paroksismal soğuk hemoglobinürisi,koli basili,amiloidoz,üre

PAROKSİSMAL
HEMOGLOBİNÜRİSİ
SOĞUK
Paroxysmal cold hemoglobinuria (PCH);
Nadir görülen bir otoimmün hastalıktır. Vücut kendi
eritrositlerine karşı antikor yapar ve eritrositleri parçalar.
Bu antikorlar özellikle soğuk ortamda aktive olurlar.
Paroksismal Soğuk Hemoglobinürisi kimde görülür?
Hastalık soğuk havalarda el ve ayakları etkiler. Antikorlar bu
bölgelerde eritrositlere yapışır ve ölmelerine yol açar,
ortaya çıkan hemoglobin in bir kısmı idrarla atılır.
Paroksismal soğuk hemoglobinürisi Sifiliz enfeksiyonu
sırasında, bakteriyel ve viral enfeksiyonların seyri sırasında
ortaya çıkabilir yada hiçbir sebebe bağlı olmadan görülebilir.
Paroksismal
nelerdir?
soğuk
hemoglobinürisi
belirtileri
Titreme,
Ateş,
Sırt ağrısı,
Bacak ağrıları,
Karın ağrısı,
Baş ağrısı,
Huzursuzluk, hastalık hali,
İdrarda kan ( hemoglobinüri),
Paroksismal soğuk hemoglobinürisi teşhisi nasıl
konur?
Hastalık laboratuar testleri ile teşhis edilir:
Donath-Landsteiner testi pozitiftir,
İdrarda ve kanda bilirübin miktarı yükselir,
Kan sayımında anemi görülür,
Coombs testi negatif tir,
Ataklar sırasında hemoglobin artar,
Laktat Dehidrogenas LDH ataklar sırasında çok artar.
Paroksismal soğuk hemoglobinürisi tedavisi nasıl
yapılır?
Altta yatan bir hastalık var ise bu hastalığın tedavisi ile
paroksismal soğuk hemoglobinürisi de düzelir. Ağır vakalarda
immün sistemi baskılayan tedaviler verilebilir. Hastalık
ataklar halinde seyreder, ataklar soğuk ta kalma ile başlar ve
ataklar arasında hastanın hiçbir şikayeti olmaz. Hastalık
böbrek yetmezliği ve kansızlığa neden olabilir. Soğuktan
korunmak atakları önler.
Referanslar:
Schwartz RS. Autoimmune and intravascular hemolytic anemias.
In: Goldman L, Ausiello D, eds. Cecil Medicine. 23rd ed.
Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier; 2007:chap 164.
KOLİ BASİLİ
E. coli; Escherichia coli; E. Coli enfeksiyonu;
Escherichia coli O157:H7; EHEC; ETEC; EPEC; EIEC.
E.coli insanların ve hayvanların bağırsaklarında bol miktarda
bulunan bir bakteridir. Yüzden fazla çeşidi vardır, bazı
çeşitleri gıdalar ve sular ile bulaşan salgınlara neden olur,
barsak enfeksiyonu yapar.
Koli basili hangi hastalıklara sebep olur?
Koli basilinin yüzlerce çeşidinden birkaç tanesi gıdalar ve
sular ile bulaşan salgınlara neden olur. Karın ağrısı, bulantı
kusma ve kanlı ishalle seyreden ciddi enfeksiyonlar yapar. Bu
tür enfeksiyonlara neden olan koli basilleri değişik isimler
alırlar:
EHEC: Entero Hemorajik E. Coli:
kanlı ishalle seyreden barsak enfeksiyonu yapar. Bu tür içinde
E. Coli O157 H7 bakterisi sığır etleri ile bulaşan ve ağır
kansızlık ve böbrek yetmezliği ile sonuçlanan Hemolitik üremik
sendrom denilen bir tabloya neden olur.
ETEC: Entero Toksijenik E. Coli:
Bol sulu ishal ve karın ağrısına neden olur. Turist ishali nin
en büyük sebebidir.
Koli basili nasıl bulaşır?
