01 BEYL‹KTEN DEVLETE (1300

01
tekfur
iskan
fetret devri
pençik
devflirme
hanedan
mutlakiyet
dirlik
BEYL‹KTEN DEVLETE
(1300 - 1453)
örf
saltanat
yörük
veraset
gayrimüslim
kap›kulu
kanunname
9
iskan politikas›n›n yararlar›n›,
Anadolu'da siyasi birlik kurma mücadelelerini,
Osmanl›'n›n balkan politikas›n›,
dirlik sisteminin özelliklerini,
Osmanl›'n›n adalet ve hoflgörüsünü,
taht kavgalar›n›n sebeplerini,
Osmanl› devlet teflkilat›ndaki geliflmeleri
k a v r a m › fl o l a c a ¤ › z .
10
KISA KISA
İskân : Osmanlı Devleti’nde Balkanlarda fethedilen
topraklara Anadolu’dan gelen Türkmenlerin yerleştirilmesi uygulamasıdır.
İskan sisteminin özellikleri şunlardır :
a) İskân için özellikle konar-göçer Yörükler ve tatarlar tercih edilirdi.
b) Göçmenler iskân yerlerine yakın yerlerden alınırdı. Göçmen alımı sırasında o yerin ekonomik ve
sosyal düzeninin bozulmamasına dikkat edilirdi.
c) Yeni yerleşim yerinde herkese ihtiyacı olan malzeme verilir ve belli bir süre vergi alınmazdı.
d) Geçerli sebep olmadan hiç kimse iskân edildiği
yeri terk edemezdi.
e) Bir yere defalarca iskân yapılabilirdi.
f) “Kolonizatör Türk dervişleri“ adı verilen zümreler
sürekli batıya göç etmişler, boş ve ıssız yerleri zaviyeler kurarak imar etmişler ve oralara yerleşmişlerdir.
Taht Kavgaları Olmazsa Olmaz mıydı?
Geleneksel Türk yönetim anlayışında hükümdara
yönetme yetkisinin Gök Tanrı tarafından verildiğine
inanılırdı. Bu yetkiye Kut denirdi ve kut, kan yoluyla
erkek çocuklara da geçerdi. Bu şekilde hanedanın
tüm erkek bireyleri doğal olarak yöneticilik yapma
hakkına sahip olurlardı. Ancak kimlerin tahta geçeceği belli olduğu halde, kimin tahta geçeceği belirsizdi. Bu sebeple sık sık taht kavgaları çıkardı.
Fetihler Niçin Batı Yönünde Yapıldı?
Osmanlı Devleti öncelikle gaza ve cihat doğrultusunda İslamiyet’i yayma anlayışıyla hareket etmiştir.
İslam’ı yayma uygulaması Müslüman olmayan topraklarda geçerli olacağına göre Osmanlı Devleti’nin
de Batı yönünde ilerlemesi zorunludur. Türk beylik
veya devletleriyle yapılan savaşlar gaza anlayışına
uygun düşmez.
En Tehlikeli Savaş : Ankara Savaşı
g) Bataklık, ıssız veya metruk yerlere vakıf tesisleri
kurulmuş, göçmenler yerleştirilmiş ve bu bölgelerin şenlendirilmesi ve dolayısıyla bölgenin sosyal ve ekonomik hayatının canlandırılması amaçlanmıştır.
Ankara Savaşı 1402 tarihinde Timur’la yapılmış olup
Osmanlı'nın yenilgisiyle sonuçlanmıştır. Bu yenilgiyi başka yenilgilerden ayıran özellik devletin yıkılma
tehlikesi geçirmesidir. Bilindiği gibi Ankara Savaşı
sonucunda şehzadeler arasında taht kavgaları başlamış ve beylikler tekrar bağımsız olmuşlardı.
h) Aralarında sorun olan ailelerden bir tanesi sürgün edilir ve bu şekilde sorun halledilirdi.
2000 Çadırlık Beylikten Cihan Devletine
İskan uygulaması sonucunda,
a) Yörükler yerleşik hayata geçirilmiş ve vergi alımı
kolaylaşmıştır.
b) Rumeli’nin Türkleşmesi sağlanmıştır.
c) Rumeli’nin elde tutulması ve savunulması kolaylaşmıştır.
Bizans nasıl ayakta kaldı?
Bizans’ın siyasi ömrünün uzamasında ihtiyatlı bir dış
politika izlemesinin etkilerini görmek mümkündür.
İstanbul kuşatmaları sırasında Bizans;
– Haçlılardan yardım isteme,
– Anadolu beyliklerini kışkırtma,
– Şehzadeleri kışkırtma,
– Balkanlarda Osmanlı'ya bağlı bölgelerde isyan çıkarma
yöntemlerine başvurarak kuşatmanın kaldırılmasına
sebep olmaktaydı.
Osmanlı Devleti’nin kısa sürede sınırlarını genişleterek bir cihan devletine dönüşmesindeki temel etkenler şunlardır:
• Fetihlerini devamlı Bizans’a yönelik gerçekleştirerek diğer Türk beyliklerinin desteğini kazanması
• Bizans’taki taht kavgaları, iç isyanlar ve tekfurların
kötü yönetiminin Türk ilerlemesini kolaylaştırması
• Osmanlı Beyliği'nin verimli topraklar ve ticaret
yolları üzerinde kurulması
• Askeri ve toprak sisteminin sağlam temeller üzerine kurulması
• Devlet teşkilatının diğer devletlerden etkilenmesi
• Osmanlı hükümdarlarının küçük yaşta sancak
beyliği yaparak yöneticiliği öğrenmeleri, adaletli
ve hoşgörülü olmaları
• Gaza ve cihad düşüncesi
• İskân politikası
11
01.1 BEYL‹KTEN DEVLETE (1300 - 1453)
1.
XIII. yüzyıl sonlarında Anadolu beylikleri arasında Türkiye Selçuklu Devleti’nin yerini alabilme mücadelesi
başlamıştır.
4.
Osmanlı Devleti'nin kurulduğu dönemde Balkanlarda,
– Sırplar ve Bulgarlar mücadele halindeydi.
– Bulgar krallığı ve Sırbistan, sınırlarını Bizans Devleti aleyhine genişletmekteydi.
Bu durumun,
– Katolik Macarlar, Balkanları ele geçirerek Ortodoks Balkan milletlerini mezhep değiştirmeleri için
zorluyordu.
I. beylikler arasında birlik ve beraberliğin güçlenmesi,
II. taht kavgalarının yaşanması,
III. Anadolu’da baskın Türk kültürünün zayıflaması,
Bu durum, Balkanlarla ilgili,
sonuçlarından hangilerini doğurduğu söylenemez?
II. Katolik - Ortodoks mücadelesi yaşanmaktadır.
IV. siyasi parçalanmışlığın derinleşmesi
A) Yalnız I
B) Yalnız III
D) I, II ve III
I. Siyasi birlik yoktur.
III. Siyasi durum Osmanlı'ya karşı güç birliği yapılmasına uygun değildir.
C) Yalnız IV
yargılarından hangilerini doğrular?
E) II, III ve IV
A) Yalnız I
D) I ve III
2.
I. Alaattin Keykubat Döneminde Karacadağ (Ankara)
civarına yerleştirilen Kayı boyu daha sonraki dönemde Bizans sınırında yer alan Söğüt ve Domaniç’e yerleştirilmiştir.
5.
Selçukluların bu uygulamayla,
amaçlarından hangilerini gözettikleri savunulamaz?
3.
I. Balkanlarda rahat bir yayılma politikası izleme,
II. Balkanlarda güçlü bir devlet olma,
III. mutlakiyetçi anlayışı benimseme
konularından hangilerinde avantaj sağladığı savunulabilir?
12
sonuçlarından hangilerini doğurmuştur?
E) I, II ve III
Bu durumun Osmanlı Devleti'ne,
D) I ve III
III. beyliklerin Selçuklularla şeklen olan bağlılıklarına
son vermesi
C) Yalnız III
Osmanlı Devleti’nin kurulduğu XIV. yüzyıl başlarında
Avrupa devletleri henüz siyasi birliklerini gerçekleştirememişlerdi.
A) Yalnız I
B) Yalnız II
XIII. yüzyılda Anadolu Selçuklu Devleti, siyasi ve askeri gücünü tamamen kaybetmiş, İlhanlı Devleti'ne
bağlı hale gelmiştir.
II. Moğol egemenliğine girmek istemeyen beylerin
batıya göç etmesi,
III. Bizans’la ticari ilişkileri geliştirme
D) I ve III
E) I, II ve III
I. siyasi istikrarın bozulması,
II. sınır güvenliğini sağlama,
B) Yalnız II
C) Yalnız III
Bu durum Anadolu’da,
I. Bizans üzerindeki baskıyı artırma,
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) I ve II
E) I, II ve III
A) Yalnız I
6.
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
XIV. yüzyılda Avrupa’da derebeylik (feodalite) yönetiminin hüküm sürmesinin aşağıdakilerden hangisini önlediği ileri sürülebilir?
A) Avrupa’da merkeziyetçi yönetimlerin zayıflamasını
B) Osmanlı’ya karşı güçlü Haçlı ordularının oluşmasını
C) Osmanlı'nın Balkanlara egemen olmasını
D) Avrupa’da siyasi birliğin zorlaşmasını
E) Osmanlı Devleti’nin Avrupalı devletlerle diplomatik
ilişki kurmasını
7.
Osmanlıların Bizans hududunda kurulmasının,
I. Moğol etkisinden uzak kalma,
III. kut anlayışını devam ettirme
unsurlarından hangilerinde avantaj sağladığı savunulamaz?
D) I ve III
8.
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Osmanlı Devleti’nin kurulduğu dönemde çevresindeki
devletlerden bazıları şunlardır:
I. Güney Marmara ve Balkanlarda Bizans Devleti
II. Anadolu’da Türk beylikleri
III. Mısır ve Suriye’de Memluk Devleti
Osmanlı Devleti gaza ve cihat anlayışı gereği bunlardan hangileri üzerine sefere çıkmıştır?
A) Yalnız I
D) I ve III
9.
B) Yalnız II
leri Bizans hududuna yerleştirmelerinin,
I. bölgenin Türkleşmesi ve İslamlaşması,
II. gaza hareketlerinde bulunma,
A) Yalnız I
10. Selçukluların Moğol baskısından kaçan Türkmen-
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Osmanlılar ilk dönemlerinde Söğüt’ü kışlak, Domaniç’i
ise yaylak olarak kullanıyorlardı.
Bu durum Osmanlı Beyliği'yle ilgili,
I. yarı göçebe bir yaşam sürdükleri,
II. Türklerin egemenlik alanının genişlemesi,
III. cizye ve haraç gelirlerinin artması
sonuçlarından hangilerini doğurduğu söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
11. Osmanlıların sembol olarak kayı boyuna ait ok ve yaydan oluşan damgayı kullandıkları görülmüştür.
Bu durum Osmanlılarla ilgili,
I. değişik kültürlerden etkilendikleri,
II. kültürlerine bağlı kaldıkları,
III. değişime kapalı oldukları
yargılarından hangilerini doğrular?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
12. Osmanlı Beyliği Anadolu Türk Beylikleri'nin arasındaki
mücadeleye karışmayarak yönünü Bizans’a çevirmiştir.
Bu durum,
I. gaza ve cihat politikasını benimseme,
II. ticarette geliştikleri,
II. diğer Türk beyliklerinin güvenini kazanma,
III. bayındırlık faaliyetlerine önem verdikleri
III. Doğu’dan gelen Türkmenlere yeni yerler bulma
A) Yalnız I
A) Yalnız I
yargılarından hangilerini kesin doğrular?
D) I ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
D - C - C l E - E - B
sonuçlarından hangilerini doğurmamıştır?
D) I ve III
l C - A - A
B) Yalnız II
l E - B - A
C) Yalnız III
E) I, II ve III
13
01.2 BEYL‹KTEN DEVLETE (1300 - 1453)
1.
Bursa tekfurunun öncülüğünde birleşen Rum tekfurları, Bizans’tan aldıkları yardımla Osman Bey’i yöreden
atmak için harekete geçti. Koyunhisar’da yapılan ilk
Osmanlı-Bizans Savaşını Osmanlı Devleti kazandı.
Kazanılan zaferle Türklere İzmit yolu açılmış, Bursa’nın üç taraftan yolu kesilmiştir.
4.
Bu durum,
Bu durum,
I. Sınırların genişlemesine ortam hazırlanmıştır.
I. yönetimde adalete önem verildiği,
II. Osmanlı’nın bölgedeki siyasi konumu güçlenmiştir.
II. adaletin sağlanmasında din ve ırk ayrımı gözetilmediği,
III. Beyliklerin Osmanlı'yla ilişkileri olumsuz etkilenmiştir.
yargılarından hangilerini doğrular?
A) Yalnız I
D) II ve III
2.
B) I ve II
III. pazarlarda sadece Türk tüccarların bulunmadığı
yargılarından hangilerini doğrular?
A) Yalnız I
C) I ve III
D) I ve III
E) I, II ve III
Osman Bey’in ilk dönemlerinde Bilecik tekfuruyla
dostluk ilişkileri kurulmuştu. Osmanlılar yaylaya gittiklerinde emanetlerini Bilecik Kalesi’ne bırakırlardı. Yayladan dönüşlerinde peynirler, yağlar, kaymaklar, iyi
halılar ve kilimler gibi hediyeler getirirlerdi.
5.
I. tam yerleşik hayat sürmediği,
D) I ve III
3.
C) I ve II
E) I, II ve III
Osman Bey “Fetheden, fethettiği yerin sahibidir” anlayışına dayanarak ele geçirilen yerleri kardeşi, oğulları
ve silah arkadaşlarına dirlik olarak vermiştir.
Osman Bey’in bu tutumu,
I. Türk töresine yeni uygulamalar getirdiği,
II. kültürüne bağlı olduğu,
III. fetihlerde katkısı bulunanları mükafatlandırdığı
yargılarından hangilerini doğrulamaz?
A) Yalnız I
14
D) I ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Bizans’ın,
I. elinde kalan toprakları idare etmekte zorlanması,
durumlarından hangileri Osmanlı Devleti’nin Bizans topraklarına egemen olmasını kolaylaştırmıştır?
III. Bizans’a vergi verdikleri
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
III. egemenliği altında bulunan Rum, Ermeni ve Yahudilerin yönetimden memnun kalmaması
II. ekonomik faaliyetlerinin genelde hayvancılığa dayalı olduğu,
yargılarından hangilerini doğrular?
B) Yalnız II
II. şehirlere idareci olarak atadığı tekfurların halka
aşırı baskı uygulaması,
Bu durum, ilk dönem Osmanlı Beyliği’yle ilgili,
A) Yalnız I
Osman Gazi Eskişehir’de Pazar kurdururdu. Bizanslılar Bilecik’ten bu pazara mal satmaya gelirlerdi. Germiyanoğullarından birisi bardak almış ancak ücretini
ödememişti. Bizanslı tüccar bu durumu Osman Gazi’ye şikâyet etmiş, Osman Gazi’de o kişiyi cezalandırmış ve ücreti ödetmişti.
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Bizans topraklar›nda yaflanan olumsuzluklar Türklerin bu bölgelerde ilerlemesini kolaylaflt›racakt›r.
6.
Osman Bey Ahi liderlerinden Şeyh Edebalı’nın kızı
Bala Hatun’la evlenmiş; Bu şekilde Türkmenler üzerinde büyük nüfuza sahip olan Ahilerin desteğini almıştır.
Bu durum Osman Bey’e,
I. mutlak otoritesini pekiştirme,
II. dini ve siyasi yetkileri tek elde toplama,
III. askeri gücünü artırma
konularından hangilerinde avantaj sağlamamıştır?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
7.
Osman Bey 1298’de Yarhisar ve Bilecik’i fethettikten
sonra beyliğin merkezini Bilecik’e taşıdı. Osmanlı
Devleti daha sonra buradaki demir madenini işleyerek
ordunun silah ihtiyacını karşılamıştır.
10. Orhan Bey İznik ve İzmit şehirlerini fethettikten sonra
yayınladığı fermanla isteyenlerin şehirden ayrılabileceklerini, isteyenlerin de cizye vergisi ödemek şartıyla
kendi inanç ve törelerini aynen koruyup yaşamlarını
sürdürebileceklerini bildirmiştir.
Bu durum,
Bu durum, aşağıdaki yargılardan hangisini doğrulamaz?
I. yönetim merkezinin değiştiği,
II. fetihlerin yapılmasında ekonomik etkenlerin de
gözetildiği,
A) Azınlıkların yönetime katılmalarına ortam hazırlanmıştır.
III. her fethin başkent değişikliğini zorunlu kıldığı
yargılarından hangilerini doğrular?
A) Yalnız I
D) I ve III
8.
B) Yalnız II
B) Bireysel haklar güvence altına alınmıştır.
C) Osmanlı'nın hâkimiyeti altındaki nüfus artmıştır.
C) I ve II
D) Azınlıklar belirli şartlarla himaye edilmiştir.
E) I, II ve III
Bursa kuşatması 10 yıl sürmüş dışarıdan yardım alma
umudu kalmayan Bursa tekfuru şehri Osmanlı’ya testim etmek zorunda kalmıştır.
E) Ülke sınırları genişlemiştir.
11. Osmanlılar Karesi Beyliği’ni topraklarına kattıktan
sonra bu beyliğin donanmasından ve denizcilik alanındaki deneyimlerinden yararlandılar.
Bu durum Osmanlılarla ilgili,
Bu durum,
I. denizcilik alanında Karesioğullarından geride oldukları,
I. Bursa’nın fethi uzun bir süreç almıştır.
II. Bursa tekfuru Osmanlı’ya karşı direnişinde yalnız
kalmıştır.
II. Osmanlı ordusunda kara ordusu haricinde yeni
bir birim oluşturulduğu,
III. Osmanlı egemenliğindeki gayrimüslim nüfus azalmıştır.
yargılarından hangilerini doğrular?
A) Yalnız I
D) I ve II
9.
B) Yalnız II
III. Karesi’nin Osmanlı'ya katılmasının Osmanlı askeri stratejisini etkilediği
yargılarından hangilerini doğrular?
C) Yalnız III
A) Yalnız I
E) I, II ve III
D) I ve III
Bursa’nın fethinden sonra Orhan Bey’in İznik şehrini
kuşatması üzerine Bizans imparatoru ordusuyla birlikte harekete geçmiş, Maltepe’de yapılan savaşı Osmanlılar kazanmıştır.
Karesi Beyliği’nin siyasi varlığına son verilmesinde,
I. Osmanlı’nın Batı yönünde ilerlemesinin önünde
engel konumunda olması,
II. Osmanlı sınırlarının İstanbul yönünde genişlemesi,
II. Türk beyliklerine karşı barışçı politika izlenmesi,
III. egemenlik alanının genişletilmek istenmesi
III. Osmanlı'nın Müslüman bir devlet olması
durumlarından hangilerinin etkili olduğu savunulabilir?
durumlarından hangilerinin doğrudan etkili olduğu söylenebilir?
D) I ve III
A) Yalnız I
C) I ve II
D) I ve III
E) I, II ve III
B - C - A
l
E - E - B
E) I, II ve III
lu Türk Beylikleriyle çatışmamaya özen gösterdi. Yönünü Batıya çevirerek Balkanlar’da fetihlere yöneldi. Karesi Beyliği'ne son verilerek donanmasının Osmanlı'ya
katılmasıyla Rumeli’ye geçiş ve fetihler kolaylaşmıştır.
I. Osmanlıların Bizans’ın Anadolu’daki siyasi varlığını tehdit etmesi,
B) Yalnız II
C) Yalnız III
12. Osmanlı Devleti kuruluş aşamasından itibaren Anado-
Bu bilgilere göre, Maltepe Savaşı’nın yapılmasında,
A) Yalnız I
B) Yalnız II
l
C - D - C
l
B) Yalnız II
A - E - D
C) Yalnız III
E) I, II ve III
15
01.3 BEYL‹KTEN DEVLETE (1300 - 1453)
1.
Osmanlı Devleti Edirne’yi fethettikten sonra Osmanlı
üzerine Haçlı Seferleri düzenlenmeye başlamıştır.
4.
Bu durum Osmanlı Devleti’nde,
I. ordu teşkilatını geliştirme,
II. iskan faaliyetlerini artırma,
III. imar faaliyetlerine önem verme
Bu durum aşağıdaki yargılardan hangisini doğrular?
unsurlarından hangilerinin önemsenmesini zorunlu kılmıştır?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
I. Kosova Savaşı öncesi Anadolu beyliklerinden İsfendiyaroğulları, Germiyanoğulları, Hamitoğulları, Menteşeoğulları ve Saruhanoğulları beyliklerinin beylerine;
Haçlıların saldırıya geçtiklerini bildirmek ve gazaya
çağırmak üzere mektuplar yazıldı. Çevredeki beylikler
elbirliği ederek gaza yolunda Osmanlı'ya yardımda
bulunmak üzere askerlerini gönderdiler.
A) Osmanlı üzerine gelen Haçlıların yeterince güçlü
olmadığı
C) Yalnız III
E) I, II ve III
B) Osmanlı Devleti’nin Türk İslam dünyasında nüfuz
kurmakta zorlandığı
C) Balkanlardaki gaza hareketlerinde Osmanlı Devleti’nin yalnız bırakılmadığı
2.
Edirne ve Filibe’nin Osmanlı’nın eline geçmesiyle Papa V. Urban’ın teşvikleri sonucu Avrupa’da bir Haçlı
ordusu oluşturuldu. Macar Kralı Layoş’un öncülüğünde Edirne’ye kadar yaklaşan Haçlıları Hacı İlbeyi gece
baskını ile bozguna uğrattı.
Sırpsındığı Savaşı olarak adlandırılan bu savaşın
aşağıdaki sonuçlardan hangisini doğurduğu söylenemez?
D) Kosova Savaşı’nda Anadolu dışından da yardım
alındığı
E) Osmanlı Devleti’nin Anadolu Türk siyasi birliğini
sağladığı
Paragrafta yard›m isteme ve istenen yard›m›n gelmesine vurgu yap›lmaktad›r. Cevab› ararken sadece bu
çerçevede düflününüz.
A) Edirne ve Trakya’nın daha emniyetli hale gelmesi
B) Balkanlarda ilerlemenin kolaylaşması
C) Macarların Balkanlarda nüfuz kaybetmesi
D) Balkanların kesin Türk yurdu olması
E) Osmanlı Devleti’nin siyasi nüfuzunun artması
3.
Osmanlı Devleti’nin Rumeli’de fethettiği topraklarda imar ve iskân faaliyetlerine başlaması,
I. sadece askeri önlemlerle Rumeli’de tutunabileceği anlayışını yetersiz görme,
II. fethedilen topraklara Türk ve İslam kimliğini kazandırma,
III. adalet ve hoşgörüyü yönetimde temel ilke sayma
anlayışlarından hangileriyle açıklanabilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
16
B) Yalnız II
C) I ve II
E) I, II ve III
5.
I. Murat Döneminde,
– Orhan Bey Döneminde kurulan divan örgütüne
yeni birimler eklenmiş,
– Orhan Bey Dönemindeki düzenli ordunun haricinde Yeniçeri Ocağı ve Tımarlı Sipahi teşkilatı kurulmuştur.
Bu durum I. Murat’la ilgili,
I. Eski kurumları kökten değiştirmiştir.
II. Orhan Bey’in başlattığı teşkilatlanma faaliyetlerini
daha ileriye götürmüştür.
III. Devlet kurumlarını dönemin şartlarına göre geliştirmiştir.
yargılarından hangilerini doğrular?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) I ve II
6.
8.
I. Murat Osmanlı Devleti’ni Çandarlı Halil Hayrettin
Paşa ve Ali Paşa gibi değerli komutanların çabaları ve
etkileri ile adli, ekonomik ve askeri alanlarda çok iyi
teşkilatlanmış bir devlet haline getirmiştir.
I. Murat Dönemindeki,
Yeni hükümdar Bayezit’in bu tutumunun,
I. Kazaskerlik teşkilatının kurulması
I. Balkanlarda nüfuz kaybını önleme,
II. Defterdarlık teşkilatının kurulması
II. içte ve dışta güven ve güç kazanma
III. Yeniçeri Ocağı ve Tımarlı Sipahi teşkilatlarının kurulması
III. ordunun gücünü sınama
amaçlarından hangilerine yönelik bir girişim olduğu savunulabilir?
gelişmeleri adli, ekonomik ve askeri alanlarla ilişki
bakımından aşağıdakilerden hangisinde en doğru
olarak sıralanmıştır?
A)
B)
Adli
Ekonomik
II
III
II
I
I
C)
III
E)
III
D)
II
I. Murat’ın Kosova Savaşı sonrasında şehit edilmesi
sonrasında başa geçen oğlu Yıldırım Bayezit, zaman
kaybetmeden Eflak voyvodası üzerine harekete geçti
ve onun ordusunu bozguna uğratarak Eflak’ı Osmanlı’ya bağladı.
A) Yalnız I
Askeri
D) II ve III
III
I
I
9.
II
III
II
I
B) I ve II
C) I ve III
E) I, II ve III
Timur’un Batı Seferi Türk tarihini olumsuz yönde etkilemiştir. Altın Orda Devleti’nin üzerine düzenlediği sefer bu devletin hanlıklar şeklinde parçalanmasına sebep olurken, Rus Knezliği’nin güçlenmesini de beraberinde getirmiştir.
Bu durumun Türk dünyasında,
I. yeni siyasi sorunların ortaya çıkması,
II. siyasi birlikteliğin güçlenmesi,
7.
III. Türk kimliği haricinde farklı kimliklerin de siyasal
alanda kendini hissettirmesi
Niğbolu Savaşı sebebiyle İstanbul kuşatmasını kaldıran I. Bayezit, Niğbolu Savaşı’nı kazandıktan sonra İstanbul’u tekrar kuşatmıştır. Bizans’a denizden gelebilecek yardımı engellemek amacıyla Anadolu Hisarı’nı
yaptıran hükümdar Bizans’ı karadan kuşatmıştır. Ancak kullanılan topların surları yıkmada yetersiz kalması ve gerek Anadolu’da ve gerekse Rumeli’de Bizans’ın da etkisiyle isyanların çıkması üzerine kuşatma kaldırılmıştır.
sonuçlarından hangilerini doğurduğu söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Yalnız III
10. Ankara Savaşı öncesinde Bağdat’ta hüküm süren Ce-
layiroğulları hükümdarı Ahmet Celayir ve Karakoyunlu hükümdarı Kara Yusuf Timur’un önünden kaçarak
Osmanlı Devleti'ne sığınmışlardır.
Bu durum aşağıdakilerden yargılardan hangisini
doğrulamaz?
Bu olaylara bakarak,
A) Bizans’ın denizden yardım alması engellenmek istenmiştir.
I. Bu dönemde Osmanlı güçlü bir devlettir.
B) Sadece karadan kuşatma yapılması kuşatmanın
yetersiz kalmasında etkili olmuştur.
II. Osmanlı toprakları güvenli bir yer olarak görülmüştür.
C) Teknolojik yetersizlik kuşatmanın başarısızlıkla sonuçlanmasındaki etkenlerden biridir.
III. Türk İslam devletleri sürekli olarak birbirleriyle çatışma halindedir.
E) Bizans cephe sayısını artırarak üzerindeki baskıyı
hafifletmek istemiştir.
A) Yalnız I
D) Bizans siyasi gücünü artırmıştır.
A - D - C
l
C - E
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
l
A - D
l
D) II ve III
B - E - B
B) I ve II
C) I ve III
E) I, II ve III
17
01.4 BEYL‹KTEN DEVLETE (1300 - 1453)
1.
Osmanlı Devleti’nin Anadolu’daki topraklarını genişletip Akkoyunlu Devleti ile komşu olmasından sonra iki
devlet arasında Doğu Anadolu’da hakimiyet kurmak
için mücadeleler başlamıştır.
4.
I. Eflak ve Bosna’da egemenlik kurulmuştur.
II. Şeyh Bedrettin tarafından çıkarılan isyan bastırılmıştır.
Bu duruma bakılarak Osmanlı-Akkoyunlu mücadelesinin,
III. Ankara Savaşı sonrasında bağımsız olan bazı
beyliklerin siyasi varlıklarına tekrar son verilmiştir.
I. egemenlik alanı,
II. egemenlik şekli,
Bu gelişmeler dini ve siyasi etkinlik kazanılması
açısından değerlendirildiğinde aşağıdaki sıralamalardan hangisi doğrudur?
III. yönetimde egemen olan soy
unsurlarından hangilerinin etkisiyle başladığı söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
Çelebi Mehmet devrinde gerçekleşen olaylardan bazıları şunlardır:
C) Yalnız III
A)
E) I, II ve III
B)
C)
D)
2.
Ankara Savaşı sonrasında Osmanlı Devleti hükümdarsız kalmış; Yıldırım Bayezit’in çocukları arasında
11 yıl süren ve Fetret Devri adı verilen taht kavgaları
başlamıştır.
Bu durumun,
E)
5.
I. Anadolu’da sosyal ve ekonomik düzenin bozulması,
II. merkezi otoritenin sarsılması,
D) I ve III
3.
I. toprakların dışına taştığı,
II. Avrupalı devletlerin sorunu haline geldiği,
III. kökten çözüldüğü
yargılarından hangilerini doğrular?
A) Yalnız I
D) I ve III
18
B) Yalnız II
C) I ve II
E) I, II ve III
III
I ve II
I ve II
I ve III
III
II ve III
I
Çelebi Mehmet Fetret Devri’nin ardından Türk beylikleriyle mücadeleye başlamış, bazılarının siyasi varlığına son vermiş, Doğu’da ise Akkoyunlu ve Karakoyunlu devletleriyle tekrar komşu olmuştur.
III. Denizcilik faaliyetlerini önemsememiştir.
yargılarından hangilerini doğrular?
E) I, II ve III
Mustafa Çelebi’nin Bizans’a sığınması yaşanan
sorunla ilgili,
II ve III
II. Devletin sınırlarını tekrar genişletmiştir.
C) I ve II
Çelebi Mehmet’e karşı ayaklanan Mustafa Çelebi, isyanından sonuç alamayınca Bizans’a sığınmıştır.
I
II
I. Anadolu Siyasi birliğini sağlama mücadelesini yeniden başlatmıştır.
sonuçlarından hangilerini doğurduğu söylenebilir?
B) Yalnız II
Siyasi
Bu durum Çelebi Mehmet’le ilgili,
III. veraset sisteminde değişikliğe gidilmesi
A) Yalnız I
Dini
A) Yalnız I
6.
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Ankara Savaşı sonucunda,
I. Balkan fetihleri duraklamış,
II. Anadolu toprakları Yıldırım Bayezit’in çocukları
arasında paylaşılmış,
III. Türk beylikleri yeniden bağımsız olmuştur.
Bunlardan hangilerinin siyasal birlikte çözülme
yaşanması tehlikesini doğurduğu söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
7.
10. Edirne Segedin Antlaşması'na göre Macarlarla 10 yıl
Çelebi Mehmet Döneminde Venediklilerle yapılan ilk
deniz savaşı kaybedilmiştir.
savaş yapılmayacaktı. Antlaşma sonrasında II. Murat
tahttan çekilerek küçük yaştaki oğlu II. Mehmet’i tahta
geçirmişti. Küçük yaşta bir çocuğun tahta geçmesini
fırsat bilen Haçlılar Macaristan öncülüğünde hemen
saldırıya geçmişlerdir.
Bu durum,
I. denizlerde Venedik’in Osmanlı’dan daha güçlü olduğu,
II. Osmanlı donanmasının yetersiz olduğu,
Bu gelişmelerin,
III. Venedik’le sadece deniz savaşlarının yapıldığı
yargılarından hangilerini doğrular?
A) Yalnız I
D) I ve II
8.
B) Yalnız II
I. Edirne Segedin Antlaşması bozulmuştur.
II. Osmanlı tahtına geçmede, yaş belirleyici bir faktör değildir.
C) Yalnız III
III. Osmanlı tahtında yeni bir hanedan dönemi başlamıştır.
E) I, II ve III
yargılarından hangilerini doğruladığı ileri sürülemez?
A) Yalnız I
II. Murat Döneminde Bizans, elinde tuttuğu Mustafa
Çelebi’yi isyan ettirmiş; ancak bu isyan bastırılmıştır.
İstanbul kuşatması sırasında Bizans’ın kışkırtmasıyla
Şehzade Mustafa isyan etmiş, bu isyan da kısa sürede bastırılmıştır.
D) I ve II
Bizans’ın şehzadeleri Osmanlı Devleti’ne karşı isyan ettirmesi,
E) II ve III
C) Yalnız III
11. II. Murat Döneminde yeniçeri sayısı artırılmış, yeni si-
lah ve toplarla orduya modern bir nitelik kazandırılmaya çalışılmıştır.
I. dış tehditleri azaltma,
II. Osmanlı yönetimine tecrübeli şehzadelerin geçmesini sağlama,
II. Murat’ın bu tutumu,
I. devletin siyasi varlığını güvence altında tutma,
III. kendi istediği şehzadeyi tahta geçirerek Osmanlıya karşı Bizans’ın siyasi varlığını güvence altına
alma
III. yeniçeri sınıfını yönetimde etkin hale getirme
A) Yalnız I
A) Yalnız I
II. yeni fetihlere ortam hazırlama,
amaçlarından hangilerine yöneliktir?
amaçlarından hangileriyle açıklanamaz?
D) I ve III
9.
B) Yalnız II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) I, II ve III
Segedin Antlaşması’nın,
I. Sırp Krallığı yeniden kurulacak ve Osmanlı Devleti’ne vergi verecek.
Bu durum,
II. Eflak bölgesi Osmanlı Devleti’ne vergi vermek koşuluyla Macaristan himayesine bırakılacak.
I. Balkanların kesin Türk yurdu haline geldiği,
II. Osmanlı'nın Balkanlarda kalıcı olmaya çalıştığı,
III. Antlaşma 10 yıl geçerli olacak.
III. Venedik’in önemli bir güç sayıldığı
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
A - C - A
l
hükümlerinden hangilerinin Osmanlı Devleti’nin
çıkarlarıyla tam olarak örtüştüğü söylenemez?
C) I ve II
B - D - E
E) II ve III
C) Yalnız III
12. II. Murat Döneminde Macarlarla imzalanan Edirne-
II. Murat Balkanlarda Osmanlılar için tehdit oluşturan
Venediklilerle savaşarak bazı bölgeleri ele geçirdi. Orta ve Güney Arnavutluk'ta Osmanlı yönetimi kuruldu.
yargılarından hangilerini doğrular?
B) Yalnız II
A) Yalnız I
l
D - B - E
l
D) I ve III
B) Yalnız III
C - D - C
E) II ve III
C) I ve II
19
01.5 BEYL‹KTEN DEVLETE (1300 - 1453)
1.
4.
I. Eski Türk gelenekleri
II. İslam dininin devlet anlayışı
III. Hakim olunan toplumların devlet anlayışı
I. Ülke toprakları hanedanın ortak malıdır.
II. Ülke toprakları padişah ve erkek çocuklarının ortak malıdır.
Bunlardan hangileri Osmanlı devlet anlayışı ve yönetim sisteminin temelini oluşturmuştur?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
Osmanlı Devleti'nde veraset sisteminde geçerli olan
anlayışlardan bazıları şunlardır:
III. Ülke yönetimi hanedanın en yaşlı üyesine aittir.
C) Yalnız III
Bunlardan hangilerinde ölen padişahın yerine tahta kimin geçeceği konusunda belirsizlik vardır?
E) I, II ve III
A) Yalnız I
D) II ve III
2.
Osmanlı Devleti'nde daha önceki Türk devletlerinde
bulunan “Ülke, topraklarının hanedan üyeleri arasında
paylaştırılması” uygulamasının geçerli olmadığı görülmüştür.
5.
Osmanlı Devleti'nde, divana ait özelliklerden bazıları
şunlardır:
– Siyasi, mali, idari ve adli işler burada görüşülüp
karara bağlanırdı.
B) Merkeziyetçi anlayışa
Bu durum, divanla ilgili,
D) Hanedan üyelerinin yönetimdeki etkinliklerinin artırılmasına
II. En üst yargı organıdır.
C) Sosyal devlet anlayışına
I. Danışma organıdır.
III. Yürütme organıdır.
E) Diplomatik ilişkilere
yargılarından hangilerini doğrular?
A) Yalnız I
D) I ve II
I. Hükümdarlık alametleri arasında davul da bulunmaktadır.
II. Halk arasında bazı müzik aletleri yaygın olarak
kullanılmaktadır.
III. Bazı hükümdarların musikiye düşkün oldukları
görülmüştür.
Bunlardan hangileri “müzik bir sanat dalı olmasının
yanında hakimiyetin de sembolüdür.” yargısını doğrular?
A) Yalnız I
20
E) I, II ve III
– Alınan kararlarda son söz padişaha aitti.
A) Adaletli yönetime
Osmanlı Devleti'nde,
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
C) I ve II
– Büyük davalara burada bakılırdı.
Bu durum, Osmanlı Devleti'nde aşağıdakilerden
hangisine önem verildiğinin bir kanıtıdır?
3.
B) Yalnız II
6.
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Dirlik sisteminde toprağın mülkiyeti devlete, tasarrufu
köylüye, vergileri ise dirlik sahibine aittir.
Bu durum,
I. Köylü toprak üzerinde kiracı konumundadır.
II. Köylü dirlik sahibine asker yetiştirmek zorundadır.
III. Dirlik sahibi köylü üzerinde her türlü hakka sahiptir.
yargılarından hangilerini doğrular?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
7.
10. Osmanlı Devleti'nin kendinden önceki Türk devlet teş-
Dirlik sisteminde çiftçinin görevleriyle ilgili doğru veya
yanlış bilgilerden bazıları şunlardır:
kilatlanmasını örnek aldığı görülmüştür.
Bu durum,
I. Toprağı ekip biçmek
II. Sebepsiz yere toprağı terk etmemek
I. kültürüne bağlı olduğu,
III. Hasat zamanında vergisini ödemek
II. komşu devletlerin kültüründen etkilendiği,
IV. Devlete asker yetiştirmek
Bunlardan hangileri yanlıştır?
A) Yalnız I
D) II ve III
B) Yalnız IV
III. Avrupa’daki gelişmeleri yakından takip ettiği
yargılarından hangilerini doğrular?
C) I ve II
A) Yalnız I
E) III ve IV
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Paragrafta d›fl kültürlerin etkisinden bahsedilip bahsedilmedi¤ini kontrol ediniz.
8.
Osmanlı Devleti'nin kuruluş döneminde ilk düzenli ordu Orhan Bey Döneminde kurulmuş, fakat I. Murat
Döneminde daha sistemli hale getirilmiştir.
11. Osmanlı Devleti'nde eşitlik olduğu halde halkın yöneten ve yönetilen olmak üzere ikiye ayrıldığı görülmüştür.
Bu durumun ortaya çıkmasında,
Osmanlı Devleti'nde yöneten ve yönetilenlere ait
hangi özellik toplumda eşitlik olduğuna bir kanıttır?
I. artan güvenlik ihtiyacı,
II. yeni fetihlerde karşılaşılan zorluklar,
III. tımar sisteminin bozulması
olgularından hangileri etkili olmuştur?
A) Yalnız I
9.
D) I ve II
B) Yalnız II
A) Köylülerin tarım ve hayvancılıkla uğraşması
B) Şehirlilerin ziraat ve ticaretle uğraşması
C) Yalnız III
C) Kanun önünde aynı haklara sahip olmaları
E) I, II ve III
D) Sipahinin hasat zamanında vergileri tahsil etmesi
E) Toprağının terk eden köylünün belirli bir süre içinde geri getirilmesi
Dirlik siteminde köylüye işleyebileceği kadar toprak
verilir, işlediği müddetçe çocukları da aynı toprak üzerinde tasarruf hakkına sahip olurdu.
12. Osmanlı Devleti'nde topraklar; mülkiyeti devlete ait,
şahsa ait ve halka genel hizmet veren kurumlara ait
olmak üzere bölümlere ayrılmıştır.
Bu durum,
I. Üretimin sürekliliği garanti altına alınmıştır.
Bu durum,
II. Köylünün toprağı ekmesi zorunlu hale getirilmiştir.
I. Sistemli bir toprak teşkilatı mevcuttur.
III. Köylü işlediği toprağı çocuklarına mülk olarak bırakabilmiştir.
yargılarından hangilerini doğrular?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
II. Özel mülkiyetin izlerine rastlanmaktadır.
III. Sosyal devlet anlayışı bulunmaktadır.
yargılarından hangilerini doğrular?
C) Yalnız III
A) Yalnız I
E) I, II ve III
E - B - A
l
C - E - A
D) I ve II
l
B - D - D
l
B) Yalnız II
A - C - E
C) Yalnız III
E) I, II ve III
21
01.6 BEYL‹KTEN DEVLETE (1300 - 1453)
1.
Osmanlılar Ankara yenilgisi sonunda Anadolu'daki çoğu topraklarını kaybetmiş, buna karşılık Balkanlardaki
topraklarını büyük ölçüde koruyabilmiştir. Osmanlıların Balkanlardaki konumunun bozulmamasında iskan
siyaseti, yönetim anlayışı ve Hıristiyan devletler arasındaki anlaşmazlıkların rolü olduğu söylenebilir.
4.
Osmanlı Devleti'nin Anadolu ve Balkanlarda hızla genişleyip büyümesi bazı nedenlere bağlanabilir.
Bunlardan hangisinin diğerlerinden daha önemli
ve belirleyici olduğu ileri sürülebilir?
A) Balkanlarda siyasi birliğin olmayışı
B) Anadolu'da beyliklerin birbiriyle mücadelesi
Buna göre, Avrupa devletlerinin Ankara yenilgisinden yararlanamamaları, aşağıdakilerden hangisiyle açıklanamaz?
C) Bizans yönetiminin halka baskı yapması
D) Osmanlı devlet adamlarının ileri görüşlü politikaları
E) Anadolu'da güçlü beyliklerin var olması
A) Balkan milletlerinin bu sırada birbirleriyle uğraşmaları
B) Osmanlıların Balkanlara Türkmenleri yerleştirmiş
olması
C) Osmanlıların Balkanlarda adil bir yönetim kurması
D) Hıristiyan devletlerin yeni bir Haçlı ordusu oluşturamamaları
E) Hıristiyan devletlerin Timur'dan çekinmeleri
2.
5.
Osmanlı ilerleyişi sırasında Balkanlarda var olan feodal toprak rejimi köylüler üzerinde çok ağır bir sömürü
niteliğindeydi. Üstelik bu feodal devletler Osmanlı ilerleyişine karşı bu toprakları savunabilecek güçte değillerdi.
Aşağıdakilerden hangisi Ankara yenilgisinden
sonra başlayan ve Osmanlı tarihinde "Fetret Dönemi" olarak bilinen 1402-1413 yıllarının özelliklerinden biridir?
A) Anadolu beyliklerinden çoğunun yeniden kurulması
B) Bizans'ın yeniden Anadolu topraklarını işgal etmesi
C) Osmanlılara karşı Haçlı seferlerinin tekrar başlaması
D) Osmanlı Devleti'nin gerileme dönemine girmesi
Buna göre aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir?
E) Osmanlı başkentinin Bursa'dan Edirne'ye nakledilmesi
A) Osmanlı Devleti feodal yapıya sahiptir.
B) Balkanlar'daki mevcut yapı Osmanlı'nın ilerlemesine engel teşkil etmemiştir.
C) Feodal yapı siyasi alanda bir güç dengesiydi.
D) Balkan devletlerinde merkezi krallıklar güçlüydü.
E) Balkan devletleri hoşgörüyle yönetiliyorlardı.
3.
Osmanlı Devleti'nin Kuruluş Döneminde,
– Eyaletlerin ve şehirlerin sayısında artış yaşanmıştır.
– Vezirlerin sayısı artırılmıştır.
Bu gelişmelerin aşağıdakilerden hangisine bağlı
olarak gerçekleştiği söylenebilir?
A) Göçebe yaşamın sona erdirilmesi
B) Asker sayısının artması
C) Ülke topraklarının hızla genişlemesi
D) Ticari faaliyetlere önem verilmesi
E) Anadolu’da İslam inancının yayılması
22
6.
Osmanlıların kuruluş devrinde ortaya çıkan dini temele dayalı Şeyh Bedreddin isyanı ile taht kavgasından
kaynaklanan Şehzade Mustafa ayaklanması Çelebi
Mehmet'i bir süre meşgul etmiş, bu yüzden Türk birliğinin yeniden kurulması gecikmiştir.
Şehzade Mustafa isyanı ile Şeyh Bedreddin isyanının ortak olmayan özelliği aşağıdakilerden hangisidir?
A) Çelebi Mehmet'e karşı çıkması
B) Toplumsal huzuru tehdit etmeleri
C) Çıkış sebepleri
D) Türk birliğinin kurulmasını geciktirmeleri
E) Güçlükle bastırılmış olmaları
7.
10. Aşağıdakilerden hangisinin oluşmasında Osmanlı
Aşağıda verilen Osmanlı padişahları ile dönemlerinde meydana gelen olaylardan hangisi doğru değildir?
Devleti'nin büyümesinin doğrudan bir etkisi olmamıştır?
A) Orhan Bey – Vezirlik makamının kurulması
A) İslam'ın Avrupa'da ilk defa yayılmaya başlaması
B) Yıldırım Bayezid – İlk medresenin İznik'te açılması
B) İstanbul'un başkent yapılması
C) II. Murat – Balkanlarda ilk antlaşmanın yapılması
C) Divan örgütünün kurulması
D) Osman Bey – Bizans ile ilk savaşın yapılması
D) Halifeliğin Osmanlı'ya geçmesi
E) Çelebi Mehmet – İlk deniz savaşının yapılması
8.
E) Anadolu Beylerbeyliği'nin kurulması
11. Osmanlı Devleti, Selçukluların da kullandığı tımar sistemine büyük önem vermiştir.
Sırpsındığı Savaşı sonucunda Trakya'nın fethi tamamlanıp, Bulgar kralına Osmanlı egemenliği kabul
ettirilmiştir.
Bu durumun Osmanlı Devleti'nde,
I. sürekli bir ordunun hazır tutulması,
Bu bilgilere göre,
II. tarımsal üretimde süreklilik sağlanması,
I. Osmanlı Devleti'nin Balkan etkinliği artmıştır.
III. maaşlı asker sayısının artması
II. Osmanlı Devleti siyasi otoritesini güçlendirmiştir.
sonuçlarından hangilerini doğurduğu savunulabilir?
III. Osmanlı askeri başarısı sürekli hale gelememiştir.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
A) Yalnız I
C) Yalnız III
D) I ve II
E) I, II ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
Öncülleri Osmanl› aç›s›ndan olumlu ya da olumsuz olarak iflaretlemeniz cevab› bulman›z› kolaylaflt›racakt›r.
12. Osmanlı Devleti'nin Batı'ya doğru gelişmesinde, Balkan topraklarında,
– siyasi birliğin olmaması,
9.
– küçük devletçiklerin bulunması,
– mezhep farklılıklarının çatışma ortamı oluşturması gibi etkenler kolaylaştırıcı rol oynamıştır.
Osmanlı Devleti'nin Kuruluş Döneminde Venedik'le
yapılan ilk deniz savaşında Osmanlı donanması başarılı olamamıştır.
Bu bilgilere göre,
Bu durumun ortaya çıkmasında,
I. Osmanlı Devleti doğuya doğru olan gelişmesini
ihmal etmiştir.
I. Osmanlı Devleti'nin denize kıyısı olan beylikleri
ele geçirmesi,
II. Osmanlı Devleti Balkanlarda genişlemek için uygun bir ortam bulmuştur.
II. Venediklilerin güçlü bir donanmaya sahip olması,
III. Osmanlı Devleti Hristiyanların çatışmalarından
yararlanamamıştır.
III. Osmanlı gemiciliğinin yeterince gelişmemesi
olgularından hangilerinin etkili olduğu savunulamaz?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
E - B - C
l
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
C) Yalnız III
A - A - C
D) I ve II
l
B - D - E
l
B) Yalnız II
A - D - B
E) II ve III
C) Yalnız III
23
01.7 BEYL‹KTEN DEVLETE (1300 - 1453)
1.
Bursa'nın fethi ile birlikte Anadolu'da ipek üretiminin
merkezi Osmanlı Devleti'nin eline geçmiştir.
4.
Bu durumun,
Aşağıdaki Osmanlı padişahlarından hangisi zamanında Anadolu Türk birliğinin sağlanması yönünde herhangi bir çalışma yapılmamıştır?
A) Osman Bey
I. Osmanlı gelir kaynaklarının artması,
C) Yıldırım Bayezid
II. Bizans'ın Anadolu'daki egemenlik alanının daralması,
B) I. Murat
E) Çelebi Mehmet
III. Osmanlı ekonomisinin güçlenmesi
D) II. Murat
sonuçlarından hangilerini doğurduğu savunulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
5.
Karesioğullarının Osmanlı Devleti'ne katılması sonucunda Hacı İlbeyi, Ece Halil ve Evrenos Bey gibi
önemli komutanlar Osmanlı hizmetine alınmıştır.
Buna göre,
2.
I. Osmanlı Devleti askeri gücünü artırmıştır.
II. Askeri yönetim kadrolarında deneyimli komutanlar artmıştır.
Osmanlı Devleti Balkanlarda fethettiği toprakların
Türkleşmesine büyük önem vermiştir.
III. Askeri başarılar Osmanlı ekonomisinin farklı alanlarda da gelişmesine ortam hazırlamıştır.
Bu durumun görülmesinde,
I. fethedilen topraklarda Hıristiyan unsurların bulunması,
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
II. yeni bölgelerde kalıcı olunmak istenmesi,
D) I ve III
III. Balkan Hıristiyanlarının kendi yöneticilerinin baskılarından bıkmaları
B) Yalnız II
C) I ve II
E) I, II ve III
gelişmelerinden hangilerinin etkili olduğu savunulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
C) I ve II
E) I, II ve III
6.
3.
Teşkilatlanma ihtiyacının ortaya çıkmasında,
I. İstanbul'un kuşatılması
II. Anadolu Türk birliğinin ilk defa sağlanması
III. Türklerin Avrupa'daki varlıklarının kesinleşmesi
IV. Halifeliğin Osmanlılara geçmesi
gelişmelerinden hangileri Osmanlıların Kuruluş
Devrine ait bir gelişme değildir?
A) Yalnız IV
B) I ve II
D) III ve IV
24
Orhan Bey Döneminde Osmanlı topraklarının gelişmesiyle devletin teşkilatlanma ihtiyacı artmıştır.
C) II ve IV
E) I, II ve III
I. genişleyen toprakların yönetim zorluğu meydana
getirmesi,
II. devletin şer'i ve örfi kurallarla yönetilmesi
III. görevlendirilecek yönetici ihtiyacının artması
durumlarından hangilerinin etkili olduğu savunulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız III
E) II ve III
C) I ve II
7.
10. Osmanlı Beyliği’nde Orhan Bey Döneminde Karesi-
Osmanlı Devleti, Kuruluş Döneminde, Anadolu’da bulunan Karesioğulları, Aydınoğulları, Candaroğulları,
Menteşeoğulları beyliklerini egemenliği altına almıştır.
oğulları Beyliği’nin toprakları Osmanlı topraklarına katılmıştır.
Bu bilgiye bakılarak,
Orhan Bey’in bu girişimi aşağıdakilerden hangisiyle ilişkilendirilebilir?
I. Osmanlı Devleti Anadolu'da siyasal birliği sağlamayı hedeflemiştir.
A) Balkanlardaki devletler arasında siyasi birliğin bulunmamasından yararlanılması
II. Osmanlıların Anadolu’daki siyasi ve askeri otoritesi güçlenmiştir.
B) Anadolu’da Türk siyasi birliğini sağlama politikasının benimsenmesi
III. Osmanlı Devleti Anadolu’da Türk kültürünü yaygınlaştırmıştır.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Anadolu'da Türk kültürünün yaygınlaştırılması
D) Osmanlı Beyliği’nin Balkanlara yönelik iskan politikası uygulaması
C) Yalnız III
E) Bizans Devleti'nin Anadolu’daki etkinliğinin zamanla zayıflaması
Soruyu çözerken bir Türk beyli¤ine son vermenin ne
anlama gelebilece¤ini düflününüz.
8.
Orhan Bey Döneminde,
I. Divan teşkilatının kurulması,
II. ilk medreselerin kurulması,
III. ilk düzenli ordunun temellerinin atılması
gelişmelerinden hangilerinin fetihleri doğrudan
kolaylaştırdığı savunulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
9.
B) Yalnız III
E) II ve III
C) I ve II
11. Ankara Savaşı, Osmanlı Devleti’nin büyük sarsıntılar
yaşamasına ve Fetret Dönemi'ne girmesine yol açmıştır. Buna karşın Hıristiyan halkın çoğunlukta olduğu Balkan topraklarında büyük kayıplar yaşanmamıştır.
Osmanlı Devleti'nde,
– I. Murat, Rumeli Beylerbeyliği'ni kurmuştur.
– Yıldırım Bayezid, Anadolu Beylerbeyliği'ni kurmuştur.
Bu gelişmede,
I. Osmanlı yönetiminin halka din ve ibadet özgürlüğü tanıması,
Bu gelişmelere bakılarak,
I. Anadolu’da ticari faaliyetlerin geliştirilmesi amaçlanmıştır.
II. Balkanlardaki derebeylerin halk üzerindeki baskısının Osmanlılar tarafından sona erdirilmesi,
II. Maaşlı asker ihtiyacı karşılanmaya çalışılmıştır.
III. Balkan topraklarının büyük oranda Türkleştirilmesi
III. Ülkede idari alanda düzenlemelere gerek duyulmuştur.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
E - C - A
l
durumlarından hangilerinin etkili olduğu savunulabilir?
A) Yalnız I
C) Yalnız III
A - E - D
D) I ve II
l
D - B - C
l
B - E
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
25
01.8 BEYL‹KTEN DEVLETE (1300 - 1453)
1.
Eskişehir, Bilecik, Kütahya sınırlarının birleştiği yörelere yerleşen Osmanlılar, Ertuğrul Gazi’nin liderliğinde
buraları yurt haline getirdiler. Osmanlılar bu dönemde
Çobanoğulları Beyliği’ne bağlı olarak yaşamışlardır.
4.
Bu durum, Osmanlılar ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir?
Osman Bey’i bu şekilde bir yol izlemeye yönelten
temel etken aşağıdakilerden hangisidir?
A) Uç beyliği olarak yaşadıklarının
A) Ekonomik yapının zarar görmesinin istenmemesi
B) Avrupalı devletlerden destek aranması
B) Askeri ve siyasi açıdan güçlü bir beylik durumunda
olduklarının
C) Bizans’ın Haçlı yardımı alması
C) Anadolu’da Türk beylikleri arasında siyasi birlik
kurmayı amaçladıklarının
D) Osmanlı ordusunun henüz yeterince güçlü olmaması
D) Bizans’la iyi ilişkiler içinde olduklarının
E) Anadolu Selçuklularının mirasçısı olarak hareket
ettiklerinin
2.
XIV. yüzyılda Anadolu’da ciddi bir toplumsal etkinliğe
sahip olan Ahiler Osmanlıların fetih çabalarına destek
olmuşlardır. Osman Bey, uclardaki Türkmenler üzerinde büyük nüfuza sahip olan Ahi lideri Şeyh Edebali ile
akrabalık kurmaya çalışmıştır.
E) Anadolu beylikleri ile mücadele edilmek istenmesi
5.
Bu bilgilere göre, Osman Bey’in aşağıdakilerden
hangisini amaçladığı söylenebilir?
A) Balkan topraklarına geçilmesi hedeflenmiştir.
B) Ekonomik faaliyetleri denetlemeyi
B) Ticaret yolları üzerinde tam denetim sağlanmıştır.
C) Ahilerin desteğini almayı
C) Mutlak yönetim anlayışı terk edilmiştir.
D) Anadolu’da doğu yönünde yayılmayı
D) Bizans’ın iç işlerine karışılmıştır.
E) Dış ilişkileri sistemli hale getirmeyi
E) Bursa’nın etrafıyla olan bağı zayıflatılmak istenmiştir.
Osman Bey, 1288 yılında Eskişehir yakınlarındaki Karacahisar’ı fethetti. Bu fethin ardından Anadolu Selçuklu sultanı Osman Bey’e bağımsızlık sembolü olarak bilinen tuğ, tabl ve alem gönderdi.
Bu gelişme dikkate alındığında Osmanlı Beyliği ile
ilgili olarak;
I. Bağımsız bir beylik durumuna gelmiştir.
II. Bizans’la olan mücadeleler azalmıştır.
6.
Orhan Bey babasının fethetmek için büyük çaba harcadığı, fakat başarılı olamadığı Bursa’yı kuşatarak aldı. Bursa’nın savunmasının kolay olması ve deniz yoluyla Bizans’tan yardım alabilmesi şehrin Osmanlılarca fethini geciktirmiştir.
Buna göre Bursa’nın alınmasının,
I. ticari yapı,
II. coğrafi konum,
III. Anadolu Selçuklu Devleti'ne olan bağlılık güçlenmiştir.
III. nüfus yoğunluğu
A) Yalnız I
A) Yalnız I
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
D) I ve III
26
Sakarya vadisinde ve Marmara havzasında bazı yerleri alan Osman Bey’in asıl büyük hedefi Bursa’yı almaktı. Daha önce bölgede gerçekleştirilen fetihlerle
Bursa çevrelenmeye çalışılmıştı. Orhan Bey tarafından Mudanya ve Orhaneli’nin hakimiyet altına alınması, Bursa’nın fethi öncesinde atılan önemli adımlardandır.
Bu çabalarla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi
söylenebilir?
A) Bizans ile siyasi ve ekonomik ilişkileri artırmayı
3.
Osman Bey ilk dönemlerinde, Bizans merkezi otoritesinden bağımsız hareket etmeye başlayan Rum tekfurların üzerine gitmiştir. Bu dönemde Bizans’ın merkezi yönetimi ile çatışmaya girişilmemiştir.
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
unsurlarından hangilerine bağlı olarak geciktiği
savunulabilir?
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
7.
10. Osmanlıların Timur Devleti karşısında aldığı Ankara
Osmanlı Beyliği, Orhan Gazi Dönemine kadar önce
Anadolu Selçuklularına, daha sonra da İlhanlılara vergi ödemiştir. Orhan Gazi Döneminden itibaren başka
bir devlete vergi ödenmesi uygulaması terk edilmiştir.
Savaşı yenilgisinin en önemli sonuçlarından biri, Anadolu’daki Türk beyliklerinin yeniden bağımsız olması
ve Osmanlıların toprak kaybına uğramalarıdır.
Bu politika değişikliği;
Buna göre,
I. Osmanlı Beyliği çok uluslu bir devlet haline gelmiştir.
I. Osmanlıların egemenlik alanlarının daralması,
II. Anadolu siyasi birliğinin ortadan kalkması,
II. Osmanlı Beyliği’nin otoritesi güçlenmiştir.
III. Osmanlı Devleti’nin Müslüman devletlerle olan
mücadelesinin son bulması
III. Osmanlılar tam bağımsız olarak hareket etmeye
başlamışlardır.
olgularından hangileri alınan yenilginin doğurduğu sonuçlardan biri değildir?
yargılarından hangilerini destekler nitelikte değildir?
A) Yalnız I
D) I ve II
8.
B) Yalnız II
E) II ve III
A) Yalnız I
C) Yalnız III
D) II ve III
belirgin bir yöntem bulunmuyordu. Bu durum çok defa
taht kavgalarına yol açmıştır. Özellikle Kuruluş Döneminde yaşanan Fetret Devri bu anlamda devlete büyük zarar vermiştir.
Osman Gazi’nin bu istekleriyle,
Bu bilgiler dikkate alındığında;
I. halkın beyliğe olan bağlılığının artırılması,
I. Yabancı devletlerin Osmanlı iç işlerine karışması
önlenmeye çalışılmıştır.
II. hoşgörülü bir yönetim sergilenerek toplumsal düzenin korunması,
II. Taht mücadeleleri devletin siyasi istikrarını bozmuştur.
III. beyliğin siyasi varlığının uzun sürmesi
III. Siyasi güç kaybına uğranmıştır.
hedeflerinden hangilerine ulaşmayı amaçladığı savunulabilir?
D) I ve II
9.
B) Yalnız II
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
C) Yalnız III
A) Yalnız I
E) I, II ve III
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Bu durum dikkate alındığında;
I. Ekonomik gelir kaynakları azalmıştır.
II. Avrupalı devletlerle birlikte hareket edilmiştir.
I. fetihlerin kalıcı hale getirilmesi,
III. Güçlü ve disiplinli bir ordunun varlığı zorunlu hale
gelmiştir.
II. Balkan uluslarının Türkleştirilmesi,
III. devlet otoritesinin güçlendirilmesi
yargılarından hangilerinin Osmanlı Devleti için geçerli olduğu söylenebilir?
olgularından hangileriyle ilgili olduğu savunulabilir?
B) Yalnız III
E) II ve III
A - C - A
B) Yalnız II
raklarında bu bölgedeki krallıklarla, Anadolu’da ise Türk
beylikleri ile mücadele etmek durumunda kalmıştır.
Bu politikanın,
D) I ve III
D) II ve III
12. Osmanlılar, Yıldırım Bayezid Döneminde Balkan top-
Osmanlı Devleti Kuruluş Dönemi boyunca ortaya koyduğu fetih çabaları sırasında bazı ilkeleri esas almıştır. Bunlardan bazıları, egemenlik altına alınan bölgelerdeki halkla kaynaşılması, din ve inanç serbestliği
tanınması ve vergilerin hafifletilmesidir.
A) Yalnız I
C) Yalnız III
E) I, II ve III
11. Osmanlı Devleti’nde tahtın sahibinin belirlenmesi için
Osman Gazi, kendisinden sonra Osmanlı Beyliği’nin
yönetimini üstlenecek olan Orhan Gazi’ye vasiyetinde,
halkına adaletli davranmasını, insanlara din ve inanç
özgürlüğü sağlamasını istemiştir.
A) Yalnız I
B) Yalnız II
l
C) I ve II
D - E - B
A) Yalnız I
l
A - E - D
l
D) I ve III
B) Yalnız III
C - D - B
E) II ve III
C) I ve II
27
01.9 BEYL‹KTEN DEVLETE (1300 - 1453)
1.
Osmanlı Devleti'nde ekili toprağını nedensiz yere terk
eden kişilerden çiftbozan vergisi ceza olarak alınırdı.
4.
Bu uygulamanın,
I. gayrimüslim unsurları kontrol altında tutma,
Osmanlı Devleti'nde kendilerine tahsis edilen dirlik
toprakların vergilerini toplamakla görevlendirilen sipahiler, köylülerin tohum, gübre gibi ihtiyaçlarının karşılanmasında yardımcı olurlardı.
II. tarım üretimini koruma,
Bu uygulamanın aşağıdakilerden hangisini güçlendirdiği savunulabilir?
amaçlarından hangilerine yönelik olduğu söylenebilir?
B) Tarım üretiminin korunmasını
III. tarım topraklarının boş kalmasını engelleme
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
A) Hayvan yetiştiriciliğini
C) Sınır güvenliğini
C) Yalnız III
D) Kültürel ilişkileri
E) Esnaf arasındaki dayanışmayı
Osmanl› Devleti'nde topraklar›n ekilmemesinin ne tür
sonuçlar do¤uraca¤›n› düflününüz.
5.
2.
Osmanlı ülkesinde Gelibolu'da üretilen yelken bezleri
daha pahalı olmasına karşın yabancılar tarafından
tercih ediliyordu.
Bu durum, aşağıdakilerden hangisinin bir sonucudur?
Aşağıdakilerden hangisinin Osmanlı maliyesinin
güçlenmesine katkı sağladığı savunulabilir?
A) Yabancı ülkelerin kapitülasyon elde etmeye çalışmasının
A) Tımar sisteminin bozulması
B) Avrupalılara askeri üstünlük sağlanmasının
B) İltizam usulünün yozlaşması
C) Dokumacılıkta ileri düzeyde olunmasının
C) Karadeniz ticaret yoluna egemen olunmaya çalışılması
D) Osmanlı donanmasının güçlü olmasının
D) Coğrafi Keşifler'in gerçekleşmesi
E) Osmanlıların ticaret yollarına egemen olmaya çalışmalarının
E) Savaşların uzaması
Seçenekleri Osmanl› aç›s›ndan olumlu veya olumsuz
olarak de¤erlendirmek cevab› bulman›z› kolaylaflt›racakt›r.
6.
3.
Aşağıda Divan görevlileri ve sorumlu oldukları alanlar
verilmiştir.
Bu eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?
A) Defterdar — Mali işlerden sorumludur.
B) Kazasker — Adalet teşkilatından sorumludur.
C) Nişancı — Tapu-tahrir işlerinden sorumludur.
D) Reisülküttap — Donanma komutanıdır.
E) Sadrazam — Divan'a başkanlık eder.
28
Başlangıçta sayıları az olan Yeniçeriler, kapıkulu askerleri arasında zamanla ayrı bir önem kazanarak bütün sistemin temel taşı olmuş, diğer sınıflar ise yardımcı güç haline dönüşmüşlerdir.
Buna göre, aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir?
A) Yeniçeriler ekonomik yapı üzerinde etkinlik kurmuşlardır.
B) Osmanlı ordusunda dengeler zaman içinde değişmiştir.
C) Avrupa orduları taklit edilmiştir.
D) Ordunun savaş kabiliyeti artmıştır.
E) Hükümdarın ordu üzerindeki otoritesi güçlenmiştir.
7.
10. Osmanlı Devleti'nde bazı asker ve devlet memurlarına
Osmanlı Devleti'nde kadılar, yapmış oldukları yargı
görevleri ve mahkemelerce yapılan her türlü hukuki işlem için taraflardan miktarları kanunlarla belirlenen bir
harç almakta ve geçimlerini bununla sürdürmekteydiler.
bir kısım bölgelerin vergi gelirlerinin hizmet karşılığı
verilmesine tımar denir.
Bu uygulamanın, aşağıdakilerden hangisine yönelik olduğu olduğu söylenebilir?
Bu uygulama dikkate alındığında,
A) Devletin maaş yükünden kısmen kurtulmasına
I. Kadılara hazineden maaş ödemesi yapılmamıştır.
B) Ticari faaliyetlerin kontrol edilmesine
II. Kadılar halk üzerinde baskı kurmuştur.
C) Lonca sisteminin yaygınlaştırılmasına
III. Siyasi görevliler mahkemeler üzerinde etkili olabilmişlerdir.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
8.
B) Yalnız II
E) II ve III
D) Halkın dini özgürlüklerinin korunmasına
E) Devlet yöneticilerinin kontrol altında tutulmasına
C) Yalnız III
11.
Osmanlılar gerekli görülen yerlere veya yeni kurulan
şehirlere iskan politikası izlemekle birlikte ihtiyaç olmadan yer değiştirilmesine ilke olarak karşıydılar.
– I. Mehmet Döneminde itibaren artan asker ihtiyacının bir bölümü Balkan topraklarında yaşayan
Hıristiyan ailelerin çocuklarının seçilmesiyle karşılanmaya başlamıştır.
Bu politikanın,
I. üretimin aksaması,
II. vergi gelirlerinin düşmesi,
Bu bilgilere bakılarak,
III. askeri mücadelelerin yoğunlaşması
I. Fetih hareketleri için gerekli insan kaynağı sağlanmaya çalışılmıştır.
sorunlarından hangilerinin yaşanmasını önlemeye
yönelik olduğu savunulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
9.
B) Yalnız II
E) II ve III
– Osmanlı Devleti’nde ilk dönemlerde, asker ihtiyacının bir bölümü savaş esiri Hıristiyan gençlerden
karşılanıyordu.
II. Merkezi otorite güçlendirilememiştir.
C) Yalnız III
III. Asker sayısının artırılması gereği ortaya çıkmıştır.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
Osmanlı Devleti'nin XVI. yüzyıldaki genel nüfusunun
% 60’ının Müslüman, % 40’ının gayrimüslim unsurlardan oluştuğu bilinmektedir.
D) I ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
12. Aşağıdakilerden hangisi Osmanlıların temel eğitim
Bu bilgilere bakılarak,
kurumu olan medreseler için söylenemez?
I. Çok uluslu toplum yapısı vardır.
II. Müslümanlar azınlık durumuna gelmişlerdir.
A) İlk medrese Orhan Bey tarafından İznik'te açılmıştır.
yargılarından hangilerinin doğru olduğu söylenemez?
C) Kuruluş Döneminde çeşitli ülkelerden müderrisler
getirilmiştir.
III. Farklı dinlerden insanlar birarada yaşamışlardır.
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
E - C - D
l
B) Medreselerde pozitif bilimler de öğretilmiştir.
D) Medreseler vakıflar tarafından desteklenmiştir.
C) Yalnız III
B - C - B
E) Askeri eğitim medreselerde yapılmıştır.
l
A - D - B
l
A - D - E
29
01.10 BEYL‹KTEN DEVLETE (1300 - 1453)
1.
Osmanlı Devleti Rumeli’de iskan uyguladığı topraklarda geriye göçün yaşanmaması ve toplumsal
huzurun bozulmaması amacıyla,
4.
I. iskan edilen ailenin bütün ihtiyaçlarını devlet tarafından karşılama,
A) Beni Ahmer Devleti
B) Büyük Selçuklu Devleti
II. iskan edilen aileden belirli bir süre vergi almama,
C) Altınorda Devleti
III. iskan edilen ailelerin geçerli bir sebep olmaksızın
eski yerlerine dönmelerini yasaklama
D) Anadolu Selçuklu Devleti
E) Eyyübiler Devleti
yöntemlerinden hangilerini uygulamıştır?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Osmanlı Devleti kurulduğu sırada Doğu Avrupa’da
hüküm süren Türk devleti aşağıdakilerden hangisidir?
5.
I. Murat Döneminde Balkanlarda yapılan savaşlardan
bazıları şunlardır:
I. I. Meriç Savaşı
II. II. Meriç Savaşı
2.
III. I. Kosova Savaşı
Osmanlı Devleti'nin ilk dönemleriyle ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?
IV. Ploşnik Savaşı
Bunlardan hangileri kaybedilmiştir?
A) Osman Bey, Ertuğrul Gazi’nin 1281 yılında ölümü
üzerine beyliğin başına geçmiştir.
A) Yalnız I
B) Osman Bey, İlhanlı Devleti'nin yıkılması üzerine
bağımsızlığını ilan etmiştir.
C) Osman Bey’in Şeyh Edebalının kızıyla evlenmesi,
Türkmenler üzerindeki nüfuzunu güçlendirmiştir.
D) Osman Bey Döneminde düzenli olarak Bizans topraklarında fetihler yapılmıştır.
6.
E) Osmanlılar ilk dönemlerinde Kastamonu uç beylerinden Çobanoğullarına bağlıydı.
3.
durumlarından hangileri etkili olmuştur?
III. Yalvaç, Karaağaç, Beyşehir ve Seydişehir toprakları satın alındı.
Osmanlı Devleti bu bölgeleri hangi devlet veya
beyliklerden almıştır?
III
A) Bizans
Germiyanoğulları Hamitoğulları
C) İlhanlılar
Hamitoğulları
E) Bizans
Menteşeoğulları
Saruhanoğulları
Karesioğulları
D) Hamitoğulları Germiyanoğulları Karesioğulları
30
İlhanlı
I. Murat Döneminde başlatılan Pençik Sistemi'nin
zamanla yetersiz kalmasında,
III. Venediklilerle yapılan deniz savaşının kaybedilmesi
A) Yalnız I
D) I ve II
II. Kütahya Tavşanlı ve Emet çeyiz olarak alındı.
B) Hamitoğulları Bizans
E) I, II ve IV
II. devşirme sistemine geçilmesi,
I. Çimpe Kalesi hediye olarak alındı.
II
C) Yalnız IV
I. dış fetihlerde duraklama yaşanması,
Osmanlı Devleti’nin Kuruluş Döneminde:
I
D) I ve II
B) Yalnız II
7.
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Osmanlı Devleti'nin Kuruluş Dönemindeki isyanlardan
bazıları şunlardır:
I. Şeyh Bedrettin İsyanı
II. Düzmece Mustafa İsyanı
III. Buçuktepe İsyanı
Bu isyanlardan hangileri dini nitelik taşımaktadır?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
8.
A) Niğbolu
B) Sazlıdere
D) Sırpsındığı
9.
12. Osmanlı Devleti’yle Germiyanoğulları ilişkileri
Osmanlı Devleti'nin Balkanlarda yaptığı aşağıdaki
savaşlardan hangisi sadece Sırplarla yapılmıştır?
E) Çirmen
hakkında aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) Osmanlı Devleti’nin Balkanlarda Haçlılarla yaptığı
savaşlarda bazen yardımcı kuvvet göndermişlerdir.
C) Ploşnik
B) I. Bayezit’in Germiyanoğlu Süleyman Şah’ın kızıyla evlenmesi sonucu Kütahya Tavşanlı, Emet, ve
Simav bölgeleri Osmanlı'ya çeyiz olarak verilmiştir.
Aşağıdakilerden hangisi I. Bayezit (Yıldırım) Dönemi gelişmeleri arasında yer almaz?
C) I. Bayezit Döneminde beyliğin siyasi varlığına son
verilmiştir.
A) İlk Osmanlı tersanesinin kurulması
D) Ankara Savaşından sonra tekrar bağımsız olmuştur.
B) İlk vezirlik sisteminin uygulanması
E) II. Murat Döneminde yapılan savaşla beyliğin varlığına kesin olarak son verilmiştir.
C) Anadolu Hisarı’nın yaptırılması
D) İstanbul’da ilk Türk mahallesinin kurulması
E) Timurla Ankara Savaşı’nın yapılması
13. Osmanlı Devleti'nin Kuruluş Dönemindeki denizci-
10. Osmanlı Devleti’nin Kuruluş Dönemindeki isyanlardan
lik faaliyetleriyle ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?
bazıları şunlardır:
– Mustafa Çelebi İsyanı
A) İlk olarak Karesi Beyliğinin donanmasından yararlanılmıştır.
– Şehzade Mustafa İsyanı
– Buçuktepe İsyanı
B) İlk deniz üssü Aydıncık’ta kurulmuştur.
Bu isyanlar aşağıdaki hükümdarlardan hangisi döneminde ortaya çıkmıştır?
A) I. Murat
C) Orhan Bey
C) Donanmayla ilk olarak Çimpe Kalesi alınmıştır.
D) İlk tersane Gelibolu’da kurulmuştur.
B) I. Mehmet
E) I. Bayezit
E) Venediklilerle yapılan ilk deniz savaşı kaybedilmiştir.
D) II. Murat
14. Osmanlı hükümdarı II. Murat Döneminde, Haçlı ordularıyla,
– Niş civarında,
11. Osmanlı Devleti’nin Kuruluş Dönemindeki gelişmelerden bazıları şunlardır:
– İzladi civarında,
– Yalvaç civarında
I. Karamanoğulları’yla Osmanlı Devleti arasında ilk
defa savaş yapılmıştır.
savaşlar yapılmıştır.
II. Edirne Sarayında Enderun Mektebi ilk defa kurulmuştur.
Aşağıdakilerden hangisi bu savaşların ortak özelliklerinden biridir?
III. Haçlılarla ilk defa savaşılmıştır.
A) Balkanların kesin Türk yurdu olması
IV. Devşirme Kanunu çıkarılmıştır.
B) Haçlıların Türklere bir daha saldırmaya cesaret
edememesi
V. Anadolu Beylerbeyliği kurulmuştur.
Bunlardan hangileri I. Murat Dönemiyle ilgili değildir?
A) I ve II
B) II ve III
D) IV ve V
C) Anadolu Türk beyliklerinden destek alınması
D) Osmanlıların yenilgisiyle sonuçlanması
C) III ve IV
E) Türklerin Balkanlardan atılamayacağının anlaşılması
E) II, IV ve V
E - E - A
l
C - C - A - A
l
E - B - D - D
l
E - C - D
31
01.11 BEYL‹KTEN DEVLETE (1300 - 1453)
1.
Anadolu’da,
– Malazgirt Savaşı’ndan sonra I. Beylikler Dönemi,
4.
– Kösedağ Savaşı’ndan sonra II. Beylikler Dönemi,
Osmanlı Devleti’nin Kuruluş Döneminde gerçekleşen aşağıdaki gelişmelerden hangisiyle sınırların
genişlemesi arasındaki ilişki daha azdır?
A) “Ülke toprakları padişah ve oğullarının malıdır” anlayışının geçerli hale getirilmesi
– Ankara Savaşı’ndan sonra III. Beylikler Dönemi,
yaşanmıştır.
B) Tımarlı Sipahi teşkilatının kurulması
Buna göre,
C) Yeniçeri Ocağı’nın kurulması
D) Rumeli Beylerbeyliği’nin kurulması
I. Karesioğulları,
E) Rumeli Kazaskerliği’nin kurulması
II. Karamanoğulları,
III. Aydınoğulları
beyliklerinden hangileri II. ve III. Beylikler Dönemi'nde hüküm sürmüştür?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
5.
Osmanlı Devleti’nin Kuruluş Döneminde aşağıdakilerden hangisinin varlığından söz edilemez?
A) Saruhanoğulları
2.
B) Aydınoğulları
C) Menteşeoğulları
D) Karesioğulları
E) Danişmentoğulları
Osmanlı Devleti’nde I. Bayezit Dönemine ait aşağıdaki gelişmelerden hangisi Anadolu’da siyasi birliğin sağlandığını kanıtlar niteliktedir?
A) Niğbolu’da Haçlı ordusunun bozguna uğratılması
B) İstanbul’un kuşatılması
C) Gelibolu’da tersane kurulması
D) Anadolu Beylerbeyliği’nin kurulması
E) Kendisine halife tarafından “Sultan-ı İklim-i Rum
unvanının verilmesi
3.
6.
İlk defa Orhan Bey Döneminde açılan Osmanlı
medresesi aşağıdaki şehirlerden hangisinde açılmıştır?
A) Bursa
B) İznik
D) Balıkesir
C) İzmit
E) Tekirdağ
I. Murat Döneminde Balkanlarda yapılan savaşlardan
bazıları şunlardır:
I. Sazlıdere Savaşı
II. Sırpsındığı Savaşı
7.
III. Çirmen Savaşı
IV. I. Kosova Savaşı
V. Ploşnik Savaşı
Bu savaşların oluş sırası hangi seçenekte doğru
olarak verilmiştir?
A) I - II - III - V - IV
C) III - IV - V - I - II
B) II - III - IV - V - I
D) IV - V - I - II - III
E) V - I - II - III - IV
32
Osmanlı Devleti’nde Bursa ve Edirne şehirlerinin
başkent yapılması aşağıdaki seçeneklerde verilen
hangi hükümdarlar dönemindedir?
Bursa
A)
Osman Bey
C)
I. Mehmet
B)
D)
E)
Edirne
Orhan Bey
Orhan Bey
I. Murat
I. Murat
I. Bayezit
I. Bayezit
II. Murat
I. Mehmet
8.
11. Osmanlı Devleti'nde aşağıdaki şehirlerden hangisi
Aşağıdaki hükümdarlardan hangileri döneminde
Haçlı ordularıyla savaşlar yapılmıştır?
