EKONOMİK GELİŞMELER Temmuz - 2010

EKONOMİK GELİŞMELER
Temmuz - 2010
AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ
TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU
EKONOMİK RAPOR - TEMMUZ 2010
İÇİNDEKİLER……………………………………………………………………………..….
1
GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH)…..................................................
2
İSTİHDAM - İŞSİZLİK VE İŞGÜCÜ HAREKETLERİ…………………………..……
2
İTHALAT – İHRACAT VE DIŞ TİCARET AÇIĞI………………………………………
4
TURİZM GELİRİ ve GİDERİ……………………………………….………………………
5
TÜKETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ (TÜFE)………………………………………………
5
ÜRETİCİ FİYAT ENDEKSİ (ÜFE)…………………………………………………………
6
DÖVİZ KURLARI………………………………………………………………………………
7
GRAFİKLER
Grafik 1 : Dış Ticaret Grafiği……………………………………………………………..
TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU
4
1
EKONOMİK RAPOR - TEMMUZ 2010
Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH)
2010 yılı birinci döneme ilişkin hesaplanan gayri safi yurtiçi hasıla değeri bir önceki
yılın aynı dönemine göre sabit fiyatlarla %11.7 artış göstermiştir.
Üretim yöntemi ile hesaplanan gayri safi yurtiçi hasıla tahmininde, 2010 yılı birinci
üç aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre cari fiyatlarla gayri safi
yurtiçi hasıla %16.0’lık artışla 243 258 Milyon TL olmuştur.
2010 yılının birinci üç aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre sabit
fiyatlarla gayri safi yurtiçi hasıla %11.7’lik artışla 23 350 Milyon TL olmuştur.
İstihdam – İşsizlik ve İşgücü Hareketleri
2010 yılı Nisan döneminde, Türkiye'de kurumsal olmayan nüfus bir önceki yılın aynı
dönemine göre 805 bin kişilik bir artış ile 71 milyon 173 bin kişiye, kurumsal
olmayan çalışma çağındaki nüfus ise 853 bin kişi artarak 52 milyon 360 bin kişiye
ulaşmıştır.
Nisan 2010 döneminde işgücüne katılma oranı % 48,8’dir.
2010 yılı Nisan döneminde, Türkiye genelinde işgücüne katılma oranı, bir önceki
yılın aynı dönemine göre 1,6 puanlık artışla % 48,8 olarak gerçekleşmiştir. Aynı
dönemler için yapılan kıyaslamalara göre; erkeklerde işgücüne katılma oranı 1,1
puanlık artışla % 70,8, kadınlarda ise 2,2 puanlık artışla % 27,7’dir.
İşgücünün eğitim ve yaş dağılımları ise;
− Toplam işgücünün % 16,8'ini 15-24 yaş grubundakiler oluşturmaktadır.
− Lise altı eğitimlilerde işgücüne katılma oranı; erkekler için % 68,8, kadınlar için
% 23,8’dir.
− Yükseköğretim mezunu erkeklerde % 84,9 olan işgücüne katılma oranı,
kadınlarda % 71,7'dir.
Tarım dışı istihdam 1 milyon 139 bin kişi artmıştır.
2010 yılı Nisan döneminde istihdam edilenlerin sayısı, geçen yılın aynı dönemine göre
1 milyon 803 bin kişi artarak, 22 milyon 501 bin kişiye yükselmiştir. Bu dönemde,
tarım sektöründe çalışan sayısı 664 bin kişi, tarım dışı sektörlerde çalışan sayısı
1 milyon 139 bin kişi artmıştır.
Nisan 2010 döneminde istihdam edilenlerin % 25'i tarım, % 19,5’i sanayi, % 6,3’ü
inşaat, % 49,2'si ise hizmetler sektöründedir. Önceki yılın aynı dönemi ile
karşılaştırıldığında, tarım sektörünün istihdam edilenler içindeki payının 1,1 puan,
sanayi sektörünün payının 0,5 puan, inşaat sektörünün payının 0,5 puan arttığı,
buna karşılık hizmetler sektörünün payının 2 puan azaldığı görülmektedir.
