EKONOMİK GELİŞMELER Aralık - 2010

EKONOMİK GELİŞMELER
Aralık - 2010
AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ
TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU
EKONOMİK RAPOR - ARALIK 2010
İÇİNDEKİLER……………………………………………………………………………..….
1
GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH)…..................................................
2
İSTİHDAM - İŞSİZLİK VE İŞGÜCÜ HAREKETLERİ…………………………..……
2
İTHALAT – İHRACAT VE DIŞ TİCARET AÇIĞI………………………………………
4
TURİZM GELİRİ ve GİDERİ……………………………………….………………………
5
TÜKETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ (TÜFE)………………………………………………
6
ÜRETİCİ FİYAT ENDEKSİ (ÜFE)…………………………………………………………
6
DÖVİZ KURLARI………………………………………………………………………………
7
GRAFİKLER
Grafik 1 : Dış Ticaret Grafiği……………………………………………………………..
TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU
5
1
EKONOMİK RAPOR - ARALIK 2010
Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH)
2010 yılı üçüncü döneme ilişkin hesaplanan gayri safi yurtiçi hasıla değeri bir önceki
yılın aynı dönemine göre sabit fiyatlarla % 5.5 artış göstermiştir.
Üretim yöntemi ile hesaplanan gayri safi yurtiçi hasıla tahmininde, 2010 yılı üçüncü
üç aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre cari fiyatlarla gayri safi
yurtiçi hasıla %13.6’lık artışla 298 089 Milyon TL olmuştur.
2010 yılının üçüncü üç aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre sabit
fiyatlarla gayri safi yurtiçi hasıla % 5.5’lik artışla 28 762 Milyon TL olmuştur.
2010 yılının ilk dokuz aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre cari
fiyatlarla gayri safi yurtiçi hasıla %15.4’lük artışla 808 192 Milyon TL olmuştur.
2010 yılının ilk dokuz aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre sabit
fiyatlarla gayri safi yurtiçi hasıla % 8.9’luk artışla 77 799 Milyon TL olmuştur.
Takvim etkisinden arındırılmış sabit fiyatlarla GSYH 2010 yılı üçüncü üç aylık
döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre %6.4’lük artış gösterirken, Mevsim
ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH değeri bir önceki döneme göre %1.1
artmıştır.
İstihdam – İşsizlik ve İşgücü Hareketleri
Eylül 2010 döneminde kurumsal olmayan çalışma çağındaki nüfus geçen
yılın aynı dönemine göre 856 bin kişi artmıştır.
2010 yılı Eylül döneminde, Türkiye'de kurumsal olmayan nüfus bir önceki yılın aynı
dönemine göre 801 bin kişilik bir artış ile 71 milyon 508 bin kişiye, kurumsal
olmayan çalışma çağındaki nüfus ise 856 bin kişi artarak 52 milyon 718 bin
kişiye ulaşmıştır.
Eylül 2010 döneminde işgücüne katılma oranı % 49,1’dir.
2010 yılı Eylül döneminde, Türkiye genelinde işgücüne katılma oranı, bir önceki yılın
aynı dönemine göre 0,1 puanlık artışla % 49,1 olarak gerçekleşmiştir. Aynı
dönemler için yapılan kıyaslamalara göre; erkeklerde işgücüne katılma oranı 0,4
puanlık azalışla % 71,1, kadınlarda ise 0,5 puanlık artışla % 27,9’dur.
İşgücünün eğitim ve yaş dağılımları ise;
− Toplam işgücünün % 17,7'sini 15-24 yaş grubundakiler oluşturmaktadır.
− Lise altı eğitimlilerde işgücüne katılma oranı; erkekler için % 69,9, kadınlar için
% 24,3’tür.
− Yükseköğretim mezunu erkeklerde % 84,2 olan işgücüne katılma oranı,
kadınlarda % 70,8'dir.
Tarım dışı istihdam 692 bin kişi artmıştır.
2010 yılı Eylül döneminde istihdam edilenlerin sayısı, geçen yılın aynı dönemine göre
953 bin kişi artarak, 22 milyon 973 bin kişiye yükselmiştir. Bu dönemde, tarım
sektöründe çalışan sayısı 261 bin kişi, tarım dışı sektörlerde çalışan sayısı 692 bin
kişi artmıştır.
TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU
2
EKONOMİK RAPOR - ARALIK 2010
Eylül 2010 döneminde istihdam edilenlerin % 26,6'sı tarım, % 19,5’i sanayi,
% 6,6’sı inşaat, % 47,7'si ise hizmetler sektöründedir. Önceki yılın aynı dönemi ile
karşılaştırıldığında tarım sektörünün istihdam edilenler içindeki payının 0,5 puan,
sanayi sektörünün payının 0,6 puan, inşaat sektörünün payının ise 0,2 puan
arttığı, buna karşılık hizmetler sektörünün payının 0,9 puan azaldığı
görülmektedir.
Bu dönemde istihdam edilenlerin;
− % 71,7'si erkek nüfustur.
− % 59,5'i lise altı eğitimlidir.
− % 60,8'i ücretli, maaşlı veya yevmiyeli, % 25'i kendi hesabına veya işveren,
% 14,2'si ise ücretsiz aile işçisidir.
− % 59'u 10 kişiden az çalışanı olan işyerlerinde çalışmaktadır.
− % 2,5'inin ek bir işi vardır.
− % 2,8'i mevcut işini değiştirmek için veya mevcut işine ek olarak bir iş
aramaktadır.
− Ücretli olarak çalışanların % 87,4'ü sürekli bir işte çalışmaktadır.
Yaptığı işten ötürü herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna kayıtlı olmadan
çalışanların oranı, önceki yılın aynı dönemine göre 1,5 puanlık azalışla % 44 olarak
gerçekleşmiştir. Bu dönemde, geçen yılın aynı dönemine göre tarım sektöründe
sosyal güvenlikten yoksun çalışanların oranı % 87,2’den % 85,5'e, tarım dışı
sektörlerde % 30,9’dan % 29,3’e düşmüştür.
İşsizlik oranı % 11,3’tür.
Türkiye genelinde işsiz sayısı geçen yılın aynı dönemine göre 462 bin kişi azalarak
2 milyon 934 bin kişiye düşmüştür. İşsizlik oranı ise 2,1 puanlık azalış ile % 11,3
seviyesinde gerçekleşmiştir. Kentsel yerlerde işsizlik oranı 2,3 puanlık azalışla
% 13,9, kırsal yerlerde ise 1,5 puanlık azalışla % 6,3 olmuştur.
Bu dönemde;
İşsizler sıklıkla (% 30,8) "eş-dost" vasıtasıyla iş aramaktadır.
İşsizlerin % 86,5’i (2 milyon 538 bin kişi) daha önce bir işte çalışmıştır.
Daha önce bir işte çalışmış olan işsizlerin % 50,6'sı "hizmetler", % 22,2’si "sanayi",
% 17’si "inşaat", % 7,3’ü "tarım" sektöründe çalışmış, % 2,9’u ise
8 yıldan
önce işinden ayrılmıştır.
İşsizlerin; % 27,6’sını çalıştığı iş geçici olup işi sona erenler, % 16’sını işten
çıkarılanlar, % 17,8’ini kendi isteğiyle işten ayrılanlar, % 7,4’ünü işyerini
kapatan/iflas edenler, % 8,6’sını ev işleriyle meşgul olanlar, % 12,1’ini öğrenimine
devam eden veya yeni mezun olanlar, % 10,5’ini ise diğer nedenler
oluşturmaktadır.
İşgücü dışında olanların % 49'u daha önce bir işte çalışmıştır.
TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU
3
EKONOMİK RAPOR - ARALIK 2010
Eylül 2010 döneminde işgücü dışında olup, daha önce bir işte çalışanların % 15,5'i
“tarım", % 11,2'si "sanayi", % 3'ü "inşaat", % 21'i "hizmetler" sektöründe çalışmış,
% 49,3’ü ise 8 yıldan önce işinden ayrılmıştır.
Eylül 2010 döneminde 1 milyon 883 bin kişi işe yeni başlamış veya iş değiştirmiş
olup, bunun toplam istihdam içindeki oranı % 8,2'dir. İşe yeni başlayan veya iş
değiştirenlerin % 27,9'u 25-34 yaş grubundadır.
Bu dönemde işe başlayan veya iş değiştirenlerin % 18,9'u "sanayi", % 35,2'si
"hizmetler", % 19,6'sı "inşaat" sektöründe, % 26,3'ü ise "tarım" sektöründe işe
başlamıştır.
