esnasında tüplerin
çalkalanmadan ve dik olarak taşınmasına dikkat edilmelidir.
11. İdrar biyokimya analizi için alınan örnek miktarı en az 5 ml olmalıdır. Daha az
miktardaki örnekler kabul edilemez.
12. İdrar örnekleri alımından en geç yarım saat sonra laboratuara ulaştırılmalıdır.
13. Acil tetkik istemlerinde ön tanı ve hekim kaşesi bulunmalı ve sadece acil testler
istenmelidir. Aksi halde gelen numuneler rutin çalışmaya girmeyecektir.
5.2. Ret Kriterleri
1. 2 saatten uzun süre bekletilmiş numuneler biyokimya tetkiklerinde yanlış sonuçlara
sebep olduğundan (kan glukoz düzeyi saatte 10 mg/dL düşer vb.) kabul edilemez.
2. Otomasyon girişi yapılmamış barkotsuz örnekler (kan, idrar vs.) test için kabul
edilmez.
3. Çalışma saatleri dışında alınmış örnekler kabul edilmez.
4. Gross hemolizli örnekler, çalışılan günde alınmayan örnekler, otomasyona numune ve
test seçimi yanlış girilen örnekler, çalışılan saatlerde laboratuara ulaşmayan örnekler
reddedilir.
5. HbA1c için uygun tüpe alınmayan örnekler reddedilir.
6. Hemogram, sedimantasyon ve HbA1c tüpleri işaretli yerlere kadar doldurulmazsa
numuneler laboratuar tarafından kabul edilmeyecektir.
7. Hemogram, sedimentasyon ve HbA1c testleri için gönderilen pıhtılaşmış kanların notu
bilgisayara girilip bu numuneler çalışılmayacaktır.
8. Uygunsuz tüplerde gönderilen numunelerin kaydı laboratuar tarafından tutulup
kanlar kabul edilmeyecektir.
9. Koagulasyon testleri için alınan numuneler;
a) Alınması gereken seviyeden eksik veya fazla numune alınması
b) Pıhtılı numuneler
c) Hemolizli numuneler
KODU: BL.RH. 001
YAYIN TAR:
10.03.2014
REVİZYON NO: 01
16 / 54
REVİZYON TAR:
TEMMUZ 2017
SAYFA:1/54
6.ANALİTİK EVRE
Analizlere başlamadan önce cihazların kontrolü ve “internal kalite kontrol” çalışmaları
gerçekleştirilir. Sonuçlar kabul edilebilir değerlerde ise hasta örnekleri çalışılmaya başlanır.
Sonuçlar “geçersiz” olarak değerlendirilirse çalışma başlatılmaz ve ilgili prosedürler
gerçekleştirilir. Cihazlar tamamladığı analizlerin sonuçlarını otomatik olarak LİS’e gönderir.
LİS de hastaların tüm sonuçları toplanır, bu sonuçlar değerlendirilir, uygun bulunan sonuçlar
onaylanır. Onaylanmayan testler yeniden çalışılır. LİS bağlantısı olmayan cihazlarla çalışılan
testler ve cihazlarla çalışılmayan testlerin analiz sonuçları manuel olarak LİS’e girilip
onaylanır. Acil örnekler rutinden ayrı olarak hemen çalışılır ve analiz sonuçları bekletilmeden
onaylanır. Panik Değer Listesine ait bir test sonucu bulunursa, önce analiz tekrarlanır. Tekrar
sonuçları da panik değer listesinde ise testi isteyen klinisyenle görüşülüp hastanın kliniği
hakkında daha fazla bilgi alınır, test sonucu hastanın kliniği ile örtüşüyorsa sonuç onaylanır.
Hastanın kliniği ile örtüşmüyorsa analiz süreci gözden geçirilir hata kaynağı aranır, hastadan
yeni örnek alınarak analiz tekrarlanır.
Üyesi olduğumuz dış kalite kontrol programının belirlediği takvim günlerinde program
dahilinde olan testler için eksternal kalite kontrol serumları hasta testleriyle birlikte çalışılır.
7.PANİK DEĞERLER LİSTESİ
Test
Birim
pH
PCO2
PO2
PO2 (çocuk)
PO2 (yenidoğan)
mm Hg
mm Hg
mm Hg
mm Hg
Biyokimya
Albumin (çocuk)
Bilirubin (yenidoğan)
Kalsiyum
Kalsiyum (çocuk)
Klor
Kreatinin
Kreatinin (çocuk)
Glukoz
Glukoz (çocuk)
Glukoz (yenidoğan)
Glukoz, BOS
Glukoz, BOS (çocuk)
Magnezyum
Troponin I
Fosfor
Potasyum
Potasyum (yenidoğan)
Protein (çocuk)
Protein, BOS (çocuk)
Sodyum
BUN
g/dL
mg/dL
mg/dL
mg/dL
mmol/L
mg/dL
mg/dL
mg/dL
mg/dL
mg/dL
mg/dL
mg/dL
mg/dL
ng/mL
mg/dL
mmol/L
mmol/L
g/dL
mg/dL
mmol/L
mg/dL
Alt Limit
Üst Limit
Açıklama
Kan Gazları
KODU: BL.RH. 001
YAYIN TAR:
10.03.2014
7.2
20
40
45
35
7.6
70
—
125
90
Arteriyel, kapiller
Arteriyel, kapiller
Arteriyel
Arteriyel
Arteriyel
1.7
—
6.0
6.5
80
—
—
40
46
30
40
31
1.0
6.8
15
13
12.7
120
5.0
3.8
450
445
325
200
—
4.7
0,50
8.9
6.2
7.8
9.5
188
160
80
Serum veya plazma
Serum veya plazma
Serum veya plazma
Serum veya plazma
Serum veya plazma
Serum veya plazma
Serum veya plazma
Serum veya plazma
Serum veya plazma
Serum veya plazma
BOS
BOS
Serum veya plazma
Serum veya plazma
Serum veya plazma
Serum veya plazma
Serum veya plazma
Serum veya plazma
BOS
Serum veya plazma
Serum veya plazma
1.0
2.8
2.8
3.4
—
120
—
REVİZYON NO: 01
17 / 54
REVİZYON TAR:
TEMMUZ 2017
SAYFA:1/54
BUN (çocuk)
Ürik asit
Ürik asit (çocuk)
mg/dL
mg/dL
mg/dL
—
—
—
55
13
12
Serum veya plazma
Serum veya plazma
Serum veya plazma
Yetişkin
Yenidoğan
%
%
20
33
60
71
Yalnız ilk sonuç bildirilir
Yetişkin
Yenidoğan
g/dL
g/dL
7
10
20
22
Yalnız ilk sonuç bildirilir
Yetişkin
Çocuk
∞103/μL
∞103/μL
∞103/μL
2.0
2.0
40
30
43
1000
Yalnız ilk sonuç bildirilir
Hematoloji
Hematokrit
Hemoglobin
WBC
Trombosit
Panik değerler saptandığında izlenecek yol;
1. BU DEĞERLER TESPİT EDİLDİĞİNDE ACİLEN İLGİLİ BİRİMİN HEMŞİRESİNE VEYA
DOKTORUNA ÇALIŞAN KİŞİ TARAFINDAN BİLDİRİLECEK
2. Örneğin geldiği klinik veya poliklinik kayıt edilecek
3. Örneği alan kişinin adı, soyadı, hastanın adı,soyadı, hastanın protokol numarası,
örneğin geliş tarih ve saati, yapılan testler ve sonuçları, hasta ile ilgili bilgi verilen
kişinin adı-soyadı(ilgili servis hemşiresi veya doktor) raporlanacaktır.
4. Hasta sonuçları teyit etmek için tekrarlanacaktır.
8.TIBBİ BİYOKİMYA LABORATUVARI SONUÇ TESLİM SÜRELERİ
Acil hastaların Hemogram ve Tam İdrar Tetkiki sonuçları numune laboratuara ulaştıktan
1/2 saat sonra acil biyokimya ve hormon sonuçları ise 1 – 1,5 saat sonra rapor edilir.
SONUÇ VERME SÜRELERİ
ÇALIŞILAN TEST GRUBU
SONUÇ VERME SAATİ
BİYOKİMYA
HORMON
HEMOGRAM-İDRAR
KAN GAZI
NUMUNE ALIMINDAN 3 SAAT SONRA
NUMUNE ALIMINDAN 4 SAAT SONRA
NUMUNE ALIMINDAN 1 SAAT SONRA
NUMUNE ALIMINDAN 30 DK SONRA
KOAGULASYON
NUMUNE ALIMINDAN 1 SAAT SONRA
SEDİMANTASYON
NUMUNE ALIMINDAN 1 SAAT SONRA
KAN GRUBU
NUMUNE ALIMINDAN 1 SAAT SONRA
KODU: BL.RH. 001
YAYIN TAR:
10.03.2014
REVİZYON NO: 01
18 / 54
REVİZYON TAR:
TEMMUZ 2017
SAYFA:1/54
DIŞ LABORATUVAR (BİYOKİMYAMİKROBİYOLOJİ
DIŞ LABORATUVAR PATOLOJİ
3-7 GÜN
ACİL SERVİSTEN GELEN NUMUNELER
AYNI GÜN 1 - 1,5 SAAT SONRA
15-20 GÜN
9.TIBBİ BİYOKİMYA LABORATUVARINDA ÇALIŞILAN TESTLER
GLUKOZ (AÇLIK)
Çalışma Zamanı: Her gün (7/24)
Örnek Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar, Acil 7/24
Sonuç Verme Zamanı: Numune alımından 3 saat sonra
Örnek Türü: Serum
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
+4 ˚C'de
-20 ˚C'de
Serum
24 Saat
48 Saat
2 Ay
Çalışma Yöntemi: Hekzokinaz- Glukoz Oksidaz
Refersans Aralığı:
Yetişkin
70-110 mg/dl
Prematür
20-60 mg/dl
Yenidoğan
30-60 mg/dI
< 1 yas
50-80 mg/dl
Çocuk
60-100 mg/dl
Klinik Anlamı: Glukoz ölçümleri; Diabetes Mellitus (DM) tanı ve takibinde, hipoglisemi
tanısında yararlıdır.
Örnek Ret Kriteri: Hemolizli örnekler, serumu ayrılmadan uzun süre bekletilmiş örnekler.
Panik değeri:
Alt Limit
Üst Limit
Birim
Yetişkin
40
450
mg/dL
Yenidoğan
30
325
mg/dL
< 1 yas
46
445
mg/dL
GLUKOZ (TOKLUK)
Çalışma Zamanı: Her gün (7/24)
Örnek Alma Zamanı: Herhangi bir ana öğünde alınan ilk lokmadan sonraki 2. Saat. Rutin
olarak 16:00’a kadar, Acil 7/24
Sonuç Verme Zamanı: Numune alımından 3 saat sonra
Örnek Türü: Serum
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
KODU: BL.RH. 001
YAYIN TAR:
10.03.2014
REVİZYON NO: 01
19 / 54
REVİZYON TAR:
TEMMUZ 2017
SAYFA:1/54
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
+4 ˚C'de
-20 ˚C'de
Serum
24 Saat
48 Saat
2 Ay
Çalışma Yöntemi: Hekzokinaz - Glukoz Oksidaz
Refersans Aralığı:2. saat değeri < 140 mg/dl
Klinik Anlamı: Şüpheli DM vakaları ve DM’li hastaların takibinde kullanılır.