Bu dönemde istihdam edilenlerin;
− % 71,4'ü erkek nüfustur.
− % 59,4'ü lise altı eğitimlidir.
− % 60,5'i ücretli, maaşlı veya yevmiyeli, % 25,8'i kendi hesabına veya işveren,
% 13,7'si ise ücretsiz aile işçisidir.
TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU
2
EKONOMİK RAPOR - TEMMUZ 2010
− % 59,8'i, 10 kişiden az çalışanı olan işyerlerinde çalışmaktadır.
− % 3,1'inin ek bir işi vardır.
− % 3,7'si mevcut işini değiştirmek için veya mevcut işine ek olarak bir iş
aramaktadır.
− Ücretli olarak çalışanların % 88,7'si sürekli bir işte çalışmaktadır.
Yaptığı işten ötürü herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna kayıtlı olmadan
çalışanların oranı, önceki yılın aynı dönemine göre 0,6 puanlık artışla % 43,3 olarak
gerçekleşmiştir. Bu dönemde, geçen yılın aynı dönemine göre tarım sektöründe
sosyal güvenlikten yoksun çalışanların oranı % 85,8’den % 85,1'e düşerken, tarım
dışı sektörlerde % 29,2’den % 29,4’e yükselmiştir.
İşsizlik oranı % 12’dir.
Türkiye genelinde işsiz sayısı geçen yılın aynı dönemine göre 547 bin kişi azalarak
3 milyon 71 bin kişiye düşmüştür. İşsizlik oranı ise 2,9 puanlık azalış ile % 12
seviyesinde gerçekleşmiştir. Kentsel yerlerde işsizlik oranı 3,3 puanlık azalışla
% 14,2, kırsal yerlerde ise 1,9 puanlık azalışla % 7,6 olmuştur.
Bu dönemde;
− İşsizler sıklıkla (% 31,9) "eş-dost" vasıtasıyla iş aramaktadır.
− İşsizlerin % 90,3’ü (2 milyon 773 bin kişi) daha önce bir işte çalışmıştır.
− Daha önce bir işte çalışmış olan işsizlerin % 47,3'ü "hizmetler", % 22,8’i
"sanayi", % 18,5’i "inşaat", % 8,8’i "tarım" sektöründe çalışmış, % 2,6’sı ise
8 yıldan önce işinden ayrılmıştır.
− İşsizlerin; % 29,8’ini çalıştığı iş geçici olup işi sona erenler, % 18,8’ini işten
çıkarılanlar, % 16,2’sini kendi isteğiyle işten ayrılanlar, % 8,1’ini işyerini
kapatan/iflas edenler, % 8,5’ini ev işleriyle meşgul olanlar, % 7,4’ünü
öğrenimine devam eden veya yeni mezun olanlar, % 11,2’sini ise diğer nedenler
oluşturmaktadır.
İşgücü dışında olanların % 49,4'ü daha önce bir işte çalışmıştır.
Nisan 2010 döneminde işgücü dışında olup, daha önce bir işte çalışanların
% 18,2'si “tarım", % 11,4'ü "sanayi", % 3'ü "inşaat", % 19,6'sı "hizmetler"
sektöründe çalışmış, % 47,8’i ise 8 yıldan önce işinden ayrılmıştır.
Nisan 2010 döneminde 2 milyon 10 bin kişi işe yeni başlamış veya iş değiştirmiş
olup, bunun toplam istihdam içindeki oranı % 8,9'dur. İşe yeni başlayan veya iş
değiştirenlerin % 31'i 25-34 yaş grubundadır.
Bu dönemde işe başlayan veya iş değiştirenlerin % 20,8'i "sanayi", % 32,5'i
"hizmetler", % 24,5'i "inşaat" sektöründe, % 22,2'si ise "tarım" sektöründe işe
başlamıştır.
Mevcut işsizlerin % 11,6’sını (355 bin kişi) bu dönemde işten ayrılanlar
oluşturmaktadır.
TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU
3
EKONOMİK RAPOR - TEMMUZ 2010
İthalat – İhracat ve Dış Ticaret Açığı
Türkiye İstatistik Kurumu ve Gümrük Müsteşarlığı işbirliği ile oluşturulan geçici dış
ticaret verilerine göre; 2010 yılı Haziran ayında, 2009 yılının aynı ayına göre ihracat
%14,8 artarak 9 567 milyon dolar, ithalat ise %21,5 artarak 15 185 milyon dolar
olarak gerçekleşti. Aynı dönemde dış ticaret açığı 4 166 milyon dolardan 5 619
milyon dolara ulaştı.
2009 Haziran ayında %66,7 olan ihracatın ithalatı karşılama oranı, 2010 Haziran
ayında %63’e geriledi.
Grafik 1. Dış Ticaret Grafiği
2009-2010 Ocak -Hazir an Dış Ticar eti
2009-2010 Hazir an Ayı Dış Ticar eti
100 000
20 000
83 324
Milyon Dolar
Milyon Dolar
80 000
15 185
16 000
12 501
12 000
8 335
9 567
8 000
4 000
62 366
54 822
60 000
47 722
40 000
20 000
2009
2010
İhracat
2009
2010
İthalat
2009
2010
İhracat
2009
2010
İthalat
2009 Haziran ayında %47,8 olan Avrupa Birliği’nin (AB) ihracattaki payı 2010
Haziran ayında %43,8’e geriledi. AB’ye yapılan ihracat, 2009 yılının aynı ayına göre
%5,1 artarak 4 190 milyon dolar olarak gerçekleşti.
2010 Haziran ayında en fazla ihracat yapılan ülke Almanya oldu. Bu ülkeye yapılan
ihracat 2009 Haziran ayına göre %7,5 artarak 855 milyon dolar olurken, Almanya’yı
sırasıyla İngiltere (567 milyon dolar), İtalya (549 milyon dolar) ve Irak (480 milyon
dolar) takip etti. İthalatta ise, Rusya Federasyonu ilk sırada yer aldı. Bu ülkeden
yapılan ithalat %9,7 artarak 1 795 milyon dolar olarak gerçekleşti. Rusya’yı sırasıyla
Çin (1 514 milyon dolar), Almanya (1 383 milyon dolar) ve ABD (1 098 milyon
dolar) izledi.
2010 Haziran ayında fasıllar düzeyinde en büyük ihracat kalemi, “motorlu kara
taşıtları” (1 106 milyon dolar) olurken; bu fasılı, “demir ve çelik” (870 milyon
dolar), “kazanlar, makine ve cihazlar, aletler ve bunların aksam-parçaları” (777
milyon dolar), “Örme giyim eşyası ve aksesuarları “ (641 milyon dolar) ve “elektrikli
makine ve cihazlar, aksam-parçaları” (621 milyon dolar) izledi.
Haziran ayında; en yüksek ithalatı olan fasıl “mineral yakıtlar ve yağlar” (3 081
milyon dolar) oldu. Bu fasılı; “kazan makine ve cihazlar, aletler ve bunların aksamparçaları” (1 747 milyon dolar), “demir ve çelik” (1 363 milyon dolar) “ ve “elektrikli
makine ve cihazlar ve bunların aksam-parçaları” (1 167 milyon dolar) izledi.
TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU
4
EKONOMİK RAPOR - TEMMUZ 2010
Turizm Geliri ve Gideri
Turizm geliri geçen yılın aynı dönemine göre %7,4 artmıştır.
Nisan, Mayıs ve Haziran aylarından oluşan II. Dönemde turizm geliri, geçen yılın
aynı dönemine göre % 7,4 artarak 4 558 849 846 $ oldu. Turizm gelirinin 3 667
409 710 $’ı yabancı ziyaretçilerden, 891 440 137 $’ı ise yurt dışında ikamet eden
vatandaş ziyaretçilerden elde edilmiştir.
Ziyaretçiler, seyahatlerini kişisel veya paket tur ile gerçekleştirmektedir. Bu
dönemde yapılan harcamaların 3 537 727 494 $’ını kişisel, 1 021 122 352 $’ını ise
paket tur oluşturmaktadır.
