Y ad - WordPress.com

Bölüm 23
Keynezyen Analiz ve IS-LM Modeli
Doç.Dr.Murat Birdal
Toplam Hasılanın Belirlenmesi
• IS-LM modeli John Hicks (1937) tarafından geliştirilmiştir.
• Büyük Bunlalım döneminde enflasyon söz konusu olmadığından IS-LM
modelinde fiyatlar sabit varsayılmıştır. Dolayısıyla nominal değişiklikler
aynı zamanda reel değişikliklerdir.
Toplam Talep
Yad = C + I + G + NX
Denge
Y = Yad
Basit Model
Yad = C + I , G=0, NX=0,
Tüketim Fonksiyonu
C = a + (mpc  YD)
Otonom Tüketim
Harcamaları
Marjinal Tüketim
Eğilimi
Harcanabilir Gelir
2
Tüketim
Fonksiyonu
3
Toplam Hasılanın Belirlenmesi
Yatırım Harcamaları
1. Sabit Sermaye Yatırımı: Teçhizat (makine, bilgisayar), bina
(fabrika, ofis) vs.
2. Envanter yatırımları: Hammadde, aramal, yedek parça vs. Bir
kısmı plansız olabilir, satışlar beklenenden az olduğunda
stoklar birikir. Bu durumda şirket üretimi azaltacaktır.
• Yad ’ye yalnızca planlanmış yatırımlar dahil edilir.
• Keynes: Yatırımlar beklentiler ve faizin fonksiyonudur.
4
Basit Model: Keynezyen 45° Diagramı
• Keynezyen 45° doğrusu toplam gelirin (üretimin) toplam
talebe eşit olduğu noktaları göstemektedir.
• Basit modelde yatırımlar egzojen kabul edilmektedir.
Basit Model
• Yad = C+ I ,
• Varsayım: G=0, NX=0
• Yad = a + (mpc  YD)+ I
• a=200, mpc=0.5, I=300
• Yad = C + I = 200 + .5Y + 300 = 500 + .5Y
5
Basit Model: Keynezyen 45° Diagramı
IU: Planlanmamış
Yatırım
Denge:
1. Eğer Y > Y*, Y >Yad, Iu > 0  Y
 , denge Y*
Stoklarda 100 milyar dolar artış,
üretim kısılarak dengeye
döner.
2. Eğer Y < Y*, Y < Yad, Iu < 0  Y
, denge Y*
Stoklar 100 milyar dolar
erimekte, üretim arttırılarak
dengeye ulaşılır.
6
Harcama Çarpanı
• Toplam talep fonksiyonun kaymasına neden olan faktörler:
a) Planlamış yatırım harcamalarındaki değişim
I1= $300 milyar , I2=$400 milyar
Y2ad=1200
Y1ad=1000
∆Y/ ∆I =2
7
Harcama Çarpanı
∆I neden Y’de kendinden daha büyük değişim yaratmaktadır?
* Harcamaları arttırınca Y ve dolayısıyla C’ yi de (mpc x ∆Y) artırır.
Yad =Y = a+(mpcY)+I
Y-(mpcY)= a+I
Y(1-mpc)= a+I
1
Y = (a + I) 
Y=A
1 – mpc
1
Harcama
çarpanı
A = a + I = Toplam otonom harcamalar
1-mpc
mpc=0.5 → Y= 2(a+I)
mpc=0.8 → Y= 5(a+I)
