1. Veri Tanımları

Öğr.Gör.SedatKaplan
BilgiveBelgeYönetimiDersNotu
1. VeriTanımları
1.1. Veritanım
Barutçugil verinin tanımı şöyle yapmaktadır: Olaylara ilişkin nesnel gerçekler olup birbiriyle
ilişkilendirilmemiştir.Verikurumsalamaçlarabağlıolarakişlemlerinyapılandırılmamışbirbiçimdekaydedilmesidir.
Veri,özümlenmemişveyorumlanmamışgözlemler,işlenmemişgerçeklerolaraktanımlanabilir.
1.2. Veritanım
Veri, gözlemlerden elde edilen değerler veya şekil, harf ya da semboller olabileceği gibi, çeşitli biçimlerde
hazırlanmış grafikler şeklinde de olabilir. Başka bir tanımda veri; olguların, kavramların veya talimatların, insan
tarafındanveyaotomatikyollailetişim,yorumlamaveişlemeamacınauygunbirbiçimdeifadesidir.Genellikleveri
veyaveribirimleriüzerindekiişlemlervarlıkhakkındaherhangibirbilgialmakiçingerçekleştirilir(Connolly,1999).
1.3. Veritanım
Veriyi,tekbaşınaanlamifadeetmeyenveyakullanılamayan,bununlabirlikteenformasyonavebilgiyetemel
oluşturan ilişkilendirilmeye, gruplandırılmaya, yorumlanmaya, anlamlandırılmaya ve analiz edilmeye gereksinim
duyulanhambilgişeklindetanımlayabiliriz.Veriler,belliveprogramlıilişkilerçerçevesindebirarayagetirildiğinde
anlamkazanarakenformasyonadönüşürler.
1.4. Veritanım
Veriolaylarhakkındabirdizifarklıgerçekliklerdir,işlemlerindüzenlenmişkayıtlarıdır.Birmüşteribirmağazaya
girdiğindealdığımalzemeleriçinödediğifiyatlarhepverilerdir.Verilersatınalmaeylemininardındakigüdüyüyada
mağazanınbukonudakitanınırlığınıaçıklamazlar.Nicelolarak,mağazasatınalmabiçimlerini,belirliürünlerisatın
alanmüşterinsayısınıvebumüşterilerinbaşkanelersatınaldığınıdeğerlendirir.Butürdeğerlendirmelermüşteri
davranışı,belirliürünlerinfiyatduyarlılığıvb.hakkındaenformasyontüretmekiçinkullanılabilir.
1.5. Veritanım
Kurumsal bakış açısıyla ise, kurumun amacına bağlı olarak yararlı olacağı düşünülerek, henüz işlenmeksizin
saklanan,depolanankayıtlardır.
Verikendisininönemliolupolmadığıveyabirişeyarayıpyaramayacağıkonusundayolgöstermezancakenformasyon
vebilgininhammaddesiolduğundanönemlidir.
1.6. Veritanım
Veri(data),sürecintemelhammaddesiolarakveçeşitlisembol,harf,rakamveişaretlerletemsiledilen,ham,
işlenmemiş gerçekler ya da izlenimlerdir. Tümdengelim yaklaşımıyla, düzenlenmesi ve anlam ifade etmeyen
‘’bilgi’’nin‘’veri’’olduğuifadeedilmektedir(Öğüt,2003:10).
1.7. Veritanım
Veri,gerçekliküzerindeyapılangözlemlerinsonucuvebuanlamdabilgininüretildiğihammaddedir.Başkabir
ifadeyle veri, kullanıcılar için herhangi bir anlam ifade etmeyen olgular ve şekillerdir. Verilerin, sadece sayısal
değerlerolmalarıgerekmez.Deneylerleeldeedilenyadagözlemlerinsonucuolan,sayısalolmayandeğerlerdeveri
olarakdeğerlendirilir.Bilgiise,kararvermedefaydalıolacakşekildeverinindönüştürülmesiveanalizedilmesiyle
anlamlıhalegetirilmesidir(Gökçen,2007:4).
1.8. Veritanım
Veriişlenmemişgerçeklerolaraktanımlanmaktadır.Özetlenmemiş,analizedilmemişhamgerçeklerdir.Veri;
işletmeleraçısındanyapılanişlemlerinbellibiçimdetutulmuşkayıtlarıolarakifadeedilmektedir.
1.9. Veritanım
Veri,bilgiüretimindekullanılanveanlamçıkarmayaelverişliişlenmemişolgulardanoluşur.Buolgularsayısal,
alfabetikveyasembollerşeklindeolabileceğigibigrafiktüründedeolabilir(Kolaş,2004:29).
1
2017-Bahar
Öğr.Gör.SedatKaplan
1.10.
BilgiveBelgeYönetimiDersNotu
Veritanım
İşyerleri açısından verinin en işe yarar tanımı ‘’yapılan işlemlerin belli biçimlerde tutulmuş kayıtları’’dır
(Barutçugil,2002:22)
1.11.
Veritanım
Veri olaylara ilişkin nesnel gerçekler olup bu gerçekler birbirleriyle ilişkilendirilmemiştir. Örgütsel hedeflere
uygun olarak işlemlerin yapılandırılmamış bir biçimde kaydedilmesi anlamını taşımaktadır. Yorumlanmamış
gözlemlerveişlenmemişgerçeklerverininözünüoluşturur.Veriler,deneyler,gözlemleryadaaraştırmalarlaelde
edilen, harf, sembol, çizim, rakam veya adres gibi değerleri kapsayabilir. Veri, çeşitli biçimlerde toplanmış ve
enformasyon için kaynak oluşturan mesajlar şeklinde ele alınmakta enformasyon ve bilginin hammaddesi olarak
görülmektedir.
