dış ticarette korumacı politikalar

Uluslararası Tarım ve
Gıda Politikası II
III.Bölüm
DIŞ TİCARETTE KORUMACI
POLİTİKALAR VE
KAVRAMLAR
Doç.Dr.Tufan BAL
Not: Bu sunuların hazırlanmasında çeşitli internet siteleri ve ders notlarından faydalanılmıştır.
DIŞ TİCARETTE KORUMACI POLİTİKALAR
◦ Hemen hemen bir çok ülkede uluslararası ticareti
sınırlandırmak için bir takım ticari bariyerler
kullanılmaktadır.
◦ Bu politikalarla yerli firmalar, rakipleri karşısında
korumaya alınır ve yerli üretici veya üretim rekabetten
korunur. Bu koruma araçları iki ana grupta toplanabilir.
Gümrük Tarifeleri
Tarife Dışı Engeller
2
DIŞ TİCARETTE KORUMACI POLİTİKALAR
Tarifeler: Gümrük Tarifesi
◦ Gümrük, belli bir malın gümrük sınırları geçişinde ödenen
vergiler ve harçlardır.
◦ Tarife, uluslararası ticaret konu olan bütün mallara
uygulanan vergileri belirleyen listelerdir.
◦ İthal edilen ürünler üzerine uygulanan özel bir vergidir.
◦ Örneğin, ithal edilen bir ton buğday üzerine %10’luk bir tarif
uygulanırsa 300 $’a ithal edilen bir ton buğdayın üzerindeki verginin
30 $ olduğu anlamına gelir
3
DIŞ TİCARETTE KORUMACI POLİTİKALAR
Tarife Dışı Engeller:
◦ Kotalar (Miktar Kısıtlamaları): Kota, gümrük tarifesinden
farklı olarak, ithalat miktar veya değeri üzerinde mutlak bir
sınırlama getirir.
◦ Bir ülkenin kota uygulamasının sebebi, ülkenin dış ticaretinde
meydana gelen açığı gidermek amacıyla ithalata ayırt edici bir
kontrol sistemi getirmektir.
◦ Örneğin: Bir ülke buğday ithalatı üzerine 200 tonluk bir kota
uygularsa sadece 200 ton buğday ülkeye girebilecektir.
◦ Tarife Kotaları: Tarife kotasında ithal olunacak malın miktarı
veya değeri üzerinden limit konur ve bu sınır içindeki ithalata
düşük tarife uygulanır.
◦
Modern anlamda kotalar ilk defa Fransız hükümeti tarafından arzı
inelastik olan buğday fiyatını kota ile yükselterek buğday üreticisini
korumak istemesiyle kullanılmaya başlamıştır.
4
DIŞ TİCARETTE KORUMACI POLİTİKALAR
Kotaların Ekonomik Etkileri:
◦ İthal kotaları aynen gümrük tarifelerinde olduğu gibi ithal
hacmini sınırlandırarak ekonomide ithal malların
fiyatlarının artmasına yol açmakta ve bu sebeple gümrük
tarifelerine benzer etkiler oluşturmaktadır.
◦ Gerek tarife gerekse kota uygulaması benzer etkilere sebep
olarak, ülke içi üretimi arttırıp talebi kısmaktadır.
◦ Kotalar, hükümete gelir sağlayıcı, bir etkiye sahip
değildir. Kotlar, iç piyasada mal arzını, kısıtlayarak iç
fiyatlarının dünya fiyatlarının üzerine çıkmasına yol açar ve
kıtlık rantına neden olur.
5
DIŞ TİCARETTE KORUMACI POLİTİKALAR
İthalat Kotalarını Etkileri: (Kotalar)
•
•
•
•
•
İthal malının dahili fiyatını yükseltmekte,
İthalatı kısıtlamakta,
İthal malının ülke içi üretimini arttırmakta,
İthal malına olan talebi düşürmekte,
Reel gelirin yeniden dağıtımına yol
açmaktadır.