Koli basili genellikle hayvanlardan insanlara bulaşır. Hayvan
artıkları ile kirlenmiş gıdalar ve sular en sık bulaşma
yollarıdır. Özellikle:
Az pişmiş sığır etleri, özellikle hamburger,
Kirli sular,
Kirli sular veya gübre ile kirlenmiş sebze ve meyve,
Pastörize olmamış süt ve süt ürünleri,
Sığırlar ile uğraşan kişilere bulaşır.
Koli basili ince bağırsak enfeksiyonu yapar. Bakterinin
çeşidine göre bol sulu ishal yada dizanteri benzeri kanlı
ishale neden olur. EHEC bakterisi ise kansızlık ve böbrek
yetmezliğine ve ölüme yol açabilir.
Koli basili enfeksiyonları herkezde ve her yaşta görülebilir,
en çok:
Çocuklarda ve yaşlılarda,
Kronik hastalığı olanlarda ( diyabet, kanser tedavisi
görenler, mide ilaçları kullananlar vb),
Çiftlik çalışanlarında daha sık görülür.
Koli basili belirtileri nelerdir?
Hastalık şiddeti kişiden kişiye değişmekle birlikte koli
basili enfeksiyonlarında:
Kramp tarzında karın ağrıları,
Bol sulu ishal,
Su kaybına bağlı halsizlik, bitkinlik,
Yorgunluk, çabuk yorulma,
Kanlı ishal,
Hafif ateş,
Bulantı ve kusma görülür.
Koli basilinin cinsine bağlı olarak bu hastalık
tablosuna ağır kansızlık, üre
yetmezliği tablosu eklenebilir.
artışı
ve
böbrek
Koli basili teşhisi nasıl konur?
Hastanın şikayetleri ve muayene bulguları teşhise yardımcıdır.
Koli basili enfeksiyonunun kesin teşhisi laboratuar testleri
ile konur. E. Coli enfeksiyonu şüphesinde aşağıdaki testler
istenmelidir:
Tam kan sayımı,
Üre,
Kreatinin,
Dışkı kültürü,
Dışkıda EHEC tespiti istenmelidir.
Koli basili hastalıkları nasıl tedavi edilir?
Koli basili enfeksiyonlarının ve sebep oldukları
komplikasyonların tedavisi ayrı ayrı değerlendirilir.
Sıvı takviyesi:
Birçok hasta sıvı takviyesi ile 5 – 10 günde kendi kendine
iyileşir. Hastalar nadiren hastaneye yatırılır. Sıvı tedavisi
sırasında ishal kesici ilaçlar kullanmamak ve ishali
durdurmaya çalışmamak gerekir. Kaybedilen su ve tuz yerine
konur. Hasta içebiliyor ise ağızdan içemiyor ise damardan
serumla sıvı takviyesi yapılır. Sıvı takviyesi ile hastanın
toparlanmasını beklemek gerekir.
Hemolitik üremik sendrom tedavisi:
Entero Hemorajik E. Coli ( EHEC) bakterisinin bir çeşidi olan
O157 H7 tipi nin neden olduğu gıdalar ile bulaşan ve salgınlar
yapan barsak enfeksiyonunun ağır bir komplikasyonudur. Kan
damar içinde parçalanmaya ve ağır bir kansızlık tablosuna,
pıhtılaşma bozukluğuna, böbrek fonksiyonlarının bozulmasına ve
ağır bir böbrek yetmezliğine yol açar. Hastalığın ölümcül ve
tehlikeli komplikasyonudur. İshali olan hastanın günler
saatler içinde kansız kaldığı idrar yapmakta zorlandığı
nefesinde idrar kokusu gelmeye başladığı ve şuurunun bulandığı
görülür. Hastada:
Halsizlik,
Solukluk,
Huzursuzluk,
Vücutta morartılar,
Ağız, burun kanamaları,
En ufak bir yaralanma ve iğne batmasında uzun süre
kanama görülür.
Hastanın derhal yoğun bakım ünitesi olan bir merkezde tedaviye
alınması gerekir. Hemolitik üremik sendrom tedavisinde: kan
nakli ve diyaliz yapılır.
