EKONOMİK GELİŞMELER Ocak - 2011

EKONOMİK GELİŞMELER
Ocak - 2011
AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ
TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU
EKONOMİK RAPOR - OCAK 2011
İÇİNDEKİLER……………………………………………………………………………..….
1
GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH)…..................................................
2
İSTİHDAM - İŞSİZLİK VE İŞGÜCÜ HAREKETLERİ…………………………..……
2
İTHALAT – İHRACAT VE DIŞ TİCARET AÇIĞI………………………………………
4
TURİZM GELİRİ ve GİDERİ……………………………………….………………………
5
TÜKETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ (TÜFE)………………………………………………
5
ÜRETİCİ FİYAT ENDEKSİ (ÜFE)…………………………………………………………
6
GRAFİKLER
Grafik 1 : Dış Ticaret Grafiği……………………………………………………………..
TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU
4
1
EKONOMİK RAPOR - OCAK 2011
Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH)
 2010 yılı üçüncü döneme ilişkin hesaplanan gayri safi yurtiçi hasıla değeri bir önceki
yılın aynı dönemine göre sabit fiyatlarla % 5.5 artış göstermiştir.
 Üretim yöntemi ile hesaplanan gayri safi yurtiçi hasıla tahmininde, 2010 yılı üçüncü
üç aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre cari fiyatlarla gayri safi
yurtiçi hasıla %13.6’lık artışla 298 089 Milyon TL olmuştur.
 2010 yılının üçüncü üç aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre sabit
fiyatlarla gayri safi yurtiçi hasıla % 5.5’lik artışla 28 762 Milyon TL olmuştur.
 2010 yılının ilk dokuz aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre cari
fiyatlarla gayri safi yurtiçi hasıla %15.4’lük artışla 808 192 Milyon TL olmuştur.
 2010 yılının ilk dokuz aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre sabit
fiyatlarla gayri safi yurtiçi hasıla % 8.9’luk artışla 77 799 Milyon TL olmuştur.
 Takvim etkisinden arındırılmış sabit fiyatlarla GSYH 2010 yılı üçüncü üç aylık
döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre %6.4’lük artış gösterirken, Mevsim
ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH değeri bir önceki döneme göre %1.1
artmıştır.
İstihdam – İşsizlik ve İşgücü Hareketleri
 Ekim 2010 döneminde kurumsal olmayan çalışma çağındaki nüfus geçen
yılın aynı dönemine göre 855 bin kişi artmıştır.
 2010 yılı Ekim döneminde, Türkiye'de kurumsal olmayan nüfus bir önceki yılın
aynı dönemine göre 801 bin kişilik bir artış ile 71 milyon 574 bin kişiye, kurumsal
olmayan çalışma çağındaki nüfus ise 855 bin kişi artarak 52 milyon 788 bin
kişiye ulaşmıştır.
 Ekim 2010 döneminde işgücüne katılma oranı % 49’dur.
 2010 yılı Ekim döneminde, Türkiye genelinde işgücüne katılma oranı, bir önceki yılın
aynı dönemine göre 0,2 puanlık artışla % 49 olarak gerçekleşmiştir. Aynı dönemler
için yapılan kıyaslamalara göre; erkeklerde işgücüne katılma oranı 0,4 puanlık
azalışla % 70,8, kadınlarda ise 0,9 puanlık artışla % 28’dir.
 İşgücünün eğitim ve yaş dağılımları ise;
− Toplam işgücünün % 17,4'ünü 15-24 yaş grubundakiler oluşturmaktadır.
− Lise altı eğitimlilerde işgücüne katılma oranı; erkekler için % 69,7, kadınlar
için % 24,1’dir.
− Yükseköğretim mezunu erkeklerde % 84,8 olan işgücüne katılma oranı,
kadınlarda % 71,6'dır.
 Tarım dışı istihdam 600 bin kişi artmıştır.
 2010 yılı Ekim döneminde istihdam edilenlerin sayısı, geçen yılın aynı dönemine göre
953 bin kişi artarak, 22 milyon 972 bin kişiye yükselmiştir. Bu dönemde, tarım
sektöründe çalışan sayısı 353 bin kişi, tarım dışı sektörlerde çalışan sayısı
600 bin kişi artmıştır.
TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU
2
EKONOMİK RAPOR - OCAK 2011
 Ekim 2010 döneminde istihdam edilenlerin % 25,7'si tarım, % 19,6’sı sanayi,
% 6,6’sı inşaat, % 48,1'i ise hizmetler sektöründedir. Önceki yılın aynı dönemi ile
karşılaştırıldığında tarım sektörünün istihdam edilenler içindeki payının 0,5 puan,
sanayi sektörünün payının 0,4 puan, inşaat sektörünün payının ise 0,1 puan
arttığı, buna karşılık hizmetler sektörünün payının 1 puan azaldığı görülmektedir.