Örnek Ret Kriteri: Uygun saatte alınmamış örnekler, hemolizli örnekler, serumu ayrılmadan
uzun süre bekletilmiş örnekler.
Panik değeri:
Alt Limit
Üst Limit
Birim
40
450
mg/dL
GLUKOZ TARAMA TESİTİ (50 gr)
Çalışma Zamanı: Resmi izinler hariç her gün
Örnek Alma Zamanı: Açlık gerekli değildir. Hastaneye gelmeden önce hafif bir kahvaltı
yapılabilir. 50g’lık glukoz 200 mL ılık suda çözülür ve 5 dakikada hastaya içirilir. İçimi takip
eden 1. saatin sonunda kan örneği alınır. Test sırasında hastalar dinlenmeli hiçbir şey yiyip
içmemelidir.
Sonuç Verme Zamanı: Aynı gün
Örnek Türü: Serum
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
+4 ˚C'de
-20 ˚C'de
Serum
24 Saat
48 Saat
2 Ay
Çalışma Yöntemi: Hekzokinaz - Glukoz Oksidaz
Refersans Aralığı:1. Saatin sonunda değeri <140 mg/dl’dir
Klinik Anlamı: 24-28 haftalar arasında Gestasyonel DM taramasında kullanılır.
Örnek Ret Kriteri: Test başlamadan 3 gün öncesinde hastalara en az 150 g/gün karbonhidrat
içeren normal bir diyet uygulanmalıdır. Yüklemenin uygun şekilde yapılmaması, kusma,
yükleme süresince su haricinde sıvı ve gıda alımı, kan alma saatlerine uyulmaması, sigara
içilmesi, 24-28. hafta dışındaki gebeler, yetersiz örnekler, hemolizli örnekler, serumu
ayrılmadan uzun süre bekletilmiş örnekler.
Panik değeri:
Alt Limit
40
Üst Limit
450
Birim
mg/dL
ORAL GLUKOZ TOLERANS TEST İ (OGTT 75 gr)
Çalışma Zamanı: Resmi izinler hariç her gün
KODU: BL.RH. 001
YAYIN TAR:
10.03.2014
REVİZYON NO: 01
20 / 54
REVİZYON TAR:
TEMMUZ 2017
SAYFA:1/54
Örnek Alma Zamanı: 8-12 saat açlıktan sonra 75g glukoz 300 ml ılık suda çözülür ve 5
dakikada hastaya içirilir ve yüklemenin 2. saatinde kan alınır. Test sırasında hastalar
dinlenmeli hiçbir şey yiyip içmemelidir
Sonuç Verme Zamanı: Aynı gün
Örnek Türü: Serum
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
+4 ˚C'de
-20 ˚C'de
Serum
24 Saat
48 Saat
2 Ay
Çalışma Yöntemi: Hekzokinaz- Glukoz Oksidaz
Refersans Aralığı:2. Saat değeri <200 mg/dL
Klinik Anlamı: Açlık kan şekeri 110-126 mg/dL arasında olan, erişkin hastalarda DM veya
bozuk glikoz toleransı tanısı için kullanılır.
Örnek Ret Kriteri: Test başlamadan 3 gün öncesinde hastalara en az 150 g/gün karbonhidrat
içeren normal bir diyet uygulanmalıdır. Yüklemenin uygun şekilde yapılmaması, kusma,
yükleme süresince su haricinde sıvı ve gıda alımı, kan alma saatlerine uyulmaması, sigara
içilmesi, 24- 28. hafta dışındaki gebeler, yetersiz örnekler, hemolizli örnekler, serumu
ayrılmadan uzun süre bekletilmiş örnekler.
Panik değeri:
Alt Limit
40
Üst Limit
450
Birim
mg/dL
ORAL GLUKOZ TOLERANS TESTİ (OGTT 100 gr)
Çalışma Zamanı: Resmi izinler hariç her gün
Örnek Alma Zamanı: 8-12 saat açlıktan sonra 100 gr glikoz 400 ml ılık suda çözülür ve 5
dakikada hastaya içirilir ve 1., 2. ve 3. Saatlerde kan örneği alınır. Test sırasında hastalar
dinlenmeli hiçbir şey yiyip içmemelidir. Bulantı kusma olması durumunda test sonlandırılır.
Sonuç Verme Zamanı: Aynı gün
Örnek Türü: Serum
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
+4 ˚C'de
-20 ˚C'de
Serum
24 Saat
48 Saat
2 Ay
Çalışma Yöntemi: Hekzokinaz- Glukoz Oksidaz
Normal Değer Aralığı:
Açlık
105 mg/dl
1.Saat
190 mg/dl
2.Saat
165 mg/dl
3.Saat
145 mg/dl
KODU: BL.RH. 001
YAYIN TAR:
10.03.2014
REVİZYON NO: 01
21 / 54
REVİZYON TAR:
TEMMUZ 2017
SAYFA:1/54
Klinik Anlamı: Glukoz tarama testi bozuk olan gebelerde Gestasyonel DM tanısı için kullanılır.
İki değerin referans aralığın dışında çıkması tanıyı koydurur.
Örnek Ret Kriteri: Test başlamadan 3 gün öncesinde hastalara en az 150 g/gün karbonhidrat
içeren normal bir diyet uygulanmalıdır. Yüklemenin uygun şekilde yapılmaması, kusma,
yükleme süresince su haricinde sıvı ve gıda alımı, kan alma saatlerine uyulmaması, sigara
içilmesi, 24- 28. hafta dışındaki gebeler, yetersiz örnekler, hemolizli örnekler, serumu
ayrılmadan uzun süre bekletilmiş örnekler.
Panik değeri:
Herhangibir saatte panik değer bulunursa test sonlandırılır
Alt Limit
40
Üst Limit
450
KAN ÜRE AZOTU (BUN)
Çalışma Zamanı: Her gün (7/24)
Örnek Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar, Acil 7/24
Sonuç Verme Zamanı: Numune alımından 3 saat sonra
Örnek Türü: Serum
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
+4 ˚C'de
Serum
24 Saat
48 Saat
Birim
mg/dL
-20 ˚C'de
2 Ay
Çalışma Yöntemi: Spektrofotometrik
Refersans Aralığı:Yetişkin : 8.13 - 26 mg/dl
Klinik Anlamı: Böbrek fonksiyonlarının değerlendirilmesinde kullanılır. Arttığı durmalar;
Renal perfüzyonun azaldığı durumlar, Akut ve kronik böbrek yetmezliği, Konjestif kalp
yetmezliği, Dehidratasyon, Şok, Kanama, Glomeruler ve tubuler hastalıklar, üriner sistme
darlık ve tıkanıklıkları, yüksek proteinli diyet. Azaldığı durumlar; Düşük protein alımı, şiddetli
karaciğer hastalıkları, aşırı kusma, ishal.
Örnek Ret Kriteri: Hemolizli örnekler.
Panik değeri:
Alt Limit
Üst Limit
Yetişkin
100
Not: Üre = BUN x 2,14 formülü ile Üre BUN'a çevrilir.
Birim
mg/dL
KREATİNİN
Çalışma Zamanı: Her gün (7/24)
Örnek Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar, Acil 7/24
KODU: BL.RH. 001
YAYIN TAR:
10.03.2014
REVİZYON NO: 01
22 / 54
REVİZYON TAR:
TEMMUZ 2017
SAYFA:1/54
Sonuç Verme Zamanı: Numune alımından 3 saat sonra
Örnek Türü: Serum
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
Serum
24 Saat
Çalışma Yöntemi: Spektrofotometrik
Refersans Aralığı:
Serum(Erkek)
Serum (Kadın)
İdrar (Erkek)
İdrar (Kadın)
+4 ˚C'de
48 Saat
-20 ˚C'de
2 Ay
0,9 – 1,3 mg/dL
0,6 – 1,1 mg/dL
800 – 2000 mg/24 saat
600 – 1800 mg/24 saat
Klinik Anlamı: Kreatinin ölçümleri böbrek hastalıklarının değerlendirilmesinde ve idrar
kreatinin düzeyi ile birlikte glomerüler filtrasyon hızının hesaplanmasında kullanılır. Üriner
sistem tıkanıklıkları, Akut tübüler nekroz, Glomerülonefrit, Pyelonefrit, Nefrit, Akromegali,
Rabdomyoliz, Gigantizm ve böbrek kan akımının azalmasına bağlı olarak Şok, Konjestif kalp
yetmezliğ ve Dehidratasyonda kan düzeyi artarken azalmış kas kütlesi, musküler ditrofi,
myastenia gravis’te azalır.
Örnek Ret Kriteri: Hemolizli örnekler.
Panik değeri:
Alt Limiti
Üst Limiti
Birimi
Yetişkin
10
mg/dL
ÜRİK ASİT
Çalışma Zamanı: Her gün (7/24)
Örnek Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar, Acil 7/24
Sonuç Verme Zamanı: Numune alımından 3 saat sonra
Örnek Türü: Serum
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
Serum
24 Saat
Çalışma Yöntemi: Spektrofotometrik
Refersans Aralığı:
Erkek
Kadın
İdrar (zamanlı)
KODU: BL.RH. 001
YAYIN TAR:
10.03.2014
+4 ˚C'de
48 Saat
-20 ˚C'de
2 Ay
4,4 - 7,6 mg/dl
2,3 - 6,6 mg/dl
250 - 750 mg/24 saat
REVİZYON NO: 01
23 / 54
REVİZYON TAR:
TEMMUZ 2017
SAYFA:1/54
Klinik Anlamı: Gut, böbrek yetmezliği, lösemi, polistemi, multiple myeloma, lenfoma,
gebelik toksemisi, polikistik böbrek hastalığı, psöriazis, pürinden zengin diyet (karaciğer,
böbrek vb.) ve ağır egzersiz de serum ürik asit düzeyi yükselir. Wilson hastalığı, Fanconi
sendromu, ksantinüri ve düşük pürin içeren diyetle beslenmede ise ürik asit düzeyi düşer.
Örnek Ret Kriteri: Hemolizli örnekler, lipemik örnekler.
Panik değeri:
Alt Limiti
Yetişkin
Çocuk
TRİGLİSERİD
Çalışma Zamanı: Her gün (7/24)
Örnek Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar
Sonuç Verme Zamanı: Numune alımından 3 saat sonra
Örnek Türü: Serum
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
Serum
24 Saat
Üst Limiti
13
12
+4 ˚C'de
48 Saat
Birimi
mg/dL
mg/dL
-20 ˚C'de
2 Ay
Çalışma Yöntemi: Spektrofotometrik
Refersans Aralığı:değeri < 150 mg/dL
Klinik Anlamı: Lipid metabolizması bozukluklarının değerlendirilmesinde kullanılır.
Yetişkinlerde 150 mg/dL’nin altı normal, 150-199 mg/dL sınırda yüksek, 200-499 mg/dL
yüksek ve 499 mg/dL’nin üstü çok yüksek olarak değerlendirilir. Obezite, Koroner Arter
Hastalığı, DM, hipertansiyon gibi hastalıkların takibinde önemlidir.
Örnek Ret Kriteri: Hemolizli örnekler.
