EKONOMİK GELİŞMELER Ağustos - 2010

EKONOMİK GELİŞMELER
Ağustos - 2010
AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ
TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU
EKONOMİK RAPOR - AĞUSTOS 2010
İÇİNDEKİLER……………………………………………………………………………..….
1
GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH)…..................................................
2
İSTİHDAM - İŞSİZLİK VE İŞGÜCÜ HAREKETLERİ…………………………..……
2
İTHALAT – İHRACAT VE DIŞ TİCARET AÇIĞI………………………………………
4
TURİZM GELİRİ ve GİDERİ……………………………………….………………………
5
TÜKETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ (TÜFE)………………………………………………
6
ÜRETİCİ FİYAT ENDEKSİ (ÜFE)…………………………………………………………
6
DÖVİZ KURLARI………………………………………………………………………………
7
GRAFİKLER
Grafik 1 : Dış Ticaret Grafiği……………………………………………………………..
TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU
4
1
EKONOMİK RAPOR - AĞUSTOS 2010
Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH)
2010 yılı ikinci döneme ilişkin hesaplanan gayri safi yurtiçi hasıla değeri bir önceki
yılın aynı dönemine göre sabit fiyatlarla % 10.3 artış göstermiştir.
Üretim yöntemi ile hesaplanan gayri safi yurtiçi hasıla tahmininde, 2010 yılı ikinci üç
aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre cari fiyatlarla gayri safi yurtiçi
hasıla %17.1’lik artışla 268 495 Milyon TL olmuştur.
2010 yılının ikinci üç aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre sabit
fiyatlarla gayri safi yurtiçi hasıla % 10.3’lük artışla 25 706 Milyon TL olmuştur.
2009 yılı gayri safi yurtiçi hasıla değeri cari fiyatlarla %0.2’lik artışla 952 635 Milyon
TL, sabit fiyatlarla % 4.7’lik azalışla 97 144 Milyon TL olmuştur.
2009 yılında kişi başına gayri safi yurtiçi hasıla değeri cari fiyatlarla 13 250 TL, ABD
doları cinsinden 8 578 Dolar olarak hesaplanmıştır.
İstihdam – İşsizlik ve İşgücü Hareketleri
Haziran 2010 döneminde kurumsal olmayan çalışma çağındaki nüfus geçen yılın
aynı dönemine göre 859 bin kişi artmıştır.
2010 yılı Haziran döneminde, Türkiye'de kurumsal olmayan nüfus bir önceki yılın
aynı dönemine göre 802 bin kişilik bir artış ile 71 milyon 307 bin kişiye, kurumsal
olmayan çalışma çağındaki nüfus ise 859 bin kişi artarak 52 milyon 503 bin kişiye
ulaşmıştır.
Haziran 2010 döneminde işgücüne katılma oranı % 50’dir.
2010 yılı Haziran döneminde, Türkiye genelinde işgücüne katılma oranı, bir önceki
yılın aynı dönemine göre 1,2 puanlık artışla % 50 olarak gerçekleşmiştir. Aynı
dönemler için yapılan kıyaslamalara göre; erkeklerde işgücüne katılma oranı 0,5
puanlık artışla % 71,6, kadınlarda ise 1,7 puanlık artışla % 29,1’dir.
İşgücünün eğitim ve yaş dağılımları ise;
− Toplam işgücünün % 17,6'sını 15-24 yaş grubundakiler oluşturmaktadır.
− Lise altı eğitimlilerde işgücüne katılma oranı; erkekler için % 70,3, kadınlar
için % 25,6’dır.
− Yükseköğretim mezunu erkeklerde % 83,8 olan işgücüne katılma oranı,
kadınlarda % 70'dir.
Tarım dışı istihdam 1 milyon 95 bin kişi artmıştır.
2010 yılı Haziran döneminde istihdam edilenlerin sayısı, geçen yılın aynı dönemine
göre 1 milyon 541 bin kişi artarak, 23 milyon 488 bin kişiye yükselmiştir. Bu
dönemde, tarım sektöründe çalışan sayısı 446 bin kişi, tarım dışı sektörlerde çalışan
sayısı 1 milyon 95 bin kişi artmıştır.