Koli basilinden korunma :
Koli basili enfeksiyonlarından korunmak için temizlik ve
hijyen koşullarına dikkat etmek gerekir, ayrıca:
Tüm sığır etleri ve özellikle hamburgerlerin iyi
pişirilmesi,
Az pişmiş etlerin yenmemesi,
Az pişmiş salam, sosis, sucuk,
Pişmemiş etler ile pişmiş etlerin ayrı tutulması,
Çiğ et işlenen tezgahların her işlemden sonra sabunlu
sular ile temizlenmesi,
Pastörize olmamış sütlerin kullanılmaması,
Pastörize olmamış sütten yapılan süt ürünlerinin
kullanılmaması,
Çiğ sebze, meyve ve salataların iyi temizlenmesi ve
yıkanması,
Çeşme suyunun uygun şekilde klorlanması,
El yıkama alışkanlığının kazanılması koli basili
enfeksiyonlarından korunmak için gereklidir.
Referanslar:
1. Centers for Disease Control and Prevention
http://www.cdc.gov/
2. National Institute of Allergy and Infectious Diseases
http://www.niaid.nih.gov/
3. Canadian Food Inspection Agency
http://www.inspection.gc.ca/
4. Public Health Agency of Canada
http://www.phac-aspc.gc.ca/
5. E. coli infection. American Academy of Family Physicians
website. Available at: http://familydoctor.org/242.xml .
Accessed February 28, 2007.
6. Escherichia coli O157:H7. Centers for Disease Control and
Prevention
website.
Available
at:
http://www.cdc.gov/ncidod/dbmd/diseaseinfo/escherichiacoli_g.h
tm . Accessed February 28, 2007
AMİLOİDOZ
Amiloid; Primer Amiloidoz; Sekonder Amiloidoz;
Herediter Amiloidoz
Amiloidoz nadir görülen bir gurup hastalığın sonucudur.
Amiloid adı verilen protein in dokularda birikmesi ve
metabolizmayı bozmasıdır. Amiloid proteini vücut dokuları ve
organları tarafından üretilir ancak atılamaz ve dokularda
birikerek dokuların fonksiyonunu bozar. Üç tip amiloidoz
vardır:
Primer amiloidoz: akciğer, kalp, deri, dil, tiroid
bezi, iç organlar, karaciğer, böbrek ve damarlarda
birikir,
Sekonder amiloidoz: dalak, böbrek, karaciğer, böbrek
üstü bezleri ve lenf bezlerinde birikir,
Herediter amiloidoz: sinirler, kalp, kan damarları ve
böbreklerde birikir.
Amiloid birikmesi doku ve organların çalışmasını bozar.
Amiloid birikmesine sebep olan
amiloidozun tipine göre değişir:
hastalıklar
ise
Primer amiloidoz: biriken amiloid proteini antikor
parçalarıdır ve kemik iliğini ilgilendiren hastalıkların
sonucu olarak ortaya çıkar. ( örneğin Multipl Myeloma
hastalığı gibi),
Sekonder amiloidoz: kronik iltihabi hastalıklar ve
romatizma gibi kronik İnflamatuar hastalıkların
sonucunda ortaya çıkar,
Herediter amiloidoz: amiloid gen mutasyonu sonucu
ortaya çıkar, aileseldir.
Amiloidoz kimlerde görülür?
Primer amiloidoz:
Erkeklerde daha sık görülür,
40 yaş üstünde görülür,
En sık Multipl Myeloma gibi kemik iliğini
ilgilendiren hastalıklarda görülür.
Sekonder amiloidoz:
Erkeklerde daha sık görülür,
40 yaş üstünde görülür,
Kronik iltihabi hastalıklar ve romatizmal
hastalıklarda ortaya çıkar, en sık;
Tüberküloz,
Romatoid artrit,
Osteomyelit,
Akdeniz ateşi,
Hemodiyaliz hastaları,
Aile öyküsü bulunabilir,
Herediter amiloidoz:
Etnik özellik taşır: Portekizli, İsveçli, Japon
vb.