Bizans’tan alınmamıştır?
A) Bursa
A) Orhan Bey - Osman Bey - I. Murat
B) Orhan Bey - I. Murat - I. Bayezit
D) İzmit
C) I. Murat - I. Bayezit - II. Murat
B) Çanakkale
C) Kırklareli
E) Tekirdağ
D) I. Murat - I. Mehmet - II. Murat
E) I. Bayezit - I. Mehmet - II. Murat
12. Osmanlı Devleti ile Haçlı orduları arasında yapılan
Sırpsındığı Savaşı’nın sonuçları arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
A) Balkanlarda Macar etkisi kırıldı.
9.
B) Türkler Balkanlarda hızla ilerlemeye başladı.
C) Edirne fethedildi.
Osmanlı'nın Kuruluş Döneminde yapılan savaşlardan
bazıları şunlardır:
D) Bulgar Krallığı Osmanlı egemenliğini kabul etti.
E) Trakya’nın fethi tamamlandı.
I. Bafeon Savaşı
II. Palekanon Savaşı
III. I. Meriç Savaşı
Bu savaşlar I. Murat, Orhan Bey ve I. Osman’la ilişki bakımından aşağıdaki seçeneklerden hangisinde doğru olarak sıralanmıştır?
A)
I. Murat
Orhan Bey
I. Osman
II
III
I
II
I
I
B)
C)
III
E)
III
D)
II
13. II. Murat Döneminde Macarlar-Edirne Segedin Antlaşması’nın imzalanmasında aşağıdakilerden hangisinin etkili olduğu ileri sürülemez?
III
I
A) Karamanoğulları’nın isyan etmesinin
B) Arnavutluk’ta İskender Bey’in isyan etmesinin
II
C) Haçlılarla yapılan savaşın devam ediyor olmasının
III
II
D) Oğlu II. Mehmet’i tahta geçirmek istemesinin
I
E) Aynı anda hem Anadolu’da hem de Balkanlarda
mücadele etmenin zor olmasının
Bafeon Savafl›n›n Koyunhisar, Palekanon Savafl›'n›n
Maltepe, I. Meriç Savafl›'n›n ise S›rps›nd›¤› Savafl› oldu¤unu unutmayal›m.
14. Osmanlı Devleti'nin Kuruluş Dönemindeki gelişmelerden bazıları şunlardır:
10. Osmanlı Devleti’nin kurulduğu yıllarda çevresindeki
devletlerden bazıları şunlardır:
– İlk Osmanlı parası bastırılmıştır.
– İlk defa bir Türk beyliğine son verilmiştir.
I. Altınorda
– İlk defa defterdarlık teşkilatı kurulmuştur.
II. Bizans
– İstanbul ilk defa kuşatılmıştır.
III. Memlük
IV. İlhanlı
Yukarıdaki gelişmelerle aşağıdaki hükümdarlardan hangisi arasında ilişki kurulamaz?
Osmanlı Devleti’nin bunlardan hangileriyle doğrudan ilişki kurduğu ileri sürülemez?
A) Yalnız I
D) I ve IV
B) Yalnız III
E) II ve III
E - D - A
l
A) I. Murat
C) Osman Bey
C) Yalnız IV
A - E - B - B
l
C - E - A
l
B) Orhan Bey
E) I. Bayezit
B - C - D - D
D) I. Mehmet
33
01.12 BEYL‹KTEN DEVLETE (1300 - 1453)
1.
Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Devleti'nde,
– I. Bayezit,
4.
Aşağıdakilerden hangisi hediye yoluyla Osmanlı
topraklarına katılmıştır?
A) Isparta
– I. Murat,
– II. Murat
dönemlerinin ortak özelliklerinden biridir?
A) İstanbul’un kuşatılması
B) Veraset anlayışında değişiklik yapılması
C) Haçlı ordularıyla savaşılması
5.
D) Bir padişahın iki kez tahta çıkması
B) Konya
D) Karaman
E) Çimpe
XV. yüzyılda Anadolu’da,
– Osmanlı şehzadeleri arasında taht kavgalarının
olması
– Beyliklerin tekrar ortaya çıkması
E) Bazı beyliklerin savaş yapmaksızın Osmanlı topraklarına katılması
– Osmanlı Devleti’nin yıkılma tehlikesi geçirmesi
aşağıdakilerden hangisinin bir sonucudur?
A) Sırpsındığı Savaşı
2.
C) Bilecik
C) I. Kosova Savaşı
B) Ankara Savaşı
D) Çirmen Savaşı
E) Varna Savaşı
I. Murat Döneminde Balkanlarda yapılan savaşlardan
bazıları şunlardır:
I. Sazlıdere Savaşı
II. Sırpsındığı Savaşı
6.
III. Çirmen Savaşı
IV. I. Kosova Savaşı
V. Ploşnik Savaşı
3.
B) I ve III
D) II, IV ve V
A) İstanbul’un kuşatılması
C) II, III ve IV
E) III, IV ve V
Osmanlı Beyliği’nin gerek İlhanlı Devleti ve gerekse Türkiye Selçuklularına şeklen olan bağlılığının
sona erdiğinin kanıtı olarak aşağıdakilerden hangisi gösterilebilir?
A) Osman Bey’in kendi adına para bastırması
B) Osman Bey’in Ahi liderlerinden olan Şeyh Edebalı’nın kızıyla evlenmesi
C) Bizans’tan toprakların ele geçirilmesi sonucu Türkmen beylerinin Osman Bey’in etrafında toplanmaya başlaması
D) İlhanlıların, son Selçuklu hükümdarı olan III. Alaattin Keykubat’ı İran’a götürmeleri
E) Osman Bey’in Bilecik’i fethederek beyliğin merkezini buraya taşıması
34
II
I
Bunlardan hangileri Haçlı ordularına karşı yapılmamıştır?
A) I ve II
Aşağıdaki seçeneklerden hangisinde II.’de verilen,
I.’de verilenin sonucu değildir?
7.
Niğbolu Savaşı
B) Edirne ve Kırklareli’nin
fethi
Sırpsındığı Savaşı
D) II. Mehmet’in tahta
geçmesi
Varna Savaşı
C) Ploşnik Savaşı
I. Kosova Savaşı
E) Fetret Devrinin
başlaması
Ankara Savaşı
Osmanlı Devleti'nin Rumeli’deki uygulamalarından
bazıları şunlardır:
I. Bölgeye yoğun miktarda konar göçer nüfus yerleştirilmiştir.
II. Bölgede yol, köprü, medrese, han, hamam köprü
yapımı gibi imar faaliyetlerine önem verilmiştir.
III. Bazı Balkan ülkeleri vergiye bağlanmıştır.
Bunlardan hangileri Osmanlıların Balkanları vatan
olarak gördüğünün bir kanıtıdır?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
8.
A) Niğbolu
B) Sazlıdere
D) Sırpsındığı
9.
12. Osmanlı Devleti'nin Kuruluş Dönemindeki gelişmeler-
Osmanlı Devleti'nin Balkanlarda yaptığı aşağıdaki
savaşlardan hangisi Edirne ve Kırklareli’nin fethine tepkinin bir sonucudur?
E) Çirmen
den bazıları şunlardır:
– İlk Osmanlı Medresesi açıldı.
C) Ploşnik
– Enderun Mektebi açıldı.
– İlk tersane açıldı.
– İlk deniz üssü kuruldu.
Yukarıdaki gelişmelerle aşağıdaki şehirlerden
hangisi arasında ilişki kurulamaz?
Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Devleti’nin Rumeli’de izledikleri iskân siyasetinin sonuçlarından
biri değildir?
A) Aydıncık
B) İznik
D) Gelibolu
A) Konar göçer Türkmenlerin yerleşik hayata geçişleri sağlandı.
E) Bilecik
C) Edirne
B) Devşirme sistemi yaygınlaştı.
C) Yeni fethedilen yerler Türkleştirilmiş oldu.
D) Fethedilen bölgelerin elde tutulması ve savunulması kolaylaştı.
13. Timur’un yenilgiye uğrattığı Karakoyunlu hükümdarı
Kara Yusuf ile Bağdat hakimi Ahmet Celayir güvenli
bir yer olarak gördükleri Osmanlı ülkesine sığınmışlardır.
E) Gayrimüslim halka Osmanlıdan önceki yönetimden, kültürel ve ekonomik açıdan daha rahat bir
yaşam sunularak Osmanlı'ya bağlılıkları sağlandı.
Yukarıda verilen bilgilere dayanılarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir?
A) Müslüman olmayan yabancılar Osmanlı ülkesinde
güven içindedir.
B) I. Bayezit Döneminde ülkedeki Hıristiyan nüfus artmıştır.
10. Osmanlı Devleti'nde aşağıdaki şehirlerden hangi-
sinin ele geçirilmesi fetihlerin sadece Anadolu’yla
sınırlı kalmadığının bir kanıtıdır?
A) Bursa
B) İzmit
D) Balıkesir
E) Bilecik
C) Osmanlı, döneminin güçlü devletlerinden biridir.
D) Müslümanlar arasında hoşgörü yoktur.
C) Edirne
E) Timur, sadece Müslüman devletlerle savaşmıştır.
11. Osmanlı Devleti’nin Kuruluş Döneminde bazı topraklar hediye, bazı topraklar vasiyet, bazı topraklar ise
savaş yoluyla ele geçirilmiştir.
14. Osmanlı Devleti’nin Kuruluş Dönemindeki savaşlardan bazıları şunlardır:
Aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi bu bilgiye uygundur?
Hediye
Vasiyet
I. Bafeon Savaşı
II. Palekanon Savaşı
Savaş
A) Bizans
Germiyanoğulları Aydınoğulları
C) İlhanlılar
Hamitoğulları
E) Bizans
Menteşeoğulları
B) Hamitoğulları Bizans
III. I. Meriç Savaşı
IV. Niğbolu Savaşı
Saruhanoğulları
Bunlardan hangileri Balkanların fethiyle ilgilidir?
Karesioğulları
D) Hamitoğulları Germiyanoğulları Karesioğulları
C - B - A
l
A) I ve II
İlhanlı
E - B - E - D
l
B) I ve III
D) III ve IV
D - B - C - A
l
E - C - D
C) II ve III
E) II, III ve IV
35
01.13 BEYL‹KTEN DEVLETE (1300 - 1453)
1.
Osman Bey’in ilk dönemlerinde Kayılar yaylaya gittiklerinde emanetlerini Bilecik Kalesi’ne bırakırlardı. Yayladan dönüşlerinde Bilecik tekfuruna hayvansal ürünler ve el dokuması ürünlerden hediyeler getirirlerdi.
4.
– Anadolu beyliklerine bağımsızlıklarının geri verilmesi,
Bu durum,
– Osmanlı şehzadelerinden birinin Timur Devleti’ne
rehin olarak gönderilmesi,
I. Bilecik tekfuruyla dostluk ilişkileri kurulduğu,
– Timur’un üstünlüğünü gösteren külah ve kemerin
Yıldırım Bayezit tarafından kabul edilmesi
II. taşınabilir sanat eserleri meydana getirdikleri,
III. sosyal yaşam tarzlarının yarı göçebeliğe dayandığı
yargılarından hangilerini doğrular?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
Ankara Savaşı öncesinde Timur Osmanlı Devleti’nden,
gibi isteklerde bulunmuştur.
Timur’un bu istekleri,
C) I ve II
I. Osmanlı Devleti'nin bağımsızlığını hiçe sayma,
E) I, II ve III
II. Osmanlı Devleti'nin iç işlerine karışma,
III. dostluk ilişkilerini geliştirme
tutumlarından hangilerini benimsediğini gösterir?
A) Yalnız I
2.
D) I ve III
Osmanlı Beyliği'nin,
I. Türk beyliklerine karşı barışçı politika izlemesi,
II. Bizans’a karşı genişleme siyaseti izlemesi,
5.
III. “Ülke toprakları hükümdar ve ailesinin ortak malıdır.” anlayışını benimsemesi
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) I ve II
I. Bayezit Döneminde Arnavutluk ve Karadağ’ın Osmanlı üstünlüğünü kabul etmeleri sağlanmış, Macar
kralı Sigismund yenilgiye uğratılmış ve Eflak Osmanlıya bağlanmıştır.
Bu durum I. Bayezit dönemiyle ilgili aşağıdakilerden hangisini doğrulamaz?
özelliklerinden hangileri Gaziyân-ı Rum adı verilen
Türkmen toplulukları ve Ahilerin desteğini almasında etkili olmuştur?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
A) Balkanlardaki üstünlük korunmuştur.
B) Devletin egemenlik alanı genişletilmiştir.
C) Yalnız III
C) Dış vergi gelirleri artırılmıştır.
E) I, II ve III
D) Sadece Balkanlara yönelik seferler yapılmıştır.
E) Değişik uluslarla savaşılmıştır.
3.
Osmanlı Devleti'nin çok uluslu bir yapı kazanmasında,
I. göçebe aşiretleri yeni fethedilen bölgelere yerleştirmesi
II. Batı yönünde genişlemesi,
III. hukuk kurallarını şer’i ve örfi esaslara dayandırması
durumlarından hangileri etkili olmuştur?
A) Yalnız I
D) I ve II
36
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
6.
II. Murat Döneminde Haçlılarla yapılan 1444 Varna
ve 1448 II. Kosova Savaşları'nın kazanılmasının,
I. Balkanlarda Osmanlı hakimiyetinin kesinleşmesi,
II. Osmanlı Devleti'nin Balkanlarda ilerlemesini engelleyecek önemli bir gücün kalmaması,
III. Osmanlı Devleti'nin İslam dünyasındaki itibarının
artması
sonuçlarından hangilerini doğurduğu söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
7.
I. Murat Döneminde Edirne Sarayı'nda açılan Enderun
Mektebi, II. Murat Döneminde geliştirilerek okutulan
dersler arasına pozitif bilimler de eklenmiştir.
Bu uygulamanın,
I. Enderun’a daha fazla işlerlik kazandırma,
10. Osmanlı Devleti'nde Divanı Hümayun'un kadıların
verdiği kararlarda temyiz (düzeltme) yapma görevini üstlenmesi,
I. yasama,
II. yürütme,
II. çağın şartlarına uygun devlet adamları yetiştirme,
III. yargı
amaçlarından hangilerine yönelik olduğu söylenemez?
A) Yalnız I
III. Devşirme sistemini yenileme
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız III
E) II ve III
C) I ve II
yetkilerinden hangilerini kullandığının bir kanıtıdır?
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
11. Timur’un yenilgiye uğrattığı Bağdat hükümdarı Ahmet
8.
Osmanlı Devleti'nde ilk divan örgütü Orhan Bey
Döneminde kurulmuş, zamanla divandaki üye sayısı
artırılmıştır.
Divandaki üye sayısının artması,
II. idareci ihtiyacının artması,
D) I ve II
B) Yalnız II
I. Osmanlı ülkesi güvenli bir yer olarak görülmüştür.
II. Osman Devleti, döneminin güçlü devletlerinden
biridir.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
III. ülke yönetiminin kolaylaştırılmak istenmesi
A) Yalnız I
Bu gelişmelere bakılarak,
III. Timur Devleti’yle Osmanlı Devleti sürekli olarak
çatışma halindedir.
I. sınırların genişlemesi,
olgularından hangileriyle ilgilidir?
Celayir ve Karakoyunlu hükümdarı Kara Yusuf Osmanlı Devleti’ne sığınmışlardır.
C) Yalnız III
A) Yalnız I
E) I, II ve III
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
12. I. Murat Döneminde Balkanlarda yapılan aşağıdaki
9.
Osmanlı Devleti kuruluş aşamasından itibaren yönünü
Batıya çevirerek Balkanlarda fetihler gerçekleştirmiş,
Anadolu Türk beylikleriyle savaşmamaya özen göstermiştir.
Osmanlı Beyliği'nin bu politikayı benimsemesinin
sonuçları arasında aşağıdakilerden hangisi gösterilemez?
A) Gaza ve cihat politikasını benimsemesi
B) Balkanlarda yaptığı savaşlarda bazı Anadolu beyliklerinden askeri destek alması
C) Haraç ve cizye gelirlerini artırması
D) Türkmenlere yerleşmeleri için yeni yurtlar bulması
E) Merkezi otoritenin denetim gereksiniminin artması
E - D - B
l
C - D - E
l
savaşlardan hangisi Osmanlı’nın çıkarlarına aykırı
bir şekilde sonuçlanmıştır?
A) Niğbolu
B) Sazlıdere
D) Sırpsındığı
E) Çirmen
C) Ploşnik
13. Orhan Bey Dönemindeki,
I. Aydıncık’ta ilk deniz üssünün kurulması,
II. Yaya ve Müsellem ordusunun kurulması,
III. İlk vezir tayininin yapılması
gelişmelerinden hangileri deniz aşırı fetihler yapılmak istendiğine bir kanıt olabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B - E - A
l
B) Yalnız II
C - D - C - A
E) II ve III
C) Yalnız III
37
01.14 BEYL‹KTEN DEVLETE (1300 - 1453)
1.
II. Murat Döneminde meydana gelen,
I. Edirne-Segedin Antlaşması’nın imzalanması,
4.
A) Batı tarzında düzenli ordu kurulması
II. Varna Savaşı’nın yapılması,
B) Edirne’de Enderun Mektebi’nin açılması
III. Buçuk Tepe İsyanı’nın başlaması
C) Parçalanma tehlikesinin yaşanması
gelişmelerinden hangilerinin ortaya çıkmasında II.
Murat’ın oğlu II. Mehmet’i tahta geçirmesi etkili olmamıştır?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
D) Askeri ve idari teşkilatta gelişmeler yaşanması
E) Medreselerde eğitim yapılması
C) Yalnız III
5.
2.
B) Abdalan-ı Rum adı verilen Alperenlerin bölgenin
Türkleşmesinde etkili olmasının
II. Uzun süreli taht kavgalarına sebep olmuştur.
C) Anadolu’dan konargöçer Türkmenlerin bu bölgeye
yerleştirilmesinin
III. Osmanlı Devleti dağılma tehlikesi geçirmiştir.
Bunlardan hangileri Ankara Savaşı’nın sonuçları
arasında yer alır?
D) I ve II
B) Yalnız II
Osmanlı Devleti’nin Rumeli’ye Türk İslam kimliğini
kazandırmasında aşağıdakilerden hangisinin etkisi yoktur?
A) Rumeli’de imar faaliyetlerine hız verilmesinin
I. Anadolu Türk birliği bozulmuştur.
A) Yalnız I
Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Devleti’nin kuruluş dönemine ait bir özellik değildir?
D) Stratejik noktaların Türkleştirilmesine önem verilmesinin
E) Anadolu Beylerbeyliği’nin kurulmasının
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Osmanl› ordusunun Timur ordusuna yenilmesiyle sonuçlanan Ankara Savafl› Osmanl› Devleti'nde baz›
olumsuz geliflmeler yaflanmas›na sebep olmufltur. Bu sebeple seçeneklerde olumsuz ifadeler aray›n›z.
6.
I. Mehmet’e Osmanlı Devleti'nin II. kurucusu denmesinde onun hangi özelliği etkili olmuştur?
A) Devletin parçalanmasını önlemesi
B) Devşirme sistemini başlatması
C) Şeyh Bedrettin İsyanı’nı bastırması
3.
D) Venedik’le deniz savaşı yapması
E) Kardeşleriyle taht kavgası yapması
Osmanlı Devleti'nde XIV. ve XV. yüzyılda görev yapan
hükümdarlardan bazıları şunlardır:
I. Orhan Bey
II. I. Murat
7.
III. I. Bayezit
IV. II. Murat
V. I. Mehmet
Bunlardan hangileri döneminde Haçlı ordularıyla
savaşlar yapılmıştır?
A) I, II ve III
C) II, III ve V
38
B) II, III ve IV
E) III, IV ve V
D) II, IV ve V
Aşağıdakilerden hangisi Koyunhisar Savaşı’nın
özelliklerinden biri değildir?
A) Türklere İzmit yolu açılmıştır.
B) Bursa tekfurunun öncülüğünde birleşen Rum tekfurları Bizans’tan aldıkları yardımla Osmanlıları
bölgeden atmak için savaşmışlardır.
C) İlk Osmanlı Bizans savaşıdır.
D) Bursa’nın Bizans’la kara bağlantısı kesilmiştir.
E) Bursa ilk defa kuşatılmıştır.
8.
12. Aşağıdakilerden hangisi I. Murat Döneminde görü-
I. Dini niteliklidir.
len gelişmelerden biridir?
II. Taht kavgasıdır.
III. I. Mehmet Döneminde çıkmıştır.
A) İstanbul’un kuşatılması
B) İlk tersanenin kurulması
Bunlardan hangileri Şeyh Bedrettin İsyanı ile Düzmece Mustafa İsyanı'nın ortak özelliğidir?
A) Yalnız I
D) I ve II
9.
B) Yalnız II
C) Halifeden Sultan unvanının alınması
D) Enderun Mektebi’nin açılması
C) Yalnız III
E) Timur’la Ankara Savaşı’nın yapılması
E) I, II ve III
Edirne Segedin Antlaşması'nın,
I. Bulgaristan’daki Osmanlı egemenliği tanınacak,
II. Sırp Despotluğu tekrar kurulacak,
III. Eflak Beyliği Macar egemenliğinde kalacak
hükümlerinden hangileri Osmanlı Devleti’nin çıkarlarıyla çelişir?
A) Yalnız I
D) II ve III
B) Yalnız II
13. Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı padişahı II. Mu-
C) Yalnız III
rat Dönemine ait gelişmeler arasında yer almaz?
E) I, II ve III
A) Enderun Mektebi’nde pozitif bilimler okutulmaya
başlandı.
B) Mustafa Çelebi İsyanı bastırıldı.
C) Hamitoğulları toprakları satın alındı.
D) Şehzade Mustafa İsyanı bastırıldı.
10. Aşağıdakilerden hangisi I. Bayezit Dönemi geliş-
E) Germiyanoğulları Beyliği vasiyet yoluyla Osmanlıya katıldı.
melerinden biridir?
A) Fetret Devrinin sona ermesi
B) Memlüklerden Malatya ve Elbistan’ın alınması
C) İlk deniz savaşının yapılması
D) Karamanoğulları ile ilk defa savaşılması
E) “Ülke hükümdar ve oğullarının malıdır” anlayışının
geçerli kılınması
11. Siyasi varlıklarına son verilen Karesioğulları, Aydı-
14. Osmanlı Devleti'nin ikinci kurucusu sayılan Çelebi
noğulları, Saruhanoğulları ve Menteşeoğulları'nın
Osmanlı Devleti'ne aşağıdakilerden hangisinde
katkı sağladığı ileri sürülemez?
Mehmet Dönemi gelişmeleri arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
A) Aydınoğulları’ndan İzmir’in alınması
A) Denizcilik faaliyetlerinde gelişme
B) Saruhanoğulları Beyliğine son verilmesi
B) Donanma kurma ve geliştirme
C) Tekeoğulları’nın Osmanlı’ya bağlanması
C) Yaklaşan Timur tehlikesini önleme
D) Timur’un elinden kaçarak Anadolu’ya gelen Mustafa Çelebi’nin idam edilmesi
D) Ticareti geliştirme
E) Anadolu Türk siyasi birliğini sağlama
A - E - B
l
A - E - A - E
E) Dini ayaklanma çıkması
l
C - D - B - C
l
D - C - D
39
Birlikte Çözelim
Çözüm 13 / 8
Osmanlı Devleti öncelikle gaza ve cihat doğrultusunda İslamiyet’i yayma anlayışıyla hareket etmiştir. İslam’ı yayma uygulaması Müslüman olmayan
topraklarda geçerli olacağına göre Osmanlı Devleti’nin de Batı yönünde ilerlemesi zorunludur. Türk
beylik veya devletleriyle yapılan savaşlar gaza anlayışına uygun düşmez.
Çözüm 18 / 3
Mustafa Çelebi’nin isyan ederek Bizans’a sığınması, sorunun toprakların dışına taştığını doğrular.
Ancak, Avrupalı devletlerin sorunu haline geldiği
yargısını doğrulamaz. Çünkü bu soruna Avrupalı
devletler karışmamışlardır.
Çözüm 20 / 5
Çözüm 13 / 11
Osmanlılar Oğuz boylarından Kayı boyuna bağlıydılar. Kültürlerine bağlı oldukları için kayı boyuna
ait ok ve yaydan oluşan damgayı kullanmışlardır.
Çözüm 18 / 1
Osmanlı Devleti'yle Akkoyunlu Devleti arasında yapılan savaşlarda temel etken üstünlük mücadelesidir. İki devletin sınırları Doğu Anadolu’da çakıştığı
için bu devletler arasında Doğu Anadolu’ya egemen olma amaçlı savaşlar yapılmıştır. Yani yapılan
savaşlar egemenlik alanıyla ilgilidir. Egemenlik
şekli veya egemen olan soyla bir ilişkisi yoktur.
40
Osmanlı Devleti'nde divanda büyük davalara bakılması en üst yargı organı olduğunu, son sözün hükümdara ait olması danışma organı olduğunu, devlet işlerinin görüşülüp karara bağlanması ise divanın yürütme organı olduğunu gösterir.
Çözüm 24 / 2
Osmanlı Devleti fethettiği Balkan topraklarını vatan
olarak saymış ve halkını yerleştirmiştir. Bu sayede
bölgede kalıcı olunması ve bölgenin Türkleşmesi
de sağlanmıştır. I. ve II. öncüllerde verilen bilgiler
doğrudur. III. öncül ise bölgenin fethini kolaylaştıran etkendir.
Çözüm 28 / 4
Osmanlı Devleti'nde kırsal kesimde bulunan sipahilerin köylünün üretim araç gereçleriyle ilgili ihtiyaçlarını gidermeleri tarımsal üretimin düzene girmesinde doğrudan etkili olacaktır. Bu durum tarımsal
üretimin korunması sonucunu doğurmuştur.
Çözüm 33 / 14
Osmanlı Devleti'nde,
– ilk para basımı Osman Bey,
– ilk defa bir Türk beyliğine son verilmesi Orhan
Bey,
– ilk defterdarlığın kurulması I. Murat,
– ilk İstanbul kuşatması I. Bayezit
döneminde gerçekleştirilmiştir.
Verilen bilgilerde I. Mehmet Dönemine ait gelişme
yoktur.
Çözüm 32 / 5
İlk dört seçenekte verilen beylikler 1243 Kösedağ
Savaşı sonrasında kurulan beyliklerdir. E seçeneğinde verilen Danişmentoğulları ise 1071 Malazgirt
Savaşı sonrasında kurulan Türk beyliklerindendir.
Çözüm 33 / 10
Osmanlı Devleti’nin ilk dönemlerinde çevresindeki
devletlerle doğrudan ilişki kurabilmesi için öncelikli
olarak sınır komşusu olması gerekmektedir. Verilen
devletlerden Kuzey Karadeniz’de kurulan Altınorda
Devleti’yle sınır komşusu olunmamıştır. Bu sebeple bu devletle doğrudan ilişki kurulması söz konusu
değildir.
Çözüm 34 / 4
Osmanlı Devleti seçeneklerde verilen şehirlerden
Isparta’yı para karşılığı, Konya, Bilecik ve Karaman’ı savaş yoluyla, Çimpe Kalesi’ni ise Bizans’tan
hediye olarak almıştır. Çimpe Kalesi Bizans imparatoru tarafından Balkanlarda çıkan isyanları bastırması karşılığında Orhan Bey’e hediye edilmiştir.
Çözüm 35 / 12
– İlk Osmanlı medresesi İznik’te açılmıştır.
– Enderun Mektebi Edirne’de açıldı.
– İlk Tersane Gelibolu’da açıldı.
– İlk deniz üssü Aydıncık’ta kuruldu. (Günümüzde
Bandırma’ya bağlı Edincik beldesi)
Öncüllerde Bilecik’le ilgili bir bilgi verilmemiştir.
41
Dört Köfle
1.
Osmanlı Beyliği'nin kısa sürede büyümesindeki etkenlerden bazıları şunlardır:
3.
Bu anlayışın padişaha,
I. Adaletli ve hoşgörülü politika izlenmesi
II. Gaza ve cihat politikasına Ahilerden destek gelmesi
I. ülkeyi adaletle yönetme,
II. halkının refahı için çalışma,
III. Bizans ve Balkanların karışıklık içerisinde bulunması
III. halkını koruma,
IV. ülkeyi hanedan üyeleri arasında paylaştırma
Bu etkenler dini, siyasi ve sosyal olarak sıralanırsa en doğru sıralama aşağıdakilerden hangisidir?
A)
B)
Siyasi
Sosyal
II
III
I
II
I
I
C)
III
E)
III
D)
2.
Dini
II
sorumluluklarından hangilerini yüklediği ileri sürülemez?
A) Yalnız IV
III
I
Türk İslam inanışına göre halk (tebaa), padişaha bırakılmış kutsal bir emanettir.
D) II ve IV
II
II
4.
Osmanlı Devleti’nin Kuruluş Döneminde yapılan
aşağıdaki savaşlardan hangisinde gaza ve cihat
düşüncesinin etkili olduğu ileri sürülemez?
A) Niğbolu
C) Palekanon
I. dış fetihlerde duraklamalar yaşanması,
II. esir sayısının azalması,
III. pencik sayısının fazlalaşması
durumlarından hangilerinin etkili olduğu savunulabilir?
42
E) I, II ve III
I
Pençik sisteminin zamanla yetersiz kalmasında,
D) I ve II
C) I ve III
III
I. Murat Döneminde Yeniçeri Ocağı’nın insan kaynağı
Pençik sistemine göre sağlanıyordu. Bu sistemde savaşta ele geçirilen esirlerin beşte birinin alınması ve
Anadolu’da ailelerin yanında Türk İslam geleneklerine
göre yetiştirilmesi esasına dayanıyordu.
A) Yalnız I
B) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
B - D - A - D
B) Koyunhisar
E) Varna
D) Ankara
Yaz›l› Sorular›m
1.
Pençik Sistemi nedir ve hangi hükümdar döneminde ilk olarak uygulanmıştır?
6.
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
Anadolu’da siyasi varlığına son verilen ilk Türk
beyliği hangisidir?
7.
Enderun Mektebi ilk olarak hangi hükümdar döneminde ve hangi şehirde açılmıştır?
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
3.
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
2.
Ankara Savaşı’nın sonuçları nelerdir?
8.
İlk Osmanlı medresesi hangi hükümdar döneminde ve hangi şehirde açılmıştır?
Osmanlılar ilk dönemlerinde hangi beyliğe bağlıydılar?
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
4.
Osmanlılar hangi toprak parçasını Bizans’tan hediye olarak almışlardır?
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
5.
İskan politikasının özellikleri nelerdir?
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
9.
Osmanlı Devleti'ndeki ilk dini ayaklanma hangisidir ve hangi hükümdar döneminde çıkmıştır?
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
10. Osmanlı Devleti'nde divan üyeleri ve görevleri
hakkında bilgiler veriniz.
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
43
.... derken
Timur'un Sözü
Y›ld›r›m Bayezit Ankara Savafl›’nda ma¤lup ve esir düflmüfltü.
Periflan bir flekilde Timur’un huzuruna getirildi. Mo¤ol Hakan› kendini tutamay›p gülünce Y›ld›r›m flöyle dedi :
- “Allah›n bu dünyada bedbaht etti¤i kimseye gülmek ay›pt›r.”
Bu söze karfl›l›k Timur da :
- “Allah’›n bu dünyay› benim gibi bir topal ve senin gibi bir köre b›rakt›¤›na gülüyorum. Koca dünya bir körle bir topala kalm›fl.” der.
Sekiz ay Timur'un yan›nda esir kalan Y›ld›r›m Bayezit Akflehir’de vefat edince,
Timur buna üzülmüfl ve flöyle demiflti :
- “Yaz›k, cihan bir kahraman kaybetti!”
Güzel Ama Kusuru Var
Y›ld›r›m Bayezit’in içki içmesi devrin alimleri taraf›ndan hofl karfl›lanm›yordu.
Bursa’da Yeflil Cami’yi yapt›ran Y›ld›r›m, yan›na gelen Emir Sultan’a :
- “Camiyi nas›l buldunuz hocam?” dedi.
F›rsat› kaç›rmak istemeyen devrin alimi :
- “Güzel ama, bir noksan› var.” dedi...
Y›ld›r›m sordu :
- “Nedir o noksan?”
Emir Sultan cevap verdi :
- “Bu caminin dört taraf›na dört meyhane ister.”
Padiflah bafl›n› yere e¤di ve hiçbir fley söylemedi.
44
02
t›mar
reform
protestanl›k
eyalet
sancak
kaza
divan
rönesans
DÜNYA GÜCÜ :
OSMANLI DEVLET‹
(1453 - 1600)
külliye
kapitülasyon
hümanizma
ilmiye
imtiyaz
papal›k
feodalite
co¤rafi keflifler
45
Avrupa'da dünya görüflünün de¤iflmesini,
Avrupa siyasetinde Osmanl›'n›n etkin rol oynamas›n›,
s›n›rlar›n genifllemesinin teflkilatlanmaya yans›mas›n›,
ticaret yollar›n›n de¤iflmesinin sebep ve sonuçlar›n›,
Osmanl›'n›n ticaret yollar›na egemen olmak için yapt›¤› mücadeleleri,
denizlerde güçlü olmak için yap›lan savafllar›,
Anadolu siyasi birli¤inin sa¤lanmas›n›
k a v r a m › fl o l a c a ¤ › z .
46
KISA KISA
Biri bizi durdursun!
Kapitülasyonlara ne gerek vardı?
Osmanlı Devleti'nin yaptığı fetihlerle kısa sürede sınırlarını genişlettiğini görmekteyiz. Ancak bu genişleme bazı değişim ve gereksinimleri de beraberinde
getirmiştir. Ordu teşkilatında, toprak teşkilatında,
merkez teşkilatında ve idari yapıda artan ihtiyacı
karşılamak amacıyla birim sayısı ve yönetici sayısı
artırılmıştır. Bu durum merkezi otoritenin denetim
gereksinimini de artırmıştır. Gelirler arttığı gibi giderlerde de artışlar yaşanmıştır.
Coğrafi Keşifler sonucunda ticaret yollarının yön değiştirmesi ve yeni ticaret yollarının bulunması Osmanlı gümrük gelirlerini azaltmıştı. Osmanlı Devleti hem ticarette sürekliliği sağlamak hem de Fransa’yı Haçlı ittifakından ayırıp kendi yanına çekmek
amacıyla Fransa’ya kapitülasyonlar vermiştir. Ancak
herhangi bir olumsuzluğu önlemek amacıyla kapitülasyonlar imzalayan hükümdarların dönemleriyle sınırlı tutulmuştur.
Avrupa uyanıyor
İran’la problemimiz neydi?
Skolâstik düşünceyi benimsemiş Avrupa, yüzyıllarca
Katolik Kilisesinin öğretileri ve nüfuzu altında gelişememişti. Coğrafi Keşiflerin yaşanmasıyla birlikte yeni yerlerin keşfedilmesi, dinsel öğretilerin yalanlanması, Avrupa insanının dünyaya bakışını değiştirmiştir. Rönesans’la birlikte sanat ve edebiyatta ilerleme
sağlandığı gibi pozitif bilimlerde de gelişmeler kaydedilmiştir. Osmanlı bu tarihte her alanda Avrupa’dan ileride olduğu için bu gelişmeleri izleme ihtiyacı hissetmemiştir.
İran’la ilişkilerimizde anlatıla gelen husus İran’ın Şiiliği kullanarak Osmanlı topraklarında isyan çıkarması ve Osmanlı Devleti’nin bu sebeple İran’la savaşmasıdır. İran’ın Şiiliği kullandığı bir gerçektir. Ancak Şiiliği kullanma sebebi mezhebini yaygınlaştırmak mıdır? Yoksa siyasi olarak mezhebi kullanmak
mıdır? Yapılan savaşlar ve sonuçları dikkatle incelenirse asıl meselenin siyasi ve ekonomik olduğu görülür. Yani iki devletin siyasi üstünlük mücadelesi ve
İpek Ticaret Yolu’nda daha fazla paya sahip olma isteğidir.
İslam dünyasında liderliğe doğru
Taht kavgalarını da abarttık!
Balkanlarda ilerleyen Osmanlı Devleti sadece sınırlarını genişletmekle kalmamış, İslam dünyasında
ciddi bir saygınlık kazanmış ve birçok Balkan ulusu
tarafından da kurtarıcı olarak görülmüştür. Gücünü
hızla artıran Osmanlı Devleti Anadolu siyasi birliğini sağlamış, iki büyük İslam devletinden Safevileri
Çaldıran Savaşı’nda yenmiş; Memluk Devleti’nin ise
siyasi varlığına son vermiştir. Halifelik Osmanlı Devleti’ne geçmiş bu şekilde İslam dünyasında lider
devlet konumuna yükselmiştir.
Taht kavgaları çok iyi bildiğimiz gibi kardeş kavgaları olarak tarihsel kayıtlara geçmiştir. Ancak Yavuz bu
konuda değişim yapmış ve babasıyla taht kavgası
yapmıştır. Şah Kulu İsyanı’nda babasının zayıflığını
gören Ahmet, Selim ve Korkut kardeşler birbirleriyle
taht kavgasına tutuşmuşlardı. Kardeşlerini yenen I.
Selim babası II. Beyazıt’ın üzerine yürümüş ve Karıştıran Ovası Savaşı’nda babasına yenilmiştir. Ancak
yeniçerilerin I. Selim taraftarı olmaları üzerine II. Beyazıt tahtı oğlu I. Selim’e bırakmıştır.
Protestanlık ve Osmanlı Devleti
Akdeniz’de oluyor da Hint Okyanusunda niye olmuyor?
Osmanlı Devleti’nin Protestan mezhebiyle bir yakınlığının olması kesinlikle söz konusu değildir. Ancak
siyasi gelişmeler bazen bu türden ittifakları zorunlu
kılabilmektedir. Kanuni Döneminde Alman imparatoru Şarlken Osmanlı üzerine sefere hazırlanıyordu.
Bu dönemlerde Almanya’da Protestanlığın ortaya
çıkması ve iç savaşların başlaması üzerine Osmanlı
Devleti Protestanların yanında yer almış ve Katolik
Almanya’nın güçlenmesi engellenmiştir.
Osmanlı Devleti 1538 Preveze Deniz Savaşı’yla
Haçlı donanmasını bozguna uğratmış, ancak Hint
Deniz Seferleri’nde Portekizlilerle yaptığı mücadeleyi kaybetmiştir. Osmanlı donanmasının Okyanus sularına uygun olmaması ve devlet merkezine uzak olması sebebiyle yeterli önemin verilmemiş olması, bu
seferlerin başarısızlıkla sonuçlanmasının sebebi olmuştur.
47
02.1 DÜNYA GÜCÜ : OSMANLI DEVLET‹ (1453 - 1600)
1.
4.
XIV. ve XV. yüzyıllarda Balkanlarda,
• Siyasi birliğin olmaması,
• Birbirinden bağımsız küçük krallık ve beylikler bulunması,
• Karakoyunlu Devleti’ne son vermişlerdir.
Buna göre, Osmanlı Devleti’nin ilerleyişini kolaylaştıran en önemli etken aşağıdakilerden hangisidir?
• Safeviler tarafından yıkılmışlardır.
Bu bilgiler Akkoyunlu Devleti’yle ilgili aşağıdakilerden hangisini doğrular?
A) Düzenli ordusunun olması
B) Adil bir yönetim uygulaması
C) Halka inanç özgürlüğü vermesi
A) Anadolu kültüründe belirli bir süre etkili olmuşlardır.
E) Gaza ve cihat anlayışıyla hareket etmesi
C) Komşularıyla iyi ilişkiler içinde olmuşlardır.
B) Kuruldukları bölgenin en güçlü devleti olmuşlardır.
D) Uluslararasındaki anlaşmazlıklardan yararlanması
Fatih Döneminde açılan medreseler için yurt dışından
bilim adamları getirilmiştir.
Bu durum,
I. İstanbul, bilimsel ve kültürel açıdan geliştirilmek
istenmiştir.
D) Sadece siyasi faaliyetleriyle tanınmışlardır.
E) Genelde Osmanlı Devleti’yle savaşlar yapmışlardır.
5.
I. sınırların genişlemesiyle daha fazla yöneticiye ihtiyaç duyulması,
II. daha fazla askere ihtiyaç duyulması,
III. Fatih’ten önceki devlet adamları eğitime önem
vermemiştir.
yargılarından hangilerini doğrular?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız III
I. sınırların genişlemesi,
III. tımar sisteminin bozulması
durumlarından hangileri arasında ilişki kurulabilir?
48
A) Yalnız I
B) Yalnız II
6.
D) I ve III
B) Yalnız III
C) I ve II
E) I, II ve III
Fatih Döneminde görülen,
I. divan toplantılarına sadrazamın başkanlık etmesi,
II. Sahn-ı Seman Medresesi’nin açılması,
II. güvenlik ihtiyacının artması,
D) I ve III
etkenlerinden hangileriyle açıklanabilir?
E) I, II ve III
Tımarlı sipahi sayısının artmasıyla,
A) Yalnız I
III. adli, idari ve mali konularda ihtiyaçlara cevap vermekte yetersiz kalınması
C) I ve II
I. Murat Döneminde kurulan Tımarlı sipahi ordusundaki asker sayısı Fatih Döneminde yüz bine ulaşmıştır.
Fatih Döneminde divandaki vezir sayısı yediye çıkmış,
Anadolu Defterdarlığı ve Anadolu Kazaskerliği teşkilatları kurulmuştur.
Fatih Döneminde divandaki bu gelişim,
II. Fatih Döneminin ilk yıllarında Osmanlı medreselerindeki eğitim seviyesi çevre ülkeler kadar ileri
değildir.
3.
• Uzun Hasan tarafından çıkarılan kanunlar Doğu
Anadolu’da yıllarca “Hasan Padişah Kanunları”
adı altında uygulanmıştır.
• Fatih Döneminde Osmanlı Devleti’yle yaptıkları
Otlukbeli Savaşı’nı kaybetmişlerdir.
• Mezhep kavgalarının olması Osmanlı Devleti'nin
ilerleyişini kolaylaştırmıştır.
2.
Akkoyunlularla ilgili bilgilerden bazıları şunlardır:
C) I ve II
E) I, II ve III
III. Kanunname-i Âli Osman’ın ilanı
gelişmelerinden hangileriyle mutlak egemenliğin
pekiştirilmesinin amaçlandığı ileri sürülebilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
7.
10. II. Mehmet (Fatih) Döneminde görülen,
Fatih Döneminde Venediklilerle yapılan antlaşmanın
hükümlerden bazıları şunlardır:
I. Boğdan’ın egemenlik altına alınması,
• Venedik Osmanlı Devleti’ne 100000 altın savaş
tazminatı verecek.
II. Sırbistan’ın egemenlik altına alınması,
III. Ortodoks Kilisesi’nin denetim altına alınması
• Venedik gemileri Osmanlı sularında serbestçe
dolaşabilecek.
gelişmelerinden hangileri, Hıristiyan dünyasının
birleşmesini engelleme düşüncesiyle doğrudan
ilişkilidir?
• Venedik İstanbul’da elçi bulundurabilecek ve bu
elçiler Venedikliler arasındaki davalara bakabilecek.
A) Yalnız III
D) II ve III
II. Mehmet’in Venediklilerle antlaşma yaparak aşağıdakilerden hangisini amaçladığı ileri sürülemez?
B) I ve II
C) I ve III
E) I, II ve III
Ayn› mezhebe ba¤l› olan toplumlar›n bir araya gelmesi daha kolay olur.
A) Venediklileri yanına çekerek Haçlı birliğini parçalamayı
B) Ticareti geliştirmeyi
C) Deniz ticaretinde güvenlik sağlamayı
D) Venediklileri kontrol altına almayı
11. Fatih Döneminde Bizans’ın siyasi varlığına son verildi-
E) Haçlı birliğine karşı ittifak oluşturmayı
8.
ği halde Ortodoks Kilisesi’nin varlığı korunmuştur.
Fatih’in bu uygulamasının,
Fatih Dönemindeki gelişmelerden bazıları şunlardır:
I. Ortodoks Kilisesi’ni siyasi düşman olarak görmeme,
I. Anadolu Kazaskerliği kurulmuştur.
II. yönetim altındaki Hıristiyanlara hoşgörü ile yaklaşıldığını ortaya koyma,
II. Anadolu Defterdarlığı kurulmuştur.
III. Divandaki vezir sayısı artırılmıştır.
III. Ortodoks Kilisesi’ni denetim altında tutma
Bu gelişmeler, idari, mali ve adli olarak aşağıdaki
seçeneklerden hangisinde en doğru sıralanmıştır?
A)
B)
C)
D)
E)
9.
İdari
Mali
Adli
I
III
II
I
II
II
III
A) Yalnız I
III
III
D) II ve III
I
I
III
anlayışlarından hangileriyle ilişkili olduğu savunulabilir?
I
E) I, II ve III
12. Fatih’in İstanbul’u fethetmesini kolaylaştıran etkenlerden biri de geniş surları yıkacak büyüklükte gülleler
fırlatacak topları yaptırmış olmasıdır.
Buna göre,
I. gelişmiş savaş teknolojisinin kullanılması,
I. dış ülkelerle ilişkileri artırma,
II. İstanbul’un geniş surlara sahip olması,
II. İslamiyet’i yayma,
III. Bizans’ın savunma tedbirleri alması
III. Anadolu’da siyasi birliği sağlama
amaçlarından hangilerine yöneliktir?
D) I ve III
C) I ve II
II
II
Fatih Döneminde İsfendiyaroğulları’ndan Sinop,
Karamanoğullarından Konya ve Karaman’ın alınması,
A) Yalnız I
B) Yalnız III
B) Yalnız III
durumlarından hangilerinin İstanbul’un fethini kolaylaştırdığı söylenebilir?
C) I ve II
A) Yalnız I
E) I, II ve III
D - C - C
l
A - D - C
D) I ve III
l
E - E - B
l
B) Yalnız III
A - D - A
C) I ve II
E) I, II ve III
49
02.2 DÜNYA GÜCÜ : OSMANLI DEVLET‹ (1453 - 1600)
1.
Memlûkların,
• Karamanoğullarını Osmanlı'ya karşı desteklemeleri,
4.
III. Cem Sultan’ın dış ülkelere sığınması
gelişmelerinden hangileri Osmanlı Devleti'nin dış
politikasını olumsuz yönde etkilemiştir?
Osmanlı-Memluk ilişkilerinin bozulmasında etkili olmuştur.
A) Yalnız I
Buna göre Osmanlı-Memluk ilişkilerinin bozulmasında Memlukların aşağıdaki özelliklerinden hangisinin etkili olduğu söylenebilir?
B) İslam devleti olmaları
C) Halife soyunu himaye etmeleri
D) Kutsal topraklara egemen olmaları
I. Boğdan’ın kesin olarak fethi,
II. Şahkulu İsyanı’nın bastırılması,
• Ramazanoğulları ve Dulkadiroğullarını denetim
altında tutmak istemeleri,
A) Anadolu’da Türk siyasal birliğini tehdit etmeleri
II. Beyazıt Dönemindeki,
D) I ve III
5.
E) Hicaz suyollarının tamiri konusunda anlaşmazlık
çıkarmaları
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
II. Beyazıt Döneminde İspanya’daki Katolikler, Müslüman Araplara ve Yahudilere karşı soykırım hareketine
girişmişlerdi. Türk denizcileri İspanya’ya ulaşarak yardım bekleyen Arapları ve Yahudileri kurtarmış ve onları Osmanlı topraklarına taşımıştır.
Bu durum,
I. hoşgörü anlayışının toplumdan topluma değiştiği,
2.
II. Osmanlı Devleti'nin dış gelişmeleri de yakından
takip ettiği,
Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Devleti'nin batıda sınırlarını genişletmesindeki etkenlerden biri
olamaz?
III. İspanya’daki Katoliklerin insan haklarını ihlal ettiği
yargılarından hangilerini doğrular?
A) Uluslararasındaki anlaşmazlıklardan yararlanması
A) Yalnız I
B) Düzenli ordusunun olması
D) I ve III
C) Adil bir yönetim uygulaması
D) Halka inanç özgürlüğü vermesi
E) Bünyesinde birden fazla ulusu barındırması
Osmanl›'n›n iç durumuyla ilgili olmayan seçene¤i aray›n›z.
3.
C) I ve II
E) I, II ve III
II. Beyazıt, oğlu I. Selim’in (Yavuz) kendisini tahttan indirmek amacıyla yaptığı Karıştıran Ovası Savaşı’nı
kazanmış, ancak Yeniçerilerin isteği üzerine tahtı oğlu
I. Selim’e bırakmak zorunda kalmıştır.
Bu durum,
I. taht değişikliğinde değişik güçlerin de etkili olduğu,
Osmanlı Devleti Döneminde,
II. II. Beyazıt’ın askeri strateji belirlemede oğlundan
daha iyi olduğu,
I. beylerbeylik sayısının artması,
II. teokratik yönetime geçilmesi,
III. Haçlı zihniyetinin canlanması
gelişmelerinden hangileri sınırların genişlemesinin bir sonucudur?
A) Yalnız I
D) I ve III
50
6.
B) Yalnız III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
III. II. Beyazıt’ın Yeniçeriler üzerindeki nüfuzunun yetersiz olduğu
yargılarından hangilerini doğrular?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız III
C) I ve II
E) I, II ve III
7.
10.
Fatih Dönemiyle II. Beyazıt Dönemi kıyaslandığında
Fatih Döneminde daha fazla toprak kazanıldığı görülür.
II. Mekke ve Medine’nin Osmanlı topraklarına katılması,
II. Beyazıt Döneminde kazanılan toprak miktarının
daha az olmasında,
III. Çaldıran Savaşı sonrasında Tebriz’e kadar olan
toprakların ele geçirilmesi
I. Cem Sultan’la yaşanan taht kavgasının dış sorun
haline gelmesi,
gelişmelerinden hangileri Osmanlı topraklarının
dini açıdan önemli sayılmasında etkili olmuştur?
II. Şah Kulu İsyanı’nın uzun süre bastırılamaması,
III. Güçlü bir donanma kurulması
A) Yalnız I
D) I ve III
durumlarından hangilerinin etkili olduğu savunulamaz?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız III
I. Değişik dinlerce kutsal sayılan Kudüs’ün Osmanlı topraklarına katılması,
B) Yalnız II
C) I ve II
E) I, II ve III
C) I ve II
E) I, II ve III
11. XVI. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde gelirlerin artma8.
sında,
I. ticaret yollarının ele geçirilmesi,
II. Beyazıt Döneminde görülen,
II. Balkanlarda ve Orta Avrupa’da vergiye bağlanan
devlet ve beylik sayısının artması,
I. Memlüklerle sonuçsuz savaşlar yapılması,
II. Venediklilerden Modon, Koron, Navarin ve İnebahtı kalelerinin alınması,
III. nüfusun artması sonucunda tüketimin de artması
gelişmelerinden hangileri etkili olmuştur?
III. Hersek’in kesin olarak fethedilmesi
A) Yalnız I
gelişmelerinden hangilerinin İslam dünyasında
olumlu karşılandığı ileri sürülemez?
A) Yalnız I
D) I ve III
9.
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
12. Mısır’ın fethinin sonuçlarından bazıları şunlardır:
I. Kutsal emanetler İstanbul’a taşındı.
II. Halifelik makamı Osmanlılara geçti.
III. Venedikliler Kıbrıs için ödedikleri vergiyi Osmanlı’ya ödemeye başlamışlardır.
I. adil bir yönetim uygulaması,
II. halka inanç özgürlüğü vermesi,
Bunlardan hangileri “Mısır’ın fethi, sonuçlarıyla sadece İslam dünyasını ilgilendirmemiştir” yargısını
doğrular?
III. düzenli ordusunun olması
özelliklerinden hangilerinin bir sonucudur?
D) I ve II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
II. Beyazıt Döneminde İspanya’daki Yahudilerin en
güvenli yer olarak gördükleri Osmanlı'ya sığınmaları, Osmanlı Devleti'nin,
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
B) Yalnız II
A) Yalnız I
C) Yalnız III
D) I ve III
E) I, II ve III
A - E - D
l
C - E - C
l
B - A - D
l
B) Yalnız III
C - D - B
C) I ve II
E) I, II ve III
51
02.3 DÜNYA GÜCÜ : OSMANLI DEVLET‹ (1453 - 1600)
1.
Kanuni Sultan Süleyman’ın Fransa Kralı Fransuva’ya
gönderdiği mektupta şu ifadelere yer verilmiştir: ”Ben
ki sultanların sultanı, hakanların hakanı, hükümdarlara taç veren, Allahın yeryüzündeki gölgesi, Akdeniz’in,
Karadeniz’in, Rumeli’nin, Anadolu’nun, Azerbaycan’ın, Şam’ın, Halep’in, Mısır’ın, Mekke’nin ve Medine’nin, Kudüs’ün, bütün Arap diyarının, Yemen’in ve
nice memleketlerin sultanı ve padişahı Sultan Süleyman Han’ım. Sen ki Fransa vilayetinin kralı Fransuva’sın."
3.
Osmanlı Devleti 1538 Preveze Deniz Savaşı ve 1560
Cerbe Deniz Savaşı’nda Haçlı donanmasını bozguna
uğrattığı halde, Hint Deniz Seferlerinde Portekizlilere
karşı başarısız olmuştur.
Bu başarısızlık,
I. Osmanlı donanmasının okyanus sularına karşı
dayanıksız olması,
II. seferlere gereken önemin verilmemesi,
III. kara ticaret yollarının önem kaybetmesi
Kanuni’nin mektubunda yer alan bu ifadeler aşağıdakilerden hangisine bir kanıt oluşturmaz?
etkenlerinden hangileriyle ilişkilidir?
A) Yalnız II
A) Osmanlı topraklarının Fransa topraklarından geniş
olduğuna
D) II ve III
B) Osmanlı Devleti’nin çok uluslu bir yapıya sahip olduğuna
B) I ve II
C) I ve III
E) I, II ve III
C) Osmanlı Devleti’nin değişik dinlerce kutsal kabul
edilen bazı şehirlere sahip olduğuna
D) Osmanlı hükümdarının Fransa’ya karşı diplomatik
ve psikolojik unsurları kullanarak üstünlüğünü kabul ettirmeye çalıştığına
E) Fransa kralının Osmanlı padişahına denk sayıldığına
4.
XVI. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde,
I. Karadeniz ve Hazar Denizi’ni bir kanalla birleştirmeye çalışma,
II. Safevilerle savaşlar yapma,
III. Memlük Devleti'ne son verme
gelişmelerinden hangileri Orta Asya Türkleriyle
doğrudan ilişki kurmak için İran engelini aşma
amacını taşır?
A) Yalnız I
D) II ve III
2.
Osmanlı Devleti 1538 Preveze Deniz Savaşı ile Akdeniz’de kesin üstünlük elde ettiği halde, bu üstünlüğün
Osmanlı ekonomisine tam olarak yansıdığı ileri sürülemez.
Bu yargıya kanıt olarak,
I. Osmanlı Devleti’nin Avrupa’daki Rönesans hareketlerine ilgisiz kalması,
II. Avrupalıların Hint Deniz Yolu’nu bulmuş olması,
Avusturya’nın Macar topraklarında ısrarcı olması
ve yıllarca Osmanlı'yla savaşması,
I. Macar topraklarında ve tahtında hak iddia etmesi,
II. Macaristan’ın Roma Germen İmparatorluğu’nun
bir parçası sayılması,
III. vergi gelirlerini artırmak istemesi
A) Yalnız II
A) Yalnız I
D) II ve III
B) I ve II
C) I ve III
E) I, II ve III
C) I ve II
E) I, II ve III
III. Osmanlı Devleti’nin yayılmacı anlayışını sürdürmesi
olgularından hangileri gösterilebilir?
52
5.
B) Yalnız III
durumlarından hangileriyle açıklanabilir?
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
6.
Sokullu Mehmet Paşa Süveyş Kanalını açma girişiminde bulunmuş, ancak dönemin şartları ve teknik imkânsızlıklar, bu projenin başarıya ulaşmasını engellemiştir.
Bu durum, aşağıdakilerden hangisine bir kanıt olamaz?
A) Ticaret yollarının öneminin bilindiğine
B) Devlet adamlarının ileri görüşlü olduklarına
E) Başarısızlıkların tek bir sebebe dayandırılamayacağına
Osmanlı Devleti'nin Macaristan’ı fethi Almanya ve
Avusturya’yı tedirgin etmiş ve bu devletlerle de savaşlar yapılmıştır.
Bu durum,
I. bir bölgenin fethinin birden fazla devletin menfaatlerini zedeleyebildiği,
II. dış politika esasları belirlenirken çok yönlü düşünülmesi gerektiği,
III. iç sorunların dış sorun haline gelebildiği
A) Yalnız I
8.
D) II ve III
B) I ve II
E) I, II ve III
II. denizaşırı fetihler yapılması,
durumlarından hangilerine doğrudan katkısı olmuştur?
C) Yalnız III
E) I, II ve III
E - A
l
B - A - D
A) Yalnız I
D) II ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
10. Kıbrıs halkı Venedik baskısına karşı Osmanlı sultanı
II. Selim’e mektup yazarak yardım istemiş, şeyhülislamın fetvasının ardından savaş açılarak Kıbrıs alınmıştır.
Bu durum,
I. Osmanlı'nın hoşgörü ve adalete dayalı yönetimi
Kıbrıs halkını Osmanlı'ya yakınlaştırmıştır.
II. Savaş kararı padişahın doğrudan aldığı bir karar
değildir.
III. Osmanlı devlet yönetiminde son söz şeyhülislama aittir.
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
11. Fatih devrinde Venediklilere Kanuni devrinde ise
Fransızlara ticari imtiyazlar verilmiştir.
Ticari imtiyazların verilmesinde etkili olan,
I. Hıristiyan birliğini parçalama,
II. dış ticareti canlandırma,
III. kültürel faaliyetlere önem verilmesi
D) I ve II
anlayışlarından hangilerinin etkili olduğu söylenemez?
A) Yalnız I
I. yönetimde düzen ve istikrarın korunması,
B) Yalnız II
I. ticaret yollarının güvenliğini sağlama,
yargılarından hangilerini doğrular?
C) I ve III
I. Süleyman’ın (Kanuni) 46 yıl tahtta kalmış olmasının,
A) Yalnız I
Buna göre, XVI. yüzyılda Kıbrıs ve Rodos Adaları’nın alınmasında,
III. Hıristiyan birliğini parçalama
D) Teknik düzeyin ihtiyaçların gerisinde kaldığına
yargılarından hangilerini doğrular?
Asya ile Avrupa’yı birbirine bağlayan ticaret yollarının
Kıbrıs, Malta, Girit ve Rodos gibi adaların limanlarından geçmesi nedeniyle adalar genelde korsan yatağı
haline gelmişti.
II. Akdeniz’de Osmanlı egemenliğini pekiştirme,
C) Akdeniz’in ticari öneminin arttığına
7.
9.
l
III. Coğrafi keşiflerin olumsuz etkileri ortadan kaldırma
amaçlarından hangileri ortaktır?
A) Yalnız I
D) II ve III
C - B - A
l
C - D - B
B) I ve II
C) I ve III
E) I, II ve III
53
02.4 DÜNYA GÜCÜ : OSMANLI DEVLET‹ (1453 - 1600)
1.
İslam öncesindeki Türk devletlerinde devleti idare etme yetkisinin Tanrı tarafından verildiğine inanılır ve bu
yetkiye kut adı verilirdi.
4.
I. Mahkemelere intikal eden davaları çözümlemek
Kut inancının,
II. Avarız vergilerinin toplanmasını sağlamak
III. Reayanın isteklerini merkeze ulaştırmak
I. hükümdarın yeryüzünü adaletle yönetmesi için
görevlendirildiğine inanılması,
Bunlardan hangileri kadıların adli görevleriyle ilgilidir?
II. ülke yönetiminin aynı kanı taşıyanlar arasında el
değiştirmesine sebep olması,
A) Yalnız I
III. ülke topraklarının hanedanın malı sayılması
D) I ve II
özelliklerinden hangileri, Osmanlı Devleti’ndeki cihan hakimiyeti felsefesinin temelini oluşturmuştur?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
C) Yalnız III
E) I, II ve III
5.
2.
Osmanlı Devleti'nde kadıların görevlerinden bazıları
şunlardır:
Dirlik sistemiyle ilgili doğru veya yanlış bilgilerden bazıları şunlardır:
I. Her an savaşa hazır bir ordu yetişmiştir.
Osmanlı Devleti'nde aşağıdaki gelişme veya uygulamalardan hangileri merkeziyetçi devlet anlayışını daha da pekiştirmiştir?
II. Devlet, ordu için yapılacak masrafları en asgariye
indirmiştir.
III. Köylere kadar yayılan bir güvenlik ağı kurulmuştur.
A) Ülke topraklarının hanedan üyelerinin ortak malı
kabul edilmesi
Bunlardan hangileri doğrudur?
B) Halifeliğin Osmanlılara geçmesi
A) Yalnız I
C) Fransa’ya kapitülasyonlar verilmesi
D) I. Meşrutiyet meclisinin açılması
D) II ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
E) Tanzimat Fermanının ilan edilmesi
Verilenlerden hangisinin hükümdar›n otoritesini güçlendirece¤ini düflününüz.
6.
3.
Osmanlı Devleti'nde geçerli olan veraset sisteminin
eski Türk devletlerinde de uygulandığı görülmüştür.
Bu durum Osmanlı Devleti ile ilgili,
I. kültürüne bağlı olduğu,
II. eski ve köklü bir kültüre sahip olduğu,
III. diğer kültürlerden etkilenildiği
yargılarından hangilerini doğrular?
A) Yalnız I
D) I ve II
54
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Osmanlı Devleti'nde XV. yüzyıl ortalarından itibaren
devlet adamlarının devşirme kökenlilerden seçildiği
görülmektedir.
Bu durum, Osmanlı Devleti'nde,
I. Merkeziyetçi yapı güçlendirilmek istenmektedir.
II. Rakip hanedanların ortaya çıkışı önlenmek istenmektedir.
III. Geleneksel veraset sistemi uygulanmaktadır.
yargılarından hangilerini doğrular?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
7.
Osmanlı Devleti'nde eyalet teşkilatının oluşturulmasında aşağıdakilerden hangisinin göz önünde
bulundurulduğu söylenemez?
A) Etnik yapı
B) Dini yapı
11. Osmanlı Devleti'nde vergiler şer’i ve örfi olmak üzere
ikiye ayrılmıştır.
Bu durum Osmanlı devlet yönetiminde,
I. dini anlayışın geçerli olması,
II. adalet ve hoşgörünün egemen olması,
C) Halkın gelir düzeyi
III. hukuk sisteminin vergi sistemine etki etmesi
D) Vergi toplama sistemi
durumlarından hangileriyle ilgilidir?
E) Toprak yönetim sistemi
A) Yalnız I
D) I ve III
8.
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Osmanlılarda hükümdarlık alametlerinden hangisi
monarşik gücün pekiştirilmesinde diğerlerinden
daha etkili olmuştur?
A) Tuğ
B) Sikke
D) Sancak
E) Hutbe
C) Davul
12. Osmanlı Devleti'nde kadıların görevlerinden bazıları
şunlardır:
9.
I. Merkezden gelen emirleri reayaya ulaştırmak
II. Avarız vergilerinin toplanmasını sağlamak
Osmanlı Devleti’nde,
I. Arapça’nın bilim dili olması,
III. Reayanın isteklerini merkeze ulaştırmak
II. dini kitapların uzun bir süre matbaada basılmaması,
IV. Mahkemelere intikal eden davaları çözümlemek
durumlarından hangilerinin Türkçe’nin gelişimini
yavaşlattığı ileri sürülebilir?
A) I ve II
III. hattatlığın yaygın bir meslek olması
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
halk her zaman ister kadı aracılığıyla isterse bizzat
kendisi gelerek şikayetini iletebilirdi.
Bu durum,
I. Ulus iradesi yönetime egemendir.
B) I ve III
C) II ve III
E) II, III ve IV
B) Yalnız II
E) II ve III
A - B - D
l
C) Yalnız III
A - E - D
para Fatih Döneminde ise altın para bastırılmıştır.
Bu durumun ortaya çıkmasında,
I. sınırların genişlemesi,
III. taht kavgalarının görülmesi
III. Demokratik yönetimin özellikleriyle bağdaşır.
yargılarından hangilerini doğrular?
13. Osmanlı Devleti'nde Osman Bey Döneminde gümüş
II. ticaret gelirlerinin artması,
II. Sosyal devlet anlayışının bulunduğunu gösterir.
D) I ve II
D) II ve IV
E) I, II ve III
10. Osmanlı Devleti'nde devlet işleri divanda görüşülür ve
A) Yalnız I
Bunlardan hangileri, kadıların devlet ile halk arasındaki iletişimi sağladıklarının bir kanıtıdır?
l
gelişmelerinden hangilerinin etkili olduğu söylenemez?
A) Yalnız I
D) I ve II
C - E - A - E
l
B) Yalnız II
D - B - C
C) Yalnız III
E) I, II ve III
55
02.5 DÜNYA GÜCÜ : OSMANLI DEVLET‹ (1453 - 1600)
1.
Haçlı Seferleri’nin aşağıdaki sonuçlarından hangisi Avrupa’daki bilim, teknik ve düşünce hayatının
değişiminde etkili olmuştur?
4.
I. XVI. yüzyıl sonlarında Fransa’da derebeylik yönetimi ortadan kalkmıştır.
II. İngiltere’de 30 yıl süren Çifte Gül Savaşları’nda
birçok soylu ölmüştür.
A) Türk İslam dünyası ekonomik tahribata uğramıştır.
III. Yeniçağ başlarında Almanya İmparatorluğu dört
yüze yakın devletten oluşmaktadır.
B) Kağıt, matbaa, barut ve pusula Avrupalılarca öğrenilmiştir.
Bunlardan hangileri monarşik yönetimlerin güçlenmesine ortam hazırlamıştır?
C) Anadolu’da Türk ilerlemesi duraklamıştır.
D) Katolik Ortodoks çatışması artmıştır.
E) Feodal yönetimler zayıflamıştır.
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Bir ülkede siyasi parçalanm›fll›¤›n ortadan kalkmas›
krallar›n gücünü pekifltirir.
2.
Bazı Avrupa devletleri Ortaçağ’ın sonlarına doğru skolastik düşünceyi bırakıp klasik kültürü yeniden canlandırarak Rönesans’ı gerçekleştirmişlerdir.
Bu durum,
I. dünya görüşünün değiştiği,
5.
II. toplum düzeninde değişimlere ortam hazırlandığı,
A) Yalnız I
D) I ve II
3.
B) Yalnız II
I. önemli bir ticaret merkezi olması,
II. Roma ve Helen kültürlerinin izlerini taşıması,
III. dini merkez olması sebebiyle çok sık ziyaretçi akınına uğraması
özelliklerinden hangileri Hümanizma’nın İtalya’da
başlamasının sebepleri arasında yer alır?
D) I ve II
56
Bunlardan hangileri, Avrupa’da sosyal yapı ve düşüncenin değişmesinde etkili olmuştur?
E) I, II ve III
İtalya’nın,
A) Yalnız I
III. Reform hareketleri
C) Yalnız III
Pozitif düşünceyi savunan Hümanizma hareketleri
İtalya’da başlamıştır.
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
I. Coğrafya Keşifleri
II. Rönesans Hareketleri
III. gelişmeyi canlandırıcı değişimler yaşandığı
yargılarından hangilerini doğrular?
Avrupa’daki gelişmelerden bazıları şunlardır:
A) Yalnız I
D) I ve II
6.
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Coğrafi Keşifler sonrası yeni kıtalara yapılan göçler ve
savaşlar sonrasında nüfusun azalması senyörlerin askeri durumunu olumsuz etkilemiştir.
Bu durum Avrupa’da,
I. siyasi yapının değişmesi,
II. mutlak krallıkların güçlenmesi,
III. paralı askerlik sisteminin getirilmesi
sonuçlarından hangilerini doğurmamıştır?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
7.
10. Coğrafi Keşifler sonucunda Amerika kıtasının keş-
XV. ve XVI. yüzyılda Papalığa karşı çıkılarak dinde yeni bir düzenlemeye gidilmiştir.
fedilmesi,
Bu düzenlemeler,
I. Avrupa’da nüfusun bir bölümünün yeni kıtaya taşınması,
I. gelişmeyi önleyici engelleri ortadan kaldırma,
II. Katolik Kilisesi'nin güçlenmesi,
II. var olan toplum düzenini koruma,
III. krallıklar ve burjuva sınıfının güçlenmesi
III. toplum yapısında eski uygulamalara dönme
amaçlarından hangilerine yöneliktir?
A) Yalnız I
D) I ve II
8.
B) Yalnız II
sonuçlarından hangilerini doğurmamıştır?
A) Yalnız I
C) Yalnız III
D) I ve II
E) I, II ve III
Avrupa’da,
III. pusulanın kullanılması
gelişmeleri feodalitenin zayıflaması, Coğrafi Keşifler ve Rönesans’la ilişki bakımından aşağıdaki seçeneklerden hangisinde doğru olarak sıralanmıştır?
Feodalitenin
zayıflaması
Coğrafi
Keşifler
Rönesans
II
III
I
I
C)
D)
9.
Bu durumun,
I. sömürgecilik faaliyetlerinin başlaması,
II. Avrupa krallıklarının zenginleşmeye başlaması,
III. sınıfların farklı haklara sahip olması uygulamasına son verilmesi
III
I
III
II
III
I
II
III
E)
II
II
sonuçlarından hangilerini doğurduğu savunulamaz?
I
A) Yalnız I
D) I ve II
Büyük toplar sayesinde feodaliteyi yıkan krallar. Kendi aralarında rekabete giriştiler. Bu rekabet ve masrafların karşılanması zorunluluğu gümüş ve altına olan
ihtiyacı artırdı.
I. ticaret yolları güzergahının değişmesi,
II. bilim, sanat ve düşünce alanında yeni uygulamalar olması,
III. kilisenin topraklarına el koyma
III. yeni keşfedilen yerlere Hıristiyanlığın yayılması
düşüncelerinden hangilerinin uygulanmasını zorunlu hale getirmiştir?
gelişmelerinden hangilerinin bir sonucudur?
C) Yalnız III
A) Yalnız I
E) I, II ve III
B - E - E
l
D - E - C
E) I, II ve III
Bu durum,
II. Rönesans hareketlerini başlatma,
D) I ve II
C) Yalnız III
kaybederken Atlas Okyanusu limanları önem kazanmıştır.
I. zengin olmak için yeni ticaret yolları arama,
B) Yalnız II
B) Yalnız II
12. Coğrafi Keşifler sonucunda Akdeniz limanları önem
Bu durum,
A) Yalnız I
E) I, II ve III
meyen bölgeleri ve Avustralya gibi yeni yerler ve adalar keşfedildi. İspanya ve Portekiz başta olmak üzere
denizcilikte ileri gitmiş olan ülkeler buraları ele geçirip
koloniler kurdular ve ilk sömürge imparatorluklarını
oluşturdular.
II. matbaanın kullanılması,
B)
C) Yalnız III
11. Coğrafi Keşifler sonucunda Amerika, Afrika’nın bilin-
I. barutun ateşli silahlarda kullanılması,
A)
B) Yalnız II
D) I ve II
l
A - C - A
l
B) Yalnız II
B - C - A
C) Yalnız III
E) I, II ve III
57
02.6 DÜNYA GÜCÜ : OSMANLI DEVLET‹ (1453 - 1600)
1.
Bizans İmparatoru, Fatih’in İstanbul'u kuşatması karşısında Papa'dan yardım istemiş, hatta Ortodoks ve
Katolik kilisesinin birleşmesi gündeme gelmiştir. Ancak bu düşünceye İstanbul'daki Ortodoks din adamları karşı çıkmışlardır.
4.
Bu bilgiler Bizans'la ilgili olarak aşağıdakilerden
hangisinin kanıtıdır?
Bu durum,
A) Taht kavgaları yaşadığının
I. Bizans imparatorunun çaresiz kaldığı,
B) Ekonomik gelirlerini artırmaya çalıştığının
II. din adamlarının imparator ile ters düştüğü,
C) Bizans'ın Avrupa'daki askeri etkinliğinin arttığının
III. Hristiyan birliğinin sağlandığı
yargılarından hangilerini doğrular?
A) Yalnız I
D) I ve II
2.
B) Yalnız II
E) II ve III
D) Bazı hanedanların Osmanlı yönetimince desteklendiğinin
E) Osmanlı'ya karşıtı faaliyetler içinde olduğunun
C) Yalnız III
Yavuz Sultan Selim'in doğu ve güney sorunlarını çözmesi, oğlu Kanuni Sultan Süleyman'ın bütün dikkatini
batıya yönlendirmesine neden olmuştur.
5.
Bu bilgilere bakıldığında,
I. Osmanlı toplumsal bütünlüğü yabancı devletlerce
tehdit edilmiştir.
I. İslam dünyasında olumsuz gelişmelerle karşılaşılmıştır.
II. Osmanlı merkezi otoritesi zayıflatılmak istenmiştir.
II. Osmanlı toplumsal bütünlüğü tehlikeye düşmüştür.
III. Osmanlı yönetim şekli değiştirilmeye çalışılmıştır.
III. Osmanlılar Avrupa fetihlerine öncelik vermişlerdir.
yargılarından hangilerine ulaşılamaz?
yargılarından hangilerini destekler niteliktedir?
3.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
Bu destek ve sonuçları dikkate alındığında,
I. Avrupa'da mezhep anlaşmazlıklarının sürmesi
hedeflenmiştir.
II. Avrupa üzerindeki siyasi etkinlik artırılmaya çalışılmıştır.
III. Ortodoks mezhebi etkinliğini yitirmiştir.
yargılarından hangilerinin doğru olduğu savunulabilir?
A) Yalnız I
58
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
A) Yalnız I
C) Yalnız III
Osmanlıların XVI. yüzyılda Kutsal Roma Germen İmparatorluğu'na yönelik baskıları ve Reform hareketlerine destek vermelerinin de etkisiyle Protestanlık mezhebi Almanya'da yayılabilmiştir.
C) Yalnız III
– Safeviler, Anadolu'da yaşayan Türkmen grupları
Osmanlı yönetimine karşı XVI. yüzyıl boyunca
kışkırtmışlardır.
– II. Bayezid Döneminde Anadolu'da Şii Türkmen
grupları tarafından Şahkulu isyanı çıkarılmıştır.
Kanuni Sultan Süleyman Döneminde yaşanan bu
gelişmeler,
A) Yalnız I
XV. yüzyıl itibariyle Bizans, artık Osmanlı Devleti için
tehlike olmaktan çıkmıştı. Ancak her fırsatta kurduğu
ittifaklarla siyasal varlığını sürdürmeye çalışıyordu.
6.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
Fransa Kralı Fransuva, 1532 yılında Venedik elçisi ile
yaptığı bir görüşmede, "Kutsal Roma - Germen İmparatoru'na karşı Osmanlılar sayesinde güvence altında
olduğunu" belirtmiştir.
Fransa kralının bu sözlerine bakıldığında, aşağıdaki yargılardan hangisinin doğru olduğu söylenebilir?
A) Osmanlı Devleti Avrupa siyasetinde belirleyici olmuştur.
B) Kutsal Romen - Germen İmparatorluğu ile ittifak
yapılmıştır.
C) Avrupalı devletlerle olan askeri mücadeleler sona
ermiştir.
D) Sömürgeci politikalar hızlanmıştır.
E) Avrupa'da dinin siyasi etkinliği sona ermiştir.
7.
10. Osmanlı padişahları Yükselme Döneminde açtıkları
Yavuz Sultan Selim, Memlük Devleti'ni ortadan kaldırmak üzere Sina Çölü'nü geçmiş ve Memlük ordusunu
yenilgiye uğratarak Mısır topraklarını ele geçirmiştir.
eğitim kurumlarında Avrupa'daki okulların durumunu
örnek almamışlardır.
Bu gelişmenin,
Bu durum aşağıdakilerden hangisinin bir sonucudur?
I. Osmanlıların Kuzey Afrika'da egemenlik alanı elde etmesi,
A) Eğitime yeterince önem verilmemesinin
B) Osmanlı eğitim sisteminin Avrupa’nın ilerisinde olmasının
II. Osmanlı Devleti'nin İslam dünyasındaki siyasi etkinliğinin artması,
C) Avrupa devletleri ile askeri mücadeleler olmasının
III. Doğu Akdeniz'deki Osmanlı denetiminin artırılması
D) Osmanlı toplumunda azınlıkların yer almasının
sonuçlarından hangilerine yol açtığı savunulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) Eğitim alanında vakıfların etkin olmasının
C) Yalnız III
E) I, II ve III
11. Osmanlılar,
– 1566 yılında Sakız adasını ele geçirmişlerdir.
8.
– 1570 yılında Kıbrıs'ı fethetmişlerdir.
Sokullu Mehmet Paşa XVI. yüzyılda Sırpları destekleyerek Sırp Milli Kilisesi'ni kurmalarını sağlamıştır.
Bu fetihlerin,
I. Akdeniz'de Osmanlı varlığının güçlendirilmesi,
Sokullu Mehmet Paşa'nın bu girişiminin aşağıdakilerden hangisine yönelik olduğu söylenebilir?
II. Osmanlıların açık denizlere çıkması,
III. Avrupa'da Coğrafi Keşifler'in yaşanması
A) Hristiyanlar arasında mezhep birliği sağlamak
sonuçlarından hangilerine ortam hazırladığı söylenebilir?
B) Balkanlarda mezhep ve kilise ayrılıklarını beslemek
A) Yalnız I
C) İslam inancını yaymak
D) I ve II
D) Devlet gelirlerini korumak
E) Egemenlik anlayışını değiştirmek
9.
12. Osmanlı Devleti Yükselme Dönemi boyunca Rusya'nın güçlenmesine engel olmaya çalışmıştır.
Bu politikanın,
Bu isyanın,
I. Karadeniz'de ekonomik ve siyasi rakip istememe,
I. merkezi otorite,
II. Katolik - Ortodoks birliğini engelleme,
II. saltanat yönetimi,
III. İslam devletleri ile anlaşmazlıkları engelleme
III. toplumsal düzen
düşüncelerinden hangilerinin bir sonucu olduğu
söylenebilir?
unsurlarından hangilerini tehlikeye düşürdüğü
söylenebilir?
D) I ve III
E) II ve III
C) Yalnız III
Fethedilen adalar›n hangi bölgelerde oldu¤unu düflününüz.
Osmanlı Devleti'nde Kanuni Sultan Süleyman Döneminde Yozgat çevresinde halktan haksız yere fazladan vergi alındığı gerekçesiyle Baba Zünnun İsyanı
çıkmıştır.
A) Yalnız I
B) Yalnız II
B) Yalnız II
E) II ve III
D - C - D
l
A) Yalnız I
C) Yalnız III
E - C - A
l
E - B - D
l
D) I ve II
B) Yalnız II
B - A - A
E) II ve III
C) Yalnız III
59
02.7 DÜNYA GÜCÜ : OSMANLI DEVLET‹ (1453 - 1600)
1.
