YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK VE DENETİM TİC. LTD. ŞTİ. Dr. Yusuf

YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK
VE DENETİM TİC. LTD. ŞTİ.
Dr. Yusuf İLERİ
Yeni Yüzyıl Üniversitesi
Hukuk Fakültesi
Dünya Gazetesi-02.04.2016
KAPİTALİST SİSTEMLE BÜTÜNLEŞTİKÇE VERGİ YÜKÜ SIFIRLANIYOR
Ülkemizde, sermaye şirketi olarak en yaygın olan şirket türleri limited ve anonim
şirketlerdir. Yaygın olmasa da, bir de limited ve anonim şirketlerinin birleşmesinden doğan
melez bir şirket tipi var; buna da “eshamlı komandit” şirket diyoruz. Bu şirketlere sermaye
koymak ve bu sermayeye iştirak etmekle ortak olunur. Anonim şirketlerde sermayeyi paylara
bölmek ve belli şekil şartlarına göre pay senetleri çıkarmak mümkündür. Pay senetlerinin
devri ile aynı miktar sermaye payı da kolayca devredilmektedir. Anonim şirketlerin hamiline
yazılı hisse senetleri basabilmesi, şirket sahiplerinin kim olduğunu gizleme imkanı sağlar.
Hamiline yazılı hisse senetlerinin devir ve temlikinde hiçbir şekil ve merasim söz konusu
değildir. Bunlar herhangi bir mal gibi alınıp satılabilir, bu gibi intikallerden şirketin haberdar
olmasına lüzum yoktur, zilyetliğin hüsnüniyetle intikali yeterlidir. Buna karşın limited
şirketlerde, şirket ortakları ve koydukları sermaye belirlidir; bu şirketlerin hisse senedi
bastırmaları ve piyasaya sürmeleri söz konusu değildir. Eshamlı komandit şirket ise, sermaye
paylara bölünmüş ve hisse senetleri ile temsil ediyorsa anonim şirkete, sermaye paylara
bölünmemişse limited şirkete benzer.
Bir sermaye şirketi ortaklığından iki şekilde kazanç sağlanır. Bunlardan biri kar
payıdır; diğeri ise sahip olduğu ortaklık payı ve hisse senetlerinin elden çıkarılmasından
sağladığı değer artış kazancıdır. Vergi yasalarımız anonim şirketlerde hisse senedi sahipleri
ile pay sahiplerinin, limited şirketlerde ortakların, iş ortaklıkları ortaklarının ve
komanditerlerin kar paylarını menkul sermaye iradı kabul etmiş ve vergileme yönünden aynı
kurallara tabi tutmuştur (GVK md. 75/2).
Anonim ve limited şirketlerden elde edilen kar paylarının vergilendirilmesinde bir
ayrım gözetmeyen vergi yasalarımız, bu kar paylarının kaynağı olan ortaklık payı ile hisse
senetlerinin elden çıkarılmasından sağlanan kazançlar yönünde oldukça farklı vergilendirme
sistemleri benimsemiştir. Buradaki ölçü sistemin kapital yapılarıyla bütünleşmedir. Öyle ki
hisse senedi bastırmaktan başlayarak, bu hisse senetleri borsaya kayıt edilmesi evresine kadar
vergi yükü azalmış hatta sıfırlanmıştır. Bu anlamda GVK’nın Mükerrer 80 inci maddesi,
limited şirketlerle hisse senedi bastırmamış anonim şirketleri kapalı yapılar görmüştür. Bunun
gereği olarak bu şirketlerdeki, ortaklık payının elden çıkarılmasından sağlanan kazançları
genel vergilendirme rejimine tabi tutmuştur. Maddenin 1’inci fıkrasının 4’üncü bendinde
“Ortaklık haklarının veya hisselerinin elden çıkarılmasından doğan kazançlar” bunun
sağlandığı şirketin nevine bakılmaksızın değer artış kazancı olarak herhangi bir istisna ve
ayrım yapılmadan gelir vergisinin kapsamına alınmıştır. Ortaklık hakkı veya hissesi, her türlü
şahıs şirketindeki ve sermaye şirketlerinde, ortakların hisse senedine bağlanmamış paylarını
ifade eder. Limited, adi komandit ve kolektif şirket ortaklarının payları ile eshamlı komandit
ve anonim şirketlerin hisse senedine bağlanmamış payları bu hükmün menzili içindedir.
Sağlanan kazancın büyüklüğüne göre vergi oranı %35’e kadar çıkabilmektedir.
Buna karşın ortaklık, hisse senedi ile temsil ediliyorsa hisse senetlerinin elden
çıkarılması halinde, hisse senedinin sermaye yapılarıyla bütünleştiği oranda kademe kademe
Darülaceze Caddesi No:33 Bilaş İş Merkezi B Blok K.3 No:43 Okmeydanı - İstanbul Tel:(0212) 210 55 88–210 00 33
(pbx) Fax:(0212) 210 60 30 E-Mail: [email protected] Web site: www.ileriymm.com
YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK
VE DENETİM TİC. LTD. ŞTİ.
vergi yükü kaldırılmıştır. GVK’nın Mükerrer 80/1-4’üncü bendinde iki yıldan az süreyle elde
tutulan tam mükellef kurumlara ait hisse senetleri vergilendirilirken iki yıldan fazla elde
tutulan hisse senetlerinin elden çıkarılmasından sağlanan kazançlar vergi dışı tutulmuştur.
GVK’nın geçici 67/7’nci maddesiyle İMKB’de işlem gören hisse senetleri için iki yıllık süre
bir yıla indirilmiş, bir yıldan az süreyle elde tutulan hisse senetlerinin elden çıkarılmasından
sağlanan kazançlardaki kesinti oranı 2010/926 sayılı BKK ile sıfırlanmıştır.
Anonim şirketlerde kapalı şirket yapısından halka açık şirketlere doğru gidildikçe
vergilendirme rejimi kademe kademe değişmiştir. Anonim şirket literatüründe ortaklık payı,
hisse senedine bağlanmış ve fakat halka açılmamış şirketlere kapalı şirketler denilmektedir.
Eğer şirket payları hisse senedine bağlanmamış ise bu şirketler bir nevi limited şirket
muamelesine tabi tutulmuştur. Hisse senedini tedavül kabiliyeti olan alınıp satılan kıymetli
evraktır. Borsaya açılmamış olsa dahi ortaklık payını hisse senedine bağlamış şirketlerin para,
pazar ve kapitalist sisteme açıldığı kabul edilmiştir. İki yıllık sürenin spekülatif amaçlı
kazançları dizginlemeye yönelik olarak konduğu anlaşılmaktadır.. Borsada işlem gören hisse
senetlerinin elden çıkarılmasından sağlanan kazançlardan vergi yükünün sıfırlanması ise
sistemle sağladığı tam entegrasyonla bağlantılıdır. Halka açılınca ortaklık yapısının nasıl
şekillendiği ise ayrı bir konudur
Darülaceze Caddesi No:33 Bilaş İş Merkezi B Blok K.3 No:43 Okmeydanı - İstanbul Tel:(0212) 210 55 88–210 00 33
(pbx) Fax:(0212) 210 60 30 E-Mail: [email protected] Web site: www.ileriymm.com