TOTAL KOLESTEROL
Çalışma Zamanı: Her gün (7/24)
Örnek Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar
Sonuç Verme Zamanı: Numune alımından 3 saat sonra
Örnek Türü: Serum
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
Serum
24 Saat
+4 ˚C'de
48 Saat
-20 ˚C'de
2 Ay
Çalışma Yöntemi: Spektrofotometrik, Enzimatik
Refersans Aralığı: < 200 mg/dL
KODU: BL.RH. 001
YAYIN TAR:
10.03.2014
REVİZYON NO: 01
24 / 54
REVİZYON TAR:
TEMMUZ 2017
SAYFA:1/54
Klinik Anlamı : Lipid metabolizması bozukluklarının değerlendirilmesinde kullanılır.
Kardiyovasküler risk açısından aşağıdaki referans aralıkları kullanılır.
Yetişkinlerde < 200 mg/dL düşük risk,
200-239 mg/dL orta risk,
> 239 mg/dL yüksek risk.
Örnek Ret Kriteri: Hemolizli örnekler, lipemik örnekler.
HDL KOLESTEROL
Çalışma Zamanı: Her gün (7/24)
Örnek Alma Zamanı: Numune alımından 3 saat sonra
Sonuç Verme Zamanı: 11:30 dan önce kabul --> Aynı gün saat 14:30’da
Örnek Türü: Serum
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
+4 ˚C'de
Serum
24 Saat
48 Saat
-20 ˚C'de
2 Ay
Çalışma Yöntemi: Spektrofotometrik, Enzimatik
Refersans Aralığı:Erkek: 40-70 mg/dL
Kadın: 35-80 mg/dL
Klinik Anlamı: Koroner arter hastalığının gelişme riskinin değerlendirilmesinde kullanılır.
40 mg/dL’nin altındaki değerler koroner arter hastalığı için risk faktörüdür.
Örnek Ret Kriteri: Hemolizli örnekler.
LDL KOLESTEROL
Çalışma Zamanı: Her gün (7/24)
Örnek Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar
Sonuç Verme Zamanı: Numune alımından 3 saat sonra
Örnek Türü: Serum
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
Serum
24 Saat
+4 ˚C'de
48 Saat
-20 ˚C'de
2 Ay
Çalışma Yöntemi: Hesaplamalı bir testtir. LDL’nin hesaplanabilmesi için istem formunda LDL
ile birlikte Total Kolesterol, HDL Kolesterol ve Trigliserid işaretlenmelidir. LDL= Total
Kolesterol - ( HDL + Trigliserid/5)
Refersans Aralığı:60-130 mg/dL
Klinik Anlamı: Koroner arter hastalığının gelişme riskinin değerlendirilmesinde kullanılır.
Ulusal Kolesterol Eğitim Programına göre LDL Kolesterol değeri
KODU: BL.RH. 001
YAYIN TAR:
10.03.2014
REVİZYON NO: 01
25 / 54
REVİZYON TAR:
TEMMUZ 2017
SAYFA:1/54
100 mg/dL altında
Optimal
100-129 mg/dL arası
Normal
130-159 mg/dL arası
Sınırda yüksek
160-189 mg/dL
Yüksek
>189 mg/dL
Çok yüksek
Örnek Ret Kriteri: Hastadan formülde kullanılan tetkiklerin hepsinin istenmemesi
ASPARTAT AMİNO TRANSFERAZ (AST)
Çalışma Zamanı: Her gün (7/24)
Örnek Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar, Acil 7/24
Sonuç Verme Zamanı: Numune alımından 3 saat sonra
Örnek Türü: Serum
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
+4 ˚C'de
Serum
24 Saat
48 Saat
-20 ˚C'de
2 Ay
Çalışma Yöntemi: Spektrofotometrik
Refersans Aralığı:15-41 IU/L
Klinik Anlamı: Karaciğer, kalp ve iskelet kası başta olmak üzere tüm dokularda bulunur. Viral
hepatitler, hepatik konjesyon, kolanjit, enfeksiyoz mononükleoz, tıkanma sarılığı, siroz Reye
sendromu, Miyokard enfarktüsü, Konjestif kalp yetmezliği, Miyokardit, Perikardit, Ağır
egzersizler, Ciddi yanıklar, Malign hipertermi, İntestinal obstrüksiyon, Hipotiroidizm ve
Talasemi majörde kan düzeyi artar.
Örnek Ret Kriteri: Hemolizli örnekler.
ALANİN AMİNO TRANSFERAZ (ALT)
Çalışma Zamanı: Her gün (7/24)
Örnek Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar, Acil 7/24
Sonuç Verme Zamanı: Numune alımından 3 saat sonra
Örnek Türü: Serum
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
+4 ˚C'de
Serum
24 Saat
48 Saat
-20 ˚C'de
2 Ay
Çalışma Yöntemi: Spektrofotometrik
Refersans Aralığı:15-41 IU/L
Klinik Anlamı: Karaciğer fonksiyonlarının değerlendirilmesinde kullanılan bir testtir.
Karaciğerde hasar yapan hastalıkları, safra yolları tıkanıklıkları, akut pankreatit, kas
KODU: BL.RH. 001
YAYIN TAR:
10.03.2014
REVİZYON NO: 01
26 / 54
REVİZYON TAR:
TEMMUZ 2017
SAYFA:1/54
zedelenmeleri, müsküler distrofiler, ,böbrek yetmezliği, konjestif kalp yetmezliği ve
hepatotoksik ilaçlar ALT’nin kan düzeyini arttırır.
Örnek Ret Kriteri: Hemolizli örnekler.
TOTAL PROTEİN
Çalışma Zamanı: Her gün (7/24)
Örnek Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar
Sonuç Verme Zamanı: Numune alımından 3 saat sonra
Örnek Türü: Serum
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
Serum
24 Saat
+4 ˚C'de
48 Saat
-20 ˚C'de
2 Ay
Çalışma Yöntemi: Spektrofotometrik
Refersans Aralığı:6,4 – 8,3 gr/dL
Klinik Anlamı: Dehidratasyon, poliklonal ile monoklonal gammopatiler ve
hiperimmünglobulinemilerde serum protein düzeyi artar. Nefrotik sendrom, yanıklar, protein
kaybettiren gastroenteropatiler, malabsorbsiyon, malnutrisyon ve agamaglobulinemiler ve
kronik karaciğer hastalıkları da ise protein düzeyi düşer.
Örnek Ret Kriteri: Hemolizli örnekler.
ALBUMİN
Çalışma Zamanı: Her gün (7/24)
Örnek Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar, Acil 7/24
Sonuç Verme Zamanı: Numune alımından 3 saat sonra
Örnek Türü: Serum
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
+4 ˚C'de
-20 ˚C'de
Serum
24 Saat
48 Saat
2 Ay
Çalışma Yöntemi: Bromcresol yeşili (Spektrofotometrik)
Refersans Aralığı:3,5 – 5,0 g/dL
Klinik Anlamı: Dehidratasyon ve ampisilin kullanımı kan albumin düzeyini arttırır. Karaciğer
hastalıkları, nefrotik sendrom, IV beslenme, hızlı hidrasyon, , alkolizm, gebelik,
malabsorbsiyon, malnutrisyon, protein kaybettirici enteropatiler, neoplaziler, hipertiroidizm,
yanıklar, uzamış immobilizasyon, kalp yetmezliği albumin kan düzeyi düşer. Albumin negatif
akut faz reaktanı olarak kabul edilir. Akut enflamatuvar olaylarda serum albumin düzeyi
düşer.
Örnek Ret Kriteri: Hemolizli örnekler.
KODU: BL.RH. 001
YAYIN TAR:
10.03.2014
REVİZYON NO: 01
27 / 54
REVİZYON TAR:
TEMMUZ 2017
SAYFA:1/54
TOTAL BİLİRUBİN
Çalışma Zamanı: Her gün (7/24)
Örnek Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar, Acil 7/24
Sonuç Verme Zamanı: Numune alımından 3 saat sonra
Örnek Türü: Serum
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
Serum
24 Saat
+4 ˚C'de
48 Saat
-20 ˚C'de
2 Ay
Çalışma Yöntemi: Diazo yöntemi (Spektrofotometrik)
Refersans Aralığı:0,3 – 1,2 mg/dL
Klinik Anlamı: Karaciğer ve safra yolu hastalıklarının değerlendirilmesinde kullanılır.
Karaciğer hasarları, Dubin-Johnson sendromu, Gilbert hastalığı, Crigler-Najar sendromu,
intrahepatik ve ekstrahepatik safra yolları tıkanıklıkları, hemolitik hastalıklar, neonatal
fizyolojik sarılık, fruktoz intoleransı ve hipotiroidizmde serum bilirubin düzeyi artar.
Örnek Ret Kriteri: Hemolizli örnekler.
Panik değeri:
Alt Limiti
Yenidoğan
Üst Limiti
15
DİREKT BİLİRUBİN
Çalışma Zamanı: Her gün (7/24)
Örnek Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar, Acil 7/24
Sonuç Verme Zamanı: Numune alımından 3 saat sonra, Acil 1- 1,5 saatte
Örnek Türü: Serum
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
+4 ˚C'de
Serum
24 Saat
48 Saat
Birimi
mg/dL
-20 ˚C'de
2 Ay
Çalışma Yöntemi: Diazo yöntemi (Spektrofotometrik)
Refersans Aralığı:Yetişkin: 0 -0,2 mg/dl,
Klinik Anlamı: Karaciğer ve safra yolu hastalıklarının değerlendirilmesinde kullanılır.
Karaciğer hasarı, safra yolları tıkanıklıkları, kolestazis, Rotor sendromunda ve Dubin-Johnson
sendromunda serum direk bilirubin düzeyi artar.
Örnek Ret Kriteri: Hemolizli örnekler.
KODU: BL.RH. 001
YAYIN TAR:
10.03.2014
REVİZYON NO: 01
28 / 54
REVİZYON TAR:
TEMMUZ 2017
SAYFA:1/54
İNDİREKT BİLİRUBİN
İndirekt Bilirubin = Total Bilirubin – Direkt Bilirubin
GGT
Çalışma Zamanı: Her gün (7/24)
Örnek Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar, Acil 7/24
Sonuç Verme Zamanı: Numune alımından 3 saat sonra
Örnek Türü: Serum
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
Serum
24 Saat
+4 ˚C'de
48 Saat
-20 ˚C'de
2 Ay
Çalışma Yöntemi: Spektrofotometrik
Refersans Aralığı:0 – 50 u/l
Klinik Anlamı: Karaciğer fonksiyonlarının değerlendirilmesinde kullanılır. Alkol ve ilaçların
karaciğer üzerine toksik etkisini takip etmede kullanılır. Obstrüktif sarılık, intrahepatik
kolestazis, pankreatit ve karaciğerdeki metastatik karsinomların tanısındada değerlidir.
Serum GGT düzeyi, karaciğer hastalıklarında ALP ile birlikte artarken, kemik hastalıklarında
ALP ile birlikte artmaz.
Örnek Ret Kriteri: Hemolizli örnekler.
LAKTAT DEHİDROJENAZ (LDH)
Çalışma Zamanı: Her gün (7/24)
Örnek Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar, Acil 7/24
Sonuç Verme Zamanı: Numune alımından 3 saat sonra
Örnek Türü: Serum
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
Serum
24 Saat
+4 ˚C'de
48 Saat
-20 ˚C'de
2 Ay
Çalışma Yöntemi: Spektrofotometrik
Refersans Aralığı:Eriskin: <248 U/L
Klinik Anlamı: : Laktat dehidrojenaz enzimi tüm dokularda bulunur ve hepatit, miyokardial
infarktüs, renal infarkt, megaloblastik anemi, hemolitik anemi, disgerminom, testis tümörü,
tıkanmasarılığı, metastatik tümörler ve muskuler distrofide artar.