Osmanlılar, 1538 yılında Haçlı donanmasına karşı
Preveze Deniz Savaşı'nı kazanmıştır.
4.
Bu gelişmenin,
III. Halifelik Osmanlı padişahlarına geçti.
II. Baharat Yolu'nun öneminin azalması,
IV. Venedikliler Kıbrıs için Osmanlı'ya vergi vermeye
başladılar.
III. Coğrafi Keşifler'in yaşanması
V. Kutsal emanetler İstanbul'a getirildi.
sonuçlarından hangilerine ortam hazırladığı söylenebilir?
D) I ve II
2.
B) Yalnız II
E) II ve III
Mısır Seferi'nin yukarıdaki sonuçlarından hangileri siyasi bir kazanım olarak nitelendirilebilir?
C) Yalnız III
A) Yalnız II
5.
Bu çabanın,
II. Osmanlılara karşı siyasi destek aranmıştır.
3.
B) Baharat Yolu'na işlerlik kazandırmak
İran'la yaşanan bu mücadelelerin, Osmanlılara,
I. Balkan sınırlarının genişlemesi,
II. Ortadoğu egemenliğinin artırılması,
III. İslam dünyasında mezhep farklılıklarının ortadan
kaldırılması
kazanımlardan hangilerini sağladığı savunulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
60
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Akdeniz'i yeniden ticaret merkezi yapmak
D) Osmanlı Devleti'ni bir Avrupa devleti yapmak
C) Yalnız III
Kanuni'nin Almanya Seferi'ni fırsat bilen Safeviler Doğu Anadolu bölgesinde olumsuz çalışmalar yapmaya
başlamışlardır. Bunun üzerine Kanuni, Avusturya ile
İstanbul Antlaşması'nı yaparak İran Seferi'ne çıkmış,
Tebriz ve Bağdat'ı ele geçirmiştir.
C) Yalnız III
I. Don ile Volga ırmaklarını birleştirerek Karadeniz
ile Hazar denizini birbirine bağlamak istemiştir.
A) Rusya'ya karşı Hazar'ı kullanabilmek
yargılarından hangilerini destekler nitelikte olduğu söylenemez?
E) II ve III
Sokullu Mehmet Paşa,
Sokullu Mehmet Paşa'nın bu projeleri gerçekleştirerek ulaşmak istediği hedefler arasında aşağıdakilerden hangisi yoktur?
III. Katolik - Ortodoks ittifakı kurulmuştur.
D) I ve II
C) I ve II
E) II, III ve V
II. Akdeniz ile Kızıldeniz'i birleştirmek istemiştir.
I. Bizans, toprağını tek başına koruyamayacağını
düşünmüştür.
B) Yalnız II
B) Yalnız V
D) I, III ve IV
Bizans İmparatoru, Fatih'in İstanbul'u kuşatması karşısında Avrupa devletlerine elçiler göndererek yardım
almak istemiştir.
A) Yalnız I
I. Memlük Devleti'ne son verildi.
II. Baharat Yolu Osmanlı denetimine girdi.
I. Osmanlıların Akdeniz'deki varlığının güçlenmesi,
A) Yalnız I
Yavuz Selim'in düzenlediği Mısır seferi ile;
E) Osmanlı ticaret gelirlerini artırmak
6.
I. Fatih'in Balkanlardaki Ortodoksları koruması
II. Şah İsmail'in Anadolu'daki Şiileri desteklemesi
III. Kanuni Sultan Süleyman'ın Alman Protestanlarını
desteklemesi
Yukarıdaki olayların ortak yönü aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Din ve mezhep farklılıklarını siyasi çıkarlarda kullanma
B) Din ve vicdan hürriyetinin sağlanmasına katkıda
bulunma
C) Dine dayalı düşünceleri geliştirme
D) Kendi inancında olanları destekleme
E) Komşu devletler arasında ekonomik dayanışmayı
sağlama
7.
10. Osmanlı Devleti Yükselme Döneminde aşağıdaki
Osmanlı Devleti'nde Fatih Döneminde Venediklilere, Kanuni Döneminde ise Fransızlara kapitülasyonlar verilmesinin daha çok aşağıdaki hangi
amaca yönelik olduğu söylenebilir?
politikalardan hangisini izlememiştir?
A) Batıda fetihler yapmak
B) İslam birliğini sağlamak
A) Avrupa ile askeri mücadeleleri sonlandırmaya
C) Balkan devletlerini hakimiyet altına almak
B) Siyasi yönden Avrupa’nın desteğini almaya
D) Avrupa'da siyasi etkinliği artırmak
C) Osmanlı topraklarında toplumsal düzeni sağlamaya
E) Kaybettiği toprakları geri almak
D) Ticaret vergilerini artırmaya
E) Osmanlı topraklarında ticari canlılığı korumaya
8.
11. Kanuni Sultan Süleyman Döneminde yapılan tüm ant-
İstanbul’un fethinden sonra meydana gelen aşağıdaki olaylardan hangisi Osmanlıların lehine bir gelişme değildir?
laşmalar, Osmanlı Devleti'nin üstünlüğünü vurgulayacak şekilde imzalanmıştır.
Bu durumun temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
A) Avrupalıların Osmanlı karşıtı ittifak girişiminde bulunmaları
A) Osmanlı Devleti'nin ekonomik alandaki yaptırım
gücü
B) İslâm ülkelerinde saygınlığının artması
C) Anadolu’da daha kolay hareket etme fırsatının
doğması
B) Osmanlı Devleti'nin askeri alandaki üstünlüğü
C) Osmanlı Devleti'nin sosyal düzeni
D) Karadeniz ticaretine egemen olunması
D) Osmanlı Devleti'nin eğitim kalitesi
E) Boğazlara egemen olunması
9.
E) Osmanlı topraklarının genişliği
Osmanlı Devleti Kuruluş Döneminde Avrupa'ya karşı
tavrını belirlerken iç sorunlarını ve Anadolu'daki gelişmeleri göz önünde bulundurmuştur. Yükselme Döneminde ise Avrupa'daki gelişmelere kendisi yön vermeye başlamıştır.
12. Yavuz Sultan Selim kısa süren padişahlığı sırasında
çeşitli İslâm topraklarını imparatorluk sınırları içine
katmıştır. Böylece kısa sürede çok önemli başarılar
kazanılmıştır.
Bu durum, Osmanlı Devleti ile ilgili aşağıdakilerden hangisinin kanıtı değildir?
Buna göre aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz?
A) Sorunlarını kendi görüşleri doğrultusunda çözmeye başladığının
B) Avrupa devletlerini yönlendirebilecek bir güce
ulaştığının
A) Kısa süren hükümdarlığı başarılı ve yoğun geçmiştir.
C) Anadolu'daki gelişmelere önem vermekten vazgeçtiğinin
B) Ekonomik yapı ikinci planda görülmüştür.
C) İmparatorluk sınırlarını genişletmiştir.
D) Askeri, ekonomik ve siyasi gücünü artırdığının
D) İslâm ülkelerinin bazıları Osmanlı Devleti'ne dahil
edilmiştir.
E) Avrupa siyasetinde bir denge unsuru haline geldiğinin
A - C - B
l
D - D - A
E) Doğu sınırlarında genişleme olmuştur.
l
E - A - C
l
E - B - B
61
02.8 DÜNYA GÜCÜ : OSMANLI DEVLET‹ (1453 - 1600)
1.
Kanuni Sultan Süleyman'ın saltanatının ilk yıllarında ekonomik bozukluğu, vergi adaletsizliğini ve
benzeri sorunları öne sürerek isyan eden ve taraftar bulanların var olması, bu dönem hakkında aşağıdaki yargılardan hangisini desteklemektedir?
4.
I. Venedik
II. Ceneviz
III. Bizans
IV. Memlük
V. Safevi
A) Sorunların sebeplerinin araştırılıp gerekli tedbirler
alınarak çözüm bulunuyor olduğu
Osmanlı Devleti'nin Yükselme Döneminde yukarıdaki devletlerden hangileriyle mücadele ettiği söylenemez?
B) Ekonomik sorunların ortadan kaldırıldığı
C) Padişah değişikliğinde meydana gelen otorite boşluğundan yararlanılmak istendiği
A) Yalnız II
B) Yalnız III
D) III ve IV
D) Bu tür sorunların toplumların hepsinde görülmekte
olduğu
E) IV ve V
C) I ve II
E) Osmanlı Devleti'ndeki bu tür isyanların dış kaynaklı olduğu
2.
Yavuz Sultan Selim, Baharat yolunu ele geçirmesine
rağmen Osmanlılar, dünyadaki yeni gelişmeler nedeniyle bu ticaret yolundan yararlanamamışlardır.
5.
III. Baba Zünnun Ayaklanması,
A) Hristiyan devletlerin Osmanlılara karşı birleşmeleri
IV. Kalender Çelebi Ayaklanması
C) Venedik ve Ceneviz'in Akdeniz ticaretine egemen
olmaları
A) Yalnız II
gelişmelerinden hangilerinin yaşandığı söylenemez?
B) Osmanlı deniz gücünün zayıflaması
D) Coğrafi Keşifler sonucu Akdeniz limanlarının önemini kaybetmesi
D) II ve IV
E) Osmanlı Devleti'nin Baharat yolunu kullanmak istememesi
– 1529 Avusturya Seferi'nde Avusturya’nın Kanuni'ye karşı meydan savaşını göze alamaması
– 1532 Almanya seferi sırasında Almanların Osmanlı ordularının karşısına çıkamaması
– Avusturya ile 1533'te İstanbul Antlaşması’nın imzalanması
Yukarıdaki gelişmeler aşağıdakilerden hangisinin
bir kanıtıdır?
A) İslâm toplumlarının birlikte hareket ettiğinin
B) Avrupalılardan yardım alındığının
C) Batıda yoğun iç savaşların yaşandığının
D) Doğu sorununun tamamen çözümlendiğinin
E) Osmanlı'nın Avrupa üzerindeki yaptırım gücünün
arttığının
62
I. Canberdi Gazali Ayaklanması,
II. Şahkulu Ayaklanması,
Osmanlıların Baharat yolundan yararlanamayışının temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
3.
Kanuni Döneminde,
6.
B) I ve II
C) I ve III
E) III ve IV
Osmanlı Devleti Yükselme Döneminde yapmış olduğu
deniz fetihleri nedeniyle bazı devletlerin ekonomik çıkarlarını zedelemiştir.
Osmanlı, deniz fetihlerinin daha çok Akdeniz ve
Karadeniz'de yoğunlaştığı dikkate alınırsa aşağıdaki devletlerden hangilerinin çıkarlarının diğerlerine göre daha çok zedelendiği söylenebilir?
A) Venedik – Ceneviz
B) Safevi – Memlûk
C) Venedik – Safevi
D) Ceneviz – Akkoyunlu
E) Safevi – Rusya
7.
Fatih Sultan Mehmet, “İnsanlar fikir, anlayış ve zeka
bakımından ne derece ileride olurlarsa olsunlar, bu
meziyetleri kendilerini başkalarına danışmaktan geri
bırakmamalıdır.” demiştir.
10.
I. Kanuni Sultan Süleyman Döneminde Portekizlilere karşı yardım isteyen Hint Müslümanlarını desteklemek için Hint deniz seferleri düzenlenmiştir.
II. Sokullu Mehmet Paşa Döneminde, yine Portekizlilere karşı Endonezya (Açe) Müslümanlarına
Kurdoğlu Hızır Hayrettin Reis komutasında askeri yardım gönderilmiştir.
Bu bilgiye dayanarak Fatih Sultan Mehmet’in aşağıdakilerden hangisini vurguladığı söylenebilir?
A) Devlet otoritesinin güçlü tutulmasını
Bu iki gelişmeye bakarak aşağıdaki yargılardan
hangisine ulaşılamaz?
B) Devlette tek yetkilinin kendisi olduğunu
C) Padişahlık makamının önemini
A) Osmanlı Devleti İslam dünyasını dış saldırılara
karşı korumaya çalışmaktadır.
D) Herkesin devlet işlerinden anlayabileceğini
E) Divan-ı Hümayun’un önemini
B) Müslüman devletler Osmanlı İmparatorluğu'nun
askeri gücünden yararlanmak istemektedir.
C) Portekizliler Hint sularından çıkarak Akdeniz'e yönelmişlerdir.
8.
D) Osmanlı Devleti çağının en güçlü devletlerinden
biridir.
Osmanlıların Kıbrıs’ı almasına karşılık Venedikliler’in
İnebahtı’da Osmanlı donanmasını yakmaları üzerine
Sokullu Mehmet Paşa Venedik elçisine, “Siz gemilerimizi batırmakla yalnızca sakalımızı kesmiş oldunuz,
biz ise Kıbrıs’ı alarak sizin kolunuzu kestik. Kesilen
sakal yeniden çıkar, ama kesilen kol yerine gelmez.”
demiştir.
E) Portekizliler Uzak Doğu ticaret yollarında ve okyanuslarda etkindir.
Verilen bilgilerin Hint Okyanusu ve çevresiyle ilgili olmas›na dikkat ediniz.
Aşağıdaki gelişmelerden hangisi Sokullu’nun haklılığını kanıtlamıştır?
A) Venediklilerin Avusturya ile ittifak yapması
B) Lehistan'ın, Osmanlı egemenliğine girmesi
C) Sokullu’nun ölümüyle duraklama devrine girilmesi
D) Osmanlı donanmasının altı ay içinde yenilenmesi
E) Kanal projelerinin ortaya atılması
9.
11. Fatih Sultan Mehmet’in İstanbul’un kuşatılması
esnasında,
I. tahrip gücü yüksek “Şahi” topunu kullanması,
II. tekerlekli kuleler ve gelişmiş yeni silahlar kullanması,
III. gemileri karadan yürüterek Haliç’e indirmesi
Aşağıdakilerden hangisi, Yavuz Sultan Selim’in
Mısır seferi ile sonuçlanan Osmanlı-Memlük anlaşmazlığının siyasal nedenlerinden biri değildir?
aşağıdakilerden hangisinin açık kanıtıdır?
A) Osmanlı Devleti’nin yabancı uzmanlardan yararlandığının
A) Memlüklerin Osmanlı karşıtı ittifaklar yapması
B) Memlüklerin Dulkadiroğullarını kendi himayesine
almak istemesi
B) Osmanlı'nın bilim ve teknolojide üstün bir devlet olduğunun
D) II. Bayezit’in kardeşi Cem Sultan'ın Memlüklere sığınması
D) Tekerleğin ilk kez savaşta Osmanlılarca kullanıldığının
C) Fatih Sultan Mehmet’in denizciliğe önem verdiğinin
C) Memlüklerin Karamanoğullarını Osmanlılara karşı
desteklemesi
E) İlk topun Türkler tarafından icat edildiğinin
E) Baharat Yolu'na egemen olunmak istenmesi
C - D - E
l
B - A - A
l
E - D - E
l
C - B
63
02.9 DÜNYA GÜCÜ : OSMANLI DEVLET‹ (1453 - 1600)
1.
I. Fatih Sultan Mehmet devrinde İstanbul, Ege adaları ve Kırım alınmış, denizlerdeki Ceneviz egemenliğine büyük darbe vurulmuştur.
4.
Fatih Sultan Mehmet İstanbul’un fethinden sonra Ortodoks Kilisesi'nin dini faaliyetlerini serbest bırakmıştır.
Bu bilgiye göre Fatih Sultan Mehmet'in aşağıdakilerden hangisine ulaşmak istediği söylenebilir?
II. Kanuni Sultan Süleyman devrinde Barbaros Hayrettin Paşa’nın kazandığı Preveze Zaferi ile Akdeniz’de Osmanlı egemenliği kesinleşmiştir.
A) Avrupa’daki dini gelişmelere engel olmak
B) Avrupa’da Hıristiyan ittifakının oluşmasını önlemek
Bu iki bilgiden hareketle aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir?
C) Avrupalıların desteğini almak
D) İstanbul’daki ticari hayatı canlandırmak
A) Osmanlılara karşı her dönemde Haçlı ittifakı kurulmuştur.
E) İstanbul’u ekonomik merkez haline getirmek
B) Baharat yolu Osmanlı kontrolüne geçmiştir.
C) Karadeniz ve Akdeniz'de Türk denetimi sağlanmıştır.
D) Venedik ve Cenevizlilere ayrıcalıklar tanınmıştır.
E) Karadeniz ve Akdeniz’deki adalar Osmanlıların eline geçmiştir.
2.
5.
II. Bayezid zamanında Hıristiyan İspanyolların katliamından kurtulan Yahudiler Osmanlı ülkesine sığınmış ve belirli yörelere yerleştirilmişlerdir.
Fatih’in bu uygulamasının aşağıdakilerden hangisine yönelik olduğu söylenebilir?
A) İslam inancı yayılmıştır.
B) Anadolu topraklarında siyasi birliği sağlamak
A) Şehzadeler arasında iktidar mücadeleleri yaşanmasını önlemek
C) Padişahın yönetim üzerindeki mutlak otoritesini artırmak
B) Osmanlı ülkesi genişletilmiştir.
C) Osmanlı karşıtı Haçlı ittifakları kurulmuştur.
D) Avrupa’da oluşturulmaya çalışılan Hıristiyan birliğini engellemek
D) Osmanlılar hoşgörülü bir yönetime sahiptir.
E) Osmanlılar ekonomik gelirlerini korumuştur.
Yavuz Sultan Selim zamanında Dulkadiroğlu Beyliği,
egemenlik altına alındı.
Buna göre aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?
A) Anadolu Türk birliğinin tamamlandığı
B) Anadolu'da Türk siyasi birliğinin hedeflendiği
C) Osmanlılara katılan beyliklerin en güçlüsünün Dulkadiroğulları olduğu
D) Yavuz Selim’den önceki padişahların Türk birliğini
önemsemediği
E) Osmanlı Devleti’nin İslam birliğini ikinci planda tuttuğu
64
- İstanbul'un fethine karşı çıkan Çandarlı ailesini
yönetimden uzaklaştırmıştır.
- Devlet yönetiminde Enderun’dan gelen devşirme
kökenli kişileri öne çıkarmıştır.
Bu bilgiye bakarak Osmanlı Devleti hakkında aşağıdaki nitelemelerden hangisi yapılabilir?
3.
Fatih Sultan Mehmet,
E) Adalet teşkilatının denetim altına alınmasını sağlamak
6.
Osmanlı Devleti’nin İstanbul'u fethetmesinde şehrin
sahip bulunduğu jeopolitik önem etkilidir.
İstanbul’un,
I. Ortodoks dünyasının dini merkezi durumunda olması,
II. kalabalık bir nüfusunun olması,
III. Karadeniz ticaret yollarının üzerinde bulunması
özelliklerinden hangileri bu görüşe kanıt olarak
gösterebilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
7.
Osmanlı Devleti’nde Yavuz Dönem'nde,
– Çaldıran Savaşı ile Anadolu'daki şii sorununun
büyümesi önlenmiştir.
9.
– Mısır Seferi'yle halifelik makamı Osmanlılara geçmiştir.
II. Bayezid'e karşı giriştiği taht mücadelesinde başarısız olan Şehzade Cem, Osmanlı Devleti'nin Anadolu
ve Rumeli olarak ikiye bölünmesini ve bir bölümünün
yönetiminin kendisine bırakılmasını istemiştir.
Bu bilgiye göre,
I. Osmanlı Devleti'nde iktidar mücadelesi yaşanmıştır.
Bu gelişmeler dikkate alındığında aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?
II. Osmanlı toprak bütünlüğü parçalanmak istenmiştir.
A) Padişahlar yönetimde etkili hale gelmiştir.
III. Osmanlı topraklarından siyasi istikrar bozulmuştur.
B) Osmanlı Devleti merkezi bir devlet haline gelmiştir.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
C) Osmanlı yönetimi tarafından mezhep birliği hedeflenmiştir.
A) Yalnız I
D) Osmanlı Devleti’nin siyasi etkinliği artırılmıştır.
D) I ve II
E) İslamiyet'in doğuda yayılması sağlanmıştır.
‹ki ayr› ‹slam Devleti'ne karfl› galip gelinmesinin Osmanl›'ya nas›l etki yapabilece¤ini düflününüz.
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
10. Osmanlı Devleti'nde sadece duraklama ve gerileme
dönemlerinde değil, yükselme ve kuruluş dönemlerinde de isyanlar ile karşılaşılmıştır. Ancak bu isyanlar kısa sürede bastırılmıştır.
Bu farklılıkta,
I. Osmanlı toplum yapısının çok uluslu olması,
II. Osmanlı askeri etkinliğinin üst düzeyde olması,
III. Osmanlı Devleti’nin geniş toprakları egemenliği
altında bulundurması
durumlarından hangilerinin rolünden söz edilebilir?
A) Yalnız I
8.
D) I ve II
Kanuni Döneminde,
- Avrupa’daki Reform girişimleri desteklenmiştir.
- Roma Germen Devleti ile mücadele eden Fransa'ya destek sağlanmıştır.
Bu bilgi,
I. Osmanlı toprak bütünlüğü parçalanmaya çalışılmıştır.
B) Avrupalı devletlerle olan ekonomik ilişkiler geliştirilmiştir.
II. Osmanlı hanedanının ülke yönetiminden uzaklaştırılması hedeflenmiştir.
C) Protestanların Avrupa'da güçlenmesine engel
olunmaya çalışılmıştır.
III. Osmanlı Devleti’nin Balkan egemenliği zarar görmüştür.
D) Almanya'da milliyetçilik akımı güçlendirilmeye çalışılmıştır.
yargılarından hangilerini desteklemektedir?
E) Avrupa'daki askeri ve politik gelişmelerden olumsuz etkilenilmiştir.
B - C - C
C) Yalnız III
minde Şam Valiliği’ne atanan eski Memlük komutanlarından Canberd Gazali, Memlük Devleti’ni yeniden
kurmak amacıyla ayaklanmıştır.
A) Roma Germen Devleti’nin etkinliği kırılmaya çalışılmıştır.
l
E) II ve III
11. Osmanlı Devleti’nde Kanuni Sultan Süleyman Döne-
Bu gelişmeler aşağıdaki yargılardan hangisini
destekler niteliktedir?
C - D - B
B) Yalnız II
A) Yalnız I
l
D - A
l
D) I ve II
E - D - A
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
65
02.10 DÜNYA GÜCÜ : OSMANLI DEVLET‹ (1453 - 1600)
1.
Yeni Çağ Avrupası'nda Coğrafi Keşifler sonunda
ortaya çıkan,
4.
I. yeni bitki türlerinin bulunması,
II. Burjuva sınıfının zenginleşmesi,
Buna göre, aşağıdakilerden hangisinin Rönesans'ın doğmasında rol oynadığı vurgulanmıştır?
III. Katolik Kilisesi'ne duyulan güvenin sarsılması
gelişmelerinden hangileri toplumsal dengelerin
değişmesine zemin hazırlamıştır?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
Kimi tarihçilere göre, İstanbul’dan İtalya’ya giden Bizans bilginlerinin eski Grek lisanını bilmeleri ve bu kültürü tekrar canlandırmaları, Rönesans’ın başlamasında önemli bir etkendir.
A) Coğrafi Keşifler'in ekonomik ve fikri gelişmeleri
sağlaması
C) I ve II
B) Eski Yunan ve Roma eserlerinin yeniden incelenmesi
C) Sanatkarları koruyan "Mesen"lerin ortaya çıkması
D) İslam eserlerinin Batı'da okunmaya başlanması
Hangilerinin toplumu etkileyebilece¤ini düflününüz.
E) Antik Çağ eserlerinin İtalya'da olması
2.
İngiltere ve Fransa, XVI. yüzyıldan sonra sömürge imparatorluğunu oluştururken, Almanya ve İtalya ancak
XIX. yüzyılda sömürgeciliğe başlamıştır.
Almanya ve İtalya'nın sömürgecilikte geç kalmasının nedenleri arasında,
5.
III. Cesur gemicilerin yetişmesi
II. hammadde kaynaklarının yeterli olması,
gelişmelerinin oluş sırası aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
III. siyasi birliklerini geç tamamlamaları
A) Yalnız I
D) I ve II
3.
B) Yalnız II
E) II ve III
Bu gelişmeler aşağıdakilerden hangisine neden
olmuştur?
A) Ticaret yollarının yön değiştirmesine
B) Tanzimat ve ıslahat fermanlarının yayımlanmasına
C) Ulusal devletlerin yıkılmasına
D) Sömürgecilik hareketlerinin yaygınlaşmasına
E) Osmanlı Devleti'nin ekonomik yönden zayıflamasına
B) II - I - III
D) I - III - II
6.
– Sanayi İnkılabı sonrasında Avrupa'da hammaddeye olan ihtiyacın artması
66
A) I - II - III
C) Yalnız III
– Coğrafi Keşifler esnasında Avrupalı devletlerin
yeni kıtalardaki altın ve gümüşü Avrupa'ya taşımaları
I. Avrupa'ya çok miktarda değerli maden girmesi,
II. Coğrafi Keşiflerin düzenlenmesi,
I. sömürgecilik fikrine karşı çıkmaları,
durumlarından hangileri gösterilebilir?
Yeni Çağ'da Avrupa'da yaşanan,
C) III - II - I
E) III - I - II
İtalya’nın coğrafi, dini ve ekonomik bakımdan uzun yıllar boyu merkezi bir konumda bulunması, yarımadadaki devletlerin özgürlükçü yapısı ve Roma kültürünün izlerinin bu bölgede zengin olarak bulunuyor olması Rönesans’ın İtalya’da başlamasının nedenleri
olarak kabul edilir.
Buna göre Rönesans hareketlerinin ilk önce İtalya'da başlamasını aşağıdakilerden hangisi açıklamaz?
A) İtalya'nın dini açıdan önemli bir merkez olması
B) Coğrafi konumunun elverişliliği
C) İtalya'nın ticari bir merkez olması
D) Eski ve Roma eserlerinin İtalya'da bulunuşu
E) İtalya'da çok sayıda devletin olması
7.
Yeni Çağ başlarında Avrupa’da Rönesans hareketlerinin başlaması ile Kilise’ye yönelik eleştiriler de artmıştır.
10. Avrupa’da hümanizm ile başlayan bilimsel uyanış, kültür ve sanat alanındaki genel ilerleme ile desteklendi
ve matbaacılığın gelişmesiyle yaygınlaşmaya başladı.
Bu gelişmeler Katolik Kilisesi’nin Avrupa’da insan düşüncesi üzerinde kurduğu tekelci baskıyı zorlamaya
başladı.
Bu bilgilerden hareketle aşağıdakilerden hangisinin Rönesans'ın doğrudan sonuçlarından biri olduğu savunulabilir?
Bu bilgi dikkate alındığında, aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Sömürge yönetimlerinin kurulması
B) Reform olaylarının başlaması
A) Hümanizm düşüncesi matbaanın katkısıyla yaygınlaşmıştır.
C) Skolastik düşüncenin yaygınlaşması
D) Burjuva sınıfının ortaya çıkması
B) Bilimsel gelişmeler hümanizma akımı ile birlikte hız
kazanmıştır.
E) Laikliğin doğması
C) Kültür ve sanat alanında önemli ilerlemeler yaşanmıştır.
D) Katolik Kilisesi sorgulanmaya başlanmıştır.
8.
E) Avrupa'da Katolik mezhebinin varlığı sona ermiştir.
Katolik Kilisesi’ne tepki olarak gelişen Reform olayları
sonunda papazların otoritesi sarsılmış, skolastik düşünce önemini yitirmiştir. Ayrıca Kilise dışında okullar
açılırken Almanya, İngiltere ve Fransa’da yeni mezhepler ortaya çıkmıştır.
Din adamlar›na olan güvensizlik dinden ç›kmay› veya
mezhep de¤ifltirmeyi zorunlu k›lmaz.
Buna göre aşağıdakilerden hangisi Reform olaylarının sonuçlarından biri değildir?
A) Hümanizm akımının doğması
B) Yeni mezheplerin ortaya çıkması
C) Din adamlarına duyulan güvenin kaybolması
D) Laik eğitim kurumlarının açılması
E) Halkın dogmatik anlayıştan kurtulması
11. Yeni Çağ'da hümanizma hareketinin geliştirdiği ölçü9.
ler, güzel sanatlarda etkisini gösterdi. Resimde, heykelde ve mimarlıkta Orta Çağ Hıristiyan sanatının ölçüleri aşıldı. İnsan, güzel sanatların tüm dallarının temel konusu ve ölçüsü oldu. Ekonomik ve düşünsel gelişmeye paralel olarak, resim, heykel ve mimarlıkta
önemli eserler meydana getirildi.
Yeni Çağ’da Avrupa’da ekonomik zenginliğini artıran
burjuvalar ülke yönetimlerinde söz sahibi olmak için
soylularla mücadele etmeye başlamıştır.
Bu durum,
Bu bilgiye göre aşağıdaki yargılardan hangisine
ulaşılamaz?
I. Avrupa’da sınıflar arası eşitlik sağlanamamıştır.
II. Avrupa genelinde ulusal devlet anlayışı yaygınlaşmıştır.
A) Hümanizma güzel sanatların gelişmesine katkıda
bulunmuştur.
III. Yeni Çağ’da Avrupa’da merkeziyetçi yönetim anlayışı öne çıkmıştır.
B) Ekonominin güçlenmesi doğrudan hümanizmanın
sonucudur.
yargılarından hangilerine kanıt olarak gösterilebilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
E - C - D
C) İnsan tüm sanatların temelini teşkil etmiştir.
C) Yalnız III
l
B - C - E
D) Mimari alanda önemli eserler meydana getirilmiştir.
E) Ekonomik gelişmeler sanatsal gelişmeyi etkilemiştir.
l
B - A - A
l
E - B
67
02.11 DÜNYA GÜCÜ : OSMANLI DEVLET‹ (1453 - 1600)
1.
Birçok araştırmacı, 1555 Ogsburg Antlaşması'na yol
açan en önemli etkenin, Türklerin hızla Batı'ya doğru
ilerlemeleri olduğunu ileri sürmektedir.
4.
Bu bilgi dikkate alındığında, aşağıdaki yargılardan
hangisinin doğru olduğu söylenebilir?
A) Avrupa'ya yeni bitki türlerinin getirilmesi
B) Avrupa'dan Amerika'ya göçlerin yapılması
C) Ticaret yollarının değişmesi
A) Avrupalılar yeni ticaret yolları aramaya başlamışlardır.
D) Avrupa'da sermaye birikiminin sağlanması
B) Avrupa'da mezhep birliği sağlanmıştır.
E) Kilise dogmalarının yanlışlığının anlaşılması
C) Avrupalılar Osmanlı ilerleyişini bir tehdit olarak
görmemişlerdir.
D) Avrupalı toplumlar arasında dini hoşgörü anlayışı
egemen olmuştur.
E) Osmanlıarın güçlenmesi Avrupa'da iç barışın sağlanması çabalarını kolaylaştırmıştır.
Coğrafi Keşifler'in aşağıdaki sonuçlarından hangisinin, uzun vadede Sanayi Devrimi'ne ortam hazırladığı ileri sürülebilir?
5.
Yalnızca Latince yazılan ve okunan İncil, Avrupa'da
XVI. yüzyılda bazı ulusal dillere tercüme edilmiştir.
Bu gelişmenin, aşağıdakilerden hangisine neden
olduğu söylenebilir?
A) Yeni ticaret yollarının bulunmasına
2.
B) Din adamlarının krallara desteklerinin artmasına
C) Halkın dini bilgileri doğrudan elde edebilmesine
I. Hıristiyanlığın yaygınlaşması
D) Sınıf farklılıklarının güçlenmesine
II. Yeni bitki ve hayvan türleri ile karşılaşılması
E) Burjuva sınıfının etkisini artırmasına
III. Yeni ticaret yollarının bulunması
gelişmelerinden hangileri, Coğrafi Keşifler'in sadece ekonomik sonuçlara yol açmadığının kanıtı
olarak gösterilebilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Yalnız III
6.
Aşağıdakilerden hangisinin Coğrafi Keşifler'in
başlamasında etkili olduğu savunulamaz?
A) Pusulanın bulunması
B) İstanbul'un Türklerin eline geçmesi
C) Haçlı Seferleri'nin başarısızlıkla sonuçlanması
D) Gemicilik teknolojisinin ilerlemesi
3.
Rönesans, Avrupa'da bilim ve sanat alanlarında
önemli değişimlerin yaşanmasını sağlamış, akılcı düşünceyi öne çıkarmıştır.
Buna göre Rönesans'ın,
I. dogmatik düşünce,
III. birey özgürlüğü
unsurlarından hangilerini zayıflattığı söylenebilir?
D) I ve II
68
7.
Aşağıdakilerden hangisi Coğrafi Keşifler'in sonuçlarından biri olarak gösterilemez?
A) Matbaa ve kağıdın Avrupa’ya geçmesi
II. sömürgecilik,
A) Yalnız I
E) Coğrafya bilgisinin gelişmesi
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
B) Sömürge imparatorluklarının kurulması
C) Keşfedilen yerlere göçlerin yaşanması
D) Ticaret yollarının yön değiştirmesi
E) İspanya ve Portekiz'in zenginliklerini artırması
8.
12. Yeni Çağ ve Yakın Çağ'da sömürgeciliğin gelişme-
Aşağıdakilerden hangisinin Avrupa'da Reform hareketlerinin doğmasına ortam hazırlayan nedenler
arasında yer aldığı savunulamaz?
sinde aşağıdakilerden hangileri etkili olmuştur?
A) Haçlı Seferleri - Reform Hareketleri
A) Katolik Kilisesi’nin bozulması
B) Rönesans aydınlarının Kilise’yi eleştirmeleri
B) Yüzyıl Savaşı - Almanya'nın siyasi birliğini kurması
D) Matbaa sayesinde İncil’in yaygınlaşması
D) Rönesans Hareketleri - Mezhep Savaşları
C) Endüljans uygulamasının tepkilere yol açması
C) ABD’nin kurulması - Fransız İhtilali
E) Burjuvaların güzel sanatlara ilgi duymaları
9.
E) Coğrafi Keşifler - Sanayi İnkılabı
Demokrasi düşüncesi XVIII. yüzyılda Avrupa'da gelişmeye başladı ve Avrupa uygarlığının vazgeçilmez unsurlarından biri haline geldi.
13. Fransa'da XVIII. yüzyıl itibariyle toplumda eşitliğin ol-
Bu gelişmenin,
maması, soyluların geniş ayrıcalıklara sahip olması,
burjuvaların siyasal haklar istemesi, hiçbir hakkı olmayan ve en ağır işlerde çalışan köylülerin burjuva sınıfını desteklemeleri, Fransız İhtilali'nin çıkmasında etkili olmuştur.
I. teokrasi,
II. mutlakiyet,
III. cumhuriyet
kavramlarından hangilerini gerilettiği savunulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
Buna göre, ihtilalin görülmesinde,
I. kültürel,
C) I ve II
II. toplumsal,
III. dini
unsurlardan hangilerinin rolünün vurgulandığı
söylenebilir?
10. Coğrafi Keşiflerin aşağıdaki sonuçlarından hangi-
A) Yalnız I
sinin, Sanayi İnkılabı'na ortam hazırladığı ileri sürülebilir?
D) I ve II
A) Avrupa'ya yeni bitki türlerinin getirilmesi
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Yalnız III
B) Avrupa'dan Amerika'ya göçlerin yapılması
C) Eski ticaret yollarının değişmesi
D) Avrupa'ya çok miktarda altın ve gümüş getirilmesi
14. Coğrafi Keşifler sonucunda zenginliklerini artıran Bur-
E) Kilise hurafelerinin yanlışlığının anlaşılması
juvaların bir kısmı, sanat çalışmalarına ve sanatçılara
maddi destek vererek Rönesans'ın gerçekleşmesinde
pay sahibi olmuşlardır.
Bu bilgi dikkate alındığında,
11. Aşağıdakilerden hangisi Rönesans'ın sonuçların-
I. Ekonomik gelişme, Avrupa'da önemli gelişmelerde rol oynamıştır.
dan biri değildir?
A) Skolastik düşüncenin yerini pozitif düşüncenin alması
II. Avrupa'da sınıf farklılığı anlayışı ortadan kalkmıştır.
B) Din adamlarının saygınlığının artması
III. Soylular siyasi alandaki etkinliklerini kaybetmiştir.
C) Akıl ve bilime verilen değerin artması
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
D) Kilise'ye yönelik eleştirilerin artması
A) Yalnız I
E) Kültür ve bilimdeki öncülüğün doğudan batıya geçmesi
E - D - A
l
D - C - C - A
D) I ve II
l
E - C - D - B
l
B) Yalnız II
E - D - A
E) II ve III
C) Yalnız III
69
02.12 DÜNYA GÜCÜ : OSMANLI DEVLET‹ (1453 - 1600)
1.
Diğer İslam ve Türk devletlerinde olduğu gibi Osmanlı Devleti'nde de hukuk, esas olarak İslam hukuku kurallarından oluşmaktaydı.
4.
Bu anlayışın aşağıdakilerden hangisini engellediği
söylenebilir?
Aşağıdakilerden hangisi İstanbul kuşatması öncesinde yapılan hazırlıklar arasında gösterilemez?
A) 400 parçalık donanma hazırlanması
A) Hukuk kurallarının yazılı hale getirilmesini
B) Laik hukuk anlayışının oluşmasını
B) Rumeli Hisarı’nın yapılması
C) Bazı suçlara ağır cezalar verilmesini
C) Edirne’de büyük topların dökülmesi
D) Eski Türk geleneklerinin terk edilmesini
D) Balkanlara bir ordunun gönderilmesi
E) Dinin toplumsal yapıyı baskısı altına almasını
2.
Osmanlı şehzadeleri her an padişah olacak gibi sancaklarda Lala adı verilen hocaların gözetiminde devlet
yönetimini öğrenir ve tecrübe kazanırlardı.
E) Akkoyunlulara savaş açılması
5.
Buna göre, aşağıdakilerden hangisi şehzadelerin
sancaklara gönderilmelerinin sona ermesiyle ortaya çıkan bir durumdur?
I. Osmanlı topraklarında dikey hareketlilik vardır.
B) Şehzadelerin deneyimsiz olarak tahta geçmeleri
II. Kölelikten özgürlüğe geçiş mümkün olmuştur.
C) İsyanların tamamen önlenmesi
III. Köle sınıfı zaman içinde toplumsal huzuru bozmuştur.
D) Yeniçerilerin denetim altına alınması
E) Mutlak teokratik bir yönetim oluşması
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
"Stajyerlik yapmak kifliye ne kazand›r›r?" sorusunun
cevab›n› düflünün.
Osmanlı Devleti'nde örfi hukuk kuralları bir anda değil
uzun bir süreç içinde yavaş yavaş şekillenmekteydi.
Osmanlı hukuk sistemiyle ilgili bu olgu dikkate
alındığında, aşağıdakilerden hangisinin söylenmesi kesinlikle doğru olur?
A) Örfi hukuk toplumdaki dini farklılıklardan etkilenmiştir.
B) Hukuk kavramı gelişmemiştir.
C) Örfi hukuk kuralları değişebilir.
D) Mutlak yönetim anlayışı zayıflamıştır.
E) Değişen şartlara ayak uydurmakta zorlanılmıştır.
70
Osmanlı Devleti'nde XVIII. yüzyılda kurulmuş büyük
vakıfların % 14’ü köle asıllılar tarafından kurulmuştur.
Bunlar arasında 19 hanım sultan, 6 darussaade ağası, 3 yeniçeri ağası ve 2 sadrazam vardır.
Buna göre,
A) Şehzadelerin daha iyi yetişmeleri
3.
Fatih Sultan Mehmet, İstanbul’un fethi için önemli hazırlıklar yapmış ve bu ön çalışmalar, zaferin kazanılmasında etkili olmuştur.
6.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
XV. yüzyılda Osmanlı Devleti'nde matematik alanında
yazılan kitapların % 18'i Türkçe iken, bu oran her asırda artmış, önce XVI. yüzyılda Farsça'yı son dönemlere doğru da Arapça'yı geçerek bu alanda hakim dil haline gelmiştir.
Yaşanan bu değişim, aşağıdakilerden hangisinin
bir sonucudur?
A) Türk dilinin gerilemesinin
B) Türk nüfusunun artmasının
C) Türkçe'nin kullanımının yoğunlaşmasının
D) Toprak kayıpları yaşanmasının
E) Avrupa tarzı yenilikler yapılmasının
7.
10. Osmanlıların Balkan topraklarına geçtiği 1353 yılın-
Osmanlı toplumunda XVII. yüzyıla kadar vezirlerin çocukları yönetici zümreye girebilmek için kabiliyet olmak zorunda idiler. Birçok batılı gezgin yazar bu durumu övmüştür.
dan itibaren 150 yıllık bir süre içinde, Rumeli kültürel
ve sosyal olarak önemli ölçüde Türkleşmiş durumdaydı.
Bu durum dikkate alındığında, Osmanlılarda devlet yöneticiliklerinin dağıtımında,
Bu durum,
I. Balkan topraklarına Anadolu'dan götürülen Türkmen gruplarının yerleştirilmesi,
I. yetenek,
II. bölgedeki vergi kaynaklarının artırılması,
II. etnik köken,
III. padişaha yakınlık
III. İslam toplumları üzerindeki etkinliğin artırılması
unsunlarından hangilerinin belirleyici olduğundan
söz edilmiştir?
A) Yalnız I
D) I ve II
8.
B) Yalnız II
E) II ve III
gelişmelerinden hangilerinin bir sonucu olarak
görülebilir?
C) Yalnız III
A) Yalnız I
D) I ve II
II. Subaşılar görevlendirilmiştir.
III. Türk aşiretler yönlendirilmiştir.
Bu girişimlerden hangileri, hukuki yapı ile doğrudan ilgili değildir?
B) Kadıların ekonomik gelirlerini
C) Tarafsız yargılamayı
A) Yalnız I
D) Eğitim sistemini
D) I ve II
E) Kadıların hukuki yeterliliğini
Eski Türklerde görülen ve devletin birkaç bölgeye bölünmesini esas alan Türk boy alışkanlıklarının yerini
Osmanlılarda tamamen merkezi - üniter devlet anlayışı almıştır.
II. Türk devlet geleneklerinin etkisi azalmıştır.
I. Örfi kanunlar devlet çevrelerince hazırlanmıştır.
II. Örfi hukuk dinin etkisiyle şekillenmiştir.
yargılarından hangileri Osmanlılarla ilgili olarak
doğru kabul edilebilir?
B - B - C
l
III. Hukuk kuralları sözlü olarak kalmıştır.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
C) Yalnız III
E - D - C
C) Yalnız III
Buna göre,
III. Avrupalı devletler örnek alınmıştır.
E) II ve III
E) II ve III
devletin en üst kademelerinde yıllarca tecrübe kazanmış görevlilerden oluşan Divan-ı Hümayun'un ve özellikle örfi hukuktan sorumlu bulunan Nişancıların
önemli rolleri vardı.
I. Toprak bütünlüğü korunmaya çalışılmıştır.
D) I ve II
B) Yalnız II
12. Osmanlı Devleti'nde örfi kanunların hazırlanmasında
Bu farklılık dikkate alındığında,
B) Yalnız II
C) Yalnız III
I. Kadılar tayin edilmiştir.
A) Dinin hukuki etkinliğini
A) Yalnız I
E) II ve III
11. Osmanlı Devleti'nde yeni fethedilen bölgelerde,
Osmanlı Devleti'nde kadıların sürekli aynı yerde görev
yapmalarına izin verilmemiştir.
Bu uygulamanın, aşağıdakilerden hangisini korumayı hedeflediği söylenebilir?
9.
B) Yalnız II
A) Yalnız I
D) I ve II
l
A - C - A
l
B) Yalnız II
A - E - A
E) II ve III
C) Yalnız III
71
02.13 DÜNYA GÜCÜ : OSMANLI DEVLET‹ (1453 - 1600)
1.
Yavuz Sultan Selim, İran ve Mısır’dan İstanbul’a birçok bilim adamı getirtilmesini sağlamıştır.
4.
Yavuz Sultan Selim'in bu uygulamayla,
A) Demircilik
I. merkezi otoriteyi kuvvetlendirme,
C) Hattatlık
II. devşirme sistemini uygulamaya koyma,
III. İstanbul’u bilim ve kültür merkezi haline getirme
amaçlarından hangilerine ulaşmak istediği söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız III
E) II ve III
B) Dokumacılık
E) Mimari
D) Kuyumculuk
C) I ve II
5.
2.
Osmanlılarda hayvancılığın gelişmiş olması aşağıdakilerden hangisinin de gelişmesine doğrudan
etki etmiştir?
Osmanlı Devleti sınırları içinde yaşayan bazı gayrimüslimlere imtiyazlar tanımıştır. Bunlar Osmanlı'yasalarına göre değil kendi inançlarına göre yargılanmakta
idiler.
Osmanlı Devleti’nde, sancaklara gönderilen şehzadelerin para basma, komşu devletlerle antlaşma imzalama ve savaş açma yetikleri bulunmamaktaydı.
Bu uygulamanın aşağıdakilerden temelde hangisine yönelik olduğu söylenebilir?
A) Şehzadelerin başarısını artırmaya
B) Ülkede sosyal bütünlüğü sağlamaya
Gayrimüslimlere tanınan bu haklar aşağıdakilerden hangisine ters düşmektedir?
C) Ülkede ekonomik düzeni korumaya
D) Halkın yönetime katılmasını sağlamaya
A) Kapitülasyonlara
E) Merkezi otoriteyi korumaya
B) Lonca sistemine
C) Hukuk birliği anlayışına
D) Tımar sistemine
E) Uluslararası antlaşmalara
6.
3.
– Selçuklulardaki ikta sistemi Osmanlılarda dirlik
sistemi olarak uygulanmıştır.
– Selçuklulardaki atabeylik kurumu Osmanlılarda
lalalık olarak varlığını sürdürmüştür.
Bu bilgilere bakılarak, aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?
A) Selçuklularla Osmanlılar aynı dönemde yaşamışlardır.
B) Her iki devlet aynı topraklar üzerinde hüküm sürmüştür.
C) Osmanlı Devleti özgün bir örgütlenmeye sahiptir.
D) Türk devletleri birbirlerini etkilemişlerdir.
E) Anadolu’daki bütün devletler birbirinin devamıdır.
72
Osmanlılarda mimari alanda büyük gelişmeler olmuştur. Hassa Mimarlar Ocağı sayesinde birçok mimar yetişmiştir. Fatih devrinde yapılan eserlerle özgün Osmanlı mimari tarzı doğmuştur. Bu tarz Balkanlara ve
İslâm topraklarına yayılmıştır.
Buna göre, aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?
A) Osmanlı mimari tarzı yükseliş devrinde büyük gelişme göstermiştir.
B) Osmanlılarda mimarlık eğitimi veren kurumlar vardır.
C) Osmanlılar kendilerine özgü bir mimari üslup geliştirmişlerdir.
D) Osmanlı mimari tarzı yalnız Osmanlı topraklarında
etkisini göstermiştir.
E) Mimari alanda önemli girişimlerde bulunulmuştur.
7.
10. Aşağıdakilerden hangisi divanın danışma organı
Osmanlı Devleti’nde köylü, toprağı işleme hakkını devam ettirebilmek için bazı yükümlülükleri yerine getirmek zorundaydı. Köylü toprağını sebepsiz olarak üç
yıl üst üste boş bıraktığı takdirde toprak elinden alınırdı.
olduğunu göstermektedir?
A) Haftanın belli günlerinde toplanması
B) Büyük davalara bakılması
C) Sadrazamların başkanlık etmesi
Bu bilgilere göre, aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
D) Alınan kararlarda son sözün padişaha ait olması
E) Kazaskerlerin toplantılara katılması
A) Osmanlı Devleti toprağı köylülere dağıtmıştır.
B) Üretimin azalması önlenmek istenmektedir.
C) Osmanlı Devleti’nde bütün araziler devletindir.
D) Osmanlı Devleti tarıma önem vermektedir.
E) Osmanlı Devleti’nin düzenli bir tarım politikası vardır.
11. Divan-ı Hümayun’da siyasi, idari, adli ve mali konular8.
da kararlar alınırdı. Ayrıca bütün önemli davalar halledilir; savaşa ya da barışa burada karar verilirdi.
Osmanlı Devleti'nde,
Buna göre, Divan’ın yetkileri arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
I. merkezi otoriteye önem verme,
II. adalet ve hoşgörüye dayalı bir yönetim anlayışını
benimseme,
A) Devlet görevlerine atamalar yapmak
B) Büyük davalara bakmak
III. yabancı kültürlerin değerlerine kapalı olma
C) Vergi işlerini düzenlemek
durumlarından hangilerinin devletin uzun süre yaşamasını sağladığı savunulabilir?
A) Yalnız I
9.
D) II ve III
D) Savaş hazırlıklarına karar vermek
E) Şehzadelerin görüşlerini almak
C) I ve II
B) Yalnız II
E) I, II ve III
12. Osmanlı hukukunda kadıların verdikleri kararlar mut-
Osmanlı Devleti’nde XVI. yüzyıldan itibaren uygulanan ve bazı eyaletlerin vergilerinin açık artırma ile satılıp peşin olarak hazineye yatırılması esasına dayanan sisteme iltizam usulü adı verilmiştir.
lak olmayıp, bu kararları haksız bulanlar itiraz edebiliyorlardı.
Bu durumun Osmanlı Devleti'nde;
I. Adalet siyasi güç tarafından yönlendirilmiştir.
Buna göre,
II. Hak arama kanalları açık tutulmuştur.
I. Osmanlı vergi gelirleri artmıştır.
III. Osmanlı hukuku, Avrupalı devletler tarafından örnek alınmıştır.
II. Osmanlı hazinesi nakit paraya ihtiyaç duymuştur.
III. Osmanlı ekonomisi daha da güçlenmiştir.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
B - C - D
l
gelişmelerinden hangilerinin göstergesi olduğu
savunulabilir?
C) I ve II
B - E - D
A) Yalnız I
D) II ve III
l
A - C - B
l
B) Yalnız II
D - E - B
C) I ve II
E) I, II ve III
73
02.14 DÜNYA GÜCÜ : OSMANLI DEVLET‹ (1453 - 1600)
1.
XVI. yüzyıldan itibaren Avrupa’da yaşanan,
I. düzenli askeri birliklerin kurulması,
4.
II. yeni kıtaların keşfedilmesi,
III. merkezi krallıkların otoritelerini artırmaları
durumlarından hangilerinin kültürel alan ile ilgili
olduğu söylenebilir?
gelişmelerinden hangileri merkezi krallıkların siyasi otoritelerini güçlendirmelerine ortam hazırlamıştır?
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
A) Yalnız I
D) I ve III
C) Yalnız III
5.
2.
Avrupa'da değişik dönemlerde görülen,
II. Sömürgeci politikaların ortaya çıkması,
C) Akdeniz’e kıyılarının bulunması
gelişmelerinden hangileri Coğrafi Keşifler'in sonuçları arasında gösterilebilir?
D) I, II ve III
3.
E) II, III ve IV
Yeniçağ’da Avrupa’da yaşanan;
I. sömürgeci politikaların izlenmeye başlaması,
II. Akdeniz limanlarının ticari canlılığının kaybolması,
III. burjuvaların zenginleşmesi,
D) Gelişmiş bir denizciliğe sahip olmaları
E) İleri bir uygarlık olmaları
‹ki devletin de Co¤rafi Keflifleri bafllatabilmeleri için
öncelikle Atlas Okyanusu'nda ilerleyebilecek nitelikte
gemilere sahip olmalar› gerekir.
6.
Avrupa’da XVI. yüzyılda yaşanan gelişmeler sonucunda,
I. Baharat Yolu’nun önemi azalmıştır.
II. Akdeniz ticareti zayıflamıştır.
IV. din adamlarına olan güveninin sarsılması
III. Yeni uygarlıklar ile karşılaşılmıştır.
A) I ve II
A) Yalnız II
gelişmelerinden hangilerinin ekonomik alanda etkiler meydana getirdiği söylenebilir?
74
Yeniçağ Avrupası’nda yaşanmaya başlanan Coğrafi
Keşiflerle sömürgecilik politikalarını başlatan devletler
İspanya ve Portekiz olmuştur.
B) Ticaretle uğraşmaları
IV. Üretim anlayışının değişmesi
C) III ve IV
E) II ve III
B) II ve III
D) I, II ve III
C) II ve IV
E) I, III ve IV
C) I ve II
A) Askeri yapılarının güçlü olması
III. Hıristiyanlığın yayılması,
B) I ve II
B) Yalnız II
Bu iki devletin Coğrafi Keşifler'i başlatmalarında
aşağıdakilerden hangisinin rolü daha büyüktür?
I. Yeni insan toplulukları ile karşılaşılması,
A) Yalnız II
I. kağıt ve matbaanın kullanım alanının artması,
II. basılan kitap sayısının artması,
III. Katolik Kilisesi’nin siyasi ve toplumsal etkinliğinin
azalmaya başlaması
A) Yalnız I
Avrupa’da karşılaşılan,
Bu gelişmelerden hangilerinin Osmanlı Devleti’ni
olumsuz etkilediği savunulabilir?
D) II ve III
B) I ve II
C) I ve III
E) I, II ve III
7.
10. Mezhep çatışmaları sonucunda Avrupa’da 1555 yılın-
XVI. yüzyılda yaşanan gelişmeler sonucunda Avrupa’daki eğitim kurumları ve okullar kiliselerin ve din
adamlarının kontrolünden çıkarılmıştır.
da imzalanan Ogsburg Antlaşması ile Alman prensleri, bulundukları bölgelerin dini önderi olma ve halklarına kendi mezheplerini kabul ettirebilme imkanını elde
etmişlerdir.
Bu gelişmenin aşağıdakilerden hangisine ortam
hazırladığı savunulabilir?
Avrupa’da meydana gelen bu gelişme ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
A) Laik eğitim anlayışının güçlenmesine
B) Skolastik düşünce sisteminin güçlenmesine
A) Alman prenslerinin siyasi güçleri azalmıştır.
C) Eğitimin çalışmalarının gerilemesine
B) Avrupa’da dini yapı değişmemiştir.
D) Siyasi rekabetin artmasına
C) Alman prensleri ekonomik açıdan zayıflamışlardır.
E) Din adamlarının etkinliğinin artmasına
8.
D) Mezhep birliği sağlanmıştır.
E) Katolik Kilisesi’nin etkinliği azalmıştır.
I. Ticaret yollarının Müslümanların kontrolünde olması
11. Avrupalılar tarafından Coğrafi Keşifler sonucunda bu-
II. Doğunun zenginliklerinin elde edilmeye çalışılması
lunan ve hızla sömürge haline getirilen topraklarda yaşayan toplumlar belirli bir süreçte Hıristiyanlığı benimsemişlerdir.
III. Hıristiyanlığın yayılmak istenmesi
IV. Gemicilik bilgilerinin gelişmesi
Buna göre;
Yukarıdakilerden hangileri Coğrafi Keşifler'in ekonomik nedenleri arasında gösterilemez?
A) I ve II
B) II ve III
D) I, II ve III
I. Din adamları keşifleri desteklememiştir.
II. Papa’nın dini baskıları azalmıştır.
C) III ve IV
III. Din, ekonomik faaliyetleri engellemiştir.
E) II, III ve IV
IV. Din, siyasi egemenlikle birlikte yayılmıştır.
yargılardan hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
B) Yalnız IV
D) I, II ve III
9.
Coğrafi Keşifler, doğuya giden ticaret yollarının açık
denizlere kaymasına neden olmuştur. Bu gelişme
özellikle Baharat Yolu’nun ve Akdeniz ticaretinin canlılığını yitirmesine yol açmıştır.
12. Yeniçağ’da keşfedilen bölgelerden Avrupa kıtasına
Bu gelişmenin
yüksek miktarda değerli maden girişi yaşanmış, burjuva sınıfı ticaretin gelişmesine bağlı olarak zenginleşmiştir. Toprak, bir zenginlik ölçüsü olmaktan çıkmıştır.
I. milliyetçilik akımının güçlenmesi,
II. mezhep anlaşmazlıklarının yaşanması,
Aşağıdakilerden hangisi bu gelişmenin bir sonucudur?
III. Osmanlı Devleti’nin gelirlerinin azalması,
IV. Avrupa’da yönetim şekillerinin değişmesi
A) Yönetim şekillerinin değişmesi
durumlarından hangilerine neden olduğu söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız III
E) II ve IV
D - D - E
l
B) Baharat Yolu’nun öneminin artması
C) Soyluların ekonomik etkinliklerinin zayıflaması
C) I ve II
C - D - B
C) III ve IV
E) II, III ve IV
D) Toprak sahiplerinin güçlenmesi
E) Din adamlarının etkinliğinin artması
l
A - C - B
l
E - B - C
75
02.15 DÜNYA GÜCÜ : OSMANLI DEVLET‹ (1453 - 1600)
1.
Aşağıdakilerden hangisi II. Mehmet (Fatih) Dönemi
gelişmelerinden biridir?
4.
Osmanlı Devleti’nin denizcilik faaliyetleriyle ilgili
aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?
A) Fatih Döneminde Karadeniz Türk Gölü haline getirilmiştir.
A) Kırım Hanlığı’nın Osmanlı Devleti’ne bağlanması
B) Mısır’ın Osmanlı topraklarına katılması
B) II. Bayezit Döneminde güçlü bir donanma kurulmuştur.
C) Bulgaristan’ın Osmanlı topraklarına katılması
D) Malta Adası’nın kuşatılması
C) Sokullu Döneminde Kanal Projeleri yapılmıştır.
E) Şehzade Cem Olayı
D) I. Süleyman Döneminde Haçlı donanması bozguna uğratılmıştır.
E) I. Selim Döneminde Kızıldeniz Türk Gölü haline
getirilmiştir.
2.
Osmanlı Devleti’nde,
I. Kırım’ın fethi
5.
II. Mısır’ın alınması
III. Bulgaristan’ın fethi
IV. Kıbrıs’ın fethi
Bu gelişme Osmanlı Devleti’ni,
gelişmeleri hangi sırayla gerçekleşmiştir?
A) I - II - III - IV
I. Almanya,
II. Avusturya,
B) II - III - IV - I
C) II - I - III - IV
E) III - II - IV - I
Osmanlı Devleti 1526 Mohaç Savaşı ile Macaristan’ı
hakimiyet altına almıştır.
III. Fransa
D) III - I - II - IV
devletlerinden hangileriyle karşı karşıya getirmiştir?
A) Yalnız I
D) I ve III
3.
C) I ve II
E) I, II ve III
Osmanlı Devleti’nde,
I. Otlukbeli Savaşı,
6.
II. Lepanto yenilgisi,
III. Preveze Deniz Savaşı
gelişmeleri aşağıdaki hükümdarlarla ilişki bakımından hangi seçenekte doğru olarak sıralanmıştır?
I
A)
II. Mehmet
C)
II. Selim
B)
D)
E)
76
B) Yalnız III
II
II. Bayezit
III
I. Selim
I. Selim
II. Selim
I. Süleyman
II. Mehmet
II. Selim
I. Süleyman
I. Süleyman
II. Bayezit
II. Bayezit
II. Mehmet
I. Selim
Osmanlı Devleti,
I. Edirne Segedin,
II. İstanbul,
III. Amasya
antlaşmalarını hangi devletlerle imzalamıştır?
Edirne Segedin
A) Avusturya
B) Avusturya
C) Lehistan
D) İran
E) Macaristan
İstanbul
Macaristan
İran
İran
Lehistan
Avusturya
Amasya
İran
Macaristan
Rusya
Avusturya
İran
7.
Osmanlı Devleti’nde aşağıdakilerden hangisi I. Selim (Yavuz) ve I. Süleyman (Kanuni) Dönemlerinin
ortak özelliklerinden biridir?
11. Osmanlı Devleti'nin XV. ve XVI. yy.’da imzaladığı antlaşmalarda yer alan hükümlerden bazıları şunlardır:
I. Zağros Dağları iki ülke arasında sınır olacak.
A) Taht kavgalarıyla uğraşılması
II. Osmanlı Devleti ve Macaristan 10 yıl savaşmayacak.
B) Dini nitelikli isyanlar çıkması
C) Batıya sefere çıkılması
III. Avusturya Arşüdikası protokolde Osmanlı sadrazamına denk sayılacak.
D) İslam Devletleriyle savaşılması
Bunlardan hangileri 1533 İstanbul Antlaşması’na
aittir?
E) Deniz savaşlarının yapılması
A) Yalnız I
8.
Osmanlı Devleti ile Karamanoğulları arasında ilk
kez savaş yapılması ve bu beyliğe kesin olarak
son verilmesi hangi hükümdarlar dönemindedir?
A) Orhan Bey – I. Murat
B) I. Murat – II. Bayezit
12.
C) I. Mehmet – II. Mehmet
D) II. Murat – II. Mehmet
B) Cerbe
D) İnebahtı
I. Akkoyunlu Devleti
II. Bizans Devleti
Bunlardan hangilerinin siyasi varlığı Osmanlılar
tarafından sonlandırılmıştır?
A) Yalnız III
D) II ve IV
B) Yalnız IV
C) I ve II
E) I, III ve IV
C) Preveze
E) Ridaniye
13. Sokullu Mehmet Paşa Döneminde,
10. Osmanlı Devleti Yükselme Döneminde Kuzey Afrika’da ele geçirdiği topraklar şunlardır:
– İran’ı içeriden vurma,
– Orta Asya Türkleriyle ilişki kurma,
– Rusya’nın güneye inmesini engelleme
amaçlarıyla,
I. Mısır
II. Trablusgarp
I. Lehistan’ı himaye altına alma,
III. Tunus
II. Don-Volga Nehirlerini, açılacak bir kanalla birleştirmeye çalışma,
IV. Cezayir
V. Fas
Bunlardan hangileri Kanuni Devrinde ele geçirilmiştir?
A) II ve IV
E) I, II ve III
IV. Memlük Devleti
Osmanlı Devleti’nin sınırlarının Atlas Okyanusuna
ulaşması aşağıdaki savaşlardan hangisinin bir sonucudur?
A) Vadisseyl
C) Yalnız III
III. İlhanlı Devleti
E) II. Mehmet – I. Selim
9.
D) I ve II
B) Yalnız II
B) II, III ve IV
D) II, IV ve V
C) II, III ve V
E) III, IV ve V
A - D - D
l
E - C - E
l
III. Süveyş Kanalı Projesini hazırlama
gelişmelerinden hangileri arasında ilişki kurulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
D - B - A - A
l
B) Yalnız II
C - D - B
E) II ve III
C) Yalnız III
77
02.16 DÜNYA GÜCÜ : OSMANLI DEVLET‹ (1453 - 1600)
1.
4.
Fatih Döneminde,
– Amasra’nın alınması,
Aşağıdakilerden hangisi II. Bayezit Dönemi'nde
görülen gelişmelerden biri değildir?
A) Ankara Savaşı’nın yapılması
– İsfendiyaroğulları’na son verilmesi,
B) Anadolu’da dini nitelikli isyanlar çıkması
– Trabzon İmparatorluğu’na son verilmesi
C) Taht kavgalarının görülmesi
gelişmeleriyle,
D) Otranto’daki Osmanlı ordusunun geri çekilmesi
I. Anadolu siyasi birliğini sağlama,
E) Bazı İslam devletleriyle savaşılması
II. Anadolu Türk birliğini sağlama,
III. Karadeniz ticaretine egemen olma
amaçlarından hangileri arasında ilişki kurulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
5.
Akdeniz’in Türk Gölü haline gelmesinde aşağıdakilerden hangisinin katkısı yoktur?
A) Cezayir’in Osmanlı topraklarına katılmasının
2.
B) Preveze Deniz Savaşı’nın kazanılmasının
Fatih Döneminde yapılan fetihlerde bazen kara ordusu, bazen hem kara hem de donanma, bazılarında ise
sadece donanma etkili olmuştur.
C) Afrika’nın güney uç noktasının Avrupalılarca dolaşılmasının
D) Cebre Deniz Savaşı’nın kazanılmasının
Buna göre,
E) Kıbrıs’ın fethedilmesinin
I. Amasra,
II. Trabzon,
III. Kırım
bölgelerinden hangilerinin fethinde kara sınırımız
olmadığı için sadece donanmadan yararlanılmıştır?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
6.
Aşağıdakilerden hangisi II. Selim Dönemi gelişmeleri arasında yer almaz?
A) Sakız Adası’nın alınması
C) Yalnız III
B) Yemen’in kesin olarak hakimiyet altına alınması
E) I, II ve III
C) Kıbrıs’ın fethedilmesi
D) İnebahtı Deniz Savaşı’nın yapılması
3.
E) Preveze Deniz Savaşı’nın yapılması
Osmanlı Devleti'nin Yükselme Döneminde Kuzey Afrika’da ele geçirdiği topraklar şunlardır:
I. Mısır
II. Trablusgarp
7.
III. Tunus
IV. Cezayir
V. Fas
Osmanlı Devleti bu toprakları hangi sırayla ele geçirmiştir?
A) I - IV - II - III - V
C) III - IV - V - I - II
B) II - III - IV - V - I
D) IV - V - I - II - III
E) V - I - II - III - IV
78
Aşağıdakilerden hangisi I. Süleyman Dönemi’nde
görülen gelişmelerden biri değildir?
A) Sahn-ı Süleymaniye Medresesi’nin açılması
B) Kanunnameler düzenlenmesi
C) Akdeniz’de üstünlük sağlanması
D) Osmanlı padişahlarının ilk defa halife sanını taşıması
E) Hint Deniz Seferlerine çıkılması
8.
Fatih Dönemi'nde Amasra ve Kırım’ın Osmanlı topraklarına katılması,
I. Venedik,
II. Ceneviz,
selme Döneminde gerçekleşen olaylardan biridir?
A) Baharat Yolu’nun denetim altına alınması
B) Bulgaristan’ın himaye altına alınması
III. Napoli
devletlerinden hangilerinin ekonomik çıkarlarını
zedelemiştir?
A) Yalnız I
D) I ve II
9.
12. Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Devleti'nin Yük-
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) Doğuda en geniş sınırlara ulaşılması
E) Avrupa’da ilk defa toprak kaybedilmesi
E) I, II ve III
Osmanlılar Dönemi'nde Kuzey Afrika’da fethedilen
yerler ve fetheden hükümdar eşleştirmesi yapıldığında Kuzey Afrika’nın en batısında hangi hükümdar yer alır?
A) I. Süleyman
C) Edirne Segedin Antlaşması’nın imzalanması
B) I. Selim
D) II. Bayezit
C) II. Selim
13. Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Devleti’nde,
– I. Mehmet (Çelebi),
– II. Bayezit,
– I. Selim (Yavuz)
dönemlerinin ortak özelliklerinden biridir?
A) Taht için kardeş kavgasının yaşanması
E) III. Murat
B) İç sorunların dış sorun haline gelmesi
C) Devletin parçalanma tehlikesi yaşaması
10. Osmanlı Devleti'nde aşağıdaki savaşlardan hangisi hükümdar değişikliği ile sonuçlanmıştır?
D) Osmanlı padişahlarının aynı zamanda halife sanını taşıması
E) Memlük Devleti’yle savaşılması
A) Cem Sultan Olayı
B) Karıştıran Ovası Savaşı
C) Şah Kulu İsyanı
14. Aşağıdakilerden hangisi Hint Deniz Seferleri'nin
D) Mercidabık Savaşı
sonuçlarından biridir?
E) Otlukbeli Savaşı
A) Müslüman Gücerat Hükümdarlarının Osmanlı'dan
yardım istemesi
11. Osmanlı Devleti’nin geniş bir coğrafyada farklı din
ve milletten çok sayıda kişiyi barındırmasının,
I. taht kavgalarının yaşanması,
II. merkezi otoritenin denetim gereksiniminin artması,
III. tahta geçme usulünün değiştirilmesi
sonuçlarından hangilerini doğurduğu söylenemez?
A) Yalnız II
D) I ve III
B) Yalnız III
E - C - A
C) I ve II
E) I, II ve III
l
D - C - E - D
B) Akdeniz Limanlarının önem kaybetmesi
C) Deniz ticaret yollarının kontrol altında tutulmak istenmesi
D) Kızıldeniz’in Türk Gölü haline getirilmesi
E) Sokullu Mehmet Paşa’nın sadrazam olması
15. Osmanlı Devleti XVI. yy.’da aşağıdaki devletlerden
hangisiyle savaş yapmamıştır?
A) Avusturya
D) Safevi
l
B - C - B - B
l
B) Venedik
A - A - D - E
E) Rusya
C) Memlük
79
02.17 DÜNYA GÜCÜ : OSMANLI DEVLET‹ (1453 - 1600)
1.
Aşağıdakilerden hangisi II. Mehmet (Fatih) Dönemi'nde görülen gelişmelerden biri değildir?
4.
A) Cenevizlilerden Gökçeada ve Bozcaada’nın alınması
Yükselme Döneminde Hicaz Su Yolları Sorununun
yaşanması Osmanlı Devleti'ni aşağıdaki devletlerden hangisiyle karşı karşıya getirmiştir?
A) Safevi Devleti
B) Babür Devleti
B) Venediklilerden Midilli ve Eğriboz adalarının alınması
C) Memluk Devleti
C) İspanya’daki Gırnata Devleti’ne yardım gönderilmesi
D) Akkoyunlu Devleti
E) Karamanoğulları Beyliği
D) Napoli Krallığı’nın elindeki Zenta, Kefalonya ve
Ayamavra adalarının alınması
E) Otranto şehrinin ele geçirilmesi
2.
İstanbul’un fethinin sonuçlarından bazıları şunlardır:
5.
I. Orta Asya’dan Karadeniz’e ulaşan İpek Yolu’nun
önemli bir bölümü Osmanlı Devleti’nin eline geçti.
A) Fransa
Bu gelişmelerin Avrupa’ya ekonomik, siyasi ve
kültürel açıdan etkisi hangi seçenekte doğru olarak sıralanmıştır?
A)
B)
Siyasi
Kültürel
II
III
I
II
I
I
C)
III
E)
III
D)
3.
Ekonomik
II
I
II
A) Mısır Seferi
Osmanlı Devleti’nin denetim altına aldığı topraklar zamanla artmıştır.
Aşağıdaki savaşlardan hangisi sonucunda yeni
toprakların alındığından söz edilmez?
A) Mohaç Savaşı
B) Çaldıran Savaşı
C) Otlukbeli Savaşı
III
D) Turnadağ Savaşı
I
E) İnebahtı Savaşı
7.
Denetim altına alınan toprakların zamanla artması
Osmanlı Devleti’ne,
I. çok uluslu olma,
II. Müslüman devlet olma,
B) Macaristan Seferi
III. eyalet yönetiminde yeni yöntemler ortaya koyma
D) İran Seferi
A) Yalnız II
C) Alman Seferi
E) Hint Deniz Seferleri
80
6.
II
Aşağıdaki seferlerden hangisi sonucunda Venedikliler Kıbrıs adası için Osmanlı’ya vergi vermeye
başlamışlardır?
D) Papalık
E) Rodos Şövalyeleri
III
Osmanlı Devleti’nde XVI. yy. da bir çok bölgeye sefer
düzenlenmiştir.
B) Portekiz
C) Memluk
II. Büyük topların güçlü surları yıkabileceği ortaya
çıktı.
III. İstanbul’dan İtalya’ya kaçan bilim adamları Eski
Latince ve Yunancanın öğrenilmesinde etkili oldu.
Osmanlı Devleti’nin gücünü kırmak amacıyla Cem
Sultan Olayı’ndan yararlanan devletler arasında
aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
özelliklerinden hangilerini kazandırmıştır?
D) I ve III
B) Yalnız III
C) I ve II
E) I, II ve III
8.
Osmanlı Devleti’nin Yükselme Döneminde yapılan
aşağıdaki savaşlardan hangisi ile “İslamiyet’i yayma” düşüncesi arasında ilişki kurulabilir?
A) Çaldıran Savaşı
Osmanlı topraklarına katılması aşağıdakilerden
hangisinde verilen devletlerin çıkarlarını zedelemiştir?
A) İspanya ve Portekiz
B) Mohaç Savaşı
B) Portekiz ve Fransa
C) Otlukbeli Savaşı
C) Fransa ve İspanya
D) Ridaniye Savaşı
D) Venedik ve Ceneviz
E) Turnadağ Savaşı
E) Venedik ve İspanya
Müslüman devletler aras›nda yap›lan savafllarda
‹slamiyeti yayma amac› söz konusu olamaz.
9.
12. Sokullu Mehmet Paşa Dönemi'nde Tunus ve Fas’ın
Osmanlı Devleti’nin Yükselme Döneminde yapılan
aşağıdaki savaşlardan hangisinde Anadolu siyasi
birliğini sağlama amacı güdülmüştür?
A) Mohaç Savaşı
13. Osmanlı Devleti denizlerde üstünlük sağlama amacıy-
la gerek XV. ve gerekse XVI. yüzyıllarda deniz savaşları yapmıştır.
Osmanlı Devleti aşağıdaki devletlerden hangisiyle
denizlerde üstünlük sağlama amacıyla savaş yapmamıştır?
B) Turnadağ Savaşı
C) Ridaniye Savaşı
D) Mercidabık Savaşı
A) Ceneviz
E) Çaldıran Savaşı
B) Venedik
D) Portekiz
E) Napoli
C) Memlûk
Deniz savafllar› deniz ticaretinde geliflmifl devletlerle
yap›l›r.
10. XV. yy. sonlarında Ümit Burnu’nun dolaşılarak Hint
Deniz Yolu’nun bulunmasıyla aşağıdaki Akdeniz
ülkelerinden hangisinin çıkarlarının zedelendiği
ileri sürülemez?
A) Osmanlı
B) Venedik
D) İspanya
C) Memlük
B) Kırım
E) Sırbistan
C - A - A
C - B - E - D
l
C) Preveze
E) Ridaniye
15. Aşağıdakilerden hangisinin Osmanlı topraklarına
katılmasıyla Akdeniz’in bir Türk Gölü olması arasında ilişki kurulamaz?
A) Kıbrıs
D) Lehistan
l
B) Cerbe
D) İnebahtı
egemenlik altına alarak sınırlarını Baltık Denizi’ne
kadar ulaştırmıştır?
C) Macaristan
ması aşağıdaki savaşlardan hangisinin bir sonucudur?
A) Vadisseyl
E) Ceneviz
11. Osmanlı Devleti aşağıdaki devletlerden hangisini
A) Bulgaristan
14. Osmanlı Devleti’nin sınırlarının Kızıldeniz’e ulaş-
B - B - E - D
D) Girit
l
B) Kırım
A - C - E - B
E) Mora
C) Rodos
81
02.18 DÜNYA GÜCÜ : OSMANLI DEVLET‹ (1453 - 1600)
1.
II. Mehmet (Fatih) Dönemi'nde Ege adaları, Kırım,
Mora ve Amasra’nın fethedilmesiyle,
5.
I. denizlerde üstünlük sağlama,
– Her iki ülke gemileri karşılıklı olarak ticaret yapmakta serbest olacaklardır.
II. ticaret yollarını ele geçirme,
– Fransızların aralarındaki davalara Fransa’dan gelecek hâkimler bakacaktır.
III. Türk siyasi birliğini sağlama
amaçlarından hangileri arasında ilişki kurulabilir?
A) Yalnız III
D) II ve III
2.
B) I ve II
– Bu antlaşma hükümdarlar hayatta kaldığı sürece
geçerli olacaktır.
C) I ve III
E) I, II ve III
– Türk tüccarlar da aynı haklardan yararlanacaklardır.
Memluk Devleti'ne son verilmesi Osmanlı Devleti'ne,
Bu durum, kapitülasyonlarla ilgili,
I. Baharat Yolu’nu ele geçirme,
I. Süresizdir.
II. Doğu Akdeniz’deki egemenliğini güçlendirme,
II. Karşılıklılık ilkesi esas alınmıştır.
III. devlet gelirlerini artırma
III. Osmanlı Devleti’nde hukuk birliğinin zedelenmesine ortam hazırlayıcı niteliktedir.
avantajlarından hangilerini kazandırmıştır?
A) Yalnız I
D) I ve III
3.
B) Yalnız III
A) Yalnız I
E) I, II ve III
D) II ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Çaldıran Savaşı’nın sonuçlarından bazıları şunlardır:
I. Anadolu’daki Safevi tehlikesi önlenmiştir.
III. Tebriz-Halep, Tebriz-Bursa İpek Yolu denetim altına alınmıştır.
Bunlardan hangilerinin Anadolu’da dini isyanlar
çıkmasının önlenmesine doğrudan katkısı olduğu
savunulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız III
E) II ve III
C) I ve II
1576 tarihinde Fas Osmanlı egemenliğine alınmış, bu
şekilde Osmanlı sınırları Batı’da Atlas Okyanusu'na
ulaşmıştır.
Bu durum,
I. Osmanlı Devleti Akdeniz hâkimiyetini pekiştirmiştir.
6.
Osmanlı Devleti'nin XVI. yüzyılın ikinci yarısında ortaya attığı kanal projelerinden bazıları şunlardır:
– Don-Volga Nehirlerini bir kanalla birleştirme projesi
– Akdeniz ve Kızıldeniz’i bir kanalla birleştirme projesi
– Marmara ve Karadeniz’i Sakarya üzerinden bir
kanalla birleştirme projesi
Osmanlı Devleti’nin bu projelerle,
I. Boğazların yükünü hafifletmek istemesi,
II. kutsal toprakların denizden de korunmak istenmesi,
III. Türkistan hanlıklarının Rus tehdidine karşı korunmak istenmesi,
II. Osmanlı Devleti Kuzey Batı Afrika’da doğal sınırlara ulaşmıştır.
IV. imar faaliyetlerine hız verilmek istenmesi,
yargılarından hangilerini doğrular?
amaçlarından hangileri doğrultusunda hareket ettiği söylenemez?
III. Batı Akdeniz’de Osmanlı nüfuzu güçlenmiştir.
A) Yalnız I
D) II ve III
82
yargılarından hangilerini doğrular?
C) I ve II
II. Şah İsmail hem ülkesinde hem de Anadolu’da itibar kaybetmiştir.
4.
Osmanlı Devleti'nin 1535 tarihinde Fransa’ya tanıdığı
kapitülasyon haklarından bazıları şunlardır:
B) I ve II
C) I ve III
E) I, II ve III
V. Coğrafi Keşiflerin önlenmek istenmesi
A) I ve II
B) II ve III
D) IV ve V
C) II ve IV
E) I, II ve III
7.
Osmanlı Devleti'ndeki eğitim kurumlarından bazıları
şunlardır:
I. Loncalar
III. Medreseler
Bunlardan hangilerinde, esnaf eğitimi yapıldığından söz edilemez?
D) II ve III
8.
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Osmanlı Devleti'nin ilk dönemlerinde ölen padişahın
yerine tahta kimin geçeceği konusunda kesin bir kanun yoktu.
Değişik dönemlerde geçerli kılınan,
I. ülke topraklarının hanedan üyelerinin ortak malı
sayılması,
II. ülke topraklarının padişah ve oğullarının malı sayılması,
III. devletin bekası için kardeş katli uygulamasının
getirilmesi
anlayışlarından hangilerinin bu belirsizliği giderme veya taht kavgalarını önleme amacı taşıdığı ileri sürülebilir?
A) Yalnız I
D) II ve III
9.