Yabancıların ülkemizde ortalama kalış süresi 7,9 gece, kişi başı yaptıkları ortalama
harcaması ise 480 $’dır. Yurt dışında ikamet eden vatandaş ziyaretçilerin ülkemizde
ortalama kalış süresi 22 gece, kişi başı ortalama harcaması ise 1 212 $’dır.
Ziyaretçi sayısı geçen yılın aynı dönemine göre %8,2 artmıştır.
2010 yılı II. Dönemde ülkemizden çıkış yapan ziyaretçi sayısı 8 373 407 kişidir.
Bunun 7 637 702 kişisini yabancı, 735 705 kişisini ise yurt dışında ikamet eden
vatandaşlar oluşturmaktadır.
Turizm gideri geçen yılın aynı dönemine göre %24,8 artmıştır.
Yurt içinde ikamet edip başka ülkeleri ziyaret eden vatandaşlarımızın
harcamalarından oluşan turizm gideri, geçen yılın aynı dönemine göre % 24,8
artarak 1 169 245 581 $ olmuştur. Bunun 1 052 909 110 $’ı kişisel, 116 336 471 $’ı
ise paket tur harcamalarıdır. Yurt dışını ziyaret eden 1 712 072 vatandaşın kişi başı
ortalama harcaması 683 $’dır.
TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU
5
EKONOMİK RAPOR - TEMMUZ 2010
Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE)
TÜFE’de aylık değişim %-0,48 olarak gerçekleşmiştir.
2010 yılı Temmuz ayında 2003 Temel Yıllı Tüketici Fiyatları Endeksi’nde bir önceki
aya göre %-0,48 düşüş, bir önceki yılın Aralık ayına göre %3,09, bir önceki yılın
aynı ayına göre %7,58 ve on iki aylık ortalamalara göre %7,59 artış
gerçekleşmiştir.
Ana harcama grupları itibariyle bir ay önceye göre en yüksek artış %0,88
ile eğitim grubunda gerçekleşmiştir. Temmuz ayında endekste yer alan
gruplardan ev eşyasında %0,62, ulaştırmada %0,49, lokanta ve otellerde %0,34,
konutta %0,28, sağlıkta %0,26, alkollü içecekler ve tütünde %0,01 artış,
haberleşmede %-0,11, eğlence ve kültürde %-0,40, gıda ve alkolsüz içeceklerde
%-0,73, çeşitli mal ve hizmetlerde %-2,01, giyim ve ayakkabıda %-5,19 düşüş
gerçekleşmiştir.
Bir önceki yılın aynı ayına göre TÜFE’de en yüksek artış %28,91 ile alkollü
içecekler ve tütün grubunda gerçekleşmiştir. Ulaştırma (%10,11), lokanta ve
oteller (%9,88), konut (%8,32) artışın yüksek olduğu diğer harcama gruplarıdır.
Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE)
ÜFE’de aylık değişim %-0,16 olarak gerçekleşmiştir.
2010 yılı Temmuz ayında 2003 Temel Yıllı Üretici Fiyatları Endeksi’nde bir önceki
aya göre %-0,16 düşüş, bir önceki yılın Aralık ayına göre %4,77, bir önceki yılın
aynı ayına göre %8,24 ve on iki aylık ortalamalara göre %5,33 artış
gerçekleşmiştir.
Aylık değişim tarım sektöründe %-2,15, sanayi sektöründe %0,29 olarak
gerçekleşmiştir.
Tarım sektörü endeksinde, bir önceki yılın Aralık ayına göre %9,89, bir önceki yılın
aynı ayına göre %16,22 ve on iki aylık ortalamalara göre %14,48 artış
gerçekleşmiştir. Sanayi sektörü endeksinde ise bir önceki yılın Aralık ayına göre
%3,72, bir önceki yılın aynı ayına göre %6,56 ve on iki aylık ortalamalara göre
%3,42 artış gerçekleşmiştir.