1.12.
Veritanım
Veri, ham gerçekler olarak ifade edilirken, organizasyonlar açısından, gerçekleştirilen faaliyetlerin belirli
biçimlerde tutulmuş kayıtları olarak adlandırılabilir. Veri olup bitenin yalnızca bir bölümünü açıklamaktadır;
içerisindedeğerlendirmeler,yorumlarbulunmazvekararalmakiçingüvenilebilecekbirtemeloluşturamaz.Böylece;
veri, biçimlendirilmemiş, ham, özetlenmemiş, analiz edilmemiş, sayısal, sözel veya görsel öğeler şeklinde
tanımlanabilir.
1.13.
Veritanım
Bateson(1979:5)’agöreveri,“birsisteminikidurumuarasındagörülenveyatanınanbirfarklılık;enformasyon
ise,farkyaratanbirfarklılıkdurumuolaraktanımlanabilir”.
1.14.
Veritanım
DavenportvePrusak(2001:22–23)’agöreveri,“kendisininönemiyadaişeyarayıpyaramayacağıhakkındabir
fikirvermez.Bununlabirlikteveri,örgütlerveetkinlikleriçinönemlidir.Bununnedenideverinin,enformasyonve
bilgiyaratmadavazgeçilmezbirhammaddeolmasıdır”.
1.15.
Veritanım
Ackoff (2008) “verinin, objeleri, olayları veya onların özelliklerini temsil eden sembolleri içerdiğini”
belirtmektedir.
2. Enformasyontanımları
2.1. Enformasyontanım
Enformasyon kelimesi İngilizce "information" kelimesinden dilimize girmiştir. Danışma, tanıtma, bilgi, haber
alma,haberverme,haberleşmegibianlamlaragelmektedir.
2.2. Enformasyontanım
“Information” sözcüğü “şekil vermek” anlamındaki “inform” kökünden türemiştir. Enformasyon algılayanın
gözündebelirlibiranlamıverebilmekamacıylaverilerinbiçimlendirilmesianlamındakullanılmaktadır.Enformasyon
kararvermeyikolaylaştıracakşekildeverilerintoplanmasıdır.Aynızamandabiçimlendirilmişveyaişlenmişverilerden
oluşturulangerçeklikvesayılardır.
PeterDrucker'intanımınagöre"enformasyon,uyumluluğuveamacıolanveridir."
2.3. Enformasyontanım
Enformasyonda ilgili ve ilişkili verilerin, belli bir amaç doğrultusunda bir araya getirilen veriler olduğu
görülmektedir. Veriler anlam kazanarak enformasyona temel oluştururlar. Bu bağlamda kısacası enformasyona
anlamkazandırılmışveyayüklenmişveridediyebiliriz.
2
2017-Bahar
Öğr.Gör.SedatKaplan
BilgiveBelgeYönetimiDersNotu
2.4. Enformasyontanım
Basit tanımıyla enformasyon değer katılarak, verinin anlamlandırılmasıdır. Belli bir amaçla veya bir sorun
çerçevesinde,birbiriyleilişkiliverilerinbirarayagetirilmesi,düzenlenmesisonucuoluşurvebirmesajtaşır.
Bir başka tanıma göre enformasyon; desenler, çağrışımlar, enformasyonu sağlayan veriler arasındaki ilişkilerdir.
Örneğin, perakende satışların işlem hacimlerinin oluşturduğu verilerin analizi, hangi ürünün ne zaman satıldığını
gösterenenformasyonaulaşmayısağlayabilir.
2.5. Enformasyontanım
Dervişoğlu (2004: 23)’nun Laudon ve Laudon (1998: 8)’den aktardığına göre “veriler dağınık bir doğaya
sahipken, enformasyon söz konusu olduğunda, biçimlendirme, düzenleme, belli bir amaca hizmet etme ve yarar
sağlamakavramıylakarşılaşılır”.
2.6. Enformasyontanım
Enformasyoniletişimolgusunadayanmakta,iletişimolgusunudaalınanmesajınenformasyonniteliğitaşıyıp
taşımadığınıbelirlemektedir.Enformasyon,birbelgeveyabunabenzerbiraraçyardımıylagenelliklebirmesajolarak
anlaşılmaktadır.Nitekimsözkonusuyazarlarverdikleritanımındevamındaşuifadeleredeğinmişlerdir:“Hermesajda
olduğu gibi enformasyonda da bir verici ve bir de alıcı vardır. Enformasyonun amacı, alıcının bir konudaki
düşüncelerini değiştirmek, değerlendirmesi ya da davranışı üzerinde bir etki yaratmaktır. Enformasyon alıcısını
biçimlendirmekzorundadırveonunbakışaçısındayadaanlayışındabirfarkyaratmalıdır.Bubağlamdaenformasyon
farkyaratanveridir”.
2.7. Enformasyontanım
Gürdal (2000: 3) iletişim boyutuyla düşünüldüğünde enformasyon için, “alıcıda şüpheyi indirgeyen ve onun
üzerindeetkibırakanbilgi(enformasyon)vebunitelikleritaşıyanbilginin(enformasyon)uygunbirkanalaracılığıyla
iletimieylemi”tanımınıgetirmektedir.