Haziran 2010 döneminde istihdam edilenlerin % 26,6'sı tarım, % 19,3’ü sanayi,
% 6,7’si inşaat, % 47,4'ü ise hizmetler sektöründedir. Önceki yılın aynı dönemi ile
karşılaştırıldığında, tarım sektörünün istihdam edilenler içindeki payının 0,2 puan,
TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU
2
EKONOMİK RAPOR - AĞUSTOS 2010
sanayi sektörünün payının 1,2 puan, inşaat sektörünün payının 0,1 puan arttığı,
buna karşılık hizmetler sektörünün payının 1,6 puan azaldığı görülmektedir.
Bu dönemde istihdam edilenlerin;
− % 70,7'si erkek nüfustur.
− % 60,3'ü lise altı eğitimlidir.
− % 60,1'i ücretli, maaşlı veya yevmiyeli, % 25'i kendi hesabına veya işveren,
% 14,9'u ise ücretsiz aile işçisidir.
− % 60'ı, 10 kişiden az çalışanı olan işyerlerinde çalışmaktadır.
− % 3'ünün ek bir işi vardır.
− % 3,1'i mevcut işini değiştirmek için veya mevcut işine ek olarak bir iş
aramaktadır.
− Ücretli olarak çalışanların % 86,8'i sürekli bir işte çalışmaktadır.
İşsizlik oranı % 10,5’tir.
Türkiye genelinde işsiz sayısı geçen yılın aynı dönemine göre 518 bin kişi azalarak
2 milyon 751 bin kişiye düşmüştür. İşsizlik oranı ise 2,5 puanlık azalış ile % 10,5
seviyesinde gerçekleşmiştir. Kentsel yerlerde işsizlik oranı 2,9 puanlık azalışla
% 13,1, kırsal yerlerde ise 1,5 puanlık azalışla % 5,5 olmuştur.
Bu dönemde;
− İşsizler sıklıkla (% 30,9) "eş-dost" vasıtasıyla iş aramaktadır.
− İşsizlerin % 88,4’ü (2 milyon 431 bin kişi) daha önce bir işte çalışmıştır.
− Daha önce bir işte çalışmış olan işsizlerin % 52,4'ü "hizmetler", % 23,1’i
"sanayi", % 15,8’i "inşaat", % 6,1’i "tarım" sektöründe çalışmış, % 2,6’sı ise
8 yıldan önce işinden ayrılmıştır.
− İşsizlerin; % 26,3’ünü çalıştığı iş geçici olup işi sona erenler, % 17,6’sını işten
çıkarılanlar, % 17,3’ünü kendi isteğiyle işten ayrılanlar, % 8,5’ini işyerini
kapatan/iflas edenler, % 8,8’ini ev işleriyle meşgul olanlar, % 10,6’sını
öğrenimine devam eden veya yeni mezun olanlar, % 10,9’unu ise diğer nedenler
oluşturmaktadır.
İşgücü dışında olanların % 48,3'ü daha önce bir işte çalışmıştır.
Haziran 2010 döneminde işgücü dışında olup, daha önce bir işte çalışanların % 14,8'i
“tarım", % 11,6'sı "sanayi", % 2,6'sı "inşaat", % 20,4'ü "hizmetler" sektöründe
çalışmış, % 50,6’sı ise 8 yıldan önce işinden ayrılmıştır.
Haziran 2010 döneminde 2 milyon 262 bin kişi işe yeni başlamış veya iş değiştirmiş
olup, bunun toplam istihdam içindeki oranı % 9,6'dır. İşe yeni başlayan veya iş
değiştirenlerin % 26,5'i 25-34 yaş grubundadır.
Bu dönemde işe başlayan veya iş değiştirenlerin % 19,1'i "sanayi", % 33,1'i
"hizmetler", % 21'i "inşaat" sektöründe, % 26,8'i ise "tarım" sektöründe işe
başlamıştır.
Mevcut işsizlerin
oluşturmaktadır.