 Bu dönemde istihdam edilenlerin;
− % 71,5'i erkek nüfustur.
− % 59,2'si lise altı eğitimlidir.
− % 61,2'si ücretli, maaşlı veya yevmiyeli, % 25,1'i kendi hesabına veya işveren,
% 13,7'si ise ücretsiz aile işçisidir.
− % 59,1'i 10 kişiden az çalışanı olan işyerlerinde çalışmaktadır.
− % 2,6'sının ek bir işi vardır.
− % 2,6'sı mevcut işini değiştirmek için veya mevcut işine ek olarak bir iş
aramaktadır.
− Ücretli olarak çalışanların % 87,9'u sürekli bir işte çalışmaktadır.
 İşsizlik oranı % 11,2’dir.
 Türkiye genelinde işsiz sayısı geçen yılın aynı dönemine göre 398 bin kişi azalarak
2 milyon 901 bin kişiye düşmüştür. İşsizlik oranı ise 1,8 puanlık azalış ile % 11,2
seviyesinde gerçekleşmiştir. Kentsel yerlerde işsizlik oranı 1,9 puanlık azalışla
% 13,6, kırsal yerlerde ise 1,8 puanlık azalışla % 6,4 olmuştur.
− İşsizler sıklıkla (% 31) "eş-dost" vasıtasıyla iş aramaktadır.
− İşsizlerin % 86,9’u (2 milyon 522 bin kişi) daha önce bir işte çalışmıştır.
− Daha önce bir işte çalışmış olan işsizlerin % 50,6'sı "hizmetler", % 20,9’u
"sanayi", % 17,3’ü "inşaat", % 8,1’i "tarım" sektöründe çalışmış, % 3,2’si ise
8 yıldan önce işinden ayrılmıştır.
− İşsizlerin; % 29,4’ünü çalıştığı iş geçici olup işi sona erenler, % 15,4’ünü işten
çıkarılanlar, % 18’ini kendi isteğiyle işten ayrılanlar, % 6,9’unu işyerini
kapatan/iflas edenler, % 8,9’unu ev işleriyle meşgul olanlar, % 11,5’ini
öğrenimine devam eden veya yeni mezun olanlar, % 9,8’ini ise diğer nedenler
oluşturmaktadır.
 İşgücü dışında olanların % 49,9'u daha önce bir işte çalışmıştır.
 Ekim 2010 döneminde işgücü dışında olup, daha önce bir işte çalışanların % 16,1'i
“tarım", % 11,4'ü "sanayi", % 3,1'i "inşaat", % 20,7'si "hizmetler" sektöründe
çalışmış, % 48,6’sı ise 8 yıldan önce işinden ayrılmıştır.
 Ekim 2010 döneminde 2 milyon 59 bin kişi işe yeni başlamış veya iş değiştirmiş olup,
bunun toplam istihdam içindeki oranı % 9'dur. İşe yeni başlayan veya iş
değiştirenlerin % 28,5'i 25-34 yaş grubundadır.
 Bu dönemde işe başlayan veya iş değiştirenlerin % 18,9'u "sanayi", % 36,9'u
"hizmetler", % 20,4'ü "inşaat" sektöründe, % 23,8'i ise "tarım" sektöründe işe
başlamıştır.
 Mevcut işsizlerin % 14,4’ünü (417 bin kişi) bu dönemde
oluşturmaktadır.
TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU
işten
ayrılanlar
3
EKONOMİK RAPOR - OCAK 2011
İthalat – İhracat ve Dış Ticaret Açığı
 2010 Aralık ayında ithalat %36,8 artmıştır.
 Türkiye İstatistik Kurumu ve Gümrük Müsteşarlığı işbirliği ile oluşturulan geçici dış
ticaret verilerine göre; 2010 yılı Aralık ayında, 2009 yılının aynı ayına göre ihracat
%18,1 artarak 11 872 milyon dolar, ithalat ise %36,8 artarak 20 554 milyon dolar
olarak gerçekleşti. Aynı dönemde dış ticaret açığı 4 965 milyon dolardan,
8 681 milyon dolara ulaştı. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre;
2010 yılı Aralık ayında, 2010 Kasım ayına göre ihracat %10,5 artarken, ithalat
%6,4 azalış gösterdi.
 2009 Aralık ayında %66,9 olan ihracatın ithalatı karşılama oranı, 2010 Aralık ayında
%57,8’e geriledi.