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
C) Kanunname çıkarılması
D) Kırım’ın alınması
E) Akkoyunlular Devleti’yle Otlukbeli Savaşı’nın yapılması
11. I. Selim’in Mısır Seferi sonucunda Suriye, Filistin, Hicaz ve Mısır ele geçirilmiştir.
Bu durum,
I. İslam dünyasında siyasi birlik belirli oranda sağlanmıştır.
II. Kuzey Afrika’da yeni fetihlere ortam hazırlanmıştır.
III. Devlet gelirleri azalmıştır.
yargılarından hangilerini doğrular?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız III
C) I ve II
E) I, II ve III
12. Mısır fethedilerek Baharat Yolu ele geçirildiği halde
fazla bir ekonomik kazanç elde edilememesi,
I. Ümit Burnu’nun dolaşılması,
III. Mısır’ın tarımsal açıdan zengin bir bölge olması
– Taht kavgasında Cem Sultan’ı desteklemeleri,
– Karamanoğlu Kasım Bey’le birlikte Osmanlı aleyhine işbirliği yapmaları,
– Ramazanoğulları Beyliği'ni egemenlik altına almak istemeleri
Osmanlı Devleti’yle,
durumlarından hangileriyle açıklanabilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
C) I ve II
E) I, II ve III
13. Aşağıdakilerden gelişmelerden hangisinin II. Bayezit Dönemi’ne ait olduğu ileri sürülemez?
I. Venedik,
A) İç sorunların dış soruna dönüşmesi
II. Safevi,
III. Memluk
devletlerinden hangileri arasında savaşlar yaşanmasında etkili olmuştur?
D) I ve II
B) Divana sadrazamın başkanlık etmesi
II. Kuzey Afrika’da yeni fetihlere ortam hazırlanması,
XV. yy. sonlarında,
A) Yalnız I
si Haçlı zihniyetinin canlanmasını önleme amacını
da taşır?
A) İstanbul’un fethedilmesi
II. Enderun Mektebi
A) Yalnız I
10. Fatih Dönemi'nde aşağıdaki gelişmelerden hangi-
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
B - E - C - E
l
D - E
l
B) Memluk Devleti’yle savaşılması ve bu devlete son
verilmesi
C) Dini isyanlarla uğraşılması
D) Kili ve Akkerman alınarak Kuzeybatı yönünde Kırımla Osmanlı topraklarının birleşmesi
E) Lehistan’la ticaret antlaşmasının yapılması
D - D - C
l
A - C - A - B
83
02.19 DÜNYA GÜCÜ : OSMANLI DEVLET‹ (1453 - 1600)
1.
Aşağıdakilerden hangisi İstanbul’un fethinin sonuçlarından biridir?
5.
A) Boğazların denetiminin Osmanlıların eline geçmesi
B) Haçlı zihniyetinin canlanması
– Hıristiyan dünyasını kışkırtarak Haçlı Seferleri’ne
zemin hazırlaması
D) Anadolu’da Türk siyasi birliğinin sağlanması
E) Baharat Yolu’nun denetim altına alınması
aşağıdaki şehirlerden hangisinin fethini zorunlu
kılmıştır?
A) Trabzon
I. Selim (Yavuz) Dönemi'nde,
II. Memluk Devleti’ne son verilmesi,
gelişmelerinden hangilerinin gaza ve cihat anlayışıyla çeliştiği savunulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
3.
B) Yalnız II
D) I ve III
B) Yalnız II
D) Bosna-Hersek Seferi
E) Arnavutluk Seferi
E) I, II ve III
Osmanlı Devleti'nde I. Selim, kardeşleriyle taht kavgası yaptığı gibi babası II. Beyazıt’a karşı da taht kavgası yapmış ancak yenilmiştir.
I. Taht kavgaları sadece kardeşler arasında yaşanmamıştır.
II. I. Selim askeri açıdan güçlüdür.
III. İç sorun dış sorun haline gelmiştir.
yargılarından hangilerini doğrular?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız III
7.
Fatih Dönemi’nde aşağıdaki devletlerden hangisiyle mücadele edilmemiştir?
A) Venedik
C) Karamanoğulları
E) Safeviler
C) I ve II
Bu durum,
84
C) Eflak Boğdan Seferi
I. Kutsal emanetler İstanbul’a taşındı.
A) Yalnız I
Osmanlı Devleti’nde aşağıdaki seferlerden hangisi
Fatih Dönemi’nde düzenlenmemiştir?
B) Macaristan Seferi
Mısır’ın fethinin sonuçlarından bazıları şunlardır:
Bunlardan hangilerinin padişahın mutlak otoritesinin güçlenmesine doğrudan katkıda bulunduğu
savunulabilir?
8.
E) I, II ve III
B) Ceneviz
D) Akkoyunlular
– Karadeniz Türk Gölü haline geldi.
– İpek Yolu’nun Kuzey Karadeniz’e gelen kolu
kontrol altına alındı.
– Lehistan üzerine doğudan yapılacak seferlerde
üs kazanıldı.
Yukarıda verilen sonuçlar aşağıdaki gelişmelerden
hangisine aittir?
A) Sırbistan Seferi
B) Kırım Seferi
C) Eflak-Boğdan Seferi
C) I ve II
E) Budin
C) İstanbul
A) Sırbistan Seferi
E) I, II ve III
III. Venedikliler Kıbrıs için ödedikleri vergiyi Osmanlı’ya ödemeye başlamışlardır.
4.
6.
C) Yalnız III
II. Halifelik makamı Osmanlılara geçti.
B) Belgrat
D) Amasra
I. Safevilerle Çaldıran Savaşı’nın yapılması,
III. Venediklilerin Kıbrıs adası için Memluklara ödedikleri vergiyi Osmanlı’ya ödemeye başlaması
– Anadolu beyliklerini kışkırtarak Anadolu Türk birliğini bozmaya çalışması,
– Osmanlı şehzadelerini kışkırtarak taht kavgalarına sebep olması,
C) Teokratik yönetime geçilmesi
2.
Bizans’ın,
D) Bosna-Hersek Seferi
E) Arnavutluk Seferi
9.
II. Mehmet (Fatih) Dönemi'nde İtalyan şehir devletlerine karşı verilen mücadelelerle ilgili aşağıda verilen gelişmelerden hangisi Osmanlıların Papalık
için bir tehdit olduğunu kanıtlar niteliktedir?
12. Osmanlı Devleti’nin denizlerde yaptığı savaşlardan
bazıları şunlardır:
I. Preveze Deniz Savaşı
II. Cerbe Deniz Savaşı
A) Cenevizlilerden Kırım’ın alınması
III. İnebahtı Deniz Savaşı
B) Cenevizlilerden Amasra’nın alınması
Bunlardan hangileri I. Süleyman (Kanuni) Dönemi
gelişmeleri arasında yer alır?
C) Venediklilerden Midilli ve Eğriboz adalarının alınması
A) Yalnız II
D) Napoli Krallığı’nın elindeki Zenta, Kefalonya ve
Ayamavra adalarının alınması
D) I ve III
E) Napoli Krallığı’nın elindeki Otranto şehrinin alınması
10. XVI. yy.’da Osmanlı Devleti’nde görülen,
B) Yalnız III
C) I ve II
E) I, II ve III
13. Osmanlı Devleti’yle ilgili XVI. yüzyıla ait olarak se-
bep sonuç ilişkisi içinde verilen aşağıdaki gelişmelerden hangisi yanlıştır?
– Şahkulu,
Sebep
– Baba Zünnün,
– Kalenderoğlu
Sonuç
A) Kıbrıs’ın Fethi
İnebahtı Deniz Savaşı
C) Dini isyanlar
İran Seferleri
B) Coğrafi Keşifler
isyanlarının ortak özelliği aşağıdakilerden hangisidir?
D) Avusturya’nın
Macaristan’ı işgali
A) Dış destekli olmaları
B) Hükümdar değişikliğini amaçlamaları
E) Birinci Viyana
Kuşatması
C) Taht kavgalarıyla ilişkili olmaları
D) Aynı padişah döneminde başlamaları
E) Siyasi nitelikli olmaları
Süveyş Kanalı Projesi
Alman Seferi
Macaristan’ın fethi
14. Osmanlı Devleti aşağıdaki bölgelerden hangisini
savaş yapmadan topraklarına katmıştır?
11. I. Selim’in (Yavuz),
A) Mısır
– Anadolu’da Türk siyasi birliğini sağlama,
C) Trablusgarp
– Şiilik tehlikesini önleme,
– İpek ve Baharat yollarında egemenlik kurma
B) Suriye
E) Tunus
D) Cezayir
düşünceleriyle,
I. İran’a sefer düzenlenmesi,
II. Mısır Seferi,
15. Osmanlı Devleti aşağıdaki bölgelerden hangisinde
III. Turnadağ Savaşı,
IV. Karıştıran Ovası Savaşı
egemenlik kurmak için Portekiz’le savaş yapmıştır?
gelişmelerinden hangileri arasında ilişki kurulabilir?
A) Yalnız IV
B) I ve II
D) I, II ve III
A) Mısır
C) Trablusgarp
C) II ve III
E) II, III ve IV
A - C - B - A
l
C - B - E - B
l
E - A - D
l
B) Cezayir
E) Tunus
C - E - D - D
D) Fas
85
Birlikte Çözelim
Çözüm 49 / 9
Sinop, Konya ve Karaman Anadolu topraklarında
Türk beyliklerine ait şehirlerdir. Bu sebeple İslam'ı
yayma veya dış ülkelerle ilişkileri artırmadan söz
edilemez. Amaç Anadolu siyasi birliğini sağlamaktır.
Çözüm 54 / 6
Osmanlı Devleti'nde Fatih Dönemi'nden itibaren
devlet adamlarının devşirme kökenlilerden seçildiği görülmüştür. Bu uygulamada amaç Türkler yerine devşirmelere görev vererek rakip hanedanların
ortaya çıkmasını önlemek ve merkezi otoriteyi güçlendirmektir.
Çözüm 51 / 8
Müslüman devletlerin birbirleriyle yaptıkları mücadelelerin İslâm dünyasında olumlu karşılanması
beklenemez. Venedik ve Hersek'le yapılan mücadeleler olumlu karşılanabilir. Ancak Memlükler
Müslüman devlet olduğu için bu devletle savaş yapılması olumsuz karşılanacaktır.
Çözüm 60 / 4
Mısır seferi sonucunda, Memlük Devleti'ne son verilmesi doğrudan siyasi kazanımdır. Halifeliğin Osmanlı'ya geçmesiyle Osmanlı'nın İslam dünyasındaki siyasi nüfuzu artmıştır. Venediklilerin Kıbrıs
için Osmanlı'ya vergi vermesi ise Kıbrıs'ın Osmanlı'ya bağlanması anlamına gelir.
Çözüm 53 / 10
Paragrafta iki tema üzerine vurgu yapılmaktadır.
Bunlardan birincisi Kıbrıs halkının Osmanlı'dan
yardım istemesidir. Müslüman olmayan Kıbrıs halkının bu talebi Osmanlı'nın siyasi gücüne ve adaletine güvendiklerini gösterir. İkinci tema ise savaş
konusunda şeyhülislamdan fetva alınması olup, bu
durum padişahın hayati konularda tek başına karar
almadığını göstermektedir. Bu durum ülke yönetiminde son sözün şeyhülislama ait olduğu anlamına
gelmez. Çünkü son söz padişahındır.
86
Çözüm 62 / 5
I., III. ve IV. öncüllerde verilen isyanlar Kanuni Dönemi'ne aittir. Şahkulu İsyanı ise II. Bayezit dönemine aittir.
Çözüm 63 / 7
Çözüm 76 / 5
Çözüm 69 / 9
Çözüm 79 / 10
Fatih paragraftaki sözüyle danışmanın önemini
vurgulamaktadır. Sorunun cevabı ilk bakışta görülmeyebilir. Divan'ın bir danışma organı olduğunu
hatırlarsak cevaba ulaşmamız kolaylaşacaktır.
Teokrasi; ülke yönetiminde dini kuralların geçerli olmasıdır. Mutlakiyet ise ülkede egemenliğin tek bir
kişiye ait olmasıdır. Demokratik yönetimlerde halk
kendi yaptığı kanunlarla yönetildiği ve ülke yönetiminde söz sahibi olduğu için, demokrasi düşüncesi
teokrasi ve mutlakiyeti geriletir.
Avrupa'da Roma–Germen İmparatorluğu'nu oluşturan topraklarda Almanya ve Avusturya merkezde
kalmaktaydı. Macaristan da aynı aileden bir kişi tarafından yönetilmekteydi. Akrabalık bağları sebebiyle, Osmanlı Devleti'nin Macaristan'ı alması
Avusturya ve Almanya ile karşı karşıya gelmesinde
etkili olmuştur.
– Cem Sultan Olayı II. Beyazıt Dönemi'ndeki taht
kavgası olup taht değişikliği yaşanmamıştır.
– Şah Kulu İsyanı dini niteliklidir.
– Mercidabık Savaşı Memluk Devleti'yle yapılmıştır.
– Otlukbeli Savaşı Akkoyunlu Devleti'yle yapılmıştır.
– Karıştıran Ovası Savaşı II. Beyazıt'la oğlu I.
Selim arasında yapılmıştır. Ancak savaşı II.
Beyazıt kazandığı halde yeniçerilerin isteği
üzerine tahtın oğlu I. Selim'e bırakmak zorunda kalmıştır.
Çözüm 73 / 9
İltizam usulünde devlet, toplayacak olduğu vergilerin bir bölümünü toplayacak kişiye kâr payı olarak
verdiği için bu sistemde vergi gelirlerinin artması
söz konusu olamaz. Bu sistemle vergi toplama ihalesini alan mültezimler kendi kârları haricinde kalan
kısmı devlete peşin olarak ödedikleri için devletin
acil nakit sıkıntılarının giderilmesinde etkili olmuştur.
Çözüm 79 / 13
I. Mehmet Dönemi'nde Fetret Devri yaşanmıştır. II.
Beyazıt hem kardeşi Cem Sultan hem de oğlu I.
Selim ile taht kavgası yapmıştır. I. Selim hem kardeşleriyle hem de babasıyla taht kavgası yapmıştır. Üç hükümdarın da ortak özelliği dönemlerinde
taht kavgalarının yaşanmasıdır.
87
Dört Köfle
1.
3.
I. Selim (Yavuz) Dönemi'nde,
• Dulkadiroğullarının toprakları alınmış,
• Ramazanoğulları Osmanlı'ya katılmış,
• Halifelik Osmanlı soyuna geçmiştir.
Bu durum,
Bu gelişmeler,
I. sanat, basın ve ticaret alanında iki milletin iç içe
olması,
I. Türk İslam dünyasında lider olma,
II. Anadolu siyasi birliğini sağlama,
II. Ermenilerin Türk geleneklerinin tesirinde kalmaları,
III. İslamiyet’i yayma
III. Ermenilerin Anadolu’nun değişik bölgelerinde yaşamaları
anlayışlarından hangilerine doğrudan katkıda bulunmamıştır?
A) Yalnız I
D) I ve III
2.
B) Yalnız III
D) I ve II
II. Başkent İstanbul’a taşınmıştır.
III. Tahta geçen şehzadenin kardeşlerini katletmesi
yasallaşmıştır.
Bunlardan hangileri egemenlik anlayışıyla ilişkilidir?
88
A) Yalnız I
E) I, II ve III
I. Enderun Mektebi’nde güzel sanatlara da ağırlık
verilmeye başlanmıştır.
D) I ve III
etkenlerinden hangileriyle açıklanabilir?
C) I ve II
Fatih Dönemi'ndeki uygulamalardan bazıları şunlardır:
A) Yalnız I
B) Yalnız III
1835’te Osmanlı Devleti’ne gelen ve İstanbul’da da
pek çok incelemeler yapan Moltke “Bu Ermeniler, hakikatte Hıristiyan Türklerdir denilebilir.” İfadesini kullanmıştır.
C) I ve II
E) I, II ve III
4.
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
– Kıbrıs Adası’nın alınması
– Rodos Adası'nın alınması
XVI. yüzyılda gerçekleşen bu fetihlerin temel amacı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Akdeniz'deki etkinliği artırmak
B) Sosyal düzeni korumak
C) Balkan sınırlarını genişletmek
D) İslamiyet'i yaymak
E) Anadolu’da siyasi birliği sağlamak
B - B - D - A
Yaz›l› Sorular›m
1.
İstanbul'un fethinin dünya kültür tarihi açısından
doğurduğu sonuçlar nelerdir?
6.
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
2.
Osmanlı Devleti'nde ilk ticari ayrıcalıklar hangi hükümdar döneminde hangi devlete verilmiştir?
....................................................................................
7.
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
Fatih Dönemi'nde Enderun Mektebi'nde hangi
yönde değişimler yapılmıştır?
....................................................................................
....................................................................................
8.
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
Osmanlı Devleti'nde Kapıkulu Askerleri ile Tımarlı
Sipahiler arasındaki temel farklar nelerdir?
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
5.
Osmanlı taşra teşkilatında yönetim birimlerini ve
bunların yöneticilerini sıralayınız.
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
Kanuni Dönemi'nde Fransa'ya kapitülasyon verilmesindeki gerekçeler nelerdir?
....................................................................................
....................................................................................
4.
Avusturya'nın Macaristan topraklarında hak iddia
etmesindeki temel gerekçe nedir?
....................................................................................
....................................................................................
3.
Rönesans hangi ülkede kralların desteğiyle başlamıştır?
....................................................................................
....................................................................................
9.
Aşağıdaki kelimeleri açıklayınız.
Nakkaş
: ..................................................................
Hattat
: ..................................................................
Reaya
: ..................................................................
İltizam
: ..................................................................
Defterdar : ..................................................................
10. Vadisseyl Savaşı'yla fethedilen ülke neresidir?
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
89
.... derken
Kaftan›n Ziyneti
fiair padiflahlar›m›zdan Yavuz Sultan Selim Han, M›s›r seferinden dönerken yan›nda Osmanl› alimlerinin en meflhurlar›ndan ‹bn–i Kemal vard›r. Anadolu Kazaskeri s›fat›yla Padiflah'›n yan›nda at sürmektedir. Bir ara Kemal Pafla'n›n at›n›n
aya¤›ndan s›çrayan çamur Padiflah'›n kaftan›n› kirletir.
‹bn–i Kemal mahcubiyetinden ne yapaca¤›n› flafl›r›r.
Bunu fark›na varan sultan :
- Alimlarin at›n›n aya¤›ndan s›çrayan çamur, benim için bir ziynet ve iftihar
versilesidir. Bu kaftan›m, vefat ettikten sonra kabrimin üzetine örtülsün." diye
vasiyet eder.
Sultan›n vasiyeti yerine getirilir.
(Bugün Yavuz Sultan Selim'in Fatih semtindeki türbesini ziyaret edenler sandukas›n›n üzerindeki bu kaftan› görmektedirler.)
90
03
ARAYIfi YILLARI
(XVII. YÜZYIL)
merkantilizm
ekber-erfled sistemi
t›mar
iltizam
mültezim
arflidük
vakanüvis
sömürge
milli monarfli
mutlakiyet
risale
celali
beflik ulamas›
valide sultan
saray a¤alar›
91
Osmanl› Devleti'ndeki duraklama sebeplerini,
t›mar sistemindeki bozulmalar›n sebep ve sonuçlar›n›,
devleti kurtarma ve toplumsal düzeni sa¤lama çabalar›n›,
Avrupa devletlerinin zenginleflme çabalar›n›,
Avrupa devletlerindeki teknolojik de¤iflimleri,
kapitülasyonlar›n Osmanl› ekonomisine etkilerini,
Osmanl›lar›n siyasi olarak geniflledi¤i son noktalar›
k a v r a m › fl o l a c a ¤ › z .
92
KISA KISA
Ekber Erşed sistemi getirilince
I. Ahmet Döneminde Ekber Erşet sisteminin getirilmesiyle hanedanın erkek bireylerinden yaşça büyük
olanın tahta geçmesi usulü başlatılmış oldu. Bu şekilde taht kavgaları önlendi. Ancak tahta geçen bireyin kardeşlerini öldürtmesi sonucunda tahta geçenlerin yaşları küçülmeye başlamış, bu durum saray
kadınları ve saray ağalarının devlet işlerine daha fazla karışmaları sonucunu doğurmuştur.
Kafes Usulü
I. Ahmet Dönemine kadar şehzadeler sancaklarda
yöneticilik yaparlar, tahta geçtiklerinde de zorluk
çekmezlerdi. Bu sistem I. Ahmet Döneminde kaldırılmış ve şehzadeler sarayda kafes hayatı yaşamışlardır. Tahta geçtiklerinde deneyimsiz olmaları sebebiyle devlet adamlarının ve saray kadınlarının yönetimdeki etkinlikleri artmıştır. Ayrıca bazı şehzadeler öldürülme korkusuyla akıl sağlıklarını yitirmişlerdir.
En geniş sınırlar
Osmanlı Devleti Doğuda en geniş sınırlara 1590
Ferhat Paşa Antlaşmasıyla ulaşmış; ancak 1603 ve
sonrasında İran’la yapılan savaşlarda bu üstünlük
korunamamıştır. Batı en geniş sınırlara 1672 Bucaş
Antlaşmasıyla ulaşılmış; ancak alınan yerler 1699
Karlofça Antlaşmasıyla geri verilmiştir.
Dirlik ve İltizam
Osmanlı Devleti’nde dirlik sistemiyle hem toplumsal, hem ekonomik, hem askeri, hem de mali düzen
sağlanmış oluyordu. Bu sistemde devlet toprakları
köylüye işlemesi şartıyla veriliyordu. Vergileri toplama görevi sipahiye aitti. Sipahi vergilerden maaşını
alır, artan kısmıyla da asker beslerdi. XVII. yüzyılda
devletin nakit sıkıntısı çekmesi üzerine bu toprakların vergileri ihale yoluyla satılmıştır. Bu sisteme iltizam, ihaleyi alana da mültezim denirdi. Bu sistemde iltizam sahibi elde edeceği kâr haricindeki kısmı
devlete peşin olarak öder ve vergileri toplardı. Bu
sistem zamanla kontrolden çıkmış iltizam sahipleri
köylüden fazla vergi talep etmişlerdir. Tımar satıldığından dolayı sipahiler işsiz kalmış, denetimsiz kalan köylü toprağını terk etmek zorunda kalmıştır.
Devşirme Usulü’nün bozulması
XVII. yüzyılda Yeniçeri ocaklarında asker alımında
geleneksel usullerin ihlal edildiği görülmektedir. Bu
dönemde askerlikle ilgisi olmayanlar yeniçeri olabildiği gibi Türkler de ocağa alınmaya başlanmıştır.
Türklerin alınması ocakta liderlik kavgasının başlamasına sebep olmuştur.
Çok sık sadrazam değiştirdik
Osmanlı Devleti’nde kuruluştan XVII. yüzyıla kadar
55 sadrazam işbaşına geldiği halde sadece XVII.
yüzyılda 61 sadrazam göreve gelmiştir. Padişahın
tam otorite olamaması bu gelişmede etkili olduğu gibi çok sık sadrazam değişikliği otoritenin daha da
sarsılmasına sebep olmuştur. 4 saatlik sadrazam dahi mevcuttur.
Gelirleri artırmada Avrupa’yla farkımız
Avrupalı devletler XVII. yüzyılda gelirlerini artırmak
için yeni yerler keşfetme, deniz ticaret yollarına daha fazla işlerlik kazandırma yöntemlerini tercih etmekteydi. Osmanlı Devleti ise sınırları genişletme,
ganimetleri artırma, bağlı devlet ve beylik sayısını
artırarak vergi gelirlerini artırma anlayışıyla hareket
ediyordu.
Genç Osman’ın öldürülmesi
Genç Osman 1621 Hotin seferi sırasında Yeniçerilerdeki disiplinsizliği fark etmiş ve bu ocağı kaldırmaya
karar vermişti. Ancak bu düşüncesini en yakınlarına
söylemesi, olayın kısa sürede duyulmasına sebep oldu. İsyan sonucunda Genç Osman Yeniçeriler tarafından öldürüldü.
93
03.1 ARAYIfi YILLARI (XVII. YÜZYIL)
1.
XVII. yüzyılda Avrupa devletlerinde yönetim şekli olarak kralların hakim oldukları mutlak monarşi yönetimleri görülmekteydi.
4.
Bu durum, XVII. yüzyılda Avrupa’yla ilgili,
I. Demokrasi düşüncesi yaygınlaşmamıştır.
Bu durum Avrupa’da,
II. Hanedancı yönetim anlayışı geçerlidir.
I. sömürgecilik,
III. Feodal yönetim anlayışı yaygındır.
yargılarından hangilerini doğrulamaz?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
Coğrafi Keşiflerin etkisiyle ekonomik yönden zenginleşen ve gelişen Avrupa’da İngiltere, Fransa, İspanya,
Hollanda, Portekiz gibi devletler bilinmeyen yerlere
gitme ve buraları kendi çıkarları için kullanma yarışına
girdiler.
II. feodal toplum düzeni,
III. uluslar arası eşitlik
C) Yalnız III
anlayış veya unsurlarından hangilerinin güçlenmesinde etkili olmuştur?
E) I, II ve III
A) Yalnız I
D) I ve III
2.
XVII. yüzyıla gelindiğinde Avrupa’da özellikle İngiltere
ve Fransa’da kralların iktidara engel olan unsurları ortadan kaldırdıkları görülür.
5.
Bu bilgiye göre İngiltere ve Fransa’da,
III. demokrasi
II. devletler arası mücadelenin kıta Avrupasının dışına taşması,
kavramlarından hangilerinin güçlendiği söylenebilir?
D) I ve III
XVI. ve XVII. yüzyıllarda Uzak Doğu ve Hindistan bölgesi ile Atlas Okyanusu limanları Avrupalı devletlerin
gözde paylaşım bölgeleri olmuştur.
I. devletler arasında yeni siyasi sorunların ortaya
çıkması,
II. milli monarşi,
B) Yalnız II
III. iç deniz mücadelelerinin okyanus mücadelesine
dönüşmesi
C) Yalnız III
sonuçlarından hangilerini doğurduğu söylenebilir?
E) I, II ve III
A) Yalnız I
D) I ve III
3.
XVI. ve XVII. yüzyıllarda Avrupalı devletler Osmanlının elindeki İpek ve Baharat Yollarına alternatif yeni ticaret yollarını hayata geçirme ve bu yollardan önemli
bir ticari gelir elde etme yarışına girmişlerdir.
Avrupalı devletler arasındaki bu ekonomik yarışın,
I. yeni ticaret yollarının öneminin artması,
II. Osmanlı ticaret gelirlerinin azalması,
III. sömürgecilik yarışının hızlanması
sonuçlarından hangilerini doğurduğu söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
94
B) Yalnız III
C) I ve II
E) I, II ve III
Bu durumun Avrupa’da,
I. feodalite,
A) Yalnız I
B) Yalnız III
C) I ve II
E) I, II ve III
6.
B) Yalnız III
C) I ve II
E) I, II ve III
XVII. yüzyılda Rusya, Asya’da güçlü bir devlet olarak
çıkmaya başlamıştır. Altın Orda Devleti’nin yıkılmasıyla birlikte ilerleme yolundaki en büyük engeli ortadan
kaldıran Rusya, Orta Asya’ya doğru yayılmayı amaçlamıştır.
Bu durum Rusya’yla ilgili,
I. Altın Orda Devleti’nin yıkılmasıyla doğan siyasi
boşluğun doldurulmasında etkili olduğu,
II. Doğu yönünde yayılmacı siyaset izlediği,
III. ulus devlet anlayışıyla hareket ettiği
yargılarından hangilerini doğrular?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
7.
10.
XVII. yüzyılda Orta ve Güney Asya’yla ilgili bilgilerden
bazıları şunlardır:
– Kazak hanlığı, Kırgız ve Kaşgar hanlıkları meydana getirdikleri mimari eserlerle bölgeyi bayındır
hale getirmişlerdir.
Durum : Osmanlı Devleti’nde şehzadelerin sancaklara gönderilerek deneyim kazanmaları usûlüne I. Ahmet Döneminde son verilmiş ve sarayda teorik eğitim görmeleri usûlüne (Kafes
Usûlü) geçilmiştir.
– Babür hanedanının kurucusu Babür Şah, Babürname adıyla bölgenin tarihsel, coğrafi ve folklorik
özelliklerinin Türkçe olarak kaleme alındığı önemli bir eser meydana getirmiştir.
Tanım ve durum karşılaştırıldığında I. Ahmet Dönemindeki bu uygulamanın,
Bu bilgiler bölgede yaşayan Türk devletleriyle ilgili,
I. değişiklik,
I. Siyasi ve kültürel açıdan izler bırakmışlardır.
II. düzenleme,
II. Bölgede Türk kültürünün yayılmasına ve yaşamasına katkıda bulunmuşlardır.
III. iyileştirme
III. Siyasi açıdan tek bayrak altında değillerdir.
yargılarından hangilerini doğrular?
A) Yalnız I
8.
D) I ve II
B) Yalnız II
Tanım : Islahat, bir şeyi daha iyi duruma getirmek
amacıyla yapılan değişiklik, düzenleme ve
iyileştirmeye verilen isimdir.
anlayışlarından hangileriyle doğrudan ilişkili olduğu savunulamaz?
A) Yalnız I
C) Yalnız III
D) I ve II
E) I, II ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
Altın Orda Devleti’nin yıkılmasıyla bu devletin toprakları üzerinde Özbekler güçlenmiş; Hive, Hokand ve
Buhara gibi Özbek hanlıkları kurulmuştur.
Bu durum Özbeklerle ilgili,
I. federatif bir yapılanma içinde oldukları,
11. XVII. yüzyılda bütün Balkan Yarımadası dahil olmak
II. Orta Asya’da Türk siyasi birliğini sağladıkları,
üzere Polonya’nın güneyinden Kafkasya’ya; Kuzey Afrika ve Habeşistan’dan Mora ve Dalmaçya’ya kadar
olan bölgeler Osmanlı Devleti’nin denetimindeydi.
III. Altın Orda Devleti’nin mirasçılarından oldukları
yargılarından hangilerini doğrular?
A) Yalnız I
D) I ve III
9.
B) Yalnız II
C) Yalnız III
Bu durumun Osmanlı Devleti’nde,
E) I, II ve III
I. Merkezi otoritenin denetimi gereksinimi artmıştır.
II. Devlet çok uluslu yapısını daha da zenginleştirmiştir.
III. Padişah anneleri de padişahlar kadar yönetimde
etkili olmaya başlamıştır.
XVII. yüzyıldan itibaren padişahlar,
IV. Padişahların görevde kaldıkları süre zamanla
azalmıştır.
I. devlet işlerine ilgisiz kalmışlar,
II. ordunun başında sefere çıkmamışlar,
V. Gelir ve giderler artmıştır.
III. tecrübesiz bir şekilde hükümdar olmuşlardır.
yargılarından hangilerini doğruladığı ileri sürülemez?
Bunlardan hangileri halkın devlete olan güvenini
sarsmıştır?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
A) I ve II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
C - B - E
l
A - E - D
l
E - D - E
B) II ve III
D) IV ve V
l
C - E
C) III ve V
E) I, II ve IV
95
03.2 ARAYIfi YILLARI (XVII. YÜZYIL)
1.
XVII. yüzyılda Osmanlı Devleti'ndeki,
Savaşların uzun sürmesi ve masrafların artması,
↓
4.
XVII. yüzyılda Osmanlı Devleti'nin yaptığı savaşlarda savaş süresinin giderek uzaması,
I. ordunun bozulması,
II. Avrupalıların ordularını dönemin koşullarına göre
modernize etmesi,
Halktan ağır vergiler alınması ve köylünün toprağını
terk etmesi,
III. savaşların aynı anda birden fazla cephede yapılması
↓
…………………………………
durumlarından hangilerinin bir sonucudur?
gelişmeleri sebep sonuç ilişkisi içerisinde değerlendirildiğinde yukarıdaki boşluğa aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
A) Yalnız I
D) I ve III
A) İsyanların son bulması
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
B) Ekonominin bozulması
C) Sadrazamların uzun süre görevde kalması
D) Tarımsal üretimin artması
E) Devletle halk arasındaki bağların güçlenmesi
2.
5.
Osmanlı Devleti’nin XVII. yüzyılda gerek Avrupa ve
gerekse Asya’da yaptığı savaşlarda sonuca ulaşma süresinin giderek uzaması,
I. halktan yeni vergiler talep edilmesi,
XVII. yüzyılda merkezi otoritenin bozulmasındaki etkenlerden bazıları şunlardır:
II. ordudaki bozulmanın artması,
III. daha fazla yer alınması
I. saray ağalarının devlet işlerine karışması,
sonuçlarından hangilerini doğurmuştur?
II. rüşvet ve iltimasın artması,
A) Yalnız I
III. padişahların yönetim tecrübesi olmadan tahta
çıkması
Bu etkenler sebep sonuç ilişkisi içerisinde değerlendirildiğinde aşağıdaki sıralamalardan hangisi
en doğru olur?
A)
B)
C)
D)
E)
3.
Sebep
Sonuç
I
II ve III
III
I ve II
II
I ve II
I ve III
II ve III
III
I
Osmanlı Devleti’nde aşağıdakilerden hangisi merkezi otoritenin bozulmasının sebepleri arasında
yer almaz?
E) I, II ve III
I. Ordunun bozulması
II. Merkezi otoritenin zayıflaması
III. Savaşların uzun sürmesi sebebiyle masrafların
artması
Bu sebepler askeri, ekonomik ve siyasi durumlarla ilişki bakımından aşağıdakilerden hangisinde
en doğru olarak sıralanmıştır?
Askeri
Ekonomik
Siyasi
II
III
I
A)
C) Yönetimde saray görevlilerinin etkili olması
C)
III
E) Medrese eğitiminin bozulması
E)
I
D) Sancağa çıkma usulünün kaldırılması
C) I ve II
XVII. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde iç isyanların çıkmasındaki etkenlerden bazıları şunlardır:
A) Rüşvet ve adam kayırmanın artması
B) Yeniçeri Ocağı’nın bozulması
96
6.
D) I ve III
B) Yalnız II
B)
D)
I
III
II
III
I
II
III
II
II
I
7.
10. İstanbul İsyanlarını çıkaranlar genelde yeniçeriler ve
XVII. yüzyılda meydana gelen isyanların aşağıdakilerden hangisinin etkisiyle çıktığı ileri sürülemez?
sipahilerdir. Yeniçeri ve sipahilerin isyan etme nedeni
ise maaşlarının düşük ayarlı paralarla verilmesi ya da
zamanında ödenmemesidir.
A) İdari bozulmalar
Sadece bu bilgi doğrultusunda düşünüldüğüne,
İstanbul İsyanlarının,
B) Dini birliğin olmaması
C) Ordunun bozulması
I. mali,
D) Sosyal yapının bozulması
II. toplumsal,
E) Mali açıklar
III. idari
alanlardan hangilerinde yaşanan bozulmaların
doğrudan bir sonucu olduğu söylenebilir?
A) Yalnız I
8.
D) I ve II
XVII. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde meydana gelen,
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
I. halktan ağır vergiler alınması,
II. köylünün toprağını terk etmesi,
III. ordunun bozulması
11. XVII. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde görülen;
gelişmelerinden hangileri tımar sisteminin bozulmasının hem sebebi hem de sonucudur?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
I. küçük yaştaki şehzadelerin padişah olması,
II. şehzadelerin deneyimsiz bir şekilde tahta geçmesi,
C) I ve II
E) I, II ve III
III. Enderun’un önemini koruması
durumlarından hangilerinin İstanbul İsyanları’nın
çıkışını kolaylaştırdığı savunulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
9.
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Osmanlı Devleti’nde iç isyanların çıkmasındaki etkenlerden bazıları şunlardır:
I. Tımar Sisteminin bozulması
II. Tarımsal üretimin azalması
12. Kapıkulu askerlerinin cülus bahşişi almak amacıy-
III. Halktan ağır vergiler alınması
la sık sık padişah değişikliği istemeleri,
Bu sebepler idari, ekonomik ve mali durumlarla
ilişki bakımından aşağıdakilerden hangisinde en
doğru olarak sıralanmıştır?
A)
B)
İdari
Ekonomik
II
III
III
II
I
C)
III
E)
I
D)
II. kapıkulu ordusunun disiplinden yoksun olduğu,
Mali
II
III. her padişah değişiminin kapıkulu askerlerinin yönetime bağlılıklarını artırdığı
III
I
I
II
III
II
B - C - E
I. kapıkulu askerlerinin gelirlerini yetersiz buldukları,
yargılarından hangilerini doğrular?
A) Yalnız I
I
l
E - C - E
D) I ve II
l
B - C - A
l
B) Yalnız II
A - D - D
C) Yalnız III
E) I, II ve III
97
03.3 ARAYIfi YILLARI (XVII. YÜZYIL)
1.
Celali İsyanlarla uğraşan Osmanlı Devleti Avusturya
ve İran’la yaptığı savaşlarda zor duruma düşmüştür.
4.
Bu durum,
I. içerde yaşanan olumsuzlukların dış politikayı
olumsuz yönde etkilediği,
Osmanlı Devleti'nin bu uygulaması,
II. yenilgilerin iç hesaplaşmalara yol açtığı,
I. deniz ticaretini canlı tutma,
III. değişimlerin yeni gereksinimler doğurduğu
yargılarından hangilerini doğrular?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
II. ekonomik kayıplarını azaltma,
III. Akdeniz ticaretindeki üstünlüğünü koruma
C) Yalnız III
amaçlarından hangilerine yöneliktir?
E) I, II ve III
A) Yalnız I
D) I ve II
Bir devletin ayn› anda hem iç hem de d›fl sorunlar›n
üstesinden gelebilmesi acaba ne kadar mümkündür?
2.
Avrupa’yı ekonomik ve kültürel yönden geliştiren Coğrafi Keşifler Osmanlı Devleti'ni olumsuz yönde etkilemiştir.
5.
III. yeni sömürgeler bulma
anlayışlarından hangilerini benimsemişlerdir?
III. Akdeniz Limanlarından elde edilen gelirin azalması
A) Yalnız I
olgularından hangileri kanıt olarak gösterilemez?
D) I ve II
C) Yalnız III
Coğrafi Keşifler sonucunda Avrupa’ya bol miktarda altın ve gümüş stoklanmış ve bunlar Osmanlı pazarlarında kullanılmaya başlanmıştır.
Bu durumun Osmanlı Devleti'nde,
I. ekonominin zarar görmesi,
II. piyasada pahalılık ve enflasyon yaşanması,
III. paranın değerinin korunması
gelişmelerinden hangilerine sebep olduğu söylenemez?
A) Yalnız I
D) I ve II
98
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Yalnız III
E) I, II ve III
6.
3.
Merkantilizm anlayışına göre bir ülke ne kadar çok değerli madene ve paraya sahipse o kadar zengin sayılıyordu.
II. bireysel haklara değer verme,
II. Osmanlı Devleti'nin Avrupa’da uzun süre toprak
kaybına uğramaması,
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
I. iç ve dış ticarete önem verme,
I. İpek ve Baharat Yollarının önemini kaybetmesi,
D) I ve II
B) Yalnız II
Zengin devlet statüsünde yer almak isteyen Avrupalı devletler,
Bu yargıya,
A) Yalnız I
İngiltere ve Fransa’nın denizlerde giderek güçlenmesi
ve ekonomik piyasayı ele geçirmeleri Osmanlı Devleti'ni bu devletlere karşı yeni ittifaklar kurmaya yöneltti.
Hollanda ile ticari ayrıcalıklar içeren antlaşma imzalandı.
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
II. Osman’a göre devletin içinde bulunduğu karışık durumun sebebi adam kayırmalar, rüşvet ve kötü yönetimdi. Bu sebeple padişah, yetkisini ve otoritesini güçlendirmeyi amaçlamıştır.
II. Osman’ın,
I. Şeyhülislam ve ilmiye sınıfının yetkilerini sınırlandırması,
II. Yeniçeri Ocağı’nın kaldırılması fikrini gündeme
getirmesi,
III. saray dışından evlilik yapması
uygulamalarından hangilerinin bu anlayışıyla doğrudan ilişkili olduğu söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
7.
10. IV. Murat Döneminde Lehistan’ın vergilerini zamanın-
Hotin Seferi’ne orduyla birlikte çıkan Genç Osman kale kuşatması sırasında yeniçerilerin isteksizliğini görmüş ve Yeniçeri Ocağı’nı kaldırmayı düşünmüştür.
da ödememesi ve Venediklilerin Dalmaçya kıyılarında
isyanlar çıkarması sebebiyle sefer hazırlıklarına başlanmış; ancak bu devletlerin barış istemeleri üzerine
savaş olmadan barış antlaşmaları yapılmıştır.
Buna göre, Hotin Seferi’ne katılmasının II. Osman’a,
Bu durum Venedik ve Lehistan’la ilgili,
I. sorunun kaynağını görme,
I. Osmanlı askeri gücünden çekinmektedirler.
II. padişahın yetkilerini artırma,
II. Osmanlı Devleti'ne karşı diplomatik üstünlük sağlamışlardır.
III. ulema sınıfının yetkilerini kısma
konularından hangilerinde avantaj sağladığı söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
8.
B) Yalnız II
III. Önceki yaptıkları antlaşmalara aykırı uygulamalar
yapmışlardır.
C) Yalnız III
yargılarından hangilerini doğrular?
E) I, II ve III
A) Yalnız II
D) I ve II
II. Osman yeniçerilerdeki disiplinsizliği görünce bu
ocağı kaldırmayı düşünmüş, ancak bu düşüncesi duyulunca yeniçeriler tarafından öldürülmüştür. Yerine I.
Mustafa padişah olmuştur.
Bu durum yeniçeri isyanlarının,
vaşlarını, diğer taraftan ise iç isyanları fırsat bilerek
Osmanlı topraklarına saldırıyordu.
II. egemen olan soyu değiştirme,
III. egemen olan şahsı değiştirme
İran’ın bu tutumu,
amaçlarından hangilerine yönelik olduğuna bir kanıt olabilir?
D) I ve II
9.
B) Yalnız II
I. Osmanlı'nın sorunlu dönemlerini fırsata dönüştürmeye çalıştığı,
C) Yalnız III
II. yayılmacı politika izlediği,
E) I, II ve III
III. İslam’ı yayma amaçlı politikalar izlediği
yargılarından hangilerini doğrular?
A) Yalnız II
D) II ve III
IV. Murat devletin kötü gidişini durdurmak amacıyla
alınabilecek tedbirleri içeren ıslahat raporları doğrultusunda ıslahat çalışmalarına başlamıştır. Islahatlara
başta annesi olmak üzere yönetime etki eden kişileri
engelleyerek başlamıştır.
IV. Murat’ın bu tutumu,
II. Celali İsyanları'nın çıkması,
III. halkın istek ve düşüncelerini ülke yönetimine egemen kılma
D) I ve II
B) Yalnız II
III. tımarların rüşvet karşılığında dağıtılması
gelişmelerinden hangileri merkezi otoritenin zayıfladığına kanıt olarak gösterilebilir?
C) Yalnız III
A) Yalnız II
E) I, II ve III
A - B - C
l
D - E - D
C) I ve III
E) I, II ve III
I. tımar dağıtımında adaletsizlikler olması,
II. iktidara tek başına egemen olma,
anlayışlarından hangilerine uygundur?
B) I ve II
12. XVII. yüzyılda,
I. kendisine rahat bir çalışma ortamı hazırlama,
A) Yalnız I
C) I ve III
E) I, II ve III
11. XVII. yüzyılda İran bir taraftan Osmanlı-Avusturya sa-
I. egemenlik anlayışını değiştirme,
A) Yalnız I
B) Yalnız III
D) II ve III
l
A - C - D
l
B) I ve II
C - B - E
C) I ve III
E) I, II ve III
99
03.4 ARAYIfi YILLARI (XVII. YÜZYIL)
1.
Osmanlı Devleti'nde ölen hükümdarın yerine tahta
kimin geçeceği konusunda belirsizlik bulunmasının,
4.
I. idari,
I. sık sık taht kavgalarının yaşanması,
II. toplumsal,
II. hukuk kurallarının şer'i ve örfi esaslara dayandırılması,
III. sanatsal
alanlardan öncelikle hangilerinde bozulmalara sebep olduğu savunulabilir?
III. devlet adamlarının devşirmelerden seçilmeye
başlanması
A) Yalnız I
sonuçlarından hangilerini doğurduğu söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
2.
B) Yalnız II
E) II ve III
D) I ve II
C) Yalnız III
XVII. yüzyılda Kafes Usulü'nün getirilmesiyle şehzadelerin sancağa gönderilmesi usulüne son verilmiş ve
şehzadeler sarayda yetiştirilmişlerdir.
5.
Bu durumun,
E) I, II ve III
Osmanlı Devleti'nde saray kadınlarının devlet işlerine karışmasının aşağıdakilerden hangisine sebep olduğu söylenemez?
C) Yönetime farklı bir soyun gelmesine
D) Devlet adamları arasındaki çekişmelere
III. şehzadelerin halkla ilişkilerinin azalması
E) Sık sık sadrazam değişikliğine
sonuçlarından hangilerini doğurduğu savunulabilir?
B) Yalnız II
C) Yalnız III
B) Merkezi otoritede bozulmaların artmasına
II. bazı şehzadelerin psikolojik bunalım yaşaması,
D) I ve II
B) Yalnız II
A) Sık sık padişah değişikliğine
I. şehzadelerin yönetim tecrübesinden uzak kalması,
A) Yalnız I
XVII. yüzyılda kafes usulünün getirilmesi ve çocuk
yaşta padişahların tahta geçmesinin,
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Bu uygulamada flehzadelerin halkla ba¤lant›lar› koptu¤u gibi, sarayda y›llarca öldürülme korkusuyla yaflam›fllard›r.
3.
XVII. yüzyılda çocuk yaşta şehzadelerin de tahta geçtiği görülmüştür.
Bu durum sonucunda aşağıdakilerden hangisinin
yönetimdeki etkinliğinin arttığından söz edilemez?
A) Padişah annelerinin
B) Kırsal nüfusun
C) Yeniçerilerin
D) Ulema sınıfının
E) Saray ağalarının
100
6.
XVII. yüzyılda Osmanlı Devleti'nde rüşvet ve iltimasın yaygınlaşmasının,
I. halka götürülen hizmetin, bedelinin çok üstüne
çıkması,
II. halkın devlete bağlılığının artması,
III. eyalet teşkilatında bozulmaların artması
sonuçlarından hangilerini doğurduğu savunulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
7.
10. Osmanlı Devleti'nde tımarlı sipahi ordusunun bo-
XVII. yüzyılda merkezi otoritenin bozulması eyaletler
üzerindeki devlet denetiminin de azalmasına sebep
olmuştur.
zulmasında,
I. tımar sisteminin bozulması,
Bu durumun,
II. tımar sahiplerinin işsiz kalması ve maaşlı yeniçeri olmaya özenmesi,
I. bazı eyalet yöneticilerinin keyfi uygulamalar yapması,
II. halkın yöneticilerle iyi ilişkiler kurması,
III. silah teknolojisinin gelişmesi sonucu sipahilerin
geri planda kalması
sonuçlarından hangilerini doğurduğu savunulamaz?
A) Yalnız I
durumlarından hangilerinin etkili olduğu savunulabilir?
III. iç isyanların yaygınlaşması
A) Yalnız I
D) I ve II
8.
B) Yalnız II
E) I ve III
D) II ve III
C) Yalnız III
Bu durumun, aşağıdakilerden hangisinde artışa
sebep olduğu söylenemez?
II. Sadrazamların görev yapma süreleri genelde kısalmıştır.
A) Asker kaçaklarının sayısında
III. Sadrazamların yönetimdeki etkinliği artmıştır.
9.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
B) Kazanılan savaş ganimetlerinde
C) Ordudaki bozulmada
C) Yalnız III
D) Devlet adamları arasındaki çekişmelerde
E) Rakip devletlerin Osmanlı'yı yenme arzusunda
Osmanlı Devleti'nde,
I. Devşirme sistemi bozulmuş, Yeniçeri Ocağına
Türkler de alınmaya başlanmıştır.
12. XVII. yüzyılda Yeniçeri Ocağı'nda iktidar kavgalarının
yaşandığı görülmüştür.
II. Askerlikle ilgisi olmayanlar ocağa alınmıştır.
Aşağıdakilerden hangisi bu durumun yaşanmasında doğrudan etkili olmuştur?
III. Birçok padişahın ocakta denetim kuramaması
“Devlet Ocak İçindir” anlayışının ortaya çıkması
ve güçlenmesinde etkili olmuştur.
A) Tımar sisteminin bozulması
B) Savaşların uzaması veya kaybedilmesi
Bunlardan hangileri Yeniçeri Ocağı’nın bozulma
sebepleri arasında yer alır?
A) Yalnız I
D) II ve III
B) Yalnız III
C) Yeniçeri Ocağına Türklerin de alınmaya başlanması
C) I ve III
D) Askerlikle ilgisi olmayanların ocağa alınması
E) I, II ve III
A - E - B
l
A - C - D
E) I, II ve III
süre uzamış, alınan yerler azalmış ve bazı savaşlar
kaybedilmiştir.
I. Sadrazamlar yetersiz görülmüştür.
A) Yalnız I
C) I ve III
11. XVII. yüzyılda Osmanlı Devleti'nin yaptığı savaşlarda
XVII. yüzyılda Osmanlı Devleti'nde çok sık aralıklarla sadrazam değiştirilmesi,
yargılarından hangilerini doğrular?
B) Yalnız III
E) Savaş teknolojisinde geri kalınması
l
B - D - E
l
E - B - C
101
03.5 ARAYIfi YILLARI (XVII. YÜZYIL)
1.
I. Ahmet Döneminde geleneksel veraset sisteminde
değişiklik yapılarak “Hanedanın en yaşlı üyesinin tahta geçmesi usulü” başlatılmıştır.
4.
Bu gelişmeyle aşağıdakilerden hangisinin son
bulduğu söylenebilir?
A) Toplumda değişik dillerin kullanılmasına
B) Ülke yönetiminin kolaylaşmasına
C) Değişik din mensuplarının bir arada yaşamasına
A) Güçlü olanın tahta geçmesi usulünün
D) Ülkede birbirinden farklı mimari eserler yapılmasına
B) Yöneticilerin aynı kanı taşımasının
C) Devletin tek hanedan tarafından yönetilmesinin
E) Zengin bir kültürün oluşmasına
D) Yeniçerilerin devlet işlerine karışmasının
E) Merkezi otoritenin zayıflamasının
2.
III. Murat, şehzadelerinin sünnet düğünü için gösteriler hazırlanmasını istemiş, bu düğüne ülkenin dört bir
yanından cambazlar, hokkabazlar, perendebazlar, ,
ateşbazlar, oyuncular, köçekler ve çalgıcılar gelmiştir.
Düğünden sonra padişah bu sanatçıların mükâfatlandırılmasını istemiş, fakat bu iltifattan cesaret alan göstericiler Yeniçeri Ocağı’na yazılmak istemişler; padişah da bu isteklerini kabul etmiştir.
5.
II. dış politika esaslarının belirli bir düzene bağlı kalması,
III. kardeş katlinin yasallaşması
sonuçlarından hangilerini doğurduğu söylenemez?
A) Yalnız I
A) Devşirme kanununun ihlal edildiğini
C) Yeniçeri Ocağı’nın bozulmasına ortam hazırlandığını
6.
Hazinede para sıkıntısının yaşanmasında,
I. savaşların sürelerinin uzaması,
II. sarayda israfın artması,
III. Yeniçerilere üç ayda bir ulufe adı verilen maaş verilmesi
durumlarından hangileri etkili olmuştur?
A) Yalnız I
D) I ve III
102
B) Yalnız II
C) I ve II
E) I, II ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Osmanlı Devleti’nde sancağa çıkma usulünün kaldırılmasıyla padişahların,
II. teorik bilgi edinme,
III. savaş araç gereçlerini öğrenme
E) Padişahın sanatçıları mükâfatlandırmak istediğini
I. Selim (Yavuz) Osmanlı hazinesini altınla doldurduğu
halde, XVI. yüzyıl sonlarında III. Murat ve III. Mehmet
dönemlerinde nakit sıkıntısı ortaya çıkmıştır.
D) II ve III
I. deneyim kazanma,
D) Müslüman olmayanların da Yeniçeri Ocağı’na alındığını
3.
Osmanlı Devleti’nde bazı padişahların uzun süre
tahta kalmasının,
I. merkezi otoritenin güçlenmesi,
Padişahın bu tutumu aşağıdakilerden hangisini
doğrulamaz?
B) Askerlikle ilgisi olmayanların ocağa yazılmaya
başlandığını
Osmanlı toplum yapısının değişik milletlerden
oluşması aşağıdakilerden hangisine yol açmamıştır?
özelliklerinden hangileri kesin olarak ortadan kalkmıştır?
A) Yalnız I
D) II ve III
7.
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
XVII. yüzyıldan itibaren Osmanlı Devleti'nde halkın
ödeme gücünün azalmasının aşağıdakilerden hangisinde bir azalmaya sebep olduğu savunulabilir?
A) Ödenmeyen vergi miktarında
B) Çiftbozan sayısında
C) Tarımsal üretimde
D) Kentsel nüfusta
E) Şehirlerin tüketim ihtiyacında
8.
12. XVII. yüzyılda tımar sisteminin bozulması, ordu teşki-
XVII. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde,
latı, maliye teşkilatı ve toplum yapısının bozulmasında
etkili olmuştur.
I. savaşların süresinin uzaması,
II. ilk denk bütçenin yapılması,
Bu durum aşağıdakilerden hangisini doğrular?
III. mali açıkların artması
A) Askeri teşkilat sağlam temeller üzerine kurulmamıştır.
gelişmeleri hangi sırayla gerçekleşmiştir?
A) I, II, III
9.
D) II, III, I
B) I, III, II
E) III, II, I
C) II, I, III
B) Eğitim sisteminin bozulması maliye teşkilatını doğrudan etkilemiştir.
C) Maliye teşkilatı tımar sistemine göre kurulmuştur.
D) Toplum yapısının bozulması tımar sisteminin bozulmasında doğrudan etkili olmuştur.
Aşağıdakilerden hangisi XVII. yüzyılda Osmanlı
Devleti'nin yaptığı savaşların uzun sürmesinin sonuçlarından biri değildir?
E) Bir kurumun bozulması kendi alanı dışında diğer
alanları da etkilemiştir.
A) Halktan yeni vergiler talep edilmesi
B) Maliyede açıklar verilmesi
C) Denetimsiz kalan kırsal kesimde üretimin düşmesi
D) Askeri yapıda bozulmaların artması
E) Halkın devlete olan güveninin artması
13. Padişah IV. Mehmet ayaklanan sipahilerin ve yeniçerilerin isteklerini yerine getirmiştir.
Bu durum,
10. İltizam sisteminin yaygınlaşması
↓
I. Halkın istek ve düşüncelerine değer verilmiştir.
II. Askerlerin yönetimdeki yaptırım güçleri artmıştır.
Halkın ödeme gücünün azalması
↓
III. Devletin itibarı artmıştır.
yargılarından hangilerini doğrular?
…………………………………
A) Yalnız I
Yukarıdaki boşluğa aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
D) I ve II
A) Celali İsyanlarının çıkması
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
B) Sadrazamların uzun süre görevde kalması
C) Vergi miktarlarının artması
D) İstanbul isyanlarının çıkması
E) Devletle halk arasındaki bağların güçlenmesi
14. XVII. yüzyılda tımar sisteminin bozulmasıyla köylü
toprağını terk ederek başka şehirlere göç etmeye başlamıştır.
11. Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Devleti’nde “Ma-
Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı ülkesindeki bu
durumun sonuçlarından biri değildir?
li açıklar yeni önlemler gerektirmiştir” yargısıyla ilişkili değildir?
A) Şehirlerde günlük yaşam şeklinin değişmeye başlaması
A) İltizam sisteminin yaygınlaştırılması
B) Saray masraflarının kısılması
B) Tüketimin artması
C) Denk bütçe uygulamasının yapılması
C) Konut gereksiniminin artması
D) Halkın devlete olan güveninin artması
D) Şehir nüfusunun artması
E) Yeni vergilerin yürürlüğe konması
A - D - C
l
B - C - A - C
E) Kırsal kesimde üretimin artması
l
B - E - A - D
l
E - B - E
103
03.6 ARAYIfi YILLARI (XVII. YÜZYIL)
1.
Osmanlı Devleti'yle İran arasında 1577’de başlayıp
aralıklarla süren savaşlar 1639’a kadar devam etmiştir.
5.
Bu duruma,
Bu durum,
I. yeniçeriler,
I. Savaşlarda kesin sonuç alınması zaman almıştır.
II. saray ağaları,
II. Osmanlı Devleti eski savaş gücünü kaybetmiştir.
III. halk
III. Savaşlardaki maliyetler azalmıştır.
yargılarından hangilerini doğrular?
A) Yalnız I
D) I ve II
2.
B) Yalnız II
zümrelerinden hangilerinin tepki göstermesi beklenemez?
C) Yalnız III
A) Yalnız I
E) I, II ve III
1590 Ferhat Paşa Antlaşması'yla doğuda en geniş
sınırlara ulaşılmasıyla Osmanlı Devleti'nde aşağıdakilerden hangisinde artış en az olmuştur?
A) Gayrimüslim nüfusunda
B) Müslüman nüfusunda
D) I ve III
D) Vergi miktarlarında
E) Maaş giderlerinde
3.
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Yönetim üzerinde etkili olan zümreler, saray masraflar›n›n k›s›lmas›ndan rahats›z olacaklard›r.
6.
C) Devlet gelirlerinde
Tarhoncu Ahmet Paşa’nın ilk icraatı saray masraflarını kısmak olmuştur.
XVII. yüzyılda aşağıdaki gelişmelerden hangisi
haçlı ruhunun yeniden canlanmasında doğrudan
etkili olmuştur?
A) İran’la yapılan savaşlardan bazılarının kaybedilmesi
B) Zitvatoruk Antlaşmasıyla Avusturya Arşidükasının
Osmanlı padişahına denk sayılması
Genç Osman ilk defa saray dışından evlenmiş ve başkenti İstanbul dışına taşımayı düşünmüştür.
C) Savaşlarda sürenin uzamasına karşın alınan yerlerin azalması
Aşağıdakilerden hangisi Genç Osman’ın bu yolla
ulaşmak istediği amaçlardan biridir?
D) II. Viyana kuşatmasının başarısızlıkla sonuçlanması
A) Halkla yakınlaşmak
E) Rusya’nın güçlenmeye başlaması
B) Anadolu’yu bayındır hale getirmek
C) Merkeze bağlı asker sayısını artırmak
D) Padişah annelerinin yönetimdeki etkinliğini artırmak
E) Başka bir soyu yönetime egemen kılmak
4.
I. Ekber Erşed sisteminin getirilmesi,
II. sancağa çıkma usulünün kaldırılması,
III. halka baskı ve şiddet uygulanması
durumlarından hangileri toplumsal isyanlara karşı
bulunan çözüm şekilleri arasında yer alır?
D) I ve II
104
Bucaş Antlaşması Osmanlı Devleti’nin Avrupa’da topraklarına toprak kattığı son antlaşmadır.
Bu durum, Osmanlı Devleti’nin,
I. Ahmet Dönemindeki,
A) Yalnız I
7.
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
I. sınırlarını genişletme,
II. siyasi varlığını koruma,
III. her alanda güçlü olma
özelliklerinden hangilerinin son bulduğunun bir
göstergesi olamaz?
A) Yalnız II
D) I ve III
B) Yalnız III
C) I ve II
E) I, II ve III
8.
11. XVII. yüzyılda Avrupalı devletler hem Osmanlı'nın
Karlofça Antlaşması 25 yıl süreyle geçerli olacaktı ancak bu antlaşma Avusturya’nın garantisi altında bulunacaktı.
ekonomik gelişimini engellemiş, hem de gelir düzeyi
olarak zengin ülke konumuna ulaşmışlardır.
Avusturya’nın garantör devlet olarak belirlenmesi,
Bu durumun ortaya çıkmasında Avrupalı devletlerle ilgili,
I. Avrupa’nın güçlü bir devleti olduğu,
I. kapitülasyonlar aracılığıyla ucuz malların Osmanlı piyasasına sokulması,
II. Osmanlı'nın eski gücünü kaybettiği,
III. antlaşma hükümlerinin uygulanmasının Avusturya'nın sorumluluğunda olduğu
yargılarından hangilerini doğrular?
A) Yalnız I
D) I ve III
9.
B) Yalnız III
II. yeni ticaret yollarının daha fazla işler hale getirilmesi,
III. din savaşlarının yapılması
C) I ve II
gelişmelerinden hangileri etkili olmuştur?
E) I, II ve III
A) Yalnız I
D) I ve II
Karlofça Antlaşması ile Osmanlı Devleti Avrupa’da ilk
defa toprak kaybetmiştir.
masına kadar geçen 16 yıllık dönemde dört padişah
tahta geçmiştir.
I. dışarıdan Osmanlı topraklarına göçlerin yaşanması,
Bu durum,
I. Askeri yenilgiler siyasi hesaplaşmaları beraberinde getirmiştir.
II. Osmanlı'nın kendi askeri gücünü sorgulaması,
III. Osmanlı'nın batıya bakış açısının değişmesi
II. Merkezi otoritede boşluk yaşanmasına ortam hazırlanmıştır.
gelişmelerinden hangilerine bir başlangıç oluşturmuştur?
D) I ve III
B) Yalnız III
III. Yeniçerilerin saygınlığı artmıştır.
C) I ve II
yargılarından hangilerini doğrulamaz?
E) I, II ve III
A) Yalnız I
D) I ve III
IV. Mehmet Dönemi Kanuni Döneminden daha kısa
sürdüğü halde başa geçen sadrazam sayısının
fazla olması aşağıdakilerden hangisiyle açıklanamaz?
Bu durumun ortaya çıkmasında,
I. Osmanlı Devleti'nin Avusturya üzerindeki denetiminin azalması,
II. hazinenin acil nakit ihtiyacının karşılanmak istenmesi,
A) İç huzursuzluğun yaygınlaşmasıyla
B) Devlet adamı yetiştiren Enderun’un varlığını devam ettirmesiyle
III. Osmanlı'nın siyasi üstünlüğünü sürdürmek istemesi
C) Sadrazamların yetersiz görülmesiyle
durumlarından hangileri etkili olmuştur?
B) Yalnız II
D) Valide sultanların devlet işlerine karışmasıyla
C) I ve II
E) Saray ağaları ve yeniçerilerin yönetime karışmasıyla
E) I, II ve III
D - A - A - C
l
C - D - A
C) I ve II
E) I, II ve III
görev yaptığı halde 39 yıl tahtta kalan IV. Mehmet
Döneminde bir tanesi dört saatlik olmak üzere 23 sadrazam görev yapmıştır.
minatı ödemeyi kabul etmiş; ancak Osmanlı'ya ödediği yıllık vergi kaldırılmıştır.
D) I ve III
B) Yalnız III
13. 46 yıl tahtta kalan Kanuni Döneminde 10 sadrazam
10. 1606 Zitvatotoruk Antlaşması ile Avusturya savaş taz-
A) Yalnız I
C) Yalnız III
E) I, II ve III
12. 1683 II. Viyana bozgunundan 1699 Karlofça Antlaş-
Bu durum,
A) Yalnız I
B) Yalnız II
l
E - E - C
l
D - B - B
105
03.7 ARAYIfi YILLARI (XVII. YÜZYIL)
1.
Osmanlı Devleti’nde değişik dönemlerde görev yapan
hükümdarlardan bazıları şunlardır:
4.
I. I. Ahmet
III. Avusturya’dan Eğri, Kanije ve Estergon kalelerini
alması
III. III. Murat
durumlarının ortaya çıkması aşağıdakilerden hangisinin bir sonucudur?
Bunlardan hangileri veraset sisteminde değişiklik
yapmıştır?
D) I ve II
2.
B) Yalnız II
C) Yalnız III
A) Zitvatoruk
E) I, II ve III
I. Ülkenin devleti yöneten aile bireylerinin ortak malı sayılması,
5.
A)
B)
II
III
I
II
I
I
C)
III
E)
III
D)
II
I
II
II
I
Osmanlı Devleti’nde değişik dönemlerde görev yapan
hükümdarlardan bazıları şunlardır:
III. I. Murat
Bunlardan hangileri döneminde ölen padişahın yerine kimin geçeceği konusunda düzenlemeler yapılmıştır?
A) Yalnız I
D) I ve II
III
III
6.
B) Yalnız II
E) I ve III
A) I. Osman
B) I. Murat
C) II. Mehmet
E) I. Süleyman
XVII. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde görülen,
I. dirlik sisteminde bozulmalar görülmesi ve haksız
dirlik dağıtımları,
II. devletin acil nakit ihtiyacını karşılamak amacıyla
dirlik arazilerini iltizama vermesi ve mültezimlerin
halka karşı keyfi tutumları,
III. devletin şer’i ve örfi kurallarla yönetilmesi
durumlarından hangileri Celali İsyanları'nın sebepleri arasında yer alır?
A) Yalnız I
D) I ve II
106
C) Yalnız III
Şehzadelerin sancağa çıkması usulünün kaldırılarak kafes usulüne geçilmesi hangi padişah dönemindedir?
D) I. Ahmet
3.
E) Hotin
II. II. Mehmet
uygulamaları I. Murat, Orhan Bey ve I. Ahmet dönemleriyle ilişki bakımından hangi seçenekte doğru olarak sıralanmıştır?
I. Ahmet
C) Karlofça
I. I. Ahmet
III. Tahta geçme hakkının ailenin en yaşlı bireyine verilmesi
Orhan Bey
B) Vasvar
D) Kasrı Şirin
II. Ülke topraklarının padişah ve oğullarının malı sayılması,
I. Murat
I. Avusturya’yla siyasi açıdan eşit hale gelmesi,
II. Avusturya’dan savaş tazminatı alması,
II. II. Selim
A) Yalnız I
XVII. yüzyılda Osmanlı Devleti’nin,
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Yalnız III
7.
Aşağıdakilerden hangisi II. Osman Dönemine ait
bir gelişme değildir?
A) Padişahın ilk defe saray dışından evlenmesi
B) Hotin Seferi’ne çıkılması
C) Genç yaşta Yeniçeriler tarafından öldürülmesi
D) Kapıkulu Ocaklarının kaldırılması fikrinin ilk defa
ortaya atılması
E) Yeniçerilerin isteğiyle 30 kadar devlet adamının
idam edilmesi
8.
11. Osmanlı Devleti 1696 Haçova Savaşı’nı aşağıdaki
Aşağıdakilerden hangisi XVII. yüzyılda Avrupa’da
meydana gelen olaylardan biri değildir?
devletlerden hangisine karşı yapmıştır?
A) 30 Yıl Savaşları'nın yaşanması
A) İran
B) İngiltere’de parlamenter sisteme resmen geçilmesi
B) Avusturya
D) Lehistan
C) Katolik Kilisesi’nin siyaset üzerindeki gücünü artırması
D) Bilimsel gelişmelerin hızlanması ve teknolojide kullanılmaya başlanması
C) Rusya
E) Venedik
12. Sarayın siyasi yetkilerine sınırlama getiren Os-
E) Din savaşlarının Avrupa devletlerinin birbirleriyle
yaptıkları savaşlara dönüşmesi
manlı ıslahatçısı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Tarhoncu Ahmet Paşa
B) III. Ahmet
C) Köprülü Mehmet Paşa
9.
D) Kuyucu Murat Paşa
E) II. Osman
IV. Murat Dönemindeki,
I. Yeniçeri Ocağı’nın disiplin altına alınması,
II. saray kadınlarının devlet işlerine karışmasının
engellenmesi
13. İran’la imzalanan Kasrı Şirin Antlaşması’nın özellikle-
III. içki ve tütün kullanımının yasaklanması ve gece
sokağa çıkma yasağının ilan edilmesi
rinden bazıları şunlardır:
I. Azerbaycan ve Revan İran’a bırakıldı.
gelişmeleri askeri, toplumsal ve siyasi alanlarla
ilişki bakımından aşağıdaki seçeneklerden hangisinde doğru olarak sıralanmıştır?
A)
Askeri
Toplumsal
Siyasi
I
III
II
II
I
B)
I
C)
III
E)
II
D)
II
II. Bağdat ve Musul Osmanlı Devleti’ne bırakıldı.
III. Kafkaslar iki devlet arasında paylaşıldı.
IV. Zağros Dağları iki devlet arasında sınır kabul edildi.
III
I
Bunlardan hangileri günümüzde de geçerliliğini
korumuştur?
II
A) Yalnız IV
III
III
D) I ve II
I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
14. XVII. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde görülen,
I. vergilerin artırılması ve adaletsiz vergi alımları,
II. köylünün toprağını terk ederek eşkıyalığa başlaması,
10. Aşağıdakilerden hangisi XVII. yüzyıla ait bir gelişmedir?
III. savaşların uzun sürmesi ve alınan yenilgiler sebebiyle askerden kaçanların eşkıyalık faaliyetlerine başlaması
A) Marmara Denizi ve Sakarya Nehri’nin bir kanalla
birleştirilmesi fikrinin gündeme gelmesi
B) Doğu’da en geniş sınırlara ulaşılması
durumlarından hangileri toplumsal yapının bozulmasında etkili olmuştur?
C) Avusturya hükümdarının protokol bakımından Osmanlı padişahına denk sayılması
A) Yalnız I
D) İran’la ilk resmi antlaşma imzalanması
D) I ve II
E) Sokullu Mehmet Paşa’nın sadrazam olması
A - D - D
l
A - E - D - E
l
C - B - C
l
B) Yalnız II
B - C - A - E
C) Yalnız III
E) I, II ve III
107
03.8 ARAYIfi YILLARI (XVII. YÜZYIL)
1.
XVII. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde görülen,
I. merkezi otoritenin bozulması sebebiyle eyaletlere
gönderilen idarecilerin halka kötü muamele yapması,
5.
A) III. Mehmet
II. devletin doğal sınırlara ulaşması,
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Yalnız III
B) III. Murat
D) II. Selim
III. büyük devletlerle komşu olunması
gelişmelerinden hangileri Celali İsyanları’nın çıkışıyla doğrudan ilişkilidir?
Veraset sisteminde düzenleme yaparak ölen padişahın yerine tahta kimin geçeceği konusundaki
belirsizliği ortadan kaldıran padişah aşağıdakilerden hangisidir?
6.
C) I. Ahmet
E) I. Mustafa
IV. Murat,
I. Yeniçeri Ocağını disiplin altına almak istemesi,
II. isyan sebeplerini araştıran raporlar hazırlatması,
III. genç yaşta tahta geçmesi
2.
özelliklerinden hangileriyle II. Osman’dan ayrılır?
Aşağıdakilerden hangisiyle Yeniçeri Ocağı arasında ilişki kurulamaz?
A) Yalnız I
D) I ve II
A) Vakayı Vakvak Olayı'nın gerçekleşmesi
B) Sık sık sadrazam değişikliği yaşanması
C) Hafız Ahmet Paşa’nın öldürülmesi
D) Dirlik sisteminin bozulması
7.
E) Genç Osman’ın öldürülmesi
3.
gelişmelerinden hangileri II. Osman Dönemine ait
değildir?
C) Abaza Mehmet Paşa İsyanı
A) Yalnız IV
D) Vardar Ali Paşa İsyanı
D) II ve III
E) Kalenderoğlu İsyanı
B) Yeniçeri İsyanları
C) Kapıkulu isyanları
D) Celali isyanları
E) İstanbul İsyanları
Seçeneklerden dördü farkl› isimde olmakla beraber
asl›nda ayn› isyan› iflaret etmektedir.
108
I. Şeyhülislam’ın fetva verme dışındaki yetkilerinin
kısıtlanması ve ilmiye sınıfının yönetime karışmasının engellenmesi,
IV. Kafes Usulü’nün getirilmesi
B) Merkez isyanları
A) Merkez İsyanları
XVII. yüzyılda Osmanlı Devleti'nde,
III. Başkentin Anadolu’ya taşınması fikrinin gündeme
getirilmesi,
Aşağıdaki isyanlardan hangisinin padişah değişikliğinde etkili olduğu ileri sürülebilir?
Aşağıdaki isyanlardan hangisi toplumsal isyan olma özelliğini taşır?
E) I ve III
C) Yalnız III
II. Kapıkulu ordusu yerine yeni bir ordu kurulması
fikrinin gündeme getirilmesi,
A) Celali isyanları
4.
B) Yalnız II
8.
B) I ve II
C) I ve III
E) III ve IV
XVII. yüzyılda,
I. Koçi Bey Risalesi’nin hazırlanması,
II. Bağdat’ın yeniden ele geçirilmesi,
III. Gece sokağa çıkma yasağının ilan edilmesi,
IV. Padişahın ilk defa saray dışından bir Türk’le evlenmesi
gelişmelerinden hangileri IV. Murat Dönemine aittir?
A) Yalnız IV
D) II ve III
B) I ve II
C) I ve III
E) I, II ve III
9.
13.
XVII. yüzyılda,
I. sarayın siyasi yetkilerinin kısıtlanması,
III. Lehistan yılda 22000 altın vermeyi kabul etti.
II. sarayın mali yetkilerinin kısıtlanması,
Yukarıdaki hükümler aşağıdaki antlaşmalardan
hangisine aittir?
III. ilk defa denk bütçenin hazırlanması,
IV. Girit’in fethedilmesi,
V. Sancağa çıkma usulünün kaldırılması
A) Hotin
gelişmelerinden hangisi Sadrazam Köprülüzade
Fazıl Ahmet Paşa Dönemine ait gelişmeler arasında yer alır?
A) I
B) II
C) III
D) IV
I. Podolya Osmanlılara bırakıldı
II. Ukrayna Kazakların idaresine bırakıldı.
D) Serav
B) Bucaş
C) Karlofça
E) Karsı Şirin
E) V
14. Osmanlı Devleti'yle İran arasında değişik dönemlerde
imzalanan antlaşmaların özelliklerinden bazıları şunlardır:
10. Aşağıdakilerden hangisi I. Ahmet Dönemine ait bir
gelişme değildir?
I. İran’la ilk resmi antlaşma imzalanmıştır.
II. Doğu’da en geniş sınırlara ulaşılmıştır.
A) Ekber Erşet sisteminin getirilmesi
III. Bugünkü Türkiye İran sınırı büyük oranda çizilmiştir.
B) Kuyucu Murat Paşa tarafından Celali İsyanları'nın
şiddet kullanılarak bastırılması
Bu özellikler İstanbul, Kasrı Şirin ve amasya Antlaşmalarıyla ilişki bakımından aşağıdakilerden
hangisinde en doğru olarak sıralanmıştır?
C) Saray masraflarının kısılması
D) İran ile Nasuh Paşa Antlaşmasının imzalanması
E) Sancağa çıkma usulünün kaldırılması
A)
B)
11. Aşağıdakilerden hangisi Osmanlılarla İran arasın-
Kasr-ı Şirin
Amasya
I
III
II
I
II
C)
II
III
E)
III
II
D)
da imzalanan Kasrı Şirin Antlaşması’nın özelliklerinden biridir?
İstanbul
II
I
III
I
III
I
A) Doğuda en geniş sınırlara ulaşılması
B) Osmanlı Devleti'nin mevcut topraklarına son kez
toprak katması
C) Osmanlı Devleti’nin ilk defa savaş tazminatı alması
15. Karlofça Antlaşması’yla ilgili aşağıdaki bilgilerden
hangisi yanlıştır?
D) İran’la ilk defa antlaşma imzalanması
A) Macaristan ve Erdel toprakları Avusturya’ya bırakılmıştır.
E) Türkiye İran sınırının büyük oranda çizilmesi
B) Mora Yarımadası ve Dalmaçya kıyılarındaki bazı
bölgeler Venediklilere bırakılmıştır.
C) Podolya ve Ukrayna bölgeleri Lehistan Devleti'ne
bırakılmıştır.
12. Osmanlı Devleti Ferhat Paşa, Serav ve Nasuh Paşa Antlaşmalarını aşağıdaki devletlerden hangisiyle imzalamıştır?
A) İran
B) Avusturya
D) Lehistan
D) Osmanlı Devleti Avrupa’da ilk defa toprak kaybetmiştir.
C) Rusya
E) Osmanlı Devleti ilk defa savaş tazminatı ödemek
zorunda kalmıştır.
E) Venedik
A - D - B - D
l
C - B - A - E
l
D - C - E - A
l
B - C - E
109
03.9 ARAYIfi YILLARI (XVII. YÜZYIL)
1.
Osmanlı devlet adamlarınca XVII. yüzyılda tasarlanan yenilik projelerinin aksamasında,
4.
I. çıkar çevrelerinin çalışmaları,
III. dirlik sisteminin bozulması
III. Avrupa'dan yararlanılmaması
gelişmelerinden hangilerinin mali yapıyı olumsuz
etkilediği savunulabilir?
olgularından hangilerinin etkisinden söz edilebilir?
D) I ve II
2.
B) Yalnız II
E) II ve III
A) Yalnız I
C) Yalnız III
Osmanlı Devleti'nde saray masraflarının artması,
XVII. yüzyıldan itibaren belirli çevrelerin ve halkın dikkatini çekmeye başlamıştır.
Bu durumun,
D) I ve II
5.
I. halk - devlet ilişkilerinin zedelenmesi,
E) II ve III
Yeniçerilerin XVII. yüzyılda sık sık isyan ederek bazı
sadrazamların görevden alınmasını hatta padişahların
tahtından indirilmesini sağladıkları görülür.
Bu durum, aşağıdakilerden hangisinin kanıtıdır?
A) Merkezi otoritenin korunduğunun
B) Yeniçerilerin güçlü bir odak haline geldiklerinin
C) Askeri yapının güçlendirildiğinin
D) Devşirme uygulamasının yaygınlaştığının
E) Gayrimüslimlerin devlet yönetimine katıldıklarının
110
XVII. yüzyılda ıslahatçı devlet adamları Avrupa'da yaşanan değişme ve gelişmeleri örnek almamışlardır.
III. İslam inancı yaygınlaştırılmaya çalışılmıştır.
C) Yalnız III
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
Saray masraflar›n›n artmas› vergi gelirlerinin yetersiz
kalmas› anlam›na da gelir. Masraflar› karfl›lamak için
vergi gelirlerini art›rmak gerekir.
3.
E) I, II ve III
II. Avrupalı devletler üzerindeki etkinlik artmıştır.
sonuçlarından hangilerine yol açtığı söylenebilir?
D) I ve II
C) Yalnız III
I. Avrupa'dan üstün olunduğu düşünülmüştür.
III. padişah otoritesinin artması
B) Yalnız II
B) Yalnız II
Bu tercih dikkate alındığında,
II. vergi oranlarının azalması,
A) Yalnız I
I. yabancı devletlere kapitülasyonlar verilmesi,
II. Baharat Yolu'nun işlerliğinin azalması,
II. Yeniçeri ayaklanmaları,
A) Yalnız I
Osmanlı Devleti'nde görülen,
6.
