Matematik Bir Bakışta Matematik Kazanım Defteri n Rasyo mler a İşle ılarl el Say lemhip iş ıra s ğe sa önceli ağa doğru s Aynı n solda lerde . ir il ed takip R EMLE İŞL IMLI OK AD ir : RLA Ç a takip edil A IL Y ır s SA . ONEL lemlerde şu mler yapılır RASY lı iş ki işle lunur. Dikkat bölümleri... şittir inin (e çizgis daki dım bu inde ın . Kesir Çok a tez iç n değerleri yapılır. rlenir ve paydas n li e ra b a leri • P leri göre daki işlem işlem leri yapılır. isine payın • Üslü a - bölme m ir çizg ginin a işle m ği kes bu çiz önceli dan önce • Çarp ma - çıkarm m le a iş la , lerde lemi yapılm • Top işlem nılan ği bölme iş i kulla ti çizgis izgi) belirt ir s e K lan ç ında o ır. hizas ulun. pıl rını b ler ya nuçla işlem rin so lemle iş n verile ğıda 1. Aşa Özet bilgi alanları... 1 = 1 -3 $ 2 • 8 4 1 = 1 k - a 2k 1 a1 + 4 - k: • a1 4 2 1 = 1 : a1 - 3 k • 1- 3 1 $1 = 1 1 - 4 3 • 3$ 2 16 = 2 4 : 5 • 3$ 5 2 2 $ 70 = 1 1 9 1 +1 2: 4 3 • 5 1k = 2 +1 k-a 2 1 +1 $a 3 4 • 3 2 3 Rasy onel 37 zanım atik Ka Matem ri 7 Defte Sayıl ar RASY O N • a bir ta EL SAYI KAV m s sayıl arola ayı, b sıf RAMI - 2 , 3 rakadla ırdan fa rklı n 3 - , 1 dırılır 4 2 , 3 2 .Ras bir tam , sayı yone • He 5 - 1 1 b lsa olm rtam ir e 7 r –3 sayı, rasyo yılarQile ak üzere a p tam nels g sayıs aydası ayıdır österilir. b biçim 1 ı - 3 olan . inde b o yazıl • irerra a 1 laraky abile a s azıla b ve n sa bildiğ yonelsay yılar - b şekli ıdır. inden ndek rasyo -a irasy birr nel a r o syon nels b asyon elsa ayıla elsa yıdır. rayn yısın ırasy ınbu -a o lu n nduğ elsa b = a yıyıb uyerd -b =- a elirtir edir. .Bus b -3 ayıla İnce rsay 3 leyeli = 7 ıdoğ m -7 =- 3 rusu üzeri Sayı 7 -8 doğru nde sund 9 = 8 a - 3 2 -9 =- 8 Çözü , 7 2 m: 9 5 , 4 , - 1 Ö nceli 5 -3= k 4 , - 2 2 4 = 5 2 - 1 1 o leburas 3 rasyon -4 =- 5 yone 2 lduğund elsa 2 4 an–2 lsayıları yıları n 5 ;0ile1 n i ıgös han le–1 aras g te a i rin. ikita rasın ında, 7 m d a s 1 , ayıa - ; 4 = 1 3 o rasın 4 –1ile0 dao 4 lduğu aras lduğ ndan ında, ube 1ile Bus lirlen 2 2 a 2 y a melid ı a rasyo rasın 3 ;–3ile– ir. d nels ralıklarıg a, 2ara ayının österi sında yeri le c d e ır. belirl kras yone enir. l say ınınp –3 ayda sında ki sa –2 yı ka dar e şparç – 1 ayab −2 2 ölün 3 ür ve 0 Örnek soru çözümleri... −3 2 −1 4 1 2 2 5 13 4 18 Matem atik Ka 2 zanım Matematik Kazanım Defteri 7 Defter i7 Alınacak notlar için boş alanlar... YÜZD E PR OBLE MLER İ 1. Ta nesi 60¨’n %10 a s in ğın in dirim y atılan k ap aza dirim li satı ılmaktad klar için ır. Bu ş fiya mağ n tı ka ç Tür a göre b azada k lira ir ka sıdır za? Basitten zora doğru hazırlanmış sorular... 2. Fe ridu faizin n Bey, 2 0 i lerde peşin öd 000¨ ola eme n ve %72 k rgi b Bey orcu ne ka indirim istemek ted ge u dar ö dem ygulandığ ir. Peşin cikme e yap acak ına göre ödemetır? Ferid un 3. 30 00¨ Hanım olan m aaş ’ın ye ni m ına %24 aaşı kaç T zam ya p ürk li rasıd ılan Türk ır? an Yüzd e ler • Bir ma fiyatı lın alınd ığı fi dır. yat a Alış mal lış fiy üz masra erinde h atı alına n erha f yap n yetfi gi b ılmam y ir a ış tı • Bir naeş s ma ittir. a malifiyatı lınsatıld ığıfiy • Al dır. atsa iraya tış alın %xi ndirim anbirm alın, lisatı şfiya tı A $ a 100 100 x k %xz amlıs atışfi yatı A $ a 100 + 100 x k iş lemle riyle bulu nabil ir. 4. M aliye üzer t fiyatı 20 inde n %3 00¨ ola n 0 ind irim bir telefo yapıl na ö ıyor. nce % Son 42 duru mda zam yapıl telefo ıyor. D nun Soru satış aha son ra fiyatı Birm kaç T zamlı sa emu tış fi ürk li ram yatı kesil rasıd aaşın iyo ır? ın% Mem r. 30’u ura n k adar et ola A)20 z a ra mya pılıyo B)18 k yapılan rson zam Çözü raza yüzd C)1 mlım m: e ka 7 aaşın D) çtır? %1 13 0’uv ergi olara k Merkezi sınavlarda çıkmış sorular... Tude m Yönle ndirm atik TEKR ALI AR Ç - asyo len r la oğru ayı d aki s lun. u şağıd 1. A sayıları b nel ti belir rında Ş I MAS –2 • –3 yılar Defter i7 dalık rı on yıla el sa yon gös- 95 7 = 1 • - 9 3 = • 2 10 25 = 8 rşılık re ka rimle i yazın. göste alin dalık n sade h n o rilen yıların e a ve a şağıd syonel s ,25 = 3. A • –2 n ra gele 1 0 ,2 • –0 –1 • nım ras ilen a ver şağıd yazın. 2. A le im r te 7 = • -5 –4 • Kaza 2016 el Sa on Rasy Matem e -1 = ,8 • –1 4= ,6 • –0 = 2 –2 • Tekrar çalışması sayfaları... 