2.8. Enformasyontanım
Barutçugil(2002:57)enformasyonudüzenlenmişveriolaraktanımlamakta,veridençokdahazenginbiriçeriğe
sahipolanenformasyonun,yazılı,sözlüveyagörselbirmesajolduğunubelirtmektedir.
2.9. Enformasyontanım
Harrod’s Librarians Glossary (2000:370)’de enformasyon, “uygun iletişim kanallarıyla verilerin bir araya
getirilmesiveiletimi”şeklindetanımlanarakdevamındaşuaçıklamalaryeralmaktadır:“Bu,birörgütünpersonelinin
kişiselbilgisinedayanarakkâğıtüzerineyazılmışyadabasılmış,elektronikveritabanlarındadepolanmış,internette
toplanmış vs. gibi içeriksel bir biçimde olabilir. Özellikle, enformasyon mühendisliği, enformasyon yönetimi,
enformasyon bilimi gibi terimlerin kanıtladığı gibi enformasyon, kütüphaneciliğin becerilerini kullanan ve
birbirleriyle ilgili birçok aktiviteleri içeren bir terimdir. BY (Bilgi Yönetimi), enformasyonun gücünün ve değerinin
uzantısınınensonbelirtisidir”.
2.10.
Enformasyontanım
Enformasyonisedüzenlivekullanılabilirverilerdir.Yöneticilerinbugünküvegelecektekikararlarıiçingerçekbir
değertaşıyan,anlamlıbirbiçimdeişlenmişverilerdir(Atılgan,2009:202).Veridençokdahazenginbiriçeriğesahip
olanenformasyon,yazılısözlüveyagörselbirmesajdır.Hermesajdaolduğugibienformasyonunaktarılmasıiçinbir
gönderenvebiralıcıolmasıgerekir.
2.11.
Enformasyontanım
Enformasyon,mesajıalankişininalgılamasınındeğişmesiveyargısıüzerindeetkiyapmayıhedefler(Barutçugil,
2002:57).Enformasyonunamacıalıcınınbirkonudakidüşüncelerinideğiştirmek,değerlendirmesiyadadavranışı
üzerindebiretkiyaratmaktır.Enformasyonalıcısınıbiçimlendirmekzorundadır;bakışaçısındayadaanlayışındabir
farkyaratmalıdır;oyanienformasyon,farkyaratanveridir(DavenportvePrusak2001:24).Enformasyonişlenme
süreci tamamlanmış veridir. Bu anlamıyla enformasyon analiz edilmesi ve daha ileri süreçlerde kullanılabilir hale
getirilmesibirönaraçtır.Enformasyondüzenlenmişverikümesidir.Bilgiileveriarasındabirönmalzemedir.(Tutar,
3
2017-Bahar
Öğr.Gör.SedatKaplan
BilgiveBelgeYönetimiDersNotu
2010:20,21).Enformasyon,genelanlamda‘’düşünme,yargılama,akılyürütme,okuma,araştırma,gözlemvedeney
sonucueldeedilendüşünselürün’’olaraktanımlanmıştır.Enformasyon,belirlibirformdaişlenmişveeldeedeniçin
anlamlı olan, yönetsel kararlar açısından gerekli olduğu varsayılan veya gerçek değeri olan veri demektir (Öğüt,
2003:9).
2.12.
Enformasyontanım
Enformasyondüzenlivekullanılabilirverilerolup;yöneticininşuankivegelecektevereceğikararlarıiçingerçek
birdeğeresahipveanlamlıolarakişlenenverilerbiçimindedeğerlendirilmektedir.
3. BilgiTanımları
3.1. Bilgitanım
Çüçen(2001:30–31)’egöre“eskiYunanUygarlığı’ndafelsefecilerinbilgikonusuüzerineyöneldiklerivebilgiyi
açıklamakiçinçalışmalaryaptıklarıgörülmektedir.Modernfelsefeylebirlikteepistemoloji(bilgikuramı)felsefenin
temelkonularındanbiriolmuştur.Bilgifelsefesi,insanbilgisininyapısını,imkânını,kaynağını,ölçütlerini,sınırlarını
veniteliğiniinceler.Genelolarakbilgininneolduğununasılvehangiyoldaneldeedildiğinikonuedinir.Bilgifelsefesi,
bilgininortayaçıkışsürecindebilenözneilebilinennesnearasındanasılbirbağlantıolduğunuaraştırır”.
3.2. Bilgitanım
BrownveDuguid(2001:107)bilgiveenformasyonarasındakifarkışuşekildebelirtmektedir:“Enformasyon,
insanların derlediği, sahip olduğu, aktardığı, bir veri tabanına koyduğu, bulduğu, kaydettiği, biriktirdiği, saydığı,
kıyasladığı vs. bir şeydir. Buna karşılık bilgi, sevkiyat, teslimat ve sayım gibi fikirlere pek uygun düşmez. Bilgiyi
toplamak ya da transfer etmek zordur. Sözgelimi birinden sahip olduğu enformasyonu size göndermesini ya da
göstermesiniisteyebilirsiniz;amaaynışeyibilgiiçinyapamazsınız”.
Bu açıklamaya dayanarak enformasyonun somut, bilginin ise enformasyonun aksine soyut bir varlık olduğu
söylenebilir.