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Osmanlı Devleti'nde,
I. askeri mücadelelerin uzun sürmeye başlaması,
II. yabancı devletlerle diplomatik ilişki kurulması,
III. toprak kayıpları yaşanması
gelişmelerinden hangileri, askeri alanda güç kaybı
yaşandığının kanıtı olamaz?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Yalnız III
7.
10. XVII. yüzyılda,
Osmanlı Devleti'nde yıllarca sorun olan bütçe açığı
XVII. yüzyılda iyice artmıştır.
– Dirlik sistemi bozulmuştur.
Bu artışın,
– Eyalet askerleri azalmıştır.
I. vergi gelirlerinin azalması,
– Vergi gelirleri azalmıştır.
II. maaş verilen Yeniçeri sayısının artması,
Bu gelişmelerin,
durumlarından hangilerine bağlı olarak meydana
geldiği söylenebilir?
II. toprak yönetimi,
III. tımar sisteminin sürdürülmesi
A) Yalnız I
D) I ve II
8.
B) Yalnız II
I. ekonomi,
III. sanat
C) Yalnız III
alanlarının hangileri ile ilgili olduğu savunulabilir?
E) I, II ve III
A) Yalnız I
D) I ve II
Osmanlı Devleti'nde Kuruluş ve Yükselme dönemlerinde bir isyan sonucu padişahın tahttan indirilmesine
rastlanmazken, XVII. yüzyılda yaşanan bir Yeniçeri isyanı sonucunda II. Osman'ın tahttan indirildiği görülür.
Bu uygulama,
I. Halk ıslahat düşüncesini benimsemiştir.
II. Padişahları hedef alan girişimler yaşanmıştır.
II. İsyanlara neden olan etkenler üzerinde durulmuştur.
III. Yeniçeriler siyasi alanda etkin hale gelmiştir.
yargılarından hangilerini destekler niteliktedir?
D) I ve II
III. Sorunlar baskı ve sindirme yoluyla çözümlenmeye çalışılmıştır.
C) Yalnız III
E) I, II ve III
yargılardan hangilerini desteklemektedir?
A) Yalnız I
D) I ve II
9.
E) I, II ve III
bul'dan gönderilen askeri kuvvetler tarafından şiddet
kullanılarak bastırılmıştır.
I. Devlet otoritesi sarsılmıştır.
B) Yalnız II
C) Yalnız III
11. XVII. yüzyılda Anadolu'da yaşanan isyanlar, İstan-
Bu durum,
A) Yalnız I
B) Yalnız II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
Osmanlı Devleti'nde Anadolu köylüsünün XVII. yüzyılda topraklarını terk etmeye ya da boş bırakmaya başladığı görülür.
Bu durumun,
I. şehirlere göçün hızlanması,
12. Osmanlı Devleti'nde XVII. yüzyıl ıslahat çabaların-
II. tarım üretiminin azalması,
da aşağıdakilerden hangisi dikkate alınmamıştır?
III. vergi gelirlerinin düşmesi
A) Yeniçerilerin disiplin altına alınması
olgularından hangilerine ortam hazırladığı savunulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
B) Merkezi otoritenin güçlendirilmesi
C) Avrupalı orduların örnek alınması
C) Yalnız III
D) İsyanların sona erdirilmesi
E) I, II ve III
D - A - B
l
E - A - B
E) Fetih politikasının sürdürülmesi
l
D - E - E
l
D - C - D
111
03.10 ARAYIfi YILLARI (XVII. YÜZYIL)
1.
Avrupa'da yaşanan Coğrafi Keşifler, Rönesans ve Reform hareketleri Avrupalı devletlerin bilimsel ve teknik
alanlarda kalkınmalarını sağlarken, Osmanlı Devleti
bu gelişmelerin uzağında kalmıştır.
4.
Bu durumun Osmanlı Devleti'nde aşağıdakilerden
hangisine yol açtığı savunulamaz?
Bu durumun,
A) İşsizliğin artması
I. Osmanlı Devleti'nin askeri, siyasi ve ekonomik
alanlarda rekabet gücünün azalması,
B) Çok uluslu toplum yapısının bozulması
II. Osmanlı idarecilerinin her alanda Avrupa'yı örnek
almaları,
C) Tarımsal üretimin düşmesi
D) Toplumsal huzurun bozulması
III. Rönesans ve Reform hareketlerinin Osmanlı Devleti'ni etkilemesi
E) Şehirlerde nüfus oranının artması
gelişmelerinden hangilerinin görülmesine neden
olduğu savunulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
2.
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
5.
I. Yeniçeri Ocağı'nda kabiliyetin ikinci plana itilmesi,
II. Yeniçeri Ocağı'nda askeri hizmetlerin yerine getirilmesinin zorlaşması,
Bu bilgilere dayanarak,
III. yeniçeri sayısınının durağan kalması
I. Devletin merkezi otoritesi zarar görmüştür.
sonuçlarından hangilerini doğurduğu savunulabilir?
II. Halkın yönetime katılımı gündeme gelmiştir.
III. Saray halkı arasında devlet yönetiminde tecrübeli olanlar yönetime dahil edilmiştir.
A) Yalnız I
D) I ve II
3.
B) Yalnız II
E) II ve III
Buna göre,
I. Askeri dengeler açısından sürekli ordulara gereksinim azalmıştır.
II. Avrupalı devletler üzerindeki etkinlik artmıştır.
III. Toprak yönetiminde yaşanan bozulma askeri yapıyı olumsuz etkilemiştir.
A) Yalnız I
112
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
A) Yalnız I
D) I ve II
C) Yalnız III
Osmanlı Devleti'nde XVII. yüzyılda tımarlı sipahilerin
önemi, tımarların haksız bir şekilde dağıtılması sonucunda azalmıştır.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
İstanbul İsyanları'nın çıkmasında Yeniçeri Ocağı'na askerlikle ilgisi olmayanların alınması da etkili olmuşur.
Bu durumun,
XVII. yüzyılda tahta geçen padişahların bazılarının küçük yaşta olmaları saray kadınlarının ve ağaların devlet işlerine karışmalarına ortam hazırlamıştır.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
XVII. yüzyılda yoğunlaşan Celali İsyanları sonucunda
Anadolu'da güvenlik ortamı bozulmuş ve köyden kente göç artmıştır.
C) Yalnız III
6.
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
XVII. yüzyılda Osmanlı maliyesinin bozulmasında,
– savaşların uzaması ve askeri harcamaların artması,
– savaşlardan elde edilen ganimetlerin azalması
gibi nedenler etkili olmuştur.
Buna göre,
I. Askeri üstünlük korunamamıştır.
II. Mali alanda sıkıntılar yaşanmıştır.
III. Savaşlarda elde edilen gelirler azalmıştır.
sonuçlarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
C) I ve II
E) I, II ve III
7.
10. XVII. yüzyılda Osmanlı Devleti'nde hazine gelirlerini
Osmanlı Devleti'nin XVII. yüzyılda eğitimin temelini
oluşturan medreseler çağın gerisine düşmüş ve pozitif bilimler müfredatta azaltılmıştır.
artırmak için bazı yenilikler yapılmış ve halktan alınan
vergiler artırılmıştır.
Bu durumun,
Bu durumun Osmanlı Devleti'nde,
I. Avrupa'nın teknik ve bilimsel gelişmelerinin gerisinde kalınması,
I. halkın ıslahatlara desteğinin artması,
II. isyanların çıkması,
II. Osmanlı eğitim kurumlarında dini eğitimin ağırlık
kazanması,
III. vergilerin adaletli toplanması
sonuçlarından hangilerini doğurduğu savunulabilir?
A) Yalnız I
sonuçlarından hangilerine neden olduğu savunulabilir?
III. Osmanlı müderrislerinin Avrupa'ya gönderilmeleri
A) Yalnız I
D) I ve II
8.
B) Yalnız II
E) II ve III
D) II ve III
C) Yalnız III
11. XVII. yüzyılda Osmanlı Devleti'nde,
I. saray kadınlarının devlet işlerine karışmasını engelleme,
Bu durum,
I. ıslahatların bir devlet politikası haline getirilememesi,
II. bütçe açığını kapatmak için saray masraflarını
kısma,
II. karşılaşılan aksaklıkların temel nedenlerinin anlaşılamaması,
III. devletin duraklama sebeplerini ve çözüm yollarını
araştırma
III. gerçekleştirilen ıslahat girişimlerinin ıslahatçı kişilerin çabaları ile sınırlı kalması
girişimlerinden hangileri devlete yeniden güç ve
otorite kazandırma amacını taşır?
olğularından hangilerinin bir sonucudur?
D) I ve II
9.
B) Yalnız II
A) Yalnız I
C) Yalnız III
D) II ve III
E) I, II ve III
Osmanlı Devleti'nde padişah değişikliklerinde culüs
bahşişi adı altında Yeniçerilere verilen para, XVII.
yüzyılda istismar konusu olmuş ve Yeniçeriler sürekli
bahşiş bekler hale gelmişlerdir.
E) I, II ve III
Bu bilgiye dayanarak,
I. Askeri alanda köklü değişiklikler planlanmıştır.
II. Merkezi yönetim güçlendirilmek istenmiştir.
III. Osmanlı veraset sistemi değiştirilmiştir.
B) Yeniçerilere verilen maaşların artırıldığına
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
C) Yeniçerilerin çıkarlarını korumaya çalıştıklarına
A) Yalnız I
D) Eyalet askerlerinin sayısının artırıldığına
D) I ve II
E) Avrupalı orduların örnek alındığına
B - D - E
C) Yalnız III
Yeniçeri Ocağı'nı kaldırmaya çalışmıştır.
A) Yeniçerilerin devlete olan hizmeti maddi çıkarlarının üstünde gördüklerine
l
B) Yalnız II
12. II. Osman İstanbul İsyanları'nın çıkmasında etkili olan
Bu durum aşağıdakilerden hangisine kanıt olarak
gösterilebilir?
A - A - C
C) I ve II
E) I, II ve III
Vergi yükü artan halk›n devlete alan güven ve ba¤l›l›¤›n›n sars›lmas› do¤al bir geliflmedir.
Osmanlı Devleti’nde XVII. yüzyılda daha çok padişahlar ve sadrazamlar tarafından gerçekleştirilen ıslahatların sorunları çözemediği görülür.
A) Yalnız I
B) Yalnız II
l
D - E - C
l
B) Yalnız II
B - E - D
E) II ve III
C) Yalnız III
113
03.11 ARAYIfi YILLARI (XVII. YÜZYIL)
1.
I. Anadolu isyanlarının bastırılması
II. Gece sokağa çıkma yasağının konulması
4.
Girit Adası’nın 24 yıl süren bir kuşatma sonunda
alınabilmesi aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir?
III. Ekber-Erşed sisteminin getirilmesi
IV. Devlet bütçesinin denkleştirilmesi
Yukarıdaki XVII. yüzyıl düzenlemelerinden hangileri ülkede güvenlik ve huzurun sağlanması amacına yönelik değildir?
A) I ve II
2.
B) II ve III
D) I, II ve III
A) Osmanlıların büyük bir zafer elde ettiklerinin
B) Osmanlı Devleti'nde büyük denizcilerin kalmadığının
C) III ve IV
C) Akdeniz'in bir Türk gölü haline geldiğinin
E) I, III ve IV
XVII. yüzyılda bozulan yönetimi düzeltmek için
sadrazamlık görevine çağrılan Köprülü Mehmet
Paşa'nın saraya bazı şartlarının yerine getirilmesi
halinde sadrazam olacağını bildirmesinin temel
amacı aşağıdakilerden hangisidir?
D) Osmanlı donanmasının eski gücünü kaybettiğinin
E) Venediklilerin Osmanlılardan daha güçlü olduğunun
5.
II. Avrupalı devletlerin Osmanlılara karşı ittifak oluşturmaları,
III. İlmiye sınıfının bozulması,
IV. Coğrafi Keşifler'in gerçekleşmesi
B) Rahat çalışabileceği uygun bir ortam sağlamak
Bunlardan hangileri duraklamanın dış nedenleri
arasında gösterilebilir?
C) Avupalı devletlerle olan ilişkileri güçlendirmek
D) Ordu ve donanmayı düzene koymak
E) Bazı isyanları güç kullanarak bastırmak
A) I ve II
6.
Osmanlı Devleti’nin Duraklama Devri'ndeki savaşları
uzun sürmüş, bu savaşların birçoğu başarısızlıkla sonuçlanmıştır.
Aşağıdakilerden hangisi bu durumun meydana getirdiği olumsuzluklardan biri olamaz?
A) Islahat düşüncesinin öne çıkması
B) Hazine gelirlerinin azalması
C) Toprak kayıplarını yaşanması
D) İç isyanların artması
E) Halktan alınan vergilerin artırılması
Sizce seçeneklerden hangisi olumlu ifade bildirmektedir.
114
Osmanlı Devleti'nin duraklama nedenlerinden bazıları
şunlardır:
I. Merkezi otoritenin bozulması
A) Devlet bütçesini denk hale getirmek
3.
Osmanlı Devleti, Girit Adası’nı 1645 yılında kuşatmış,
ancak adanın fethi 1669 yılında gerçekleştirilebilmiştir.
B) II ve III
D) III ve IV
C) II ve IV
E) I, II ve III
Osmanlı Devleti’nin Batı'da en geniş sınırlara ulaştığı
anlaşma 1672 tarihli Bucaş Antlaşması'dır. Doğu’da
en geniş sınırlara ulaştığı antlaşma ise 1590 tarihli
Ferhat Paşa Antlaşması’dır.
Bu bilgiye dayanarak,
I. XVII. yüzyılda Osmanlı Devleti kaybettiği toprakları geri almaya çalışmıştır.
II. Duraklama Devrinde doğu ve batıda genişleme
sürmüştür.
III. XVII. yüzyıl Osmanlı Devleti’nin en parlak dönemidir.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) I ve II
7.
10. XVII. yüzyılda görülen,
– 1533 İstanbul Antlaşması’nda, Avusturya kralı Osmanlı sadrazamına denk sayılmıştır.
I. ganimet gelirlerinin azalması,
– 1606 Zitvatoruk Antlaşması’nda, Osmanlı padişahı, Avusturya kralına denk sayılmıştır.
II. medreselerin bozulması,
III. Osmanlı Devleti'nin doğal sınırlarına ulaşması
Bu durum aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir?
gelişmelerinden hangileri Osmanlı maliyesinin bozulmasında doğrudan etkili olan nedenlerdendir?
A) Osmanlı veraset sisteminin değiştiğinin
A) Yalnız I
B) Osmanlı Devleti’nin Avusturya karşısındaki savaşları kaybettiğinin
D) I ve II
C) Avusturya’nın Osmanlı Devleti’ne savaş tazminatı
ödediğinin
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
D) Osmanlı Devleti’nin Avusturya üzerindeki mutlak
siyasi üstünlüğünün sona erdiğinin
E) Osmanlı Devleti’nde iç isyanların arttığının
11. Osmanlı Devleti'nde XVII. yüzyılda yaşanan,
8.
I. eyalet sayısının artması,
II. Yeniçerilerin istemediği devlet adamlarının görevden alınması,
I. Islahat düşüncesinin güçlenmesi
II. Mali yapının bozulması
III. bazı şehzadelerin küçük yaşta tahta geçmesi
III. Padişahların küçük yaşta tahta geçmesi
gelişmelerinden hangilerinin yönetimde istikrarsızlıklara ortam hazırladığı söylenebilir?
IV. Yeniçerilerin sık sık isyan etmesi
V. İstanbul isyanlarının artması
A) Yalnız I
Yukarıdakilerden hangisi Osmanlı Devleti’nde
XVII. yüzyılda merkezi otoritenin zayıflama nedenleri arasında gösterilemez?
A) I
B) II
C) III
D) IV
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
E) V
12. Osmanlı Devleti'nde XVII. yüzyılda,
9.
– Yeniçeri ayaklanmaları yaşanmıştır.
– Sadrazam değişiklikleri sıklaşmaya başlamıştır.
Osmanlı Devleti, XVII. yüzyılda, eski gücüne kavuşmak amacıyla bazı ıslahatlar yapmış ancak başarılı
olamamıştır.
– Halkın alım gücü azalmıştır.
Islahatların başarısız olmasının,
Bu bilgiler dikkate alındığında, Osmanlı Devleti’nde,
II. iç isyanların baskı ve şiddet yoluyla bastırılması,
II. ekonomik,
I. askeri,
I. sorunların kökenine inilememesi,
III. siyasi
III. ıslahatların kişilerle sınırlı kalması
alanların hangilerinde sorunlar yaşandığı söylenebilir?
durumlarından hangilerine bağlı olduğu söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
A) Yalnız I
C) Yalnız III
B) Yalnız II
D) I ve II
E) I, II ve III
C - B - A
l
D - C - B
l
D - A - E
l
B) Yalnız II
A - E - E
C) Yalnız III
E) I, II ve III
115
03.12 ARAYIfi YILLARI (XVII. YÜZYIL)
1.
Osmanlı Devleti XVII. yüzyılda üç kıtada hüküm süren
çok geniş sınırlara sahip olmuş; ancak iç karışıklıklar
da bu dönemde başlamıştır.
4.
Bu dönemde karışıkların başlaması aşağıdakilerden hangisine dayandırılabilir?
I. devletin mali yükünün artması,
II. askeri disiplinin bozulması,
III. devletin sınırlarının genişlemesi
A) Müslüman devlet olunması
B) Vergi gelirlerinin artması
sonuçlarından hangilerini doğurduğu savunulabilir?
C) Merkezi otoritenin zayıflamış olması
D) Mutlakiyetin en iyi yönetim sistemi olarak benimsenmesi
A) Yalnız I
D) I ve II
E) Kuralların şer’i ve örfi esaslara dayandırılması
2.
I. Ahmet Dönemiyle birlikte uygulamaya konan ”Ekber-Erşed” sistemiyle birlikte taht kavgalarının önüne
geçilmek istenmiştir.
XVII. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde Kapıkulu ocaklarına usulsüz ve gereğinden fazla asker alımı yapılmasının,
5.
I. Üretimin azalması
II. Ürün fiyatlarının artması
A) Yalnız I
II. şehzadelerin sancağa çıkmaları usulünün kaldırılması,
III. hanedanın erkek bireylerinin tahta geçmelerinin
devamını öngörmesi
D) I ve III
3.
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Yeniçeri isyanları genelde yeniçerilerin istekleri yerine
getirilerek bastırılmıştır.
Bu durumun,
I. yeniçeri isyanların artması,
II. merkezi otoritenin güçlenmesi,
III. yeniçerilerin yönetimde siyasi bir güç haline gelmesi
ihtimallerinden hangilerini güçlendirdiği söylenebilir?
A) Yalnız I
D) II ve III
116
B) Yalnız II
C) I ve III
E) I, II ve III
E) I, II ve III
Bunlardan hangileri tımar sisteminin bozulmasının bir sonucudur?
I. hanedanın en yaşlı üyesinin tahta geçmesi usulünün başlatılması,
A) Yalnız I
C) Yalnız III
III. Tüketimin üretimden fazla olması
Ekber Erşet Sistemiyle birlikte gelen,
anlayışlarından hangilerinin merkezi otoritenin zayıflamasında etkili olduğu savunulabilir?
B) Yalnız II
6.
D) II ve III
B) I ve II
C) I ve III
E) I, II ve III
1672 Bucaş Antlaşması’yla Lehistan Podolya’yı kaybettiği gibi Osmanlı Devleti’ne vergi vermeyi de kabul
etmiştir. Ancak Leh Diyet Meclisi’nin vergi maddesini
reddetmesi üzerine yeniden başlayan savaşlar Lehistan’ın ağır bir mağlubiyet almasıyla sonuçlanmış; yapılan yeni antlaşmada ise Lehistan’ın vergi yükü hafifletilmiştir.
Bu durum,
I. Lehistan’da kralın yanında meclis de yönetimde
etkilidir.
II. Osmanlı Devleti askeri açıdan Lehistan’dan daha
güçlüdür.
III. Yapılan yeni antlaşmada Lehistan askeri açıdan
yenilgiye uğramakla beraber diplomatik açıdan istediğini elde etmiştir.
yargılarından hangilerini doğrular?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
7.
10. Osmanlı Devleti’nde XVII. yüzyılda,
1639 Kasrışirin Antlaşması’yla bugünkü Türkiye İran
sınırı büyük ölçüde belirlenmiştir.
– IV. Murat Döneminde cülus bahşişi dağıtılmadığı
için yeniçerilerin isyan etmesi üzerine saraydaki
altın ve gümüş eşyalar eritilerek para bastırılmış
ve yeniçerilere dağıtılarak isyan bastırılmıştır.
Bu durum,
I. İki taraf arasında yaşanan savaşlar son bulmuştur.
– Girit Adası 25 yıllık kuşatma sonucunda Venediklilerden alınabilmiştir.
II. İki taraf arasında sınır ihlalleri yaşanmamıştır.
III. Türk İran sınırının belirlenmesinde genelde bu
antlaşma ölçüt alınmıştır.
Bu gelişmeler,
I. Yeniçeri Ocağının saray üzerindeki etkisi artmıştır.
yargılarından hangilerini kesin doğrular?
A) Yalnız III
D) II ve III
B) I ve II
C) I ve III
II. Sarayın orduya olan güveni artmıştır.
E) I, II ve III
III. Orduda ıslahat yapılması fikri önemini yitirmiştir.
yargılarından hangilerini doğrular?
A) Yalnız I
D) I ve II
8.
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Osmanlı Devleti'nde tımar sisteminin bozulması,
I. toplumsal,
II. ekonomik,
III. askeri
alanlardan hangilerinde bozulmalara sebep olmuştur?
A) Yalnız I
D) II ve III
B) Yalnız III
11. Osmanlı Devleti'nin XVI. yüzyılda yaptığı savaşlar genelde bir veya birkaç gün sürerken XVII. yüzyılda yıllarca süren ve sonuçsuz kalan savaşlar yapılmıştır.
C) I ve III
E) I, II ve III
Bu durum aşağıdakilerden hangisinde bir azalmaya sebep olmamıştır?
T›mar sistemi sayesinde tar›msal üretimde süreklilik
sa¤land›¤› gibi köylünün denetimi sa¤lan›yor ve devlete asker yetifltiriliyordu.
A) Savaş ganimetlerinde
B) Alınan savaş tazminatlarında
C) Esir sayısında
D) Ordudaki disiplinsizlikte
9.
E) Ele geçirilen toprak oranında
Osmanlı Devleti'nde ticaret gelirlerinin azalması
ve paranın değer kaybetmesinde,
I. İpek ve Baharat yollarının yön değiştirmesi,
II. Avrupa’ya stoklanan altın ve gümüşün Osmanlı
piyasasına girmesi sonucunda akçenin değer
kaybetmesi,
12. 1683 Viyana Bozgunu sonrasında alınan yenilgiler
III. Anadolu’nun ticaret yolları üzerinde olması
üzerine imzalanan 1699 Karlofça Antlaşması aşağıdaki devletlerden hangisinin garantörlüğüne bırakılmıştır?
durumlarından hangilerinin etkili olduğu savunulabilir?
A) Yalnız I
D) II ve III
B) I ve II
C) I ve III
A) Osmanlı
E) I, II ve III
C - B - C
l
D - E - E
B) Avusturya
D) Lehistan
l
A - E - B
l
A - D - B
C) Rusya
E) Venedik
117
03.13 ARAYIfi YILLARI (XVII. YÜZYIL)
1.
XVII. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde,
I. halktan, ödediğinden daha fazla vergi talep edilmesi,
5.
I. sarayın ordu üzerindeki nüfuzunun azalması,
II. iç göçlerin yaygınlaşması,
II. “Ocak devlet içindir” anlayışı yerine “Devlet ocak
içindir” anlayışının güçlenmesi,
III. savaşların başarısızlıkla sonuçlanması
III. askerlerin itibarlı bir sınıf olması
durumlarından hangileri Celali İsyanları’nın sonuçları arasında yer alır?
A) Yalnız I
D) I ve II
2.
B) Yalnız II
E) I ve III
etkenlerinden hangileriyle açıklanabilir?
C) Yalnız III
XVII. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde köylü yüksek oranda vergi ödemek zorunda kalmıştır.
A) Yalnız I
D) I ve II
6.
Bu durum köylüyle ilgili,
Osmanlı Devleti’nde XVII. yüzyılda ekonomik durumun bozulduğuna,
III. vergi gelirlerinin azalması
sonuçlarından hangilerini doğurmamıştır?
A) Yalnız I
durumlarından hangileri kanıt olarak gösterilebilir?
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
D) I ve III
C) Yalnız III
XVII. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde Celali İsyanları sonucunda halkın devlete olan güveni azalmıştır.
7.
IV. Yönetim biçiminin tartışmaya açılması
sonuçlarından hangilerini doğurduğu söylenemez?
III. vergi gelirlerinin artması
A) Yalnız IV
sonuçlarından hangilerini doğurmuştur?
D) I ve II
E) I ve III
8.
I. eğitimin medreselerde yapılması,
II. hukuk kurallarının şer’i ve örfi esaslara dayanması,
III. halkın ödeme gücünün azalması
durumlarından hangileri Celali İsyanları'nın sebepleri arasında yer almaz?
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) I ve II
B) I ve II
D) III ve IV
C) Yalnız III
Osmanlı Devleti’nde,
A) Yalnız I
Osmanlı Devleti'nde savaşların uzun sürmesi veya
başarısızlıkla sonuçlanmasının,
II. Yeniçeri isyanlarının artması,
I. toplumsal isyanların baş göstermesi,
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
III. merkezi yönetimde iç hesaplaşmaların başlaması,
II. sık sık yönetici değiştirilmesi,
A) Yalnız I
B) Yalnız II
I. tımar sisteminin bozulması,
Bu durum,
118
E) I, II ve III
II. yöneticilere karşı isyan etmesi,
A) Yalnız I
C) Yalnız III
II. halkın toprağını terketmesi,
III. daha fazla çalışarak üretimde artış sağlaması
4.
B) Yalnız II
I. iltizam sisteminin yaygınlaşması,
I. toprağını terk etmesi,
3.
Padişah IV. Mehmet’in ayaklanan sipahilerin ve yeniçerilerin isteklerini yerine getirmesi,
C) II ve III
E) I, II ve III
Osmanlı Devleti’nde egemenliğin kız çocuklarına
tanınmadığı yargısına,
I. padişah annelerinin de yönetimde etkili olması,
II. saray içi evliliğin gelenekselleştirilmesi,
III. ölen padişahın yerine oğullarından birinin, erkek
kardeşinin veya amcasının tahta geçmesi
uygulamalarından hangileri kanıt olabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
9.
XVII. yüzyılda askerlikle ilgisi olmayanların Yeniçeri Ocağına alınmasıyla,
12. II. Osman daha önceki hükümdarların geleneklerine
bağlı kalarak Lehistan üzerine yapılan sefere bizzat
katılmıştır.
I. devletten maaş alanların sayısının artması,
II. Osman’ın bu uygulamasıyla,
II. denk bütçenin yapılması,
III. ordu teşkilatının bozulması
I. geleneklere bağlı kalma,
II. ordu üzerinde hükümdarın gücünü hissettirme,
durumlarından hangileri arasında ilişki kurulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
III. ordunun durumunu yakından görme
anlayışlarından hangileri arasında ilişki kurulabilir?
C) Yalnız III
E) I, II ve III
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
10. Osmanlı Devleti'nde toprağın elde edilen gelirlere
göre gruplandırıldığını,
I. has, zeamet ve tımar olarak bölümlere ayrılması,
II. çiftçinin toprağını işlemek zorunda olması,
III. çiftçinin toprağın mülkiyetine değil tasarruf hakkına sahip olması
durumlarından hangileri ispatlar?
A) Yalnız I
D) I ve II
13. İstanbul İsyanları'nın,
I. sık aralıklarla çıkması,
II. ordu mensuplarının isteklerinin kabulüyle sonuçlanması,
C) Yalnız III
B) Yalnız II
III. padişah veya sadrazam değişimliğine sebep olması
E) I, II ve III
özelliklerinden hangilerinin merkezi otoritede zayıflamanın artmasında etkili olduğu savunulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
11. Osmanlı Devleti’nde iç isyanların çıkmasındaki etken-
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
lerden bazıları şunlardır:
I. Tımar Sisteminin bozulması
II. Ordunun bozulması
III. Savaşların uzun sürmesi sonucu savaş masraflarının artması
Gelişmeleri idari, askeri ve mali durumlarla ilişki
bakımından aşağıdakilerden hangisinde en doğru
olarak sıralanmıştır?
A)
B)
İdari
Askeri
Mali
I
II
III
II
I
II
C)
III
E)
I
D)
III
III
I
III
B - C - A - C
14. Yeniçeri Ocağında,
I. iktidar kavgalarının yaşanması,
II. askerlerin maaşlı olması,
III. önemli bir askeri sınıf olması
I
durumlarından hangileri, ocağa Türklerin de alınmaya başlanmasının bir sonucu olamaz?
II
A) Yalnız I
D) II ve III
II
l
D - E - A - C
l
D - A - B
l
B) Yalnız II
E - E - D
C) Yalnız III
E) I, II ve III
119
03.14 ARAYIfi YILLARI (XVII. YÜZYIL)
1.
XVII. yüzyılda halkın devlete olan güven ve bağlılığının sarsılması aşağıdakilerden hangisinde etkili
olmamıştır?
5.
A) Celali İsyanları’nın yaygınlaşmasında
Bu uygulamanın,
B) Egemenlik anlayışının değişmesinde
C) İç huzursuzluğun yaygınlaşmasında
I. birden çok soyun yönetime gelmesini önleme,
D) İç göçlerin artmasında
II. merkezi otoriteyi güçlü tutma,
E) Toplanan vergi miktarının azalmasında
2.
Osmanlı Devleti’nde padişahların tahta geçişleri incelendiğinde ölen padişahın yerine oğullarından birinin,
erkek kardeşinin veya amcasının tahta geçtiği görülmüştür.
III. taht kavgalarını önleme
sonuçlarından hangilerini doğurduğu söylenebilir?
IV. Murat tahta geçtiğinde çocuk yaşta idi. Bu nedenle
yönetim gücünü annesi kösem sultan ile Sadrazam Ali
paşa kullanmışlardır. Ancak zamanla olgunluk çağına
gelince devlet yönetimine yeniden egemen olmuştur.
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Bu durum devlet yönetiminde padişah dışında,
I. saray kadınları,
II. saray ağaları,
III. yeniçeriler
unsurlarından hangilerinin egemen olduğuna doğrudan kanıt olabilir?
A) Yalnız I
3.
D) I ve II
B) Yalnız II
6.
C) Yalnız III
XVII. yüzyılda Osmanlı Devleti’nin İran ve Avusturya’yla yaptığı savaşlarda süre uzamış ancak alınan
yerler azalmıştır.
Bu durumun,
E) I, II ve III
I. savaş masraflarının artması,
II. halkın devlete olan güveninin sarsılması,
Padişah IV. Mehmet ayaklanan sipahilerin ve yeniçerilerin isteklerini yerine getirmiştir.
III. genişlemenin uzun bir süreç alması
sonuçlarından hangilerini doğurduğu söylenebilir?
Bu durum,
A) Yalnız I
I. yönetim,
D) I ve II
II. ordu,
III. eğitim
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
kurumlarından hangilerinde bozulmaların artmasında etkili olmuştur?
A) Yalnız I
4.
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Osmanlı Devleti’nde,
I. sosyal statü,
II. sık sık sadrazam değiştirilmesi,
II. zenginlik ölçütü,
III. İstanbul İsyanları'nın artması
durumlarından hangileri Celali İsyanlarının sebepleri arasında yer alır?
D) I ve III
120
B) Yalnız II
E) II ve III
Merkantilizm anlayışına göre zenginliğin ölçüsü olarak
değerli madenlere sahip olma anlayışı benimsenmiştir.
Bu durum Yeniçağ Avrupasında,
I. iltizam sisteminin yaygınlaşması,
A) Yalnız I
7.
C) Yalnız III
III. egemenlik anlayışı
unsurlarından hangilerinin değiştiğine kesin kanıttır?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
8.
Osmanlı Devleti’nde,
I. savaşların uzun sürmesi veya savaşlarda başarısız olunması,
11. II. Osman yeniçerilerdeki disiplinsizliği görünce bu
ocağı kaldırmayı düşünmüş, ancak bu düşüncesi duyulunca yeniçeriler tarafından öldürülmüştür.
Bu durum,
II. vergi miktarlarının artırılması,
III. asker kaçaklarının artması
I. yenilik karşıtlarının güçlü olduğu,
II. yeniçerilerin itibarının arttığı,
durumlarından hangileri Celali İsyanları’nın sebepleri arasında yer alır?
A) Yalnız I
D) I ve III
9.
B) Yalnız II
III. ordu - devlet anlayışının geçerli kılındığı
yargılarından hangilerini doğrular?
C) Yalnız III
E) I, II ve III
A) Yalnız I
D) I ve II
XVII. yüzyıla gelindiğinde ekonomik alanda Avrupalı
devletlerin amacı uluslar arası piyasada daha etkin olmaktı. Osmanlı Devleti'nin amacı ise iç piyasada halkın ihtiyaçlarını olabildiğince çok karşılamaktı.
ve ekonomik piyasayı ele geçirmeleri Osmanlı Devleti'ni bu devletlere karşı yeni ittifaklar kurmaya yöneltti.
Hollanda ile ticari ayrıcalıklar içeren antlaşma imzalandı.
I. Osmanlı ticaretinde ithalatın azalması,
Osmanlı Devleti'nin bu uygulamasının,
II. yabancı malların Osmanlı piyasasında yer bulması,
III. Avrupalı devletlerin ticari gelişmişliğinin Osmanlıdan daha fazla olması
I. gümrük vergisi gelirlerinin azalması,
II. yerli piyasada yabancı malların artması,
sonuçlarından hangilerini doğurduğu söylenemez?
D) I ve II
III. yerli üreticinin güçlenmesi
sonuçlarından hangilerini doğurması beklenemez?
C) Yalnız III
B) Yalnız II
E) I, II ve III
A) Yalnız I
D) I ve II
10. II. Osman Yeniçeri Ocağı’nı kaldırmayı hedefleyerek
köklü bir ıslahat düşüncesini de ortaya atmıştır.
I. İsyanların artmasında etkili olmuştur.
II. Yeniçeriler siyasi emelleri olan kişilerce kullanılmıştır.
I. gelişmeyi önleyici engelleri ortadan kaldırma,
III. Ordu, iç hesaplaşmalarda araç olarak kullanılmıştır.
III. padişahı yönetimde yeniden etkin kılma
D) II ve III
B) Yalnız II
yargılarından hangilerini doğrular?
C) I ve III
A) Yalnız I
E) I, II ve III
B - D - D - A
l
D - E - B
C) Yalnız III
E) I, II ve III
rafından kışkırtılmaları,
II. Avrupa tarzında bir yönetim biçimi benimseme,
A) Yalnız I
B) Yalnız II
13. XVII. yüzyılda yeniçerilerin bazı devlet adamları ta-
Genç Osman’ın bu düşüncesi,
amaçlarından hangilerine uygundur?
C) Yalnız III
E) I, II ve III
12. İngiltere ve Fransa’nın denizlerde giderek güçlenmesi
Bu anlayış farkının,
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
l
E - A - C
l
B) Yalnız II
A - C - E
C) Yalnız III
E) I, II ve III
121
Birlikte Çözelim
Çözüm 95 / 8
Paragrafta Altınorda Devleti’nin yıkılması sonrasında bölgede Özbek hanlıklarının kurulmasından
bahsedilmektedir. Fakat bu hanlıklar birbirlerinden
bağımsız olarak yaşadıkları için federatif bir yapılanma söz konusudur. Aynı zamanda Altınorda
Devleti’nin mirasçısıdırlar.
Çözüm 100 / 5
Saray kadınlarının devlet işlerine karışmasının yönetime yeni padişahların gelmesinde etkili olduğu
söylenebilir. Ancak yeni bir soyun gelmesi söz konusu değildir. Çünkü yönetme yetkisi Osmanlı soyuna aittir.
Çözüm 102 / 7
Çözüm 96 / 6
Osmanlı Devleti’nde ordunun bozulması askeri,
merkezi otoritenin zayıflaması siyasi, savaşların
uzun sürmesi sonucu masrafların artması ise ekonomik alanlarla ilişkilendirilebilir.
Osmanlı Devleti'nde halkın ödeme gücünün azalması köylünün toprağını terk etmesiyle sonuçlanmıştır. Bu durum tarımsal üretimde azalmaya sebep olmuştur.
Çözüm 105 / 9
Çözüm 98 / 3
Coğrafi Keşiflerle birlikte Avrupa’ya bol miktarda altın ve gümüş stoklanması ve bunların Osmanlı pazarlarına girmesi Osmanlı parasının değer kaybetmesine ve bu sebeple pahalılık ve enflasyon hareketlerinin görülmesine sebep olmuştur.
122
Karlofça Antlaşması ile Osmanlı Devleti'nin toprak
kayıplarının başlaması kaybedilen yerlerden göçlerin gelmesi sonucunu doğuracaktır. Ayrıca Osmanlı Devleti'nin toprak kaybetmesi karşı tarafın askeri
açıdan daha güçlü olduğunu gösterir. Bu sebeple
Osmanlı Devleti XVIII. yüzyılda batıyı tanıma
amaçlı girişimlerde bulunmuş ve ordusunu Avrupa
usulüne göre modernize etmeye çalışmıştır.
Çözüm 106 / 7
Çözüm 112 / 3
Çözüm 110 / 5
Çözüm 113 / 12
Osmanlı Devleti'nde Yeniçerilerin isteğiyle 30 kadar devlet adamının idam edilmesi IV. Mehmet
Dönemine ait bir gelişmedir. Diğer seçenekler
Genç Osman Dönemine aittir.
Osmanlı Devleti XVII. yüzyıla gelindiğinde kendisini Avrupa’dan üstün olarak görmekteydi. Bu sebeple ıslahat yapılırken Avrupa’yı takip etme ihtiyacı
hissedilmemiştir.
Osmanlı Devleti'nde uygulanan tımar sisteminde tımar sahibi topladığı vergilerden maaşını karşıladığı gibi artan parayla asker besliyordu. Yani toprak
yönetimi ile askeri yönetim iç içe bir durumdaydı.
Bu sebeple toprak yönetiminin bozulması askeri
yapıyı olumsuz etkilemiştir.
Yeniçeri askerlerinin disiplinsiz tavırları Osmanlı Dev-
leti için büyük sorun haline gelmişti. Yapılacak yeniliklerin önündeki en önemli engel de yeniçeri askerleriydi. Genç Osman'ın Yeniçeri Ocağı'nı kaldırmak iste-
mesi merkezi yönetimi güçlendirmek amacıyla askeri
alanda köklü değişiklikler planladığını ortaya koymaktadır.
Çözüm 111 / 7
XVII. yüzyılda bütçe açıklarının artmasında vergi
gelirlerinin azalması etkili olduğu gibi giderlerin artması da etkili olmuştur. Yeniçeri sayısının artması
hazineye ayrı bir yük getirmiştir. Tımar sisteminin
sürdürülmesinden çok bozulması ekonomiyi olumsuz etkilemiştir.
Çözüm 114 / 2
XVII. yüzyıl sadrazamlık makamında istikrarsızlığın
fazla olduğu bir dönemdir. Gerek saray kadınları
veya saray ağalarının ve gerekse yeniçerilerin isteğiyle bir çok sadrazam görevden alınmış veya canından olmuştur. Bu sebeple Köprülü Mehmet Paşa rahat bir çalışma ortamı oluşturmak amacıyla
şartlar öne sürerek sadrazam olmuştur.
123
Dört Köfle
1.
Padişah I. Ahmet Döneminde şehzadelerin sancaklara gönderilmesi usulüne son verilmiştir.
3.
Bu durum,
I. padişahlıkta deneyime önem verilmesi,
30 Yıl Savaşları sonucunda taraflar arasında imzalanan 1648 tarihli Vestfalya Antlaşması’nın aşağıdaki hükümlerinden hangisi bu savaşların sadece
din savaşları olmadığını kanıtlar niteliktedir?
II. merkezi otoritenin güçlü tutulması,
III. padişahların aynı kanı taşıyanlardan seçilmesi
anlayışlarından hangilerinin önemini yitirdiğinin
bir göstergesidir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
XVII. yüzyılda Avrupa’da yaşanan mezhep savaşları
sonucunda Kutsal Roma Germen İmparatorluğu siyasi mücadeleyi kaybetmiş; Avrupa halkına mezhep seçme özgürlüğü verilmiştir.
A) Protestan Kilisesi’nin varlığı tanınacak
B) Prenslere dinsel ve siyasal özgürlük verilecek
C) Yalnız III
C) Halk prensinin kabul ettiği mezhebe girecek
E) I, II ve III
D) Prensinin kabul ettiği mezhebe girmek istemeyen
halk istediği prensliğin toprağına göç edebilecek
E) Fransa Alsas Loren bölgesini alacak.
2.
XVII. yüzyılda Kapıkulu İsyanları’na halktan ve ulema
sınıfından da katılanların olduğu görülmüştür.
Bu durumun,
I. isyanların sadece askeri özellikte olmadığı,
II. bozulmaların sadece askeri sınıfı kapsamadığı,
III. halkın devlete olan güven ve bağlılığının arttığı
yargılarından hangilerini doğrular?
A) Yalnız I
D) II ve III
B) I ve II
C) I ve III
E) I, II ve III
4.
Osmanlı Devleti'nin Avusturya’yla imzaladığı antlaşmalardan bazılarının hükümleri şu şekildedir:
I. İstanbul Antlaşması : Avusturya protokol bakımından Osmanlı sadrazamına denk sayılacaktır.
II. Zitvatoruk Antlaşması : Avusturya kralı protokol
bakımından Osmanlı padişahına denk sayılacak
ve yazışmalarda “cesar” unvanını kullanacaktır.
III. Karlofça Antlaşması : Antlaşma 25 yıl süreyle
Avusturya’nın garantisi altında bulunacaktır.
Bu hükümler siyasi üstünlük, siyasi kayıp ve siyasi eşitlikle ilişki bakımından aşağıdakilerden hangisinde en doğru olarak sıralanmıştır?
A)
B)
C)
D)
E)
124
A - B - E - B
siyasi üstünlük
siyasi kayıp
siyasi eşitlik
I
III
II
I
II
II
III
III
I
III
II
III
I
I
II
Yaz›l› Sorular›m
1.
Celali İsyanları’nın sebepleri nelerdir?
....................................................................................
6.
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
2.
Osmanlı Devleti’nde ordu teşkilatında bozulmalar
yaşanmasının sebepleri nelerdir?
....................................................................................
....................................................................................
7.
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
Beşik Ulemalığı ne demektir?
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
8.
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
5.
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
Bucaş Antlaşması, tarihimizde hangi özelliğiyle
önem taşır?
Koçi Bey kimdir?
....................................................................................
....................................................................................
4.
XVII. yüzyıl ıslahatlarının başarısız olmasındaki etkenler nelerdir?
....................................................................................
....................................................................................
3.
Karlofça Antlaşması’nın hükümleri ve önemi hakkında bilgi veriniz?
....................................................................................
9.
İstanbul İsyanları’nın sebepleri nelerdir?
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
Osmanlı Devleti ile Rusya arasında imzalanan ilk
resmi antlaşma hangisidir?
10. Osmanlı Devleti’nin XVII. yüzyılda Avusturya ile
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
imzaladığı antlaşmalar hangileridir?
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
125
.... derken
T ü r k i y e ' y e T ü t ü n ü n ‹ l k G e l i flifl i v e K a h v e l e r i n D u r u m u
Peçoylu ‹brahim, eserinde, kahvehanelerin duman doldu¤unu tasvir ettikten sonra lülelerden ç›kan duman›n ‹stanbul sokaklar›n› kaplad›¤›n› flu mizahi tarzda
anlatmaktad›r:
“…….. ‹ngiliz keferesü getürdüler ve baz› baz› emraz› rutabe flifa olmak nam›na
satt›lar. Ehli keyften baz› y â ran keyfe müsaadesi vard›r deyü mübtela oldular.
Giderek ehli keyf olmayanlar dahi isti’mal eder oldular. Hatta büyük ulemadan
ve devlet ashab›ndan niceleri ol ibtilaya u¤rad›lar. Kahvelerde erazil evbafl›n kesreti isti’malinden kahveler gök tütün içinde olup, içinde olanlar birbirini göremez
dahi oldular. Esvak ve pazarda dahi lüle ellerinden düflmez oldu. Birbirinin yüzüne gözüne pof pof deyü esvak ve mahallat› dahi korkuttular.”
Buyurun Cenaze Namaz›na
Sultan IV. Murat bir gün içki yasa¤›na uyulup uyulmad›¤›n› kontrol etmek için
tebdil-i k›yafetle halk›n aras›na kar›flm›flt›. Uzaktan kahveye benzer bir dükkandan ›fl›k s›zd›¤›n› gördü. Yaklafl›p pencere deli¤inden bakt›¤›nda içeride hem sigara hem de içki içildi¤ini gördü. Yavaflça içeri girdi ve masan›n birine oturdu.
Yan›na yaklafl›n kahveciye :
- Tütün içmenin yasak oldu¤unu bilmiyor musun?” dedi¤inde kahveci:
- “Erenler uzun etme haydi çek!” dedi.
Padiflah biraz daha sesini yükseltip;
- “Padiflah›n emirlerine karfl› gelmenin ne demek oldu¤unu bilmiyor musun?” diye tekrar sorunca, kahveci dayanamay›p:
- “Beyzadem ad›n› ba¤›fllar m›s›n ” dedi.
Yabanc› da :
- “Murat” diye cevap verince kahveci:
- “Sultanl›¤› da var m›d›r?” diye sordu. Yabanc›; “Evet” deyince kahveci yandaki
masaya yat›p ba¤›rd› :
- "Öyle ise buyurun cenaze namaz›na!”
126
04
sömürgecilik
sanayi ink›lab›
ulusçuluk
demokrasi
eflitlik
grek projesi
nizami cedit
irad› cedit
elçilik
bat›l›laflma
diplomasi
AVRUPA ve OSMANLI
DEVLET‹ (XVIII. YÜZYIL)
esham
makyevalizm
lale devri
kapitalizm
iflçi s›n›f›
ayd›nlanma ça¤›
laiklik
demokrasi
liberalizm
meflrutiyet
127
Osmanl›'n›n d›fl politikas›ndaki de¤iflimleri,
bat›l›laflma çabalar›n›,
sanayi ink›lab›n›n geliflimini,
Osmanl› ekonomisinin bozulmas›ndaki d›fl etkenleri,
askeri ›slahatlar›n sebep ve sonuçlar›n›,
ABD ve Fransa'daki siyasi de¤iflimleri,
milliyetçilik ak›m›n›n Osmanl›'ya etkilerini,
Rusya'n›n Osmanl› politikas›n›
k a v r a m › fl o l a c a ¤ › z .
128
KISA KISA
Osmanlı Devleti'nin XVIII. yüzyıldaki genel politikası
Osmanlı Devleti'nin bu yüzyıldaki genel politikası
kaybettiği yerleri geri alma ve ıslahatlar yaparak
ayakta durmadır. Ancak Osmanlı Devleti yapmış olduğu savaşlarda kaybettiklerini geri alamayacağını
anlayınca batılı devletlere karşı savunma politikası
izlemiş ve genelde savaşı başlatan taraf olmamıştır.
Rusya’nın sıcak denizlere inme politikası
Rus Çarı I. Petro (Deli) zamanında Rusya’nın açık ve
sıcak denizlere çıkma politikası benimsenmiştir. Bu
sebeple Rusya güneyindeki Osmanlı'yı ve kuzeyindeki İsveç’i hedef seçmiştir. İsveç’le Poltova Savaşı’nı yapmış ve kazanmış; Osmanlı Devleti'yle Prut
Savaşı’nı yapmış ve kaybetmiştir. Bunun üzerine Kafkaslar ve İran üzerinden sıcak denizleri inmeyi denemiştir. Daha sonra Osmanlı'ya karşı güç dengesini sağlamak amacıyla Avusturya ile ittifak yapmıştır.
Lale Devri
Osmanlı Devleti Batının üstünlüğünü kabul etmesi
sonucunda batıya karşı barış politikası izlemeye başlamıştır. Lale Devri sadece eğlenceler devri değildir.
Bu dönemde Avrupa’da ilk elçilikler açıldı. Osmanlı
Devleti’ndeki ilk Türk matbaası kuruldu. Mimaride
batı etkisi başladı. Kütüphaneler kuruldu. İtfaiye teşkilatı kuruldu. Çiçek aşısı uygulandı. Kısacası bu dönem, teknik, kültürel, siyasi ve birçok alanda değişimin bir başlangıcı oldu.
Pasarofça Antlaşması bir dönüm noktası oldu
Osmanlı Devleti 1699 Karlofça Antlaşması'nda ağır
bir yenilgi aldığı halde kaybettiği toprakları tekrar
geri alma umuduna kapıldı. Bu anlayışla başlayan
savaşlar Osmanlı Devleti'nin yenilgisiyle sonuçlandı. Osmanlı Devleti imzaladığı Pasarofça Antlaşması'na göre yeni yerler de kaybetti. Bu durum Osmanlı Devleti'nin Avrupa’dan geri kaldığını kabul etmesinde etkili oldu. Bu antlaşmadan sonra Lale Devri
başladı.
Esham nedir?
XVIII. yüzyıl boyunca yapılan savaşların uzun sür-
mesi ve başarısızlıkla sonuçlanması Osmanlı ekonomisinin daha da bozulmasına sebep oldu. Bu dönemde devlet bütçesinde oluşan açığı kapatmak
amacıyla, hazine bonosuna benzer bir şekilde, esham adıyla 1775 yılından itibaren pay ve gelir ortaklığı senetleri satılmaya başlanmıştır. Kısacası devlet
mali açıkları kapatmak amacıyla iç borçlanmaya gitmiştir.
Osmanlı Devleti’nde Fransız Etkisi
İki devlet arasında XVI. yüzyıldan itibaren gelişen
dostluk münasebetleri bu yüzyıl sonlarına kadar devam etmiştir. Osmanlı Devleti'nin yaptığı bazı savaşlarda Fransa arabuluculuk görevi üstlenmiş ve bunu
başarıyla yerine getirmiştir. Batının üstünlüğünün
kabul edilmesi sonrasında askeri ıslahatlar yapılırken öncelikli olarak Fransız subaylardan yararlanılmıştır. Osmanlı Devleti bu dostluğu daha da ileriye
götürmüş ve kapitülasyonları sürekli hale getirmiştir.
Islahatlara bakış açısı
Devlet adamları ıslahatları gerekli görüyordu. Fakat
ıslahatlar sadece ıslahatçı devlet adamlarıyla sınırlı
kalmıştır. Yani ıslahatlar bir devlet politikasına dönüşmemiştir. Bu sebeple ıslahatlarda devamlılık sağlanamamıştır. Islahatlar genelde askeri alanla sınırlı
kalmıştır. Çünkü ordu disiplin altına alınırsa savaşlar
kazanılacak, kaybedilen yerler geri alınacak, savaş
tazminatı ve vergilerle devlet düzelecekti. Kısacası
devlet adamları en önemli bozulmanın orduda olduğunu ve ordu düzelirse diğer alanlarda da düzelmenin kendiliğinden başlayacağını düşünüyorlardı. Sonuç olarak ıslahatlar halka bir şey getirmemiş, sadece yeni vergi yükleri getirmiştir.
Küçük Kaynarca Antlaşması
Osmanlı Devleti'nin XVIII. yüzyılda imzaladığı ağır
şartlar içeren bir antlaşmadır. Kırım bu antlaşma ile
bağımsız olmuş ve Karadeniz Türk gölü olmaktan
çıkmıştır. Ortodoksları koruma yetkisinin Ruslara bırakılması Rusya’nın Osmanlı Devleti'nin iç işlerine
karışmasına ortam hazırlamıştır. Ayrıca Rusya’nın istediği yerde elçilik açma hakkını elde etmesi toprak
bütünlüğünün zedelenmesine ortam hazırlayıcı niteliktedir.
129
04.1 AVRUPA VE OSMANLI DEVLET‹ (XVIII. YÜZYIL)
1.
XVIII. yüzyılda Avrupa’daki krallıklar arasında veraset
savaşları yaşanmıştır.
4.
Bu savaşların yaşanması,
III. Rusya’nın İstanbul’da devamlı elçi bulundurması
uygulamasına son verilmesi
II. yeni mezheplerin kurulması,
III. milli monarşilerin yaygınlaşması
konularından hangilerinin Rusya’ya kabul ettirilmesi, Osmanlı Devleti'nin güçlü devlet imajına zarar vermez?
durumlarından hangilerinin bir sonucudur?
D) I ve II
2.
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Yalnız III
A) Yalnız I
D) I ve III
XVIII. yüzyılda Avrupa’da devletlerinin arasında uzun
süren savaşlar yaşanması sonucunda devletlerin ekonomileri bozulmuş; bu durum, devletleri çıkarları doğrultusunda ittifaklar kurmaya yöneltmiştir.
5.
Bu ittifaklar,
3.
E) I ve III
Rus Çarı I. Petro Avrupa ülkelerine giderek teknolojik
gelişmeleri yakından görmüş, tersaneleri incelemiştir.
I. Petro’nun bu tutumunun aşağıdakilerden hangisine yönelik olabileceği ileri sürülemez?
A) Ülkesinde reformlar yapmak istemesine
B) Osmanlı Devleti’yle dostluk ilişkilerini geliştirmeye
C) Güçlü bir donanma kurmaya
D) Sınırlarını genişletmeye
E) Çağın şartlarına uygun bir devlet düzeni kurmaya
130
Padişah II. Mustafa alınan yenilgiler sonrasında Edirne Sarayı'na çekilmiş ve devlet işlerini bir kenara bırakarak avcılıkla uğraşmıştır. Bu durum Edirne Olayı ile
II. Mustafa’nın tahttan indirilerek III. Ahmet’in tahta geçirilmesiyle sonuçlanmıştır.
II. İsyan yönetime değil, yöneticiye karşı yapılmıştır.
yargılarından hangilerini doğrular?
A) Yalnız I
anlayışlarından hangileri doğrultusunda şekillenmiştir?
D) I ve II
E) I, II ve III
III. III. Ahmet’le birlikte yönetim şekli değişmiştir.
III. Vatikan’ı Avrupa siyasetinde etkin konuma getirme
C) Yalnız III
C) I ve II
I. Askeri yenilgiler iç hesaplaşmalara yol açmıştır.
II. Avrupa’da siyasi birlik kurma,
B) Yalnız II
B) Yalnız III
Bu durum,
I. dış ilişkileri duygulara göre değil, menfaatlere göre belirleme,
A) Yalnız I
I. İsveç Kralının ülkesine serbestçe geri dönebilmesi,
II. Rusya’nın Lehistan’ın iç işlerine karışmasının engellenmesi,
I. krallıkların arasında akrabalık bağlarının bulunması,
A) Yalnız I
Prut Antlaşması’nda,
D) I ve II
6.
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
XVIII. yüzyıl başlarında Baltık Denizi kıyıları İsveç’in
elindeydi. Rusya bu bölgeyi ele geçirmek için İsveç’e
saldırdı. İsveç kralının Osmanlı'ya sığınması üzerine
Rus kuvvetleri Osmanlı topraklarına girdiler. Bu gelişme Prut Savaşı'nı kaçınılmaz hale getirdi.
Bu durum,
I. Rusya’nın açık denizlere çıkmak için değişik yollar aradığı,
II. İsveç kralının Osmanlı'yı güçlü bir ülke olarak gördüğü,
III. Prut Savaşı’nın çıkışında Osmanlı ordusunun yetersizliğinin dış ülkelerce bilinmesinin etkili olduğu
yargılarından hangilerini doğrular?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
7.
10. 1711 Prut Antlaşması’nda “Rusya Lehistan’ın iç işleri-
Osmanlı ordusu Çar Petro’nun başında bulunduğu
Rus ordusunu Prut’ta büyük bir yenilgiye uğratmıştır.
Bütün Rus ordusunu imha fırsatı ele geçirildiyse de
yeniçeri askerinin disiplinsiz davranışları üzerine Baltacı Mehmet Paşa Rusya’nın barış teklifini kabul etmiştir.
ne karışmayacak ve Lehistan’ı tehdit eden Rus kaleleri yıkılacak.” hükmünün yer aldığı görülmüştür.
Bu durum, Osmanlı Devleti’yle ilgili,
I. Rusya’nın Lehistan üzerinde nüfuz kurmasını istememektedir.
Bu durum,
II. Lehistan’ın bağımsız bir devlet olarak kalmasını
desteklemektedir.
I. Rusya, barış imzalayarak ordusunu yok olmaktan
kurtarmıştır.
III. Lehistan’ı kendi topraklarına katmak istemektedir.
II. Rusya, diplomasiyi kullanarak siyasi varlığını korumayı başarmıştır.
yargılarından hangilerini doğrular?
A) Yalnız I
III. Baltacı Mehmet paşa diplomatik olarak kesin başarı elde etmiştir.
yargılarından hangilerini doğrulamaz?
A) Yalnız I
D) I ve II
8.
B) Yalnız II
D) I ve III
C) Yalnız III
faka katılarak İstanbul Antlaşması'nı imzalamış ve
Azak Kalesini ele geçirerek Karadeniz’e açılan önemli bir üs elde etmiştir.
1711 Prut Savaşı büyük bir zafer olmakla birlikte yapılan antlaşmanın aynı ölçüde değerlendirilmediği görülmüş; Osmanlı için askeri bir zafer, Rusya açısından
ise diplomatik bir zafer olarak değerlendirilmiştir.
Bu durum Rusya’yla ilgili,
I. Sıcak denizlere inme hayalini gerçekleştirmeye
dönük bir adım atmıştır.
II. Osmanlı Devleti ile komşu olmuştur.
III. Kara devleti olmaktan çıkıp, deniz devleti olma
yolunda bir adım atmıştır.
A) Osmanlı Devleti'nin önemli bir kazanç sağlayamamış olması
yargılarından hangilerini doğrular?
B) Kaybedilen bir toprağın geri alınmış olması
A) Yalnız I
C) Rusya’nın Lehistan’a müdahalesinin önlenmesi
D) Rusya’nın İstanbul’da daimi elçi bulundurmasının
engellenmesi
E) İsveç kralına, ülkesine serbestçe dönebilme hakkının tanınması
II. Osmanlı Devleti'nin Rusya’ya karşı İsveç’i desteklediği,
II. sıcak denizlere inen yol üzerinde bulunması,
III. Rusya’nın açık denizlere ulaşabilmek için birden
fazla devletle mücadele etmesi gerektiği
özelliklerinden hangileri Rusya’yla savaşlar yaşanmasında doğrudan etkili olmuştur?
yargılarından hangilerini doğrular?
A) Yalnız I
C) Yalnız III
D) I ve III
E) I, II ve III
l
E - D - D
C) Yalnız III
I. antlaşmanın sadece Osmanlı ve Rusya devletlerini ilgilendirmediği,
III. bünyesinde Ortodoksları barındırması
A - A - B
E) I ve III
Bu durum,
I. Müslüman devlet olması,
D) I ve II
B) Yalnız II
bestçe dönebilecektir.” hükmü yer almıştır.
Osmanlı Devleti'nin,
B) Yalnız II
D) I ve II
12. 1711 Prut Antlaşması’nda “İsveç kralı ülkesine ser-
Rusya’nın XVIII. yüzyılda en çok savaştığı devlet Osmanlı Devleti olmuştur.
A) Yalnız I
C) I ve II
E) I, II ve III
11. Rusya Osmanlı Devleti'ne karşı oluşturulan Kutsal İtti-
E) I, II ve III
Prut Antlaşması’nın hangi özelliği bu yargıyı doğrular niteliktedir?
9.
B) Yalnız III
l
C - A - B
l
B) Yalnız III
C - E - E
C) I ve II
E) I, II ve III
131
04.2 AVRUPA VE OSMANLI DEVLET‹ (XVIII. YÜZYIL)
1.
Osmanlı Devleti’nin savaş açarak Venediklilerden Mora’yı geri alması üzerine Avusturya Karlofça Antlaşmasının çiğnendiğini ileri sürerek Osmanlı Devleti'ne savaş açmıştır.
4.
• Belgrat, Temeşvar, Erdel, Eflak ve Kuzey Sırbistan Avusturya’ya bırakıldı.
Avusturya’nın bu tutumu,
• Mora Osmanlı Devleti'ne bırakıldı.
• Dalmaçya ve Hersek’teki bazı kaleler Venedik’e
bırakıldı.
I. Balkanlardaki nüfuzunu koruma,
II. olabilecek gelişmeleri önceden sezme,
Antlaşmanın bu hükümlerine göre aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
III. Rusya’nın Balkanlarda nüfuz kurmasını önleme
anlayışlarından hangileriyle açıklanabilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
2.
B) Yalnız III
A) En kârlı devlet Avusturya olmuştur.
C) I ve II
B) Osmanlı Devleti toprak kazanmakla birlikte büyük
zarar görmüştür.
E) I, II ve III
1716’da Avusturya ile yapılan savaşlar Osmanlı'nın
yenilgisiyle sonuçlanmış; Petervaradin Savaşı'nda şehit olan sadrazamın yerine geçen Nevşehirli Damat
İbrahim Paşa barış istemiş, yapılan Pasarofça Antlaşmasına İngiltere ve Hollanda (Felemenk) devletleri
aracılık etmiştir.
Bu gelişmeler aşağıdakilerden hangisine bir kanıt
olamaz?
1718 Pasarofça Antlaşması’nda yer alan hükümlerden
bazıları şunlardır:
C) Venedik bazı kazançlar sağlamıştır.
D) Osmanlı Devleti diplomatik açıdan üstünlük elde
etmiştir.
E) Osmanlı Devleti'nin Balkan sınırlarında daralma
yaşanmıştır.
Antlaflma maddelerine bak›ld›¤›nda Osmanl› Devleti'nin büyük kay›plar verdi¤i görülmektedir.
A) Damat İbrahim Paşa’nın barış yanlısı olduğuna
B) Avusturya’nın askeri gücünün Osmanlı'nınkinden
üstün olduğuna
C) Diplomasi sürecinin sadece iki tarafı ilgilendirmediğine
D) İngiltere ve Hollanda’nın diplomatik olarak Osmanlı'nın yanında yer aldığına
E) Osmanlı Devleti'nin genişleme siyasetini terk ettiğine
3.
Pasarofça Antlaşması ile Mora Osmanlı Devleti'ne,
Dalmaçya ve Hersek’teki bazı kaleler ise Venediklilere bırakılmıştır.
Antlaşmanın bu hükmü,
I. Osmanlı Devleti'nin toprak kaybetmesi,
II. Balkanlarda Venedik etkisinin devam etmesi,
III. Venediklilerin Ege kıyılarından uzaklaştırılmış olması
özelliklerinden hangileriyle bir kazanç niteliği taşımaktadır?
A) Yalnız I
D) I ve III
132
B) Yalnız III
C) I ve II
E) I, II ve III
5.
İran’ın karışıklık içerisinde bulunmasını fırsat bilen
Rusya yönünü Kafkaslara çevirmiş ve bölgeyi işgale
kalkışmıştır. Osmanlı Devleti bu olaya seyirci kalmamış ve İran’ın Kafkasya topraklarına girerek Rusya’nın
daha güneye inmesini engellemiştir.
XVIII. yüzyılda ortaya çıkan bu gelişmeler,
I. Osmanlı Devleti’nin dış gelişmelere karşı duyarsız kalmadığı,
II. Osmanlı Devleti’nin Rus ilerleyişini bir tehdit olarak algıladığı,
III. Osmanlı Devleti’nin İran’la birlikte Rusya’ya karşı
resmi bir ittifak yaptığı,
IV. Osmanlı Devleti'nin Batı yönünde ilerleme siyasetini terk ettiği,
V. Rusya’nın sıcak denizlere inmek için Kafkas topraklarını kullanmaya çalıştığı
yargılarından hangilerini doğrulamaz?
A) Yalnız IV
B) Yalnız V
D) III ve IV
C) I ve II
E) I, II ve V
6.
9.
Osmanlı Devleti Pasarofça Antlaşması’na kadar kaybettiği toprakları geri alabileceğini düşünüyordu. Bu
antlaşma kaybettiği toprakları geri alma ümitlerini sona erdirmiştir.
I. Balkanlardaki sınır kaleleri güçlendirilmeye çalışılmıştır.
Bu dönemden itibaren görülen,
II. Askeri alanda ıslahatlar yapılmıştır.
III. Avrupa’da ilk elçilikler açılmıştır.
I. savunma tedbirleri alınması,
II. Avrupa’yı tanımak için elçilikler açılması,
Bunlardan hangileri Batıyla diplomatik ilişkiler kurulmaya çalışıldığının bir göstergesidir?
III. orduyu modernize etmek için Avrupalı subaylardan yararlanılması
A) Yalnız I
durumlarından hangileri Avrupa’nın üstünlüğünün
kabul edildiğinin bir kanıtıdır?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız III
Osmanlı Devleti’yle ilgili XVIII. yüzyıldaki gelişmelerden bazıları şunlardır:
D) I ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
C) I ve II
E) I, II ve III
10. Osmanlı Devleti'nde bazı alanlarda yapılan ıslahatlarda eski ile yeninin bir arada bulunması,
7.
I. tepkilerden çekinilmesi,
Osmanlı Devleti Pasarofça Antlaşması sonrasında
Avrupa devletlerine karşı,
II. gelenekçi anlayışın çabuk terk edilememesi,
III. değişimlerin yeni gereksinimler doğurması
I. genişleme,
durumlarından hangilerinin bir sonucudur?
II. himaye altına girme,
A) Yalnız I
III. barış taraftarı olma
politikalarından hangilerini izlemiştir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
D) I ve III
B) Yalnız III
C) I ve II
E) I, II ve III
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Osmanl› Devleti Pasarofça Antlaflmas›'yla Avrupa'dan
güçsüz oldu¤unu kabullenmifltir.
8.
11. Lale Devri'nde batı ile savaşa girilmemiş ancak doğuda İran’la zmücadele sürdürülmüştür.
1715-1718 Savaşları sonrasında Osmanlı Devleti, Eflak Buğdan’a Fener bölgesinden Rumları yönetici olarak tayin etmiştir.
Osmanlı Devleti'nin bu politikayı takip etmesinde,
I. batının askeri ve siyasi üstünlüğünü kabul etmesi,
Osmanlı Devleti'nin bu uygulamayla,
II. bir tarafla savaş yapılırken diğer tarafa karşı barışçı politika izlenmesi,
I. bölgedeki otoritesini güçlendirme,
III. sorunların çözüm yolu olarak diplomasinin tercih
edilmesi
II. ayrılıkçı hareketleri önleme,
III. her alanda ıslahat yapma
durumlarından hangilerinin etkili olduğu söylenebilir?
amaçlarından hangileri doğrultusunda hareket ettiği söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
A) Yalnız II
C) Yalnız III
D) II ve III
E) I, II ve III
C - E - B
l
D - D
l
E - C - D
l
B) I ve II
C - C - B
C) I ve III
E) I, II ve III
133
04.3 AVRUPA VE OSMANLI DEVLET‹ (XVIII. YÜZYIL)
1.
Osmanlı Devleti’nin Kırım’ı önemli saydığı ve bu konuda Rusya’yla savaş yapmaktan çekinmediği görülmüştür.
3.
Osmanlı Devleti'nin Kırım konusunda bu kadar
hassas politika izlemesinde, Kırım’ın,
Osmanlı Devleti'nin bu savaştan kazançlı çıkmasında,
I. Rusya ve Orta Avrupa devletlerine karşı tampon
bölge konumunda olması,
I. ordusunu Avrupa tarzında modernize etmeye
başlaması,
II. Osmanlı Devleti’nin merkezi olan İstanbul’a çok
yakın bir coğrafya’da bulunması,
II. iki devletle birlikte savaşmanın askerin motivasyonunu etkilemesi,
III. iç işlerinde bağımsız olarak yönetilen bir bölge olması
III. Avusturya ve Rusya’nın güçlü devletler olması
durumlarından hangilerinin etkili olduğu söylenebilir?
özelliklerinden hangilerinin doğrudan etkili olduğu
söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
2.
B) Yalnız III
1736-1739 tarihleri arasında Osmanlı Devleti’nin
Avusturya ve Rusya ile yaptığı savaşların sebeplerinden bazıları şunlardır:
– Rusların Lehistan’ın iç işlerine karışması
– Rusların sınır ihlalleri yapması
– Avusturya ve Rusya’nın Osmanlı Devleti’ni paylaşma planları yapması
Bu bilgiler doğrultusunda,
I. Osmanlı Devleti Lehistan’ın bağımsız bir devlet
olarak kalmasını istemektedir.
II. Rusya ve Avusturya, Osmanlı Devleti'ne karşı tek
başlarına savaşmaktan çekinmişlerdir.
III. Rusya ve Avusturya, Avrupa siyasetinde her dönem birlikte hareket etmektedir.
yargılarından hangilerinin doğru olduğu söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
134
B) Yalnız II
A) Yalnız I
C) I ve II
E) I, II ve III
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Osmanlı Devleti 1736-1739 savaşlarında aynı anda
hem Rusya hem de Avusturya ile savaştığı halde savaştan galip çıkmasını bilmiştir.
D) I ve III
B) Yalnız III
C) I ve II
E) I, II ve III
Osmanl› Devleti'nde ilk askeri ›slahatlar I. Mahmut
Döneminde (1730 - 1754) gerçeklefltirilmifltir.
4.
1736-1739 savaşları sonrasında Osmanlı Devleti’nin
Avusturya ve Rusya ile imzaladığı Belgrat Antlaşmalarının hükümlerinden bazıları şunlardır:
– Avusturya, Pasarofça Antlaşması ile aldığı
Belgrat’ı geri verecek.
– Azak Kalesi yıkılmak şartıyla Ruslara bırakılacak.
– Rusya Karadeniz’de hiçbir savaş gemisi veya ticaret gemisi bulunduramayacak.
– Rusya savaşta aldığı yerleri geri verecek.
Antlaşmada yer alan bu hükümler,
I. Osmanlı Devleti savaştan hem askeri hem de diplomatik olarak kazançlı çıkmıştır.
II. Belgrat’ın alınmasıyla Osmanlı'nın Avrupa’ya açılan kapısı yeniden ele geçirilmiştir.
III. Karadeniz’in Türk gölü olma özelliği devam etmiştir.
yargılarından hangilerini doğrular?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
5.
8.
Osmanlı Devleti Küçük Kaynarca Antlaşması’yla Kırım’ın bağımsızlığını tanımış; ancak Müslüman halkın
dini bakımdan kendisine bağlı kalmasını Rusya’ya kabul ettirmiştir.
Bu durum Çarlık Rusya’nın, Osmanlı Devleti’yle ilgili,
I. Kırım halkıyla kültürel bağlarının olması,
Sadrazam Koca Ragıp Paşa’nın bu sözleri,
II. padişahın halife sanını taşıması,
I. Osmanlı Devleti'nin dışarıdan algılandığı gibi
güçlü olmadığı,
III. yabancılara bazı ayrıcalıklar tanımış olması
özelliklerinden hangilerini dikkate aldığının bir
göstergesidir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız III
1768-1774 Savaşları öncesinde Rusya’ya savaş açmayı düşünen padişaha dönemin sadrazamı Koca
Ragıp Paşa “Padişahım, Osmanlı Devleti uzaktan bir
Aslana benzer. Yanına yaklaşıldığında ise dişlerinin
ve tırnaklarının olmadığı görülür. Bırakın biz savaş girmeyelim ve uzaktan Aslana benzeyelim” demiş ve
Rusya’ya savaş açılmasına engel olmuştur.
II. sadrazamın genelde barış yanlısı politika taraftarı olduğu,
C) I ve II
III. padişahın, sadrazamın düşüncelerine değer verdiği
E) I, II ve III
yargılarından hangilerini doğrular?
A) Yalnız II
6.
D) I ve III
B) Yalnız III
C) I ve II
E) I, II ve III
Küçük Kaynarca Antlaşması’nın,
I. Rusya Akdeniz’de işgal ettiği yerlerden çekilecek,
II. Rusya Osmanlı topraklarında yaşayan Ortodoksların koruyucusu olacak,
III. Rusya, Osmanlı egemenliğindeki Balkanlarda istediği şehirde konsolosluk açacak,
IV. Kırım bağımsız olacak ve Rusya Kırım hanlarının
tayininde etkili olacak
hükümlerinden hangileri, Rusya’nın sıcak denizlere inmesine ortam hazırlayıcı niteliktedir?
A) Yalnız I
D) II ve III
7.
B) Yalnız II
9.
C) I ve III
E) II, III ve IV
Küçük Kaynarca Antlaşması’nın hükümlerinden bazıları şunlardır:
• Rusya, Osmanlı egemenliğindeki Balkanlarda istediği şehirde konsolosluk açacak
• Kırım bağımsız olacak
• Rusya Osmanlı topraklarında yaşayan Ortodoksların koruyucusu olacak
XVIII. yüzyılda ayanların,
I. halk tarafından seçilmesi,
Bu durum,
II. devlet tarafından kendilerine bazı görevler verilmesi,
I. Rusya’nın askeri ve diplomatik açıdan üstünlük
elde ettiği,
III. bazı bölgelerde halktan haksız kazanç temin etmeleri
II. Rusya’nın Osmanlı Devleti'nin bağımsız devlet olmasını hiçe saydığı,
durumlarından hangileri ayanların halkı temsil ettiğine kanıt olabilir?
A) Yalnız I
D) II ve III
B) Yalnız III
III. Karadeniz’e kıyısı olan devlet sayısının arttığı
yargılarından hangilerini doğrular?
C) I ve III
A) Yalnız I
E) I, II ve III
C - D
l
A - E
D) I ve III
l
C - E - A
l
E - E
B) Yalnız III
C) I ve II
E) I, II ve III
135
04.4 AVRUPA VE OSMANLI DEVLET‹ (XVIII. YÜZYIL)
1.
4.
XVII. ve XVIII. yüzyıllarda,
– 1688’de İngiltere’de,
I. bilimsel gelişmelerin hızlanması,
– 1776’da Amerika’da
II. Katolik Kilisesi’nin öğretilerinin sorgulanması,
– 1789’da Fransa’da
III. bireyin ülke yönetimine katılabilmesi
İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nin ilan edilmesi,
anlayışı ve gelişmelerinin yaygınlaşmasında etkili olmuştur.
I. insana verilen değerin giderek artması,
Bu anlayış ve gelişmeler Fransız İhtilali, Sanayi İnkılâbı ve Reform’la ilişki bakımından aşağıdaki seçeneklerden hangisinde doğru olarak sıralanmıştır?
II. büyük savaş olasılığının giderek azalması,
III. monarşik yönetimlerin güç kazanması
durumlarından hangilerinin bir sonucudur?
A) Yalnız I
D) I ve II
2.
Rönesans Hareketleri sonucunda pozitif ve özgür düşüncenin giderek yaygınlaşması,
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
A)
B)
C)
XIX. yüzyılda makineleşmenin etkisiyle sanayideki gelişmeler hız kazanmış, birçok yeni fabrika açılmıştır.
D)
E)
Avrupa’da Sanayi İnkılâbı’nın etkisiyle görülen,
I. işçi hakları ve hukuku probleminin ortaya çıkması,
Fransız
İhtilali
I
Sanayi
İnkılabı
II
II
III
III
II
III
I
Reform
Hareketleri
III
I
I
II
III
II
I
II. Sosyalizm akımının ortaya çıkması,
III. grev ve sendika haklarının ortaya çıkması
durumlarından hangileri işçi sınıfının önem kazandığının bir göstergesidir?
A) Yalnız I
3.
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
I. Halkın sınıflara ayrılması ve bu sınıfların farklı
haklara sahip olması
II. Halkın ağır vergiler altında ezilmesi
III. Ülkenin koyu bir mutlakiyetle yönetilmesi ve halkın yönetimden memnun olmaması
Fransız İhtilali’nin yukarıda verilen sebepleri siyasi, sosyal ve ekonomik bakımdan aşağıdaki seçeneklerden hangisinde doğru sıralanmıştır?
Siyasi
Sosyal
Ekonomik
B)
III
I
II
D)
III
A)
C)
E)
136
I
II
II
II
III
I
III
III
I
II
I
5.
Osmanlı Devleti’nin değişik dönemlerinde meydana
gelen gelişmelerden bazıları şunlardır:
I. Fransa’ya kapitülasyonlar verilmiş,
II. yerli mal üretiminin ekonomideki payı azalmış,
III. halkı yönetime ortak etme çalışmaları başlatılmıştır.
Bu gelişmeler Fransız İhtilali, Coğrafi Keşifler ve
Sanayi İnkılâbı’nın sonuçlarıyla eşleştirildiğinde,
en doğru sıralama aşağıdaki seçeneklerden hangisinde verilmiştir?
Fransız
İhtilali
Coğrafi
Keşifler
Sanayi
İnkılabı
B)
III
I
II
D)
III
A)
C)
E)
I
II
II
II
III
I
III
III
I
II
I
6.
9.
Fransız İhtilali’yle ilgili bilgilerden bazıları şunlardır:
I. Getirdiği ilkeler evrensel niteliklidir.
II. Kısa sürede gerçekleştirilmiştir.
II. Koyu bir Katolik olan Alman kralının halkını zorla
Katolik yapmaya çalışması sonucunda Almanya’da “30 Yıl Savaşları” başlamıştır.
III. Amerikan ihtilalinden etkilenmiştir.
Bunlardan hangileri Fransız İhtilali’nin tüm dünyayı etkilemesinin sebepleri arasında yer alır?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
I. 1555 Ogsburg Antlaşması ile Almanya’da prensler istedikleri mezhebi seçme ve halkına da seçtirme hakkını elde etmişlerdir.
III. Almanya’nın Protestan prensleri yenmesi üzerine
Danimarka ve İsveç, Alman krallığına savaş açmışlardır.
C) Yalnız III
E) I, II ve III
IV. Almanya’nın protestan prensleri yenmesi üzerine
Katolik Fransa Almanya’ya, İspanya da Fransa’ya
savaş açmıştır.
Bunlardan hangileri “iç sorun dış sorun haline gelmiştir” yargısını doğrular niteliktedir?
7.
A) Yalnız I
1815 Viyana Kongresi’nde alınan kararlar sonucunda
Almanya, 34 devlet ve 5 serbest şehirden oluşan bir
konfederasyon haline getirilmiştir.
B) Yalnız II
D) III ve IV
C) Yalnız III
E) II, III ve IV
Almanya’nın bu şekilde parçalanması,
I. bütün uluslara eşit mesafede yaklaşma,
II. siyasi birlik kurmasını engelleme,
III. halkın istek ve düşüncelerine önem verme
anlayışlarından hangileriyle ilişkilidir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
10.
I. Milli devlet anlayışının egemen olması
II. Sınıfların farklı haklara sahip olması
III. Halkın gelir düzeyine göre vergilendirilmesi
C) Yalnız III
E) I, II ve III
uygulamalarından hangileri Fransız İhtilali ile pekişmiştir?
A) Yalnız I
D) I ve III
8.
Fransız ihtilali sonucunda,
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Seçenekleri olumlu - olumsuz olarak de¤erlendirin.