6
DIŞ TİCARETTE KORUMACI POLİTİKALAR
Tarife ve Kotaların Karşılaştırması
Kotalar, tarifelerden farklı olarak ithalatı kesin olarak kısar,
Tarife ise ithalatı aynı oranda sınırlamaz,
Tarife uygulayan ülkeye ihracat yapan üreticiler ihraç fiyatlarını düşürüp verginin bir kısmını kendi
üzerlerine alarak ithalatçı ülkenin ithalatının azalmasına engel olabilirler,
Gümrük tarifeleri ithalatı kısıtlamada yararlı bir araç değildir,
Çünkü ihracatçı ülkede, tarifeler yükseldikçe ihracatçılar fiyatlarını düşürür.
7
DIŞ TİCARETTE KORUMACI POLİTİKALAR
Kotaların Tarifelere Karşı Üstünlükleri
Kotaların ithalatı sınırlandırma etkisi kesindir. Kota
miktarının dışında ülkeye mal girişi olmaz.
Kotalar ithalatı istenen ölçüde daralttığı için ticaret
bilançosunu düzeltme, ithal ikamesi sanayi
dallarında üretimi arttırma ve işsizliği gidermede
tarifelere göre daha üstün ve etkindir.
8
DIŞ TİCARETTE KORUMACI POLİTİKALAR
Tarifelerin Kotalara Üstünlükleri
Tarifeler ekonomide serbest piyasa düzeninin
işleyişini aksatmaz.
Tarife uygulamasıyla az da olsa ülkeye ithal
malı girer ve bu durum ithal ikamesi sanayi
dallarını düzenlemekte yararlı olur.
9
DIŞ TİCARETTE KORUMACI POLİTİKALAR
Diğer Tarife
Dışı
Kısıtlamalar
Geniş anlamda tarife dışı kısıtlamalar hükümetlerin,
gümrük vergisi dışında dış ticaret üzerinde daraltıcı
etki yaratan kanuni, idari, politik bütün
uygulamalardır.
Görünmeyen
Engeller
İthal hacmini doğrudan etkileyen bütün idari ve teknik
düzenlemeler görünmeyen engellerdir.
Günümüzde özellikle gelişme yolanda olan ülkelerin hızla
sanayileşme arzuları bu ülkelerin dış ticaret üzerindeki
denetimlerinin artmasına yol açmıştır.
10
DIŞ TİCARETTE KORUMACI POLİTİKALAR
GÖRÜNMEYEN DIŞ TİCARET ENGELLERİNİN
UYGULAMADA KARŞILAŞILAN ÇEŞİTLER
Paketleme ve etiketlemeye ilişkin düzenlemeler
Sağlıkla ilgili kurullar, kalite standartları
Sanayi standartları (ISO 9000 gibi) gümrük işlemleri ve bu işlemlerle ilgili
formaliteler
Milli standart düzenlemeleri, lisanslar, menşei şahadet nameler sınırlardaki
bürokratik işlemler,
Çeşitli sebeplerle konan ambargolar görünmeyen dış ticaret engellerine örnektir.
11
DIŞ TİCARETTE KORUMACI POLİTİKALAR
Dış Ticarette Kolaylıklar
Devletler yurtiçinde üretimi fazla olan yurtdışında talep gören tarım ürünlerinin satışını yapıp
döviz elde edilmesini sağlamak için dış ticarette kolaylıklar yapılabilir
Devlet, tarım ürünleri dış ticaretini özendirmek amacıyla vergi iadesi, dolaysız ödeme, düşük
faizli kredi, ucuz girdi temini, vergi muafiyetleri vb. bir nevi ihracat sübvansiyonu sağlar.
Bütün bu önlemler sonunda ihracatçılara, ihraç ittikleri mal birimleri karşılığı olarak ulusal para
cinsinden daha fazla ödeme yapılmış ya da malın birim üretim maliyeti düşürülmüş olur.
Her ikisi de ihracattan elde edilen gelirin artmasına neden olur
12
DIŞ TİCARETTE KORUMACI POLİTİKALAR
Dış Ticarette Kolaylıklar
DTÖ, tarım ürünlerindeki uluslararası ticareti
olumsuz yönde etkilediği için direk ve dolaylı
ihracat sübvansiyonlarını yasaklamıştır.
Ancak bazı ülkeler sınırlı da olsa yerli üretimi
teşvik etmek amacıyla ihracat yapan firmalar
dolaylı ödemelerde bulunmaktadır
13
İletişim Bilgilerim
Doç.Dr.Tufan BAL
Süleyman Demirel Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü,
Isparta.
E-posta: [email protected]
http://tufanbal.net
14