Örnek Ret Kriteri: Hemolizli örnekler.
KREATİN KİNAZ (CK)
Çalışma Zamanı: Her gün (7/24)
KODU: BL.RH. 001
YAYIN TAR:
10.03.2014
REVİZYON NO: 01
29 / 54
REVİZYON TAR:
TEMMUZ 2017
SAYFA:1/54
Örnek Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar, Acil 7/24
Sonuç Verme Zamanı: Numune alımından 3 saat sonra
Örnek Türü: Serum
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
Serum
24 Saat
+4 ˚C'de
48 Saat
-20 ˚C'de
2 Ay
Çalışma Yöntemi: Spektrofotometrik
Refersans Aralığı:0-171 U/L
Klinik Anlamı: Miyokard enfarktüsü, miyokardit, aşırı egzersiz, intra musküler enjeksiyonlar
travmalar, felç, malign hipertermi, miksödem, pulmoner emboli, dermatomyozit, müsküler
distrofiler ve kronik müsküler bozukluklarında artar.
Örnek Ret Kriteri: Hemolizli örnekler.
KREATİN KİNAZ MB (CK-MB)
Çalışma Zamanı: Her gün (7/24)
Örnek Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar, Acil 7/24
Sonuç Verme Zamanı: Numune alımından 3 saat sonra
Örnek Türü: Serum
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
Serum
24 Saat
+4 ˚C'de
48 Saat
-20 ˚C'de
2 Ay
Çalışma Yöntemi: Spektrofotometrik
Refersans Aralığı:0.00– 25 U/L
Klinik Anlamı: AMI tanısında kullanılır. AMI sonrasında 4 – 8 saatte yükselmeye başlar ve 24
saatte pik yapar. Bununla birlikte konjestif kalp yetmezliği, koroner anjiografi, kardiyak
travmalar, kalp cerrahisi, muskuler distrofi, SLE, polimiyozit, yanıklar, Reye sendromu,
hipotermi ve hipertermide de CK - MB duzeyi artar.
Örnek Ret Kriteri: Hemolizli örnekler.
ALKALEN FOSFATAZ (ALP)
Çalışma Zamanı: Her gün (7/24)
Örnek Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar, Acil 7/24
Sonuç Verme Zamanı: Numune alımından 3 saat sonra
Örnek Türü: Serum
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
KODU: BL.RH. 001
YAYIN TAR:
10.03.2014
REVİZYON NO: 01
30 / 54
REVİZYON TAR:
TEMMUZ 2017
SAYFA:1/54
Örnek Türü
Serum
Oda sıcaklığında
24 Saat
+4 ˚C'de
48 Saat
-20 ˚C'de
2 Ay
Çalışma Yöntemi: Spektrofotometrik
Refersans Aralığı:38 – 126 IU/L
Klinik Anlamı: Alkalin fosfataz ölçümleri karaciğer, kemik, paratiroid ve barsak hastalıklarının
tanı ve tedavisinde kullanılır. Viral hepatitler, infiltratif karaciğer hastalıkları, siroz, bilier
obstrüksiyon, bilieratrezi, osteitis deformans, Paget hastalığı, hiperparatiroidizm, enfeksiyoz
mononükleoz, metastatik kemik tümörleri, metabolik kemik hastalıkları, gebelik, konjestif
kalp yetmezliği ve çocukların büyüme dönemlerinde ALP düzeyi artar.
Örnek Ret Kriteri: Hemolizli örnekler, lipemik örnekler
AMİLAZ
Çalışma Zamanı: Her gün (7/24)
Örnek Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar, Acil 7/24
Sonuç Verme Zamanı: Numune alımından 3 saat sonra
Örnek Türü: Serum
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
Serum
24 Saat
+4 ˚C'de
48 Saat
-20 ˚C'de
2 Ay
Çalışma Yöntemi: Spektrofotometrik
Refersans Aralığı:Serum: 27 – 131 U/L İdrar (zamanlı): 1 – 17 U/saat
Klinik Anlamı: Pankreatit, parotis bezi enfeksiyonları, ektopik gebelik, intestinal obstrüksiyon
ve enfarktüsler, safra yolları hastalıkları, diabetik ketoasidoz, peritonit, makro amilazemi,
bazı akciğer ve over tümörleri, böbrek yetmezliği, abdominal travma, ERCP, viral
enfeksiyonlar, alkol kullanımı ve kafa travmasında serum amilaz düzeyi artar.
Pankreatektomi sonrası, pankreas yetmezliği, kistik fibrozis ve ağır karaciğer hastalıklarında
amilaz düzeyi düşer. Ayrıca narkotik analjezik kullanımı oddi sfinkterinde kasılmaya sebep
olması nedeniyle serum amilaz düzeyini arttırabilir.
Örnek Ret Kriteri: Hemolizli örnekler.
FOSFOR (P)
Çalışma Zamanı: Her gün (7/24)
Örnek Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar, Acil 7/24
Sonuç Verme Zamanı: Numune alımından 3 saat sonra
Örnek Türü: Serum
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
KODU: BL.RH. 001
YAYIN TAR:
10.03.2014
REVİZYON NO: 01
31 / 54
REVİZYON TAR:
TEMMUZ 2017
SAYFA:1/54
Örnek Türü
Serum
Oda sıcaklığında
24 Saat
+4 ˚C'de
48 Saat
-20 ˚C'de
2 Ay
Çalışma Yöntemi: Amonyum Molibdat (Spektrofotometrik)
Refersans Aralığı: Serum: 2,5 – 4,6 mg/dL
İdrar (sınırlı olmayan diyet): 0,4 – 1,3 g/24 saat
Klinik Anlamı: Fosfor metabolizmasının değerlendirilmesinde kullanılır. Böbrek yetmezliği,
vitamin D intoksikasyonu, osteolitik kemik metastazları, sarkoidozis, süt-alkali sendromu,
hipoparatiroidizm, pseudohipoparatiroidizm, pulmoner embolizm, laktik asidoz, respiratuvar
asidoz ve akromegalide serum fosfor düzeyi artar. Malabsorbsiyon, malnutrisyon,
osteomalazi, hipokalemi, vitamin D eksikliği, steatore, renal tübüler asidoz, gram negatif
bakteriyel septisemi, ağır diare, kusma, hiperkalsemi, primer hiperparatiroidizm, respiratuvar
enfeksiyonlar, salisilat zehirlenmesi, hiperinsülinemi, respiratuvar alkaloz, renal tübüler
defektler ve osteoblastik kemik metastazlarında ise fosfor düzeyi düşer.
Örnek Ret Kriteri: Hemolizli örnekler.
Panik değeri:
Yetişkin
Alt Limiti
1
DEMİR (FE)
Çalışma Zamanı: Her gün (7/24)
Örnek Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar
Sonuç Verme Zamanı: Numune alımından 3 saat sonra
Örnek Türü: Serum
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
Serum
24 Saat
Üst Limiti
+4 ˚C'de
48 Saat
Birimi
mg/dL
-20 ˚C'de
2 Ay
Çalışma Yöntemi: Spektrofotometrik
Refersans Aralığı:Erkek: 45-182 µg/dL
Eadın: 28-170 µg/dL
Klinik Anlamı: Anemilerin değerlendirilmesinde kullanılır. Pernisyöz anemi, aplastik anami,
hemolitik anemiler, hemakromatozis, kurşun zehirlenmesi, akut lösemi, akut hepatitler,
vitamin B6 eksikliği, talasemi, tekrarlayan transfüzyonlar, akut demir zehirlenmelerinde ve
nefritlerde serum demir düzeyi yükselir. Demir eksikliği anemisi, akut ve kronik
enfeksiyonlar, hipotiroidizm, postoperatif dönemde ve kwashiorkorda ise serum demir
düzeyi düşer
Örnek Ret Kriteri: Hemolizli örnekler
KODU: BL.RH. 001
YAYIN TAR:
10.03.2014
REVİZYON NO: 01
32 / 54
REVİZYON TAR:
TEMMUZ 2017
SAYFA:1/54
DEMİR BAĞLAMA KAPASİTESİ (UIBC-Doymamış Demir Bağlama Kapasitesi)
Çalışma Zamanı: Her gün (7/24)
Örnek Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar
Sonuç Verme Zamanı: Numune alımından 3 saat sonra
Örnek Türü: Serum
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
+4 ˚C'de
Serum
24 Saat
48 Saat
-20 ˚C'de
2 Ay
Çalışma Yöntemi: Spektrofotometrik. Total demir bağlama kapasitesi (TIBC)
“TIBC= UIBC + Serum Demir “ formülü ile hesaplanır.
Refersans Aralığı:155 – 300 µg/dL
Klinik Anlamı: Hipokromik anemiler, akut hepatitler ve gebeliğin son dönemlerinde UIBC
artar. Demir eksikliğine bağlı olmayan anemiler, kronik enfeksiyonlar, maligniteler, siroz,
hemakromatozis, renal hastalıklar ve talasemilerde ise UIBC düşer.
Örnek Ret Kriteri: Yetersiz örnekler, hemolizli örnekler, serumu ayrılmadan uzun süre
bekletilmiş örnekler.
HEMOGLOBİN A1 c (HbA1c)
Çalışma Zamanı: Her gün (7/24).
Örnke Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar.
Sonuç Verme Zamanı: Numune alımından 3 saat sonra
Örnek Türü: Tam kan
Örnek Kabı: Mor kapaklı tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
Serum
24
+4 ˚C'de
4-7 Gün
-20 ˚C'de
Çalışma Yöntemi: Türbidimetrik immünoinhibisyon yöntemi
Refersans Aralığı:4,6-6.2 %
Klinik Anlamı: Hemoglobin A1c’nin tayin edilmesi diabetes mellitus’lu hastalarda diyet
etkinliğinin kontrolünün ve diabetes mellitus tedavisi sırasında terapinin izlenmesinde
kullanılır. Son 1- 2 aylık ortalama kan glukoz konsantrasyonunu gösterir.
Örnek Ret Kriteri: Yetersiz örnekler, hemolizli örnekler, serumu ayrılmadan uzun süre
bekletilmiş örnekler.
KALSİYUM (CA)
Çalışma Zamanı: Her gün (7/24)
Örnek Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar, Acil 7/24
Sonuç Verme Zamanı: Numune alımından 3 saat sonra
KODU: BL.RH. 001
YAYIN TAR:
10.03.2014
REVİZYON NO: 01
33 / 54
REVİZYON TAR:
TEMMUZ 2017
SAYFA:1/54
Örnek Türü: Serum
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Serum
Oda sıcaklığında
24 Saat
+4 ˚C'de
48 Saat
-20 ˚C'de
2 Ay
Çalışma Yöntemi: İyon seçici elektrot
Refersans Aralığı:Serum
:8,6 – 10,0 mg/dL
İdrar (zamanlı) :100 – 300 mg/24 saat
Klinik Anlamı: Endokrin ve metabolik hastalıkların değerlendirilmesinde kullanılır. Primer ve
tersier hiperparatiroidizm, çeşitli maligniteler(kemik tutulumu olmadan), kemik metastazları
yapan tümörler polisitemia vera, feokromasitoma, sarkoidozis, vitamin D intoksikasyonu,
süt-alkali sendromu, tirotoksikozis, dehidratasyona ve akromegalide serum Ca düzeyi artar.