%
14,7’sini
(405
bin
kişi)
bu
dönemde
TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU
işten
ayrılanlar
3
EKONOMİK RAPOR - AĞUSTOS 2010
İthalat – İhracat ve Dış Ticaret Açığı
2010 Temmuz ayında ithalat %24,6 artmıştır.
Türkiye İstatistik Kurumu ve Gümrük Müsteşarlığı işbirliği ile oluşturulan geçici dış
ticaret verilerine göre; 2010 yılı Temmuz ayında, 2009 yılının aynı ayına göre
ihracat %6 artarak 9 597 milyon dolar, ithalat ise %24,6 artarak 16 013 milyon
dolar olarak gerçekleşti. Aynı dönemde dış ticaret açığı 3 796 milyon dolardan
6 417 milyon dolara ulaştı.
2009 Temmuz ayında %70,5 olan ihracatın ithalatı karşılama oranı, 2010 Temmuz
ayında %59,9’a geriledi.
Grafik 1. Dış Ticaret Grafiği
2009-2010 Ocak -Tem m uz Dış Ticar eti
2009-2010 Tem m uz Ayı Dış Ticar eti
120 000
20 000
99 337
100 000
16 013
12 853
12 000
9 056
Milyon Dolar
Milyon Dolar
16 000
9 597
8 000
75 219
80 000
64 407
60 000
56 778
40 000
4 000
20 000
2009
2010
İhracat
2009
2010
İthalat
2009
2010
İhracat
2009
2010
İthalat
2009 Temmuz ayında %48 olan Avrupa Birliği’nin (AB) ihracattaki payı 2010
Temmuz ayında %47,1’e geriledi. AB’ye yapılan ihracat, 2009 yılının aynı ayına göre
%4 artarak 4 517 milyon dolar olarak gerçekleşti.
2010 Temmuz ayında en fazla ihracat yapılan ülke Almanya oldu. Bu ülkeye yapılan
ihracat 2009 Temmuz ayına göre %23,3 artarak 1 065 milyon dolar olurken,
Almanya’yı sırasıyla İngiltere (623 milyon dolar), İtalya (539 milyon dolar) ve Irak
(519 milyon dolar) takip etti. İthalatta ise, Rusya Federasyonu ilk sırada yer aldı. Bu
ülkeden yapılan ithalat %4 artarak 1 721 milyon dolar olarak gerçekleşti. Rusya’yı
sırasıyla Almanya (1 556 milyon dolar), Çin (1 445 milyon dolar) ve ABD
(979 milyon dolar) izledi.
2010 Temmuz ayında fasıllar düzeyinde en büyük ihracat kalemi, “motorlu kara
taşıtları”
(1 201 milyon dolar) olurken; bu fasılı, “kazanlar, makine ve cihazlar,
aletler ve bunların aksam-parçaları” (811 milyon dolar), “Örme giyim eşyası ve
aksesuarları “ (753 milyon dolar), “demir ve çelik” (715 milyon dolar) ve “elektrikli
makine ve cihazlar, aksam-parçaları” (546 milyon dolar) izledi.
Temmuz ayında; en yüksek ithalatı olan fasıl “mineral yakıtlar
(3 176 milyon dolar) oldu. Bu fasılı; “kazan makine ve cihazlar, aletler
aksam-parçaları” (1 848 milyon dolar), “demir ve çelik” (1 200 milyon
“Motorlu kara taşıtları, traktör, bisiklet, motosiklet” (1 145 milyon dolar)
TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU
ve yağlar”
ve bunların
dolar) “ ve
izledi.
4
EKONOMİK RAPOR - AĞUSTOS 2010
Turizm Geliri ve Gideri
Turizm geliri geçen yılın aynı dönemine göre %7,4 artmıştır.
Nisan, Mayıs ve Haziran aylarından oluşan II. Dönemde turizm geliri, geçen yılın
aynı dönemine göre % 7,4 artarak 4 558 849 846 $ oldu. Turizm gelirinin
3 667 409 710 $’ı yabancı ziyaretçilerden, 891 440 137 $’ı ise yurt dışında ikamet
eden vatandaş ziyaretçilerden elde edilmiştir.
