(3.HAFTA) sos7 - WordPress.com

T.C
……………………….. VALİLİĞİ
……………………………………… İLKÖĞRETİM OKULU
DERS PLÂNI
BÖLÜM I
Dersin adı
Sınıf
Ünitenin Adı/No
Konu
Önerilen Süre/Tarih
SOSYAL BİLGİLER
7A-7B-7C
ÜNİTE:5 19 VE 20. YÜZYILDA OSMANLI DEVLETİ
Sırp ve Yunan İsyanları (nedenleri ve sonuçları)
Mısır ve Boğazlar Sorunu (Mısır Valisi Mehmet Ali Paşa'nın ayaklanması)
3 Ders saati / (…,…,…-03-2006 )
BÖLÜM II
Öğrenci Kazanımları
/Hedef ve Davranışlar
Ünite Kavramları ve
Sembolleri/Davranış
Örüntüsü
1. "19 ve 20. Yüzyıllarda Osmanlı Devleti" ünitesinde geçen kavramların anlam bilgisi
2. Fransız İhtilâli ile ilgili olgular bilgisi
3. Fransız ihtilâli ile ilgili olguları açıklayabilme
4. 19. yüzyılda Osmanlı Devleti ile ilgili temel olgular bilgisi
5. 19. yüzyılda Osmanlı Devleti ile ilgili temel olguları açıklayabilme
6. 19. yüzyılda yenileşme ve demokratikleşme çabalan ile ilgili temel olgular bilgisi
7. 19. yüzyılda yenileşme ve demokratikleşme çabaları ile ilgili temel olguları açıklayabilme
8. 20. yüzyılda Osmanlı Devleti ile ilgili temel olgular bilgisi
9. 20. yüzyılda Osmanlı Devleti ile ilgili temel olguları açıklayabilme
10. "19 ve 20. yüzyıllarda Osmanlı Devleti" ünitesi ile ilgili haritaları okuyabilme
Milliyetçilik isyanları, Sırp isyanı, Rum isyanı, Berlin Antlaşması, Edirne Antlaşması, Özerklik, Muhtariyet, Bağımsızlık,
Navarin Olayı, Mısır Sorunu, Kütahya Antlaşması, Hünkar İskelesi Antlaşması, Londra Antlaşması, Londra Boğazlar
Sözleşmesi, Şark Meselesi,
Güvenlik Önlemleri (Varsa)
Öğretme-ÖğrenmeAnlatma, Soru – Cevap, Tartışma,
Yöntem ve Teknikleri
Kullanılan Eğitim
Teknolojileri-Araç,
Ders Kitabı, harita, atlas, tepegöz, asetat seti,
Gereçler ve Kaynakça
* Öğretmen * Öğrenci
Öğretme-Öğrenme Etkinlikleri:
Milliyetçilik fikirlerinin etkisi ile Osmanlı Devletine karşı ilk ayaklanan azınlık Sırplar olduğu halde neden bağımsızlıklarını
• Dikkati Çekme
ilk kazanan Rumlar olmuştur ?
Konu bilgileriyle Fransız İhtilalinin ortaya çıkardığı fikir akımlarının Osmanlı Devletinin toplum yapısında meydana getirdiği
• Güdüleme
değişme ve gelişmeleri kavrayacak ve ilgili sorulara doğru cevaplar verebileceksiniz.
• Gözden Geçirme
Bu dersimizde Sırp ve Yunan isyanları, Mısır ve Boğazlar Sorunu ile ilgili bilgileri öğreneceksiniz.
b. Sırp ve Yunan isyanları
• Derse Geçiş
• Bireysel Öğrenme
Etkinlikleri (Ödev, deney,
problem çözme vb.)
• Grupla Öğrenme
Etkinlikleri (Proje, gezi,
gözlem vb.)
• Özet
Sırp isyanı