Akdeniz ateşi olanlarda görülür.
Amiloidoz ne şikayete neden olur?
Amiloid biriktiği dokuya göre şikayete sebep olur. Böbrek te
birikim böbrek yetmezliğine yol açar, kalpte birikim kalp
yetmezliğine yol açar ancak tüm amiloidoz formlarının ortak
şikayetleri ise:
Halsizlik,
Kilo kaybı,
Karaciğerde büyüme,
Dalakta büyüme,
Kalp yetmezliği dir.
Hastalığın ilerlemesi ve organ tutulumları bu şikayetlerin
üstüne eklenir.
Böbrekte birikim böbrek yetmezliğine,
Ciltte birikim kolay zedelenme, purpura tarzında
döküntüye,
Lenfatik sistemde birikmesi lenf bezlerinin büyümesi ve
lenf ödeme,
Endokrin sistemde birikmesi tiroid bezinin ve böbrek
üstü bezinin büyümesine,
Sindirim sisteminde birikmesi
Yutma güçlüğü,
Dilde büyüme,
Karaciğer büyümesi,
İshal,
Barsak tıkanıklıkları,
Beslenme bozukluğu,
Renksiz açık renkli dışkılamaya neden olur.
Nörolojik sistemde birikmesi:
Demans,
El ve ayaklarda karıncalanma, uyuşma, güçsüzlük,
El bileği sinirlerinin şişmesi ve Karpal Tunel
sendromuna yol açar,
Kalp damar sisteminde birikmesi:
Dokularda sıvı birikmesi ve ödeme,
Kalp ritminin bozulmasına ( aritmi),
Kalp büyümesine,
Kalp yetmezliğine,
Ani ölüme,
Solunum sıkıntısına neden olur.
Amiloidoz teşhisi nasıl konur?
Amiloidoz teşhisi koymak zordur çünkü bu şikayetler çok uzun
zaman içinde gelişir. Son dönemde ise amiloidoz teşhis edilse
de tedavi şansı çok azalır. Bu nedenle erken teşhis önemlidir.
Hastanın şikayetleri teşhis koymaya yardımcı olur. Amiloidoz
düşünülen hastada aşağıdaki testler yapılır:
Böbrek fonksiyon testleri: erken dönemde amiloidoz
teşhisi için en önemli testtir. İdrarda fazla protein
çıkması amiloidoz düşündürür.
Protein elektroforezi: fazla protein ve bunun
kaynağının tespit edilmesinde çok önemli bir testtir.
Biyopsi: doku biyopsisi teşhise yardımcı olur,
EKG: kalp elektrosu kalp yetmezliği ve ritm bozukluğunu
gösterir, sebebini göstermez,
Ekokardiyografi: kalp detayını görüntülü olarak
gösterir. Amiloidoz düşündürecek bulguların tespitinde
önemlidir.
Amiloidoz tedavisi:
Amiloidoz un kesin tedavisi yoktur. Amaç altta yatan
hastalığın tespiti ve tedavisidir. Altta yatan hastalığın
tedavisi ile amiloidoz ilerlemesi durdurulur.
Kemoterapi: kemoterapi ile amiloidin üretimi ve birikimi
kontrol altına alınmaya çalışılır: Sekonder amiloidozda
agresif tedaviler ile altta yatan İnflamatuar hastalıklar
durdurulmaya çalışılır.
Kök hücre tedavisi: hasta olan hücrelerin yerine kök hücre
yerleştirmek Primer ve herediter amiloidoz tedavisinde
kullanılmaktadır.
Organ transplantasyonu: amiloidoz nedeni ile fonksiyonu
bozulan organ yerine sağlan organ naklidir. Özellikle böbrek
amiloidozu sonucu gelişen böbrek yetmezliğinin tedavisinde
böbrek nakli tek çözümdür.
Splenektomi: dalağın alınmasıdır. Amiloid madde üretimini
azaltmak amacıyla dalağın alınmasıdır. Primer ve sekonder
amiloidoz tedavisinde yapılabilir.