ÜFE sonuçları sanayinin alt sektörleri bazında değerlendirildiğinde en
yüksek aylık artış %3,99 ile maden kömürü, linyit ve turba alt sektöründe
gerçekleşmiştir.
Sanayinin üç sektöründen madencilik ve taşocakçılığı sektöründe %2,44, elektrik,
gaz, su sektöründe %0,41, imalat sanayi sektöründe %0,21 artış gerçekleşmiştir.
Bir önceki aya göre endekslerin en fazla artış gösterdiği alt sektörler, maden
kömürü, linyit ve turba (%3,99), ağaç ve mantar ürünleri imalatı (%2,09), büro
makineleri imalatı (%2,07), metal cevheri (%1,83), deri ürünleri imalatı (%1,44),
taşocakçılığı ve diğer madencilik ürünleri (%1,39), gıda ürünleri ve içecek imalatı
(%0,82) alt sektörleridir. Buna karşılık diğer ulaşım araçlarının imalatı (%-7,31),
mobilya imalatı (%-1,26), giyim eşyası imalatı (%-0,69), metal eşya sanayi
(%-0,55), kimyasal ürünlerin imalatı (%-0,26), kağıt ve kağıt ürünleri imalatı
(%-0,26) bir ay önceye göre endekslerin en fazla gerilediği alt sektörler olmuştur.
TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU
6
EKONOMİK RAPOR - TEMMUZ 2010
01.07.2010 - 31.07.2010 TARİHLERİ ARASI DOLAR VE EURO DÖVİZ KURLARI
DOLAR TEMMUZ 2010
TARİH
ALIŞ (TL)
EURO TEMMUZ 2010
SATIŞ
(TL)
SATIŞ (TL)
TARİH
31.07.2010 1.5040
1.5140
31.07.2010 1.9580
1.9730
30.07.2010 1.5040
1.5140
30.07.2010 1.9570
1.9720
28.07.2010 1.5080
1.5180
28.07.2010 1.9600
1.9750
27.07.2010 1.5080
1.5180
27.07.2010 1.9570
1.9720
26.07.2010 1.5140
1.5240
26.07.2010 1.9560
1.9710
24.07.2010 1.5180
1.5280
24.07.2010 1.9540
1.9690
23.07.2010 1.5200
1.5300
23.07.2010 1.9450
1.9610
22.07.2010 1.5270
1.5370
22.07.2010 1.9500
1.9650
21.07.2010 1.5250
1.5350
21.07.2010 1.9510
1.9660
20.07.2010 1.5300
1.5400
20.07.2010 1.9710
1.9860
19.07.2010 1.5350
1.5450
19.07.2010 1.9860
2.0020
17.07.2010 1.5360
1.5460
17.07.2010 1.9820
1.9970
16.07.2010 1.5360
1.5460
16.07.2010 1.9820
1.9970
15.07.2010 1.5330
1.5430
15.07.2010 1.9700
1.9850
14.07.2010 1.5370
1.5470
14.07.2010 1.9570
1.9720
13.07.2010 1.5430
1.5530
13.07.2010 1.9600
1.9750
12.07.2010 1.5510
1.5610
12.07.2010 1.9500
1.9650
10.07.2010 1.5480
1.5580
10.07.2010 1.9550
1.9700
09.07.2010 1.5480
1.5580
09.07.2010 1.9550
1.9700
08.07.2010 1.5480
1.5580
08.07.2010 1.9580
1.9730
07.07.2010 1.5550
1.5650
07.07.2010 1.9570
1.9720
06.07.2010 1.5500
1.5620
06.07.2010 1.9540
1.9700
05.07.2010 1.5600
1.5700
05.07.2010 1.9500
1.9650
04.07.2010 1.5620
1.5720
04.07.2010 1.9600
1.9750
03.07.2010 1.5620
1.5720
03.07.2010 1.9600
1.9750
02.07.2010 1.5600
1.5740
02.07.2010 1.9600
1.9790
01.07.2010 1.5750
1.5870
01.07.2010 1.9600
1.9760
ALIŞ (TL)
TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU
7