8
Harcama Çarpanı
b) Otonom harcamalardaki değişim
Aynı şekilde
1
oranında yansır Y’ye
1-mpc
a ↓100, I ↓ 100, mpc= 0.5 → Y ↓ 400
Sonuçlar
1. Harcama Çarpanı = Y/A = 1/(1 – mpc)
A’daki değişimin a’dan veya I’dan kaynaklanması farketmez
2. Hayvansal güdüler (beklentiler) A’yı değiştirir.
9
Büyük Depresyon ve Yatırımların Çöküşü
10
Devletin Rolü
Büyük Buhran sonrası (New Deal) devlet harcamaları G yoluyla Yad yukarı
çekiliyor ve işsizlik kontrol altına alınmaya çalışılıyor. G↑ → Y↑
Vergiler: T ↑ harcanamabilir gelir azalır, YD=Y-T
G = + 400,  T = + 400
1. G veT olmadan, Yad = C + I = 500 + mpc  Y = 500 + .5Y, Y1 = 1000
2. G modele dahil olduğunda, Yad= C + I + G = 900 + .5Y, Y2 = 1800
3. G veT, Yad = 900 + mpc  Y – mpc  T = 700 + .5Y, Y3 = 1400
Sonuçlar:
1. G  Y ; T  Y 
2. G = T = + 400, Y  400 → Haavelmo Teoremi
3. G Y’yi (doğrudan) çarpan etkisiyle katlanarak arttırırken, T dolaylı
yoldan harcanabilir geliri düşürerek harcama çarpanıyla çarpıldığı için
daha ufak bir düşüş yaratır.
11
Devletin Rolü
12
Uluslararası Ticaretin Rolü
NX = +100,
Y/NX = 200/100 = 2
= 1/(1 – mpc) = 1/(1 – .5)
13
Toplam
Hasılayı
Etkileyen
Faktörler
14
IS-LM Modeli
• Faiz oranları ve para politikası modele dahil
edilecek.
• Fiyatlar sabit kabul edilmektedir.
15
Mal piyasasında Denge: IS
• Faiz- Planlanmış Yatırımlar:
1)Düşük kredi maliyetleri yatırımı teşvik eder
2)Yatırım yapmanın fırsat maliyeti düşer. Yüksek faizler
girişmcinin elindeki atıl fonların daha cazip yatırım
araçlarına tahvil vs. yönelmesine neden olur.
• Faiz-Net İhracat: Faiz oranı yükseldikçe yerli para
değerlenecek net ihracat düşecektir.
• IS eğrisi toplam üretimin toplam talebe eşit olduğu
denge hasıla düzeyi ve faiz bileşimlerini gösterir.
Eğrinin negatif eğimi faiz oranları ile yatırım
harcamaları ve net ihracat arasındaki ters ilişkiden
kaynaklanmaktadır.
16
IS Eğrisi
IS Eğrisi
1. i  I  NX , Yad , Y 
1, 2, 3 noktaları
2. B noktasında: Arz fazlası
Y > Yad  Y  IS’de
denge
A noktasında: Talep
fazlası Y < Yad  Y 
IS’de denge
17
Para Piyasasında Denge: LM
• Keynes: Likidite Tercihi→ Md = f(Y,i)
P
↑↓
• LM→ Talep edilen para miktarının arz edilen
para miktarına eşit olduğu noktaları ve bu
dengenin oluşabilmesi için her bir toplam
hasıla düzeyinde faiz oranının ne olması
gerektiğini gösterir.
• LM eğrisi para arzının sabit kaldığı varsayımı
atında elde edilmektedir.
18
LM Eğrisi
1.
2.
Y , Md , i , figürdeki 1, 2, 3 noktaları
A noktasında faiz oranı i3 Y1 gelir düzeyindeki denge faiz düzeyinden i1
yüksektir, bireylerin elinde tutmak istediklerinden fazla para vardır (arz
fazlası), para tahvile yönelir i  LM eğrisi üzerinde denge oluşur. B
noktasında para talebi fazlası vardır, tahvildeki para çözülür, tahvil fiyatları
düşer, i , LM’de denge.
19
ISLM
Modeli
E noktasında , piyasalar dengede Y = Yad
(IS) and Md = M s (LM )
A noktasında mal piyasası dengede
para piyasasında faiz denge haddinden
yüksek, para arzı fazlası vardır. Bireyler
tahvile yönelir faizler geriler. E’de
denge.
C noktasında para talebi fazlası, tahvil
satılır , faizler yükselir. E’de denge.
D noktasında para piyasası dengede,
mal piyasasında talep fazlası vardır,
üretim artar. E’de denge.
B noktasında mal piyasasında arz
fazlası vardır, üretim daralır. E’de
denge.
20