Tüm amiloid formları için kullanılan ortak ilaçlar ise :
Diüretikler: fazla suyu atmak amacıyla kullanılır,
Steroid ilaçlar: amiloid üretimini azaltmak için
kullanılır,
Diyet değişiklikleri: organ tutulumuna göre diyet
ayarlaması yapılmalıdır,
Ağrı kesici ilaçlar gerektiği zaman kullanılmalıdır.
AMİLOİDOZ HİÇBİR SEBEBE BAĞLI OLMADAN YADA BİRÇOK HASTALIĞIN
SONUCU OLARAK ORTAYA ÇIKABİLİR. BİRÇOK ORGANIN FONKSİYONUNU VE
ÇALIŞMASINI BOZARAK ÖLÜME YOL AÇAR. ERKEN TEŞHİS AMİLOİDOZU
DURDURMANIN EN ETKİLİ YOLUDUR.
Referanslar:
1. Amyloidosis Support Groups
http://www.amyloidosissupport.com/
2. Amyloidosis Support Network
http://www.amyloidosis.org/
3. Canadian Organization for Rare Disorders
http://www.raredisorders.ca/
4. The Kidney Foundation of Canada
http://www.kidney.ab.ca/
5. Amyloidosis. Amyloidosis Support Network. Available at:
http://www.amyloidosis.org/ .
6. Dambro MR. Griffith’s 5-Minute Clinical Consult.
Philadelphia, PA: Lippincott Williams & Wilkins; 2001.
7. DynaMed Editorial Team. Amyloidosis. EBSCO DynaMed website.
Available at: http://www.ebscohost.com/dynamed/what.php .
Updated October 11, 2010.
8. Mayo Clinic. Amyloidosis. Mayo Clinic website. Available
at: http://www.mayoclinic.com/health/amyloidosis/DS00431 .
Updated July 8, 2010.
9. Merlini G, Bellotti V. Molecular mechanisms of amyloidosis.
N Engl J Med. 2003; 349:583.
10. Special subjects amyloidosis. Merck Manual website.
Available
at:
http://www.mercksource.com/pp/us/cns/cns_merckmanual_frameset.
jsp .
11. Westermark P, Benson MD, Buxbaum JN, et al. Amyloid:
toward terminology clarification. Report from the Nomenclature
Committee of the International Society of Amyloidosis. Amyloid
2005; 12:1
ÜRE
BUN; Blood Urea Nitrojen;
Üre insan vücudunda nitrojen metabolizmasının son ürünüdür.
Yağ, protein ve karbonhidrat tüketimi sonucu karaciğerde üre
oluşur. Üre böbreklerden atılır. Bkz: BUN
Üre için normal Değerler:
Erkek: 10-50 mg/dl
Kadın: 10-50 mg/dl
Üreyi arttıran sebepler:
Böbrek hastalıkları,
Dolaşım bozuklukları, böbreğin yeterince kanlanamaması,
İdrar yollarının tıkanması,
Protein metabolizmasının artması,
Aşırı protein alımı,
Üreyi Azaltan Sebepler:
Karaciğer yetmezliği, siroz,
Bazı böbrek hastalıkları,
Beslenme bozukluğu,
Hormonal hastalıklar,
Gebeliğin son dönemi
Böbrek üstü bezi hastalıklarında üre miktarı azalır.
KREATİNİN
Kreatinin protein metabolizmasının atık ürünüdür. Vücuttaki
kas kitlesi ne kadar fazlaysa kreatinin de o kadar çok
üretilir. Tamamı idrarla atılır.
Kan kreatinin miktarı
metabolizma ve böbrek fonksiyonları hakkında çok önemli
bilgiler sunar.
Aşağıdaki ilaçlar kan kreatinin seviyesini etkiler:
Aminoglikozid gurubu antibiyotikler,
Cimetidin ( mide ilacı )
Kemoterapi ilaçları,
Sefalosporinler gibi böbreğe zarar veren ilaçlar,
Ağrı kesiciler,
Trimetoprim kullanımı sırasında kreatinin seviyesi
etkilenir.