Hipoparatiroidizm, pseudo hipoparatiroidizm, vitamin D eksikliği, kronik böbrek yetmezliği,
magnezyum eksikliği, akut pankreatit, hiperfosfatemi, sistinozis, osteomalazi, alkolizm,
hepatik siroz ve hipoalbuminemi durumlarında ise serum Ca düzeyi azalır. Total Ca düzeyi,
serum protein miktarındaki her 1 g/dL’lik artışta kalsiyum miktarı yaklaşık 0,8 mg/dL azalır.
Örnek Ret Kriteri: Hemolizli örnekler, EDTA ‘lı tüplere alınan örnekler.
Panik değeri:
Alt Limiti
Üst Limiti
Birimi
Yetişkin
6
13
mg/dL
KLORÜR (CL)
Çalışma Zamanı: Her gün (7/24)
Örnke Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar, Acil 7/24
Sonuç Verme Zamanı: Numune alımından 3 saat sonra
Örnek Türü: Serum
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
+4 ˚C'de
-20 ˚C'de
Serum
24 Saat
48 Saat
2 Ay
Çalışma Yöntemi: İyon seçici elektrot
Normal Değer Aralığı
Serum
101 – 111 mmol/L
İdrar (zamanlı)
110 – 250 mmoL/24 saat
CSF
118 – 132 mmol/L
Klinik Anlamı: Elektrolit ve metabolik bozuklukların tanı ve tedavisinde kullanılır.
Dehidratasyon, renal tübüler asidoz, akut böbrek yetmezliği, diabetes inspidus, salisilat
intoksikasyonu ve respratuar alkalozda serum Cl düzeyi artar. Aşırı kusma, aldosteronizm,
respratuar asidoz ve su intoksikasyonu gibi durumlarda ise Cl düzeyi düşer.
Örnek Ret Kriteri: Hemolizli örnekler.
KODU: BL.RH. 001
YAYIN TAR:
10.03.2014
REVİZYON NO: 01
34 / 54
REVİZYON TAR:
TEMMUZ 2017
SAYFA:1/54
POTASYUM (K)
Çalışma Zamanı: Her gün (7/24)
Örnek Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar, Acil 7/24
Sonuç Verme Zamanı: Numune alımından 3 saat sonra
Örnek Türü: Serum
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
+4 ˚C'de
-20 ˚C'de
Serum
24 Saat
48 Saat
2 Ay
Çalışma Yöntemi: İyon seçici elektrot
Refersans Aralığı:
Serum
3,6 – 5,1 mmol/L
İdrar (zamanlı)
25 – 125 mmoL/24 saat
Klinik Anlamı: Elektrolit ve asit-baz dengesi bozuklukları ve böbrek fonksiyonlarının
değerlendirilmesinde kullanılır. Hemoliz, doku hasarı, şiddetli akut açlık, ağır egzersiz status
epileptikus, malign hiperpireksi, asidoz ve dehidratasyonda, serum potasyum
konsantrasyonu artar. Kronik açlık, diare, kusma, intestinal fistüller, renal tübülerasidoz,
Fanconi sendromu, primer ve sekonder aldosteronizm, Cushing sendromu, Bartter
sendromu, alkaloz ve osmotik diürezde ise serum potasyum konsantrasyonu düşer.
Örnek Ret Kriteri: Hemolizli örnekler. Potasyum EDTA’lı tüplere alınan örnekler.
Panik değeri:
Alt Limiti
Üst Limiti
Birimi
Yetişkin
2,5
6,5
mmol/L
SODYUM (NA)
Çalışma Zamanı: Her gün (7/24)
Örnek Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar, Acil 7/24
Sonuç Verme Zamanı: Numune alımından 3 saat sonra
Örnek Türü: Serum
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
+4 ˚C'de
Serum
24 Saat
48 Saat
-20 ˚C'de
2 Ay
Çalışma Yöntemi: İyon seçici elektrot
Refersans Aralığı: Serum: 136 – 145 mmol/L
İdrar (zamanlı) : 40 – 220 mmoL/24 saat
Klinik Anlamı: Hipoaldosteronizm, nefrotik sendrom, daire, kusma, diüretik kullanımı,
konjestif kalp yetmezliği, siroz, yanık ve travma durumlarında azalır. Diabetes insipitus, akut
böbrek yetmezliği, ates, egzersiz, hiperaldosteronizm, daire ve kusma durumlarında ise artar.
Örnek Ret Kriteri: Hemolizli örnekler.
KODU: BL.RH. 001
YAYIN TAR:
10.03.2014
REVİZYON NO: 01
35 / 54
REVİZYON TAR:
TEMMUZ 2017
SAYFA:1/54
Panik değeri:
Yetişkin
Alt Limiti
120
Üst Limiti
160
Birimi
mmol/L
ANTİ-STREPTOLİZİN O (ASO)
Çalışma Zamanı: Her gün (7/24)
Örnek Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar, Acil 7/24
Sonuç Verme Zamanı: Numune alımından 3 saat sonra
Örnek Türü: Serum
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
+4 ˚C'de
Serum
24 Saat
48 Saat
-20 ˚C'de
2 Ay
Çalışma Yöntemi: İmmunoturbidimetrik
Refersans Aralığı: Serum: 0,00 – 200 lU/ mL
Klinik Anlamı: A grubu β hemolitik streptekoklara bağlı gelişen hastalıklarda artar.
Örnek Ret Kriteri: Hemolizli örnekler.
C- REAKTİF PROTEİN (CRP)
Çalışma Zamanı: Her gün (7/24)
Örnek Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar, Acil 7/24
Sonuç Verme Zamanı: Numune alımından 3 saat sonra
Örnek Türü: Serum
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
+4 ˚C'de
Serum
24 Saat
48 Saat
-20 ˚C'de
2 Ay
Çalışma Yöntemi: İmmunoturbidimetrik
Refersans Aralığı: Serum: 0–5 mg/L
Klinik Anlamı: İnfeksiyon, doku hasarı ve hücresel nekrozda artar. En duyarlı akut faz reaktanıdır
ancak özgüllüğü zayıftır. Tekrarlanan ölçümleri Romatoid Artrit gibi inflamatuar hastalıkların
takibinde yararlıdır.
Örnek Ret Kriteri: Hemolizli örnekler.
ROMATOİD FAKTÖR (RF)
Çalışma Zamanı: Her gün (7/24)
Örnek Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar, Acil 7/24
Sonuç Verme Zamanı: Numune alımından 3 saat sonra
KODU: BL.RH. 001
YAYIN TAR:
10.03.2014
REVİZYON NO: 01
36 / 54
REVİZYON TAR:
TEMMUZ 2017
SAYFA:1/54
Örnek Türü: Serum
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Serum
Oda sıcaklığında
24 Saat
+4 ˚C'de
48 Saat
-20 ˚C'de
2 Ay
Çalışma Yöntemi: İmmunoturbidimetrik
Refersans Aralığı: Serum: 0-14 IU/mL
Klinik Anlamı: Romatoid artrit ve bazı inflamatuar durumlarda artabilir.
Örnek Ret Kriteri: Hemolizli örnekler.
FREE T3
Çalışma Zamanı: Her gün (7/24)
Örnek Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar
Sonuç Verme Zamanı: Numune alımından 4 saat sonra
Örnek Türü: Serum
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
+4 ˚C'de
-20 ˚C'de
Serum
24 Saat
48 Saat
2 Ay
Çalışma Yöntemi: Kemilüminesans
Refersans Aralığı:2,5-3,9 pg/mL
Klinik Anlamı: Tiroid fonksiyonlarının değerlendirilmesinde kullanılır. T3 tirotoksikozu ve
hipertiroidizmde serum FT3 düzeyi artar. Hipotiroidizmde ise azalır. Kronik hastalığı olanlarda
ve uzun süre hastanede yatmış olan kişiler ötiroid olsalar bile FT3 düzeyi düşük bulunabilir.
Total T3’ün yaklaşık %0,2-0,5’i FT3 oluşturur.
Örnek Ret Kriteri: Hemolizli örnekler, ikterik örnekler, lipemik örnekler
FREE T4 (FT4)
Çalışma Zamanı: Her gün (7/24)
Örnek Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar
Sonuç Verme Zamanı: Numune alımından 4 saat sonra
Örnek Türü: Serum
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
+4 ˚C'de
Serum
24 Saat
48 Saat
Çalışma Yöntemi: Kemilüminesans
Refersans Aralığı:0,59- 1,29 ng/dL
Klinik Anlamı: Tiroid fonksiyonlarının değerlendirilmesinde kullanılır.
Hipertroidide FT4 düzeyi artarken, hipotiroidizmde azalır.
KODU: BL.RH. 001
YAYIN TAR:
10.03.2014
REVİZYON NO: 01
37 / 54
REVİZYON TAR:
TEMMUZ 2017
-20 ˚C'de
2 Ay
SAYFA:1/54
Örnek Ret Kriteri: Hemolizli örnekler, ikterik örnekler, lipemik örnekler
TSH
Çalışma Zamanı: Her gün (7/24)
Örnek Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar
Sonuç Verme Zamanı: Numune alımından 4 saat sonra
Örnek Türü: Serum
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
+4 ˚C'de
-20 ˚C'de
Serum
24 Saat
48 Saat
2 Ay
Çalışma Yöntemi: Kemilüminesans
Refersans Aralığı:0,34-5,6 µIU/mL
Klinik Anlamı: Tiroid fonksiyonlarının değerlendirilmesinde
kullanılır. Hipotiroidizm,
Hashimoto tiroiditi, ektopik TSH salgılanan durumlar, subakut tiroidit ve tiroid hormon
rezistansında serum TSH düzeyi artar. Hipertiroidizmde ise TSH düzeyi azalır.
Örnek Ret Kriteri: Hemolizli örnekler, ikterik örnekler, lipemik örnekler
Panik değeri:
Alt Limiti
Üst Limiti
Birimi
Yetişkin
150
µIU/mL
ANTİ-TG
Çalışma Zamanı: Resmi izinler hariç her gün
Örnek Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar
Sonuç Verme Zamanı: 3 gün sonra
Örnek Türü: Serum
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
Serum
24 Saat
+4 ˚C'de
48 Saat
-20 ˚C'de
2 Ay
Çalışma Yöntemi: Kemilüminesans
Refersans Aralığı: 0-4 IU/mL
Klinik Anlamı: Otoimmün tiroid hastalıklarının değerlendirilmesinde kullanılır. Hashimoto
tiroiditi, Graves hastalığı, tiroid karsinomları, idiopatik miksödem, pernisyöz anemi, SLE ve de
Quervain subakut tiroiditinde anti-tiroglobulin antikor düzeyi yükselebilir.