3.3. Bilgitanım
Barutçugil (2002: 10) bilgiyi, “insanın etrafında olup bitenleri tam ve doğru olarak kavramasını sağlayan
kişiselleştirilmiş enformasyon” olarak tanımlayarak “bilgi kendini, düşünceler, öngörüler, sezgiler, fikirler, alınan
dersler,uygulamalarveyaşanandeneyimlerşeklindegösterir”açıklamasınıgetirmektedir.
3.4. Bilgitanım
Davenport ve Prusak (2001: 27) bilgiyi, “belli bir düzen içindeki deneyimlerin, değerlerin, amaca yönelik
enformasyonunveuzmanlıkgörüşünün,yenideneyimlerinveenformasyonunbirarayagetirilipdeğerlendirilmesi
için bir çerçeve oluşturan esnek bir bileşimidir. Bilgi bilenlerin beyinlerinde ortaya çıkar ve orada uygulamaya
geçirilir. Kuruluşlarda genellikle yalnızca belgelerde ya da dolaplarda değil rutin çalışmalarda, süreçlerde,
uygulamalardavenormlardakendinigösterir.”
Ayrıca bilginin yalın olmadığını, çeşitli unsurların birbiriyle karışmasından oluştuğunu, belli bir biçime sahip
olmaklabirlikteesnekolduğunu,sezgilerişiniçinegirdiğindeonasözcüklerlesahipolmanınyadamantıkterimleri
kullanarakanlamanınzorolduğunubelirterek,“bilgiinsanlarıniçindedir[zihnindedir],insanınkarmaşıkveönceden
bilinemezdoğasınınbirparçasıdır”değerlendirmesiniyapmışlardır.Buaçıklamalarbilgininhembirsüreçhemdebir
birikimolduğunugöstermektedir.
3.5. Bilgitanım
Kautz ve Thaysen (2001: 350)’e göre ise bilgi, “insanlarda, kitaplarda ya da bir bilgisayarın içinde saklanmış
olabilir”. Bilgi, enformasyonun bir biçimidir ve sadece bireylerin zihinlerinde vardır. Bilgi, öznel (subjektif) bir
oluşumdur; bir kişiden diğerine doğrudan doğruya transfer olunamaz veya iletilemez; ama ilk enformasyona
dönüştürülebilir.Enformasyonise,bilgininiletilebilirvekaydedilebilirşeklidir.Budurumdaenformasyona,bilgiye
yönelikbiramaç[aynızamandabilgiyedeenformasyonunoluşumunayönelikbiramaçvearaç]gözüylebakılmalıdır.
4
2017-Bahar
Öğr.Gör.SedatKaplan
BilgiveBelgeYönetimiDersNotu
3.6. Bilgitanım
DavenportvePrusak(2001:27)“bilgiveenformasyonarasındakiilişkiyi,nasılenformasyonveridendoğuyorsa,
bilgideenformasyondandoğar”şeklindeaçıklamışlardır.
3.7. Bilgitanım
Çaparda(2005:179)bilgi,enformasyonveveriarasındakiilişkiyivebilgininözelliğinişuşekildeaçıklamaktadır:
1.Bilginintemeliniveriveenformasyonoluşturur.
2.Bilgi,enformasyonunrasyonelbirbiçimdeakılsüzgecindengeçmesi,yorumlanmasıvekullanımıylaortayaçıkar.
3.Bilgi, karar verme, planlama, karşılaştırma, değerlendirme, analiz, tahmin, tanı vb. gibi yaşamın her alanına
dayanakoluşturacakeylemlerinveuygulamalarıntemelinioluşturur.
3.8. Bilgitanım
Terra ve Angeloni (2009)’ye göre “enformasyon ve bilgi arasındaki temel farka yönetimleri açısından
bakıldığında, enformasyon daha kolay tanımlanabilir, düzenlenebilir ve dağıtılabilir. Bilgi ise gerçekten tam
yönetilemez;çünkübilgi,insanınzihnindeyeralır.
3.9. Bilgitanım
Felsefiaçıdan“bilgi”(knowledge)vebilgininnesnesikonusunuinceleyenKuçuradi(1995,s.97),bazıAvrupa
dillerinde “bilgi” teriminin hem bilme etkinliğini hem de bu etkinlik sonucu elde edilen çıktıyı tanımlamak için
kullanıldığına işaret etmektedir. İnsanlara ait bir etkinlik olan bilginin iç içe geçmiş birçok etkinlikten (algılama,
anlama, düşünme, muhakeme etme, yorumlama, açıklama, doğrulama, değerlendirme, vb. gibi) oluştuğunu
vurgulamaktadır.
3.10.
Bilgitanım
Bilgi hiyerarşisinin en üst katmanında bulunan bilgi, belirli bir amaç için enformasyonun analiz ve yorumla
zenginleştirilmesi,kişiselanlamdaiseözümsenmesidemektir.
Bilgi, insanın çevresinde olup biteni kavrayabilmesi için kişiselleştirdiği enformasyondur. Bilgi her bireyde
kendinidüşünceler,sezgiler,öngörüler,deneyimler,uygulamalarşeklindegösterir.Yanifarklıbakışaçılarıylafarklı
bilgiyeulaşılabilir.Enformasyonbireylerinaklındaişlendiğizamanbilgiyedönüşür.