Mevcut işsizlerin
oluşturmaktadır.
%
16,5’ini
(483
bin
kişi)
bu
dönemde
işten
ayrılanlar
İthalat – İhracat ve Dış Ticaret Açığı
2010 Kasım ayında ithalat %35,7 artmıştır.
Türkiye İstatistik Kurumu ve Gümrük Müsteşarlığı işbirliği ile oluşturulan geçici dış
ticaret verilerine göre; 2010 yılı Kasım ayında, 2009 yılının aynı ayına göre ihracat
%6 artarak 9 439 milyon dolar, ithalat ise %35,7 artarak 17 121 milyon dolar
olarak gerçekleşti. Aynı dönemde dış ticaret açığı 3 715 milyon dolardan
7 683 milyon dolara ulaştı. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre;
2010 yılı Kasım ayında, 2010 Ekim ayına göre ihracat %2,5 düşerken, ithalat %5,1
artış göstermiştir.
2009 Kasım ayında %70,6 olan ihracatın ithalatı karşılama oranı, 2010 Kasım
ayında %55,1’e gerilemiştir.
En çok ihracat Almanya’ya yapılmıştır.
2009 Kasım ayında %49,6 olan Avrupa Birliği’nin (AB) ihracattaki payı 2010 Kasım
ayında %46,7’ye geriledi. AB’ye yapılan ihracat, 2009 yılının aynı ayına göre %0,1
azalarak 4 412 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir.
2010 Kasım ayında en fazla ihracat yapılan ülke Almanya oldu. Bu ülkeye yapılan
ihracat 2009 Kasım ayına göre %13,3 artarak 1 001 milyon dolar olurken,
Almanya’yı sırasıyla İngiltere (657 milyon dolar), Irak (530 milyon dolar), İtalya
(494 milyon dolar) ve Fransa (451 milyon dolar) takip etmiştir.
İthalatta ise, Rusya Fedarasyonu ilk sırada yer aldı. Bu ülkeden yapılan ithalat %7,2
azalarak 1 896 milyon dolar olarak gerçekleşti. Rusya Fedarasyonu’nu sırasıyla
Almanya (1 662 milyon dolar), Çin (1 420 milyon dolar) ve ABD (1 235 milyon
dolar) izlemiştir.
2010 Kasım ayında fasıllar düzeyinde en büyük ihracat kalemi, “motorlu kara
taşıtları ve aksam parçaları” (947 milyon dolar) olurken; bu fasılı “elektrikli makina
ve cihazlar, bunların aksam-parçaları” (770 milyon dolar), “kazanlar, makina ve
cihazlar, aletler ve bunların aksam-parçaları” (748 milyon dolar), “demir ve çelik”
(656 milyon dolar) ve “örme giyim eşyası ve aksesuarları “ (624 milyon dolar)
izlemiştir.
TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU
4
EKONOMİK RAPOR - ARALIK 2010
Kasım ayında; en yüksek ithalatı olan fasıl “mineral yakıtlar ve yağlar”
(3 784 milyon dolar) oldu. Bu fasılı; “kazan makina ve cihazlar, aletler ve bunların
aksam-parçaları” (1 856 milyon dolar), “motorlu kara taşıtları” (1 474 milyon
dolar), “elektrikli makina ve cihazlar, bunların aksam-parçaları” (1 352 milyon
dolar) ve “demir ve çelik” (1 329 milyon dolar) izlemiştir.
Grafik 1. Dış Ticaret Grafiği
2009-2010 Ocak -Kas ım Dış Ticar eti
2009-2010 Kas ım Ayı Dış Ticar eti
200 000
20 000
164 922
17 121
160 000
12 618
12 000
8 903
Milyon Dolar
Milyon Dolar
16 000
9 439
8 000
4 000
125 909
120 000
92 088
102 122
80 000
40 000
2009
2010
İhracat
2009
2010
İthalat
2009
2010
2009
İhracat
2010
İthalat
Turizm Geliri ve Gideri
Turizm geliri geçen yılın aynı dönemine göre %10 azalmıştır.
Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarından oluşan III. Dönemde turizm geliri, geçen yılın
aynı dönemine göre % 10 azalarak 8 574 889 686 $ oldu. Turizm gelirinin
6 453 320 361 $’ı yabancı ziyaretçilerden, 2 121 569 325 $’ı ise yurt dışında ikamet
eden vatandaş ziyaretçilerden elde edilmiştir.