Osmanlı Devleti'ne karşı ilk milliyetçilik ayaklanması Sırplar tarafından başlatıldı.
Sırp isyanı'nın Nedenleri
1.
17.ve 18. yüzyıllarda Osmanlı-Rus, Osmanlı Avusturya savaşlarında Sırbistan'ın savaş alanı haline gelmesi ve bu
durumun Sırp halkının huzurunu bozması,
2.
Osmanlı Devleti'nde merkezi otoritenin bozulması. Sırbistan'da görev yapan yeniçerilerin halka iyi davranmaması
ve merkezin, yeniçerilerin bu tutumuna engel olamaması,
3.
Fransız ihtilali ile yaygınlaşan milliyetçilik ve bağımsızlık düşüncesinin Sırplar arasında yaygınlaşması,
4.
Avusturya, Fransa ve özellikle Rusya'nın, Sırpları Osmanlı Devleti'ne karşı kışkırtması.
Sırplar, 1804 yılında Osmanlı Devleti'ne karşı ayaklandılar. Bu sırada Osmanlı -Rus Savaşı da başladı. Bu durum Sırp
isyanı'nın yayılmasına ve etkisinin artmasına neden oldu. Osmanlı Devleti, Sırp isyanı'na gereken önemi veremedi. 1812'de
Ruslarla yapılan Bükreş Antlaşması ile Sırplara bazı ayrıcalıklar tanındı.
Sırplar yapılan her Osmanlı -Rus savaşı sonunda yeni haklar kazandı.1829 Edirne Antlaşması ile iç işlerinde bağımsız
olan Sırplar 1878'de yapılan Berlin Antlaşması ile de tam bağımsız bir devlet haline geldi.
Yunan isyanı
Osmanlı Devleti'nde en fazla haklara sahip topluluklardan biri Rumlardı. Denizcilik ve ticaret sayesinde zenginleşen
Rumlar, Mora Yarımadası ile çevresindeki adalarda yaşıyorlardı. Din, dil ve ticaret hürriyetine sahiptiler.
Yunan İsyanı'nın Nedenleri
1.
Fransız ihtilali'yle yaygınlaşan milliyetçilik ve bağımsızlık düşüncelerinden etkilenmeleri,
2.
Sırpların kısmen dahi olsa başarıya ulaşmasının Rumları cesaretlendirmesi,
3.
Avrupa'da eğitim gören Rum gençlerin Yunanistan'ın bağımsızlığı için faaliyetlerde bulunmaları,
4.
Yunanistan'ın bağımsızlığını sağlamak ve Bizans imparatorluğu'nu yeniden kurmak amacıyla oluşturulan Filiki
Eterya Cemiyeti'nin çalışmaları,
5.
Rusya, İngiltere ve Fransa'nın Rumları Osmanlılara karşı örgütlemesi ve kışkırtması,
1821 yılında Mora'da başlayan Yunan isyanını Osmanlı Devleti bastıramadı. Padişah II.Mahmut, Mısır valisi olan
Mehmet Ali Paşadan yardım istedi. Mehmet Ali Paşanın gönderdiği yardımla Yunan isyanını kısa sürede bastırıldı.
Avrupalı büyük devletler Rumlara karşı büyük sempati besliyorlardı. Çünkü onları, eski Yunan uygarlığını, meydana
getirenlerin torunları olarak görüyorlardı. Bu yakınlığı Rumlarla aynı dinden olmaları da artırıyordu. Rusya ve İngiltere
Osmanlı Devleti'nden Yunanistan'a özerklik verilmesini istediler. Osmanlı Devleti bunu kabul etmedi. Bunun üzerine
