IS-LM - WordPress.com

Bölüm 23
Keynezyen Analiz ve IS-LM
Modeli
Yard.Doç.Dr.Murat Birdal
Toplam Hasılanın Belirlenmesi
IS-LM modeli John Hicks (1937) tarafından geliştirilmiştir.
Büyük Bunlalım döneminde enflasyon söz konusu olmadığından
IS-LM modelinde fiyatlar sabit varsayılmıştır. Dolayısıyla
nominal değişiklikler aynı zamanda reel değişikliklerdir.
Toplam Talep
Yad = C + I + G + NX
Denge
Y = Yad
Basit Model
Yad = C + I , G=0, NX=0,
Tüketim Fonksiyonu
C = a + (mpc  YD)
Otonom Tüketim
Harcamaları
Marjinal Tüketim
Eğilimi
Harcanabilir Gelir
2
Tüketim
Fonksiyonu
3
Toplam Hasılanın Belirlenmesi
Yatırım Harcamaları
1. Sabit Sermaye Yatırımı: Teçhizat (makine, bilgisayar),
bina (fabrika, ofis) vs.
2. Envanter yatırımları: Hammadde, aramal, yedek parça
vs. Bir kısmı plansız olabilir, satışlar beklenenden az
olduğunda stoklar birikir. Bu durumda şirket üretimi
azaltacaktır.
Yad ’ye yalnızca planlanmış yatırımlar dahil edilir.
Keynes: Yatırımlar beklentiler ve faizin fonksiyonudur.
4
Basit Model: Keynezyen 45°
Diagramı
Keynezyen 45° doğrusu toplam gelirin (üretimin)
toplam talebe eşit olduğu noktaları göstemektedir.
Basit modelde yatırımlar egzojen kabul edilmektedir.
Basit Model
Yad = C+ I ,
Varsayım: G=0, NX=0
Yad = a + (mpc  YD)+ I
a=200, mpc=0.5, I=300
Yad = C + I = 200 + .5Y + 300 = 500 + .5Y
5
Basit Model: Keynezyen 45°
Diagramı
IU: Planlanmamış
Yatırım
Denge:
1. Eğer Y > Y*, Y >Yad, Iu > 0
 Y  , denge Y*
Stoklarda 100 milyar dolar
artış, üretim kısılarak
dengeye döner.
2. Eğer Y < Y*, Y < Yad, Iu < 0
 Y , denge Y*
Stoklar 100 milyar dolar
erimekte, üretim
arttırılarak dengeye
6
ulaşılır.
Harcama Çarpanı
Toplam talep fonksiyonun kaymasına neden olan faktörler:
a) Planlamış yatırım harcamalarındaki değişim
I1= $300 milyar , I2=$400 milyar
Y2ad=1200
Y1ad=1000
∆Y/ ∆I =2
7
Harcama Çarpanı
∆I neden Y’de kendinden daha büyük değişim yaratmaktadır?
* Harcamaları arttırınca Y ve dolayısıyla C’ yi de (mpc x ∆Y) artırır.
Yad =Y = a+(mpcY)+I
Y-(mpcY)= a+I
Y(1-mpc)= a+I
1
Y = (a + I) 
Y=A
1 – mpc
1
Harcama
çarpanı
A = a + I = Toplam otonom harcamalar
1-mpc
mpc=0.5 → Y= 2(a+I)
mpc=0.8 → Y= 5(a+I)
