yapılandırıcı yaklaşımın kimyasal denge kavramının anlaşılması

YAPILANDIRICI YAKLAŞIMIN KİMYASAL DENGE KAVRAMININ ANLAŞILMASI
ÜZERİNE ETKİSİ
Hüseyin AKKUŞ, Hakkı KADAYIFÇI, Basri ATASOY
Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi, OFMAE Bölümü, ANKARA
Kimya Eğitimi alanında yapılan araştırmalar, bazı kavramların öğrenciler tarafında zor
anlaşıldığını ortaya çıkarmıştır. Bunlara kimyasal denge, mol, reaksiyon stokiyometrisi ve
yükseltgenme indirgenme tepkimeleri örnek verilebilir. Bunlar içinde kimyasal denge öğrenciler
için anlaşılması en zor olanlardan biridir. Araştırmacılara göre öğrencilerin kavramakta
zorlanmalarının nedeni konuların çok kuramsal oluşu, öğrencilerin yeterli bilişsel seviyeye
ulaşmadan konuların veriliyor olması, öğretim metodu ve günlük konuşma dilindeki kelimelerin
bu alanda farklı anlamda kullanılıyor olmasıdır. Kimyasal denge konusunda öğrencilerde bir
çok yanlış kavramanın olduğu araştırmacılar tarafından ortaya konulmuştur. Diğer taraftan
kimyasal denge kavramı öğrencinin asitlerin ve bazların davranışı, yükseltgenme-indirgenme
reaksiyonları ve çözünürlük gibi diğer kimyasal konuları anlamasını sağlayan bir temel
kavramdır.
Okullarda kavramların öğretmen tarafından sunulduğu geleneksel öğretim yaklaşımı
kullanılarak verilen öğretmen merkezli öğretimle bu yanlış kavramaların değiştirilmesi mümkün
olmamaktadır. Yapılandırıcı (constructivist) yaklaşıma göre öğrenme; öğretmenin rehber
olduğu ve öğrencinin aktif olarak katıldığı ve kendi bilgisini kendisinde var olan ön bilgilerini
kullanarak yapılandırdığı, çevreyle ve arkadaşlarıyla sosyal bir etkileşim içinde yeni bilgiyi
oluşturduğu bir süreçtir. Bu perspektiften bakıldığında, öğrenme sadece öğretmenin ne
sunduğuna bağlı değildir. Çünkü bilgi pasif bir şekilde değil aktif bir şekilde bireyin kendisi
tarafından oluşturulur. Öğrenciler arasındaki sosyal etkileşim bilginin oluşmasında ana
unsurdur. Bilgi, algılama ile oluşur. Algılanarak oluşturulan bilgi, biyolojik çevreye çok daha iyi
uyum sağlar ve öğrenilen her yeni bilgi öncekilerle ilişkilendirilir ve değişmeler olur.
Yapılandırıcı yaklaşım, geleneksel öğretim yaklaşımının aksine öğrenci merkezlidir. Bu
yaklaşımda öğretmen bilgiyi doğrudan vermekten çok rehberlik etmek ve soru sormak suretiyle
öğrencileri yönlendirerek öğrenmeyi kolaylaştırır. Bu yaklaşımın öğrencilerin ön bilgilerini
harekete geçireceği, problem çözme yeteneklerini, bilimsel işlem becerilerini geliştireceği gibi
tutumlarını da değiştirdiği bilinmektedir.
Bu çalışma 1999-2000 öğretim yılının 2. döneminde Ankara/Çankaya ilçesi Deneme
Lisesinde aynı öğretmenin girdiği iki sınıfta öğrenim gören deneysel grupta 32, kontrol
grubunda ise 39 olmak üzere toplam 71 öğrencinin katılımı ile yapılmıştır. Çoktan seçmeli ve
boşluk doldurma formatında 45 sorudan oluşan kimyasal denge ile ilgili kavram testi
hazırlanmıştır. Bu test her iki gruba uygulanmış ve deneysel grupta sorulara ortalama %68
doğru cevap verilirken kontrol grubunda ise %44 doğru cevap verilmiştir. Araştırma sonunda
deneysel grupta 8 kontrol grupta 9 öğrenci olmak üzere toplam 17 öğrenci ile mülakat yapılarak
denge konusundaki kavramsal algılamaları derinlemesine incelenmiştir.
148