cevapları indir - Edebiyat Öğretmeni. İnfo

2013-2014 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI
NİŞANTAŞI RÜŞTÜ UZEL ANADOLU KIZ TEKNİK VE MESLEK LİSESİ
9. SINIF DİL VE ANLATIM DERSİ 1.DÖNEM 1.ORTAK SINAV CAVAP ANAHTARI
ADI-SOYADI
SINIFI
NO
SÜRE
ileti
gönderici
adam
kod
harfl
er
TARİH
ALDIĞI NOT
filtre
kanal
Gel bakalım,
akşama şöyle
güzel bir pirzola
yapalım.
ses
dönüt
Koyun,
pirzola
yapmayı
bilinen
şekliyle
anlıyor.
alıcı
koyun
He yaa… Her gün ot ot,
bıkmıştım valla…
bağlam
1.a.İletişimin ögeleri nelerdir? Yukarıdaki
kutucukların üstüne sırasıyla yazınız.(8p)
Adam “pirzola yapmak
ifadesini koyun’u kesip
yemek
bağlamında
kullanırken, koyun aynı
ifadeyi, adamla birlikte
pirzola ziyafeti çekmek
bağlamında anlıyor.
1.b.Yukarıdaki
konuşmada
iletişimin
ögelerine
örnekler bularak uygun kutucuklara yerleştiriniz.
(8p)
1.c.Yukarıda sağlıklı bir iletişimin gerçekleşmediği,
iletişimin hangi ögesinden anlaşılmaktadır? Yazınız.
(5p)
Sağlıksız bir iletişimin gerçekleştiğini, koyunun verdiği
cevaptan; yani dönüt ögesinden anlıyoruz.
1.d.İletişimin tam ve sağlıklı olmasını engelleyen iki
neden yazınız? (4p)
1.Gürültülü Ortam 2.İşitme Bozukluğu
3. Alıcının İletiyi Yanlış Yorumlaması
4.Kelimelerin Yanlış Telaffuzu 5.Alıcının Dikkat Bozukluğu
2.Yukarıdaki iletişimde iki farklı bağlam
almaktadır. Bu iki bağlamı belirleyiniz.(6p)
1. Ferhat ile Şirin hikâyesinin kahramanı olan Şirin
2. Çizgi film kahramanı olan Şirin
yer
Ökkeş Bey:Bu balıkların hâli ne böyle sudan çıktıklarına
Dikkat! Hayvan çıkabilir.
Doğruluk
pişman olmuşlar.
Sıddık Bey: Rica ederim Ökkeş Bey, siz de saatlerce
tezgahta güneş altında bekleseniz onlardan
beter olursunuz. Hem benimle şakalaşmayı
bırakınız Ökkeş Bey! Hiç iyi değilim;gözlerim
kararıyor, sanırım tansiyonum yükseldi.
3.a.Yukarıdaki konuşmalar ve resimlerde yer alan
varlığı söz konusu değildir. Kısaca dil insanın varlığını
“dil göstergesi”, “doğal gösterge”, “sosyal
tamamlayan en önemli unsurdur.
gösterge”, “ikon” ve “simge”lere birer örnek
veriniz.(10p)
Dil Göstergesi: balık
Doğal Gösterge: göz kararması
“Dil, sözlü ve yazılı olarak iletişimde kullandığımız,
Sosyal Gösterge: trafik lambası
doğduğumuzda hazır bularak edinmeye başladığımız,
İkon: “Hayvan çıkabilir!” tabelası
doğrudan doğruya insana özgü, çok güçlü, büyülü bir
Simge:kılıç (doğruluk)
düzendir.” der Doğan Aksan. Dil biliminin bu büyük
dehasının dili tarif ederken kullandığı şu iki ifadeye
3.b.Yukarıdaki iletişim, dil
göstergesi (konuşma)
dikkat ediniz: ”doğduğumuzda hazır bulduğumuz… ”ve“
yerine başka bir göstergeyle (resim, beden dili vs.)
