paris antlaşması 1856

MISIR VE BOĞAZLAR SORUNU
®™©
III.Selim Mehmet Ali’yi Mısır Valiliğine atadı.Böylece Mısır’da Kavalalı Mehmet Paşa dönemi
başladı.
Otoriteler bir yönetim kuran Mehmet ali kısa sürede Mısır’ı kalkındırdı.Gelirlerini
arttırdı.Avrupa’da kendisine büyük bir hayranlık uyandırdı.Fransa’nın yardımı ile güçlü bir ordu
kurdu.Bu ordu ile ;
a) 1807’de İngilizlerin Mısır’ı işgal etmesi önlendi.
b) 1812’de çıkan Vehhabi isyanı bastırıldı.
c) 1822’de II.Mahmut’un isteği üzerine , Moraya asker gönderilerek rum isyanı bastırıldı.
MISIR İSYANI’NIN NEDENLERİ :
1. Mehmet Ali’nin Mısır’da kendi soyunun yönetiminde bağımsız bir devlet kurmak
istemesi.
2. Mora Valiliğinin Mehmet Ali’ye verilmemesi.
3. Mehmet Ali’nin 1828 Osmanlı-Rus Savaşı’nda padişahın istediği yardımı
göndermemesi.
4. Padişah II.Mahmut’un valiyi kiskanmasi ve kin tutmasi
İsyan 1830’da başladı.Mehmet Ali’nin oğlu İbrahim Paşa Osmanlı ordularını birçok kez yenerek
İstanbul üzerine yürümeye başladı. O zamana kadar olayı İmparatorluğunun bir iç sorunu olarak
gören İngiltere müdehale ederek savaşı durdurdu.
Not: Bu isyanda Fransa açıktan açığa Mehmet Ali’yi destekledi. İngiltere başlangıçta tarafsız
kalınca Padişah II.Mahmut “Denize düşen yılana sarılır” diyerek Rusya’dan yardım istedi.Bir Rus
filosu boğazı geçerek İstanbul’a geldi.İşte o zaman İngiltere tarafsızlığını bırakarak olaya karıştı.
KÜTAHYA ANTLAŞMASI 1833
Nedeni : Rusların boğazlardan çekilmesini isteyen İngiltere Osmanlı Devleti ve Mısır valisi
arasında bu antlaşmayı sağlamıştır.
Hükümleri :
1. Mehmet Ali Paşa’ya Misir’dan başka Suriye ve Girit valilikleri de verildi.
2. Oğlu İbrahim Paşa’ya Adana ve Cidde valilikleri verildi.
Not: Antlaşma her iki tarafi da tatmin etmedi. Padişah çok şey kaybettigini ,Mehmet Ali, hiçbir
şey alamadigi savunuyordu.Bu nedenle savaş yeniden başlayabilirdi.
HÜNKAR İSKELESİ ANTLAŞMASI 1833
Nedenleri : Kütahya Antlaşmasina ragmen Ikinci Mahmut , Mehmet Ali Paşa’nin yeni bir
saldirisindan çekiniyor ve bu konuda Ingiltere ve Fransa’ya güvenmiyordu. Bu nedenle Ruslar ile
bu antlaşma imzalanmiştir.
Hükümleri :
1. Rusya bir saldırıya uğrarsa Osmanlı Devleti sadece boğazları kapıyacak.
1
2. Osmanlı Devleti bir saldırıya uğrarsa Rusya askeri yardımda bulunacak , yalnız bu
ordunun masraflarını Osmanlı Devleti karşılayacak.
3. Bu antlaşma 8 yil süreli olacak.
Not : Osmanlı Devleti’nin Boğazlar ile ilgili egemenlik hakkını kullanarak imzaladığı son
antlaşmadır.
Yorum : Bu antlaşma ile Dünya’da bir Bogazlar Sorunu başlamiştir.
LONDRA SÖZLEŞMESI 1840
Nedeni : Kütahya Antl. Memnun olmayan Osmanlı Devleti ve Kavalalı arasında yeniden
savaşlar başladı.Nizip savaşında Mısır orduları Osmanlı orduları yendi.Bu durumda hünkar
iskelesine göre Rusların müdahalesini istemeyen İngiltere ,Londra’da bir konferans düzenledi.
Hükümleri :
1. Mısır, Osmanlılarda kalacak , yönetimi ise Mehmet Ali Paşa ve oğullarına bırakılacaktı.
2. Mısır ,Osmanlı Devletine yıllık vergi ödeyecekti.
3. Suriye , Girit ve Adana Osmanlı Devletine yeniden verilecekti.
Sonuç :
Fransa’ya güvenen Mehmet Ali Paşa bu koşullari kabul etmedi. Fakat Osmanli-Ingiliz
ortak kuvvetlerine yenilince kabul etmek zorunda kaldi.