8
Harcama Çarpanı
b) Otonom harcamalardaki değişim
Aynı şekilde
1
oranında yansır Y’ye
1-mpc
a ↓100, I ↓ 100, mpc= 0.5 → Y ↓ 400
Sonuçlar
1. Harcama Çarpanı = Y/A = 1/(1 – mpc)
A’daki değişimin a’dan veya I’dan kaynaklanması
farketmez
2. Hayvansal güdüler (beklentiler) A’yı değiştirir.
9
Büyük Depresyon ve Yatırımların
Çöküşü
10
Devletin Rolü
Büyük Buhran sonrası (New Deal) devlet harcamaları G yoluyla Yad
yukarı çekiliyor ve işsizlik kontrol altına alınmaya çalışılıyor. G↑ →
Y↑
Vergiler: T ↑ harcanamabilir gelir azalır, YD=Y-T
G = + 400,  T = + 400
1. G veT olmadan, Yad = C + I = 500 + mpc  Y = 500 + .5Y, Y1 = 1000
2. G modele dahil olduğunda, Yad= C + I + G = 900 + .5Y, Y2 = 1800
3. G veT, Yad = 900 + mpc  Y – mpc  T = 700 + .5Y, Y3 = 1400
Sonuçlar:
1. G  Y ; T  Y 
2. G = T = + 400, Y  400 → Haavelmo Teoremi
3. G Y’yi (doğrudan) çarpan etkisiyle katlanarak arttırırken, T
dolaylı yoldan harcanabilir geliri düşürerek harcama çarpanıyla
çarpıldığı için daha ufak bir düşüş yaratır.
11
Devletin Rolü
12
Uluslararası Ticaretin Rolü
NX = +100,
Y/NX = 200/100 = 2
= 1/(1 – mpc) = 1/(1 – .5)
13
Toplam
Hasılayı
Etkileyen
Faktörler
14
IS-LM Modeli
Faiz oranları ve para politikası modele
dahil edilecek.
Fiyatlar sabit kabul edilmektedir.
15
Mal piyasasında Denge: IS
Faiz- Planlanmış Yatırımlar:
1)Düşük kredi maliyetleri yatırımı teşvik eder
2)Yatırım yapmanın fırsat maliyeti düşer. Yüksek
faizler girişmcinin elindeki atıl fonların daha
cazip yatırım araçlarına tahvil vs. yönelmesine
neden olur.
Faiz-Net İhracat: Faiz oranı yükseldikçe yerli
para değerlenecek net ihracat düşecektir.
IS eğrisi toplam üretimin toplam talebe eşit
olduğu denge hasıla düzeyi ve faiz bileşimlerini
gösterir. Eğrinin negatif eğimi faiz oranları ile
yatırım harcamaları ve net ihracat arasındaki
ters ilişkiden kaynaklanmaktadır.
16
IS
Eğrisi
IS Eğrisi
1. i  I  NX , Yad ,
Y
1, 2, 3 noktaları
2. B noktasında: Arz
fazlası Y > Yad  Y 
IS’de denge
A noktasında: Talep
fazlası Y < Yad  Y 
IS’de denge
17
Para Piyasasında Denge: LM
Keynes: Likidite Tercihi→ Md = f(Y,i)
P
↑↓
LM→ Talep edilen para miktarının arz
edilen para miktarına eşit olduğu noktaları
ve bu dengenin oluşabilmesi için her bir
toplam hasıla düzeyinde faiz oranının ne
olması gerektiğini gösterir.
LM eğrisi para arzının sabit kaldığı
varsayımı atında elde edilmektedir.
18
LM Eğrisi
1.
2.
Y , Md , i , figürdeki 1, 2, 3 noktaları
A noktasında faiz oranı i3 Y1 gelir düzeyindeki denge faiz
düzeyinden i1 yüksektir, bireylerin elinde tutmak istediklerinden
fazla para vardır (arz fazlası), para tahvile yönelir i  LM eğrisi
üzerinde denge oluşur. B noktasında para talebi fazlası vardır,
tahvildeki para çözülür, tahvil fiyatları düşer, i , LM’de denge.
19
ISLM
Modeli
E noktasında , piyasalar dengede
Y = Yad (IS) and Md = M s (LM )
A noktasında mal piyasası
dengede para piyasasında faiz
denge haddinden yüksek, para
arzı fazlası vardır. Bireyler tahvile
yönelir faizler geriler. E’de denge.
C noktasında para talebi fazlası,
tahvil satılır , faizler yükselir. E’de
denge.
D noktasında para piyasası
dengede, mal piyasasında talep
fazlası vardır, üretim artar. E’de
denge.
B noktasında mal piyasasında arz
fazlası vardır, üretim daralır. E’de
denge.
20