Örnek Ret Kriteri: Hemolizli örnekler, ikterik örnekler, lipemik örnekler
PROLAKTİN
Çalışma Zamanı: Her gün (7/24)
Örnek Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar
KODU: BL.RH. 001
YAYIN TAR:
10.03.2014
REVİZYON NO: 01
38 / 54
REVİZYON TAR:
TEMMUZ 2017
SAYFA:1/54
Sonuç Verme Zamanı: Numune alımından 4 saat sonra
Örnek Türü: Serum
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
+4 ˚C'de
-20 ˚C'de
Serum
24 Saat
48 Saat
2 Ay
Çalışma Yöntemi: Kemilüminesans
Refersans Aralığı:
Erkek
2,64 - 13,13 ng/ml
Kadın Premenopoz
3,34 - 26,72 ng/ml
Kadın Postmenopoz
2,74 - 19,64 ng/ml
Klinik Anlamı: Prolaktin salgılayan tümörler, hipotalamo-pitüiter hastalıklar, primer
hipotiroidizm, anoreksia nervosa, polikistik over sendromu, böbrek yetmezliği, insülin
kaynaklı hipoglisemi ve adrenal yetmezliklerde serum prolaktin düzeyi artarken, Sheehan
sendromunda prolaktin düzeyi azalır.
Örnek Ret Kriteri: Hemolizli örnekler, ikterik örnekler, lipemik örnekler.
FSH
Çalışma Zamanı: Her gün (7/24)
Örnek Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar
Sonuç Verme Zamanı: Numune alımından 4 saat sonra
Örnek Türü: Serum
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
Serum
24 Saat
+4 ˚C'de
48 Saat
-20 ˚C'de
2 Ay
Çalışma Yöntemi: Kemilüminesans
Refersans Aralığı:
Erkek
1,27 - 19,26 mIU/ml
Kadın Midfolliküler
3,85 - 8,78 mIU/ml
Pik Değer
4,54 - 22,51 mIU/ml
Midluteal
1,79 - 5,12 mIU/ml
Postmenopoz
16,74 - 113,59 mIU/ml
Klinik Anlamı: Hipofiz fonksiyonlarının değerlendirilmesinde kullanılır. Primer gonadal
yetmezlik, ovarian ve testiküler agenezis, kleinifelter sendromu, turner sendromu ve
kastrasyon, alkolizm, menapoz ve orşitte serum FSH düzeyleri artar. Anterior hipofiz
hipofonksiyonu, hipotalamik hastalıklar, gebelik, anoreksia nervosa, polikistik over
sendromu, hemakromatozis, orak hücreli anemi, hiperprolaktinemi ve östrojen veya
androjenlerle tedavi edilen hastalarda ise FSH düzeyi düşer.
Örnek Ret Kriteri: Hemolizli örnekler, ikterik örnekler, lipemik örnekler
KODU: BL.RH. 001
YAYIN TAR:
10.03.2014
REVİZYON NO: 01
39 / 54
REVİZYON TAR:
TEMMUZ 2017
SAYFA:1/54
LUTEİNİZAN HORMON (LH)
Çalışma Zamanı: Her gün (7/24)
Örnek Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar
Sonuç Verme Zamanı: Numune alımından 4 saat sonra
Örnek Türü: Serum
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
Serum
24 Saat
+4 ˚C'de
48 Saat
-20 ˚C'de
2 Ay
Çalışma Yöntemi: Kemilüminesans
Refersans Aralığı:
Erkek
1,24 - 8,62 mIU/ml
Kadın Midfolliküler
2,12- 10,89 mIU/ml
Pik Değer
19,18 - 103,59 mIU/ml
Midluteal
1,2 - 12,86 mIU/ml
Postmenopoz
10,87 - 58,64 mIU/ml
Klinik Anlamı: Hipotalamik ve pitüiter fonksiyonların değerlendirilmesinde kullanılır. Primer
gonadal disfonksiyonlar, PKOS ve ostmenapozda LH düzeyi artar. Pitüiter veya hipotalamik
zedelenme, Kallmann sendromu (izole gonadotropik yetmezlik), anoreksia nervoza, stres,
malnutrisyon ve kronik hastalık durumlarında ise LH düzeyi düşer.
Örnek Ret Kriteri: Hemolizli örnekler, ikterik örnekler, lipemik örnekler
ESTRADİOL (E2)
Çalışma Zamanı: Her gün (7/24)
Örnek Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar
Sonuç Verme Zamanı: Numune alımından 4 saat sonra
Örnek Türü: Serum
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
+4 ˚C'de
-20 ˚C'de
Serum
24 Saat
48 Saat
2 Ay
Çalışma Yöntemi: Kemilüminesans
Refersans Aralığı:
Erkek
20 - 75 pg/ml
Kadın Postmenopoz
20 - 88 pg/ml
Midfolliküler
24 - 114 pg/ml
Periovulatuvar
62 - 534 pg/ml
Midluteal
80 - 273 pg/ml
Klinik Anlamı: Puberte prekoks, amenore, ovülasyon indüksiyonunun takibi ve erkeklerde
jinekomastinin değerlendirilmesinde kullanılır.
Örnek Ret Kriteri: Hemolizli örnekler, ikterik örnekler, lipemik örnekler
KODU: BL.RH. 001
YAYIN TAR:
10.03.2014
REVİZYON NO: 01
40 / 54
REVİZYON TAR:
TEMMUZ 2017
SAYFA:1/54
PROGESTERON
Çalışma Zamanı: Her gün (7/24)
Örnek Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar
Sonuç Verme Zamanı: Numune alımından 4 saat sonra
Örnek Türü: Serum
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
+4 ˚C'de
Serum
24 Saat
48 Saat
Çalışma Yöntemi: Kemilüminesans
Refersans Aralığı:
Erkek
0,1 - 0,84 ng/ml
Kadın Midfolikuler
0,31 - 1,52 ng/ml
Midluteal
5,16 - 18,65 ng/ml
Postmenopoz
0,08 - 0,78 ng/ml
1.Trimester
4,73 - 50,74 ng/ml
2.Trimester
19,4 - 45,3 ng/ml
-20 ˚C'de
2 Ay
Klinik Anlamı: Ovülasyon, corpus luteum fonksiyonları ve gebelikte plasental fonksiyonların
değerlendirilmesi, indüksiyon takibi, progesteron tedavisinin takibi ve erken abortus riski
olan hastaların takibinde kullanılır. Konjenital adrenal hiperplazi, lipoid ovarien tümör,
tekalutein kisti, molar gebelik ve over koryoepiteliomalarında serum progesteron düzeyi
artar. Abortus riski, primer veya sekonder hipogonadizm ve kısa luteal faz sendromunda ise
progesteron düzeyi düşer.
Örnek Ret Kriteri: Hemolizli örnekler, ikterik örnekler, lipemik örnekler
BETA HCG
Çalışma Zamanı: Her gün (7/24)
Örnek Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar, Acil 7/24
Sonuç Verme Zamanı: Numune alımından 4 saat sonra
Örnek Türü: Serum
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
+4 ˚C'de
Serum
24 Saat
48 Saat
Çalışma Yöntemi: Kemilüminesans
-20 ˚C'de
2 Ay
Refersans Aralığı: Kadın Gebe Olmayan
:0,5 – 5 mIU/ml
Kadın Gebe
0- 1.Hafta
5 – 50 mIU/ml
1- 2.Hafta
50 – 500 mIU/ml
2- 3.Hafta
100 – 5000 mIU/ml
KODU: BL.RH. 001
YAYIN TAR:
10.03.2014
REVİZYON NO: 01
41 / 54
REVİZYON TAR:
TEMMUZ 2017
SAYFA:1/54
3- 4.Hafta
500 – 10000 mIU/ml
Klinik Anlamı: Gebeliğin teşhisi, ektopik gebelik şüphesinin değerlendirilmesi ve invitro
fertilizasyon hastalarının takibinde kullanılır. Ayrıca mol hidatiform, koryokarsinom, testis
tümörü ve overin germ hücreli tümörlerinin değerlendirilmesi ve takibinde de kullanılır.
Örnek Ret Kriteri: Hemolizli örnekler, ikterik örnekler, lipemik örnekler
TESTOSTERON
Çalışma Zamanı: Her gün (7/24)
Örnke Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar
Sonuç Verme Zamanı: Numune alımından 4 saat sonra
Örnek Türü: Serum
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
+4 ˚C'de
-20 ˚C'de
Serum
24 Saat
48 Saat
2 Ay
Çalışma Yöntemi: Kemilüminesans
Refersans Aralığı: Erkek:
1,75 - 7,81 ng/mL
Kadın:
0,1 - 0,75 ng/mL
Klinik Anlamı: Adrenal hiperplazi, adrenokortikal tümörler, testiküler feminizasyon, idiopatik
hirşutizm ve virilizan over tümörlerinde total testosteron düzeyi artar. Down sendromu,
primer ve sekonder hipogonadizm, üremi, myotonik distrofi, karaciğer yetmezliği,
kriptorşitizm ve puberte gecikmesinde ise total testosteron düzeyi düşer.
Örnek Ret Kriteri: Hemolizli örnekler, ikterik örnekler, lipemik örnekler
PROSTAT SPESİFİK ANTİJEN (PSA)
Çalışma Zamanı: Her gün (7/24)
Örnek Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar
Sonuç Verme Zamanı: Numune alımından 4 saat sonra
Örnek Türü: Serum
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
+4 ˚C'de
-20 ˚C'de
Serum
24 Saat
48 Saat
2 Ay
Çalışma Yöntemi: Kemilüminesans
Refersans Aralığı: 0-4 ng/mL
Klinik Anlamı: Prostat hastalıklarının (özellikle prostat karsinomları ve benign prostat
hiperplazisi) tanı ve takibinde kullanılır.
Örnek Ret Kriteri: Hemolizli örnekler, ikterik örnekler, lipemik örnekler
SERBEST (FREE) PSA
Çalışma Zamanı: Resmi izinler hariç her gün
KODU: BL.RH. 001
YAYIN TAR:
10.03.2014
REVİZYON NO: 01
42 / 54
REVİZYON TAR:
TEMMUZ 2017
SAYFA:1/54
Örnek Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar
Sonuç Verme Zamanı: 3 gün sonra
Örnek Türü: Serum
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
+4 ˚C'de
Serum
24 Saat
48 Saat
Çalışma Yöntemi: Kemilüminesans
Refersans Aralığı: 0-1 ng/ml
Klinik Anlamı: Prostat Ca ve benign prostat hiperplazisinde artar.
Örnek Ret Kriteri: Hemolizli örnekler, ikterik örnekler, lipemik örnekler
-20 ˚C'de
2 Ay
PARATİROİD HORMON (PTH)
Çalışma Zamanı: Resmi izinler hariç her gün
Örnke Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar
Sonuç Verme Zamanı: 3 gün sonra
Örnek Türü: Serum
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
+4 ˚C'de
-20 ˚C'de
Serum
24 Saat
48 Saat
2 Ay
Çalışma Yöntemi: Kemilüminesans
Refersans Aralığı: 12-88 pg/mL
Klinik Anlamı: Primer hiperparatiroidizm ile malignite kaynaklı hiperkalseminin ayırıcı
tanısında kullanılır.
Örnek Ret Kriteri: Hemolizli örnekler, ikterik örnekler, lipemik örnekler
ALFA FETOPROTEİN (AFP)
Çalışma Zamanı: Resmi izinler hariç her gün
Örnek Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar
Sonuç Verme Zamanı: 3 gün sonra
Örnek Türü: Serum
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
+4 ˚C'de
-20 ˚C'de
Serum
24 Saat
48 Saat
2 Ay
Çalışma Yöntemi: Kemilüminesans
Refersans Aralığı: 0-9 ng/ml
Klinik Anlamı: Hepatoselüler ve germ hücreli (non seminomlar) karsinomlarda kan düzeyi
artar.