I. Mutlak krallıkların yıkılabileceği anlaşılmıştır.
II. Din adamlarının yönetimdeki etkinliklerine son verilmiştir.
III. İmparatorluklar parçalanmıştır.
11. Sanayi İnkılâbı sonucunda,
Bu gelişmelerin milliyetçilik, demokrasi ve laiklik
ilkeleriyle ilişki bakımından en doğru sıralaması
aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?
Milliyetçilik
Demokrasi
Laiklik
B)
III
I
II
D)
I
A)
C)
E)
I
II
III
II
II. kapitalizm, sosyalizm, emperyalizm kavramları
ortaya çıkmış,
III. halkın yaşam standartlarında değişme olmuştur.
III
III
Bunlardan hangileri “Sanayi İnkılâbı sonrasında
ekonomiyle ilgili yeni görüş ve düşünceler ortaya çıkmıştır” yargısını doğrular?
I
III
A) Yalnız I
II
II
A - E - B
I. köyden kente göç hızlanmış,
D) I ve II
I
l
C - B
l
A - B - B
l
B) Yalnız II
D - D - B
E) I ve III
C) Yalnız III
137
04.5 AVRUPA VE OSMANLI DEVLET‹ (XVIII. YÜZYIL)
1.
1783 tarihinde işgal sonucunda Kırım’a yerleşen Rusya burayı bir üs haline getirerek Osmanlı Devleti aleyhine Avusturya ile ittifak yapmıştır.
4.
• Venedik topraklarının bir kısmını ele geçirmiş,
Rusya’nın bu tutumu,
• Arnavutluk kıyılarındaki bazı limanları ele geçirerek Osmanlı Devleti'ne komşu olmuş,
I. Osmanlı topraklarını parçalamak isteme,
• Osmanlı'nın elindeki Mısır’ı işgal etmiştir.
II. Balkanlara tek başına egemen olma,
III. Avusturya’yı karşısına almak istememe
Bu durum Fransa’nın,
A) Yalnız I
II. bağımsız devlet anlayışına saygı,
anlayışlarından hangilerinin bir sonucudur?
D) I ve III
2.
B) Yalnız II
I. sömürgecilik,
C) Yalnız III
III. uluslararası eşitlik
E) I, II ve III
1787 tarihinde başlayan savaşlarda Rusya ve Avusturya’nın ittifak kurarak Osmanlı'ya saldırması üzerine
Osmanlı Devleti de Prusya ve İsveç’le ittifak antlaşması yapmıştır.
Osmanlı Devleti’nin bu tutumu,
I. Hıristiyan birliğini parçalama,
fikirlerinden hangilerini önemsemediğinin göstergesi sayılabilir?
A) Yalnız II
D) II ve III
5.
II. denge siyaseti izleme,
III. cephe sayısını artırarak savaştaki yükünü hafifletme
amaçlarından hangilerine yöneliktir?
A) Yalnız I
3.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
1787 tarihinde başlayan Osmanlı-Avusturya-Rusya
savaşlarında Avusturya, 1789 Fransız ihtilali'nden
sonra ihtilal fikirlerinin ülkesini tehdit etmesi sebebiyle
Ziştovi Antlaşması’nı imzalayarak savaştan çekilmiştir.
Avusturya bu antlaşmayla Orsova arazisi haricinde işgal ettiği yerlerden çekilmiştir.
I. Rusya Osmanlı'yla askeri mücadelesinde yalnız
kalmıştır.
II. Avusturya’yla yapılan savaşın sonlanmasında dış
etkenler etkili olmuştur.
III. Osmanlı Devleti'nin savaştaki cephe sayısı azalmıştır.
yargılarından hangilerini doğrular?
A) Yalnız II
D) II ve III
B) Yalnız III
C) I ve III
E) I, II ve III
B) Yalnız III
C) I ve III
E) I, II ve III
Fransa’nın Mısır’ı işgal etmesinde Osmanlı Devleti’yle
bir problem yaşaması etkili değildir. Osmanlı'nın dünya coğrafyasındaki konumu Fransa’yı böyle bir eyleme itmiştir.
Fransa’nın Mısır’ı işgal etmesindeki,
I. İngiltere’nin sömürgelerine giden yolu kesmek istemesi,
C) Yalnız III
Avusturya’nın Ziştovi Antlaşması’nı imzalayarak
savaştan çekilmesi,
138
1789 ihtilalinden sonra Fransa yayılmacı bir politika izlemiş,
II. Fransız hâkimiyetini Hindistan yönünde genişletmek istemesi,
III. Napolyon'un başa geçmesi
etkenlerinden hangileri yukarıdaki yargıyı doğrular niteliklidir?
A) Yalnız I
D) II ve III
6.
B) I ve II
C) I ve III
E) I, II ve III
1789 İhtilali sonrasında Fransa’nın sınırlarını Kuzey Afrika ve Hint Deniz yoluna taşımak istemesi,
I. ulusların kendi geleceklerine kendilerinin karar
vermesi,
II. sömürgeciliğin yaygınlaştırılması,
III. gelişen sanayi için hammadde ve pazar aranması
düşüncelerinden hangilerinin önemsenmediğinin
bir kanıtıdır?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız III
C) I ve II
E) I, II ve III
7.
10. XVIII. yüzyıl sonunda Fransa, XIX. yüzyıl başında ise
1798 tarihinde Mısır’ı işgal eden Fransa, donanması
İngiltere tarafından yakıldıktan sonra kara harekâtına
devam etmiş; Gazze ve Yafa’yı ele geçirdikten sonra
Akka Kalesi’ni kuşatmıştır. Napolyon ilk yenilgisini Akka Kalesi’nde Fransız ordusu modelinde hazırlanmış
Nizam-ı Cedit Ordusu’ndan almıştır. 1801’de Türk ordusunun Mısır’a girmesi ve yapılan El Ariş Antlaşmasıyla savaş son bulmuş ve Fransa Mısır’dan çekilmiştir.
İngiltere Mısır’ı işgal etmek istemiştir.
Fransa ve İngiltere’nin Mısır’ı işgal etmek istemesi, bu bölgenin,
I. verimli topraklara sahip olması,
II. çöllerle çevrili olması,
III. sömürgelere giden yol üzerinde bulması,
IV. büyük devletlerin çıkar çatışmalarına sahne olması
Bu bilgiler doğrultusunda aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?
özelliklerinden hangileriyle ilişkilidir?
A) Fransa’yla ilişkiler eskisi gibi devam etmiştir.
A) Yalnız IV
B) Askeri ıslahatların yararı ortaya çıkmıştır.
D) I, II ve III
C) Nizam-ı Cedit Ordusu’na duyulan güven artmıştır.
D) Sorun, hem askeri hem de diplomatik girişimler sonucunda çözülmüştür.
Osmanlı Devleti’nin bu tutumu,
I. Balkanlardaki toprak bütünlüğünü koruma,
II. Rusya’ya karşı denge politikası izleme,
III. kaybedilen yerleri geri alma
amaçlarından hangileriyle açıklanabilir?
İngiltere ve Rusya’nın savaşa katılması,
A) Yalnız I
I. büyük devletlerin Osmanlı topraklarıyla ilgili fikir
birliği içinde olmadığı,
D) I ve II
II. Osmanlı’nın siyasi varlığını sürdürebilmek için dış
desteğe ihtiyaç duyduğu,
III. Osmanlı'nın, sorunlarını tek başına çözebilme
özelliğinin zayıfladığı
A) Yalnız I
D) I ve II
9.
B) Yalnız II
E) I, II ve III
III. Selim Dönemiyle ilgili bu bilgiler,
Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Devleti'nin parçalanmasını kolaylaştıran etkenlerden biridir?
I. Değişimler yeni gereksinimler doğurmuştur.
II. Islahatlar tek yönlü olmamıştır.
A) Düzenli ordusunun olması
III. Islahatlar halka bir şey getirmemiştir.
B) Ulusçuluk akımlarına karşı etkisiz kalması
yargılarından hangilerini doğrulamaz?
C) Halka inanç özgürlüğü vermesi
A) Yalnız I
D) Adil bir yönetim uygulaması
D) I ve II
E) Uluslar arasındaki anlaşmazlıklardan yararlanması
D - B - A
C) Yalnız III
birçok alanda ıslahatların temelinin atıldığı bir dönem
olmuştur. Bu dönemde Osmanlı Devleti'nde ilk defa
Avrupa tarzında bir ordu oluşturulmuş ve Nizamı Cedit adı verilen bu ordunun masraflarını karşılamak
amacıyla yeni vergiler konularak İradı Cedit adı verilen yeni bir hazine oluşturulmuştur.
C) Yalnız III
l
B) Yalnız II
12. III. Selim Dönemi önceki ıslahatçılardan farklı olarak
E) I, II ve III
D - E - E
E) II, III ve IV
yan Osmanlı Devleti, Fransa’nın desteğiyle Rus etkisinde olan Eflak ve Boğdan beylerini görevden almış
ve Boğazları da Rusya aleyhine kapatmıştır.
Fransa’nın Mısır’ı işgal etmesi üzerine İngiltere ve
Rusya Osmanlı Devleti'nin yanında savaşa katılmışlardır.
yargılarından hangilerini doğrular?
C) III ve IV
11. 1804 sonrası Fransa yanlısı politika izlemeye başla-
E) Osmanlı Devleti tek başına hareket etmemiştir.
8.
B) I ve II
l
A - E -B
l
B) Yalnız II
C - D - C
E) II ve III
C) Yalnız III
139
04.6 AVRUPA VE OSMANLI DEVLET‹ (XVIII. YÜZYIL)
1.
Osmanlı Devleti'nin Karlofça ve İstanbul Antlaşmaları
ile büyük toprak kayıplarına uğraması, halkın devlet
yöneticilerine olan güvenini sarsmıştı. Bu sebeple halkın çıkardığı bir isyanla II. Mustafa tahttan indirilerek
yerine III. Ahmet padişah olmuştur.
4.
Prut Antlaşmasında yer alan,
I. Azak Kalesi Osmanlı Devleti’ne geri verilecek.
Bu durum,
II. Rusya İstanbul’da elçi bulunduramayacak.
I. Yenilgiler iç hesaplaşmalara yol açmıştır.
III. Rusya Lehistan’ın iç işlerine karışmayacak.
II. Egemenlik anlayışı değiştirilmiştir.
IV. İsveç Kralı Demirbaş Şarl, ülkesine serbestçe dönebilecek
III. Egemen soy değişmemiştir.
yargılarından hangilerine bir kanıt olamaz?
A) Yalnız I
D) I ve III
2.
B) Yalnız II
hükümlerinden hangilerinin Osmanlı Devleti'ne
uluslararası alanda daha fazla itibar kazandırdığı
söylenebilir?
C) Yalnız III
E) I, II ve III
A) I ve II
Osmanlı Devleti’nin XVIII. yüzyıldaki politikası kaybettiği yerleri geri almak şekline olmuştur.
Osmanlı Devleti'nin,
I. Avrupa’da elçilikler açması,
II. Balkanlarda elindeki kaleleri güçlendirerek savunma tedbirleri alması,
5.
III. Prut Savaşı’nı kazandıktan sonra Venedik'e savaş açması
D) I ve III
3.
B) Yalnız II
I. Avrupa devletlerinin askeri açıdan Osmanlı'dan
daha güçlü olduğu,
II. Osmanlı Devleti’nin sınırlarında daralmalar yaşandığı,
III. Osmanlı Devleti'nin uluslar arası alandaki itibarının arttığı
yargılarından hangilerini doğrular?
A) Yalnız I
140
D) II ve III
B) I ve II
C) I ve III
E) I, II ve III
E) II, III ve IV
Gerek İslam felsefesi ve gerekse eski Yunan felsefesinin etkisiyle ortaya çıkan Rönesans hareketleri Skolastik düşüncenin yıkılmasına ve Aydınlanma Çağı'nın
başlamasına sebep olmuştur.
B) Kültürel gelişmelerde İslam kültürünün de etkisi olmuştur.
E) I, II ve III
Bu durum,
D) III ve IV
C) II ve III
A) Dünya görüşü değişmiştir.
C) Yalnız III
Osmanlı Devleti Karlofça Antlaşması ile kaybettiği yerleri geri almak için Rusya, Venedik ve Avusturya ile
savaşlar yapmış; ancak kaybettiği yerleri geri alamadığı gibi elindeki toprakların bir kısmını da kaybetmiştir.
B) I ve III
Bu bilgilere göre Avrupa’yla ilgili aşağıdaki yargılardan hangisinin doğruluğundan söz edilemez?
girişimlerinden hangilerinin bu politika doğrultusunda gerçekleştirildiği savunulabilir?
A) Yalnız I
Osmanlı Devleti'yle Rusya arasında 1711 Prut Savaşı
yapılmış Osmanlı'nın üstünlüğüyle sonuçlanan bu savaş sonucunda Prut Antlaşması imzalanmıştır.
C) Dinin toplum üzerindeki baskısı azalmıştır.
D) Dinsel inançlarda zayıflamalar görülmüştür.
E) Gelişmenin önündeki engeller ortadan kalkmıştır.
6.
Küçük Kaynarca Antlaşması’nın,
I. Rusya Ege Adalarından çekilecek,
II. Rusya Osmanlı topraklarında yaşayan Ortodoksların koruyucusu olacak,
III. Kırım bağımsız olacak,
IV. Kırım dini açıdan Osmanlı halifesine bağlı kalacak
hükümlerinden hangileri, Osmanlı ülkesinin Rus
etkisine açık olduğunun bir kanıtıdır?
A) Yalnız II
D) II ve IV
B) I ve II
C) I ve III
E) III ve IV
7.
10. Fransa’nın Mısır’ın işgali üzerine Rusya tarihte ilk de-
İran’da Nadir Şah’ın ölümünden sonra zaten birlikten
mahrum bırakılmış olan Azeri Türkleri Şirvan, Şeki,
Taliş, Karabağ, Kuba, Gence, Revan ve Bakü Hanlıklarını kurarak bağımsız küçük devletler durumuna gelmişlerdir. Fakat onların bu parçalanmış hali düşmanlarının işgal isteklerini artırmıştır.
fa donanmasıyla boğazlardan geçerek Osmanlı'ya
yardıma gelmiştir.
Bu durum,
I. Rusya Karadeniz’de donanma bulundurmaktadır.
II. Ortak menfaatler ikili ilişkilere yön vermiştir.
Azerbaycan’daki hanlıkların,
III. Osmanlı Devleti'yle Rusya arasında yaşanan savaşlar dönemi sona ermiştir.
I. siyasi birlikten yoksun olmaları,
II. Türk kökenli olmaları,
yargılarından hangilerini doğrular?
III. Müslüman olmaları
A) Yalnız I
özelliklerinden hangilerinin Rusya’nın bölgeyi işgal etme konusundaki isteğinin artmasında etkili
olduğu savunulabilir?
A) Yalnız I
D) II ve III
8.
B) Yalnız II
D) II ve III
C) I ve II
E) I, II ve III
C) I ve II
E) I, II ve III
11. Fransa’nın Mısır’ı işgal etmesi üzerine İngiltere ve
XVIII. yüzyılda devlet tarafından ayanlara,
Rusya’nın donanmalarıyla yardıma gelmeleri bu
iki devletin aşağıdakilerden hangisine karşı olduklarını gösterir?
II. fiyatları kontrol etme,
B) Osmanlı’nın bağımsızlık anlayışına
I. vergi toplama,
A) Fransa’nın Mısır’a yerleşmesine
III. bölgenin güvenliğini sağlama
C) Osmanlı toprak bütünlüğüne
D) Askeri alanda ıslahatlar yapılmasına
gibi görevler verilmiştir.
E) Ülkenin monarşiyle yönetilmesine
Bunlardan hangileri ayanlığın resmiyet kazandığına kanıt olabilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
9.
B) Yalnız II
B) Yalnız III
C) I ve II
E) I, II ve III
12. XIX. yüzyıl başlarında İngiltere Osmanlı Devleti'nden,
• Fransa’nın yanında yer almaması,
XVII. ve XVIII. yüzyıl düşünürleri; Avrupa’nın eşitsizlik
üzerine kurulu toplumsal yapısını ve mutlakiyet anlayışına dayalı siyasi hayatını eleştiren yazılar yazdılar.
• Eflak ve Buğdan’ı Rusya’ya bırakması
gibi ağır isteklerde bulunmuştur.
İngiltere’nin bu istekleri,
Avrupalı aydınların bu yazılarının,
I. Osmanlı Devleti'nin bağımsız devlet olmasını hiçe
saymıştır.
I. halkın siyasi ve toplumsal konularda bilinçlenmesi,
II. Osmanlı'nın dış politikasına müdahale etmektedir.
II. ülkelerde siyasi yapının değişime uğraması,
III. Osmanlı Devleti'nin güçlenmesini istememektedir.
III. ihtilallerde halkın etkin olması
sonuçlarından hangilerini doğurduğu söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız III
yargılarından hangilerini doğrular?
A) Yalnız I
C) I ve II
D) I ve II
E) I, II ve III
B - C - B
l
D - D - A
l
A - E - E
l
B) Yalnız II
C - A - E
C) Yalnız III
E) I, II ve III
141
04.7 AVRUPA VE OSMANLI DEVLET‹ (XVIII. YÜZYIL)
1.
III. Ahmet öncelikle iç güvenliği sağlamaya önem vererek devletin ekonomik yapısını ve savunma sistemini güçlendirmeye çalışmıştır.
4.
III. Ahmet’in bu uygulaması,
I. İçte güçlü olan dışta da güçlü olur.
II. Ekonomik güç siyasi gücü pekiştirir.
III. Geleneklere bağlı kalmak, devlete bağlılığı artırır.
Osmanlı Devleti'nin Balkan politikasının değişmesinde,
A) Yalnız I
II. askeri ve siyasi açıdan geri kalmışlığın kabul edilmesi,
anlayışlarından hangilerini benimsediğinin bir kanıtıdır?
D) II ve III
2.
Osmanlı Devleti Pasarofça Antlaşması sonrasında
Balkanlarda yeni tedbirler almış; sınır seraskerleri
tayin etmiş, sınırlardaki kaleleri güçlendirmiş, Balkanların vergi yükünü azaltmış, Eflak ve Buğdan’ı daha
bağımlı hale getirmek için de Fenerli Rumlardan voyvodalar tayin etmiştir.
B) Yalnız II
I. Balkanlarda güçler dengesinin değişmesi,
C) I ve II
III. yönetimde şer’i ve örfi kuralların etkili olması
E) I, II ve III
durumlarından hangileri etkili olmamıştır?
A) Yalnız I
Amaç : Osmanlı Devleti'nin XVIII. yüzyıldaki genel
politikası Karlofça ve İstanbul Antlaşmalarıyla
kaybettiği Avrupa topraklarını geri almaktır.
D) I ve III
B) Yalnız III
C) I ve II
E) I, II ve III
Sonuç : Osmanlı Devleti bu amaçla Avusturya, Rusya
ve Venedik devletleriyle yaptığı savaşlarda
bazı zaferler kazandıysa da elindeki birçok
toprağını da kaybetmiştir.
Amaç ve sonuç birlikte değerlendirildiğinde Osmanlı Devleti’nin XVIII. yüzyıldaki durumuyla ilgili,
I. Amacına ulaşamamıştır.
II. Avrupa devletlerinin siyasi ve askeri gücü Osmanlı Devleti'ni geçmiştir.
III. Osmanlı Devleti'nin yeni politikalar üretmesi bir
zorunluluk olmuştur.
yargılarından hangilerini doğrular?
A) Yalnız I
D) I ve III
3.
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Osmanlı Devleti'nin kaybettiği yerleri geri almak
için Venedik, Avusturya ve Rusya ile savaşması,
I. toprak kayıplarının Batılı devletlere karşı verildiği,
II. Osmanlı Devleti'nin askeri gücü zayıf devletlerle
savaştan yana olduğu,
III. Osmanlı Devletlerinin toprak kayıplarına neden
olan antlaşmaları kabul etmeye taraftar olmadığı
yargılarından hangilerini doğrular?
A) Yalnız I
142
D) I ve III
B) Yalnız III
C) I ve II
E) I, II ve III
5.
Viyana Bozgunu sonrasında aldığı yenilgiler ve imzaladığı antlaşmalarla toprak kayıplarına uğrayan Osmanlı Devleti Avrupa’dan geri kaldığını kabullenmiş ve
bir dizi yenilikler yapmıştır.
Osmanlı Devleti'nin XVIII. yüzyılda yaptığı düzenlemelerden bazıları şunlardır:
I. Avrupa’dan uzmanlar getirilerek topçu ve humbaracı ocakları ıslah edilmiştir.
II. Kütüphaneler açılmış ve nadir el yazmalarının
yurt dışına çıkarılması yasaklanmıştır.
III. Avrupa’da ilk defa elçilikler açılmıştır.
Bu düzenlemeler askeri, kültürel ve siyasi alanlarla ilişki bakımından aşağıdakilerden hangisinde
en doğru olarak sıralanmıştır?
Askeri
Kültürel
Siyasi
B)
II
III
I
D)
III
II
A)
C)
E)
I
II
III
II
III
I
III
I
II
I
6.
9.
Osmanlı Devleti XVIII. yüzyılda Rusya’ya karşı Lehistan ve İsveç’i desteklemiştir.
Bu durum Osmanlı Devleti’yle ilgili,
I. uluslar arasındaki anlaşmazlıklardan yararlandığı,
Bu gelişmelerin,
I. Osmanlı Devleti’nin Avrupa devletleriyle ilişkilerinin sadece savaştan ibaret olmadığı,
II. Rusya’nın genişleyerek güçlenmesine karşı olduğu,
II. Türk müziğinin Avrupa’da ilgi uyandırdığı,
III. Lehistan ve İsveç’in tek yönetim altında birleşmesini istediği
yargılarından hangilerini doğrular?
A) Yalnız I
D) I ve III
7.
B) Yalnız III
III. Avrupa müziğinin gelişiminde Türk müziğinin ölçüt alındığı
yargılarından hangilerini doğruladığı ileri sürülemez?
C) I ve II
E) I, II ve III
A) Yalnız I
D) II ve III
B) Yalnız III
C) I ve II
E) I, II ve III
XVIII. yüzyıl boyunca yapılan savaşların uzun sürmesi ve başarısızlıkla sonuçlanması Osmanlı ekonomisinin daha da bozulmasına sebep oldu. Bu dönemde
devlet bütçesinde oluşan açığı kapatmak amacıyla
hazine bonosuna benzer bir şekilde esham adıyla
1775 yılından itibaren pay ve gelir ortaklığı senetleri
satılmaya başlanmıştır. Ayrıca bütçe açığını kapatmak
amacıyla vergiler artırılmış ve yeni vergiler de konulmuştur.
Bu durum,
10. Paris’e elçi olarak gönderilen Yirmi Sekiz Çelebi Meh-
I. gerilemenin yeni önlemler gerektirdiği,
met Efendi rokoko üslubuyla yapılan saraylardan övgüyle bahsetmiş, Versay Sarayı’nın maketini padişah
III. Ahmet’e sunmuştur. Sadabat Kasrı ile başlayan yeni mimari tür eserler Nuru Osmaniye Camisi, Laleli
Külliyesi, Beylerbeyi Camii, Doğu Beyazıt İshak Paşa
Sarayı, Koca Ragıp Paşa ve Murat Molla Kütüphanelerinin barok ve rokoko tarzıyla inşa edilerek yeni üslupta yapılmasıyla yaygınlaşmıştır.
II. devletin iç borçlanmaya gittiği,
III. mali açıkların kapatıldığı
yargılarından hangilerini doğrular?
A) Yalnız I
D) I ve II
8.
İtalyan Türkologlardan Anna Masala’nın tespitine göre
Osmanlı Devleti 1725’te Rus Çariçesinin sarayına,
1733’te Polonya krallığına, 1741’de Viyana’ya,
1750’de ise Berlin’e mehter takımı göndermiştir.
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
Bu bilgilere göre aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?
Osmanlı Devleti’nde matbaanın kullanılmaya başlanmasıyla aşağıdakilerden hangisinde bir azalma
olması beklenemez?
A) Osmanlı sanatı ve mimarisi Avrupa sanat ve mimarisinden etkilenmiştir.
B) Klasik mimari özellikleri değişmeye başlamıştır.
A) Haber ve düşüncelerin daha hızlı yayılmasında
C) Dini mimaride değişime gidilmiştir.
B) Kütüphanelerde yeni el yazması kitap sayısında
D) Değişim daha çok sivil mimaride etkisini göstermiştir.
C) Kitapları elle yazarak çoğaltanların sayısında
E) Osmanlı Devleti'nin batılılaşma çabaları sadece
sanat ve mimariden ibaret kalmıştır.
D) El yapımı kâğıt miktarında
E) Hattat sayısında
C - E - D
l
B - A
l
C - D - A
l
B - E
143
04.8 AVRUPA VE OSMANLI DEVLET‹ (XVIII. YÜZYIL)
1.
5.
Osmanlı Devleti’nde görülen,
I. Edirne Olayı,
I. 1724 İstanbul,
II. Patrona Halil İsyanı,
II. 1732 Ahmet Paşa,
III. matbaanın kurulması
III. 1736 İstanbul,
gelişmelerinden hangilerinin yenilik karşıtlarınca
gerçekleştirildiği ileri sürülemez?
A) Yalnız I
D) I ve III
Osmanlı Devleti XVIII. yüzyılın ilk yarısında İran topraklarıyla ilgili,
B) Yalnız II
E) II ve III
IV. 1746 Kerden
antlaşmalarını imzalamıştır.
C) Yalnız III
Bunlardan hangileri İran’la imzalanmıştır?
A) Yalnız IV
D) II ve IV
2.
Osmanlı Devleti’nde görülen,
6.
I. Kabakçı Mustafa İsyanı,
II. Edirne Olayı,
D) I ve III
3.
E) I, II ve III
A) Bugünkü Türkiye Rusya sınırının çizilmesi
B) Osmanlı Rus savaşlarının sona ermesi
C) Osmanlılarla Rusya arasında imzalanan ilk dostluk
ve ittifak antlaşması olması
D) Karadeniz’in son kez Türk Gölü olması
E) Kırım’ın bağımsız olması
4.
Osmanlı Devleti'nde batıdaki kurumlardan bazılarının örnek alınmaya başlanması ilk olarak hangi
yüzyıldadır?
A) XVI.
144
D) XIX.
B) XVII.
E) XX.
C) XVIII.
I. Avrupalı devletlerinin iç işlerine karışmalarının
önlenmek istenmesi
Yukarıdakilerden hangileri Osmanlı Devleti'nde
XVIII. yy. ıslahatlarının özellikleri arasında yer almaz?
C) Yalnız III
Aşağıdakilerden hangisi Osmanlılarla Ruslar arasında imzalanan 1724 İstanbul Antlaşması’nın
özelliklerinden biridir?
E) II, III ve IV
III. Genelde askerlik alanında yapılması
gelişmelerinden hangileri hükümdar değişikliğiyle
sonuçlanmıştır?
B) Yalnız II
C) I ve III
II. Avrupa kültüründen etkilenilmesi
III. Patrona Halil İsyanı
A) Yalnız I
B) I ve II
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız III
E) II ve III
C) I ve II
Avrupal› devletler XIX. yy.'da az›nl›k sorunlar›n› gündeme getirerek ›slahat yap›lmas›n› istemifllerdir.
7.
Osmanlı Devleti’nin XVIII. yüzyılda imzaladığı antlaşmalardan bazıları şunlardır:
I. 1724 İstanbul
II. 1700 Prut
III. 1718 Pasarofça
Bu antlaşmalar Avusturya ve Rusya ile ilişki bakımından aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak
sıralanmıştır?
A)
B)
Avusturya
Rusya
I ve III
II
I ve II
C)
II ve III
E)
I
D)
III
III
I
I ve II
II ve III
8.
11. Aşağıdakilerden hangisi Lale Devri gelişmeleri
İran’da Nadir Şah’ın ölümünden sonra zaten birlikten
mahrum bırakılmış olan Azeri Türkleri Şirvan, Şeki,
Taliş, Karabağ, Kuba, Gence, Revan ve Bakü Hanlıklarını kurarak bağımsız küçük devletler durumuna gelmişlerdir. Fakat onların bu parçalanmış hali düşmanlarının işgal isteklerini artırmıştır.
arasında yer almaz?
A) İtfaiye teşkilatının kurulması
B) Rusya ile 1724 İstanbul Antlaşması’nın imzalanması
C) Karadeniz’in son kez Türk Gölü olması
Bu durum Osmanlı Devletiyle aşağıdaki devletlerden hangisini karşı karşıya getirmiştir?
A) İngiltere
D) Rusya
9.
B) Venedik
D) Osmanlı Devleti'ndeki ilk Türk matbaasının kurulması
C) Fransa
E) İlk kez çiçek aşısının uygulanması
E) Avusturya
Rusya açık denizlere çıkmak amacıyla çevresinde
kendisine engel olarak gördüğü devletlerle mücadele
içerisine girmiştir.
12. Aşağıdakilerden hangisi Avrupa’da Sanayileşme
hareketlerinin sonuçlarından biridir?
A) Milliyetçilik hareketleri ortaya çıktı.
Rusya bu amaçla,
B) Avrupalı devletlerarasında hammadde ve pazar
bulma yarışı yaygınlaştı.
I. Osmanlı,
II. İsveç,
C) Coğrafi keşifler başladı.
III. İran
D) Özgürlük, eşitlik, insan hakları gibi kavramlar yaygınlaştı.
devletlerinden hangileriyle mücadeleye girişmiştir?
A) Yalnız I
D) II ve III
B) Yalnız II
E) Din savaşları yaygınlaştı.
C) I ve II
E) I, II ve III
13. Osmanlı Devleti’nin XVIII. yüzyılda imzaladığı aşa-
ğıdaki antlaşmalardan hangisi karşısında verilen
hükmü içerir?
10. Osmanlı Devleti’nde görülen ayaklanmalardan bazıları şunlardır:
I. Kabakçı Mustafa İsyanı
III. Patrona Halil İsyanı
Bunlardan hangileri yenilgilerin iç hesaplaşmalara
yol açmasının bir sonucu olarak ortaya çıkmamıştır?
D) I ve III
Kırım’ın bağımsız olması
C) Belgrat
Kafkas topraklarının Rusya ve
Osmanlı Devleti arasında
paylaşılması
B) Prut
II. Edirne Olayı
A) Yalnız I
A) Pasarofça
B) Yalnız III
E) II ve III
D - E - C - C
l
D) Ziştovi
C) I ve II
E - A - D
E) Yaş
l
D - E - A
Demirbaş Şarl’ın ülkesine
serbestçe dönebilmesi
Rusya’nın Karadeniz’de savaş
gemisi bulunduramaması
Avusturya’nın Belgrat’ı alması
l
C - B - B
145
04.9 AVRUPA VE OSMANLI DEVLET‹ (XVIII. YÜZYIL)
1.
Osmanlı Devleti'nin Lale Devri'nde Yeniçerilerden itfaiye bölüğü oluşturulmuştur.
5.
Bu düzenlemenin,
Bu yönelişin,
I. şehir düzeninin korunması,
I. ekonomik rekabet,
II. askeri etkinliğinin artırılması,
II. kültürel etkileşim,
III. padişahın otoritesinin korunması
III. sömürgecilik
amaçlarından hangilerine yönelik olduğu söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
2.
B) Yalnız II
Lale Devri'nde Avrupalı devletlerle oluşan barış dönemi, Osmanlı yönetimini, üstün duruma geçen Batı gücünün kaynaklarına yöneltmiştir.
konularından hangilerini öne çıkardığı söylenebilir?
C) Yalnız III
A) Yalnız I
E) I, II ve III
D) I ve II
6.
I. din özgürlüğü,
II. merkezi otorite,
III. toplumsal huzur
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
III. Selim Döneminde,
I. Yeni kurulan Nizam-ı Cedid ordusu için İrad-ı Cedid hazinesi oluşturulmuştur.
II. Kara ve deniz mühendishaneleri geliştirilmiştir.
unsurlarından hangilerine zarar verdiği savunulabilir?
III. Yerli malının kullanımı teşvik edilmiştir.
Yukarıda görülen gelişmelerden hangileri Osmanlı
sanayisini güçlendirme amacı taşır?
C) Yalnız III
A) Yalnız I
D) I ve II
B) İngiltere
C) Yalnız III
E) I, II ve III
D) Avusturya
E) İran
C) Rusya
Osmanlı Devleti'nin XVIII. yüzyılda genişleme politikası izlemekten vazgeçmesinde,
I. savaşlarda yenilgiler alınması,
II. askeri kurumların bozulması,
III. Batı tarzında yenilikler yapılması
olgularından hangilerinin etkili olduğu söylenebilir?
A) Yalnız I
D) II ve III
146
B) Yalnız II
Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Devleti'nin XVIII.
yüzyılda savaştığı devletlerden biri değildir?
A) Fransa
4.
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Kapıkulu askerleri tarafından 1703 yılında çıkarılan isyanda, Karlofça sonrası dönemde yaşanan sarsıntıların derin etkileri olmuştur.
Bu gelişmelerin,
3.
B) Yalnız II
B) Yalnız II
C) I ve II
E) I, II ve III
7.
İran hükümdarları XVIII. yüzyılda Osmanlı Devleti ile
giriştikleri mücadelelerde Şii inancını öne çıkarmış ve
Osmanlı topraklarını ele geçirmeye çalışmıştır.
Osmanlılara karşı izlenen bu politika aşağıdaki
yargılardan hangisini destekler niteliktedir?
A) İran - Osmanlı ittifakı kurulmuştur.
B) Baharat Yolu canlılık kazanmıştır.
C) İslam dünyasında birlik sağlanmıştır.
D) İranlılar mezheplerini siyasi amaçlarla kullanmışlardır.
E) Osmanlı üzerindeki İran baskısı sona ermiştir.
8.
11. Aşağıdakilerden hangisi XVIII. yüzyıl ıslahatlarının
Aşağıdakilerden hangisinin Osmanlı Devleti'nin
gerilemeye başlamasında herhangi bir etkisi yoktur?
genel özellikleri arasında yer almaz?
A) Avrupa'dan getirilen uzmanlar Osmanlı ordusunu
eğitmeye başlamışlardır.
A) Eyalet sayısının zamanla artması
C) Toprak sisteminin sarsılması
B) Yenilikler padişah ve üst düzey kişilerle planlanmış
halka mal edilememiştir.
E) Devlet otoritesinin korunamaması
D) Avrupa kültüründen etkilenilmiştir.
B) Devlet gelirlerinin korunamaması
C) Askeri alanda ıslahatlara ağırlık verilmiştir.
D) Askeri gücün azalması
9.
E) Teokratik yönetim anlayışı sona ermiştir.
Afganlı Eşref Han, XVIII. yüzyıl başlarında halifeliğini
ilan etmiş ve Osmanlılardan Batı ve İran topraklarını
geri vermesini istemiştir.
12. Osmanlı Devleti ile İsveç'in XVIII. yüzyılda Rusya'ya
karşı ittifak yaptıkları görülmüştür.
İsveç'in ittifak yapmasında Rusya'nın,
Bu gelişme, aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir?
I. denizlere açılma politikası,
A) İslam dünyasında mezhep birliğinin sağlandığının
II. Ortodoksları himaye isteği,
B) Osmanlı Devleti'nin ekonomik gelir kaybına uğradığının
III. Slav ırkını birleştirme isteği
durumlarından hangileri etkili olmuştur?
C) İslam dünyasında siyasi anlaşmazlıklar yaşandığının
A) Yalnız I
D) I ve II
D) Osmanlı yönetiminin hilafeti devrettiğinin
E) Hıristiyanlar ile mücadele edildiğinin
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Ayn› anda birden fazla halife olmas›n›n sonuçlar›n›
düflünün.
13. Osmanlılar, 1699'dan beri Orta Avrupa'da yaşadıkları
sürekli gerilemenin de etkisiyle fetih politikasını terk
edip Avrupa'daki gelişmeleri daha yakından izlemeye
başlamışlardır.
10. XVIII. yüzyılda çıkarları zedelenen Yeniçeriler, esnaf
ve din adamlarının da desteğini alarak ayaklanmış ve
ıshatları engellemeye çalışmışlardır.
Bu politika değişikliklerinin,
Bu bilgilere göre,
I. sınırların korunması,
I. Yenilikler herkes için olumlu anlam taşımamıştır.
II. İslam dünyası üzerindeki etkinliğin sürdürülmesi,
II. Osmanlılarda yönetim değişikliği olmuştur.
III. Anadolu topraklarının korunması
III. Geleneksel kurumlar çağın gereklerine uydurulmuştur.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
çabalarından öncelikle hangilerini zorlaştırdığı
söylenebilir?
A) Yalnız I
C) Yalnız III
D) I ve II
E) I, II ve III
A - E - B - C
l
B - C - D
l
A - C - A
l
B) Yalnız II
E - A - B
E) II ve III
C) Yalnız III
147
04.10 AVRUPA VE OSMANLI DEVLET‹ (XVIII. YÜZYIL)
1.
Osmanlı Devleti'nin XVIII. yüzyılda aldığı birçok
yenilgiden sonra askeri alanda ıslahat ve yenilik
yapmasının temel amacı aşağıdakilerden hangisiyle açıklanabilir?
4.
Aşağıdakilerden hangisi, Osmanlı Devleti’nin
XVIII. yüzyılda uyguladığı politikalar arasında gösterilemez?
A) Yeni topraklar fethetmek
A) Karlofça Antlaşması'nda kaybedilen toprakları geri
almak
C) Avrupa devletlerini himaye altına almak
C) Askeri kurumları ıslah etmek
B) Ülkenin gelir kaynaklarını artırmak
B) Batı tarzında ıslahatlar yapmak
D) Teknolojik ve bilimsel gelişmeye katkıda bulunmak
D) Genişleme politikası izlemek
E) Mevcut topraklarını koruyup ayakta kalabilmek
E) Maliyeyi düzeltmeye çalışmak
Taarruz gücü olmayan bir devletin izleyece¤i en gerçekçi politika savunma tedbirleri almas›d›r.
2.
Osmanlı Devleti, Gerileme Devri'nde,
– Rusya ile İstanbul Antlaşması'nı imzalamıştır.
5.
Rusya ile imzalanan Küçük Kaynarca Antlaşması’nda yer alan,
I. Kırım’ın bağımsız olması,
– Rusya ve Avusturya ile Belgrat Antlaşması'nı imzalamıştır.
II. Rusya’nın Osmanlı ülkesindeki Ortodoks halkın
koruyuculuğunu üstlenmesi,
– Rusya ile Aynalıkavak Tenkihnamesi'ni imzalamıştır.
III. Rusların kapitülasyon elde etmesi
Buna göre, aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?
maddelerinden hangilerinin Osmanlıların Karadeniz etkinliğine zarar verdiği söylenebilir?
A) Osmanlı Devleti Avrupalı devletlerin desteğini almıştır.
A) Yalnız I
B) Rusya’nın büyümesi engellenmiştir.
D) I ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
C) Rusya ile olan mücadeleler öne çıkmıştır.
D) Karadeniz’de Rus egemenliği engellenmiştir.
E) Osmanlı Devleti Avrupa’nın güçlü bir devleti olduğunu kanıtlamıştır.
6.
3.
1700 yılında imzalanan İstanbul Antlaşması'na göre,
I. Azak Kalesi ve çevresi Rusya'ya bırakılacaktı.
II. Ruslar savaş sırasında işgal ettikleri yerleri geri
vereceklerdi.
III. Rusya İstanbul'da elçi bulundurabilecekti.
Bu maddelerden hangileri Osmanlı Devleti'nin Karadeniz egemenliğini tehdit etmiştir?
A) Yalnız I
148
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
Küçük Kaynarca Antlaşması'nda Osmanlı Devleti Kırım’ın bağımsız olmasını kabul etmiştir. Böylece Rusya Kırım’ı ele geçirmek için önemli bir fırsat elde etmiştir. Ancak aynı antlaşmada Osmanlı Devleti’nin isteği ile, "Kırım dini bakımdan Osmanlı halifesine bağlı
kalacaktır." maddesi de yer almıştır.
Osmanlı Devleti'nin bu madde ile aşağıdakilerden
hangisini amaçladığı söylenebilir?
A) Rusların Boğazlardan geçmesine engel olmayı
B) Rusya’nın iç işlerine karışmasını önlemeyi
C) Karadeniz’i Türk gölü haline getirmeyi
D) Kırım ile kültürel bağını devam ettirmeyi
E) Rusya’ya savaş tazminatı ödememeyi
7.
Kanuni Sultan Süleyman Döneminde Fransa'ya tanınan kapitülasyonlar 1740 tarihinde I. Mahmut tarafından sürekli hale getirilmiştir.
10. 1774 Küçük Kaynarca Anlaşması'nda yer alan bazı
I. Osmanlı Devleti'nin Fransa'ya duyduğu güven
azalmıştır.
– Ruslar Osmanlı uyruğundaki Ortodoksların haklarını koruyacaklardır.
maddeler şunlardır:
– Rusya İstanbul'da devamlı elçi bulundurabilecektir.
Bu bilgilere dayanarak,
Buna göre,
II. Fransa'nın Osmanlı ekonomisi üzerindeki nüfuzu
güçlenme imkanı bulmuştur.
I. Rusya Osmanlı Devleti'nin içişlerine karışma hakkına sahip olmuştur.
III. Osmanlı Devleti, Yükselme Dönemindeki gücünü
korumuştur.
yorumlarından hangileri yapılabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
II. Osmanlı Devleti'nin egemenlik hakları zedelenmiştir.
III. Ortodoksları koruma politikası Rusya'nın eline
geçmiştir.
C) Yalnız III
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
8.
D) II ve III
Osmanlı Devleti Karlofça ve İstanbul antlaşmalarından sonra kaybettiği toprakları geri almak istemiştir.
Bu amaçla Mora halkının Osmanlı yönetimini istemesi
de dikkate alınarak Venedik'e savaş ilan edilmiştir.
B) Yalnız II
C) I ve II
E) I, II ve III
Osmanl› aç›s›ndan olumsuzluk belirten öncülleri iflaretleyiniz.
Buna göre,
I. Osmanlı Devleti eski topraklarını geri alma çabasındadır.
II. Mora halkı Venedik yönetimini istememiştir.
III. Osmanlı yönetimi halkına hoşgörülü davranmıştır.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
D) II ve III
9.
B) Yalnız II
C) Yalnız III
11.
E) I, II ve III
– 1715 - 1718 Osmanlı - Venedik - Avusturya savaşları İngiltere'nin arabuluculuğu ile sona ermiş
ve Pasarofça Anlaşması imzalanmıştır.
– 1736 - 1739 Osmanlı - Avusturya - Rusya savaşları Fransa'nın arabulucuğu ile sona ermiş ve
Belgrat Antlaşması imzalanmıştır.
III. Selim Döneminde,
– Halkın yerli malı kullanması özendirilmiştir.
Buna göre,
– Devlet işlerinde kullanılacak eşyaların yerli malı
olmasına dikkat edilmesi istenmiştir.
I. Osmanlı Devleti dışı politikada bazı Avrupalı devletlerin yardımını görmektedir.
Bu girişimin aşağıdakilerden hangisine yönelik
olduğu söylenebilir?
II. Osmanlı Devleti dış sorunlarını kendi başına çözememektedir.
A) Kapitülasyonları ortadan kaldırmak
B) Osmanlı sanayisini güçlendirmek
III. Osmanlı Devleti, İngiltere ve Fransa sayesinde
varlığını sürdürmektedir.
D) Ekonomik alanda Avrupa'dan yararlanmak
A) Yalnız I
C) Halkın gelir seviyesini korumak
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
E) Askeri ıslahatların başarılı olmasını sağlamak
E - C - A
l
D - A - D
D) II ve III
l
B - E - B
l
E - C
B) Yalnız II
C) I ve II
E) I, II ve III
149
04.11 AVRUPA VE OSMANLI DEVLET‹ (XVIII. YÜZYIL)
1.
Osmanlı Devleti Gerileme Devri'nin başlarında Avusturya, Venedik ve Rusya'yla birçok savaşlar yapmıştır.
4.
Buna göre, aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir?
III. Selim'in gerçekleştirmiş olduğu ıslahatlardan bazıları şunlardır:
I. Nizam-ı Cedit adında batı tarzı askeri kurumun
açılması,
A) Yeni ülkeler fethetme politikası izlenmiştir.
II. Kara ve deniz mühendishanelerinin geliştirilmesi,
B) Kapitülasyonlar sona erdirilmek istenmiştir.
III. Avrupa'nın çeşitli kentlerinde sürekli elçiliklerin
açılması
C) Avrupalı devletlerle egemenlik mücadelesi yapılmıştır.
Bu düzenlemelerden hangileri toprak kayıplarını
önleme amacına yönelik çalışmalar yapıldığının
doğrudan kanıtıdır?
D) Boğazlar üzerideki denetim korunamamıştır.
E) Rusya'ya karşı Avrupa'nın desteğini sağlanmıştır.
A) Yalnız I
D) I ve II
2.
Fransa, Osmanlı Devleti’yle iyi lişikiler içinde olmasına
rağmen 1798’de Mısır topraklarını işgal etmiştir.
5.
Fransa’nın Mısır’ı işgalinde aşağıdakilerden hangisinin etkili olduğu söylenemez?
XVIII. yüzyılda Mısır'da çıkan Ali Bey İsyanı, Suriye'de
çıkan Zahir Ömer İsyanı, Osmanlı Devleti'nde büyük
çalkantılara yol açmıştır.
B) İngiliz sömürge yollarına egemen olmak istemesi
A) Balkan uluslarının yerel yöneticilerle olan ilişkilerine
D) Ekonomik ve siyasi çıkarlarını korumak istemesi
C) Devlet otoritesine
C) Sömürge elde etme istemesi
B) Avrupalı devletlerle olan ekonomik ilişkilere
E) Rusya’nın Mısır’ı almasını engellemek istemesi
Osmanlı Devleti'nde XVIII. yüzyılda görülen,
I. maliyenin bozulması,
II. İstanbul'da ayaklanmaların artması,
III. eğitim sisteminin bozulması,
IV. Yeniçeri Ocağı'nın bozulması
gelişmelerinden hangilerinin askerlik alanında yenilik yapılmasını zorunlu hale getirdiği söylnebilir?
A) Yalnız II
B) I ve III
D) III ve IV
150
E) II ve III
C) Yalnız III
Bu isyanların, aşağıdakilerden öncelikle hangisine
zarar verdiği savunulabilir?
A) Akdeniz ticaretine hakim olmak istemesi
3.
B) Yalnız II
C) II ve IV
E) I, II ve III
D) Mezhep farklılıklarına
E) Dinin toplumsal etkinliğine
6.
Osmanlı Devleti 1700 yılında imzalanan İstanbul Antlaşması ile kaybettiği Azak Kalesi’ni 1711 Prut Antlaşması'yla geri almıştır.
Buna göre, aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?
A) Rusya’nın sıcak denizlere inme politikası sona erdirilmiştir.
B) Karadeniz’i Rusya’yla ortak kullanmak zorunda kalınmıştır.
C) Rusya ile dost olma yoluna gidilmiştir.
D) Rusya ile askeri işbirliği yapılmıştır.
E) Karadeniz’in güvenliği sağlanmıştır.
7.
10. Osmanlı Devleti'nde XVIII. yüzyıllarda görülen,
Lale Devri'nde görülen,
– kumaş fabrikasının kurulması,
– tımar sisteminin bozulması,
– doğu klasiklerinin tercüme edilmesi,
– tarım arazilerinin boş bırakmaya başlaması
– matbaanın kurulması,
gelişmelerinin ortaya çıkardığı ortak sonuç aşağıdakilerden hangisidir?
– çiçek aşısının bulunması
gelişmelerine dayanarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir?
A) Batılılaşma hareketlerinin başlaması
B) Ülke ekonomisinin güçlenmesi
C) Tımarlı sipahilerin azalması
A) Sosyal ve kültürel alanda yenilikler yapılmıştır.
D) Saltanat sisteminin değişmesi
B) Yalnız kültürel yenilikler gerçekleştirilmiştir.
E) Savaşların uzaması
C) Türklerin Avrupa'daki gerilemesi sona ermiştir.
D) Merkezi otorite güçlendirilmiştir.
E) Halkın devlet yönetimine katılımı sağlanmıştır.
11. XVIII. yüzyıl boyunca,
8.
– Rusya’nın sıcak denizlere inme politikası izlemesi,
Osmanlı yönetimini Küçük Kaynarca Antlaşması'nı imzalamak zorunda bırakan ve altı yıl süren Osmanlı Rus Savaşı, Osmanlıların artık mevcut ordularla düşman karşısına çıkılamayacağını fark etmelerini sağladı.
– Avrupa'da modern orduların kurulması,
– Osmanlı Devleti’nin kaybettiği toprakları alma girişiminde bulunması
Bu durumun,
gelişmelerinin Osmanlı Devleti’ni aşağıdakilerden
hangisine zorladığı söylenebilir?
II. İslam dünyasından siyasi ve askeri destek aranması,
B) Batı tarzı askeri ıslahatlar yapılmasına
I. askeri düzenlemeler yapılması,
A) Azınlıklara yeni haklar verilmesine
C) Doğuya yönelinmesine
III. ekonomik yatırımlara ağırlık verilmesi
D) Avusturya’ya ekonomik tavizler verilmesine
gelişmelerinden hangilerine ortam hazırladığı söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
9.
B) Yalnız II
E) Halifelik makamının kullanılmasına
C) Yalnız III
E) I, II ve III
12. "Osmanlılar XVIII. yüzyılda İran'la yaptıkları birçok sa-
XVIII. yüzyılda Osmanlılarda Lâle Devri'nden başlayarak bir çok sosyal, askeri ve mali ıslahatlar yapılmıştır.
Ancak gerek Lâle Devri ıslahatları, gerekse Nizam-ı
Cedit Devri ıslahatları, yenilik karşıtlarının çıkardığı
ayaklanmalar yüzünden başarısız kalmıştır.
vaştan sonuç alamamış, nihayet daha önce imzaladıkları Kasr-ı Şirin Antlaşması'nın şartlarına dönerek
günümüze kadar devam eden barış dönemine girmişlerdir."
Buna göre, aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?
Yukarıda sözü edilen ayaklanmalar hangi seçenekte birlikte verilmiştir?
A) İran topraklarına egemen olunmuştur.
A) 31 Mart - Kabakçı Mustafa
B) Anadolu'da Şii isyanı yaşanmıştır.
B) Patrona Halil - Kabakçı Mustafa
C) Avrupa tarzı ıslahatlar yapılmıştır.
C) Canbolatoğlu - Karayazıcı
D) Doğu'da en geniş sınırlara ulaşılmıştır.
D) Alemdar Mustafa - Patrona Halil
E) İran'la mücadelelerde başarılı olunamamıştır.
E) Baba Zünnun - Şeyh Bedreddin
C - E - C
l
D - C - E
l
A - A - B
l
C - B - E
151
04.12 AVRUPA VE OSMANLI DEVLET‹ (XVIII. YÜZYIL)
1.
1763 yılında sona eren Yedi Yıl Savaşları'nda İngilizler, Fransa karşısında kesin bir zafer kazandılar. Hindistan ile Amerika'daki Fransız topraklarını ele geçirdiler. Bu savaşlar sonucunda imzalanan Paris Antlaşması ile İngiltere, Asya'da ve denizlerde bir güç olarak
kendini kabul ettirdi.
4.
Buna göre aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?
Bu bilgiler, aşağıdaki yargılardan hangisini destekler niteliktedir?
A) Avrupa devletleri Osmanlı Devleti'ne destek vermiştir.
A) İngiltere Fransa arasındaki anlaşmazlıklar sona ermiştir.
B) İngiltere bir dünya gücü haline gelmiştir.
B) Avrupa devletleri Viyana Kongresi ile Fransız İhtilali'nin fikirlerini yaymaya çalışmışlardır.
D) Osmanlı Devleti'nin etkinliği sona ermiştir.
D) Viyana Kongresi Fransız İhtilali'ne sebep olmuştur.
C) Rusya İngiltere karşısında denge olarak ortaya
çıkmıştır.
C) Avrupa devletleri krallık yönetimini korumak istemiştir.
E) Avrupa'da mezhep birliği sağlanması umudu doğmuştur.
2.
Avrupa'da Fransız İhtilali'nin ardından 1792 yılında İhtilal Savaşları başlamıştır. Fransa ile Avusturya ve
Prusya arasında başlayan bu savaşlara İngiltere ve
Rusya'da katıldılar. Savaşlar Fransa'nın yenilgisiyle
sonuçlandı.
E) Viyana Kongresi milliyetçilik isyanlarını sona erdirmiştir.
5.
I. milliyetçilik hareketlerinin yaygınlaşması,
II. Osmanlı Devleti'nin Avrupa tarzı ıslahatlar yapması,
A) İhtilal ile güçlenen akımlar Avrupa dışına sıçramıştır.
III. İngiltere ve Rusya'nın çıkarlarının örtüşmesi
B) Avrupa'da ekonomik istikrar sağlanmıştır.
gelişmelerinden hangileri gösterilebilir?
C) Fransızlar ihtilalden dolayı toprak kazanımı elde
etmişlerdir.
A) Yalnız I
D) I ve III
D) Dinin sosyal etkileri artmıştır.
E) Avrupa'da Fransa'nın etkinliği engellenmiştir.
1789 yılında gerçekleşen Fransız İhtilali, kişisel zekaya ve girişim yeteneğine ortam hazırlayan bir olay olarak nitelendirilebilir.
Bu durumun,
I. özgürlüklerin genişlemesi,
II. birey haklarının önem kazanması,
III. soyluların ayrıcalıklarının sürdürülmesi
olgularından hangilerini öne çıkardığı söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
152
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
İngiltere ve Rusya XVIII. yüzyıldan itibaren farklı ve
birbirlerine rakip politikalar üretirlerken, XIX. yüzyılın
sonlarından itibaren ortak hareket etmeye ve Osmanlı topraklarını parçalamaya başlamışlardır.
Bu değişikliğin nedeni olarak,
Bu bilgilere bakılarak, aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?
3.
Avrupa devletlerinin Viyana Kongresi'ni toplamalarındaki amaç monarşilerin güçlü siyasi yapılar olarak varlıklarını sürdürmelerini sağlamaktı. Nitekim monarşiler
daha sonraki yıllarda 1830 ve 1848 ayaklanmalarını
kanlı bir şekilde bastırmaya çalışmışlardır.
6.
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
İngiltere'nin XVIII. yüzyıldan itibaren fen ve mühendislik alanlarındaki çalışmaların en büyük destek ve teşvik bulduğu yer olması, üretimi artırmış, uzun dönemde iktisadi refahın gelişmesini sağlamıştır.
Buna göre, İngiltere ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir?
A) Bilimsel çalışmalar ekonomik gelişmenin temel unsurlarından olmuştur.
B) Dini inancın toplumsal etkinlikleri sürmüştür.
C) Kilise'nin ekonomik etkinliği sona ermiştir.
D) Siyasi yapıda köklü değişiklikler yaşanmıştır.
E) Toplumsal anlaşmazlıklara ortam hazırlanmıştır.
7.
10. Osmanlı Devleti’nin, çeşitli milletleri bir arada ba-
Sanayi Devrimi, XVIII. yüzyılın ikinci yarısıyla XIX.
yüzyılın ilk yılları arasında bir seri buluşun, enerji,
tekstil, demir, çelik ve ulaştırma üretimlerini etkilemek
yoluyla İngiltere'nin üretim karakterinde meydana getirdiği yapısal bir değişimdir.
rındıran toplumsal yapısı dikkate alındığında;
Fransız İhtilali, Osmanlı toplumunda öncelikle
aşağıdaki fikir akımlarından hangisinin yaygınlık
kazanmasında etkili olmuştur?
İngiltere'de yaşanan bu durumun,
A) Ulusçuluk
C) Ümmetçilik
I. sanayi yatırımlarının hızlanması,
II. hammadde arayışlarının hızını kaybetmesi,
III. üretim anlayışının değişmesi
B) Sosyalizm
E) Laiklik
D) Liberalizm
sonuçlarından hangilerine ortam hazırladığı savunulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
8.
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Yalnız III
11. XIX. yüzyılda, sanayileşmiş Avrupa devletleri, kurduk-
ları fabrikalarda ürettikleri ucuz malları kapitülasyonlardan da yararlanarak Osmanlı topraklarında pazarlamaya başlamışlardır. Bu durum yerli sanayinin çökmesine ve kurulan bazı fabrikaların da kapanmasına
yol açmıştır.
I. 1848 ihtilallerinin yaşanması
Buna göre, Osmanlı ekonomisinin çökmesinin en
önemli nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
II. Yeni ticaret yollarının bulunması
III. Burjuva sınıfının sermaye birikimi sağlaması
A) Avrupalı devletlerin Osmanlı karşıtı ittifaklar kurması
gelişmelerinden hangilerinin Avrupa'da işçi sınıfının güçlenmesiyle ilgili olduğu söylenebilir?
A) Yalnız I
9.
D) I ve II
B) Yalnız II
B) Transit ticaret yollarının elden çıkması
C) Yalnız III
C) Yerli sanayiin Avrupa ile yarışacak güçte olmayışı
E) I, II ve III
D) Halkın çoğunluğunun çiftçilikle uğraşıyor olması
E) Devlet yöneticilerinin Avrupa tarzı ıslahatlar yapması
Fransız İhtilali’ne, İngiliz ve Amerikan demokrasi hareketleri etki etmiş olmakla birlikte, asıl neden, ülke içindeki sınıflararası çıkar çatışmasıdır. Bu çatışmada başı çeken burjuvalar ve aydın sınıf köylülerin de desteğini almış; aristokratların egemenliğine son vermişlerdir.
12. XVIII. yüzyılın sonlarında ve özellikle XIX. yüzyılda
Avrupa'nın sanayileşmiş büyük devletlerinin Ortadoğu
ve Uzakdoğu topraklarına ilgi duydukları görülmüştür.
Avrupa devletlerinin bu ilgisi aşağıdaki nedenlerden hangisine bağlanabilir?
Buna göre, aşağıdakilerden hangisinin Fransız İhtilali'ne etki ettiği söylenemez?
A) İpek ve Baharat yollarını ele geçirmek
A) Amerika'da demokrasi yönetimine geçilmesi
B) Hammadde ve pazar gereksinimlerini karşılamak
B) İngiltere'de meşrutiyet yönetiminin varlığı
C) Azınlıkların dinsel haklarını savunmak
C) Fransa'daki sınıflararası mücadeleler
D) Hıristiyanlığı bölge ülkelerine yaymak
D) Fransa'nın birçok sömürgelere sahip olması
E) Bölge ülkelerinin bağımsız devlet kurmalarını sağlamak
E) Fransız aydınlarının özgürlükçü düşünceyi yaymaları
B - E - D
l
C - C - A
l
E - A - D
l
A - C - B
153
04.13 AVRUPA VE OSMANLI DEVLET‹ (XVIII. YÜZYIL)
1.
"Osmanlı Devleti'nin siyasi egemenliği altında kalıp,
asimile edilen herhangi bir topluluktan söz edilemez."
iddiasını ileri süren bir araştırmacı,
4.
III. hat
II. yerel kültürlerin yaşamasına izin verilmesi,
sanatlarından hangilerinin geliştiği savunulamaz?
III. azınlıkların aralarındaki anlaşmazlıklarda kendi
dinlerine göre yargılanabilmeleri
A) Yalnız I
D) I ve III
olgularından hangilerini, bu düşüncesine kanıt
olarak sunabilir?
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
I. resim,
II. heykel,
I. halka din ve ibadet özgürlüğünün sağlanması,
A) Yalnız I
Osmanlı Devleti'nde,
5.
B) Yalnız II
E) II ve III
C) I ve II
Rusya'nın XVIII. yüzyılda Karadeniz'deki ekonomik
etkinliğinin güçlenmesinin,
I. Osmanlıların ticari gelirlerinin azalması,
2.
II. Karadeniz'deki mutlak Osmanlı denetiminin sona
ermesi,
III. Anadolu'da Celali İsyanları yaşanması
XVIII. yüzyıl, Osmanlı ülkesinde teknik alanda olduğu
kadar sanat, mimari ve edebiyatta da Batı etkisinde
yeni gelişmelerin yaşandığı bir zaman dilimidir.
gelişmelerinin hangilerine ortam hazırladığı söylenebilir?
A) Yalnız I
Bu bilgiye bakılarak,
I. Osmanlı kültürü Avrupa'da yayılma olanağı bulmuştur.
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
II. Osmanlı toplumu bazı alanlarda Avrupa'dan yaralanma yoluna gitmiştir.
III. Avrupa toplumları ile askeri ittifaklar oluşmuştur.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
6.
Osmanlı devlet adamları XVIII. yüzyıl başlarında Avrupa devletlerinden geride kalındığını fark etmişlerdir.
Aşağıdakilerden hangisi, bu gelişmenin bir sonucu olarak gösterilebilir?
E) I, II ve III
A) Askeri mücadelelerin yoğunlaşması
B) Avrupa örnek alınarak ıslahatlar yapılması
C) Rusya ile siyasi gerginlikler yaşanması
3.
D) Çok uluslu yapının korunmaya çalışılması
E) Dini farklılıkların korunmaya çalışılması
Osmanlı Devleti, Rusya ve Avusturya ile XVIII. yüzyılda uzun yıllar süren askeri mücadelelere girmiştir.
Yaşanan mücadelelerin, Osmanlı Devleti'nde,
I. ekonomik,
II. dini,
III. siyasi
alanlardan hangilerine zarar verdiği söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
154
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Yalnız III
7.
Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Devleti tarafından halktan toplanan örfi vergiler arasında yer almaz?
A) Çiftbozan
D) Avarız
B) İspençe
E) Ağnam
C) Öşür
8.
Fatih Sultan Mehmet Döneminde İstanbul şehri, İslam
dünyasının ve Batı'nın önemli bilim, kültür ve sanat
merkezlerinden biri haline gelmiştir.
11. Osmanlı Devleti'nde şeri ve örfi hukuk kurallarının bu-
I. Fatih Sultan Mehmet bilim ve sanatın gelişmesine
önem vermiştir.
I. Osmanlı Devleti'nde kuruluştan itibaren örfi hukukun varlığı sorunu yaşanmıştır.
lunmasına rağmen, sadece şer'i mahkemelerde bütün
davalara bakılıyordu.
Bu bilgi ışığında,
Bu bilgiye göre,
II. İstanbul'da dini bilimlerin gelişmesi pozitif bilimlerin gelişmesinin gerisinde kalmıştır.
III. İstanbul, devrinde birçok bilim adamı için bir çekim merkezi olmuştur.
III. Hukuk kurallarının oluşturulmasında toplumun
gelenek ve görenekleri gözardı edilmiştir.
A) Yalnız I
A) Yalnız I
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
D) I ve II
9.
II. Devlette dini hükümlere ve hukukun dine dayandırılması esasına önem verilmiştir.
B) Yalnız II
E) I ve III
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
C) Yalnız III
D) I ve II
Avrupalı devletlerde üst düzey yönetimlere sadece
soylular ve nüfuz sahibi insanlar gelirken, Osmanlı
Devleti'nde şartları taşıyan her sosyal sınıftan insan
vezirliğe kadar yükseliyordu.
A) Düşman unsurlar hakkında bilgi toplamak
B) Güvenli sefer güzergahı belirlemek
C) Padişah otağını korumak
II. Osmanlı ülkesinde sosyal sınıf anlayışları katıdır.
D) Olası pusu girişimlerini önlemek
III. Osmanlılarda laik olmayan yönetim anlayışları
vardır.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
akıncı birliklerinin görevleri arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
I. Osmanlı toplumunda dikey hareketlilik vardır.
A) Yalnız I
E) II ve III
12. Osmanlı ordusunun önemli bir sınıfı durumundaki
Bu bilgilere dayanarak,
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
B) Yalnız II
E) Düşman unsurları yıldırmak ve sindirmek
C) Yalnız III
13. Anadolu'da bulunan gönüllü Türkmenlerden oluşan
askeri birliklere "Azaplar" deniyordu. Bunların başlıca
görevleri ordunun önlerinde yer alıp düşmana ilk saldırıyı yapmaktı.
10. Osmanlı Devleti'nde eyaletler ülke sınırlarının geliş-
mesine paralel bir şekilde ortaya çıkmış ve çoğalmıştır.
Bu bilgiye göre,
I. Azaplar savaşın seyri açısından önemli bir görev
üstlenmişlerdir.
Bu bilgiye göre,
I. Teşkilatlanma çalışmaları yapılmıştır.
II. Azaplar Osmanlı ordusunun temeli durumundadır.
II. Sancaklar idari bakımdan eyaletlerden üst konumda bulunmuştur.
III. Osmanlı Devleti'nde merkeziyetçilik sona ermiştir.
III. Azaplar askeri mücadelelerde başarı elde edememişlerdir.
A) Yalnız I
A) Yalnız I
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
D) I ve III
B) Yalnız II
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
C) I ve II
E) I, II ve III
E - D - E
l
C - D - B - C
D) II ve III
l
E - A - A
l
B) Yalnız II
B - C - A
C) I ve II
E) I, II ve III
155
04.14 AVRUPA VE OSMANLI DEVLET‹ (XVIII. YÜZYIL)
1.
Prut Antlaşması’nda “Azak Kalesi Osmanlı Devleti'ne
geri verilecektir.” hükmünün yer aldığı görülmüştür.
4.
Bu durum,
A) Köylü Sınıfı
III. Azak Kalesinin hem Rusya hem de Osmanlı için
önemli bir nokta olduğu
yargılarından hangilerini doğrular?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız III
D) Soylu Sınıfı
E) Din Adamları Sınıfı
Avrupa'da Sanayi ‹nk›lab›'n›n yaflanmas› yeni bir s›n›f›n do¤mas›nda etkili olmufltur.
C) I ve II
E) I, II ve III
5.
2.
B) Burjuva Sınıfı
C) İşçi Sınıfı
I. kaybedilen bir yerin geri alındığı,
II. Osmanlı Devleti'nin, Rus sınırlarının Karadeniz’e
ulaşmasına sıcak bakmadığı,
Avrupa’da aşağıdaki sınıflardan hangisinin diğerlerinden daha sonra ortaya çıktığı savunulabilir?
Küçük Kaynarca Antlaşması’nın,
Avrupa’da meydana gelen,
I. Almanya’nın siyasi birliğini sağlaması,
II. İtalya’nın siyasi birliğini sağlaması,
III. sömürgecilik yarışının hızlanması
I. Rusya, Osmanlı egemenliğindeki Balkanlarda istediği şehirde konsolosluk açacak,
gelişmelerinden hangileri yeni siyasi kutuplar
doğmasına yol açmıştır?
II. Rusya Osmanlı topraklarında yaşayan Ortodoksların koruyucusu olacak,
A) Yalnız I
III. Rusya kapitülasyonlardan yararlanacak,
D) I ve II
IV. Rusya Osmanlı Devleti’nden savaş tazminatı alacak
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
hükümlerinden hangileri Osmanlı Devleti'nin toprak bütünlüğünün zedelenmesine ortam hazırlayıcı niteliktedir?
A) Yalnız I
3.
D) II ve IV
B) Yalnız II
C) I ve II
E) III ve IV
6.
Küçük Kaynarca Antlaşması’nın,
I. Rusya işgal ettiği Gürcistan’dan çekilecek,
II. Rusya Osmanlı topraklarında yaşayan Ortodoksların koruyucusu olacak,
III. Rusya, Osmanlı egemenliğindeki Balkanlarda istediği şehirde konsolosluk açacak,
IV. Kırım dini açıdan Osmanlı halifesine bağlı kalacak
hükümlerinden hangileri, Osmanlı Devleti'ni Rusya karşısında zayıf düşürmüştür?
A) Yalnız I
D) II ve III
156
B) Yalnız IV
C) I ve III
E) I, II ve III
1804 tarihinde Napolyon’un kendini imparator ilan etmesiyle başlayan savaşlarda Fransa; Avusturya ve
Rusya’yı yenilgiye uğratmıştır. Bu durum Osmanlı
Devleti'nin Rusya ve Avusturya’ya karşı Fransa’ya yakınlaşmasına sebep olmuştur.
Osmanlı Devleti’nin bu tutumu,
I. İttifaklar dostluktan çok dönemin şartlarına göre
yapılmıştır.
II. Güçlü olanla birlikte hareket edilmeye çalışılmıştır.
III. Kalıcı ittifaklar kurulması amaçlanmıştır.
yargılarından hangilerini doğrular?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) I ve II
7.
10. Osmanlı Devleti'nde XVIII. yüzyılda bir dizi ıslahatlar
III. Selim Dönemindeki,
gerçekleştirilmiştir.
I. Batı tarzında ordu kurulması,
Aşağıdakilerden hangisi XVIII. yüzyılda gerçekleştirilmemiştir?
II. Ayanların etkinliklerinin kırılmaya çalışılması,
III. Batıdan yenilikler alınarak kurumsal eksikliklerin
giderilmeye çalışılması
A) Mühendishane-i Berri Hümayun’un açılması
B) Divanı Hümayun’un kaldırılarak yerine Bakanlar
Kurulu’nun kurulması
girişimlerinden hangileri devlete yeniden güç kazandırma amacını taşır?
A) Yalnız I
D) I ve III
8.
B) Yalnız III
C) Sürat Topçuları Ocağı’nın kurulması
C) I ve II
D) Mühendishane-i Bahri Hümayun’un açılması
E) I, II ve III
E) Esham uygulamasının başlatılması
XVIII. yüzyılda Osmanlı Devleti'nde,
I. Islahatların padişah ve devlet adamlarınca yürütülmesi ve halka yeterince anlatılamaması,
11. Fransız İhtilalinin aşağıdaki sonuçlarından hangisi
II. Yöneticilerin bir kısmının zevk ve eğlenceye düşkün olması halkın devlete olan güveninin sarsılmasına,
toplumsal hayatla ilişkilidir?
A) Sınıf ayrımı kalktı.
B) Meşruti yönetimler kuruldu.
III. Islahatlardan zarar göreceklerini düşünen çıkar
grupları ve yabancı devletlerin kışkırtmaları ise isyanlara sebep olmuştur.
C) İmparatorlukların çöküşüne zemin hazırlandı.
D) Demokratik yönetimler kuruldu.
Bunlardan hangileri ıslahatların başarısızlıkla sonuçlanmasının sebepleri arasında gösterilebilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
9.
B) Yalnız III
E) Mutlak yönetim sistemleri yıkıldı.
C) I ve II
Verilen seçenekleri siyasi hayat ve toplumsal hayat
olmak üzere grupland›r›n›z.
E) I, II ve III
Lale Devrinde,
I. Osmanlı Devleti'ndeki ilk Türk matbaasının kurulması,
12. Aşağıdakilerden hangisinin Fransız İhtilali'nin Osmanlı Devleti’ne etkilerinden biri olduğu ileri sürülemez?
II. sadrazamın zevk ve eğlenceye düşkün olması ve
ordunun başında sefere çıkmaması,
III. ıslahatların genelde devleti kurtarma amacıyla
yapılması ve halka bir şey getirmemesi
A) Sırp ayaklanmasının çıkması
B) Yeniçeri ayaklanmalarının çıkması
durumlarından hangileri bu dönemin bir isyan sonucunda kapanmasında etkili olmamıştır?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız III
C) Yunan ayaklanmasının çıkması
D) Tanzimat Fermanı’nın ilan edilmesi
C) I ve II
E) Kanunu Esasi’nin ilan edilmesi
E) I, II ve III
E - C - D
l
C - D - C
l
E - E - A
l
B - A - B
157
Birlikte Çözelim
Çözüm 131 / 10
Paragrafta yer alan ifadeler Lehistan'ın Rusya'ya
karşı korunmasıyla ilgilidir. I. ve II. öncüllerdeki yargılarda Lehistan'ın korunmasına III. öncülde ise işgaline yönelik ifadeler vardır.
Çözüm 132 / 3
Karlofça Antlaşmasıyla Mora Yarımadası Venediklere bırakılınca Ege'de Venedik tehlikesi artmıştır.
Pasarofça'yla Mora'nın geri alınması Ege'de Venedik tehlikesini önlemiştir. Pasarofça bu özelliğiyle
kazanç özelliği de taşır.
Çözüm 134 / 1
Kırım Rusya ile Osmanlı Devleti arasında tampon
bölge olduğu gibi Karadeniz'den dolayı coğrafi olarak İstanbul'a da yakındı. Osmanlı Devleti bu sebeple Kırım konusunda hassas politika izlemiştir.
158
Çözüm 137 / 7
Avrupalı devletler Almanya'nın tek yönetim altında
birleşmesini istemedikleri için 34 devlet ve 5 serbest şehirden oluşan konfederasyon haline getirmişlerdir.
Çözüm 139 / 9
Seçenekler olumluluk veya olumsuzluk açısından
değerlendirildiğinde B seçeneğinin olumsuz ifade
içerdiği görülmektedir. Diğer bir açıdan bakacak
olursak çok uluslu bir yapıya sahip olan Osmanlının, ulusçuluk akımlarına karşı etkisiz kalması parçalanmasını kolaylaştıracaktır.
Çözüm 140 / 6
Rusya'nın Osmanlı topraklarında yaşayan Ortodoksların koruyucusu olması bu mezhep mensuplarının Rusların denetimi altına gireceği anlamını
taşımaktadır. Bu durum Osmanlı topraklarını Rus
tehlikesine açık hale getirmiştir.
Çözüm 142 / 3
Osmanlı Devleti II. Viyana bozgunu sonrasında
oluşturulan Haçlı İttifakına karşı yaptığı savaşları
ve bir çok toprağını da kaybetmişti. Osmanlı Devleti kaybettiği toprakları geri almak amacıyla Venedik, Avusturya ve Rusya ile savaşlar yapmıştır.
Çözüm 144 / 2
Kabakçı Mustafa isyanıyla III. Selim, Edirne Olayı
ile II. Mustafa, Patrona Halil isyanıyla III. Ahmet
tahttan indirilmiştir.
Çözüm 146 / 2
Yeniçerilerin çıkardığı isyanlar hiç bir zaman din
özgürlüğüne zarar vermemiştir. Ancak merkezi otorite ve toplumsal huzur her dönem yara almıştır.
Çözüm 148 / 3
Azak Kalesi Kırım'ın doğusunu kaplayan Azak Denizi'ne isim veren yerleşim birimidir. Yani Azak Kalesi'nin Rusya'ya verilmesi Rusya'nın Karadeniz'de
kıyısı olması anlamına gelmektedir.
Çözüm 150 / 3
Yeniçeri Ocağı'nın bozulması ve İstanbul isyanlarına öncülük etmesi askeri alanda yenilik yapılmasını zorunlu hale getirmiştir.
Çözüm 154 / 3
Osmanlı Devleti'nin XVIII. yüzyılda Rusya ve Avusturya ile yıllarca süren savaşlar yapması ekonomiyi sarstığı gibi bundan siyaset korumu da zarar görmüştür.
159
Dört Köfle
1.
Osmanlı Devleti'nde Batı tarzında ilk yenilikler Lale
Devrinde başlamış, bu dönemde siyasi, kültürel ve
sağlık alanlarında gelişmeler yaşanmıştır.
3.
Buna göre, Lale Devri'nde görülen,
I. Viyana, Paris, Varşova, Moskova gibi önemli başkentlerde elçilikler açılması,
Olay
:
Osmanlı topraklarında çıkan 1821 Mora İsyanına İngiltere, Fransa ve Rusya destek
vermiştir.
Yukarıda verilen durumla olay kıyaslandığında,
gelişmeleri siyasi, kültürel ve sağlık alanlarıyla
ilişki bakımından en doğru olarak aşağıdakilerden
hangisinde eşleştirilmiştir?
II. Avrupalı devletler kendi toprak bütünlüklerini güvence altına alırken Osmanlı toprak bütünlüğünün parçalanması taraftarı olmuşlardır.
A)
B)
Siyasi
Kültürel
Sağlık
II
III
I
II
I
I
C)
III
E)
III
D)
II
I. Avrupalı devletler, Osmanlı Devleti’ne karşı ikiyüzlü bir politika izlemişlerdir.
I
yargılarından hangileri doğrudur?
II
A) Yalnız I
III
II
I
Küçük Kaynarca Antlaşması’nın,
I. Rus Hıristiyanları Osmanlı topraklarındaki kutsal
yerleri serbestçe gezebilecek,
III. Kırım dini açıdan Osmanlı halifesine bağlı kalacak
hükümlerinden hangileri, Osmanlı açısından siyasi üstünlük, siyasi güç kaybı ve hoşgörü anlayışı
ile ilişki bakımından aşağıdakilerden hangisinde
doğru olarak sıralanmıştır?
A)
B)
Siyasi
üstünlük
Siyasi
güç kaybı
Hoşgürü
anlayışı
II
III
I
II
I
I
C)
III
E)
III
D)
III. Avrupalı devletler “ulusların kendi geleceklerine
kendilerinin karar vermesi” ilkesini desteklemişlerdir.
III
II. Rusya Osmanlı topraklarında yaşayan Ortodoksların koruyucusu olacak,
160
1815 Viyana Kongresinde Avrupalı devletler milliyetçi isyanları desteklememe ve
Avrupa’nın neresinde olursa olsun milliyetçi bir isyan çıkarsa o isyanı birlikte bastırma kararı almışlardır.
II. Yirmisekiz Çelebi Mehmet Efendi’nin oğlu Sait
Mehmet Efendi ve İbrahim müteferrika tarafından
Osmanlı Devleti'ndeki ilk Türk matbaasının açılması,
III. İlk defa çiçek aşısının uygulanması
2.
Durum :
II
I
II
III
II
III
4.
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) I ve II
Osmanlı Devleti'nde XVIII. yüzyıla ait gelişmelerden
bazıları şunlardır:
I. Esham adı altında devlet iç borçlanmaya gitmiştir.
II. Avrupa’dan askeri danışmanlar gerilmiştir.
III. Reisülküttap ve Kalemiye sınıfı yönetimde etkin
hale gelmiştir.
Bu gelişmeler askeri, ekonomik ve idari alanlarla
ilişki bakımından aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak sıralanmıştır?
Askeri
Ekonomik
İdari
B)
II
III
I
D)
III
II
A)
C)
E)
I
A - E - C - C
I
II
III
II
III
I
III
I
II
I
Yaz›l› Sorular›m
1.
Osmanlı padişahlarından III. Ahmet'in tahta geçişi
ve tahttan indirilişinde etkili olan isyanlar nelerdir?
6.
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
2.
Pasarofça antlaşmasının önemi ve hükümleri nelerdir?
7.
Rusya Baltık Denizi’ne çıkmak amacıyla hangi
devletle savaş yapmıştır ve savaşın ismi nedir?
XVIII. yüzyıl ıslahatlarının genel özellikleri nelerdir?
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
3.
Esham ne demektir?
8.
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
4.
Lale Devrinde yapılan kültürel ıslahatlar nelerdir?
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
5.
Kerden Antlaşması hangi devletle imzalanmıştır
ve özelliği nedir?
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
Karadeniz’in son kez Türk Gölü sayıldığı antlaşma
hangisidir?
....................................................................................
9.
Dakya Projesi nedir?
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
10. Kırım’ın bağımsız olması, Rus taraftarı han tarafın-
dan yönetilmesinin kabul edilmesi ve Rusya’ya ait
olduğunun kabul edilmesi hangi antlaşmalarladır?