Ziyaretçiler, seyahatlerini kişisel veya paket tur ile gerçekleştirmektedir.
Bu dönemde yapılan harcamaların 6 637 222 358 $’ını kişisel, 1 937 667 328 $’ını
ise paket tur oluşturmaktadır.
Yabancıların ülkemizde ortalama kalış süresi 8,8 gece, kişi başı yaptıkları ortalama
harcaması ise 550 $’dır. Yurt dışında ikamet eden vatandaş ziyaretçilerin ülkemizde
ortalama kalış süresi 17,9 gece, kişi başı ortalama harcaması ise 1 001 $’dır.
Ziyaretçi sayısı geçen yılın aynı dönemine göre %1,2 artmıştır.
2010 yılı III. Dönemde ülkemizden çıkış yapan ziyaretçi sayısı 13 861 776 kişidir.
Bunun 11 742 391 kişisini yabancı, 2 119 385 kişisini ise yurt dışında ikamet eden
vatandaşlar oluşturmaktadır.
Turizm gideri geçen yılın aynı dönemine göre %19 artmıştır.
Yurt içinde ikamet edip başka ülkeleri ziyaret eden vatandaşlarımızın
harcamalarından oluşan turizm gideri, geçen yılın aynı dönemine göre % 19 artarak
1 305 900 206 $ olmuştur. Bunun 1 239 589 768 $’ı kişisel, 66 310 438 $’ı ise
paket tur harcamalarıdır. Yurt dışını ziyaret eden 1 837 126 vatandaşın kişi başı
ortalama harcaması 711 $’dır.
TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU
5
EKONOMİK RAPOR - ARALIK 2010
Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE)
TÜFE’de aylık değişim % -0,30 olarak gerçekleşmiştir.
2010 yılı Aralık ayında 2003 Temel Yıllı Tüketici Fiyatları Endeksi’nde bir önceki aya
göre %-0,30 düşüş, bir önceki yılın Aralık ayına göre %6,40, bir önceki yılın aynı
ayına göre %6,40 ve on iki aylık ortalamalara göre %8,57 artış gerçekleşmiştir.
Ana harcama grupları itibariyle bir ay önceye göre en yüksek artış %2,65 ile
haberleşme grubunda gerçekleşmiştir. Aralık ayında endekste yer alan gruplardan
çeşitli mal ve hizmetlerde %2,03, konutta %1,17, ulaştırmada %1,07, ev eşyasında
%0,33, lokanta ve otellerde %0,33, eğlence ve kültürde %0,25, eğitimde %0,05,
alkollü içecekler ve tütünde %0,04, sağlıkta %0,04 artış, giyim ve ayakkabıda
%-1,77, gıda ve alkolsüz içeceklerde %-2,66 düşüş gerçekleşmiştir.
Bir önceki yılın aynı ayına göre TÜFE’de en yüksek artış %24,66 ile alkollü içecekler
ve tütün grubunda gerçekleşmiştir. Lokanta ve oteller (%9,76), gıda ve alkolsüz
içecekler (%7,02), ulaştırma (%6,78) artışın yüksek olduğu diğer harcama
gruplarıdır.
NUTS2 düzeyinde 26 bölge içinde TÜFE’nin aylık bazda en yüksek artış gösterdiği
bölge TR52 (Konya, Karaman) (%0,43) olmuştur. Aralık ayına göre en yüksek artış
TRA2 (Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan) (%8,83) bölgesinde ve on iki aylık ortalamalara
göre en yüksek artış TRA2 (Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan) (%10,58) bölgesinde
gerçekleşmiştir.
Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE)
ÜFE’de aylık değişim % 1,31 olarak gerçekleşmiştir.
2010 yılı Aralık ayında 2003 Temel Yıllı Üretici Fiyatları Endeksi’nde bir önceki aya
göre %1,31, bir önceki yılın Aralık ayına göre %8,87, bir önceki yılın aynı ayına
göre %8,87 ve on iki aylık ortalamalara göre %8,52 artış gerçekleşmiştir.