Enformasyonun bir biçimidir ve sadece bireylerin zihinlerindedir. Öznel bir oluşumdur, genel olarak veri ve
enformasyonunbireylertarafındanyorumlanmasıylaortayaçıkar.Deneyimlerlekazanılır,zamaniçindeyaşanılan
bazen başarılar bazen başarısızlıklardır. Kişinin kafasındadır, çoğu zaman metne veya söze dökmek bile olanaklı
değildir.Bireydenbireyedoğrudantransferolamaz,ancakenformasyonadönüşerekiletilebilir.Zatenenformasyon
bilgininiletilebilirvekaydedilebilirbiçimidir.
3.11.
Bilgitanım
Beijersebilgiyi,“yönetilebilirveriveenformasyonunbirlikteoluşturduğuunsur”olaraktanımlarken(Beijerse,
2000;164)
3.12.
Bilgitanım
Turbanisebilgiyi;“problemçözmeveyakararvermeamacıylaenformasyonunorganizeedilmesiveanlaşılır
halegetirilmesiiçinanalizedilmesi”şeklindetanımlamaktadır(Turban1993;34).
5
2017-Bahar
Öğr.Gör.SedatKaplan
BilgiveBelgeYönetimiDersNotu
4. BilgiYönetimi
4.1. BilgiYönetimitanım
Literatürdebilgiyönetimininçoksayıdatanımıvardır.Tanımlarınçokluğubilgiyönetimialanındaçalışanların
yönetim,işletme,fenbilimleri,sosyoloji,strateji,üretimmühendisliği,psikoloji,gibifarklıalanlardangelmelerinden
kaynaklanmaktadır.
DruckerbilgiyönetiminingelecekteşirketlerinbaşarılıolabilmelerininyegâneyoluolarakgörürkenNonakaand
Takeuchiisesürekliyenilikgeliştirmeninyolunuiçvedışbilgilerdenbirbilgitabanıyaratmaylamümkünolabileceğini
savunmaktadır.
4.2. BilgiYönetimitanım
Wiigbilgiyönetiminigenişanlamdaşöyletanımlamaktadır:bilgiyönetimi,şirketinbilgivarlıklarıylailgilenme,
yaratmaveonlardanfaydalanmakiçingereksinimduyulantümfaaliyetlervebakışaçılarını,bunlarınşirketinişve
işletmekonularınıdesteklemedekiözelkonumunukapsamaktadır.
Malhotra'nın bilgi yönetimi hakkındaki görüşlerini şu şekilde açıklamaktadır. Bilgi yönetimi, artan belirsizlik
ortamındaörgütseluyum,yaşamverekabetgibikonularınıdesteklemeyiüstlenir.Özellikleörgütselsüreçlerolarak
bilişim teknolojilerinin veri ve enformasyon işleme kapasitesinin birleşimini araştırma ve insanların yaratıcılık ve
yenilikgeliştirmekapasitelerinikapsar.
Swan ve diğerleri bilgi yönetimim bireylerin örgütsel öğrenme kapasitelerini geliştirmek, bilginin (sadece
enformasyon olmadığı) bir organizasyonun yenilik geliştirme potansiyelinin birincil kaynağı olduğunun farkına
varılmasısağlamakiçinbireylerinentelektüelvesosyalsermayelerininkoşulmasıdır.
VanKroghbilgiyönetiminibirorganizasyondarekabetiçinkolektifbilgininsaptanmasıvedesteklenmesiolarak
görmektedir.Tümçalışanlarınrekabetiçinbirlikteolmasınıgerektiğinidüşünmektedir.
Hibbard, bilgi yönetimini bir şirketin kolektif tecrübelerinin nerede bulunuyorsa (veri tabanlarında, kâğıt
üzerinde veya insanların kendisinde) elde edilmesi ve en fazla sonuç üretilecek yerlere dağıtılması süreci olacak
tanımlamaktadır.
4.3. BilgiYönetimitanım
O'Dellvediğerleriisebilgiyönetimini“doğrubilginindoğruzamandadoğruinsanlaraulaştırılmasıveçalışanlara
bilginin paylaşılması ve örgütsel performansın iyileştirilmesi sürecinde enformasyonu harekete geçirilmesi
konusundayardımcıolunmasınayönelikbilinçlibirstratejidir”olaraktanımlamaktadırlar.
Ives ve diğerleri O'Dell ve diğerlerinin tanımına yakın bir bilgi tanımı ortaya koymaktadır. "Bilgi yönetimi
çalışanların ve örgütlerin performansını arttırmak için, organizasyon içindeki bilginin bilgiye ihtiyaç duyanlara,
nerede, ne zaman ve hangi formda ihtiyaç duyarlarsa duysunlar mevcut olmasını sağlamaya yönelik çabaların
gayretlerintümüdür".
Barutçugilbilgiyönetimikavramım"bilgiyiyaratmak,eldetutmak,paylaşmakvegeliştirmekiçinkullanılacak
yeniradikalyololaraktanımlamaktabunaekolarakbilgiyönetiminibirdisiplinolarakgörmektedir.
Örgütselamaçlarındahaiyibirşekildeeldeedilebilmesiiçinbireylere,takımlaravebütünorganizasyonabilginin
kolektifvesistematikolarakyaratılması,paylaşılmasıveuygulamasıiçinolanaksağlayanbirdisiplindir.