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
161
.... derken
fl a
K o c a R a g › p P a fla
Türkiye tarihinde “Rus düflman›” diye an›lan III. Mustafa, sadrazam› Koca Rag›p Pafla ile devaml› münakafla ederdi. Bu münakaflaya sebep padiflah›n Ruslarla savafl istemesi, Koca Rag›p Pafla’n›n ise buna mani olmas›yd›. Bir gün yine huzuruna Koca Rag›p Pafla’y› ça¤›ran Sultan Mustafa kendisine :
- “Neden vezirim daima savafltan kaçars›n? fiayet kast›n akçe ise Edirnekap›’dan
Rusçuk’a kadar iki keçeli akçe dizerim” dedi¤inde,
Koca Rag›p Pafla flu tarihi konuflmay› yapt› :
- Padiflah›m ben savafltan kaçm›yorum. Bildi¤iniz gibi Osmanl› Devleti, uzaktan, kükremifl bir aslana benzemektedir. Bu heybeti ile birçok Avrupa devletini korkutmaktad›r. B›rakal›m bu korku devam etsin. fiayet savafla girecek
olursak, düflmanlar›m›z bu kükremifl aslanla karfl› karfl›ya gelecekler. ‹flte o zaman kükremifl aslan›n a¤z›nda difllerinin olmad›¤›n›, pençelerinde de t›rnaklar›n›n olmad›¤›n› görecekler."
M e ¤ e r B i z K e n d i m i z G e l e c e k m i flifl i z
Poltova Savafl›'ndan evvel ‹sveç Kral› 12. fiarl (Demirbafl fiarl- Nalk›ran fiarl),
Türkiye’ye elçi göndererek gittikçe artan Rus nüfuzuna karfl› birleflmeyi teklif etmiflti. Ancak 12. fiarl Poltova Savafl›’nda Rusya’ya ma¤lup olmufl ve yaral› bir
flekilde Türk s›n›r›ndan içeri girmiflti.
Babada¤’da Yusuf Pafla taraf›ndan karfl›lanan 12. fiarl, Yusuf Pafla’ya flöyle demifltir :
- Biz Osmanl› Devleti’ne elçi gönderecektik. Me¤er kendimiz elçi olarak gelecekmifliz.
162
05
demokrasi
meflrutiyet
meclisi mebusan
tanzimat
anayasac›l›k
milliyetçilik
milli devlet
imparatorluk
EN UZUN YÜZYIL
(1800 - 1922)
sosyalizm
ihtilal
az›nl›k haklar›
Senedi ‹ttifak
az›nl›k
egemenlik
ba¤›ms›zl›k
Düyunu Umumiye
Kanunu Esasi
naz›rl›k
rüfldiye
istibdat
darülfünun
yabanc› okullar
lonca
163
Sanayi ‹nk›lab›’n›n Osmanl› Devleti’ne etkilerini,
Frans›z ‹htilali’nin Osmanl› Devleti’ne etkilerini,
lonca sisteminin çöküflünü,
denge politikas›n›n özelliklerini,
Avrupa devletlerinin Osmanl›'n›n iç ifllerine kar›flma gerekçelerini,
Fikir hareketlerini,
Trablusgarb Savafl›, Balkan Savafl› ve I. Dünya Savafl›’n›n
sebep ve sonuçlar›n›
k a v r a m › fl o l a c a ¤ › z .
164
KISA KISA
Osmanlı Devleti'nin XIX. yüzyıldaki genel politikası
Düyunu Umumiye İdaresi
Bilindiği gibi Osmanlı Devleti'nin XVIII. yüzyıldaki genel
politikası kaybettiği yerleri geri alma ve ıslahatlar yaparak
ayakta durma şeklindeydi. Ancak kaybedilen yerleri geri almak şöyle dursun elindeki toprakları de kaybetmeye başlamıştı. Osmanlı Devleti bu sebeple XIX. yy.'da elindeki toprakları koruma politikasına yönelmiştir.
Osmanlı Devleti Kırım Savaşı sırasında Avrupalılardan ilk
defa yüksek faizli borç almıştı. Bu borçlara zamanla yenisi
eklendi. Borçların aşırı boyutta birikmesi ve Osmanlı maliyesinin 1875’te iflasını bildirmesi sonrasında Avrupalı alacaklılarla bir araya gelen Osmanlı yöneticileri 1881’de Düyunu Umumiye İdaresini kurdular. Muharrem Kararnamesi
adı verilen kararlara göre Avrupalılar alacaklarına karşılık
Osmanlı Devleti'nin gelir kaynaklarına el koymuşlardır.
Şark Politikası
Avrupalı Devletlerin XIX. yüzyılda Osmanlı Devleti'yle ilgili izledikleri politikalara genel olarak verilen isimdir. Avrupalı devletler Osmanlı Devleti'yle ilgili; XIX. yüzyıl ortalarına kadar toprak bütünlüğünü koruma, XIX. yüzyıl sonlarına doğru Balkan topraklarını paylaşma, XX. yüzyıl başlarında ise tüm topraklarını paylaşma şeklinde politika izlemişlerdir.
Restorasyon Devri
1815 tarihli Viyana Kongresiyle başlayan döneme verilen
isimdir. Viyana Kongresinde Avrupa devletlerinin sınırları
din, dil ve mezhep farkı gözetilmeksizin yeniden çizilmiştir. Ayrıca kongreye katılan İngiltere, Rusya, Avusturya ve
Prusya devletleri milliyetçi isyanları kesinlikle desteklememe, hangi ülkede çıkarsa birlikte bastırma kararı almışlardır. Ancak İngiltere, Rusya ve Fransa’nın Mora’da çıkan
Rum isyanını desteklemeleri ve bağımsız bir Yunanistan
kurmak için Navarin’deki Osmanlı donanmasını yakmaları üzerine Restorasyon Devri sona ermiştir. Çünkü Avusturya ve Prusya devletleri milliyetçi isyanın desteklenmesinden rahatsız olmuşlar ve ittifaktan çekilmişlerdir.
Tanzimat Fermanı’nın önemi
3 Kasım 1839 tarihinde ilan edilen Tanzimat Fermanı Osmanlı Devleti'nde anayasacılığın başlangıcı sayılmaktadır. Padişahın ilk defa hukukun üstünlüğünü kabul ettiği, toplumsal eşitliğin ön planda tutulduğu bir belgedir. Tanzimat Fermanı İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi'ne benzemektedir. Ancak
Amerikan ve Fransız beyannamelerinden ayrılır. Ayrılan yönü
halk ayaklanması sonucunda ilan edilmiş olmayıp, doğrudan
padişah tarafından verilen hakları içermesidir.
Islahat Fermanı Müslümanlar tarafından nasıl karşılandı?
Islahat Fermanı Kırım Savaşı sonrasında şartları Avrupalı
devletler tarafından hazırlanan bir belgedir. Osmanlı Devleti bu fermanı ilan etmek zorunda kalmıştır. Bu fermanda
azınlıklara birçok yeni haklar tanınmış, Müslümanlarla
eşit olmaktan çok ayrıcalıklı konuma gelmişlerdir. Bu sebeple Islahat Fermanı Müslümanlar tarafından hoş karşılanmamıştır.
Divanı Hümayun’dan Meclisi Mebusan’a geçiş.
Osmanlı Devleti'nin ilk yıllarında kurulan Divan teşkilatı
zamanın ihtiyaçlarına göre genişletilmiş, bugünkü Bakanlar Kurulunun eşiti bir kurumdu. Divan’da son söz hükümdara aitti. XIX. yüzyılda batılılaşma çabalarının bir sonucu
ve Jön Türkler’in baskısıyla meşrutiyet ilan edilmiş ve halk
ilk defa ülke yönetimine katılma imkanı bulmuştur. Ancak
yeni ilan edilen Kanunu Esasi’de yetkiler padişaha bırakılmıştı. Kısacası padişahın yetkileri meclisin üstündeydi. Bu
durum II. meşrutiyetin ilanı sonrasında anayasada değişiklik yapılmasına kadar sürmüştür.
I. Dünya Savaşı niçin çıktı?
I. Dünya Savaşı’nın çıkışında Avusturya Macaristan İmparatorluğu veliahdı Ferdinand’ın bir Sırplı genç tarafından
öldürülmesinin doğrudan etkili olduğunu söylemek hata
olur. Çünkü bu görünür sebeptir. Asıl sebep ise büyük devletlerarasında pazar ve hammadde yarışının bulunmasıdır.
Trablusgarb’ı nasıl kaybettik?
1882 yılında İngiltere’nin Mısır’ı işgaliyle Osmanlı Devleti’nin Trablusgarp’la kara bağlantısı kesilmişti. İtalya bunu
fırsat bilerek 1911’de Trablusgarp’ı işgale kalkıştı. Osmanlı Devleti'nin donanması yeterli olmadığı için denizden de
yardım gönderilemiyordu. Bazı gönüllü subaylar giderek
halkı örgütlediler ve direniş başarılı oldu. Bunun üzerine
İtalya Rodos ve 12 Ada’yı işgal etti. Tam bu sırada Balkan
savaşları başlayınca Osmanlı Devleti Uşi Antlaşması'nı
imzalayarak 12 Ada’yı İtalya’ya bıraktı.
Ermeni Sorunu
Osmanlı tarihinde Ermenilerin yaşadığı bölgelerin sorun
olarak kabul edilmesi ilk olarak 1878 Berlin Kongresi'ndedir. Rusya daha sonra Ermenileri kışkırtmış ve teşkilatlandırmıştır. Ermeni halkın dışında kalan Ermeni çetelerinin
Müslüman halka büyük zarar verdiği görülmüştür. I. Dünya Savaşı sırasında Osmanlı Devleti Doğu Anadolu’da yaşayan Ermenileri zorunlu göçe tabi tutmuş ve 1915’te Suriye’ye göç ettirmiştir. Bu olaya Ermeni Tehciri adı verilir.
165
05.1 EN UZUN YÜZYIL (1800 - 1922)
1.
XIX. yüzyılda Osmanlı Devleti’nin toprak bütünlüğünü
tehdit eden en önemli sorunlar Avrupalı devletlerarasındaki sömürgecilik yarışı ve milliyetçi isyanlardı.
4.
Avrupa kökenli bu gelişmelerin sorun olmasında
Osmanlı Devleti’nin,
Rusya’yla ilgili,
I. Orta Asya pamuğunu ele geçirmek için Yaka
Türkmenlerinin bulunduğu Türkmenistan’ı işgal
etmesi,
I. çok uluslu bir yapıya sahip olması,
II. sanayileşmemiş olması,
II. Balkanlardaki Slavları Osmanlı aleyhine kışkırtması,
III. geniş pazar ve hammadde kaynaklarına sahip olması
olgularından hangileri etkili olmuştur?
A) Yalnız I
D) II ve III
2.
B) Yalnız II
III. Osmanlı Devleti’nden kapitülasyonlar alması
olguları milliyetçilik ve sömürgecilikle ilişki bakımından aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak
sıralanmıştır?
C) Yalnız III
E) I, II ve III
A)
B)
Sömürgeci anlayışla hareket adan Avrupalı devletlere karşı Osmanlı Devleti’nin,
II. denge politikasından yararlanma,
III. yayılmacı politika izleme
A) Yalnız I
D) II ve III
3.
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
İngiltere büyük bir sömürge imparatorluğu kurmasına
rağmen Fransa ile birlikte milliyetçi düşüncelere sempati ile bakmaktaydı.
İngiltere’nin bu bakış açısı,
I. Avrupa’daki çok uluslu imparatorlukların parçalanmasının sömürgelerindeki gücünü artıracağı,
II. sömürgelerinin milliyetçilik fikrinin görüldüğü Avrupa’dan çok uzakta olması sebebiyle bu fikirden
etkilenmeyeceği,
III. bazı Avrupa devletlerinin tek yönetim altında birleşmesinin zorlaşmasının İngiltere’nin Avrupa’daki nüfuzunu güçlendireceği
düşüncelerinden hangilerinin bir sonucudur?
A) Yalnız I
D) II ve III
166
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
5.
Milliyetçilik
Sömürgecilik
I ve III
II
I ve II
C)
II ve III
E)
III
D)
I. elindeki toprakları koruma,
politikalarından hangilerini benimsemesi beklenemez?
Rusya’nın yayılmasında açık ve sıcak denizlere çıkma
isteği olduğu gibi yeni sömürgeler elde etme amacı da
etkili olmuştur.
III
I
II
I ve III
I ve II
Osmanlı Devleti'nde görülen olgulardan bazıları şunlardır:
I. Yunan isyanını bastıramayan padişah II. Mahmut
Mısır valisi Mehmet Ali Paşa’dan yardım istemiştir.
II. Senedi İttifak’ta “Yeniçeri veya diğer ocaklarda isyan çıkarsa ayanlar emir beklemeksizin İstanbul’a
gelerek isyanı bastıracaklardır.” hükmü yer almıştır.
III. II. Mahmut tarafından kurulan Sekbanı Cedit Ocağı Yeniçeri isyanı sonucunda ortadan kaldırılmıştır.
Bu olgular iç isyanlarda yetersiz kalınacağı düşüncesi ve yetersiz kalındığının kanıtı olarak eşleştirilirse aşağıdaki sıralamalardan hangisi doğrudur?
A)
B)
Düşünce
Kanıt
I ve III
II
I ve II
C)
II ve III
E)
III
D)
II
III
I
I ve III
I ve II
6.
XVIII. yüzyılda padişahlar ve bazı devlet adamlarınca
yürütülen ıslahatlar halka yeteri kadar anlatılamadığı
için destek bulmamış ve amacına ulaşamamıştır.
II. Mahmut Döneminde aşağıdaki uygulamalardan
hangisinin ıslahatların halka duyurulmasına katkı
sağladığı savunulabilir?
A) Askeri amaçlı ilk nüfus sayımının yapılması
B) Takvimi Vakayi adıyla ilk resmi gazetenin çıkarılması
C) Polis teşkilatının kurulması
D) Posta teşkilatının kurulması
I. Ordunun fes ihtiyacını karşılamak amacıyla Feshane kurulmuştur.
II. Bakırköy’de Bez Fabrikası açılmıştır.
III. Balta Limanı Ticaret Antlaşması'yla Avrupalı tüccarlara gümrük indirimi getirilmiştir.
Bunlardan hangilerinin yerli mal üretiminin ekonomideki payını artırmaya yönelik olduğu savunulabilir?
8.
D) I ve II
I. Kız ve erkek çocuklarına ilköğretim zorunlu hale
getirilmiştir.
II. Devlet adamı yetiştirmek amacıyla Mektebi Maarifi Adliye açılmıştır.
III. Rüştiye adı verilen ortaokul açılmıştır.
Bunlardan hangileri Enderun Mektebi’nin geçerliliğini yitirdiğinin bir kanıtıdır?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
10. II. Mahmut Döneminde aşağıdaki ıslahatlardan
II. Mahmut Döneminde,
A) Yalnız I
II. Mahmut Dönemindeki uygulamalardan bazıları
şunlardır:
D) II ve III
E) Devlet memurlarının maaşa bağlanması
7.
9.
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
hangisi bürokratik işlemleri kolaylaştırma amacını
taşır?
A) Devlet memurları iç işleri ve dış işleri olmak üzere
ikiye ayrıldı.
B) Polis teşkilatı kuruldu.
C) Devletin kişilerin mallarına el koyması usulü kaldırıldı.
D) Yeniçeri Ocağı kaldırıldı.
E) Memurlara fes, ceket ve pantolon giyme zorunluluğu getirildi.
11. II. Mahmut Döneminde aşağıdaki ıslahatlardan
hangisinin devlet otoritesinin güçlenmesine katkıda bulunduğu savunulamaz?
II. Mahmut Dönemindeki,
I. devlet memurlarının maaşa bağlanması,
II. polis teşkilatının kurulması,
A) Yurt dışına çıkışlarda pasaport uygulamasına başlandı.
uygulamalarından hangileri tımar sisteminde değişime gidilmesinin bir sonucudur?
C) Padişahın resminin devlet dairelerine asılması
usulüne başlandı.
III. müsadere usulüne son verilmesi
A) Yalnız I
D) II ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
E - C - E
l
D - D
B) Köy ve mahalle muhtarlıkları oluşturuldu.
D) Yeniçeri Ocağı kaldırıldı.
E) Polis teşkilatının kuruldu.
l B - D - A
l
B - A - C
167
05.2 EN UZUN YÜZYIL (1800 - 1922)
1.
Osmanlı Devleti 1806 yılında Eflak Buğdan’ı işgal
eden Rus ordularını Bükreş yakınlarında yenilgiye uğratarak durdurmuş; bu gelişmeden rahatsız olan İngiltere Eflak Buğdan’ın Rusya’ya bırakılmasını istemiştir.
Osmanlı Devleti'nin bu istekleri reddetmesi üzerine İngiltere Çanakkale Boğazından geçerek İstanbul önlerine gelmiş, başarısız olacağını anlayınca Mısır’ı işgal
etmek istemiş; ancak İngiliz ordusu Mısır valisi Mehmet Ali Paşa tarafından durdurulmuştur.
3.
Bu durum, ayanlarla ilgili,
I. sadece yerel yönetimlerde söz sahibi oldukları,
II. padişah karşısında güç kazandıkları,
III. yeniçerilere karşı belirli bir süre denge unsuru haline geldikleri
Bu gelişmeler,
I. İngiltere’nin Osmanlı Devleti'nden tavizler koparmak istediği,
yargılarından hangilerini doğrular?
II. Mehmet Ali Paşa ordusunun gücünün yetersiz olmadığı,
A) Yalnız I
D) II ve III
III. Mısır’ın stratejik bakımdan önemli bir noktada olduğu
yargılarından hangilerini doğrular?
A) Yalnız I
D) II ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Kabakçı Mustafa İsyanı sonrasında III. Selim taraftarlarının yardım istemesi üzerine Rusçuk Ayanı Alemdar
Mustafa Paşa İstanbul’a gelmiş; IV. Mustafa’yı tahttan
indirerek (III. Selim öldürüldüğü için) yerine II. Mahmut’u tahta geçirmiştir.
4.
B) I ve II
C) I ve III
E) I, II ve III
Osmanlı Devleti'yle Rusya arasında imzalanan 1812
Bükreş Antlaşması'nın hükümlerinden bazıları şunlardır:
I. Osmanlı Devleti Sırbistan’a ayrıcalıklar tanıyacak.
II. Eflak Boğdan, Osmanlı Devleti'ne bırakılacak.
III. Beserabya bölgesi Rusya’ya bırakılacak.
IV. Prut Nehri iki ülke arasında sınır olacak.
Bunlardan hangileri milliyetçi isyanların bir sonucudur?
2.
Osmanlı Devleti İngiltere’yi karşısına alarak ve Fransa’ya güvenerek girdiği 1806-1812 Rus savaşında
Fransa’nın Rusya’yla ittifak yapması üzerine yalnız
kalmış ve İngiltere ile ittifak yaparak Çanakkale Antlaşması’nı imzalamıştır.
Bu gelişmeler,
I. İttifaklar dostluklara göre değil, çıkarlara göre şekillenmiştir.
II. Osmanlı Devleti'ne karşı ikiyüzlü bir politika izlenmiştir.
III. Osmanlı'nın askeri yetersizliği ittifaklar yapmasını
zorunlu kılmıştır.
yargılarından hangilerini doğrular?
A) Yalnız I
D) II ve III
168
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
A) Yalnız I
D) I ve III
5.
B) Yalnız IV
C) I ve II
E) I, II ve III
Osmanlı Devleti’nde XIX. yy.’da devletin parçalanmasını hızlandıran en önemli iki etken milliyetçilik ve sömürgeciliktir.
Osmanlı Devleti milliyetçi isyanlara karşı aşağıdaki tedbirlerden hangisini almıştır?
A) Batı tarzında okullar açma
B) Müslüman olmayanları memnun edecek çeşitli düzenlemeler yapma
C) Avrupalıların isteklerini eksiksiz yerine getirme
D) Gelenekçi devlet anlayışını koruma
E) Denge politikası izleme
6.
XIX. yüzyıl başlarında,
• Sırbistan Osmanlı Devleti ile Avusturya arasında
sık sık el değiştirmiştir.
• Sırbistan Avrupa’daki gelişmelerden çabuk etkilenmiştir.
• Fransız İhtilalinin getirdiği milliyetçilik, eşitlik ve
özgürlük prensipleri Sırplar arasında yaygınlaşmıştır.
• Avusturya ve Rusya Osmanlı topraklarını paylaşmak için Sırpları kışkırtmıştır.
Bu durum Sırp isyanıyla ilgili,
II. Ekonomik sebeplerle çıkmıştır.
yargılarından hangilerini doğrular?
7.
B) Yalnız III
• Eflak Buğdan’da Rus taraftarı beylerin görevde
kalması için Osmanlı'ya baskı yapmıştır.
• 1812 Bükreş Antlaşması'na Sırpların lehine maddeler koydurtmuştur.
E) II ve III
C) Balkanlardaki nüfuzunu güçlendirmek istemektedir.
D) Osmanlı'dan elde ettiği ekonomik ayrıcalıkları artırmak istemektedir.
E) Osmanlı toprak bütünlüğünü zedeleyici politikalar
izlemektedir.
I. demokrasiye geçişin hızlanması,
II. sömürgecilik yarışının hızlanması,
10. XIX. yy.’da Osmanlı Devleti’nde milliyetçi isyanların ve
III. görüş ayrılıkları bulunması
durumlarından hangilerinin Osmanlı'nın siyasi
ömrünün uzamasında etkili olduğu savunulabilir?
D) I ve III
• 1804 yılında Sırpları kışkırtarak isyan başlatmıştır.
B) Ortodoks milletleri kışkırtmaktadır.
C) I ve II
XIX. yüzyılda Avrupa devletleri arasında,
A) Yalnız I
• Fransa’nın Mısır’ı işgali sırasında Osmanlı'ya yardıma gelmiş ancak yerleştiği Yedi Adalar’dan çıkmak istememiştir.
A) Sıcak denizlere inme yolunda önündeki engelleri
aşmak istemektedir.
III. İç sebeplerden dolayı çıkmıştır.
D) I ve III
Rusya’nın Osmanlı Devleti'ne karşı XIX. yüzyıl başlarında izlediği politikalardan bazıları şunlardır:
Rusya’nın izlediği bu politika aşağıdakilerden hangisini doğrulamaz?
I. Dış etkenlerle çıkmıştır.
A) Yalnız I
9.
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
Avrupalı devletlerin azınlık haklarıyla ilgili baskılarının
arttığı görülmüştür.
Bu durumun, aşağıdakilerden hangisinde doğrudan etkili olmuştur?
A) Gelenekçi yapının korunmasında
B) Meslek okullarının açılmasında
C) Fabrikalar açılmasında
D) Yönetimde yeni arayışların artmasında
8.
XIX. yy.’da Osmanlı Devleti’nin girdiği savaşlar genellikle yenilgiyle sonuçlanmıştır.
Savaşların genellikle yenilgiyle sonuçlanması,
aşağıdakilerden hangisinde doğrudan etkili olmuştur?
A) Küçük sanayi atölyelerinin azalmasında
B) Yeni fabrikaların kurulmasında
II. yönetim şekli,
III. yönetim anlayışı
D) I ve II
E) Dış ticarette dengenin bozulmasında
B - A - B
I. yönetimde etkin olan soy,
A) Yalnız I
D) İşsizliğin artmasında
l
11. Fransız İhtilali’nin etkisiyle Osmanlı Devleti'nde,
unsurlarından hangilerinde değişim yaşanmamıştır?
C) Kaybedilen yerlerden gelen göçlerin artmasında
E - E
E) Denge politikasının izlenmesinde
l
A - C - C
l
D - D - A
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
169
05.3 EN UZUN YÜZYIL (1800 - 1922)
1.
Osmanlı Devleti'nde milliyetçilik akımının etkisiyle ilk
isyan Sırplar tarafından çıkarılmıştı. Ancak en sistemli ayaklananlar Yunanlılar olmuştur. Sırpların ayaklanmasında Rusya etkin rol oynarken Yunan ayaklanmasında bütün Avrupa’nın desteği olmuştur.
4.
Bu durum aşağıdaki yargılardan hangisini doğrulamaz?
Avrupalıların Yunan ayaklanmasına destek vermeleri onların,
A) Devletin bir iç isyanı bile bastıramayacak durumda
olduğu
I. Yunanistan üzerinde nüfuz kurma,
II. Doğu Akdeniz’deki çıkarlarını koruma,
B) İsyanın kısa sürede bastırıldığı
III. Yunanlılara hayranlık duyma
C) Devletin kendi valisine söz geçiremediği
D) Merkezi otoritenin sarsıldığı
özelliklerinden hangileri doğrudan etkili olmuştur?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız III
E) II ve III
E) Valinin askeri güce sahip olduğu
C) I ve II
5.
2.
II. iç sorunun dış sorun olması,
III. kısa sürede bastırılması
I. Avrupa devletlerince desteklenmesi,
sonuçlarından hangilerini doğurmuştur?
II. Fener Rum Patrikhanesince desteklenmesi,
III. iç isyan olması
A) Yalnız I
D) I ve II
özelliklerinden hangileri, isyanın kısa sürede büyümesinde etkili olmuştur?
D) I ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
C) Yalnız III
Osmanlı Devleti yabancı dil bilen Rumları tercümanlık
gibi devlet hizmetlerinde memur olarak görevlendirmiştir.
Osmanlı Devleti'nin bu uygulaması,
I. memur olabilmek Türk olma şartının öne sürülmediği,
II. yönetimde ırk ayrımcılığı yapılmadığı,
İngiltere, Rusya ve Fransa 1827 tarihinde Osmanlı
topraklarında başlayın Rum isyanını destekleme konusunda anlaşmışlar ve “Yunanistan’ın özerk bir
prenslik olmasını ve Türklerin Yunanistan topraklarından tamamen çıkarılmasını” istemişlerdir. Osmanlı
Devleti'nin bu teklifi reddetmesi üzerine bu ülkeler donanmalarını Akdeniz’e göndererek Navarin’de bulunan Osmanlı donanmasını yakmışlardır.
Avrupa devletlerinin bu tutumu,
I. Osmanlı Devleti'nin iç işlerine karışmışlardır.
II. İsyanda taraf olmuşlardır.
III. tercümanlık hizmetinde sadece Rumların görev
aldığı
III. Sorunun barışçıl yöntemlerle çözümünden yana
tutum benimsenmişlerdir.
A) Yalnız I
A) Yalnız I
yargılarından hangilerini doğrular?
D) I ve III
170
B) Yalnız II
E) I, II ve III
6.
3.
Yunan İsyanı’nın İngiltere, Fransa ve Rusya tarafından desteklenmesi,
I. uluslar arası kamuoyu oluşturulması,
1821 Yunan İsyanı’nın,
A) Yalnız I
Yunan isyanını bastıramayan II. Mahmut, Mısır valisi
Mehmet Ali Paşa’dan yardım istemiş; ancak Mehmet
Ali Paşa, Mora ve Girit valiliklerinin kendisine verilmesi şartıyla yardım göndermiştir.
B) Yalnız III
E) II ve III
C) I ve II
yargılarından hangilerini doğrular?
D) I ve III
B) Yalnız III
E) II ve III
C) I ve II
7.
Durum : 1815 Viyana Kongresinde bir araya gelen İngiltere, Rusya, Avusturya ve Prusya devletleri Fransız ihtilaliyle yaygınlaşan milliyetçilik
fikrini desteklememe; hatta hangi ülkede çıkarsa yardım göndererek isyanı birlikte bastırma kararı almışlardır.
Olay
9.
Akkerman Sözleşmesinin,
I. Sırbistan’ın muhtariyeti onaylanacak.
II. Sırbistan’a bir anayasa verilecek.
: İngiltere, Rusya ve Fransa 1827 tarihinde
Osmanlı topraklarında başlayan Rum isyanını destekleme konusunda anlaşmışlar ve
“Yunanistan’ın özerk bir prenslik olmasını ve
Türklerin Yunanistan topraklarından tamamen çıkarılmasını” kararlaştırmışlardır.
Durum ile olay karşılaştırıldığında, İngiltere ve
Fransa’nın bu tutumuyla ilgili,
I. İkiyüzlü politika izlemektedirler.
II. Kendi çıkarları doğrultusunda hareket etmektedirler.
III. Eflak ve Buğdan’a Rusya’nın onayı alındıktan
sonra yerli beylerden voyvoda tayin edilecek.
hükümlerinden hangileri Osmanlı'nın çıkarlarıyla
çelişir niteliktedir?
A) Yalnız I
D) I ve III
A) Yalnız III
D) II ve III
B) I ve II
C) I ve III
Avrupa devletlerinin bu istekleri aşağıdakilerden
hangisine bir hazırlık niteliğindedir?
E) I, II ve III
Mehmet Ali Paşa’nın Yunan isyanını bastırarak Girit
ve Mora’ya hâkim olması Rusya’nın menfaatlerine aykırı düşüyordu. I. Nikola “Bizans Yolu” adı verilen projesini gerçekleştirmek için Prut Nehri boylarına asker
yığmaya başladı. Arkasından Osmanlı Devleti'ne bir
ültimatom göndererek Bükreş Antlaşması’nın bazı
maddelerinde değişiklik yapılmasını istedi. Osmanlı
Devleti bunu kabul etmek zorunda kaldı.
A) Osmanlı Devleti'nin içte ve dışta güç kazanmasına
B) Müslüman olmayanlarının devlet işlerinde temsil
gücünün artırılmasına
C) Osmanlı Devleti'nin Avrupa devletler hukukundan
yararlanmasına
D) Balkanlardaki Osmanlı topraklarının parçalanmasına
E) Osmanlı Devleti'nin bir Avrupa devleti sayılmasına
11. 22 Mart 1829 tarihinde Avrupalı devletler ilan ettikleri
Londra Protokolüyle bağımsız bir Yunan devleti kurulmasını istemişler; ancak Osmanlı Devleti bu protokol
hükümlerini reddetmiştir.
Bu durum, Rusya’yla ilgili,
I. Avrupa Devletleri'nden çok kendi menfaatleri doğrultusunda hareket etmektedir.
Osmanlı Devleti'nin protokol hükümlerini reddetmesinin nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
II. Osmanlı Devleti'ni hem askeri hem de diplomatik
olarak sıkıştırmaktadır.
A) Avrupa devletleri arasındaki görüş birliğinden yararlanmak istemesi
III. Osmanlı Devleti'nin Balkanlarda nüfuzunu ortadan kaldırmak istemektedir.
yargılarından hangilerini doğrular?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız III
B) İç işlerine karışılmasına karşı olması
C) Dünyadaki siyasi bloklaşmalara karşı olması
D) Yerel yönetimlerin yetkilerini artırmak istemesi
C) I ve II
E) Ruslarla iyi ilişkiler kurmak istemesi
E) I, II ve III
C - A - C
l
B - D - C
C) I ve II
E) I, II ve III
letler Londra’da toplanarak bir protokol imzalamışlardır. Protokole göre Mora ve çevresi ile Kiklat adalarından meydana gelecek bağımsız bir Yunan devleti kurulacak; bu devlet Avrupalı devletlerce belirlenecek
Hıristiyan bir prens tarafından yönetilecek ve her yıl
Osmanlı Devleti'ne belirli bir miktar vergi verecekti.
Öncülleri Osmanl› aç›s›ndan olumlu veya olumsuz olarak de¤erlendiriniz.
8.
B) Yalnız III
10. Osmanlı-Rus Savaşı devam ettiği sırada Avrupalı dev-
III. Osmanlı toprak bütünlüğünün korunması taraftarıdırlar.
yargılarından hangilerini doğrulamaz?
Rusya’nın baskıları sonucunda Türk ve Rus temsilciler arasında 7 Ekim 1826 tarihinde Akkerman Sözleşmesi imzalanmıştır.
l
A - E
l
E - D - B
171
05.4 EN UZUN YÜZYIL (1800 - 1922)
1.
1828-29 Rus Savaşında alınan yenilgi sonrasında yapılan Edirne Antlaşması'yla Mora bağımsız olmuş bu
şekilde Mehmet Ali Paşa’nın bölgedeki valiliği de sona
ermişti. Mehmet Ali Paşa’nın Mora yerine Suriye ve
Girit valiliklerini üzerine alma isteği II. Mahmut tarafından reddedince, Mehmet Ali Paşa Osmanlı Devleti'ne
karşı savaş açmış ve Konya yakınlarında yapılan savaşta Osmanlı ordusunu yenmiştir.
4.
• Osmanlı Devleti savaşa girerse Rusya donanmasıyla yardıma gelecektir.
• Rusya savaşa girerse, Osmanlı Devleti Rusya lehine boğazları kapatacaktır.
• Antlaşma sekiz yıl yürürlükte kalacaktır.
Bu durumun,
Bu durum aşağıdaki yargılardan hangisini doğrulamaz?
I. Merkezi otorite zayıflamıştır.
II. Osmanlı ordusu vali ordusunu yenebilecek güçte
değildir.
A) Rusya’nın boğazlardan geçişinin kolaylaştığı
B) Rusya’nın boğazlar konusunda söz hakkı elde ettiği
III. Yenilgiler iç hesaplaşmalara yol açmıştır.
C) Boğazların sekiz yıl Rusya egemenliğinde kalacağı
yargılarından hangilerini doğruladığı savunulabilir?
A) Yalnız I
D) II ve III
2.
B) Yalnız II
D) Osmanlı Devleti'nin boğazlar üzerindeki egemenliğini bir başka devletle paylaştığı
C) I ve II
E) I, II ve III
Mehmet Ali Paşa isyanında İngiltere ve Fransa’nın ikiyüzlü tutumunu gören Osmanlı Devleti Ruslardan yardım istemişti. Rus donanmasının boğazlara demir attığını gören İngiltere hemen barış yapılmasını sağlamış ve Osmanlı Devleti’yle Mehmet Ali Paşa arasında
barış antlaşması yapılmıştır.
E) Osmanlı Devleti'nin egemenlik haklarından taviz
verdiği
5.
Bu durum XIX. yüzyılda Osmanlı Devleti’yle ilgili,
II. Osmanlı'nın diplomatik atağı barış yapılmasını
sağlamıştır.
I. iç isyanların sayıca arttığı,
II. kendi içindeki isyanları bastırabilecek güce sahip
olmadığı,
III. İç soruna Avrupalı devletler müdahale etmiştir.
D) II ve III
3.
B) Yalnız II
II. isyanlarda dış güçlerin etkisinin artması,
III. Hıristiyan halka inanç özgürlüğü verilmesi
durumlarından hangilerinin etkili olduğu savunulamaz?
D) I ve III
172
yargılarından hangilerini doğrular?
E) I, II ve III
I. siyasi varlığını koruyamayacak hale gelmesi,
A) Yalnız I
III. yaşanan tüm iç sorunların dış sorun haline geldiği
C) I ve II
XIX. yüzyılda Osmanlı Devleti’nin ulusçuluk akımlarına karşı etkisiz kalmasında,
B) Yalnız III
C) I ve II
E) I, II ve III
• Kabakçı Mustafa İsyanı Rusçuk Ayanı Alemdar
Mustafa Paşa tarafından,
• Kavalalı Mehmet Ali Paşa’nın isyanı ise Avrupalı
devletlerin girişimleriyle bastırılabilmiştir.
I. İngiltere Rusların boğazlara inmesinden rahatsız
olmuştur.
A) Yalnız I
XIX. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde,
• Mora’da Yunan isyanı Mısır Valisi Mehmet Ali Paşa tarafından,
Bu durum,
yargılarından hangilerini doğrular?
Osmanlı Devleti’yle Rusya arasında imzalanan Hünkâr İskelesi Antlaşması’nda yer alan hükümlerden bazıları şunlardır:
A) Yalnız I
D) II ve III
6.
B) Yalnız II
C) I ve II
E) I, II ve III
Sanayileşmiş Avrupa ülkelerinin hammadde ve pazar arayışına girmeleri Osmanlı Devleti’nde,
I. egemenlik alanının daralması,
II. egemenlik anlayışının değişmesi,
III. ekonomik egemenliğin zayıflaması
sonuçlarından hangilerini doğurmuştur?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
7.
Mehmet Ali Paşa’nın 1838’de bağımsızlık ilan etmesi
üzerine II. Mahmut Mehmet Ali Paşa’ya savaş açtı. Nizip’te yapılan savaşı Mehmet Ali Paşa kazandı. Hünkâr İskelesi Antlaşması gereği Rusya’nın Boğazlara
inmesinden çekinen İngiltere ve Fransa 1840’ta
Londra’da bir konferans toplanmasını sağladılar.
Avusturya ve Prusya’nın da katıldığı konferans sonunda Londra Antlaşması imzalandı.
9.
XIX. yüzyılda Avrupalı devletler Mora İsyanı’nı destekledikleri halde Mısır Kavalalı Mehmet Ali Paşa’nın isyanına ters tepki verdikleri görülmüştür.
Bu durum Avrupalı devletlerle ilgili,
I. Osmanlı Devleti’nin iç işlerine karıştıkları,
II. Akdeniz’de kendi kontrolleri dışında bir gücün
varlığına taraftar olmadıkları,
III. Osmanlı topraklarının tamamında iç isyanlar çıkardıkları,
Bu durum aşağıdaki yargılardan hangisini doğrulamaz?
A) Osmanlı Devleti'nin iç sorununu tek başına çözemediği
IV. Osmanlı Devleti’nin bağımsız devlet anlayışını
destekledikleri,
C) İç sorunun dış soruna dönüşmeye başladığı
yargılarından hangilerini doğrular?
V. Osmanlının toprak bütünlüğünün korunmasından
yana politika izledikleri
B) Osmanlı Devleti'nin toprak bütünlüğünü korumak
amacıyla ittifaklar kurduğu
D) Boğazların Rusya’nın denetimine bırakıldığı
A) I ve II
E) İngiltere ve Fransa’nın Rusya’yı bir tehdit unsuru
olarak kabul ettiği
B) II ve III
D) IV ve V
C) III ve IV
E) I, II ve III
Paragrafta verilen mesaj Osmanl› topraklar›n›n korunmas›yla ilgilidir. Gerek iç ve gerekse d›fltan gelecek
tehlikelere karfl› ‹ngiltere ve Fransa'n›n Osmanl›'n›n yan›nda yer almas› vurgulanmaktad›r.
8.
İngiltere, Fransa, Rusya, Avusturya ve Prusya’yla Osmanlı Devleti arasında imzalanan 1841 Londra Boğazlar Sözleşmesi’ne göre,
10. Balta Limanı Ticaret Antlaşması’na kadar İngilizler ti-
• Boğazlar barış zamanında bütün devletlerin savaş gemilerine kapalı, ticaret gemilerine açık olacaktı.
caret mallarını limanlara kadar getirebiliyorlardı ve bu
malların dağıtımını yerli tüccarlar yapıyordu. Ancak
Balta Limanı Ticaret Antlaşması’na göre İngiliz tüccarlar hiçbir kısıtlama olmaksızın her türlü malı tüm Osmanlı topraklarında hem iç hem de dış ticaret amacıyla satabileceklerdi.
I. Rusya’nın Boğazlar üzerinden Akdeniz’e inmesine ortam hazırlanmıştır.
I. ticaret gelirlerinin daha çoğunun yabancılara gitmesi,
• Boğazlar Osmanlı egemenliğinde kalacak,
Bu durumun,
Bu durum,
II. yabancıların Osmanlı iç piyasasına hakim olması,
II. Osmanlı Devleti Boğazlarla ilgili tek başına karar
alabilme özelliğini kaybetmiştir.
III. yerli tüccarların ticaret gelirlerinin artması
III. Boğazlar uluslar arası statü kazanmıştır.
yargılarından hangilerini doğrulamaz?
A) Yalnız I
D) II ve III
B) Yalnız II
sonuçlarından hangilerini doğurduğu savunulamaz?
A) Yalnız I
C) I ve II
D) II ve III
E) I, II ve III
E - E - B l
C - C - D
l
D - A
l
A - B
B) Yalnız III
C) I ve II
E) I, II ve III
173
05.5 EN UZUN YÜZYIL (1800 - 1922)
1.
4.
XIX. yy.’da Osmanlı Devleti’nde,
I. ithalat vergileri düşürülmüş,
II. yeni fabrikalar kurulmuş,
A) Avrupa’da sürekli elçilikler açılması
III. dışarıdan bol ve ucuz mallar iç piyasaya girmiştir.
B) Zararlı derneklerin kurulması
Bunlardan hangileri, dış ticaret dengesini olumsuz
yönde etkilemiştir?
A) Yalnız I
D) I ve II
2.
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Avrupa’ya öğrenci gönderilmesi
D) Yabancı okulların açılması
C) Yalnız III
XIX. yy.’da Osmanlı Devleti’nde Müslüman olmayanları memnun edecek çeşitli düzenlemeler yapılması,
E) Islahatlarda batılı uzmanlardan yararlanılması
5.
I. Anayasal yönetime geçiş doğrultusunda önemli
bir adım atılmıştır.
II. ülke bütünlüğünün korunması,
II. Yönetim anlayışı batılı bir anlayışla yeniden ele
alınmıştır.
III. ulusçu akımların yaygınlaştırılması
A) Yalnız I
D) I ve III
3.
B) Yalnız III
E) II ve III
I. Kültür çatışmasına ortam hazırlanmıştır.
II. Toplumun bazı kesimlerinin tepkisinden çekinilmiştir.
III. Geleneklere bağlı kalınmıştır.
yargılarından hangilerini doğruladığı savunulabilir?
D) II ve III
174
yargılarından hangilerini doğrulamaz?
A) Yalnız III
D) II ve III
Bu durum,
B) Yalnız II
III. Halkın yönetime katılımı sağlanmıştır.
C) I ve II
Tanzimat Döneminde bir taraftan medreseler varlığını
sürdürürken diğer yandan batı tarzında okullar açılmıştır.
A) Yalnız I
Tanzimat Fermanı ile her gücün üstünde bir kanun gücünün bulunduğu ilkesi kabul edilmiştir.
Bu durum,
I. Avrupa devletlerinin desteğinin sağlanması,
amaçlarından hangilerine yöneliktir?
Osmanlı Devleti'nde Batı eğitim sisteminin tanınmasında aşağıdakilerden hangisinin katkısı olmamıştır?
C) I ve II
E) I, II ve III
6.
B) I ve II
C) I ve III
E) I, II ve III
XIX. yy.’da Osmanlı Devleti’nde tarihle ilgilenen yazarlar, Türk tarihinin sadece Osmanlı Döneminde kalan
bölümü üzerinde durmuşlar ve Türk tarihini bir Osmanlı tarihi gibi gösterme çabasına girmişlerdir.
Son dönem Osmanlı tarihçilerindeki bu anlayışın
aşağıdakilerden hangisini engellediği savunulabilir?
A) Çeşitli etnik grupların birbiriyle kaynaşmasını
B) Osmanlı toplumunda ulus bilincinin yerleşmesini
C) İmparatorluğun ayakta tutulmasını
D) Osmanlı'ların İslâm kültür ve uygarlığına yaptıkları
katkının ortaya konulmasını
E) Birlik ve beraberliği güçlendirme çalışmalarını
7.
10. Osmanlı Devleti'nde halkın yenilik hareketlerinde ön-
Kırım Savaşı sırasında Avrupalılardan ilk kez borç
para alınması aşağıdakilerden hangisinin bir kanıtı olamaz?
cülük ettiği görülmediği gibi, genelde yenilik karşıtı isyanlara karıştığı görülmüştür.
Osmanlı Devleti'nde,
A) Ekonomik olarak Avrupa’ya bağımlı hale gelindiğinin
I. halkı yönlendirecek aydın bir sınıfın bulunmaması,
B) Gelir gider dengesinin sarsıldığının
C) Savaşların maliyeye ağır bir yük getirdiğinin
II. yenilik karşıtlarının toplumda yer bulabilmesi,
D) Osmanlı maliyesinin kendi kendine yeterliliğini
kaybettiğinin
III. XIX. yüzyılda okuma yazmanın önem kazanması
durumlarından hangilerinin gelenekçi bir halk yerine yenilikçi bir halk anlayışının ortaya çıkmasında etkili olduğu ileri sürülemez?
E) Hazine gelirlerini artırıcı tedbirler alındığının
Seçenekler olumluluk veya olumsuzluk bildirme olarak de¤erlendirildi¤inde cevab› bulmak kolaylaflacakt›r.
8.
A) Yalnız I
D) II ve III
C) I ve II
E) I, II ve III
Kırım Savaşı Osmanlı Devleti'yle Rusya arasında yapıldığı halde zamanla bu savaşa İngiltere, Fransa,
Avusturya ve Piyemonte Krallığı da dahil olmuştur.
Bu durum aşağıdakilerden hangisiyle açıklanamaz?
11. 1876 Anayasası ile din, dil, ırk ve mezhep farkı gö-
A) Osmanlı Devleti'nin denge politikası izlemesiyle
zetmeksizin herkesin Osmanlı sayılmasının aşağıdaki amaçlardan hangisine yönelik olduğu söylenemez?
B) Savaşın uluslar arası çıkarları zedelemesiyle
C) Avrupa devletlerinin Osmanlı Devleti konusunda
Rusya ile görüş ayrılıkları içinde olmalarıyla
A) Ulusçuluk bilincini geliştirmeye
D) Osmanlı Devleti'nin mutlakıyetle yönetilmesiyle
B) Ulusal birlik ve beraberliği korumaya
E) Balkan politikasında Rus menfaatlerinin Avrupa
devletlerinin menfaatleriyle çakışmasıyla
9.
B) Yalnız II
C) Ülke bütünlüğünü korumaya
D) Devletle toplum arasındaki bağları güçlendirmeye
E) Halkı yönetime katmaya
Kırım Savaşının başlaması sonrasında İngiltere ve
Fransa donanmaları Osmanlı'ya destek vermek amacıyla Çanakkale Boğazı’ndan geçerek İstanbul’a gelmişlerdi. Bu duruma tepki gösteren Rusya 1841
Londra Boğazlar Sözleşmesi’nin ihlal edildiğini ileri
sürerek Sinop’taki Osmanlı donanmasını yakmıştır.
Bu durum,
I. Rusya uluslar arası antlaşmalara sadıktır.
12. XIX. yüzyılda Osmanlı Devleti’nin sınırlarının hızla
daralmasının aşağıdakilerden hangisinde doğrudan bir artışa sebep olduğu ileri sürülemez?
II. İngiltere ve Fransa Osmanlı Devleti'nin toprak bütünlüğünden yana politika izlemektedir.
III. Rusya Karadeniz’de farklı donanmalar bulunmasını menfaatlerine aykırı görmektedir.
A) Kilometrekare başına düşen insan sayısında
B) Kaybedilen yerlerden gelen göçlerde
yargılarından hangilerine bir kanıt olamaz?
A) Yalnız I
D) II ve III
B) Yalnız II
C) Anadolu’daki etnik çeşitlilikte
D) Köyden kente yapılan göçlerde
C) I ve II
E) Anadolu’daki köy ve mahalle sayısında
E) I, II ve III
E - C - C
l
B - A - B
l
E - D - A
l
C - A - D
175
05.6 EN UZUN YÜZYIL (1800 - 1922)
1.
Osmanlı Devleti'nin izlediği denge politikasının
başarıya ulaşmasında,
4.
I. Avrupa devletleri arasında görüş ayrılıklarının
bulunması,
A) Balkan yarımadasını Slavlaştırmaya çalışma
B) Açık ve sıcak denizlere çıkmak isteme
II. Doğu Akdeniz’deki çıkarların çakışması,
C) Ortodoksların haklarını korumaya çalışma
III. I. Meşrutiyetin ilan edilmesi
D) Osmanlı ülkesindeki hürriyetçi fikirleri destekleme
olgularından hangileri doğrudan etkili olmuştur?
A) Yalnız I
D) I ve II
2.
B) Yalnız II
E) Osmanlı ülkesindeki ıslahatları yetersiz bulma
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Avrupa’da meydana gelen,
I. Reform Hareketleri,
5.
II. Sanayi İnkılabı,
III. Fransız İhtilali
gelişmelerinden hangileri, Osmanlı Devleti’nin
parçalanması ve çöküşünün hızlanmasında etkili
olmuştur?
A) Yalnız I
D) II ve III
B) Yalnız II
XIX. yy.’da Rusya’nın Osmanlı Devleti’ne karşı izlediği aşağıdaki politikalardan hangisi, diğerlerinin sebebini oluşturur?
Osmanlı Devleti'nde bir çok savaş, mücadelenin yapıldığı coğrafyaya göre isim alırken, XVI. yy.’dan XIX. yy.
sonlarına kadar bir çok savaşın yıllara göre isimlendirildiği görülmüştür.
Bu isimlendirmenin ortaya çıkmasında,
I. Osmanlı Devleti'nin gücünü yitirmesi sonucunda
savaş sürelerinin uzaması,
C) Yalnız III
E) I, II ve III
II. savaşların geniş bir coğrafyada yapılması,
III. askeri alanda ıslahatlar yapılması
durumlarından hangileri etkili olmuştur?
A) Yalnız I
3.
1798 tarihinde Fransa’nın Mısır’ı işgaliyle yardıma gelen Rusya ve İngiltere 1806-1812 Savaşlarının ilk yıllarında Osmanlı'nın karşısında yer almışlar, savaşın
ilerleyen yıllarında ise İngiltere Osmanlı'nın, Fransa
ise Rusya’nın yanında yer almıştır.
Bu durum, aşağıdakilerden hangisinin bir kanıt
olamaz?
A) Devletlerarası ilişkilerde dostluklar değil, çıkarlar
ön plandadır.
B) Avrupalı Devletlerin Osmanlı Devleti ile ilgili çıkarları çakışmaktadır.
C) Denge politikası geçerliliğini korumaktadır.
D) Osmanlı Devleti’nin ittifak yaptığı devletler sürekli
değişmiştir.
E) Rusya Osmanlı Devleti’nin toprak bütünlüğünden
yana politika izlemektedir.
176
D) II ve III
6.
B) Yalnız III
C) I ve II
E) I, II ve III
I. Kırım
II. Mora
III. Sırbistan
IV. Bulgaristan
V. Romanya
devletlerinden hangisinin bağımsız olmasında,
Rusya’nın “Panislavizm” siyasetinin etkili olduğu
söylenemez?
A) I
B) II
C) III
D) IV
E) V
7.
10. Avrupa devletlerinin Osmanlı Devleti’ne karşı izledik-
XX. yy.’da Osmanlı Devleti’nde küçük sanayi atölyelerinin ortadan kalkarak işsiz insan sayısının
artmasında,
leri politikalardan bazıları şunlardır:
I. Viyana Kongresi’nde milliyetçi akımları desteklememe kararı aldıkları halde Yunanistan’ın bağımsızlığını destekleme
I. dışarından bol ve ucuz sanayi ürünü mal gelmesi,
II. hammadde ihracatının kısıtlanması,
II. Kırım Savaşı sırasında Rusya’ya karşı, Osmanlı
Devleti’ni destekleme
III. ticaretin genelde azınlıkların elinde olması
gelişmelerinden hangileri etkili olmuştur?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız III
III. Kendi sömürgelerindeki milletlere tanıdıkları haklar çok az olduğu halde, Osmanlı Devleti'nde
azınlıklara verilen hakları çok az bulma
C) I ve II
E) I, II ve III
Bunlardan hangileri, Avrupalı devletlerin “İki yüzlü
politika izledikleri” yargısını doğrular niteliktedir?
A) Yalnız I
D) I ve III
8.
C) I ve II
E) I, II ve III
Paris Antlaşması'nda yer alan,
I. Osmanlı Devleti’nin Avrupa devletler hukukundan
yararlanmasının kabul edilmesi,
11. Osmanlı Devleti'yle ilgili aşağıda verilen gelişme-
II. Osmanlı Devleti'nin bir Avrupa devleti sayılması,
lerden hangisi Avrupa’dan etkilenildiğinin bir kanıtı olamaz?
III. Avrupa devletlerinin, Osmanlı Devleti'nden azınlık
haklarının yeniden düzenlenmesini istemeleri
A) Tanzimat Fermanı’nın ilan edilmesi
hükümlerinden hangilerinin, Osmanlı toprak bütünlüğünün zedelenmesine ortam hazırladığı savunulabilir?
A) Yalnız I
D) II ve III
9.
B) Yalnız III
B) Yalnız III
B) Avrupa’dan çeşitli kanunların alınması
C) Meşrutiyet’in ilan edilmesi
C) I ve II
D) Kız çocukları için eğitim veren okulların açılması
E) I, II ve III
E) Sened-i İttifak’ın imzalanması
12. Tersane Konferansı’nda Avrupalı devletlerce Balkan
I. Osmanlı Devleti'nin bir Avrupa devleti sayılması
sorununun gündeme alındığı sırada, Osmanlı Devleti
I. Meşrutiyeti ilan etmiş ve azınlıklara da yönetime katılma hakkı tanımıştır.
III. Rusya’nın Karadeniz’de savaş gemisi ve tersane
bulundurmasının yasaklanması
I. Avrupalı devletlerin iç işlerimize karışmasını önleme,
Paris Antlaşması'nda yer alan,
II. Avrupa Devletlerinin, Osmanlı Devleti'nden azınlık haklarının yeniden düzenlenmesini istemeleri
Bu gelişme,
II. toprak bütünlüğünü koruma,
hükümlerinden hangileri, Rusya’nın “Sıcak denizlere inme” politikasına bir süre için set çekildiğini kanıtlar niteliktedir?
A) Yalnız I
D) II ve III
B) Yalnız II
III. meclisin devamlılığını sağlama
amaçlarından hangileriyle açıklanamaz?
C) Yalnız III
A) Yalnız I
E) I, II ve III
D - D - E
l
B - C - A
D) I ve III
l
A - B - C
l
B) Yalnız III
D - E - B
C) I ve II
E) I, II ve III
177
05.7 EN UZUN YÜZYIL (1800 - 1922)
1.
Napolyon’un Mısır’ı işgalinde İngiltere ve Rusya tereddütsüz bir şekilde yardıma gelmişler ve Fransa’nın Mısırdan çıkarılmasında etkin rol oynamışlardır.
4.
– Ayanlar hükümetin emirlerine uyacaklar, uymayan olursa cezalandırılacak,
İngiltere ve Fransa’nın yardıma gelmesi,
– Ayanlar padişaha bağlı kalacaklar,
I. Avrupa devletlerinin Doğu Akdeniz’deki çıkarlarının çakışması,
– İstanbul’da bir Yeniçeri isyanı çıkarsa ayanlar gelip bastıracak,
II. Osmanlı Devleti'nin, topraklarını tek başına koruyamayacak durumda olması,
– Ayanlar asker ve vergi toplanmasına yardım edecekler,
III. Avrupa’daki çekişmelerin Avrupa dışına taşması
– Ayanlar ıslahatları destekleyeceklerdir.
etkenlerinden hangileriyle açıklanabilir?
A) Yalnız I
D) II ve III
2.
B) Yalnız III
Sened-i İttifak’ta yer alan bu hükümler, aşağıdakilerden hangisine bir kanıt olamaz?
C) I ve II
E) I, II ve III
A) Padişahın, yetkilerinden bir kısmını ayanlara vererek sorumluluğunu azaltmak istediğine
B) Devletin eyaletlerden asker alırken ayanlardan
yardım istediğine
Osmanlı Devleti'nin Dağılma Döneminde çıkan Sırp
isyanında Avusturya, Rusya ve Fransa’nın kışkırtmaları etkili olmuştur.
C) Padişahın, yenilik yaparken ayanların desteğine
ihtiyaç duyduğuna
Bu durum,
D) Eyaletlerden vergi toplarken ayanlardan yardım istediğine
I. Avrupa devletlerinin Fransız ihtilal fikirlerini her
dönemde destekledikleri,
II. Osmanlı topraklarında yaşayan azınlıkların Fransız ihtilali ilkelerinden etkilendikleri,
III. Osmanlı topraklarında yaşayan azınlıkların dış
devletler tarafından yönlendirildiği
yargılarından hangilerini doğrular?
A) Yalnız I
D) II ve III
3.
B) Yalnız III
E) Padişahın, merkezi otoriteyi güçlendirmek istediğine
Osmanl› Devleti'nde padiflahlar mutlak otorite sahibidirler. Bu yetkiler paylafl›lamazd›.
C) I ve II
E) I, II ve III
Rum isyanlarının temelinde 1814 yılında Rusya’nın
Odessa şehrinde kurulan Filik-i Eterya Derneğinin kışkırtmaları etkili olmuştur. Daha sonra Rusya, İngiltere
ve Fransa’nın da destek vermesiyle Mora isyanı büyümüştür.
5.
Bu durum,
Osmanlı Devleti'yle Rusya arasında yapılan 18061812 Savaşları sonucunda Sırbistan’a özerklik; 18281829 Savaşları sonucunda Yunanistan’a bağımsızlık
verilmiştir.
II. isyanlarda iç etkenlerden çok dış etkenlerin rol
oynadığı,
A) Rusya’nın Balkanlara yön vermek istemesiyle
I. Osmanlı toprak bütünlüğünün tehdit edildiği,
III. Osmanlı topraklarındaki azınlıkların büyük devletlerin emellerine alet olduğu
yargılarından hangilerini doğrular?
A) Yalnız I
178
II. Mahmut’un ayanlarla imzaladığı Sened-i İttifak’ta
yer alan hükümlerden bazıları şunlardır:
D) I ve III
B) Yalnız III
C) I ve II
E) I, II ve III
Bu durum, aşağıdaki etkenlerden hangisiyle açıklanamaz?
B) Rusya’nın hürriyetçi düşüncelere saygılı olmasıyla
C) Rusya’nın, Ortodoksların koruyucusu olmak istemesiyle
D) Rusya’nın Balkanları Slavlaştırmak istemesiyle
E) Rusya’nın sıcak denizlere inme politikasıyla
6.
Mehmet Ali Paşanın isyanı ve Osmanlı ordusunu yenmesi üzerine, İngiltere ve Fransa’ya güvenmeyen Osmanlı Devleti Rusya’dan yardım istemiş ve Ruslarla,
Boğazlarla ilgili Hünkâr İskelesi Antlaşması'nı yapmıştır.
Bu durum,
I. Boğazlarda bir dış devlet söz sahibi olmuştur.
II. Avrupalı devletlere karşı denge siyaseti takip edilmiştir.
III. Boğazlar bölgesi sorun olmaktan çıkmıştır.
yargılarından hangilerini doğrular?
A) Yalnız I
D) I ve III
7.
B) Yalnız III
C) I ve II
D) Anayasacılığın başlangıcı sayılan Tanzimat Fermanı’nın ilan edilmesi
E) Milliyetçi isyanların yaygınlaşması
II. üyelerini padişahın seçtiği ve ömür boyu görevde
kalabilen ayan meclisinin bulunması,
Bunlardan hangileri, işsizliğin artmasında etkili olmuştur?
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Yalnız III
1838 tarihinde İngilizlerle imzalanan Balta Limanı
Ticaret Antlaşması'na göre,
I. ihracattan alınan vergi % 12,
II. ithalattan alınan vergi % 5,
III. yerli tüccarlardan alınan iç gümrük vergisi % 8
olarak belirlenmiş, yabancılardan alınan verginin
ise kaldırılması kararlaştırılmıştır.
Bunlardan hangileri, “Osmanlı pazarlarına yabancı
tüccarlar egemen olacaktır” yargısını kesin doğrular?
D) I ve II
C) Sened-i İttifak ile ayanların varlığının tanınması
I. Kanun-ı Esasi ile halka yönetimde söz hakkının
tanınması,
III. hammadde ihracatı kısıtlanmıştır.
A) Yalnız I
B) II. Abdülhamit’in I. Meşrutiyet Meclisi’ni kapatması
10. Osmanlı Devleti'nde meydana gelen,
II. yönetimde yeni arayışlar artmış,
8.
A) Meşrutiyet karşıtlarınca 31 Mart Ayaklanmasının
çıkarılması
E) I, II ve III
I. küçük sanayi atölyeleri azalmış,
D) I ve II
Aşağıdaki gelişmelerden hangisinin Osmanlı Devleti'nin itibarını arttırdığı söylenebilir?
Bat›l› anlay›fl› benimseyen giriflimlerde bulunmak devletin itibar›n› art›racakt›r.
XIX. yy.’da Osmanlı Devleti’nde,
A) Yalnız I
9.
B) Yalnız II
E) II ve III
E - D - E
C) Yalnız III
l
A - B
l
III. Tanzimat Fermanı'yla, padişahın hukuk gücünün
üstünlüğünü kabul etmesi
gelişmelerinden hangileri, demokratik yönetimin
özellikleriyle bağdaşır?
A) Yalnız I
D) II ve III
B) I ve II
C) I ve III
E) I, II ve III
11. Paris Antlaşması'nda yer alan,
I. Osmanlı Devleti'nin bir Avrupa devleti sayılması
II. Avrupa Devletlerinin, Osmanlı Devleti'nden azınlık haklarının yeniden düzenlenmesini istemeleri
III. Osmanlı Devleti’nin Avrupa devletler hukukundan
yararlanmasının kabul edilmesi
hükümlerinden hangilerinin, Avrupa devletlerinin
Osmanlı Devleti’nin iç işlerine karışmasına ortam
hazırladığı savunulabilir?
A) Yalnız I
C - A - E
l
D) II ve III
D - C - B
B) Yalnız II
C) I ve II
E) I, II ve III
179
05.8 EN UZUN YÜZYIL (1800 - 1922)
1.
XIX. yüzyıl başlarında,
I. Avusturya ve Rusya Osmanlı topraklarını paylaşmak için Sırpları kışkırtmıştır.
4.
A) Osmanlı topraklarının Avrupalı devletlerin pazarı
haline gelmesi
II. Fransız İhtilalinin getirdiği milliyetçilik, eşitlik ve
özgürlük prensipleri Sırplar arasında yaygınlaşmıştır.
B) Yerli mallarda kalitelerin artması
C) Yerli sanayinin güçlenmesi
III. Bölgedeki yöneticilerin halkı rahatsız edici keyfi
uygulamaları olmuştur.
Bunlardan hangileri, Sırp İsyanının sebepleri arasında yer alır?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) İşsiz sayısının azalması
E) Yerli tüccarların ekonomideki payının artması
Seçenekleri olumluluk - olumsuzluk bildirme aç›s›ndan
de¤erlendiriniz.
E) I, II ve III
5.
2.
Osmanlı Devleti'nde XIX. yüzyıldaki,
B) Müslüman olmayanların askerlik yapabilmesi
C) İlk resmi gazetenin çıkarılması
II. meslek okullarının açılması,
D) Yeniçeri Ocağı’nın kurulması
III. yerli malı kullanmanın teşvik edilmesi
E) Koyu bir istibdat yönetiminin uygulanması
durumlarından hangileri yeni ekonomik önlemler
alınmaya çalışıldığının bir göstergesi olabilir?
D) I ve III
B) Yalnız III
Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Devleti'nde II.
Mahmut Döneminde görülen gelişmelerden biridir?
A) İlk Osmanlı matbaasının açılması
I. Feshane’nin açılması,
A) Yalnız I
Aşağıdakilerden hangisi Balta Limanı Ticaret Antlaşması’nın sonuçlarından biridir?
C) I ve II
E) I, II ve III
6.
XX. yüzyıl başlarında II. Abdülhamit’in tahttan indirilmesinde aşağıdakilerden hangisinin etkili olduğu ileri sürülemez?
A) Aydın sınıfla saray arasındaki çekişmenin
3.
C) Otuzbir Mart İsyanı’nın
XIX. yüzyıl başlarında Fransa sömürgecilikte İngiltere
kadar başarılı olamamasına rağmen gücünü koruyor
ve özellikle Osmanlı topraklarına yönelmek amacıyla
ittifaklara giriyordu.
Fransa’nın bu düşünceler doğrultusunda Osmanlı
topraklarında işgal girişimini yaptığı ilk bölge ve
ilk işgal ettiği bölge sıralaması aşağıdakilerden
hangisinde doğru olarak verilmiştir?
İlk girişim
İlk işgal
A)
Mısır
Cezayir
C)
Tunus
Fas
B)
D)
E)
180
B) İttihat ve Terakki Partisinin
Cezayir
Fas
Mısır
Mısır
Cezayir
Fas
D) Taht kavgalarının
E) Koyu bir istibdat yönetiminin uygulanmasının
7.
Osmanlı Devleti'nde III. Selim’in tahttan indirilerek
IV. Mustafa’nın tahta geçirilmesi aşağıdakilerden
hangisinin bir sonucudur?
A) Edirne Olayı
B) Patrona Halil İsyanı
C) Kabakçı Mustafa İsyanı
D) Tepedelenli Ali Paşa İsyanı
E) Kavalalı Mehmet Ali Paşa İsyanı
8.
Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Devleti'nde Tanzimat Döneminde görülen gelişmelerden biridir?
A) Islahat Fermanının ilan edilmesi
hangisiyle Kavalalı İsyanı arasında ilişki kurulamaz?
A) Kütahya Antlaşması
B) Kanun-ı Esasi’nin ilan edilmesi
C) İlk posta örgütünün kurulması
D) Memurların fes, ceket ve pantolon giymesinin zorunlu hale getirilmesi
E) İlk resmi gazetenin çıkarılması
9.
12. Osmanlı Devleti’nde aşağıdaki antlaşmalardan
II. Mahmut Döneminde Anadolu’dan İstanbul’a gelecek olanlara bir çeşit pasaport gibi geçiş belgesi verilmesi uygulamasına geçilmiştir.
Bu geçiş belgesine ne ad verilirdi?
B) Hünkâr İskelesi Antlaşması
C) Balta Limanı Antlaşması
D) 1856 Paris Antlaşması
E) 1840 Londra Konferansı
13. 31 Mart Olayı ile ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi doğrudur?
A) İstibdat yönetimi sona erdirilmek istenmiştir.
A) Müsadere
B) İttihat ve Terakki Partisi mensuplarının yönetime
karşı isyanlarıdır.
C) Berat
D) Azınlık hakları genişletilmek istenmiştir.
C) Meşrutiyet karşıtlarınca başlatılmıştır.
B) Mürur Tezkeresi
E) Yenilik taraftarlarınca başlatılmıştır.
D) Muharrem Kararnamesi
E) İltizam
10. Osmanlı Devleti’yle Rusya arasında yapılan Kırım
Savaşı’nda aşağıdaki devletlerden hangisi tarafsız
kaldığı halde savaş sonrasında toplanan Paris Barış Konferansına katılarak alınan kararlarda etkili
olmuştur?
A) İngiltere
C) Piyemonte
B) Prusya
E) Fransa
D) Avusturya
14. XIX. yüzyıl başlarındaki gelişmelerden bazıları şunlardır:
I. II. Abdülhamit’in istibdat yönetimi uygulanmaya
devam etmiştir.
II. İngiltere ile Rusya arasında Reval Görüşmeleri
yapılmıştır.
III. Ayrılıkçı isyanlar yaygınlaşmıştır.
Bunlardan hangileri İttihat ve Terakki Partisi’nin II.
Meşrutiyeti ilan ettirmek için isyan çıkarmalarında
etkili olmuştur?
A) Yalnız I
11. Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Devleti’nde ana-
D) I ve III
B) Yalnız III
C) I ve II
E) I, II ve III
yasal yönetime geçildiğinin kanıtıdır?
A) Senedi İttifak’ın imzalanması
15. Aşağıdaki antlaşmalardan hangisi Balkan Savaş-
B) Tanzimat Fermanı’nın ilanı
larıyla en az ilişkilidir?
C) Islahat Fermanı’nın ilanı
D) Kanunu Esasi’nin ilanı
A) İstanbul
E) Muharrem Kararnamesi’nin ilan edilmesi
E - E - A
l
A - C - D - C
D) Atina
l
A - B - B - D
l
B) Uşi
D - C - E - B
E) Bükreş
C) Londra
181
05.9 EN UZUN YÜZYIL (1800 - 1922)
1.
XIX. yüzyılda yaşanan,
I. Mısır İsyanı'na İngiltere ve Fransa'nın müdahale
etmesi,
4.
III. Rusya'nın Balkanlarda Panslavist politikalar izlemesi
III. Medrese eğitiminin gerilemesi üzerine Osmanlı
topraklarında Avrupa tarzı okullar açılması
gelişmelerinden hangilerinin, Osmanlı Devleti'nin
çıkarlarına ters düştüğü söylenebilir?
gelişmelerinden hangileri, Osmanlı Devleti'nin bir
iç sorununun dış sorun haline geldiğinin göstergesidir?
D) I ve II
2.
B) Yalnız II
E) II ve III
A) Yalnız I
D) I ve II
C) Yalnız III
5.
XIX. yüzyılda Avrupa'da seri üretime geçilmesi ve buradan gelen bol miktarda ucuz malın Osmanlı ülkesine girmesi, yerli üretime büyük bir darbe vurmuştur.
Buna göre,
I. Osmanlı Devleti anayasacılık süreci başlamıştır.
II. Hukuk alanında düzenlemeler yapılmıştır.
III. Vergi sisteminde yenilikler planlanmıştır.
D) Avrupalı devletlerin siyasi baskıları sona ermiştir.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
E) Sömürge arayışları hızını kaybetmiştir.
B) II. Abdülhamit'in meşrutiyeti ilan etmeye zorlanması
C) 1877 yılında meşrutiyet yönetiminin sona erdirilmesi
D) İslam dünyasında işbirliğini artırma çabalarının görülmesi
E) Halkın padişaha olan bağlılığının sürmesi
182
– Halkın ırz, can, mal ve namus güvenliği Devlet
garantisinde olacaktır.
hükümleri yer almıştır.
C) Askeri ıslahatlar yoğunlaşmıştır.
A) Yeniçeri Ocağı'nın kaldırılması
Tanzimat Fermanı'nda,
– Vergiler herkesin gelirine göre toplanacaktır.
B) Osmanlı ekonomisi olumsuz etkilenmiştir.
Aşağıdakilerden hangisi bu durumun göstergesi
sayılabilir?
E) II ve III
C) Yalnız III
– Kanun önünde herkes eşit olacaktır.
A) Osmanlı devlet otoritesi güçlenmiştir.
Osmanlı aydınları Avrupa'da demokrasi alanında yaşanan gelişmelerden etkilenmişlerdir.
B) Yalnız II
– Mahkemeler açık olacak, kimse yargılanmadan
cezalandırılmayacaktır.
Bu gelişmeler göz önüne alındığında, aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir?
3.
I. Rusların Akdeniz'e inmesine İngiltere'nin engel olmaya çalışması,
II. Avrupalıların Yunan İsyanı'nı desteklemeleri,
II. Rusya'nın Sırpların bağımsızlık arayışlarına destek vermesi,
A) Yalnız I
XIX. yüzyılda görülen,
A) Yalnız I
D) II ve III
6.
B) Yalnız II
C) I ve II
E) I, II ve III
1881 yılında İstanbul'a getirilen Alman generali Van Der
Goltz, beraberinde gelen askeri bir heyetle on iki yıl Osmanlı ordusunu yeniden düzenlemeye çalışmıştır.
Bu gelişme,
I. Askeri alanda yabancı uzmanlardan yararlanılmıştır.
II. Avrupa'da askeri etkinlik artırılmıştır.
III. Osmanlı yönetimi Almanya ile askeri işbirliği içinde olmuştur.
yargılarından hangilerini destekler niteliktedir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
7.
10. Balkan milletlerinin isteklerini görüşmek amacıyla Av-
II. Abdülhamit Döneminde Osmanlı topraklarında görülen milliyetçilik hareketlerine karşı İslam dayanışması düşüncesi öne çıkarılmıştır.
rupa devletlerinin katılımıyla İstanbul Konferansı toplanmıştı. Osmanlı yönetimi konferansın toplandığı gün
meşrutiyeti ilan etti. Böylece Balkan milletleri, Meclis-i
Mebusan’da temsil hakkı kazandılar.
Buna göre,
I. ümmetçilik,
II. demokrasi,
Osmanlı Devleti’nin böyle bir politika izlemesinin
temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
unsurlarının hangilerinden, toprak bütünlüğünü
korumak amacıyla yararlanılmak istendiği söylenebilir?
B) Ekonomik çıkarlarını korumak
III. adalet
A) Yalnız I
D) I ve II
8.
B) Yalnız II
E) II ve III
A) Avrupalı devletlerin Osmanlı aleyhine kararlar almasını önlemek
C) Rusya ile askeri işbirliği kurmak
C) Yalnız III
D) Kaybedilen bazı toprakları geri almak
E) Ümmetçi düşünceyi öne çıkarmak
Meşrutiyet yönetiminin kurulmasını sağlayan Yeni Osmanlılar Cemiyeti üyeleri Osmanlı Devleti sınırları
içinde rahat çalışamayacaklarını anlayarak 1867 yılında Fransa'ya kaçmışlardır.
11. Osmanlı Devleti'nde 1808 yılında imzalanan Sened-i
İttifak, padişahın mutlak otoritesine ilk kez hukuki bir
sınırlama getiriyordu. Ancak asıl amacı başına buyruk
hareket eden ayanların devlete bağlılıklarının sağlanmasıydı.
Yeni Osmanlılar Cemiyeti'ni böyle bir karar almaya
zorlayan temel etkenin aşağıdakilerden hangisi olduğu söylenebilir?
Bu gelişmeler, aşağıdaki yargılardan hangisini
destekler niteliktedir?
A) Ekonomik gerileme
A) Askeri etkinlik artmıştır.
B) Azınlıklara yeni haklar verilmesi
C) Yönetim baskısının artması
B) Gayrimüslimler devlet yönetiminde etkin hale gelmişlerdir.
E) Askeri alanda düzenlemeler yapılması
D) Devlet otoritesi güçlendirilmeye çalışılmıştır.
D) Çok uluslu toplum yapısı
9.
C) Demokratik bir yönetim kurulmuştur.
E) Mutlak yönetim anlayışı sona ermiştir.
12. Osmanlı Sultanı II. Mahmut yerli sanayi atölyeleri aç-
Fransa Kralı X. Charles, Cezayir'deki Osmanlı valilerinin korsanlığa göz yumduğunu ileri sürerek 1830 yılında bu ülkeyi işgal etmiştir.
mış, halkı buralarda üretilen malları kullanmaya teşvik
etmiştir.
Fransa'nın bu girişiminin,
II. Mahmut'un aşağıdaki tutumlarından hangisi,
onun yerli sanayinin geliştirilmesi yönünde kararlı davranmadığını gösterir?
I. Osmanlı Devleti'nin ıslahat hareketlerine zorlama,
II. Akdeniz etkinliğini artırma,
A) Tımar sistemini tümüyle yürürlükten kaldırması
III. Osmanlı topraklarındaki Hristiyanların haklarını
koruma
B) Müslüman-gayrimüslim eşitliğini savunması
C) İngiltere'den ithal edilen mallara düşük gümrük
vergisi uygulaması
amaçlarından hangilerine yönelik olduğu savunulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
A - B - B
l
D) Muhtarlık teşkilatını kurdurması
C) Yalnız III
E - E - D
E) Askeri amaçla nüfus sayımı yaptırması
l
A - C - B
l
A - D - C
183
05.10 EN UZUN YÜZYIL (1800 - 1922)
1.
Tanzimat Fermanı, Osmanlı Devleti'nin karşılaştığı
bazı sorunları aşmak için Avrupa'nın desteğini alma
ihtiyacından doğmuş, Hariciye Nazırı Mustafa Reşit
Paşa tarafından hazırlanarak Gülhane parkında halka
okunmuştur. Siyasal, ekonomik, sosyal ve askeri alanlarda bazı değişiklikler yapmayı öngören bu fermana,
Padişah Abdülmecid de uyacağına dair söz vermiştir.
4.
Bu bilgiye göre aşağıdaki yargılardan hangisine
varılamaz?
A) Osmanlı Devleti Avrupa'daki siyasi gelişmelerden
etkilenmiştir.
Buna göre Tanzimat Fermanı ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?
B) Osmanlı Devleti XIX. yüzyılda askeri alanda yenilikler yapmamıştır.
A) Önemli bir ıslahat niteliği taşımıştır.
C) Mutlak yönetim anlayışı sorgulamaya başlanmıştır.
B) Padişahın isteğiyle hazırlanmıştır.
D) XIX. ve XX. yüzyılda demokratikleşme ön plana
çıkmıştır.
C) Batı'nın etkisiyle hazırlanmıştır.
D) Ulus egemenliğini öngörmüştür.
E) Avrupa'da halkın yönetime katılması Osmanlı Devleti'nden önce olmuştur.
E) Kanun gücünü vurgulamıştır.
2.
Osmanlı İmparatorluğu'nun gerileme ve dağılma dönemlerinde düzen ve disiplini bozulmuş bulunan mevcut ordunun dışında Avrupa örnek alınarak oluşturulan
Nizam-ı Cedit, Sekban-ı Cedit ve Eşkinci gibi askeri
ocaklar, bir süre sonra ortadan kaldırılmışlardır.
5.
A) Balkanlarda bağımsızlık isyanları yaşanmıştır.
B) Osmanlı yönetimi Balkanlarda taviz vermek zorunda kalmıştır.
A) Savaşlarda başarılı olamamaları
B) Eğitimlerinin yetersizliği
C) Osmanlı Devleti, Balkan egemenliğini korumaya
çalışmıştır.
C) Disiplinsizlik yapmaları
D) Yeniliklere karşı çıkmaları
D) Sırplar bağımsızlık arayışından vazgeçmemiştir.
E) Yeniçerilerin ayaklanmaları
E) Sırplar İngiltere ve Fransa tarafından desteklenmiştir.
XIX. yüzyılda Osmanlı Devleti'nin ithalatı artmış, ihracatı ise azalmıştır.
Bu durumun,
I. Osmanlı Devleti'nin siyasi etkinliğinin artması,
II. Osmanlı ekonomisinin çökmesi,
III. Osmanlı Devleti'nin Avrupa'nın açık pazarı haline
gelmesi
sonuçlarından hangilerine yol açtığı savunulabilir?
A) Yalnız I
D) II ve III
184
Balkanlarda Osmanlı yönetimine karşı ilk ayaklanan
topluluk Sırplardır. Rusya ile XIX. yüzyılda imzalanan
Bükreş Antlaşması'na göre içişlerinde bağımsız bir
Sırbistan prensliği kuruldu. Ancak, bu antlaşma Sırpları memnun etmedi.
Bu bilgilere göre aşağıdaki yargılardan hangisine
varılamaz?
Bu girişimlerin kısa ömürlü olmaları aşağıdakilerden hangisi ile açıklanabilir?
3.
XIX. yüzyılda Avrupa'da mutlakiyetçi rejimlerin yerini
meşruti yönetimler alınca, Osmanlı Devleti'nde de, padişahın yetkileri yeniden düzenlenmiştir.
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
6.
Osmanlı Devleti, çok pahalıya mal olan Kırım Savaşı'nı yürütebilmek için Avrupalı devletlerden ödeme
yeteneğinin çok üstünde borç para almıştır.
Bu gelişme, aşağıdakilerden hangisine ortam hazırlamıştır?
A) Mali yapının güçlenmesine
B) Askeri alanda yenilikler yapılmasına
C) Mali yapının Avrupalı devletlerin denetimi altına
girmesine
D) Yönetim şeklinin demokratikleşmesine
E) Avrupa ile askeri mücadelelerin sona ermesine
7.