büyülü bir düzen…” ifadeleri… Doğduğumuzda hazır
sağlanmış olsaydı iletişimde nasıl bir durum ortaya
bulduğumuz
çıkardı? Yazınız. (5p)
bırakırken ne halde bırakacağız? İşte bütün mesele
Dil göstergesi dışında bir gösterge kullanılsaydı,
budur gençler! Buna kafa yormak, bunu dert edinmek
yukarıdaki iletişimde geçen mecazlı anlatımlar
zorundayız.
olmayacak veya çok sınırlı kalacaktı. İletişim bu kadar
ayaklandıracağız, buna mecburuz, anlıyor musunuz
ayrıntılı gerçekleşemeyeceği için anlaşma tam
beni?
sağlanamayacak, bu da problemlere yol açacaktı.
seviniyorum. Bu coşkuyla, bu azimle dilimizin tekrar
Biliniz
bu
büyülü
düzeni
Kalkacağız
ki
ümitliyim,
bizden
ayağa
doğanlara
ve
heyecanınızı
dilimizi
gördükçe
yüceleceği günler yakındır. Nazım’ın dediği gibi:
sosya
insan
=
dil
=
iletişim
=
l
hayat
4.Yukarıdaki
şemadan
yola
çıkarak
dilin insan
hayatındaki öneminden kısaca bahsediniz. (5p)
İnsan, varlığını dille ortaya koyar, dil iletişimin
gerçekleşmesini sağlar, iletişimse insanın diğer
insanlarla ilişkisini düzenler. Dolayısıyla dil yoksa
iletişim de yoktur. İletişimsiz insanını sosyal hayatta
Çocuklar inanın inanın çocuklar
Güzel günler göreceğiz güneşli günler
5.Dilin işlevlerini yazarak her biri için yukarıdaki
parçadan birer örnek veriniz.(6+12=18p)
1.Göndergesel İşlev: “Dil, sözlü ve yazılı olarak iletişimde
kullandığımız, doğduğumuzda hazır bularak edinmeye
başladığımız, doğrudan doğruya insana özgü, çok güçlü,
büyülü bir düzendir.”
2.Heyecana Bağlı İşlev: Şunu biliniz ki ben ümitliyim,
heyecanınızı gördükçe seviniyorum.
3.Alıcıyı Harekete Geçirme İşlevi: Şunu biliniz ki…
4.Kanalı Kontrol İşlevi: …anlıyor musunuz beni?
5.Dil Ötesi İşlev: “Dil, sözlü ve yazılı olarak iletişimde
kullandığımız, doğduğumuzda hazır bularak edinmeye
başladığımız, doğrudan doğruya insana özgü, çok güçlü,
büyülü bir düzendir.”
6.Şiirsel İşlev:
Çocuklar inanın inanın çocuklar
Güzel günler göreceğiz güneşli günler
-Bütün çabalarımıza rağmen hasta eks oldu.
bağlı olduğu yazı diliyle karşılaştırdığımızda, yukarıdaki
-Onun işi gücü atmasyon, pek inanma ona.
cümlenin, yazı dilinde: “Artık bize de geliver gayri.”
şeklinde, ağızda ise: “Artık bize de gelivee gâri.”
6.Yukarıdaki cümlelerin hangisi argo, hangisi
biçiminde geçtiğini görüyoruz. Burada sadece küçük ses
jargondur? Gerekçelerinizle yazınız. (4p)
farkları ortaya çıkıyor.
İlk cümle jargonudur; çünkü bir meslek grubunun (tıp)
kendi içinde özel anlaşmasını sağlayan ifade (eks olmak)
7.d.Yukarıda ağız örneği olarak yer alan cümle yazı
yer almıştır. İkincisinde ise herhangi bir toplumsal
dilinde kullanılabilir mi? Nedeniyle yazınız.(5p)
grubun kendi içindeki anlaşmasını sağlayan özel bir
Kullanılamaz; Çünkü bizim yazı dilimiz İstanbul ağzı
ifade (atmasyon) yer almaktadır. Bunun argo olduğunun
(İstanbul Türkçesi) dır. Burada kullanılansa Ege ağzıdır.
kanıtı ise bir kelimeye yeni bir anlam yüklenmesi,
Dolayısıyla dilde birliğin sağlanması için diğer konuşma
uydurma bir kelime olması, Türkçe sözcüğün, Türkçe
dilleri resmi yazıya geçirilemez.
lmayan bir ekle birleştirilmesidir.