Örnek Ret Kriteri: Hemolizli örnekler, ikterik örnekler, lipemik örnekler
KODU: BL.RH. 001
YAYIN TAR:
10.03.2014
REVİZYON NO: 01
43 / 54
REVİZYON TAR:
TEMMUZ 2017
SAYFA:1/54
KARSİNOEMBRİYONİK ANTİJEN (CEA)
Çalışma Zamanı: Resmi izinler hariç her gün
Örnek Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar
Sonuç Verme Zamanı: 3 gün sonra
Örnek Türü: Serum
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
+4 ˚C'de
-20 ˚C'de
Serum
24 Saat
48 Saat
2 Ay
Çalışma Yöntemi: Kemilüminesans
Refersans Aralığı: 0-3 ng/ml
Klinik Anlamı: Kolon, rektum, karaciğer, pankreas, akciğer, meme, prostat, mide ve over
benign ve malign tümörlerinde, inflamasyonda, aşırı sigara içimi ve alkolizmde artar.
Örnek Ret Kriteri: Hemolizli örnekler, ikterik örnekler, lipemik örnekler
CA-125
Çalışma Zamanı: Resmi izinler hariç her gün
Örnek Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar
Sonuç Verme Zamanı: 3 gün sonra
Örnek Türü: Serum
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
+4 ˚C'de
-20 ˚C'de
Serum
24 Saat
48 Saat
2 Ay
Çalışma Yöntemi: Kemilüminesans
Refersans Aralığı: 0-35 U/ml
Klinik Anlamı: Over kanseri, pelvik inflamatuar hastalık, peritonit, endometriozis,
fibromatozis, pankreatit ve gebelik durumunda artar.
Örnek Ret Kriteri: Hemolizli örnekler, ikterik örnekler, lipemik örnekler
CA-15.3
Çalışma Zamanı: Resmi izinler hariç her gün
Örnke Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar
Sonuç Verme Zamanı: 3 gün sonra
Örnek Türü: Serum
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
Serum
24 Saat
Çalışma Yöntemi: Kemilüminesans
KODU: BL.RH. 001
YAYIN TAR:
10.03.2014
REVİZYON NO: 01
44 / 54
+4 ˚C'de
48 Saat
REVİZYON TAR:
TEMMUZ 2017
-20 ˚C'de
2 Ay
SAYFA:1/54
Refersans Aralığı: 0-31,3 U/ml
Klinik Anlamı: Meme kanserli hastalarda artar, meme kanserinin cerrahi tedavisi sonrası
izlenmesinde kullanılır.
Örnek Ret Kriteri: Hemolizli örnekler, ikterik örnekler, lipemik örnekler
CA-19.9
Çalışma Zamanı: Resmi izinler hariç her gün
Örnek Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar
Sonuç Verme Zamanı: 3 gün sonra
Örnek Türü: Serum
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
+4 ˚C'de
-20 ˚C'de
Serum
24 Saat
48 Saat
2 Ay
Çalışma Yöntemi: Kemilüminesans
Refersans Aralığı: 0-35 U/ml
Klinik Anlamı: En çok pankreas kanseri olmak üzere tüm gastrointestinal sistem
kanserlerinde, kistik fibrozda, safra yolları tıkanıklıklarında artar.
Örnek Ret Kriteri: Hemolizli örnekler, ikterik örnekler, lipemik örnekler
FERRİTİN
Çalışma Zamanı: Her gün (7/24)
Örnek Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar
Sonuç Verme Zamanı: Numune alımından 4 saat sonra
Örnek Türü: Serum
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
+4 ˚C'de
-20 ˚C'de
Serum
24 Saat
48 Saat
2 Ay
Çalışma Yöntemi: Kemilüminesans
Refersans Aralığı: Erkek: 24 – 336 ng/ml
Kadın: 11 - 306,8 ng/ml
Klinik Anlamı: Demir eksikliği anemisi, kronik hastalık anemisi, talasemi, hemokromatozis
ve demir yükleme tedavisinin takibinde kullanılır.
Örnek Ret Kriteri: Hemolizli örnekler, ikterik örnekler, lipemik örnekler
FOLİK ASİT ( FOLAT)
Çalışma Zamanı: Her gün (7/24)
Örnek Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar
Sonuç Verme Zamanı: 11 Numune alımından 4 saat sonra
Örnek Türü: Serum
KODU: BL.RH. 001
YAYIN TAR:
10.03.2014
REVİZYON NO: 01
45 / 54
REVİZYON TAR:
TEMMUZ 2017
SAYFA:1/54
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
+4 ˚C'de
-20 ˚C'de
Serum
24 Saat
48 Saat
2 Ay
Çalışma Yöntemi: Kemilüminesans
Refersans Aralığı: 3-40 ng/ml
Klinik Anlamı: Folat eksikliğinin tanı ve tedavisi takibi ile Megaloblastik ve makrostik
anemilerin değerlendirilmesinde kullanılır.
Örnek Ret Kriteri: Hemolizli örnekler, ikterik örnekler, lipemik örnekler
VİTAMİN-B12
Çalışma Zamanı: Her gün (7/24)
Örnek Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar
Sonuç Verme Zamanı: Numune alımından 4 saat sonra
Örnek Türü: Serum
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
+4 ˚C'de
-20 ˚C'de
Serum
24 Saat
48 Saat
2 Ay
Çalışma Yöntemi: Kemilüminesans
Refersans Aralığı: 126,5-505 pg/ml
Klinik Anlamı: Kronik böbrek yetmezliği, DM, konjenital kalp yetezliği AML, KML,
Lökositoz, polisitemia vera, karaciğer hastalıkları ve protein malnutrisyonunda serum Vit B12
düzeyi yükselir. İntrensek faktör eksikliği malabsorbsiyon ve vejeteryanlarda VitB12
düzeyi düsüktür.
Örnek Ret Kriteri: Hemolizli örnekler, ikterik örnekler, lipemik örnekler
İNSÜLİN
Çalışma Zamanı: Resmi izinler hariç her gün
Örnke Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar
Sonuç Verme Zamanı: 3 gün sonra
Örnek Türü: Serum
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
+4 ˚C'de
-20 ˚C'de
Serum
24 Saat
48 Saat
2 Ay
Çalışma Yöntemi: Kemilüminesans
Refersans Aralığı: 1,9-23 uIU/mL
Klinik Anlamı: İnsülinoma, reaktif hipoglisemi, fazla insülin alınması, Cushing sendromu, tip II
diabetes mellitus, karaciğer hastalıkları, familyal fruktoz ve glukoz intoleransı, obezite oral
KODU: BL.RH. 001
YAYIN TAR:
10.03.2014
REVİZYON NO: 01
46 / 54
REVİZYON TAR:
TEMMUZ 2017
SAYFA:1/54
hipoglisemik ajanlar kullanımında insülin düzeyi artar. Tip-I DM’ta ve hipopituitarizmde
insülin düzeyi düşer.
Örnek Ret Kriteri: Hemolizli örnekler, ikterik örnekler, lipemik örnekler
KORTİZOL
Çalışma Zamanı: Resmi izinler hariç her gün
Örnek Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar
Sonuç Verme Zamanı: 3 gün sonra
Örnek Türü: Serum
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
Serum
24 Saat
+4 ˚C'de
48 Saat
-20 ˚C'de
2 Ay
Çalışma Yöntemi: Kemilüminesans
Refersans Aralığı: 6,7-22,6 µg/dL
Klinik Anlamı: Hipotalamus-hipofiz-adrenal korteks aksının değerlendirilmesinde kullanılır.
Cushing hastalığı, adrenal adenom ve karsinomlar, ektopik ACTH sendromu, gebelik ve
eksternal östrojen kullanımı ile serum kortizol düzeyi arttırır. Addison hastalığı, konjenital
adrenal hiperplazi ve hipopitüiterizmde ise kortizol düzeyi düşer. Akut stres, alkolizm,
depresyon ve bazı ilaçlar normal diurnal varyasyonu bozarak bazal düzeyi etkileyebilir
Örnek Ret Kriteri: Hemolizli örnekler, ikterik örnekler, lipemik örnekler
ANTİ TPO
Çalışma Zamanı: Resmi izinler hariç her gün
Örnek Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar
Sonuç Verme Zamanı: 3 gün sonra
Örnek Türü: Serum
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
+4 ˚C'de
-20 ˚C'de
Serum
24 Saat
48 Saat
2 Ay
Çalışma Yöntemi: Kemilüminesans
Refersans Aralığı: <9 IU/mL
Klinik Anlamı: Otoimmün tiroid hastalıklarının (Hashimoto tiroiditi, idiopatik miksödem,
Graves hastalığı vb.) tanısında kullanılır. Otoimmün tiroid hastalığı olan kişilerde, TPO
konsantrasyonu hastalığın şiddeti ile korelasyon gösterir. Ayrıca diğer bazı otoimmün
hastalıklarda da (Addison hastalığı, pernisyöz anemi, tip I diabetes mellitus vb.) pozitif
sonuçlar elde edilebilir.
Örnek Ret Kriteri: Hemolizli örnekler, ikterik örnekler, lipemik örnekler
KODU: BL.RH. 001
YAYIN TAR:
10.03.2014
REVİZYON NO: 01
47 / 54
REVİZYON TAR:
TEMMUZ 2017
SAYFA:1/54
TROPONIN I
Çalışma Zamanı: Her gün (7/24)
Örnek Alma Zamanı: Numune alımından 1,5 saat sonra
Sonuç Verme Zamanı: 11:30 dan önce kabul --> Aynı gün saat 14:30’da , Acil 1- 1,5 saatte
Örnek Türü: Serum
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
+4 ˚C'de
-20 ˚C'de
Serum
24 Saat
48 Saat
2 Ay
Çalışma Yöntemi: Kemilüminesans
Refersans Aralığı: 0-0,08 ng/mL
Klinik Anlamı: AMI tanısında kullanılır. AMI’dan 2-6 saat sonra kardiyak troponin I yükselir ve
15-24 saat sonra pik yapar. AMI’den sonra 4-9 gün yüksek kalır. Konjestif kalp yetmezliği,
kardiyak travma, unstabil anjina ve kardiyak cerrahi sonrasında da troponin I yükselebilir.
AMI tanısı için tek bir ölçüm yeterli olmaz, seri ölçümler yapılmalıdır.
Örnek Ret Kriteri: Hemolizli örnekler, ikterik örnekler, lipemik örnekler
Panik değeri:
Alt Limiti
Yetişkin
Üst Limiti
0,5
FENOBARBİTAL
Çalışma Zamanı: Resmi izinler hariç her gün
Örnek Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar, Acil 7/24
Bir sonraki dozdan hemen önce kan alınmalıdır.
Sonuç Verme Zamanı: 3 gün sonra
Örnek Türü: Serum
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
+4 ˚C'de
Serum
24 Saat
48 Saat
Birimi
ng/mL
-20 ˚C'de
2 Ay
Çalışma Yöntemi: Spektrofotometrik
Refersans Aralığı: 15-40 µg/mL
Klinik Anlamı: İlaç düzeyinin takibinde kullanılır. Valproik asit ve salisilatlar birlikte
kullanıldığında düzeyi %40 artabilir.
Örnek Ret Kriteri: Hemolizli örnekler, ikterik örnekler, lipemik örnekler
Panik değeri:
Alt Limiti
Üst Limiti
Birimi
40
µg/mL
KODU: BL.RH. 001
YAYIN TAR:
10.03.2014
REVİZYON NO: 01
48 / 54
REVİZYON TAR:
TEMMUZ 2017
SAYFA:1/54
VALPROİK ASİT
Çalışma Zamanı: Resmi izinler hariç her gün
Örnek Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar, Acil 7/24
Bir sonraki dozdan hemen önce kan alınmalıdır.