4.4. BilgiYönetimitanım
Wiig, bilgi yönetimini; işletmenin bilgi ile ilgili etkinliğini ve işletmenin bilgi varlıklarından getirilerini en üst
düzeyeçıkarmakiçin,bilgininsistematikveplanlıbirşekildeoluşturulması,sürekliolarakyenilenmesivekullanılması
olaraktanımlamaktadır.
Petrash; bilgi yönetimini daha kısa bir şekilde, en iyi kararları verebilmeleri içindoğru kişilere, doğru bilgiyi,
doğruzamandasağlamakolarakaçıklamaktadır.
6
2017-Bahar
Öğr.Gör.SedatKaplan
BilgiveBelgeYönetimiDersNotu
Sarvary;bilgiyönetimininbirsüreçolduğunuvebusüreçsayesindeişletmenin,bireyselveyakurumsalbilgiyi
yaratmasıvekullanmasınınmümkünolduğunu;ayrıcabusürecinüçaltsüreçtenmeydanageldiğinibelirtmektedir.
Bualtsüreçler;örgütselöğrenme,bilgininüretilmesivedağıtılmasıdır.
4.5. BilgiYönetimitanım
Nasılbirkaynakyönetimiokaynaktaneniyişekildeyararlanmaksa,bilgiyönetimidebilgikaynağındaneniyi
şekildefaydalanmakdemektir.Buişlemheminsanlardakihemörgütlerdekihemdeeserlerdekibilgiiçingeçerliolup,
sadecevarolanbilgininkullanımınıdeğil,varolmayanbilginindeeldeedilmesinikapsamaktadır.
Bilgi yönetimi bu bağlamda bireylerin ve örgütlerin hedeflerini yakalama sürecinde başarısını arttırmaya
yöneliktir.Diğerbirifadeyle,bilgiyönetimininamacı,bilgiyönetimineharcananmasraftandahafazlabirgelirelde
etmekiçingeliştirilenbirbilimdir.
Buamacaulaşmakiçinbilgiyönetimibazıaşamalardanoluşmaktadır.Buaşamalaraşağıdakigibisıralanabilir:
•Bilgininkeşfedilmesi
•Bilginineldeedilmesi
•Bilgininpaylaşılması
•Bilgininuygulanması.
Bilgi yönetimi bilginin keşfedilmesi, elde edilmesi, paylaşılması, uygulanması aşamalarını yerine getirerek,
uygulanan bilginin hedefin başarılmasına maliyet-etkin bir şekilde katkı sunmasını sağlamaktır. Bilgi yönetimi
çözümleri, bilginin yönetimine olanak tanıyan yollar olarak tanımlanmaktadır. Bu olanaklar dört temel seviyede
incelenmektedir:
Bilgiyönetimisüreçleri
Bilgiyönetimisistemleri
Bilgiyönetimimekanizmaveteknolojileri
Bilgiyönetimialtyapısı.
Bilgi yönetimi süreçleri bilginin keşfedilmesi, elde edilmesi, paylaşılması, uygulanmasını sağlayan geniş
süreçlerdirvebilgiyönetimisistemlerivealtsüreçlerledesteklenmektedir.Bilgiyönetimisistemleriisebilgiyönetimi
süreçlerimdesteklemekamacıylageliştirilensistemlerdir.Busistemlerbilgiyönetimialtyapısınadayanmaktadır.
4.6. BilgiYönetimitanım
Bilgiden,bilgiyönetimikavramınınortayaçıkışınıhazırlayanetkenlerdenbahsedildi.Peki,nedirbilgiyönetimi?
Son yıllarda büyük ilgi görmekte olan bilgi yönetimi kavramı, örgütlerin entelektüel varlıklarını elde etmelerine,
geliştirmelerine, ölçmelerine, dağıtmalarına ve onlar üzerinden fayda elde etmelerine olanak veren metotlar,
araçlar, teknikler ve değerler grubu geliştirme ile ilgilidir (Kamara vd. 2002: 205; Wu, 2008). Bilgi yönetimi;
işletmelerin kendi kurumsal ve kolektif bilgilerini yaratma ve kullanma süreci olarak tanımlanabilmektedir (Çivi,
2000:168).Diğerbirdeyişlebilgiyönetimi;örgütünsoyutvarlıklarındandeğeryaratmasürecidir(Liebowitz,1999:
37).Bilgiyönetimi;temeldemüşteribeklentilerinitatminetmeyihattaaşmayıamaçlayanbirdüzenlemeprensibidir.
Bilgiyönetimiteknikveuygulamaları,doğrubilgiyidoğruinsanadoğruzamandasağlayarak,işletmelerindinamik
süreçlertasarlamalarınıveinsankaynaklarınıetkinbirşekildekullanmalarınımümkünkılmaktadır(Malhotra1997).
Örneğin Davenport ve Prusak (1998), bilgi yönetimi olgusunun enformasyon toplamayı, organize etmeyi ve bu
enformasyonuihtiyacıolanlaratransferetmeyiiçeren“dijitalbirsinirsistemi”olduğunusöylemektedir.
Rumzien'e(1998)görebilgiyönetimi,değeryaratmakamacıylailgilibilgininyaratılmasınıveişletmeboyunca
akışınısağlayansüreçvestratejilerbütünüdür.Bilgininkendisiyönetilemez.Ancak,yakalananvedeğere(soyutveya
somut)dönüştürülebilenbilgi;şirketperformansınıniyileştirilmesindedikkatealınacak,ticariaçıdankıymetli,önemli
birunsurdur(Nakra,2000;55).Butanımdadeğerilehemörgütseldeğerhemdetüketicideğerikastedilmektedir.
