t. B. M. M. B: 48 VEFA TANIR (Konya) — Başkanın müsamahası olur

t . B. M. M.
B : 48
VEFA TANIR (Konya) — Başkanın
müsamahası olur, sıkışma o kadar.
TEVFÎK ERTÜZÜN (Devamla) —
'Sayın Başkan, sayın üyeler; önce, Hazine
ve 'Dış Ticaret Müsteşarlığı bütçesinin,
bütçenin tümü içindeki yerini irdelemek
istiyorum. Bütçenin tümü açısından bak­
tığımızda ne görüyoruz? Önce, 1988 yılı
bütçe büyüklüğü içinde, 7 trilyon 436
milyar lira olarak, yılbaşı ödenek büyük­
lüğü itibariyle toplam bütçenin yüzde
35'ini teşkil ettiğini tespit ediyoruz.
'İkinci olarak, bu ödeneğin hemen he­
men tamamının transfer harcamaları ni­
teliğinde olduğunu görüyoruz. Bu itibar­
la, diyebiliriz ki, Hazine ve Dış Ticaret
Müsteşarlığı bütçesi bir transfer bütçesi­
dir. Transfer harcamalarının toplam büt­
çedeki payının 10 trilyon 335 milyar li­
ra olduğu dikkate alındığımda, Hazine ve
Dış Ticaret Müsteşarlığının transfer har­
camalarına oranı yüzde 70'tir.
Üçüncü olarak, transfer harcamaları­
nın, bütçenin yüzde 49,5'lik kısmına sa­
hip olduğunu görüyoruz.
iSayım üyeler, dikkatinizi çekmek iste­
rim ki, bu oran, 1985-1987 yıllan arasın­
da yıllık ortalama yüzde 40 civarında,
1987'de ise yüzde 46'dır. Bu yıl ulaşacağı
düzey yüzde 50'dir.
Dördücü tespitimiz, bütçenin yüzde
26'sını, yaklaşık 5,5 trilyon liralık kısmı­
nı liç ve dış borç faiz ödemelerinin teşkil
etmesidir. Dolayısıyla, faiz ödemeleri,
transfer harcamalarının yüzde 53'ünü teş­
kil ediyor.
Beşinci tespitimiz, Hazine ve Dış Ti­
caret Müsteşarlığı bütçesinin yüzde 79'
hık kısmının, (yaklaşık 6 trilyon liralık
kısmının) borç ödemelerine ayrıldığını
görüyoruz.
Nihayet, bir mukayese yapmak açı­
sından şunu ifade etmek istiyorum ki,
7 . 4 . 1988
0:1
1985 konsolide bütçesi büyüklüğü 5 tril­
yon 400 milyar lira, 1987 yılında sadece
transfer harcamalarına eşit olmuştur. 5
trilyon 800 milyar lira ve 1988 yılının sa­
dece borç faliz ödemeleri. 1985 yılıma
konsolide bütçesini aşmıştır. Bakınız,
Türk ekonomisinin kamu maliyesi açı­
sından iki yıldaki manzarası budur. Biraz
sonra daha yakından ele alacağımız bu
özelliği nedeniyle 1988 malî yılı bütçesi
bir borç ödeme ve ekonomiyi borç tuza­
ğına düşürme bütçesidir.
'Sayun Başkan, değerli üyeler; bu ara­
da, son yıllarda transfer harcamalarının
dağılımımda fevkalade ilginç bir gelişme­
yi görüyoruz, o da şudur : Transfer har­
camalarının iki büyük kalemi var; bunlar­
dan bin konsolide faiz ödemeleri, diğeri
de, diğer borç Ödamıelleri. Şimdi, başlan­
gıç ödeneği itibariyle bu her ikisinin de
fevkalade düşük olduğunu; ama özellik­
le diğer borç ödemeler in in fevkalade dü­
şük tutulduğunu görüyoruz. Mesela, 1984
yılında transfer harcamaları içinde baş­
langıç ödeneği itibariyle faiz ödemeleri
ve diğer borç ödemeleri yüzde 19'luk pa­
ya sahip; ama gerçekleşme yüzde 5İ6 ol­
muş. 19815'te, başlangıç ödeneği itibariy­
le bu İki, kalemi yüzde 42'liık paya sahip,
gerçekleşme yüzde 69 olmuş; 198i6'da
yüzde 413üiik paya sahip, gerçekleşme yüz­
de 75 olmuş ve 1987'de yüzde 54'lüık pa­
ya ısahip, gerçekleşme yüzde '84 oltmuş.
Yani, buradan şu sonuç çıkıyor : Trans­
fer harcamalarınım büyük bölümü faiz
ödemelerime ve diğer borç ödemelerine
ayrılıyor, transferin yapması gereken ma­
lî ve iktisadî fonksiyonlar için yılbaşın­
da ayrılan ödenekler, yıl sonunda kulla­
nılamaz hale geliyor. Bu itibarla, hele bu
yıl konsolide bütçe faiz ödemelerimin,
daha yılbaşında transfer harcamaları için­
deki payının yüzde 53 olduğunu dikkate
laJlırsalk, herhalde, yıl sonunda transfer
— 276 —