Ziyaretçiler, seyahatlerini kişisel veya paket tur ile gerçekleştirmektedir. Bu
dönemde yapılan harcamaların 3 537 727 494 $’ını kişisel, 1 021 122 352 $’ını ise
paket tur oluşturmaktadır.
Yabancıların ülkemizde ortalama kalış süresi 7,9 gece, kişi başı yaptıkları ortalama
harcaması ise 480 $’dır. Yurt dışında ikamet eden vatandaş ziyaretçilerin ülkemizde
ortalama kalış süresi 22 gece, kişi başı ortalama harcaması ise 1 212 $’dır.
Ziyaretçi sayısı geçen yılın aynı dönemine göre %8,2 artmıştır.
2010 yılı II. Dönemde ülkemizden çıkış yapan ziyaretçi sayısı 8 373 407 kişidir.
Bunun 7 637 702 kişisini yabancı, 735 705 kişisini ise yurt dışında ikamet eden
vatandaşlar oluşturmaktadır.
Turizm gideri geçen yılın aynı dönemine göre %24,8 artmıştır.
Yurt içinde ikamet edip başka ülkeleri ziyaret eden vatandaşlarımızın
harcamalarından oluşan turizm gideri, geçen yılın aynı dönemine göre % 24,8
artarak 1 169 245 581 $ olmuştur. Bunun 1 052 909 110 $’ı kişisel, 116 336 471 $’ı
ise paket tur harcamalarıdır. Yurt dışını ziyaret eden 1 712 072 vatandaşın kişi başı
ortalama harcaması 683 $’dır.
TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU
5
EKONOMİK RAPOR - AĞUSTOS 2010
Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE)
TÜFE’de aylık değişim % 0,40 olarak gerçekleşmiştir.
2010 yılı Ağustos ayında 2003 Temel Yıllı Tüketici Fiyatları Endeksi’nde bir önceki
aya göre %0,40, bir önceki yılın Aralık ayına göre %3,50, bir önceki yılın aynı ayına
göre %8,33 ve on iki aylık ortalamalara göre %7,83 artış gerçekleşmiştir.
Ana harcama grupları itibariyle bir ay önceye göre en yüksek artış %2,95
ile gıda ve alkolsüz içecekler grubunda gerçekleşmiştir. Ağustos ayında
endekste yer alan gruplardan lokanta ve otellerde %0,47, konutta %0,15, eğitimde
%0,14, eğlence ve kültürde %0,10 artış, ev eşyasında %-0,02, ulaştırmada
%-0,17, çeşitli mal ve hizmetlerde %-0,22, sağlıkta %-0,67, haberleşmede
%-0,96, giyim ve ayakkabıda %-4,79 düşüş gerçekleşmiştir. Alkollü içecekler ve
tütün grubunda değişim gözlenmemiştir.
Bir önceki yılın aynı ayına göre TÜFE’de en yüksek artış %26,72 ile alkollü
içecekler ve tütün grubunda gerçekleşmiştir. Gıda ve alkolsüz içecekler
(%10,37), lokanta ve oteller (%9,91) artışın yüksek olduğu diğer harcama
gruplarıdır.
Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE)
ÜFE’de aylık değişim % 1,15 olarak gerçekleşmiştir.
2010 yılı Ağustos ayında 2003 Temel Yıllı Üretici Fiyatları Endeksi’nde bir önceki aya
göre %1,15, bir önceki yılın Aralık ayına göre %5,98, bir önceki yılın aynı ayına
göre %9,03 ve on iki aylık ortalamalara göre %6,18 artış gerçekleşmiştir.
Aylık değişim tarım sektöründe %3,48, sanayi sektöründe %0,64 olarak
gerçekleşmiştir.
Tarım sektörü endeksinde, bir önceki yılın Aralık ayına göre %13,72, bir önceki yılın
aynı ayına göre %20,25 ve on iki aylık ortalamalara göre %16,03 artış
gerçekleşmiştir. Sanayi sektörü endeksinde ise bir önceki yılın Aralık ayına göre
%4,38, bir önceki yılın aynı ayına göre %6,70 ve on iki aylık ortalamalara göre
%4,13 artış gerçekleşmiştir.