Firestone(2001:22),bilgiyönetimini,işletmeninbilgitabanınınüretilmesi,muhafazaedilmesi,geliştirilmesive
nakledilmesineyöneliktemelbilgisüreçlerinin(bilgininüretilmesiveentegrasyonu)yönetimiileilişkilibirfenomen
7
2017-Bahar
Öğr.Gör.SedatKaplan
BilgiveBelgeYönetimiDersNotu
olaraktanımlamaktadır,Böylesibiryaklaşım,işletmeninsahipolduğubeşerîsermayeiletümbirimler,unsurlarve
faaliyetlerarasındakesintisizvekapsamlıbirilişkilerağınıöneçıkarmaktadır.
Bilgiyönetimi;birorganizasyonunsahipolduğubeyingücününetkinliğiniarttırmakamacıylagerçekleştirilen
faaliyetlerbütünüolarak;örgüterekabetavantajısağlamakveörgütkapsamındayenilikyapmak,sahipolunanbu
beyingücününsistematikveorganizebirşekildekullanılmasıyladayakındanilgilidir(SerhanveLuan,2002;5).Bilgi
yönetimisistemleri,örgütüyeleriarasındakiiletişimiarttırarakbilgiyaratmaamaçlısürecinekatkıdabulunmaktadır.
Liu vd. (2001), ise etkin bir bilgi yönetimi uygulaması yoluyla, örgüt üyelerinin potansiyelini harekete
geçirebileceğinivebireyselseviyedekibilgininörgütselseviyeyeçıkmaişleminihızlandırabileceğiniönesürmektedir.
Bunoktadanbakıldığındabilgiyönetimianlayışındaenformasyonteknolojilerininkullanımıöneçıkartanmekanikbir
yaklaşımdaninsanolgusunuöneçıkartandahamodernbiryaklaşmadoğrubirdönüşümünyaşanmaktaolduğuda
söylenebilmektedir.
4.7. BilgiYönetimi(BY)Önemi
Bilgininçokönemlibirkonumdabulunmasındanötürü,günümüzyönetimveörgütteorisindebilgi,yönetim
uzmanları tarafından örgütler ve/veya işletmeler için klasik üretim unsurlarına ek bir unsur olarak anılmaya ve
değerlendirilmeyebaşlanmıştır.Aslındabilgi,bugünolduğugibi,örgütlerinbaşarısıveayaktakalmalarıiçinkuşkusuz
herdönemönemliveetkiliolmuştur.DavenportvePrusak(2001:35–36)bunu,“bilgiyenibirşeydeğildir;ancak
bilgiyibaşlıbaşınaşirketinkaynaklarındanbiriolarakgörmedüşüncesiyenidir”şeklindeaçıklamaktadır.Teknolojik
değişimlerinveberaberindeartanbilgiüretimininbirsonucuolarakörgütlerve/veyaişletmeler,küreselleşmeve
süreklibirdinamizmlenitelendirilebilecekbirçevreylekarşıkarşıyakalmışlardır.Bunedenle,sahipolduklarıbilgileri
faaliyetlerde ve rekabette etkin bir şekilde kullanmaları için, birtakım beceriler geliştirip bunları korumaya ve
sürdürmeyedahaçokdikkatetmelerigerekmektedir.Buamaçlabilgiyiörgütselfaaliyetlerdeetkinkılacakbirbilgi
yönetimstratejisigeliştirmelerivebunuuygulamalarıbirzorunlulukolarakortayaçıkmıştır.NitekimRowley(2003:
433)bunu“BY,21.yüzyılınbilgitoplumlarındadevletlerin,toplulukların,işletmelerinveörgütleringereksinimlerini
karşılamakiçinortayaçıkmışbiruygulamavestratejikoleksiyonudur”şeklindedeğerlendirmektedir.Rowley’inbu
açıklamasıyla birlikte bugünün toplumlarına BY’nin yeni bir kavram veya uygulama olarak sunulması oldukça
manidardır.Bilgininolduğuheryerdeveherdönemdeilkeldeolsayönetimininolduğubirgerçektir.Bunakarşılık
günümüzdünyasındaBY’nigüncelkılanvegeçmişekıyaslaöneçıkaranenönemlinedenlerolarak;bilgininçağdaş
toplum paralelinde günümüzde ulaştığı muazzam güçle birlikte tarihin hiçbir döneminde görülmeyen teknolojik
gelişim, artan bilgi üretimi ve üretilen ilgili bilgilerin denetlenmesinin zorunluluğu, bilginin kullanımı, örgütsel
değişimveörgütselkültüründeğişimlebirlikteyenikültüreldeğerleredinmesivs.gösterilebilir.Tiwana(2003:87)
bununlailgiliolarakşuaçıklamayıyapmaktadır:“Eğerbizkendisınırlarımızdançıkıp,doğunun,Çin’inveHindistan’ın
eğitim sistemlerine bakarsak bundan yıllar önce BY konusunun inceliklerinin ve ayrıntılarının tanımlandığını
görürüz”.TiwanabununiçinÇinveHindistanmedeniyetleriniörnekgösterirken,pektabiidiğerbazımedeniyetler
içindebuaçıklamanıngeçerliolduğusöylenebilir.