Kreatinin testi ne için istenir?
Kreatinin testi böbrek fonksiyonlarını değerlendirmek amacıyla
istenir. Kreatinin tamamen böbrekten atılır, eğer böbrek
fonksiyonları bozulursa artmaya başlar, idrardaki miktarı da
düşmeye başlar.
Kreatinin normal değeri:
Kreatinin erkekte 0,7 ila 1,3 mg/dL , kadında 0,6 ila 1,1
mg/dL arasında dır. Kadınlarda düşük olmasının sebebi kas
kitlesinin daha az olmasından kaynaklanır.
Kreatinin seviyesini arttıran sebepler:
Akut tübüler nekroz,
Dehidratasyon ( susuz kalma),
Diyabetik nefropati ( şeker hastalığına bağlı böbrek
hasarı),
Eklampsi ( gebelik zehirlenmesi),
Glomerülonefrit,
Böbrek yetmezliği,
Kas hastalıkları,
Piyelonefrit ( böbrek iltihabı),
Şok, kalp yetmezliği ve buna benzer sebepler dolayısı
ile böbrek kan akımının azaldığı durumlar,
Rabdomyoliz,,
İdrar yollarında tıkanma,
Kan kratinin seviyesini düşüren sebepler:
Kas hastalıkları ( kas kitlesini eriten hastalıklar),
Myasteniya gravis,
Referanslar:
Landry DW, Bazari H. Approach to the patient with renal
disease. In: Goldman L, Schafer AI, eds. Cecil Medicine. 24th
ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier; 2011:chap 116.
KALSİYUM
Ca; Ca+2; Serum calcium; Ca++; Calcium – blood
test:
Kalsiyum vücudumuzun önemli yapı taşlarından birisidir. Tüm
hücreler kalsiyuma ihtiyaç duyar. Kemik ve dişlerimiz
kalsiyumdan oluşur. Kalbimizin çalışması, sinir siteminin
ileti göndermesi, kaslarımızın kasılması ve kanımızın
pıhtılaşması için kalsiyum gerekir. Kalsiyum kan içinde
proteine bağlı ve serbest olarak dolaşır. Kanda iki tür
kalsiyum değerine bakılır. Total kalsiyum ve iyonize kalsiyum.
Kanda total kalsiyum değerini arttıran ilaçlar:
Kalsiyum tuzları,
Lityum,
Tiazid Diüretik ler,
Tiroksin,
Vitamin D,
Aşırı süt içmek kan kalsiyumunu arttırır.
Kan kalsiyum değerine ne için bakılır?
Kemik hastalıkları, paratiroit bezi hastalıkları ve böbrek
hastalıklarının teşhisi ve takibi amacıyla bakılır.
Kalsiyum için normal değerler:
Kalsiyum normalde 8,5 – 10,2 mg/dL dir.
Kan kalsiyum miktarını arttıran sebepler:
Addison hastalığı,
Aşırı vitamin D alımı, Vitamin D zehirlenmesi,
Aşırı kalsiyum alınması ( süt alkali sendromu),
HİV / AİDS,
Hiperparatiroidi,
Granülomatöz enfeksiyon hastalıkları;
Tüberküloz,
Bazı mantar enfeksiyonları,
Kemik tümörleri,
Metastatik kemik tümörleri,
Multipl Myelom,
Hipertiroidi,
Paget hastalığı,
Aşırı hareketsiz yaşam,
Sarkoidoz,
Bazı ilaçlar:
Lityum,
Tamoksifen,
Tiazid
diüretikler
Kalsiyum
miktarını
arttırırlar.
Kan kalsiyumunu düşüren sebepler:
Vitamin D eksikliği,
Riketsiya,
Osteomalazi,
Hipoparatiroidizm,
Böbrek yetmezliği,
Karaciğer yetmezliği,
Magnezyum eksikliği,
Beslenme bozuklukları,
Emilim bozukluğu ile seyreden barsak hastalıkları (
malabsorbsyon ),
Pankreatit kalsiyum miktarını düşürür.