ÜFE sonuçları sanayinin alt sektörleri bazında değerlendirildiğinde en
yüksek aylık artış %5,19 ile elektrik, gaz üretimi ve dağıtımı alt sektöründe
gerçekleşmiştir.
Sanayinin üç sektöründen, elektrik, gaz, su sektöründe %4,54, madencilik ve
taşocakçılığı sektöründe %0,43, imalat sanayi sektöründe %0,22 artış
gerçekleşmiştir.
Bir önceki aya göre endekslerin en fazla artış gösterdiği alt sektörler, elektrik, gaz
üretimi ve dağıtımı (%5,19), ana metal sanayi (%2,54), taşocakçılığı ve diğer
madencilik ürünleri (%1,68), mobilya imalatı (%0,95) alt sektörleridir. Buna karşılık
büro makineleri imalatı (%-6,54), iletişim teçhizatı imalatı (%-2,94), tıbbi, hassas
ve optik aletler imalatı (%-1,77), suyun toplanması ve arıtımı (%-0,91), kağıt ve
kağıt ürünleri imalatı (%-0,77), kimyasal ürünlerin imalatı (%-0,64), kok kömürü
ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı (%-0,44) bir ay önceye göre endekslerin en
fazla gerilediği alt sektörler olmuştur.
TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU
6
EKONOMİK RAPOR - AĞUSTOS 2010
01.08.2010 - 31.08.2010 TARİHLERİ ARASI DOLAR VE EURO DÖVİZ KURLARI
DOLAR AĞUSTOS 2010
TARİH
ALIŞ (TL)
EURO AĞUSTOS 2010
SATIŞ
(TL)
SATIŞ (TL)
TARİH
31.08.2010 1.5170
1.5270
31.08.2010 1.9270
1.9420
30.08.2010 1.5160
1.5260
30.08.2010 1.9210
1.9370
28.08.2010 1.5120
1.5220
28.08.2010 1.9270
1.9420
27.08.2010 1.5180
1.5280
27.08.2010 1.9280
1.9430
26.08.2010 1.5200
1.5300
26.08.2010 1.9280
1.9430
25.08.2010 1.5250
1.5350
25.08.2010 1.9270
1.9420
24.08.2010 1.5230
1.5330
24.08.2010 1.9300
1.9450
23.08.2010 1.5180
1.5280
23.08.2010 1.9230
1.9380
21.08.2010 1.5100
1.5200
21.08.2010 1.9180
1.9330
20.08.2010 1.5100
1.5200
20.08.2010 1.9170
1.9320
19.08.2010 1.5020
1.5120
19.08.2010 1.9300
1.9450
18.08.2010 1.4940
1.5040
18.08.2010 1.9200
1.9350
17.08.2010 1.4950
1.5050
17.08.2010 1.9220
1.9370
16.08.2010 1.5030
1.5130
16.08.2010 1.9290
1.9440
14.08.2010 1.5100
1.5200
14.08.2010 1.9270
1.9430
13.08.2010 1.5100
1.5200
13.08.2010 1.9280
1.9440
12.08.2010 1.5120
1.5220
12.08.2010 1.9400
1.9550
11.08.2010 1.5110
1.5210
11.08.2010 1.9570
1.9720
10.08.2010 1.4970
1.5070
10.08.2010 1.9580
1.9730
09.08.2010 1.4860
1.4960
09.08.2010 1.9650
1.9800
07.08.2010 1.4880
1.4980
07.08.2010 1.9730
1.9880
06.08.2010 1.4900
1.5000
06.08.2010 1.9760
1.9910
05.08.2010 1.5000
1.5100
05.08.2010 1.9680
1.9830
04.08.2010 1.4980
1.5080
04.08.2010 1.9680
1.9830
03.08.2010 1.4930
1.5030
03.08.2010 1.9680
1.9830
02.08.2010 1.4920
1.5020
02.08.2010 1.9550
1.9700
ALIŞ (TL)
TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU
7