 2009 Aralık ayında %45,3 olan Avrupa Birliği’nin (AB) ihracattaki payı, 2010 Aralık
ayında değişmedi. AB’ye yapılan ihracat, 2009 yılının aynı ayına göre %17,9 artarak
5 374 milyon dolar olarak gerçekleşti.
 2010 Aralık ayında en fazla ihracat yapılan ülke Almanya oldu. Bu ülkeye yapılan
ihracat 2009 Aralık ayına göre %27 artarak 1 134 milyon dolar olurken, Almanya’yı
sırasıyla İngiltere (780 milyon dolar), Irak (735 milyon dolar), İtalya (644 milyon
dolar) ve Fransa (618 milyon dolar) takip etti.
 İthalatta ise, Rusya Fedarasyonu ilk sırada yer aldı. Bu ülkeden yapılan ithalat %27
artarak 2 506 milyon dolar olarak gerçekleşti. Rusya Fedarasyonu’nu sırasıyla
Almanya (2 165 milyon dolar), Çin (1 847 milyon dolar) ve ABD (1 631 milyon
dolar) izledi.
 2010 Aralık ayında fasıllar düzeyinde en büyük ihracat kalemi, “motorlu kara
taşıtları ve aksam parçaları” (1 429 milyon dolar) olurken; bu fasılı “kazanlar,
makina ve cihazlar, aletler ve bunların aksam-parçaları” (979 milyon dolar), “demir
ve çelik” (961 milyon dolar), “elektrikli makina ve cihazlar, bunların aksamparçaları” (816 milyon dolar) ve “örme giyim eşyası ve aksesuarları “ (764 milyon
dolar) izledi.
 Aralık ayında; en yüksek ithalatı olan fasıl “mineral yakıtlar ve yağlar”
(4 064 milyon dolar) oldu. Bu fasılı; “kazanlar, makina ve cihazlar, aletler ve
bunların aksam-parçaları” (2 655 milyon dolar), “motorlu kara taşıtları” (1 891
milyon dolar), “demir ve çelik” (1 660 milyon dolar) ve “elektrikli makine ve
cihazlar, bunların aksam-parçaları” (1 503 milyon dolar) izledi.
Grafik 1. Dış Ticaret Grafiği
2009-2010 Ocak -Ar alık Dış Ticar eti
2009-2010 Ar alık Ayı Dış Ticar eti
25 000
185 493
200 000
20 554
Milyon Dolar
Milyon Dolar
20 000
15 019
15 000
11 872
10 055
10 000
5 000
160 000
120 000
140 928
102 143
113 930
80 000
40 000
2009
2010
İhracat
2009
2010
İthalat
2009
2010
İhracat
2009
2010
İthalat
TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU
4
EKONOMİK RAPOR - OCAK 2011
Turizm Geliri ve Gideri
 Turizm geliri geçen yılın aynı dönemine göre %4,9 artmıştır.
 Ekim, Kasım ve Aralık aylarından oluşan IV. Dönemde turizm geliri, geçen yılın aynı
dönemine göre % 4,9 artarak 5 259 444 102 $ oldu. Turizm gelirinin 3 719 565 958
$’ı yabancı ziyaretçilerden, 1 539 878 143 $’ı ise yurt dışında ikamet eden vatandaş
ziyaretçilerden elde edilmiştir.
 Ziyaretçiler, seyahatlerini kişisel veya paket tur ile gerçekleştirmektedir.
Bu dönemde yapılan harcamaların 4 491 557 397 $’ını kişisel, 767 886 704 $’ını ise
paket tur oluşturmaktadır.
 Yabancıların ülkemizde ortalama kalış süresi 9,8 gece, kişi başı yaptıkları ortalama
harcaması ise 618 $’dır. Yurt dışında ikamet eden vatandaş ziyaretçilerin ülkemizde
ortalama kalış süresi 37 gece, kişi başı ortalama harcaması ise 1 514 $’dır.
 Ziyaretçi sayısı geçen yılın aynı dönemine göre %1,6 artmıştır.
 2010 yılı IV. Dönemde ülkemizden çıkış yapan ziyaretçi sayısı 7 040 041 kişidir.
Bunun
6 023 265 kişisini yabancı, 1 016 776 kişisini ise yurt dışında ikamet eden
vatandaşlar oluşturmaktadır.
 Turizm gideri geçen yılın aynı dönemine göre %11,9 artmıştır.
 Yurt içinde ikamet edip başka ülkeleri ziyaret eden vatandaşlarımızın
harcamalarından oluşan turizm gideri, geçen yılın aynı dönemine göre % 11,9
artarak 1 360 142 326 $ olmuştur. Bunun 1 310 430 546 $’ı kişisel, 49 711 780 $’ı
ise paket tur harcamalarıdır. Yurt dışını ziyaret eden 1 713 937 vatandaşın kişi başı
ortalama harcaması 794 $’dır.
Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE)
 TÜFE’de aylık değişim % 0,41 olarak gerçekleşmiştir.
 2011 yılı Ocak ayında 2003 Temel Yıllı Tüketici Fiyatları Endeksi’nde bir önceki aya
göre %0,41, bir önceki yılın Aralık ayına göre %0,41, bir önceki yılın aynı ayına
göre %4,90 ve on iki aylık ortalamalara göre %8,28 artış gerçekleşmiştir.
 Ana harcama grupları itibariyle bir ay önceye göre en yüksek artış %1,61
ile gıda ve alkolsüz içecekler grubunda gerçekleşmiştir. Ocak ayında
endekste yer alan gruplardan ulaştırmada %1,44, çeşitli mal ve hizmetlerde %1,37,
haberleşmede %1,21, ev eşyasında %1,02, lokanta ve otellerde %0,76, konutta
%0,58, sağlıkta %0,28, eğitimde %0,04 artış, eğlence ve kültürde %-0,08, giyim
ve ayakkabıda %-7,76 düşüş gerçekleşmiştir. Alkollü içecekler ve tütün grubunda
değişim gözlenmemiştir.
 Bir önceki yılın aynı ayına göre TÜFE’de en yüksek artış %9,38 ile lokanta
ve oteller grubunda gerçekleşmiştir. Gıda ve alkolsüz içecekler (%7,06), çeşitli
mal ve hizmetler (%6,71), giyim ve ayakkabı (%5,24), konut (%4,93) artışın
yüksek olduğu diğer harcama gruplarıdır.
 NUTS2 düzeyinde 26 bölge içinde TÜFE’nin aylık bazda en yüksek artış
gösterdiği bölge TRC2 (Şanlıurfa, Diyarbakır) (%0,93) olmuştur. Geçen yılın
aynı ayına göre en yüksek artış TRA1 (Erzurum, Erzincan, Bayburt) (%7,37)
bölgesinde ve on iki aylık ortalamalara göre en yüksek artış TRA2 (Ağrı, Kars, Iğdır,
Ardahan) (%10,42) bölgesinde gerçekleşmiştir.
TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU
5
EKONOMİK RAPOR - OCAK 2011
Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE)
 ÜFE’de aylık değişim % 2,36 olarak gerçekleşmiştir.
 2011 yılı Ocak ayında 2003 Temel Yıllı Üretici Fiyatları Endeksi’nde bir önceki aya
göre %2,36, bir önceki yılın Aralık ayına göre %2,36, bir önceki yılın aynı ayına
göre %10,80 ve on iki aylık ortalamalara göre %8,89 artış gerçekleşmiştir.
 Aylık değişim tarım sektöründe %2,92, sanayi sektöründe %2,25 olarak
gerçekleşmiştir.
 Tarım sektörü endeksinde, bir önceki yılın Aralık ayına göre %2,92, bir önceki yılın
aynı ayına göre %14,95 ve on iki aylık ortalamalara göre %19,70 artış
gerçekleşmiştir. Sanayi sektörü endeksinde ise bir önceki yılın Aralık ayına göre
%2,25, bir önceki yılın aynı ayına göre %9,93 ve on iki aylık ortalamalara göre
%6,64 artış gerçekleşmiştir.
 ÜFE sonuçları sanayinin alt sektörleri bazında değerlendirildiğinde en
yüksek aylık artış %9,48 ile ham petrol ve doğalgaz çıkarımı alt sektöründe
gerçekleşmiştir.
 Sanayinin üç sektöründen, madencilik ve taşocakçılığı sektöründe %4,02, imalat
sanayi sektöründe %2,35, elektrik, gaz, su sektöründe %0,72 artış gerçekleşmiştir.
 Bir önceki aya göre endekslerin en fazla artış gösterdiği alt sektörler, ham petrol ve
doğalgaz çıkarımı (%9,48), ana metal sanayi (%8,80), kok kömürü ve rafine
edilmiş petrol ürünleri imalatı (%5,89), mobilya imalatı (%4,82), tekstil ürünleri
imalatı (%4,13), maden kömürü ve linyit (%3,96), taşocakçılığı ve diğer madencilik
ürünleri (%3,76) alt sektörleridir. Buna karşılık büro makineleri imalatı (%-5,10),
basın ve yayım (%-2,62), giyim eşyası imalatı (%-1,46), kağıt ve kağıt ürünleri
imalatı (%-0,20) bir ay önceye göre endekslerin en fazla gerilediği alt sektörler
olmuştur.
TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU
6