Kısa Özgeçmiş: 1971 Ankara doğumluyum

KIRSAL ÇEVRE VE ORMANCILIK SORUNLARI ARAŞTIRMA DERNEĞİ- ÇARŞAMBA SÖYLEŞİLERİ
ETKİNLİĞİ
15 Aralık 2004 - Dr.M.Murat Yüceşahin “Türkiye’de Kırsal Yerleşmelerin Evrimsel Süreç İçinde Mekansal
Yayılışına Bir Örnek: İnegöl İlçesi Kırsal Yerleşmeleri”
Özet:
İlk medeniyetlerin ortaya çıkışından günümüze kadar bütün insan topluluklarının sosyal, kültürel ve politik
örgütlenişleri, onların yerleştikleri topraklar üzerinde izlenip tanımlanabilmektedir. Bu nedenledir ki, tarihi coğrafya
araştırmalarında, ele alınan dönemin yaşandığı mekan, ayrı bir önem arz etmektedir.
Anadolu’nun tarihi ve tarihi coğrafyası ışığında, geçmişin derinliklerine inen periyotta ortaya çıkan kültürel
etkileşim, bu mekanın doğal bir laboratuvar olma özelliğini biçimlendirmiştir. Doğal ortam-insan etkileşimi üzerinde
duran Coğrafya biliminin araştırma konularından birini oluşturan yerleşmeler, tarihsel perspektifle bakıldığında
geçmişin tanıklığını da üstlenen canlı varlıklar olarak düşünülür. Bu ana fikirden hareketle, Anadolu’nun sahip olduğu
tarihsel evrimin beşeri/kültürel yaşamın en somut göstergeleri olan yerleşmelerin mekansal organizasyonunda da etkin
bir rol üstlendiği sentezlenmektedir. Anadolu’nun geçmişte farklı medeniyetlerin etkisi altında kalması sonucunda bir
çok konuda olduğu gibi yerleşmeler de ortaya çıkan kültürel mozaikten nasibini almıştır. Söz konusu etkileşim, hem
mevcut yerleşmelerin var oluş / yok oluş nedeni olarak, hem de onların yapısal/mekansal değişiminin ana nedeni olarak
yansımalar göstermiştir. Bir başka deyişle, mekanda cereyan eden sosyo-kültürel çalkalanmaların bir sonucu ya da bir
sebebi niteliğinde ortaya çıkan insan hareketliği (göçler), mevcut yerleşmelerin yapısında değişimler sergilerken, doğal
ortamın biçim değiştirmesiyle sonuçlansa da yerleşmelerin ortaya çıkışı şeklinde de etkisini göstermiştir.
Anadolu’da yerleşmelerin mekansal yayılışı her medeniyetin hüküm sürdüğü dönemde süregelmiş ancak,
özellikle Türklerin Anadolu’ya girişi ile bu süreç hız kazanmıştır. Dolayısıyla Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde
Anadolu’ya yönelen göçlerle mevcut yerleşmeler yoğun bir şekilde yapısal değişim yaşarken, bir çok yerde de yeni
yerleşmeler ortaya çıkmıştır. Osmanlı Devleti, hem etkin bir vergi sistemi oluşturabilmek hem de sahibi olduğu
toprakların sakinlerini iyi bir şekilde idare etmek amacıyla kuruluşundan itibaren mevcut yerleşmelerini kontrol altında
tutmayı başarmıştır. Böylece Anadolu’daki günümüz kırsal yerleşmelerinin bir çoğu temel dinamiklerini Osmanlı’nın
600 yılı aşkın bir periyotta izlediği iskan politikası sayesinde kazanmıştır. Osmanlı Devleti’nin tarihsel mirası üzerine
kurulan ama pek çok alanda değişim ve yeniliği de getiren Türkiye Cumhuriyeti, bir çok konuda olduğu üzere, göç
meselesini de Osmanlı’dan devralmak zorunda kalmıştır. Türkiye Cumhuriyeti, kuruluş yıllarında nüfus yoğunluğunu
artırma çabaları bünyesinde, sınırları dışından ülkeye doğru gerçekleşen göç olayı karşısında da yeni döneme özgü bir
iskan politikası uygulamıştır.
Böylece yukarıda izah edilen bilgi ve düşünceleri test etme fırsatını yaratan bu çalışmada İnegöl ilçesi kırsal
yerleşmeleri irdelenmiştir. İnegöl ilçesinin günümüz idari sınırları dahilinde yerleşmelerin ortaya çıkışı, kökeni ve
sahanın iskan edilme açısından nasıl bir patern ortaya çıkardığı ve doğal ortamın önemli bir bölümünün tarihsel evrime
dayalı olarak dalga dalga yayılma gösteren iskan alanına dönüşümü önem taşımaktadır. Araştırma alanındaki
yerleşmelerin, cumhuriyet döneminin başlangıç yıllarından, XIX. yüzyılın son çeyreğinden, XV. ve XVI. Yüzyıldan ve
hatta bir kısmının Antik dönemden beri varlığını sürdürdüğü saptanmaktadır. Bu nedenle sahadaki yerleşmelerin tarihsel
gelişim süreci, kronolojik bir biçimde, sahanın içinde kaldığı medeniyetler ve kültürel etkileşimler göz önüne alınarak,
verilerin sunduğu olanaklar dahilinde, farklı periyotlarla irdelenmiştir. Bu konuda verilerin önemli bir kısmını Osmanlı
Devleti’nin XV. ve XVI. Yüzyıla ait tahrirleri ile Hicri 1307 ve 1325 tarihli Hüdavendigar Vilayeti Salnameleri ve
1927 Bursa Vilayeti Salnamesi teşkil etmiştir.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Not: Bildiriye ait görsel malzeme Microsoft Power-Point ortamında sunulmaya çalışılacaktır ancak tepegöz’e de
ihtiyaç duyulabilir.
Kısa Özgeçmiş:
1971 Ankara doğumluyum. 1994 yılında Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Coğrafya Bölümü’nden
mezun oldum. 1995 yılından itibaren Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Coğrafya Bölümü’nde
araştırma görevlisi olarak çalışmaktayım.1997 yılında Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Coğrafya
Anabilim dalında yüksek lisans, 2002’de ise doktora tamamlamış bulunmaktayım. Yerleşme Coğrafyası dahilinde
“yerleşme paterni”, “yerleşme sistemi”, “yerleşmelerin tarihsel gelişimi”, “kentsel hiyerarşi”, “kent coğrafyası” ve
“kırsal/kentsel nüfus” konularında çalışmalarımı sürdürmekteyim