İngiltere, Fransa ve Rusya isteklerini zorla kabul ettirmek için Navarin limanına demirlemiş Osmanlı ve Mısır donanmasını
yaktı (1827) .Bunun sonucunda Osmanlı deniz gücünün ortadan kalkmış oldu. Bu dönemde Osmanlı merkez ordusu olan
yeniçeri ordusu ortadan kaldırılmış (Vakayı Hayriye) (1826), kurulan yeni ordu (Asakir-i Mansure-i Muhammediye) ise
istenilen düzeye ulaşmamıştı.Ayrıca, savaş başladığı sırada Mısır Valisi Mehmet Ali Paşa komutasındaki ordu padişahın izin
ve haberi olmadan Mısır'a döndü. İşte bu sırada Rusya Osmanlı Devleti'ne savaş açtı(1828).
Deniz gücünden yoksun, yeni kurulmuş kara ordusunun Rusya karşısında büyük bir yenilgiye uğrayan Osmanlı Devleti,
Edirne Antlaşması'yla Yunanistan'ın bağımsız bir devlet olmasını kabul etti (1829).
C. Mısır ve Boğazlar Sorunu
Osmanlı Devleti'nin, Mısır valisi olan Mehmet Ali Paşa, vali olduktan sonra birçok yenilik yaptı. Mısır'ın maliyesini ve
yönetimini düzene soktu. Fransa'dan öğretmen ve subaylar getirterek kısa sürede güçlü bir ordu ve donanma oluşturdu.
Yunan isyanı'nın bastırması karşılığında Mehmet Ali Paşaya Mora ve Girit valiliği sözü verilmişti. Ancak, Yunanistan
bağımsızlığını kazanınca Osmanlı Devleti bu sözü yerine getiremedi. Mehmet Ali Paşa da bunların yerine Suriye ve Adana
valiliklerini istedi. Mehmet Ali Paşa, Osmanlı Devleti'nin bir valisi olmasına rağmen padişah II.Mahmut'a Yunan isyanı
sırasında şartlar ileri sürerek yardım etmişti. Ayrıca Navarin Olayı'ndan sonra Mısır ordusunu padişahtan izinsiz Mısır'a geri
çekerek Osmanlı Devleti'ni Rusya karşısında güçsüz ve yalnız bırakmıştı. Merkezin emirlerini dinlemeyen, bağımsız bir
devletmiş gibi hareket eden Mısır valisinin bu hareketlerini II.Mahmut beğenmiyordu. Bu nedenlerle, Mehmet Ali Paşanın
isteklerini kabul etmedi. İstekleri kabul edilmeyen Mehmet Ali Paşa Suriye'ye bir ordu gönderdi. Yapılan savaşta Osmanlı
ordusu yenildi. Mehmet Ali Paşanın ordusu Konya'ya kadar ilerledi (1831). Osmanlı Devleti, kendisine savaş açan valisine
karşı İngiltere ve Fransa'dan, yardım istedi. Bu devletler Mehmet Ali Paşa isyanı'nın Osmanlı Devleti'nin bir iç sorunu
olduğunu ileri sürerek yardım etmediler. Bunun üzerine Osmanlı Devleti Rusya'dan yardım istedi. Rus Çarı, Karadeniz
donanmasını İstanbul'a gönderdi. Boğazların Rus denetimine geçmesinden endişe eden Fransa ve İngiltere olaya müdahale
ettiler. Osmanlı Devleti ile Mısır valisi arasında Kütahya Antlaşması'nın imzalanmasını sağlandı (1833).
Antlaşmaya göre;