Yorum : Böylece Mısır sorunu çözümlenmiştir.
LONDRA BOĞAZLAR SÖZLEŞMESİ 1841
Nedenleri : Osmanlı Devletinin Rusya ile imzaladığı Hünkar İskelesi Antlaşmasının yürürlük
süresi bitince , İngiltere’nin girişimi sonunda İngiltere , Osmanlı Devleti ,Rusya , Avusturya ,
Prusya ve Fransa arasında Lodra sözleşmesi imzalandı.
Buna göre ;
1. Boğazlar Osmanlı devletinin egemenliğinde kalacak.
2. Barış zamanında Boğazlardan hiçbir savaş gemisi geçemiyecekti.
Not: Bu sözleşme bogazlar ile ilgili olarak imzalanan ilk uluslar arasi sözleşmedir.
MACAR MÜLTECİLER SORUNU 1848
Avusturya’ya karşi ayaklanan Macarlar Osmanli Devletine sigindi. Osmanli Devletinin Macar
mültecileri geri vermemesi Avrupa’da sayginligini arttirdi. Ayrica Kirim savaşinda Ingiltere’nin
ve Fransa’nin Osmanli Devletine yardim etmesinin nedenlerinden biri oldu.
KIRIM SAVAŞI (1853-1856)
Nedenleri:
1. Macar mültecilere Osmanlı devletinin sahip çıkması.
2. Kudüs’te Fransızlarla Ruslar arası çıkan “kutsal yerler” sorunu
3. Rus çarının hasta adam deyimini kullanarak İngiltere’ye Osmanlı topraklarının
paylaşılması önermesi.
4. Osmanlı Devletinin ıslahat hareketleriyle güçlenmesinin Rusya’nın işine gelmemesi.
2
5. İstanbul’a olağanüstü elçi olarak gelen Prens Mençikof’un kabul edilemez isteklerde
bulunması.
İsteklerini zorla kabul ettirmek isteyen Rusya , Eflak ve Boğdan’ı işgal etti. Böylece
yeni bir Osmanlı Rus savaşı başlamış oldu.
Ruslar 30 Kasım 1830'da Sinop'ta bulunan Osmanlı donanmasını yaktılar.Kafkaslardan
saldırarak doğu anadoluyu işgale başladılar.
Sinop baskınından sonra İngiltere , Fransa ve Piyemonte krallığı , Osmanlı Devletinin
yanında savaşa katıldılar. Birleşik kuvvetler Kırım'ın Sivastapol bölgesine saldırdı.Böylece
Osmanlı-Rus savaşı Kırım savaşına dönüştü.Aylarca süren siper savaşlarından sonra Rusya
yenilgiyi kabul edererk barış istedi.Doğuda ise Ruslar 1855'te Kars'ı aldı.
Not: Osmanlı Devleti ilk borç parayı bu savaş sırasından 1854'te İngiltere'den aldı.
- Florans Naytingeyt adlı İngiliz genç kızı gönüllü hemşireliği başlattı.
- Piyomente bu savaşa , İtalyan birliği kurarken Fransa'nın desteğini sağlamak için katıldı.
PARİS ANTLAŞMASI 1856
Osmanlı Devleti ile Rusya arasında imzalandı.
1. Osmanlı Devleti bir Avrupa devleti sayılarak , Avrupa Devletler Hukukundan yararlanması
kabul edildi.
2. Osmanlı Devleti'nin toprak bütünlüğü Avrupa Devletlerinin toplu garantisi altına alındı.
(Osmanlı Devletinin kendisini koruyamayacağı kanıtlandı.)
3. Eflak ve Boğdan'a özerklik verilecekti.
4. Karadeniz tarafsız bir eniz olacak , bütün devletlerin savaş gemilerine kapalı , ticaret
gemilerine açık bulunacaktı.Osmanlı Devleti ve Rusya , bu denizde donanma
bulundurmayacak , tershane kuramaycaktı.
5. Tuna nehrinde ticaret serbest olacaktı. Kontrolü anlaşmayı imzalayan devletlerin
oluşturacağı bir komisyon sağlayacaktı.
6. Boğazlar , 1841 Londra sözleşmesine göre yönetilecekti.
7. Taraflar bu savaş sırasında aldıkları yerleri geri verecekti.
8. 1856 Islahat Fermanına göre yapılacak İslahata hiçbir Avrupa devleti karışmayacaktı.
Not:
- Antlaşmaya Osmanlı Devleti , İngiltere, Fransa , Rusya ve Piyemonte imzaladı .Ayrıca
Kırım savaşına katılmayan Avusturya ve Prusya'da antlaşmayı imzaladılar.
- Antlaşmada, Osmanlı Devleti ile yenile Rusya'nın eşit koşullarda düşünülmesi dikkat
çekicidir.