II. Mahmut, Mısır Valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa isyanı karşısında zor durumda kalınca Rusya'dan yardım istemiştir.
9.
XIX. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde,
– Bakırköy’de bez fabrikası,
– İzmit’te çuha fabrikası,
Buna göre, aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir?
– Eyüp’te iplik fabrikası,
A) Osmanlı Devleti topraklarını tek başına korumakta
zorlanmıştır.
– Beykoz’da deri fabrikası
açılmasına bakılarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz?
B) Mehmet Ali Paşa, Rusya'yla ekonomik işbirliğine
yönelmiştir.
A) Osmanlı Devleti’nde sanayi atılımları yapılmıştır.
C) Osmanlı Devleti Avrupalı devletlerle olan ilişkilerini
geliştirmeye çalışmıştır.
B) Osmanlı Devleti’nde yeni iş imkanları oluşmuştur.
C) Azınlıkların elindeki işletmeler devletleştirilmiştir.
D) Rusya, Panslavist politikasını terk etmiştir.
D) Farklı alanlarda fabrikalaşmaya gidilmiştir.
E) Mehmet Ali Paşa, Avrupalı devletlerden destek
alamamıştır.
E) Yabancı mallarla rekabet edilmeye çalışılmıştır.
Osmanl› Devleti’nin kendi içinde ç›kan bir isyan› bast›rmak amac›yla d›fl yard›m istemesinin ne anlam tafl›d›¤›n› düflününüz.
10. XIX. yüzyılda Osmanlı sınırları içinde bulunan Balkan uluslarının ayaklanmasında,
I. milliyetçilik düşüncesinin etkisinde kalmaları,
II. Osmanlı Devleti’nde merkezi otoritenin bozulması,
III. bazı devletlerin Balkan devletlerini bağımsızlık
için kışkırtması
durumlarından hangilerinin etkisinin olduğu söylenebilir?
8.
A) Yalnız I
Avrupa devletleri, İstanbul'daki elçilikleri aracılığıyla
Osmanlı Devleti'ne bir nota vererek, "1856 Islahat
Fermanı'yla belirlenen değişiklikleri gerçekleştirmek
için yeterli derecede istekli davranmamaları ve sürekli bir çaba içinde olmamaları nedeniyle" Osmanlı yöneticilerini uyarmışlardır.
Buna göre, Avrupa devletlerinin aşağıdakilerden
hangisini amaçlandıkları söylenebilir?
D) I ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
11. 1878 Ayastefanos Antlaşması ile Rusya Balkanlara
tam olarak egemen olma imkanı elde etmiş, İngiltere,
Avusturya ve Almanya bu antlaşmaya karşı çıkmıştır.
Buna göre,
A) İstanbul'daki elçilerinin daha rahat çalışmalarını
sağlamak
I. Avrupalı devletlerin çıkarları tehlikeye girmiştir.
B) Islahat Fermanı'nda belirlenen ıslahatları uygulatmak
II. Osmanlı Devleti bütün Avrupa için bir tehlike haline gelmiştir.
C) Osmanlı yönetiminde yapılacak yeni düzenlemelere destek vermek
III. Rusya'nın Karadeniz'de güçlenmesi engellenmiştir.
E) Avrupalı devletler arasındaki ekonomik ve siyasi
rekabeti azaltmak
A) Yalnız I
D) Daha önce ilan edilen ıslahat projelerini sona erdirmek
D - E - D
l
B - E - C
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
D) I ve III
l
A - B
l
C - E - A
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
185
05.11 EN UZUN YÜZYIL (1800 - 1922)
1.
Osmanlı Devleti'ne yönelik ilk Yunan İsyanı 1820 yılında Eflak'ta çıktı. Ancak Eflaklıların Rumlara destek
vermemesi üzerine isyan kısa sürede bastırıldı.
4.
Buna göre, isyanın sonuca ulaşamamasında aşağıdakilerden hangisinin etkili olduğu söylenebilir?
A) Avrupalı devletlerin isyanın çıkmasında rol oynamaları
Fransa ve İngiltere'nin tutumlarında görülen bu
değişiklik hangi nedene bağlanabilir?
B) Osmanlı yönetiminin Müslüman halkın desteğini
alması
A) Avrupa'da milliyetçilik fikirlerinin yayılmasına
B) Hammadde ve pazar gereksinimlerinin artmasına
C) Halkın katılımının sağlanamaması
C) Almanya ile ilişkilerini bozmak istememelerine
D) Avrupalı devletlerin Osmanlı topraklarında çıkarlarının olması
D) Yaygınlaşan sosyalist gürüşlerin neden olduğu iç
olaylarla uğraşmak zorunda kalmalarına
E) Avrupa'da ekonomik rekabet yaşanması
2.
Osmanlı Devleti, XIX. yüzyıl sonunda Bağdat, Suriye
ve Hicaz’a kadar uzanan bir demiryolu ağının inşaatını tamamlamış, Müslüman eyaletlerde Osmanlı kültürünü geliştirmeye, eğitim faaliyetlerini canlandırmaya
ve Halife’nin otoritesini güçlendirmeye çalışmıştır.
Osmanlı yönetiminin bu faaliyetleri, aşağıdakilerden hangisine yönelik olarak değerlendirilebilir?
E) Kendi uygarlıklarını yaymak istemelerine
5.
B) Müslümanların sosyal ve ekonomik düzeylerinin
artmasını sağlamaya
A) Ekonomisinin yabancıların denetimi altına girdiğinin
C) Müslüman ulusların Osmanlı yönetimine olan bağlılıklarını güçlendirmeye
B) Sanayileşme çabalarının sergilendiğinin
C) Dışa bağımlılığın azaldığının
D) Avrupa devletleri ile koordinasyon ve uyum sağlanmasına
D) İhracatın arttığının
E) Devlet yönetiminin güçlendiğinin
E) Osmanlı ülkesindeki ekonomik durumun iyileştirilmesine
1878 yılında imzalanan Berlin Antlaşması'nda Bulgar
Krallığı'nın toprakları küçülmüş, Romanya, Sırbistan
ve Karadağ bağımsızlıklarını kazanmışlardır.
Bu gelişmeye bakılarak,
I. Balkanlarda sınırlar yeniden belirlenmiştir.
II. Yeni ulus devletler kurulmuştur.
III. Balkanlarda siyasi istikrar sağlanmıştır.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
186
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
Osmanlılardan alacağı olan Batılı devletler Düyunu
Umumiye (Genel Borçlar İdaresi) ile Osmanlı Devleti’nin tuzla, tekel, ulaşım, maden gelirlerine el koymuşlardır.
Bu durum, Osmanlı Devleti için aşağıdakilerden
hangisinin göstergesidir?
A) İslam ülkeleri arasındaki ekonomik birlik oluşturulmasına
3.
1856 yılında imzalanan Paris Antlaşması ile Fransa ve
İngiltere, Osmanlı toprak bütünlüğünün korunması ilkesini kabul etmiştir. Ancak, daha sonraki gelişmeler
nedeniyle, bu devletler ya Osmanlı topraklarının parçalanmasına fiilen katılmışlar ya da başka devletlerin
bu toprakları parçalamasına seyirci kalmışlardır.
6.
II. Mahmut'un Rusya ile imzalamış olduğu Hünkar İskelesi Antlaşması'na göre, Osmanlı Devleti bir saldırıya uğrarsa Rusya yardım edecek, Rusya bir saldırıya
uğrarsa Osmanlı Devleti Boğazları kapatacaktı.
Bu antlaşmanın, aşağıdaki sorunlardan hangisini
doğurduğu söylenebilir?
A) Mısır sorunu
B) Azınlıklar sorunu
C) Macar mültecileri sorunu
D) Boğazlar sorunu
E) Kutsal yerler sorunu
7.
10. Osmanlı Devleti, Kırım Savaşı sonunda imzaladığı
Süveyş Kanalı'nın XIX. yüzyılda açılmasının,
Paris Antlaşması'nın hangi maddesiyle "kendi kendisini koruyacak güçte olmadığını" kabul etmiştir?
I. Mısır'ın jeopolitik öneminin artması,
II. Mısır üzerinde İngiliz ve Fransız rekabetinin artması,
A) Osmanlı Devleti'nin toprak bütünlüğü Avrupalı devletlerce garanti altına alınacaktır.
III. Osmanlı Devleti'nin Mısır üzerindeki etkinliğinin
artması
B) Osmanlı Devleti Avrupa devletler hukukundan yararlanabilecektir.
gelişmelerinden hangilerine yol açtığı söylenemez?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Osmanlı Devleti ve Rusya Karadeniz'de savaş gemisi bulundurmayacaktır.
C) Yalnız III
D) Osmanlı Devleti bir Avrupa devleti sayılacaktır.
E) Osmanlı Devleti Islahat Fermanı'nı yerine getirecektir.
Süveyfl Kanal›'n›n aç›lmas› Akdeniz'le K›z›ldeniz aras›nda ba¤lant› kurulmas›n› ve Akdeniz ticaretinin canlanmas›n› sa¤layacakt›r.
8.
11. Osmanlı Devleti'nde XIX. yüzyılda,
Tanzimat Fermanı’nda din farkı gözetmeksizin herkese eşit hak, mal ve can güvencesi sağlanmış, askerlik
vatan hizmeti haline getirilmiş, herkesten gelirine göre
vergi alınması esas alınmış, padişahın da bunlara
uyacağı açıklanmıştır.
I. kanun önünde eşitliğin sağlanması,
II. vergilerin herkesin gelirine göre alınması,
III. devlet memurluklarına müslüman olmayan vatandaşların da alınmasının kararlaştırılması
gelişmeleri dikkate alındığında aşağıdaki alanlardan hangisiyle ilgili bir düzenleme yapıldığı söylenemez?
Bu bilgiye göre, aşağıdaki yargılardan hangisi çıkarılamaz?
A) Kişi haklarının güvenceye alındığı
A) Hukuk
B) Kanun önünde eşitliğin sağlanmaya çalışıldığı
C) Askerliğin zorunlu hale geldiği
D) Maliye
D) Padişahın yetkilerinin kanunla sınırlandığı
B) Askerlik
C) İdare
E) Ekonomi
E) Toplumsal düzenin bozulduğu
9.
12. Osmanlı Devleti'nin farklı milletleri bünyesinde barın-
Osmanlı Devleti'ne karşı 1804'de ayaklanan Sırplar
1878 Berlin Antlaşması'yla, 1820'de isyan eden Yunanlılar ise 1829 Edirne Antlaşması'yla tam bağımsız
olmuşlardır.
dıran siyasi yapısı, XIX. yüzyılda yapılan ıslahatlara
belirgin bir etki yapmıştır.
Bu durumun Osmanlı Devleti'ni aşağıdakilerden
hangisine yönelttiği söylenebilir?
Buna göre, aşağıdaki yargılarından hangisine ulaşılabilir?
A) Özel mülkiyet hakkının güvence altına alınmasına
B) Eğitim faaliyetlerinin yaygınlaştırılmaya çalışılmasına
A) Sırplar ayrılıkçı isyanları desteklememiştir.
B) Yunan isyanı Osmanlı Devleti'nce önlenmiştir.
C) Kapitülasyonların etkisini kırmak üzere çeşitli önlemler alınmasına
C) İngiltere, Fransa ve Rusya Osmanlı Devleti'ni desteklemiştir.
D) Ekonomik sorunların çözümüne ağırlık verilmesine
D) Osmanlıların Balkan etkinliği azalmıştır.
E) Birlik ve beraberliğin korunmasına öncelik verilmesine
E) Rusya Slav birliğini sağlamıştır.
C - C - D
l
B - A - D
l
C - E - D
l
A - B - E
187
05.12 EN UZUN YÜZYIL (1800 - 1922)
1.
1839’da ilan edilen Tanzimat Fermanı ile ilgili özelliklerden bazıları şunlardır:
4.
– Kanun gücünün üstünlüğünün kabul edilmesi
A) II. Meşrutiyet Dönemi sona ermiştir.
– Vergilerin herkesin gelirine göre alınması
B) Osmanlı-Almanya yakınlaşması başlamıştır.
– Halk hareketi sonucunda ilan edilmeyip, doğrudan padişah tarafından verilen hakları içermesi
C) Ermeni sorunu ilk defa ortaya çıkmıştır.
D) İngiltere ve Fransa, Osmanlı Devleti'ne askeri
alanda yardım etmemiştir.
– Padişahın da bu fermandaki hükümlere uyacağını bildirmesi
E) Kars, Ardahan, Batum Osmanlı hakimiyetinden
çıkmıştır.
Bu bilgiler dikkate alındığında aşağıdakilerden
hangisine kesinlikle ulaşılamaz?
A) Anayasal yönetime geçilmeye çalışıldığına
B) Eşitlik ilkesinin benimsendiğine
C) Padişahın yetkilerinin sınırlandırıldığına
D) Sosyal hukuk devleti olma yönünde çalışıldığına
E) Osmanlı halkının yönetime katıldığına
2.
5.
– Yeniçeri Ocağı kaldırıldı.
A) Osmanlı halkının padişahın yanında yönetime katıldığı
– Erkek seçmenlerin katılımıyla Meclis-i Mebusan
oluşturuldu.
B) Osmanlı egemenlik anlayışının değiştiği
– Medreselerin yanı sıra batılı tarzda eğitim veren
kurumlar açıldı.
C) Padişahın güç ve etkinliğinin azaldığı
D) Ulusal egemenlik anlayışının benimsendiği
– Tanzimat Fermanı’nın kurallarına padişah da uyacağına söz verdi.
A) Egemenlik anlayışının değiştiğine
B) Yenilenme hareketinin önündeki en önemli engelin
kalktığına
C) Laik devlet anlayışına geçildiğine
D) Kültür çatışmasına zemin hazırladığına
E) Hukuk devleti anlayının oluştuğuna
3.
Osmanlı Devleti’nde XIX. yüzyılda görülen aşağıdaki gelişmelerinden hangisinin padişahın otoritesini artırdığı söylenebilir?
A) I. Meşrutiyet’in ilanı
B) Sened-i İttifak’ın imzalanması
C) Yeniçeri Ocağı’nın kaldırılması
D) Islahat Fermanı’nın yayınlanması
E) Tanzimat Fermanı’nın yayınlanması
188
Osmanlı İmparatorluğu’nda XIX. yüzyıldan itibaren
batılılaşma ve demokratikleşme çabaları hız kazanmıştır. Bu çabalar Kanun-ı Esasi adı verilen ilk Osmanlı anayasasıyla desteklenmiştir.
Bu bilgiler dikkate alındığında, aşağıdakilerden
hangisi söylenemez?
XIX. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde,
Yukarıdaki gelişmeler dikkate alındığında aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?
Aşağıdakilerden hangisi 1877 - 78 Osmanlı-Rus
Savaşı ve ardından imzalanan Berlin Anlaşması ile
ilgili doğru bir bilgi değildir?
E) Osmanlı’nın hukuk devleti niteliği kazandığı
6.
Osmanlı Devleti’nin Dağılma Döneminde;
– Tanzimat Fermanı ile herkesin eşit kabul edilmesi,
– Islahat Fermanı ile azınlıklara daha fazla hak verilmesi,
– I. Meşrutiyet’le egemenlik altındaki tüm ulusların
yönetime katılması
amaçlanmıştır.
Bu gelişmeler dikkate alındığında, aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Osmanlıcılık politikasının uygulandığı
B) Osmanlı halkı arasında birlik ve beraberlik sağlamanın amaçlandığı
C) Egemenlik anlayışının değiştiği
D) Padişahın yetkilerinin sınırlandırıldığı
E) Sınırların değişmesinin engellendiği
7.
10. Osmanlı Devleti’nde görülen aşağıdaki gelişmeler-
Osmanlı Dağılma Döneminde,
den hangisi ile egemenlik anlayışının değiştiği
söylenebilir?
– Osmanlıcılık politikasının benimsenmesi,
– Kanunu Esasi’nin ilan edilmesi,
A) Lale Devri
– Hukuk devleti anlayışının benimsenmesi
C) Tanzimat Fermanı
politikaları dikkate alındığında, aşağıdakilerden
hangisi söylenemez?
C) Egemenlik anlayışının değiştiği
11.
D) Sınırların genişlediği
E) Anayasal yönetime geçildiği
D) Islahat Fermanı
E) I. Meşrutiyet
A) Milliyetçilik isyanlarının önlenmeye çalışıldığı
B) Mutlak otoritenin sınırlandığı
B) Sened-i İttifak
– 1808’de Padişah ile Ayanlar arasında Sened-i ittifak imzalandı.
– 1839’da Tanzimat Fermanı ile padişahın yetkileri
sınırlandı.
– 1876’da I. Meşrutiyet ilan edildi.
8.
Bu gelişmeler birlikte düşünüldüğünde aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir?
Fransız İhtilali ile ortaya çıkan,
A) Ulusal egemenliğin sağlandığına
– Ulusal egemenlik
B) Halkın ülke yönetimine egemen olduğuna
– Milliyetçilik
C) Halkın ülke yönetimine egemen olduğuna
D) Padişah otoritesinin zayıfladığına
anlayışlarının Osmanlı Devleti’ne olan etkisi aşağıdakilerden hangisi ile ilgili değildir?
A) Sened-i İttifak
C) Islahat Fermanı
E) Devletin teokratik niteliğine son verildiğine
B) Tanzimat Fermanı
D) I. Meşrutiyet
E) II. Meşrutiyet
12.
9.
Tanzimat Fermanı’nda;
– Müslüman - gayrimüslim herkesin ırz, can, mal,
namus güvenliği sağlanacak,
– Vergiler herkesin gelirine göre alınacak,
– Mahkemeler herkese açık olacak
maddeleri yer almıştır. Bu maddelere padişah da uymayı kabul etti.
Bu gelişmeler dikkate alındığında, aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Osmanlıcılık politikasıyla örtüştüğü
B) Egemenlik anlayışının değiştiği
C) Padişahın yetkilerinin sınırlandırıldığı
D) Hukuk üstünlüğü ilkesinin benimsendiği
E) Avrupalıların Osmanlı iç işlerine karışmasının engellenmeye çalışıldığı
E - C - C
l
A - D - E
l
I. Osmanlıcılık,
II. İslamcılık,
III. Türkçülük,
Yukarıda verilen fikir akımlarından hangileri özellikle milliyetçilik hareketlerinin Osmanlı topraklarında etkili olmasını önleme amacına yöneliktir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
C) I ve II
E) I, II ve III
13. Berlin Anlaşması'nda ilk defa söz konusu edilen
Ermeni sorunu özellikle aşağıdaki devletlerin hangisinin çabaları ile uluslararası bir konu haline getirilmiştir?
A) İtalya
D - A - B
l
B) Rusya
D) Almanya
E - D - C - B
C) İngiltere
E) Avusturya
189
05.13 EN UZUN YÜZYIL (1800 - 1922)
1.
1911'de Trablusgarp'a asker çıkarmalarına karşın Osmanlı subayları tarafından teşkilatlanan halkın direnişini kıramayan İtalyanlar, yeni bazı girişimlerde bulunmuş ve Ege'de Anadolu'ya yakın bir noktadaki On iki
adayı işgal etmişlerdir.
4.
İtalyanların bu girişiminin aşağıdakilerden hangisini amaçladığı savunulabilir?
Aşağıdakilerden hangisinin Rusya'nın hedefleri
arasında yer aldığı savunulabilir?
A) İngilizleri Trablusgarp'tan uzak tutmayı
A) Osmanlı Devleti ile ilişkilerini sürdürmek
B) Osmanlı Devleti'ni barışa zorlamayı
B) Osmanlı Devleti'ni ekonomik ittifaka zorlamak
C) Boğazlara yakınlaşmayı
C) Balkanlardaki Osmanlı varlığını sona erdirmek
D) Osmanlı yönetiminin Balkanlardan çekilmesini
sağlamayı
D) Balkanlarda Ortodoks inancının yayılmasını sağlamak
E) Almanya'nın desteğini elde etmeyi
2.
Balkan devletleri arasında öncülük yapan Bulgaristan,
Osmanlılara karşı kurulan "Balkan İttifakı"nın temelini
oluşturmuştur. Bütün bu gelişmelerin perde arkasında
Balkan devletlerini bir araya getirerek Osmanlı Devleti'ni zor durumda bırakmak ve Balkanlarda nüfuz alanı
oluşturmak isteyen Rusya yer almıştır.
E) Balkanlardaki Slav ulusları İngiltere'ye karşı kullanmak
Ümmetçilik düşüncesi özellikle II. Abdülhamit'in tahta
geçmesiyle birlikte etkinlik kazanmış ve dış politikada
kullanılmıştır.
Rusya’n›n s›cak denizlere ulaflmak için kullanabilece¤i
en önemli yol Balkanlar’d›r.
Bu durum aşağıdakilerden hangisine kanıt olarak
gösterilebilir?
A) İslamcılık akımının bir devlet politikası haline getirildiğine
B) Osmanlı toprak bütünlüğünün güçlendiğine
C) Saltanat yönetiminin tartışılmaya başlandığına
D) II. Abdülhamit'in yetkilerinin kısıtlandığına
E) Türkçü düşüncenin güçlendiğine
3.
5.
Osmanlı Devleti'nin XX. yüzyılda boğuştuğu siyasi,
ekonomik ve askeri sorunlar, Avrupalı devletlerle ilişkilerin gergin olması dolayısıyla Osmanlıların uluslararası platformda yalnız kalması, Balkan devletlerinin
Osmanlı Devleti'ne karşı harekete geçmesinde etkili
olmuştur.
Bu bilgiler dikkate alındığında,
I. Balkan ulusları ile ilişkiler yeniden düzenlenmiştir.
II. Ülke içinde önemli sorunlarla uğraşılmıştır.
III. Osmanlı Devleti uluslararası siyasi ittifak yapma
olanağı bulamamıştır.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
190
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
Osmanlı orduları Balkan Savaşları'nda hazırlıksız şekilde birden fazla cephede savaşmak zorunda kalmıştır. Birlikleri nakledecek vapur ve tren taşımacılığı karmaşık ve yetersizdi. Bu arada düşman kuvvetleri yolları, köprüleri tahrip etmiş, telefon ve telgraf tellerini
kesmişti.
Osmanlı Devleti ile ilgili bir durum aşağıdakilerden
hangisinin göstergesidir?
A) Balkan devletlerinin askeri durumlarının Osmanlılardan daha kötü olduğunun
B) Osmanlı ordusunun Avrupalı devletleri endişeye
düşürdüğünün
C) Osmanlı ülkesinde askeri alanda yeni düzenlemeler yapıldığının
D) Askeri mücadelelerin siyasi yapıya zarar verdiğinin
E) Osmanlıların savaşmak için gerekli koşullara sahip
olmadığının
6.
I. Balkan Savaşı sırasında yaşanan gelişmeler İttihat
ve Terakki'nin Osmanlı Devleti’ndeki iktidarını sağlamlaştırmıştır. Enver, Talat ve Cemal Paşalar ülkenin kaderine tamamen hakim haline gelmişlerdir.
8.
Bu gelişmenin, aşağıdakilerden hangisine ortam
hazırladığı savunulabilir?
Balkan Savaşları öncesinde Selanik'e kadar olan bölgeleri egemenliği altında bulunduran Osmanlı Devleti'nin Avrupa'daki varlığı, savaş sonrasında Doğu
Trakya ile sınırlandı.
Balkan Savaşları ile ortaya çıkan bu durum,
I. Osmanlıların Balkanlardaki egemenlik alanının
daralması,
A) Demokrasi düşüncesinin Osmanlı ülkesinde gelişmesine
II. Osmanlı ülkesinin politik yapısının istikrara kavuşması,
B) Devletle ilgili önemli kararların İttihat ve Terakki
Partisi'nce verilmesine
III. Osmanlı Devleti'nin uluslararası politik yalnızlıktan kurtulması
C) Padişahın otoritesinin güçlendirilmesine
D) Askeri düzenlemelerin uzun süre geri planda kalmasına
sonuçlarından hangilerine neden olmuştur?
A) Yalnız I
E) Saltanat yönetimine son verilmesine
D) I ve II
‹ttihat ve Terakki Partisi ileri gelenlerinin ülke yönetimine kanl› bir darbeyle egemen olduklar›n› unutmayal›m.
7.
Osmanlı yönetimi, Uşi Antlaşması'na koydurduğu bir
madde ile İtalyan yönetimine bırakılan Trablusgarp
halkının dini bakımdan halifeye bağlı kalacağını belirtmiştir. Aynı zamanda Osmanlı padişahı olan halife,
bölgeye bir naib (padişah vekili) gönderecekti.
9.
Osmanlı yönetiminin bu girişimi, aşağıdakilerden
hangisine yöneliktir?
XX. yüzyıl başında gerçekleşen Reval görüşmeleri ile
başlayan yeni süreçte İngiltere, Rusya'ya karşı izlediği denge siyasetini terk ederek, Rus yönetimini Osmanlı topraklarına yönelik planları konusunda serbest
bırakmıştır.
B) İngiltere sömürgeci politikalardan vazgeçmiştir.
C) Almanların halifelik makamının nüfuzundan yararlanmasına
C) İngiltere'nin Osmanlı Devleti ile ilgili politikaları değişmiştir.
D) Trablusgarp halkı ile kültürel bağların devam ettirilmesine
D) Osmanlı Devleti, Rusya ile siyasi yakınlaşma içine
girmiştir.
E) İtalya'ya karşı İngiltere ve Fransa'nın desteğinin elde edilmesine
C - E
C) Yalnız III
A) İngiltere için Osmanlı topraklarının stratejik önemi
kalmamıştır.
B) Arapların Osmanlı yönetimine isyan etmesinin önlenmesine
l
E) II ve III
Bu gelişmelere bakılarak, aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir?
A) Halifelik makamının ekonomik ilişkilerde öne çıkarılmasına
B - A - E
B) Yalnız II
E) Osmanlılar toprak bütünlüğünü korumak için gerekli desteği Ruslardan almışlardır.
l
B - D
l
A - C
191
05.14 EN UZUN YÜZYIL (1800 - 1922)
1.
Osmanlı Devleti'nde XIX. ve XX. yüzyıllarda görülen,
4.
I. Türkçülük,
III. Almanya ile siyasi yakınlaşma içine girilmesi
III. Adem-i Merkeziyetçilik
gelişmelerinden hangilerinin, demokratikleşme
süreci açısından olumlu olduğu söylenebilir?
düşüncelerinden hangileri, milliyetçi akımların Osmanlı egemenliğindeki azınlıklar üzerinde meydana getirdiği ayrılıkçı etkilere ve azınlıklara yönelik
taviz politikalarına bir tepki olarak ortaya çıkmıştır?
D) I ve II
2.
I. II. Meşrutiyetin ilanının sağlanması,
II. 31 Mart isyanının bastırılması,
II. Osmanlıcılık,
A) Yalnız I
Osmanlı Devleti'nde XX. yüzyılda,
B) Yalnız II
E) II ve III
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
C) Yalnız III
Osmanlı Devleti’nde meşrutiyetin 1908 yılında ilanının
ardından basına uygulanan sansürün kaldırılması kararı alındığı görülür.
Bu düzenleme dikkate alındığında aşağıdakilerden
hangisine ulaşılabilir?
5.
A) Padişahın ülke yönetimindeki etkinliği sona erdirilmiştir.
Osmanlı Devleti’nin dağılmasını önlemek amacıyla
ortaya atılan fikir akımlarından Osmanlıcılığın başarılı olmaması üzerine halifeliğin gücünden yararlanılması gerektiğini öngören fikir akımı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Batıcılık
B) Ülkede özgürlük ortamının geliştirilmesi için çaba
harcanmıştır.
C) İslamcılık
B) Türkçülük
D) Turancılık
E) Adem-i Merkeziyetçilik
C) Taşra eyaletlerinin devlet merkezine olan bağlılığı
güçlendirilmeye çalışılmıştır.
D) Azınlıklar yeni bazı haklar verilmesi gündeme getirilmiştir.
E) Hukuki alanda Avrupa tarzında düzenlemeler
ortadan kaldırılmıştır.
3.
Osmanlı Devleti, Yunan tehlikesinden dolayı On iki
adayı Trablusgarp savaşı sonunda imzaladığı Uşi
Antlaşması'yla geçici olarak İtalya'ya bırakmıştır.
Buna göre, Osmanlı Devleti ile ilgili,
I. XX. yüzyıl başında toprak kaybetmeye devam etmiştir.
II. İtalya ile askeri işbirliği yapmıştır.
III. Kendi topraklarını korumakta zorlanmıştır.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
192
B) Yalnız II
C) I ve II
E) I, II ve III
6.
I. Balkan Savaşı'nda Bulgaristan'ın Osmanlı Devleti'nden en fazla toprak kazanan ülke olması, diğer
Balkan devletlerinin Bulgaristan'a savaş açmasına neden olmuştur. Bu savaşta Romanya da Bulgaristan'a
karşı müttefiklerin yanında yer almıştır.
Buna göre, aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir?
A) Bulgar Krallığı'na son verilmiştir.
B) Romanya Balkanların en güçlü devleti olmuştur.
C) Romanya topraklarını genişletme imkanı bulmuştur.
D) Bulgaristan'ın Karadeniz'le bağlantısı kesilmiştir.
E) Balkanlarda siyasi istikrar sağlanamamıştır.
7.
10. Aşağıdaki gelişmelerden hangisinin XX. yüzyıl
I. Osmanlı Devleti'nin siyasi ve askeri gücünün gerilemesi
başlarında Osmanlı ülkesinde egemen olan Meşrutiyet düzenini değiştirme amacına yönelik olduğu söylenebilir?
II. Sömürgeci devletlerin pazar arayışının hızlanması
III. Osmanlı topraklarının hammadde bakımından
zengin olması
A) 31 Mart Olayı
B) Patrona Halil İsyanı
durumlarından hangilerinin Osmanlı topraklarını
parçalama girişimlerini hızlandırdığı söylenebilir?
A) Yalnız I
D) II ve III
8.
B) Yalnız II
C) Babıali Baskını
D) Kabakçı Mustafa İsyanı
E) Arnavutluk'un bağımsızlığını ilan etmesi
C) I ve II
E) I, II ve III
Balkan Savaşları sonunda Osmanlı Devleti’nin
Bulgaristan'la imzaladığı İstanbul Antlaşması'nın
aşağıdaki koşullarından hangisinin, sınır düzenlemeleriyle ilgili olduğu söylenemez?
11. Aşağıdaki topluluklardan hangisi, Balkan Savaşları öncesinde Osmanlı'ya karşı kurulan Balkan bağlaşmasında yer almamıştır?
A) Edirne, Kırklareli Osmanlı Devleti’ne verildi.
A) Bulgaristan
B) Türklere azınlık hakları tanındı.
C) Karadağ
C) Meriç Irmağı sınır ilan edildi.
D) Kavala Bulgaristan'a bırakıldı.
B) Arnavutluk
E) Sırbistan
D) Yunanistan
E) Dedeağaç Osmanlılara verildi.
S›n›rlarla ilgili düzenlemelerde mutlaka co¤rafi yer
adlar› kullan›l›r.
9.
12. Trablusgarp Savaşı ile;
Türk siyasi hayatında II. Meşrutiyet Dönemi, fikri hareketlerin çoğaldığı, parti ve cemiyet kurma faaliyetlerinin hız kazandığı bir dönem olarak kabul edilir.
– Kuzey Afrika'daki son Osmanlı toprağı elden çıkmıştır.
– Ege'de Türk egemenliği sarsılmıştır.
Aşağıdakilerden hangisi bu gelişmelerin nedenlerinden biri olarak gösterilemez?
– Osmanlı Devleti'nin güçsüzlüğü anlaşılarak Balkan Savaşları başlamıştır.
A) Kanun-ı Esasi'nin bireysel ve toplumsal özgürlükleri teminat altına alması
Bu bilgilerden hareketle aşağıdakilerden hangisi
söylenebilir?
B) Avrupa devletlerinin azınlıkları, bağımsızlıklarını
kazanmaları yönünde özendirmeleri
A) Trablusgarp Savaşı Osmanlı üstünlüğü ile sonuçlanmıştır.
C) İttihat ve Terakki'nin yönetime bütünüyle egemen
olması
B) Balkan Savaşı, Trablusgarp Savaşı’nın önemli nedenidir.
D) Milliyetçilik düşüncesinin etkisiyle ayrılıkçı akımların çoğalması
C) Osmanlı donanması eski gücünü korumaktadır.
D) Osmanlı ordusu etkinliğini yitirmiştir.
E) Avrupa'da eğitilen Türk öğrencilerin Batı'daki siyasi örgütlenmeyi ülkelerine taşımak istemeleri
A - B - D
l
D - C - E
E) Ege denizinde Osmanlı egemenliği pekişmiştir.
l
E - B - C
l
A - B - D
193
05.15 EN UZUN YÜZYIL (1800 - 1922)
1.
Aşağıdakilerden hangisi, XX. yüzyılda gelişmiş Avrupa ülkelerinden Osmanlı ülkesine bol ve ucuz
sanayi ürünü girmesinin doğrudan ya da dolaylı
sonuçlarından biri olamaz?
4.
– Osmanlıcılık,
– İslamcılık,
A) Küçük sanayi atölyelerinin ortadan kalkması
– Türkçülük
B) Ülkede işsiz insan sayısı artması
akımları devlet politikası haline getirilmiştir.
C) Hammaddelerin sanayileşmiş Avrupa ülkelerine
satılması
Bu gelişmeye bakılarak,
D) Lonca teşkilatının önem kazanması
I. Kayıpların önüne geçebilmek için farklı modeller
denenmiştir.
E) Esnaf ve zanaatkarın zayıflaması
2.
II. Halifelik makamı Müslümanlar için birleştirici bir
güç haline gelmiştir.
III. Dağılma sürecine karşı çare arayışları yaşanmıştır.
Osmanlı Devleti'nde I. Meşrutiyet'in ilanında Genç Osmanlılar Osmanlıcılık akımını, II. Meşrutiyet'in ilanında
ise İttihat ve Terakkiciler Türkçülük akımını savunarak
etkili olmuşlar ve sorunların bu şekilde çözüleceğine
inanmışlardır.
Bu bilgiye dayanarak Osmanlı Devleti ile aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz?
Osmanlı Devleti’nde, toprak bütünlüğünü korumak için
XIX. ve XX. yüzyıllarda sırasıyla,
yargılarından hangilerine ulaşılamaz?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
Öncüllerde verilen yarg›lar›n amaç m›? yoksa sonuç
mu? oldu¤una dikkat ediniz.
A) Parçalanmayı önleme düşüncesi değişik fikir akımlarını beraberinde getirmiştir.
B) Halkın yönetime katılması sağlanmıştır.
C) Farklı fikir akımları ön plana çıkmıştır.
D) Milliyetçilik anlayışı XX. yüzyılda öne çıkmıştır.
E) Mutlak yönetim anlayışı sona ermiştir.
3.
Osmanlı Devleti, İtalya'nın Trablusgarb ve Bingazi'yi
işgal etmesi üzerine, bu devletle savaşa girmiş, ancak
Balkan Savaşı'nın çıkması üzerine Uşi Antlaşması'nı
imzalayıp bu bölgedeki son toprağından vazgeçmek
zorunda kalmıştır.
Buna göre, aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?
A) Osmanlı Devleti'nin Kuzey Afrika'daki egemenliği
son bulmuştur.
Osmanlı Devleti'nde Balkan Savaşları sırasında İttihat
Terakki Partisi taraftarlarının Bakanlar Kurulu'nu bastıkları ve Osmanlı sadrazamını zorla istifa ettirdikleri
görülür.
Bu gelişmeye bakılarak aşağıdaki yargılardan hangilerine ulaşılabilir?
A) Osmanlı Devleti'nde demokrasi düşüncesini güçlendirme adına mücadeleler yaşanmıştır.
B) Balkan toprakları kaybedilmiştir.
B) Osmanlı Devleti'nde iç politikada istikrarsızlıklar
görülmüştür.
D) Ege adaları ve Girit Osmanlı egemenliğinden çıkmıştır.
D) Azınlık sorunları Osmanlı Devleti'nde birlik ve beraberliği güçlendirmiştir.
C) İtalya ile Osmanlı Devleti arasında ilişkiler gelişmiştir.
E) Osmanlı yönetimi aynı anda iki cephede savaşmak
istememiştir.
194
5.
C) Osmanlı Devleti'nde yönetime dış baskılar yapılması engellenmeye çalışılmıştır.
E) Osmanlı Devleti'nde ıslahat düşüncesi İttihat Terakki Partisi'nce benimsenmemiştir.
6.
8.
Osmanlı Devleti'nde 1909 yılında yaşanan 31 Mart
Olayı sonrasında,
– II. Abdülhamit tahttan indirilmiştir.
Osmanlı Devleti’nde meşrutiyetin ikinci defa ilanı sonrasında,
– Hükümet padişaha değil, Meclis’e karşı sorumlu
hale getirilmiştir.
– Osmanlı ordusu isyan çıkaran meşrutiyet karşıtlarını etkisiz hale getirmiştir.
– Siyasi partiler kurulmuştur.
– Padişahın meclisi kapatma yetkisi kaldırılmıştır.
Bu gelişmeler dikkate alındığında,
Bu gelişmelere bakılarak,
I. Osmanlı Devleti’nde siyasi istikrarsızlık yaşanmıştır.
I. Halkın yönetimdeki etkinliği artırılmaya çalışılmıştır.
II. Bazı çevreler yeniliklere karşı çıkmıştır.
III. Saltanat anlayışının sona erdirilmesi düşünülmüştür.
III. Demokratikleşme alanında adımlar atılmıştır.
A) Yalnız I
A) Yalnız I
yargılarında hangilerine ulaşılabilir?
D) I ve II
B) Yalnız II
II. Padişahın yetkileri azaltılmıştır.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
C) Yalnız III
E) I, II ve III
D) II ve III
9.
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Balkan Savaşları, Osmanlı Devleti'nde XIX. yüzyıl başında eğitim, ekonomi ve idare alanında atılmaya çalışılan yenilik adımlarını olumsuz etkilemiştir.
Buna göre,
I. Askeri mücadeleler toplumsal sorunlarla ilgilenilmesini engellemiştir.
II. Balkan Savaşları, ülke kaynaklarının yatırıma
yönlendirilmesini önlemiştir.
III. Askeri harcamaların azaltılması yoluna gidilmiştir.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
7.
A) Yalnız I
Osmanlı Devleti’nde, XX. yüzyıl başında,
D) II ve III
– Kara ordusunun geliştirilmesi için Almanlarla işbirliğine gidilmiştir.
– Donanmanın modernize edilmesi için İngilizlerden
yardım alınmıştır.
Bu durum Hareket Ordusu’nun aşağıdakilerden
hangisini korumak amacında olduğunu ortaya
koymaktadır?
II. Askeri alanda Avrupa'nın üstünlüğü kabul edilmiştir.
III. Osmanlı askeri gücü modernleştirilmeye çalışılmıştır.
D) II ve III
B) Yalnız II
A) Padişahın mutlak otoritesini
B) Ordunun etkinliğini
C) Parlamenter yönetimi
D) Muhalefet hareketini
C) Yalnız III
E) Mali yapıyı
E) I, II ve III
D - A - A
l
B - B
E) I, II ve III
31 Mart ayaklanmasını bastıran güç, İttihat ve Terakki
yanlısı Hareket Ordusu olmuştur.
I. Osmanlı yönetimi toprak kayıplarını önlemeye çalışmıştır.
A) Yalnız I
C) I ve II
10. 1909 yılında Meşrutiyet yönetimine karşı ortaya çıkan
Bu bilgilere bakılarak
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
B) Yalnız II
l
D - E
l
E - C - C
195
05.16 EN UZUN YÜZYIL (1800 - 1922)
1.
I. Dünya Savaşı sonrasında yayınlanan Wilson İlkeleri’nin,
3.
– Uluslararası sorunları barış yoluyla çözme,
Wilson İlkelerinde yer alan,
I. yenilen devletlerden toprak alınmayacak,
II. Osmanlı egemenliği altındaki uluslara kendilerini
yönetme hakkı verilecek,
– Devletlerarası gizli antlaşmaları geçersiz sayma,
III. devletler arası gizli antlaşmalar yapılmayacak
– Devletlerin kurulmasında milliyet prensibini esas
alma
maddeleri dikkate alındığında hangilerinin Anadolu’da başlayan ulusal mücadeleyi desteklediği
söylenemez?
hükümleri dikkate alındığında,
I. Milletler Cemiyeti’nin kurulması,
A) Yalnız I
II. açık diplomasinin uygulanması,
D) I ve II
III. demokratik nitelikli devletlere ortam hazırlanması,
IV. ulusal devletler kurulması
gelişmelerinden hangilerine ortam hazırlandığı
söylenebilir?
A) Yalnız I
B) I ve II
D) III ve IV
C) II ve III
4.
E) I, II ve IV
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
I. Dünya Savaşı öncesinde görülen,
I. Avusturya - Macaristan veliahtının bir Sırplı tarafından öldürülmesi,
II. İngiltere ile Almanya arasındaki hammadde rekabetinin yaşanması,
III. İtalya ve Almanya’nın siyasi birliklerini geç tamamladıkları için sömürgecilik yarışında geri kalmaları
2.
A) Yalnız I
I. Dünya Savaşı’na girerken ABD’nin yayınladığı Wilson ilkelerinde yer alan bazı maddeler şunlardır:
I. Yenen devletler yenilenlerden toprak ve savaş
tazminatı almayacaktır.
II. Devletlerarası gizli antlaşmalar geçersiz sayılacaktır.
III. Boğazlar, her devletin ticaret gemilerinin geçişine
açık tutulacaktır.
IV. Azınlıklar çoğunluk oldukları bölgelerde devlet kurabilecektir.
Bu maddeler dikkate alındığında aşağıdakilerden
hangisine ulaşılamaz?
A) Uluslararası sorunların açık diplomasi ile çözülmesi gerektiğine
B) Boğazlar’da Osmanlı yönetiminin devam ettiğine
C) Anadolu’da azınlıklara da devlet kurma izninin verildiğine
D) Sömürgecilik anlayışının manda ve himaye anlayışına dönüştüğüne
E) Devletler arası sorunların çözümlenmeye çalışıldığına
196
gelişmelerden hangilerinin doğrudan ekonomik çıkarlar ile ilgili olduğu söylenebilir?
5.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
I. Dünya Savaşı sırasında ABD Başkanı Wilson’un yayınladığı bazı ilkeler şunlardır:
– Yenilen devletlerden toprak alınmayacaktır.
– Gizli anlaşmalara son verilecektir.
– Devletler arası sorunlar barış yoluyla çözülecektir.
– Türk egemenliği altındaki uluslara kendilerini yönetme hakkı verilecektir.
Bu hükümler dikkate alındığında aşağıdakilerden
hangisi söylenemez?
A) Uluslararası barış ve huzur ortamının tamamen
sağlandığı
B) Sömürgecilik faaliyetlerinin engellenmeye çalışıldığı
C) Milletler Cemiyeti’nin kurulacağı
D) Anadolu’daki yeni devletlerin kurulmasına ortam
hazırlandığı
E) Açık diplomasinin uygulanmak istendiği
6.
9.
I. Dünya Savaşı sırasında açılan,
I. Galiçya,
II. Çanakkale,
III. Makedonya
cephelerinden hangilerinde Osmanlı Devleti’nin
jeopolitik konumunun etkili olduğu söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
7.
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
I. savaş sonrası çıkabilecek anlaşmazlıkları önleme,
II. devletler arası sorunları barış yoluyla çözme,
III. savaş sonrası Osmanlı Devleti’nin toprak bütünlüğünü koruma
amaçlarından hangilerini gerçekleştirmeye yöneliktir?
A) Yalnız I
İngiltere’nin sömürgelerine giden Hindistan yolunu kontrol altına alarak sömürgeleriyle bağlantısını kesmek amacıyla I. Dünya Savaşı'nda,
I. Çanakkale,
IV. Suriye - Filistin
V. Irak
cephelerinden hangilerinde yaşanan gelişmeler İslamcılık politikasının önemini yitirdiğinin kanıtıdır?
cephelerinden hangisinin açıldığı söylenebilir?
C) III
D) IV
E) V
A) I ve II
I. Dünya Savaşı sonucunda İtilaf Devletleri’nin Avusturya - Macaristan imparatorluğu ile imzaladığı Saint
Germaine Antlaşması’na göre;
– Avusturya ve Macaristan birbirinden ayrılacaktı.
– Çekoslovakya, Yugoslavya ve Polonya bağımsız
olacaktı.
– Avusturya’da zorunlu askerlik kalkacak, asker sayısı otuz bine indirilecekti.
Bu gelişmelere bakılarak,
I. Çok uluslu siyasi yapılanmalar dağılmıştır.
III. Avusturya - Macaristan topraklarında sömürge
yönetimleri kurulmuştur.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
D) II ve III
B) Yalnız II
C) I ve II
l
E - E - A
D) III ve IV
C) II ve IV
E) I, II ve IV
Araplar ‹ngilizlerle iflbirli¤i yaparak Osmanl› ordusuna
karfl› savaflm›fllard›r. Bu durum ‹slamc›l›k politikas›n›n
önemini yitirdi¤ini gösterir.
11. İtilaf Devletleri I. Dünya Savaşı sırasında stratejik öneme sahip Osmanlı topraklarını kendi aralarında paylaşmak için gizli antlaşmalar imzalamıştır.
Mondros Ateşkesi’nin aşağıdaki maddelerinden
hangisi bu düşünceyi desteklemektedir?
B) Telefon, Telsiz, Telgraf gibi haberleşme araçlarına
el konulacak.
C) Osmanlı ordusu terhis edilecek.
D) İtilaf Devletleri güvenliklerini tehlikede gördükleri
her yeri işgal edecek.
E) Osmanlı Devleti diğer devletlerle bütün ilişkilerini
kesecek.
E) I, II ve III
E - D
B) II ve III
A) Osmanlı esirleri serbest bırakılmayacak
II. Avrupa’da yeni devletler ortaya çıkmıştır.
A) Yalnız I
10. I. Dünya Savaşında açılan,
III. Kafkas,
IV. Suriye,
B) II
E) II ve III
C) Yalnız III
II. Hicaz,
III. Kafkas,
A) I
D) I ve II
B) Yalnız II
I. Çanakkale,
II. Kanal,
8.
İtilaf Devletleri’nin I. Dünya Savaşı devam ederken
aralarında yaptıkları gizli antlaşmalarla Osmanlı
topraklarını kendi aralarında paylaşmaları,
l
B - B - C
l
A - C - D
197
05.17 EN UZUN YÜZYIL (1800 - 1922)
1.
I. Dünya Savaşı sonunda Avrupa’da ekonomik bunalımlar yaşanmış, çok uluslu devletler parçalanmış, rejim değişiklikleri yaşanmıştır.
4.
Buna göre,
Bu gelişme,
I. siyaset,
I. İtilaf devletlerinin güçlerinin artması,
II. din,
II. İttifak devletlerinin savaşı kazanması,
III. ekonomi
III. savaşın daha da uzaması
alanlarından hangileriyle ilgili gelişmelerden bahsedilmiştir?
A) Yalnız I
D) I ve III
2.
B) Yalnız II
E) II ve III
sonuçlarından hangilerine yol açmıştır?
A) Yalnız I
C) I ve II
İtilaf devletleri I. Dünya Savaşı'nda imzaladıkları gizli
antlaşmalarla Osmanlı topraklarını kendi aralarında
paylaşmışlardır. Fakat bu anlaşmalardan bazılarında
imzası olan Rusya bir süre sonra savaştan çekilmiştir.
D) II ve III
5.
Bu gelişmenin aşağıdakilerden hangisine yol açtığı söylenebilir?
C) I ve II
E) I, II ve III
Osmanlı Devleti I. Dünya Savaşı’nda, Süveyş Kanalı’nın kontrolünü elde etmek, Azerbaycan petrollerini
ele geçirmek ve Orta Asya Türk topluluklarıyla irtibat
kurmayı planlarken, İngiltere ve Fransa, Karadeniz’i
kullanarak Rusya’ya yardım ulaştırmayı amaçlamışlardır.
A) İtilaf Devletleri’nin tamamen dağılmasına
C) Savaşın daha geniş bir alana yayılmasına
B) Osmanlı askeri gücünün artmasına
A) Barış arayışlarının artmasına
C) Silahlanma yarışının yavaşlamasına
D) Savaşın sona ermesine
D) Yeni cephelerin açılmasına
E) Osmanlı topraklarının yeniden paylaşılmasına
Osmanlı Devleti ve Bulgaristan, I. Dünya Savaşı'nın
başladığı ilk dönemlerde tarafsız kalmalarına rağmen
daha sonra Almanya’nın yanında savaşa katılmışlardır.
Bu gelişmenin,
I. yeni cephelerin açılması,
sonuçlarından hangilerine ortam hazırladığı söylenebilir?
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
6.
I. Dünya Savaşı’nın sonuçlanmasının ardından Almanya, sahip olduğu toprakların bir bölümünü yeni
kurulan bazı ulus devletlere bırakmıştır.
Buna göre,
II. Ekonomik rekabet sona ermiştir.
III. savaşın daha geniş alana yayılması
A) Yalnız I
E) Diplomatik çözüm yollarına başvurulmasına
I. Avrupa’da sınır değişiklikleri yaşanmıştır.
II. ekonomik rekabetin azalması,
198
B) Yalnız III
Bu çabaların aşağıdakilerden hangisine yol açtığı
savunulabilir?
B) Uluslar arası işbirliğinin artmasına
3.
İtilaf grubunun önemli üyelerinden birisi olan Rusya, 3
Mart 1918 tarihinde imzaladığı Brest-Litowsk Antlaşması'yla, daha önce işgal ettiği toprakları geri vermiş
ve I. Dünya Savaşı’ndan çekilmiştir.
C) I ve II
III. Sömürgecilik yarışı son bulmuştur.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) I ve II
7.
10. I. Dünya Savaşı sonrasında ABD öncülüğünde Millet-
Wilson tarafından uluslar arası barışın sağlanması
amacıyla I. Dünya Savaşı sonunda bazı ilkeler ortaya
atılmıştır. İngiltere ve Fransa, çıkarlarına ters olmasına karşın bu ilkelere karşı çıkmamışlardır.
ler Cemiyeti kurulmuş, devletler arası anlaşmazlıklara
siyasi çözümler sağlanmaya çalışılmıştır.
Buna göre, aşağıdakilerden hangisine verilen önemin arttığı savunulabilir?
İngiltere ve Fransa’nın Wilson İlkeleri’ne karşı takip ettikleri bu politikada aşağıdakilerden hangisi
rol oynamıştır?
A) Ekonomik ilişkilere
B) Uluslar arası kültürel ilişkilere
A) İttifak devletlerinden çekinmeleri
C) Barışın korunmasına
B) Sömürgeciliğe son vermek istemeleri
D) Silahlanma yarışının hızlanmasına
C) ABD'nin desteğine ihtiyaç duymaları
E) Sömürgelerin korunabilmesine
D) Yayılmacı politikalara karşı olmaları
E) Ekonomik etkinliklerinin azalması
8.
Milletler Cemiyeti’nin kurulufl amac›n› unutmay›n›z!
İtilaf devletleri, I. Dünya Savaşı’nda Osmanlı Devleti’ni
savaş dışı bırakmak ve Rusya’ya yardım ulaştırabilmek için Çanakkale Cephesi’ni açmışlardır. Fakat
güçlü Osmanlı direnişi karşısında başarısız olarak geri çekilmişlerdir.
11. Osmanlı Devleti, I. Dünya Savaşı’nın başlaması üze-
rine kapitülasyonları tek taraflı olarak kaldırdığını açıklamıştır.
Buna göre,
Bu durumun,
I. Siyasi karışıklıktan yararlanılmak istenmiştir.
I. savaşın uzaması,
II. Ekonomik alanda dışa bağımlılık sona ermiştir.
II. savaşın sona ermesi,
III. Uluslar arası ticaret geliştirilmeye çalışılmıştır.
III. Osmanlı ekonomisinin güçlenmesi
yargılarından hangilerine ulaşılamaz?
gelişmelerinden hangilerine yol açtığı savunulabilir?
A) Yalnız I
9.
D) I ve III
B) Yalnız II
A) Yalnız I
C) I ve II
E) I, II ve III
I. Dünya Savaşı sonucunda, Avusturya - Macaristan
ve Osmanlı Devleti gibi çok uluslu imparatorlukları
parçalanmış, bunların toprakları üzerinde Polonya,
Türkiye, Yugoslavya, Ukrayna, Çekoslovakya, Macaristan gibi yeni ulus devletler kurulmuştur.
padişah kutsal cihad ilan etmiş ve Müslümanları Osmanlı Devleti’ne destek olmaya çağırmıştır.
Buna göre, Osmanlı Devleti’nin,
I. Ümmetçilik,
I. Demokrasi düşüncesi gerilemiştir.
II. Osmanlıcılık,
II. Ekonomik bunalım yaşanmıştır.
III. Batıcılık
III. Sınır değişiklikleri yaşanmıştır.
yargılardan hangisine ulaşılabilir?
D) I ve III
B) Yalnız III
düşüncelerinden hangilerinden yararlanmaya çalıştığı savunulabilir?
C) I ve II
A) Yalnız I
E) I, II ve III
D - E - D
E) II ve III
C) I ve II
12. Osmanlı Devleti, I. Dünya Savaşı'na girişinden sonra
Buna göre,
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
l
B - D - A
D) II ve III
l
C - A - B
l
B) Yalnız II
C - E - A
C) I ve II
E) I, II ve III
199
05.18 EN UZUN YÜZYIL (1800 - 1922)
1.
II. Mahmut Döneminde Anadolu’dan İstanbul’a gelecek olan kişiler için geçiş belgesi alma zorunluluğu getirilmiş, bu belge de uzun incelemeler ve İstanbul’dan
hatırlı bir kişinin referans olması şartlarıyla verilmiştir.
4.
II. Mahmut’un bu uygulamasının,
Bu savaşla ilgili,
I. İstanbul’a göçü önleme,
I. her alanda ıslahat yapılması,
II. Anadolu şehirlerini kalkındırma,
II. Osmanlı Devleti'nin dış destekten mahrum olması,
III. merkezi otoritenin denetim gücünü artırma
III. kaldırılan Yeniçeri Ocağı’nın yerine kurulan Asakir-i Mansure ordusunun tam olarak yetişmemiş
olması
amaçlarından hangilerine yönelik olduğu savunulabilir?
A) Yalnız I
D) II ve III
B) Yalnız II
Osmanlı Devleti Navarin’de donanması yakıldıktan
sonra bu olayda en büyük sorumlu devlet olarak gördüğü Rusya’ya savaş açmış; bu şekilde 1828 - 1829
Osmanlı-Rus Savaşı başlamıştır.
C) I ve III
durumlarından hangilerinin savaşın kaybedilmesinde etkili olduğu savunulamaz?
E) I, II ve III
A) Yalnız I
D) I ve III
2.
B) Yalnız III
C) I ve II
E) I, II ve III
Sırbistan’ın batıda bulunmasından dolayı Avrupa’daki gelişmelerden çabuk etkilenmesi,
I. milliyetçi fikirlerin halk arasında kısa sürede benimsenmesi,
II. ayrılıkçı isyanların başlaması,
III. Sırp halkının Osmanlı Devleti'ne olan güven ve
bağlılığının artması
sonuçlarından hangilerini doğurmuştur?
A) Yalnız I
D) I ve II
3.
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
XIX. yüzyılın ilk yarısında Avrupa devletleri,
I. Osmanlı Devleti’ne karşı başka devletlerin baskı
yapmasını önleme,
II. Osmanlı Devleti’nin çöküş sürecini hızlandırma,
III. kendi ülkelerindeki demokrasi ilkelerini Osmanlı
ülkesine yayma
politikalarından hangilerini izlemişlerdir?
A) Yalnız I
D) I ve III
200
B) Yalnız II
E) II ve III
C) I ve II
5.
1829 tarihinde Osmanlı Devleti ile Rusya arasında imzalanan Edirne Antlaşması'nın hükümlerinden bazıları şunlardır:
• Osmanlı Devleti Yunanistan’ın bağımsızlığını tanıyacak.
• Sırbistan ve Eflak Buğdan’a verilen haklar genişletilecek. Eflak Buğdan voyvodaları bu makama
hayatları boyunca seçilecek. Türkler bu bölgeyi
boşaltacak.
Bu durum,
I. Osmanlı Devleti hem askeri ve hem de diplomatik
üstünlük elde etmiştir.
II. Eflak ve Buğdan yarı bağımsız hale gelmiştir.
III. Rusya, Avrupalı devletlerle birlikte hareket etmiştir.
yargılarından hangilerini doğrulamaz?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız III
C) I ve II
E) I, II ve III
6.
9.
Osmanlı Devleti'nde Balta Limanı Ticaret Antlaşması’yla yabancılara tanınan haklar artmış; yerli tüccarların yabancı tüccarlarla rekabet etmesi zorlaşmıştır.
Bu durumun,
Durum : Doksanüç Harbi sırasında Rusya’nın saldırılarına karşı Osmanlı Devleti'ni yalnız bırakan İngiltere Süveyş Kanalı’na dokunmadığı ve Boğazlarla ilgili statü bozulmadığı takdirde savaşta tarafsız kalacağını bildirmiştir.
I. ticaret gelirlerinin daha çoğunun yabancılara gitmesi,
II. bazı yerli tüccarların ticaret hayatından çekilmek
zorunda kalması,
III. yerli mal üretiminin ekonomideki payının artması
Durum ile hüküm kıyaslandığında,
sonuçlarından hangilerini doğurduğu savunulamaz?
A) Yalnız I
D) II ve III
7.
B) Yalnız III
Hüküm : Paris Antlaşması: Osmanlı toprak bütünlüğü Avrupalı devletlerin güvencesi altına alınacaktır.
I. Denge politikası geçerliliğini kaybetmiştir.
II. Paris Antlaşması'nın hükmü sadece kâğıt üzerinde kalmıştır.
C) I ve II
E) I, II ve III
III. İngiltere’nin Osmanlı politikası değişmiştir.
yargılarından hangilerini doğrudur?
A) Yalnız I
Mısır Meselesini çözmek amacıyla toplanan Londra
Konferansı’nda alınan kararları, Mehmet Ali Paşa kabul etmeyince İngiltere, Avusturya ve Osmanlı ittifakı
Beyrut’a asker çıkarmıştır. Yapılan savaşta ordusu yenilen Mehmet Ali Paşa Londra Konferansı kararlarını
kabul etmek zorunda kalmıştır.
D) I ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
İngiltere ve Avusturya’nın bu tutumu,
I. Mısır Sorunu’nun çözümünde tarafsız kaldıkları,
II. Sorunu hem, diplomatik hem de askeri yöntemlerle çözdükleri,
III. Orta Doğu’da kendi istekleri dışında bir oluşumun
baş göstermesine taraftar olmadıkları
yargılarından hangilerini doğrular?
A) Yalnız I
D) II ve III
8.
B) Yalnız II
10. Osmanlı Devleti ile Rusya arasında imzalanan Ayas-
tefanos Antlaşması'nın 16. maddesinde “Doğu Anadolu’da Ermenilerin oturduğu yerlerde ıslahat yapılacaktır” ifadesi, Berlin Kongresinin 61. maddesinde “Doğu
Anadolu’da Ermenilerin oturduğu altı vilayette büyük
devletlerin denetiminde ıslahat yapılacaktır” şeklinde
değiştirilmiştir.
C) I ve II
E) I, II ve III
Bu durum,
1881 yılında Fransa’nın Tunus’u, 1882 yılında İngiltere’nin Mısır’ı, 1908 yılında Avusturya’nın Bosna
Hersek’i işgal etmesi,
I. Rusya, Ermenileri kendi çıkarı doğrultusunda kullanmak istemektedir.
II. Ermeni meselesi uluslar arası bir sorun haline getirilmiştir.
I. Avrupa devletlerinin Osmanlı Devleti’nin toprak
bütünlüğünü koruma politikasından vazgeçtikleri,
III. Ermenilerin yaşadığı bölge büyük devletlerin çıkar çatışmalarına sahne olmuştur.
II. Osmanlı Devleti’nin sınırlarının giderek daraldığı,
III. milliyetçi akımların yaygınlaştığı
yargılarından hangilerini doğrular?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız III
E) II ve III
C - D - A
yargılarından hangilerini doğrular?
A) Yalnız I
C) I ve II
l
A - D
D) I ve II
l
B - E - C
l
E - E
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
201
05.19 EN UZUN YÜZYIL (1800 - 1922)
1.
Mısır’ın işgali üzerine İngiltere ve Rusya Fransa’ya
karşı Osmanlı Devleti'ne yardıma gelmişlerdir.
4.
Bu durum,
I. iç sorunun bir dış sorun haline geldiği,
II. Osmanlı'nın stratejik konumunun dış devletlerce
dikkate alındığı,
II. Mahmut’un Kavalalı’nın bu isteğini reddetmesi,
III. uluslar arası çıkarların değişik devletlerin yakınlaşmasında etkili olduğu
yargılarından hangilerini doğrular?
A) Yalnız I
D) II ve III
2.
B) Yalnız II
I. Mehmet Ali Paşa’nın isteklerinin bununla sınırlı
kalmayacağını düşünmektedir.
II. Mehmet Ali Paşa’nın güçlenmesinden çekinmektedir.
C) Yalnız III
III. Mehmet Ali Paşa problemini uluslar arası platformda çözmek istemektedir.
E) I, II ve III
yargılarından hangilerini doğrular niteliktedir?
Osmanlı Devleti 1806 yılında Eflak Buğdan’ı işgal
eden Rus ordularını Bükreş yakınlarında yenilgiye uğratarak durdurmuş; bu gelişmeden rahatsız olan İngiltere Eflak Buğdan’ın Rusya’ya bırakılmasını istemiştir.
İngiltere’nin bu tutumu,
I. Rus yanlısı bir politika izlediği,
II. ulusların kendi geleceklerine kendilerinin karar
vermesi anlayışını destekledikleri,
A) Yalnız I
D) II ve III
5.
III. sıcak denizlerde tek siyasi güç olarak kalıcı siyaset izledikleri
yargılarından hangilerini doğrular?
A) Yalnız I
D) II ve III
3.
B) Yalnız II
C) Avrupalıların isteklerini eksiksiz yerine getirme
D) Gelenekçi devlet anlayışını koruma
E) Denge politikası izleme
6.
II. Meşrutiyet’in ilanından sonra 31 Mart Ayaklanması’nın çıkması,
I. yenilik taraftarlarının güçlendiği,
III. Islahatlar toplumun bazı kesimlerince desteklenmemiştir.
III. Osmanlı Devleti’nin Avrupa’dan etkilendiği
A) Yalnız I
A) Yalnız I
yargılarından hangilerini doğrulamaz?
D) II ve III
202
Osmanlı Devleti’nde XIX. yy.’da devletin parçalanmasını hızlandıran önemli etkenlerden biri de sömürgeciliktir.
B) Batı tarzında okullar açma
1806-1812 Osmanlı-Rus savaşları devam ettiği sırada
Nizam-ı Cedit ıslahatlarına karşı Kabakçı Mustafa İsyanı çıkmış; III. Selim bu isyan sonucunda tahttan indirilmiştir.
II. Sarayda gelenekçi anlayış yenilikçi anlayışa karşı
üstün gelmiştir.
C) I ve II
E) I, II ve III
A) Müslüman olmayanları memnun edecek çeşitli düzenlemeler yapma
E) I, II ve III
I. Askeri yenilgiler iç hesaplaşmalar doğurmuştur.
B) Yalnız II
Osmanlı Devleti tek başına karşı koyamadığı sömürgeci faaliyetlere karşı aşağıdaki tedbirlerden
hangisini almıştır?
C) Yalnız III
Bu durum,
1828-29 Rus Savaşında alınan yenilgi sonrasında yapılan Edirne Antlaşması'yla Mora bağımsız olmuş; bu
şekilde Mehmet Ali Paşa’nın bölgedeki valiliği de sona
ermişti. Mehmet Ali Paşa’nın Mora yerine Suriye ve
Girit valiliklerini üzerine alma isteği II. Mahmut tarafından reddedilmiştir.
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
II. halkın yeni düzeni korumaya çalıştığı,
yargılarından hangilerini doğrulamaz?
D) I ve III
B) Yalnız III
C) I ve II
E) I, II ve III
7.
10. Berlin Kongresinde alınan kararlardan bazıları şunlar-
Osmanlı Devleti'nde II. Abdülhamit Döneminde
ilan edilen Kanunu Esasi’nin Cumhuriyet Dönemine kadar varlığını sürdürmesi, aşağıdakilerden
hangisiyle açıklanamaz?
dır:
I. Sırbistan, Karadağ ve Romanya bağımsız olacak.
II. Teselya bölgesi Yunanistan’a verilecek.
A) Padişahların anayasal düzeni benimsemeleriyle
III. Kars, Ardahan ve Batum Rusya’ya bırakılacak.
B) Kanun üstünlüğü ilkesinin benimsenmesiyle
Bunlardan hangilerinin, Balkanlardan Anadolu’ya
yönelik Türk göçlerinin başlamasında etkili olduğu savunulabilir?
C) Saltanat sisteminin devam etmesiyle
D) Yenilikleri koruyan kişi veya kurumların bulunmasıyla
A) Yalnız I
E) Yenilik taraftarlarının güçlenmesiyle
8.
D) I ve II
Tanzimat ve I. Meşrutiyet Dönemlerinde bazı yazarlar,
Türk tarihini Osmanlı tarihi gibi göstererek, Türk tarihinin sadece Osmanlı dönemi üzerinde durmuşlardır.
II. Ülkedeki birlik ve beraberlik anlayışı korunmak istenmektedir.
III. Dağılmayı önleyici engellerin ortadan kaldırılması
amaçlanmıştır.
D) I ve II
9.
B) Yalnız II
C) Yalnız III
Bu durum Osmanlı Devleti’yle ilgili, aşağıdaki yargılardan hangisini doğrulamaz?
E) I, II ve III
A) Gücünü hâlâ korumaktadır
B) “Ulusların kendi geleceklerine kendilerinin karar
vermesi” ilkesini desteklemektedirler
Avrupalı devletler,
C) Sorunlarını diplomasi yoluyla çözmek taraftarıdır.
I. Viyana Kongresi’nde milliyetçi akımları desteklememe kararı almışlar,
D) Avrupalı devletlerarasındaki itibarı artmıştır.
II. Paris Antlaşması’nda Osmanlı toprak bütünlüğünü güvence altına almışlar,
E) Askeri müdahaleyi öncelikli politika olarak görmemektedir.
III. Doksanüç Harbi’nde Rusya’nın Osmanlı topraklarını işgal etmesine seyirci kalmışlardır.
IV. Reval Görüşmeleri’nde Rusya’yı Osmanlı Devleti
üzerinde izleyeceği politikalarda serbest bırakmışlardır.
Bunlardan hangileri, Avrupa devletlerinin, Osmanlı topraklarını parçalamak isteyen Ruslarla ilişkilerini bozmak istemediklerinin bir göstergesi sayılabilir?
A) I ve II
D) II ve IV
B) I ve III
12. Osmanlı Devleti’nde anayasal yönetime aşağıdaki
padişahlardan hangisi döneminde geçilmiştir?
A) II. Mahmut
C) Abdülaziz
C) II ve III
E) III ve IV
D - A - A
l
C - E - C
E) I, II ve III
şayan Macarlar, bağımsızlık kazanmak amacıyla isyan etmişlerdir. Bu isyan, Rusya’nın da yardımıyla
kanlı bir şekilde bastırılmış; birçok mülteci topraklarını
terk ederek Osmanlı Devleti'ne sığınmıştır. Bu durum,
Osmanlı Devleti'nin Rusya ve Avusturya’yla ilişkilerinin gerginleşmesine yol açmış, Osmanlı Devleti bütün
tehditlere rağmen mültecileri geri vermeyerek bu olayı
Avrupalı diğer devletlere rapor etmiş ve bu devletlerin
destek ve takdirini kazanmıştır.
I. Devlet siyaseti olan Osmanlıcılık düşüncesi, tarih
araştırmalarına yön vermiştir.
A) Yalnız I
C) Yalnız III
11. 1848 İhtilalleri döneminde Avusturya topraklarında ya-
Bu durum,
yargılarından hangilerini doğrular?
B) Yalnız II
l
C - D - E
l
B) II. Abdülhamit
E) III. Selim
D - B - B
D) Abdülmecit
203
Birlikte Çözelim
Çözüm 166 / 5
Osmanlı Devleti'nin Yunan İsyanı’nı bastıramayınca Mehmet Ali Paşa’dan yardım istemesi ve Yeniçeri İsyanı sonucunda Sekbanı Cedit Ocağı’nın
kaldırılması isyancıların başarılı olduğunu ve devletin iç isyanı bastırmada yetersiz kaldığının kanıtıdır. Ancak Senedi İttifakta yer alan “Yeniçeri İsyanı
çıkarsa Ayanlar gelip bastıracaklardır” ifadesi Osmanlı'nın bu isyanı bastıramayacağı düşüncesi
doğrultusunda alınmış bir karardır.
Çözüm 173 / 10
Soruyu farklı bir şekilde çözmek mümkündür. Öncülleri Osmanlı açısından olumlu ve olumsuz olanlar olarak (+) ve (-) şeklinde işaretleyelim. Paragrafta ekonomide yaşanan olumsuzluktan bahsedilmektedir. Yani sonuçları olumsuz olmalıdır. “hangilerini doğurduğu savunulamaz?” denildiği için cevap olumlu olan seçenektir.
Çözüm 176 / 6
Çözüm 168 / 5
Milliyetçilik ve sömürgecilik Osmanlı Devleti'nin dağılmasında doğrudan etkili olmuştur. Osmanlı Devleti sömürgeciliğe karşı denge politikası izlerken,
milliyetçi isyanlara karşı ıslahatlar yaparak azınlıkları elde tutmaya çalışmıştır.
Seçeneklerde verilen bölgelerden sadece Kırım
Türk ve Müslüman olması yönüyle diğerlerinden
farklıdır. Panslavizm politikası ise Slav ırkından
olan, Sırp, Bulgar, Romen ve Rumların bulunduğu
bölgeler için geçerlidir. Kırım’ın Osmanlı Devleti'nden ayrılmasında Rusya doğrudan etkilidir. Ancak Kırım’ın ayrılmasında Panslavizm politikasının
etkisinden söz edilemez.
Çözüm 181 / 12
Mehmet Ali Paşa sorunuyla ilgili,
– iki taraf arasındaki savaşı durdurmak için Kütahya Antlaşması,
Çözüm 170 / 3
Paragrafta verilen bilgide tercümanlık hizmetlerinde Rumlardan yararlanıldığı belirtilmekte, ancak
sadece gibi kesinlik bildiren ifade kullanılmamaktadır. Bu sebeple I. ve II. öncüllerde verilen yargılara
ulaşmak mümkündür. Ancak “tercümanlık hizmetlerinde sadece Rumların görev aldığı” yargısına ulaşılamaz.
204
– yeniden isyan etmesi ihtimaline karşı tedbir ve
destek alma için Rusya ile Hünkar İskelesi Antlaşması, İngilizlerle Balta Limanı Ticaret Antlaşması,
– sorunu kökten çözmek için 1840 Londra Konferansı toplanmıştır.
– 1856 Paris Antlaşması ise Osmanlı Devleti’yle
Rusya arasında yapılan Kırım Savaşı’nın sonucunda imzalanmıştır.
Çözüm 188 / 6
Çözüm 195 / 6
Çözüm 192 / 4
Çözüm 196 / 5
Osmanlı Devleti'nin XIX. yüzyılda yaptığı ıslahatlarda genel amaç çağın şartlarına göre devleti yeniden yapılandırmak ve azınlıklara haklar vererek
onları yönetimden memnun kılmak ve parçalanmayı önlemektir. Ancak azınlıklara yönelik olarak yapılan ıslahatlar parçalanmayı önleyemediği gibi azınlıklar ve Avrupalılar bu hakları az bularak daha fazlasını istemişlerdir. Sonuç olarak ıslahatlar Osmanlı'nın modernleşmesinde olumlu etki yapmış ancak
parçalanmayı önleyememiştir.
Osmanlı Devleti'nde II. Meşrutiyetin ilanı ve buna
karşı başlatılan 31 Mart İsyanının bastırılmasının
demokratikleşme açısından olumlu olduğunu söylemek mümkündür. Ancak Alman yakınlaşmasının
demokratikleşmeyle bir ilgisi olmayıp dönemin koşullarında Avrupa’daki bloklaşmalarla ilgilidir.
Osmanlı Devleti'nde bazı çevrelerin yeniliklere karşı çıkması 31 Mart İsyanı’na sebep olmuştur. Bu
durum karışıklık ve istikrarsızlığa sebep olmuştur.
II. Abdülhamit’in tahttan indirilmesi saltanat anlayışını sona erdirmemiştir. Çünkü saltanat kaldırılmamış, sadece padişah değişikliği yapılmıştır.
I. Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru ABD Başkanı
Wilson tarafından yayınlanan ilkeler savaş sonrasındaki yapılanmaların nasıl olması gerektiğiyle ilgilidir. B, C, D ve E seçeneklerinde Wilson ilkelerinin yorumlanmasıyla ilgili yargılar bulunmaktadır. A
seçeneğinden ise "Uluslar arası barış ve huzur ortamının sağlandığı" ifadesi sonuç bildirmektedir. İlkelerin yayınlanmış olması bu sonuca ulaşmamızı
gerektirmez.
Çözüm 193 / 9
Kanunu Esasi’nin bireysel hakları güvence altına
alması, Batılı anlayışta yetişen öğrencilerin fikir
akımlarından etkilenmesi, Avrupalı devletlerin azınlıkları yönlendirmesi ve milliyetçilik akımı; II. Meşrutiyet döneminde fikir hareketlerinin çoğalmasında, cemiyet ve parti kurma faaliyetlerinin artmasında etkili olmuştur. Bu dönemde yararlı veya zararlı
birçok dernek kurulmuştur. İttihat ve Terakki Partisi’nin yönetime egemen olması bu gelişmelerin sebebinden çok bir sonucudur.
Çözüm 199 / 7
I. Dünya Savaşı sırasında İngiltere ve Fransa birçok cephede Almanya karşısında yenilgi almışlardı. ABD’nin savaşa girmesi savaşın seyrini değiştirmiş ve Almanya yenilmiştir. Bu sebeple İngiltere ve
Fransa, Wilson İlkeleri çıkarlarına aykırı olduğu
halde ses çıkaramamışlardır.
205
Dört Köfle
1.
II. Mahmut Döneminde devletin her alanda geri kaldığı görülmüş ve değişik alanda bir dizi reformlar gerçekleştirilmiştir.
3.
XIX. yüzyılda Osmanlı Devleti'nde azınlıklara,
• Tanzimat Fermanı'yla Müslümanlarla eşit olma,
• Islahat Fermanı'yla belediye ve il genel meclislerine üye olma,
II. Mahmut Döneminde gerçekleştirilen,
I. Divan kaldırılarak Bakanlar Kurulu'nun oluşturulması,
• I. Meşrutiyetle milletvekili olma hakkı tanınmıştır.
Bu durum aşağıdaki yargılardan hangisini doğrulamaz?
II. Yeniçeri Ocağı'nın kaldırılarak Batı tarzında yeni
ordu kurulması,
A) Müslüman olmayanlara tanınan hakların genişletildiği
III. İlköğretimin zorunlu hale getirilmesi
reformları eğitim, askeri ve idari alanlarla ilişki bakımından aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak sıralanmıştır?
Eğitim
Askeri
İdari
B)
II
III
I
D)
III
II
A)
C)
E)
2.
I
II
III
II
E) Sadece azınlık haklarına yönelik ıslahatlar yapıldığı
I
III
I
II
I
I. Brest Litovsky
III. Saint Germain
Osmanlı Devleti'ni dağılmaktan kurtarmak amacıyla
aydınlar tarafından çeşitli fikir akımları ortaya atılmıştır.
I. Ziya Paşa
IV. Neuilly
II. Mehmet Akif
V. Trianon
Bunlardan hangisi Sovyet Rusya ile imzalanmıştır?
206
4.
Bu dönem aydınlarından bazıları şunlardır :
II. Versailles
B) II
C) Ulusal birlik ve beraberliğin korunmak istendiği
D) Azınlık meselesinin farklı bir anlayışla ele alınmaya çalışıldığı
III
I. Dünya Savaşı’nı bitiren antlaşmalardan bazıları
şunlardır :
A) I
B) Eşitlik anlayışının güçlendirilmeye çalışıldığı
C) III
D) IV
E) V
III. Namık Kemal
Bunlardan hangileri İslamcılık fikrini yaygınlaştırmaya çalışmışlardır?
A) Yalnız I
D - A - E - B
D) II ve III
B) Yalnız II
C) I ve II
E) I, II ve III
Yaz›l› Sorular›m
1.
Denge Politikası nedir?
....................................................................................
6.
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
Restorasyon Devri hangi olayla başlamış ve hangi
olayla bitmiştir?
....................................................................................
7.
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
Senedi İttifak nedir? Önemi hakkında bilgi veriniz.
....................................................................................
....................................................................................
8.
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
Balta Limanı Antlaşması kiminle yapıldı, sonuçları
nelerdir?
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
5.
II. Mahmut Dönemindeki idari ıslahatlar nelerdir?
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
Doksanüç Harbi sonrasında imzalanan antlaşma
hangisidir? Bu antlaşmayla Osmanlı Devleti hangi
Balkan topraklarını kaybetmiştir?
....................................................................................
....................................................................................
4.
Kırım Savaşı’nda yardıma gelen devletler hangileridir ve bu savaş hangi antlaşmayla son bulmuştur?
....................................................................................
....................................................................................
3.
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
2.
Tanzimat Fermanı’nın önemi nedir?
....................................................................................
....................................................................................
9.
Trablusgarp Savaşı'nı kaybetmemizin sebepleri
nelerdir?
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
10. Osmanlı Devleti'nin I. Dünya Savaşı’na giriş sebepleri nelerdir?
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
....................................................................................
207
.... derken
fl h i s i
N a m › k K e m a l ' i n T e flh
Nam›k Kemal bir gün Sahaflar Çarfl›s›’ndan geçerken, ahbaplar›ndan biri yolunu
çevirmifl ve :
- 'Kemal, demifl. Sen kitaplar›nda, makalelerinde, konuflmalar›nda hep imparatorluk ha batt› ha batacak dersin. Onun ne batt›¤› ne y›k›ld›¤› ne de öldü¤ü
var. Yaflay›p gidiyor iflte. Senin bu telafl›na sebep ne kuzum?”
deyince Nam›k Kemal flu cevab› verir :
- “Benim dostum. Sen koca imparatorlu¤un ölümünü oduncu Ahmet A¤a’n›n ölümüne benzetirsin. Birkaç saat içinde ölsün, cenaze namaz› k›l›ns›n ve defnedilsin öyle mi? Befl yüz senelik ömrü olan bu imparatorlu¤un hastal›¤› elli, ölümü elli, cenaze namaz›n›n k›l›nmas› elli y›l sürer. Sen 150 y›l sonra bu imparatorlu¤u ortada bulamazs›n.”
208