Ayrıca aşağıdaki hastalıkların tanısında ve
takibinde kan kalsiyum değeri önemli bilgiler
verir:
Deliryum,
Demans,
Multipl Endokrin Neoplazi ler ( MEN I ve MEN II),
Renal hücreli karsinom, Sekonder hiperparatiroidi.
Referanslar:
Wysolmerski JJ, Insogna KL. The parathyroid glands,
hypercalcemia, and hypocalcemia. In: Goldman L, Ausiello D,
eds. Cecil Medicine. 23rd ed. Philadelphia, Pa: Saunders
Elsevier; 2007:chap 266
İYONİZE KALSİYUM
Serbest Kalsiyum; Calcium – ionized; Free Calcium;
Free Ca++;
İyonize kalsiyum kanda proteinlere bağlanmadan serbestçe
dolaşan kalsiyum miktarıdır. Kan kalsiyumu hem proteinlere
bağlı hem de serbest olarak dolaşır. Bunların toplamına total
kalsiyum denir ayrı bir testtir.
Tüm hücreler düzgün çalışabilmek için kalsiyuma ihtiyaç
duyarlar. Kemiklerin, dişlerin sağlam olması, kalbin
çalışması, kasların kasılması, sinirlerin sinyal iletebilmesi
kanın pıhtılaşması kalsiyum sayesinde gerçekleşir.
İyonize kalsiyum ne için bakılır?
Paratiroit hastalıkları, böbrek hastalıklarının teşhisinde
serbest kalsiyum miktarına bakılır.
İyonize Kalsiyum için normal değerler:
• Çocuk: 4,4 – 6,0 mg/dL
• Erişkin: 4,4-5,3 mg/dL dir.
İyonize kalsiyum miktarını arttıran sebepler:
• Hiperparatiroidi,
•
•
•
•
•
•
•
•
Hareketsizlik,
Süt alkali sendromu,
Multipl Myelom,
Paget hastalığı,
Sarkoidoz,
Tiazid diüretikler,
Tümörler,
Fazla Vitamin D alımı.
Serbest kalsiyum miktarını düşüren sebepler:
•
•
•
•
•
Hipoparatiroidi,
Malabsorbsyon,
Osteomalazi,
Pankreatit,
Böbrek yetmezliği,
• Riketsiya,
• Vitamin D eksikliği.
Referanslar:
1. Bringhurst FR, Demay MB, Kronenberg HM. Hormones and
disorders of mineral metabolism. In: Goldman L, Ausiello D,
eds. Cecil Medicine. 23rd ed. Philadelphia, Pa: Saunders
Elsevier; 2007:chap 28.
2. Wysolmerski JJ, Insogna KL. The parathyroid glands,
hypercalcemia, and hypocalcemia. In: Goldman L, Ausiello D,
eds. Cecil Medicine. 23rd ed. Philadelphia, Pa: Saunders
Elsevier; 2007:chap 266
BUN (ÜRE)
Üre; Kan Üre Nitrojeni; Blood Urea Nitrogen;
Protein
metabolizmasının
son
ürünüdür.
Üre
karaciğerde
üretilir böbrekler ile atılır. Kandaki BUN miktarı böbrek
fonksiyonlarını gösteren önemli bir testtir.
Birçok ilaç BUN miktarını arttırır:
Allopürinol,
Aminoglikozid antibiyotikler,
Amfoterisin B,
Aspirin ( yüksek doz ),
Bacitracin,
Karbamezapin,
Sefalosporinler,
Sisplatin,
Kolitsin,
Furosemid,
Guanetidin,
İndometazin,
Metisilin,
Metildopa,
Neomisin,
Penisilamin,
Polimiksin B,
Probenecid,
Proppranolol,
Rifampisin,
Sprinolakton,
Tetrasiklin,
Tiazid diüretikler,
Triamteren,
Vankomisin.
BUN miktarını düşüren ilaçlar:
Kloramfenikol,
Streptomisin.
BUN testi ne amaçla yapılır?