Mehmet Ali Paşaya Mısır ve Girit valiliklerine ek olarak Suriye valiliği,

Oğlu İbrahim Paşaya da Cidde valiliğine ek olarak Adana valilikleri verildi.
Antlaşmaya rağmen II.Mahmut, Mehmet Ali Paşaya güvenemiyor, onun yeniden saldırmasından çekiniyordu. Bu
nedenle yeni bir saldırı tehlikesine karşı Rusya ile Hünkar iskelesi Antlaşması'nı imzaladı (1833).
Anlaşmaya göre;

Osmanlı Devleti herhangi bir saldırıya uğrasa Rusya asker ve donanma göndererek Osmanlı Devleti'ne yardım
edecekti.

Rusya bir savaşa girerse Osmanlı Devleti Boğazları kapayacaktı.

Antlaşma sekiz yıl geçerli olacaktı. Bu antlaşma ile Boğazlar sorunu ortaya çıkmış oldu. Mehmet Ali Paşanın
Osmanlı Devleti'ne vergisini ödememesi ve bağımsızlığını ilan etmesi üzerine savaşlar tekrar başladı. Osmanlı ordusu
Nizip'te ağır bir yenilgi aldı. Bu olay başta İngiltere olmak üzere Avrupa devletlerini harekete geçirdi. Çünkü, Rusya, Hünkar
iskelesi Antlaşması gereği İstanbul'a gelebilir, Osmanlı Devleti üzerinde etkinliği artabilirdi. Bu nedenle Londra'da bir
konferans toplandı. Konferansa Rusya, İngiltere, Avusturya ve Prusya katıldı.
Görüşmeler sonunda alınan karara göre;

Mısır, iç işlerinde bağımsız, dış işlerinde Osmanlı Devleti'ne bağlı bir eyalet olacak; yönetimi ise Mehmet Ali
Paşa ve çocuklarına kalacaktı.
Mehmet Ali Paşa bu şartları kabul etmedi. Bunun üzerine Mısır üzerine bir kuvvet gönderildi. Mehmet Ali Paşa üzerine
gönderilen kuwete direnemedi. Şartları kabul etti.
Mehmet Ali Paşa isyanı, Osmanlı Devleti'nin iç scirunu olarak başladı. Avrupa devletlerinin olaya karışması üzerine
Avrupa sorunu haline geldi. Avrupa devletlerinin katılımı ile çözümlendi. Bu durum Osmanlı Devleti'nin bir valisine bile
gücünün yetmediğini ortaya koydu.
Hünkar iskelesi Antlaşması'nın süresinin bitmesi üzerine Boğazlar Sorunu devletler arası bir konferansta ele alındı.
Londra'da toplanan konferansa İngiltere, Fransa, Rusya, Avusturya, Rusya ve Osmanlı Devleti katıldı.
Yapılan görüşmeler sonucu, Boğazlar Sözleşmesi imzalandı (1841).
Sözleşmeye göre;

Boğazlar Osmanlı Devleti'nin denetiminde olacak. Barış zamanında Boğazlardan hiçbir savaş gemisi
geçemeyecekti.
Bu antlaşma ile Boğazlar uluslar arası bir statü kazandı. Rusya'nın sıcak denizlere inmesi bir süre engellenmiş oldu.
BÖLÜM III
Ölçme-Değerlendirme
1. Fransız İhtilali sonucu Osmanlı’ya karşı ilk ayaklanan azınlık kimdir?
• Bireysel öğrenme etkinliklerine yönelik ÖlçmeDeğerlendirme
2. Milliyetçilik isyanları sonucunda Osmanlı’dan ayrılarak ilk bağımsızlığını kazanan
• Grupla öğrenme etkinliklerine yönelik Ölçmeazınlık kimdir?
Değerlendirme
• Öğrenme güçlüğü olan öğrenciler ve ileri düzeyde öğrenme 3. Osmanlı Devletine karşı ilk ayaklanan azınlık Sırplar olduğu halde neden ilk
hızında olan öğrenciler için ek Ölçme-Değerlendirme
bağımsızlığını kazanan Rumlar olmuşlardır?
etkinlikleri
Dersin Diğer Derslerle İlişkisi
İlgili zümre öğretmenleri ile işbirliği yapılacak
BÖLÜM IV
Planın Uygulanmasına İlişkin Açıklamalar
Sosyal Bilgiler Öğretmeni
…….………………………
Uygundur….../…..../. 2006
İmza
Okul Müdürü
……………………………