Aylık değişim tarım
gerçekleşmiştir.
sektöründe
%-1,76,
sanayi
sektöründe
%2,00
olarak
Tarım sektörü endeksinde, bir önceki yılın Aralık ayına göre %14,52, bir önceki yılın
aynı ayına göre %14,52 ve on iki aylık ortalamalara göre %19,92 artış
gerçekleşmiştir. Sanayi sektörü endeksinde ise bir önceki yılın Aralık ayına göre
%7,70, bir önceki yılın aynı ayına göre %7,70 ve on iki aylık ortalamalara göre
%6,15 artış gerçekleşmiştir.
ÜFE sonuçları sanayinin alt sektörleri bazında değerlendirildiğinde en yüksek aylık
artış %8,72 ile kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı alt sektöründe
gerçekleşmiştir.
Sanayinin üç sektöründen, elektrik, gaz, su sektöründe %2,41, imalat sanayi
sektöründe %1,96, madencilik ve taşocakçılığı sektöründe %1,80 artış
gerçekleşmiştir. Bir önceki aya göre endekslerin en fazla artış gösterdiği alt
sektörler, kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı (%8,72), ana metal
sanayi (%6,42), metal cevheri (%6,35), tekstil ürünleri imalatı (%3,96), iletişim
teçhizatı imalatı (%3,37), giyim eşyası imalatı (%2,87), suyun toplanması, arıtımı
ve dağıtımı (%2,54), ham petrol ve doğalgaz çıkarımı (%2,52) alt sektörleridir.
Buna karşılık mobilya imalatı (%-2,47), kağıt ve kağıt ürünleri imalatı (%-0,37),
basın ve yayım (%-0,03) bir ay önceye göre endekslerin en fazla gerilediği alt
sektörler olmuştur.
6
TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU
EKONOMİK RAPOR - ARALIK 2010
01.12.2010 - 31.12.2010 TARİHLERİ ARASI DOLAR VE EURO DÖVİZ KURLARI
DOLAR ARALIK 2010
TARİH
ALIŞ (TL) SATIŞ (TL)
31.12.2010 1.5380
1.5480
30.12.2010 1.5470
1.5570
29.12.2010 1.5550
1.5650
28.12.2010 1.5510
1.5610
27.12.2010 1.5410
1.5510
26.12.2010 1.5430
1.5530
25.12.2010 1.5430
1.5530
24.12.2010 1.5420
1.5520
23.12.2010 1.5460
1.5560
22.12.2010 1.5470
1.5570
21.12.2010 1.5470
1.5570
20.12.2010 1.5550
1.5680
18.12.2010 1.5370
1.5470
17.12.2010 1.5180
1.5280
16.12.2010 1.5030
1.5130
15.12.2010 1.5030
1.5130
14.12.2010 1.4970
1.5070
13.12.2010 1.4960
1.5060
11.12.2010 1.4960
1.5060
10.12.2010 1.5000
1.5100
09.12.2010 1.4860
1.4960
08.12.2010 1.4860
1.4960
07.12.2010 1.4710
1.4810
06.12.2010 1.4780
1.4880
04.12.2010 1.4700
1.4800
03.12.2010 1.4740
1.4840
02.12.2010 1.4890
1.4990
01.12.2010 1.4890
1.4990
EURO ARALIK 2010
TARİH
ALIŞ (TL) SATIŞ (TL)
31.12.2010 2.0580
2.0730
30.12.2010 2.0520
2.0670
29.12.2010 2.0420
2.0570
28.12.2010 2.0400
2.0550
27.12.2010 2.0250
2.0400
26.12.2010 2.0220
2.0370
25.12.2010 2.0220
2.0370
24.12.2010 2.0220
2.0370
23.12.2010 2.0180
2.0330
22.12.2010 2.0300
2.0450
21.12.2010 2.0300
2.0450
20.12.2010 2.0390
2.0570
18.12.2010 2.0260
2.0410
17.12.2010 2.0050
2.0210
16.12.2010 2.0100
2.0250
15.12.2010 2.0100
2.0250
14.12.2010 2.0000
2.0150
13.12.2010 1.9780
1.9930
11.12.2010 1.9780
1.9930
10.12.2010 1.9780
1.9930
09.12.2010 1.9640
1.9790
08.12.2010 1.9640
1.9790
07.12.2010 1.9600
1.9750
06.12.2010 1.9630
1.9780
04.12.2010 1.9700
1.9850
03.12.2010 1.9480
1.9630
02.12.2010 1.9480
1.9630
01.12.2010 1.9480
1.9630
TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU
7