Sonuç Verme Zamanı: 3 gün sonra
Örnek Türü: Serum
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
+4 ˚C'de
-20 ˚C'de
Serum
24 Saat
48 Saat
2 Ay
Çalışma Yöntemi: Spektrofotometrik
Refersans Aralığı: 50-100 µg/mL
Klinik Anlamı: Valproik asit antiepileptik bir ilaç olup tedavinin takibinde kullanılır.
Örnek Ret Kriteri: Hemolizli örnekler, ikterik örnekler, lipemik örnekler
Panik değeri:
Alt Limiti
Üst Limiti
100
Birimi
µg/mL
FENİTOİN
Çalışma Zamanı: Resmi izinler hariç her gün
Örnke Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar, Acil 7/24
Bir sonraki dozdan hemen önce kan alınmalıdır. (İntravenöz uygulamasından 2-4 saat sonra).
Sonuç Verme Zamanı: 3 gün sonra
Örnek Türü: Serum
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
+4 ˚C'de
-20 ˚C'de
Serum
24 Saat
48 Saat
2 Ay
Çalışma Yöntemi: Spektrofotometrik
Refersans Aralığı: 10-20 µg/mL
Klinik Anlamı: İlaç düzeyinin takibinde kullanılır
Örnek Ret Kriteri: Hemolizli örnekler, ikterik örnekler, lipemik örnekler
Panik değeri:
Alt Limiti
Üst Limiti
Birimi
20
µg/mL
KARBAMAZEPİN
Çalışma Zamanı: Resmi izinler hariç her gün
Örnek Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar, Acil 7/24
Bir sonraki dozdan hemen önce kan alınmalıdır.
Sonuç Verme Zamanı: 3 gün sonra
Örnek Türü: Serum
KODU: BL.RH. 001
YAYIN TAR:
10.03.2014
REVİZYON NO: 01
49 / 54
REVİZYON TAR:
TEMMUZ 2017
SAYFA:1/54
Örnek Kabı: Sarı Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
+4 ˚C'de
Serum
24 Saat
48 Saat
Çalışma Yöntemi: Spektrofotometrik
Refersans Aralığı: 4-12 µg/mL
Klinik Anlamı: İlaç düzeyinin takibinde kullanılır
Örnek Ret Kriteri: Hemolizli örnekler, ikterik örnekler, lipemik örnekler
Panik değeri:
Alt Limiti
Üst Limiti
15
-20 ˚C'de
2 Ay
TAM KAN SAYIMI (HEMOGRAM)
Çalışma Zamanı: Her gün (7/24)
Örnek Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar, Acil 7/24
Sonuç Verme Zamanı: Numune alımından 1 saat sonra
Örnek Türü: ETDA’lı Plazma
Örnek Kabı: ETDA’lı Mor kapaklı tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
+4 ˚C'de
Serum
8 Saat
24 Saat
Birimi
µg/mL
-20 ˚C'de
-
Çalışma Yöntemi: Lazer ve empedans
Referans Aralığı:
Parametre
WBC (μl)
Lenfosit (μl)
Lenfosit (%)
Monosit (μl)
Monosit (%)
Eosinofil (μl)
Eosinofil (%)
Bazofil (μl)
Bazofil (%)
Nötrofil (μl)
Nötrofil (%)
RBC (106/μl)
Hb (g/dL)
HCT (%)
MCV (fL)
MCH (pg)
>18 Yaş Erkek
4.600 - 10.200
600 - 3400
10 - 50
0 - 900
0 - 12
0 - 700
0-7
0 - 200
0 - 2,5
2000 - 6900
37 - 80
4,69 - 6,13
14,1 - 18,1
43,5 - 53,7
80 - 97
27 - 31,2
KODU: BL.RH. 001
YAYIN TAR:
10.03.2014
>18 Yaş Kadın
4600 - 10200
600 - 3400
10 - 50
0 - 900
0 - 12
0 - 700
0-7
0 - 200
0 - 2,5
2000 - 6900
37 - 80
4,04 - 5,48
12,2 - 16,2
37,7 - 47,9
80 - 97
27 - 31,2
1 Yaş Çocuk
5000 - 20000
6000*
55*
2 Yaş Çocuk
6000 - 17000
6300*
60*
10 Yaş Çocuk
5000 - 13000
3100*
40*
6*
5*
4*
3*
2*
2*
0,5*
3800*
30*
3,9 - 5,9
15 - 18
44*
91*
33*
0,5*
3500*
30*
3,8 - 5,4
11 - 13
37*
78*
27*
0,5*
4400
50*
3,8 - 5,4
12 - 15
39*
80*
25*
REVİZYON NO: 01
50 / 54
REVİZYON TAR:
TEMMUZ 2017
SAYFA:1/54
MCHC (g/dL)
31,8 - 35,4
3
PLT (10 /μl)
142 - 424
RDW (%)
11,6 - 17,2
* = Ortalama değeri ifade eder
31,8 - 35,4
142 - 424
11,6 - 17,2
35*
277*
33*
300*
34*
250*
Klinik Anlamı: Anemi, hematolojik hastalıklar, kanama bozuklukları, enfeksiyon ve
alerjik durumların değerlendirilmesinde yararlıdır.
Örnek Ret Kriteri: Numunenin pıhtılı olması, yetersiz veya fazla olması.
Panik değeri:
Parametre
Alt Limit
Üst Limit
Birim
HCT
21
66
%
Hb
7
22
g/dL
PLT
30.000
1.000.000
μl
WBC
1.500
35.000
μl
PROTROMBİN ZAMANI (PT-INR)
Çalışma Zamanı: Her gün (7/24)
Örnek Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar, Acil 7/24
Sonuç Verme Zamanı: Numune alımından 1saat sonra
Örnek Türü: Sitratlı plazma
Örnek Kabı: Sitratlı plazma / Mavi Kapaklı Tüp
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
+4 ˚C'de
Serum
2 saat
4 saat
Çalışma Yöntemi: Mekanik bilye metodu (Ball system)
Refersans Aralığı: PT:
10-14 saniye
INR:
0,8-1,2
Klinik Anlamı: Kanama-pıhtılaşma bozukluklarının değerlendirlmesinde, oral antikoagulanların
takibinde kullanılır.
Örnek Ret Kriteri: Hemolizli, pıhtılı, eksik veya fazla alınmış numune
Panik değeri:
Yetişkin
Hasta oral antikoagulan kullanmıyorsa
Alt Limiti
Üst Limiti
Birimi
25
saniye
PARSİYEL TROMBOLASTİN ZAMANI (aPTT)
Çalışma Zamanı: Her gün (7/24)
Örnek Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar, Acil 7/24
Sonuç Verme Zamanı: Numune alımından 1saat sonra
Örnek Türü: Sitratlı plazma
Örnek Kabı: Sitratlı plazma / Mavi Kapaklı Tüp
KODU: BL.RH. 001
YAYIN TAR:
10.03.2014
REVİZYON NO: 01
51 / 54
REVİZYON TAR:
TEMMUZ 2017
SAYFA:1/54
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Serum
Oda sıcaklığında
2 saat
+4 ˚C'de
4 saat
Çalışma Yöntemi: Mekanik bilye metodu (Ball system)
Refersans Aralığı: 25-40 saniye
Klinik Anlamı: Kanama-pıhtılaşma bozukluklarının değerlendirlmesinde, i.v. heparin takibinde
kullanılır.
Örnek Ret Kriteri: Hemolizli, pıhtılı, eksik veya fazla alınmış numune
Panik değeri:
Hasta heparin kullanmıyorsa
Alt Limiti
Üst Limiti
Birimi
Yetişkin
78
saniye
SEDİMANTASYON
Çalışma Zamanı: Her gün (7/24)
Örnke Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar, Acil 7/24
Sonuç Verme Zamanı: Numune alımından 1 saat sonra
Örnek Türü: Plazma
Örnek Kabı: Sitratlı kan / Siyah kapaklı tüpte
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
+4 ˚C'de
-20 ˚C'de
Serum
4 Saat
24 Saat
Çalışma Yöntemi: Westergren metodu
Refersans Aralığı: Erkek: 0 - 15 mm/Saat
Kadın: 0 - 20 mm/Saat
Klinik Anlamı: Akut ve kronik enfeksiyonlar, inflamatuar hastalıklar, maligniteler, doku
nekrozu, temporal arterit, romatoid hastalıklar ve otoimmün hastalıkların tanı ve takibinde
kullanılır.
Örnek Ret Kriteri: Örneklerin hemolizli, pıhtılı, aşırı lipemik, yetersiz veya fazla olması.
TAM İDRAR TETKİKİ (TİT)
Çalışma Zamanı: Her gün (7/24)
Örnek Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar, Acil 7/24
Sonuç Verme Zamanı: Numune alımından 1 saat sonra
Örnek Türü: İdrar (en az 5 mL)
Örnek Kabı: Non-steril vida kapaklı idrar bardağı
Örnek Saklama:
Örnek Türü
Oda sıcaklığında
+4 ˚C'de
Serum
1 Saat
24 Saat
Çalışma Yöntemi: Kimyasal / Mikroskobik
KODU: BL.RH. 001
YAYIN TAR:
10.03.2014
REVİZYON NO: 01
52 / 54
REVİZYON TAR:
TEMMUZ 2017
-20 ˚C'de
-
SAYFA:1/54
TİT Referans Aralığı
Dansite (Spot idrar)
Dansite (24 Saatlik)
Ürobilinojen
pH (Sabah ilk İdrar)
pH (Herhangi bir zamanda)
Eritrosit
Lökosit
Glukoz
Bilirubin
Keton
Protein
Nitrit
1003 - 1035
1015 - 1025
< 2 mg/dL
5-6
4,8 - 7,5
Negatif
Negatif
Negatif
Negatif
Negatif
Negatif
Negatif
Klinik Anlamı: Üriner enfeksiyonları, akut glomerulonefrit, hematüri, ürolitiazis, Diabetus
Mellitus tanı ve takibinde yararlıdır.
Örnek Ret Kriteri: Yetersiz örnekler, uzun süre beklemiş örnekler, kirli kapta gelmiş
örnekler, menstruasyon zamanında verilen örnekler.
PERİFERİK YAYMA
Çalışma Zamanı: Her gün (7/24)
Örnek Alma Zamanı: Rutin olarak 16:00’a kadar, Acil 7/24
Sonuç Verme Zamanı: 1 saat içinde klinisyenin değerlendirmesine hazırlanır
Örnek Türü: EDTA’ lı kan
Örnek Kabı: Mor Kapaklı Tüp
Çalışma Yöntemi: Mikroskobik bakı
Klinik Anlamı: Hematolojik hastalıkların değerlendirilmesinde yararlıdır
Örnek Ret Kriteri: Pıhtılı olması
KODU: BL.RH. 001
YAYIN TAR:
10.03.2014
REVİZYON NO: 01
53 / 54
REVİZYON TAR:
TEMMUZ 2017
SAYFA:1/54
KODU: BL.RH. 001
YAYIN TAR:
10.03.2014
REVİZYON NO: 01
54 / 54
REVİZYON TAR:
TEMMUZ 2017
SAYFA:1/54