Hult(2003:190)’agöre“BY,benzersizbirdeğeryaratmakveörgütveyaişletmetarafındanpazardagüçlübir
rekabet avantajına ulaşabilmek amacıyla kullanılan açık ve örtük bilginin kullanıma hazır hale getirilmesi,
düzenlenmişvesistematikhalegetirilmişenformasyonunseçimi,yayımı,üretimivedamıtılmasıdır”.
4.8. BilgiYönetimiÖnemi
Kim(2009)BY’ninkısacaenönemliamacınışuşekildeaçıklamaktadır:“Örgütekatmadeğersağlamaklabirlikte,
örgütün öğrenmesini ve değişen çevresine uyum sağlamasını gerçekleştirmek için, bilgiyi kullanma yeteneğini
geliştirmekveörgütseletkinliklerdebilgikaynaklarındanenüstdüzeydeyararlanmaktır.BunedenleBY,insanların
sahip olduğu örtük bilgiyi açığa çıkartmakla birlikte insanların onlarla neler geliştirdiği, gözlemlediği ve
deneyimlerindenneleröğrendiğiniortayaçıkarmaamacınıdataşımaktadır”.
8
2017-Bahar
Öğr.Gör.SedatKaplan
BilgiveBelgeYönetimiDersNotu
4.9. BilgiYönetimiÖnemi
Alavi ve Leidner de (2001: 114) “BY, gereksinim duyulan ve elde edilen bilginin analizini, tanımlanmasını ve
örgütselamaçlarıgerçekleştirmekiçinbilgivarlıklarınıgeliştirmeyeyöneliketkinliklerinkontrolünüveplanlamasını
içerir.Bilgivarlıkları,örgütlere,teknolojiye,üretimevepazarailişkinbilgilerdir.Bubilgiler,örgütselfaaliyetlerietkin
kılarakörgütügüçlübirkonumagetirebilmektedir.
9
2017-Bahar
Öğr.Gör.SedatKaplan
BilgiveBelgeYönetimiDersNotu
5. ÖnemliNoktalar
5.1. VeriTanımları
Yapılandırılmamış
•
İlişkilendirilmemiştir
•
Kaydedilmesidir
•
Yorumlanmamış
•
İşlenmemiş
•
Nesnelgerçekler
•
işlenmemişgerçekler
•
yorumlanmamışgözlemler
•
grafiklerşeklindedeolabilir
•
yorumlamaveişlemeamacıylauygunbirbiçimdeifadesidir
•
hambilgi
•
enformasyonavebilgiyetemeloluşturan
•
tekbaşınaanlamifadeetmeyen
•
yararlıolacağıdüşünülerek,henüzişlenmeksizinsaklanan,depolanankayıtlardır
•
enformasyonvebilgininhammaddesi
•
sayısaldeğerlerolmalarıgerekmez
•
analizedilmemişhamgerçeklerdir
•
işlemlerinbellibiçimdetutulmuşkayıtları
•
biçimlendirilmemiş, ham, özetlenmemiş, analiz edilmemiş, sayısal, sözel veya görsel öğeler şeklinde
tanımlanabilir
•
kendisininönemiyadaişeyarayıpyaramayacağıhakkındabirfikirvermez.
•
dağınıkbirdoğayasahiptirler
•
5.2. EnformasyonTanımları
•
sözcüğü“şekilvermek”anlamındaki“inform”kökündentüremiştir
•
belirlibiranlamıverebilmekamacıylaverilerinbiçimlendirilmesi
•
uyumluluğuveamacıolanveridir
•
anlamkazandırılmışveyayüklenmişveridediyebiliriz
•
birbiriyleilişkiliverilerinbirarayagetirilmesi,düzenlenmesisonucuoluşur
•
enformasyonsözkonusuolduğunda,biçimlendirme,düzenleme,bellibiramacahizmetetmeveyararsağlama
kavramıylakarşılaşılır
•
alıcınınbirkonudakidüşüncelerinideğiştirmek
•
değerlendirmesiyadadavranışıüzerindebiretkiyaratmaktır
•
farkyaratanveridir
•
alıcıdaşüpheyiindirgeyenveonunüzerindeetkibırakır
•
alıcısınıbiçimlendirmekzorundadır
•
işlenmesürecitamamlanmıştır.
•
bilgininiletilebilirvekaydedilebilirşeklidir.
5.3. BilgiTanımları
•
kişiselleştirilmişenformasyon
•
amacayönelikenformasyonunveuzmanlıkgörüşünün,yenideneyimlerinveenformasyonunbirarayagetirilip
değerlendirilmesiileoluşur
10
2017-Bahar
Öğr.Gör.SedatKaplan
BilgiveBelgeYönetimiDersNotu
•
bilenlerinbeyinlerindeortayaçıkarveoradauygulamayageçirilir
•
insanlarıniçindedir[zihnindedir],insanınkarmaşıkveöncedenbilinemezdoğasınınbirparçasıdır
•
öznel(subjektif)biroluşumdur;birkişidendiğerinedoğrudandoğruyatransferolunamazveyailetilemez
•
gerçektentamyönetilemez;çünkübilgi,insanınzihnindeyeralır
•
belirli bir amaç için enformasyonun analiz ve yorumla zenginleştirilmesi, kişisel anlamda ise özümsenmesi
demektir
•
herbireydekendinidüşünceler,sezgiler,öngörüler,deneyimler,uygulamalarşeklindegösterir.
•
farklıbakışaçılarıylafarklı……..ulaşılabilir.
11
2017-Bahar