- Rusya'nın karadeniz ve boğazlara inmesi bir süre için önlenmiştir.
- Islahat fermanı bu antlaşmanın 9 . maddesinde yer almıştır.Amaç iç işlerine karışılmasını
önlemektir.
PAN İSLAVİZM
Rusya'nın balkanlarda yaşayan tüm Slav kökenlileri birleştirme düşüncesidir.19.yy ikinci
yarısında ortaya çıkmıştır.Amaç balkanları kullanarak sıcak denizlere inmektir
3
OSMANLI -RUS SAVAŞI (93 HARPİ-1877-1878)
Nedenleri:
1. 1870'de İtalya , 1871 Almanya birliğinin kurulması ile Avrupa güçler dengesinde önemli
değişiklerin olması.
2. Avrupadaki siyasal olayları izleyen İngiltere ve Fransa'nın 1870 'de Rusya 'nın
Karadeniz'in tarafsızlığını bozmasına engel olmamaları.
3. Rusya'nın pan islavizm politikası sonucunda Balkanlarda ayaklanmaların başlaması.
(İlk Ayaklanmayı 1875'de Bosna-Hersek başlattı.)
4.Abdullaziz'in Rus istekleri doğrultusunda Mahmut Nedim paşayı sadrazam yapması.Bulgar
Kilisesine özerklik verilmesi.
5. Osmanlı-Rus savaşını istemeyen Avrupa devletleri ,Balkanların durumun görüşmek
amacıyla İstanbul konferansını topladılar.Konferansa , Osmanlı Devleti ,Rusya , İngiltere
,Fransa ,Avusturya ,Almanya ve İtlaya katıldı.Konferansın başlayacağı saatte
(23 Aralık 1876 ) I.Meşrutiyet ilan edildi. Konferansa başkanlık eden , hariciye nazırı Saffet
Paşa , artık konferansa gerek kalmadığı bildirerek toplantıyı kapattı.
Ancak yabancı devlet temsilcileri toplantıya devam ederek şu kararları aldılar.
a) Sırpistan ve Karadağ'dan Türk askerleri çekilsin.
b) Bulgaristan doğu ve batı diye iki eyalete ayrılsın ve özerklik verilsin.
c) Bosna-Hersek özerk olsun.
Osmanlı Devleti bu kararları kabul etmedi. Konferans dağıldı.Daha sonra yapılan Londra
konferansı kararıda kabul edilmeyince yeni bir Osmanlı-Rus savaşı başladı.
Ruslar , Balkanlarda ve Doğu Anadolu'da saldırıya geçtiler.Rus kuvvetleri Plevnede Osman
Paşa tarafından durduruldu ise de yardım alamayınca eser düştü.İlerleyen Ruslar Ayestefenos
(Yeşilköy)' a kadar geldiler.Doğuda ise Erzurum'a kadar ilerlediler.
Rusya ile 3 Mart 1878 Ayestefenos (Yeşilköy) antlaşmasını imzaladı.
Buna göre :
1. Büyük Bulgaristan Krallığı kurulacaktı.
2. Bosna-Hersek'e özerklik verilecekti.
3. Romanya ,Sırpistan ,Karadağ tam bağımsız olacaktı.
4. Teselya Yunanistan'a , Batum,Kars,Ardahan ,Doğu Beyazıd Rusya'ya verilecekti.
5. Girit ve Ermenistan'da ıslahat yapılacaktı.
6. Rusya'ya 30 milyan savaş zararı (tazminat) ödenecekti.
NOT:
Antlaşma ile Rusya'nın güçlenmesi , İngiltere ve Fransa'nın çıkarlarına uygun olmadığı için
karşı çıktılar .Bu nedenle Ayestefenos (Yeşilköy) antlaşması yürürlüğe girmedi.
BERLİN ANTLAŞMASI ( 13 Temmuz 1878)
4
1. Bulgaristan 3 kısıma ayrıldı. Osmanlılara verilen Makedonya , özerk olan Doğu Rumeli ,
prenslik haline gelen Bulgaristan
2. Bosna-Hersek'in yönetimi Avusturya'ya bırakıldı.
3. Karadağ ,Romanya ve Sırbistan'a tam bağımsızlık verildi.
4. Kars , Ardahan , Batum ;Rusya'ya , Doğu Beyazıd; Osmanlılara verildi.
5. Ermenistan'da ıslahat yapılacaktı.
6. Teselye Yunanistan'a verildi.
7. Rusya 60 milyon savaş zararı verilecekti.
NOT : Berlin antlaşmasından sonra İngiltere ve Fransa , Osmanlı İmp. parçalanmasına
giriştiler.Paris antlaşmasına aykırı olan bu durumun temel nedeni ham madde ve pazar
ihtiyacının artmasıdır.
5