Rüyasında, ağzındaki dişlerden yedisinin çekildiğini
gören kral, huzuruna hemen ülkesinin en iyi rüya
yorumcusunu çağırtır. Yorumcu, rüyayı dinledikten sonra
krala der ki:"kralım,
üzgünüm; ama yedi oğlunuz da
sizden önce ölecekler." kral çok sinirlenir bu yoruma.
-Yengi yılıngızğa mübarek bolsun.
"vurun kellesini, bu şom ağızlının!" der ve yorumcuyu
-Sene sul yaçepe salamlatap.
öldürtür. Başka bir rüya yorumcusunu çağırtır kral. Bu
-Artık bize de gelivee gâri.
yorumcu da önce kralın rüyasını dinler. Sonra krala
dönerek:" gözünüz aydın kralım, çok güzel bir rüya bu,
7.a.Yukarıdaki cümlelerden hangisi Türkçenin bir
çok yaşayacaksınız." der ve ekler "O kadar ki hiçbir
lehçesine ait olabilir? Nedeniyle yazınız.(2p)
evladınız, babalarını kaybetmenin acısını tatmayacak!"
İkinci cümle bir lehçeye aittir. Yapı, şekil ve
bunu üzerine kral: "bu vatandaşıma hazinemden ne
kelimelerdeki değişimler nedeniyle cümle anlaşılmaz
isterse verin!" der onu sarayın baş rüya yorumcusu
hale gelmiştir. Eğer bir şive ya da ağız olsaydı bu
yapar.
cümleyi büyük oranda anlamamız gerekirdi.
8.Yukarıdaki parçada dilin hangi önemli özelliğinden
söz edilmiştir? Yorumlayarak yazınız.(10p)
7.b.Yukarıdaki cümlelerden hangisi Türkçenin bir
Dil, bireysel nitelikler taşır. Yukarıdaki parça dilin
şivesine ait olabilir? Nedeniyle yazınız.(2p)
bireysel kullanıma göre çok farklı formlara girdiğini ve
İlk cümle şivedir. Çünkü Türkçenin şiveleri yapısal değil,
farklı etkilere sahip olduğunu göstermektedir. Buradan
sadece sesletim yönüyle değişim gösterir. Lehçenin
anlıyoruz ki dil
tersine, dilden uzak bir yapı içermezler. Türkçenin
birikimine ve bakış açısına göre şekil alır ve o yönde
şivelerini konuşanlar birbirlerini büyük oranda anlar. İlk
etkisini gösterir.
kullanıcısının
bireysel
yeteneğine,
cümleyi yazı dilimizle karşılaştırdığımızda ikinci
cümleden daha net anladığımızı görüyoruz.
Dil kültürün ……koruyucusu…dur; çünkü dil sayesinde
yüzyıllar öncesindeki bir gelenek hiç bozulmadan ve
7.c.Yukarıdaki cümlelerden hangisi Türkiye
değişmeden
Türkçesinin bir ağzına ait olabilir? Nedeniyle yazınız.
……aktarıcısı…dır ; 1950’lerde revaçta olan bir yaşam
(2p)
tarzını
Üçüncü cümle bir “ağız”a aittir. Ağız sadece söyleyişte
sağlayabilir. Dil, kültürün yaratıcısıdır; çünkü kültürün
kullanılır ve sadece küçük ses farklılıkları içerir. “ağız”ı,
bugün
bugüne
de
gelebilir.
bize
Dil
ulaştırarak
kültürün
yaşamamızı
farklı unsurlarını (parçalarını) bir araya getirerek
yepyeni bir kültürün …ortaya çıkmasını sağlar…
9.Yukarıdaki boşlukları uygun biçimde doldurunuz.(6p)
Not:
Değerli Arkadaşlar, lütfen yazım ve noktalamaya
özen gösteriniz!
Başarılar. . .
Nişantaşı Rüştü Uzel
Anadolu Kız Teknik ve Meslek Lisesi
Türk Dili ve Edebiyatı Zümresi