Kan üre nitrojeni böbrek fonksiyonlarını gösteren önemli bir
testtir.
BUN için normal değerler:
Normalde 6 – 20 mg/ dL dir.
BUN arttıran sebepler:
Konjestif kalp yetmezliği,
Bağırsaklarda aşırı protein bulunması,
Mide bağırsak sisteminde kanama,
Hipovolemi ( susuz kalmak),
Kalp krizi,
Böbrek hastalıkları;
Glomerülonefrit,
Akut tübüler nekroz,
Piyelonefrit,
Akut böbrek yetmezliği,
Şok,
İdrar yollarında tıkanma.
Kan Üre Nitrojenini düşüren hastalıklar:
Karaciğer yetmezliği,
Beslenme bozukluğu, düşük proteinli beslenme,
Aşırı sıvı alımı,
Böbrek üstü bezi hastalıkları,
Gebeliğin son dönemi.
Aşağıdaki hastalıkların
değerli bilgiler verir:
tanısında
BUN
testi
Akut nefrit sendromları,
Alport sendromu,
Böbrek damar hastalıkları, damar tıkanması,
Metabolik demans,
Diyabet,
Dijital zehirlenmesi,
Epilepsi,
Goodpasture sendromu,
Hemolitik üremik sendrom,
Hepatorenal sendrom,
İnsterstisyel nefrit,
Lupus nefriti,
Malin hipertansiyon,
Medüller kistik böbrek hastalıkları,
Membranoproliferatif böbrek hastalıkları,
Prerenal azotemi,
Primer amiloidoz,
Sekonder sistemik amiloidoz,
Willms tümörü.
Karaciğer hastalıklarında böbrekler normal olmasına rağmen BUN
seviyesi düşük bulunabilir.
Referanslar:
Clarkson MR, Friedewald JJ, Eustace JA, Rabb H. Acute kidney
injury. In: Brenner BM, eds. Brenner and Rector’s The Kidney.
8th ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier; 2008:chap 29
AST
SGOT; Aspartat Aminotransferaz; Serum Glutamik
Oksalasetik Transaminaz;
Karaciğer, kalp kası ve kaslarda bolca bulunan bir enzimdir.
Kandaki miktarına bakılır.
AST testi ne için yapılır?
Test karaciğer hastalıklarının teşhis ve takibinde ayrıca kalp
kası hasarının tespitinde kullanılır. Beraberinde ALT ve ALP
testleri de istenir.
AST testi için normal değerler:
Erişkin: 10-35 IU/L dir.
AST seviyesini arttıran sebepler:
Karaciğer hücrelerini etkileyen bütün hastalıklar kanda AST
yükselmesine sebep olur. Sadece AST yükselmesi bir hastalığı
göstermez.
•
Hepatitler,
•
Karaciğer iskemi ve nekrozu,
•
Siroz,
•
Karaciğer yetmezliği,
•
Akut böbrek yetmezliği,
•
Kalp krizi,
•
Hemokromatoz,
•
Hemolitik anemiler,
•
Karaciğer tümörleri ve metastazları,
•
Karaciğere zarar veren ilaçlar,
•
İnfeksiyöz mononükleozis,
•
Kas travması ve ezilmesi,
•
Pankreatitler.
Ayrıca aşağıdaki durumlarda da AST artar:
•
Yanıklar,
•
Kalp girişimleri,
•
Epilepsi krizleri,
•
Ameliyatlar.
AST seviyesi gebelikte ve egzersiz sonrasında normal olark
artar bu artış hastalık anlamına gelmez.
Referanslar:
1.
Berk PD, Korenblat KM. Approach to the patient with
jaundice or abnormal liver test results. In: Goldman L,
Ausiello D, eds. Cecil Medicine. 23rd ed. Philadelphia, Pa:
Saunders Elsevier; 2007:chap 150.
2.
Pratt DS. Liver chemistry and function tests. In:
Feldman M, Friedman LS, Brandt LJ, eds. Sleisenger and
Fordtran’s Gastrointestinal and Liver Disease.
Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier;2010:chap 73
9th
ed.