0 –1 üyüğ b kten küçü . _b ayılarını bb s alayın ır s 2 u b doğr = 3,1 ` 4. x , 12 bb y = 3 2 bb ,1 a z= 3 e –3 –4 asına –5 • m sırala 0 • Hatırlatma ve tanım bölümleri... göre erine A y 9 azın. 5 <A< 2 arı y sayıl 5. - 2 tam k e c e ilebil getir –1 25 ik at Matem nım Kaza ri 7 Defte Matematik Kazanım Defteri 7 3 İçindekiler ÜNİTE 1 : SAYILAR ve İŞLEMLER.......................................................................... 5 Tam Sayılarla Çarpma ve Bölme İşlemleri...................................................................... 6 Rasyonel Sayılar............................................................................................................ 18 Rasyonel Sayılarla İşlemler........................................................................................... 26 ÜNİTE 2 : CEBİR.................................................................................................... 45 Eşitlik ve Denklem.......................................................................................................... 46 Doğrusal Denklemler..................................................................................................... 58 ÜNİTE 3 : SAYILAR ve İŞLEMLER........................................................................ 69 Oran ve Orantı................................................................................................................70 Yüzdeler......................................................................................................................... 89 ÜNİTE 4 : GEOMETRİ ve ÖLÇME - VERİ İŞLEME................................................ 99 Doğrular ve Açılar........................................................................................................100 Çember ve Daire..........................................................................................................112 Veri İşleme...................................................................................................................120 ÜNİTE 5 : GEOMETRİ ve ÖLÇME........................................................................ 129 Çokgenler.....................................................................................................................130 Dönüşüm Geometrisi...................................................................................................147 Cisimlerin Farklı Yönlerden Görünümleri....................................................................163 4 Matematik Kazanım Defteri 7 1. ÜNİTE SAYILAR ve İŞLEMLER TAM SAYILARLA ÇARPMA VE BÖLME İŞLEMLERİ 7.1.1.1. Tam sayılarla çarpma ve bölme işlemlerini yapar. 7.1.1.2. Tam sayılarla işlemler yapmayı gerektiren problemleri çözer. 7.1.1.3. Tam sayıların kendileri ile tekrarlı çarpımını üslü nicelik olarak ifade eder. RASYONEL SAYILAR 7.1.2.1. Rasyonel sayıları tanır ve sayı doğrusunda gösterir. 7.1.2.2. Rasyonel sayıları ondalık gösterimle ifade eder. 7.1.2.3. Devirli olmayan ondalık gösterimleri rasyonel sayı olarak ifade eder. 7.1.2.4. Rasyonel sayıları karşılaştırır ve sıralar. RASYONEL SAYILARLA İŞLEMLER 7.1.3.1. Rasyonel sayılarla toplama ve çıkarma işlemlerini yapar. 7.1.3.2. Rasyonel sayılarla çarpma ve bölme işlemlerini yapar. 7.1.3.3. Rasyonel sayıların kare ve küplerini hesaplar. 7.1.3.4. Rasyonel sayılarla çok adımlı işlemleri yapar. 7.1.3.5. Rasyonel sayılarla işlem yapmayı gerektiren problemleri çözer. Tam Sayılarla Çarpma ve Bölme İşlemleri TAM SAYILARLA ÇARPMA İŞLEMİ • Aynı işaretli iki sayının çarpımı pozitif, ters işaretli iki sayının çarpımı negatiftir. (+) . (+) = (+) (–) . (–) = (+) (+) . (–) = (–) • Bir sayı (+1) ile çarpıldığında sonuç yine aynı sayı olur. a . (+1) = a • Bir sayı (–1) ile çarpıldığında sayının sadece işareti değişir. a . (–1) = –a 1. Aşağıda verilen çarpma işlemlerinin sonuçlarını bulun. 6 • (+7) . (–5) = • (–10) . (+1) = • (–4) . (–5) = • (–12) . (–2) = • (+7) . (+3) = • (+11) . (–1) = • (–5) . (+2) = • (+1) . (–7) = • (–8) . (–1) = • (–9) . (–2) = • (–3) . 0 = • (+10) . (+8) = • (+2) . (–4) = • (+3) . (–3) = • (–6) . (–1) = • (–15) . 0 = • (–10) . (+3) = • (–1) . (+1) = • (+9) . (+4) = • (+4) . (+1) = • (–16) . (–3) = • (+6) . (–5) = • (–7) . (–6) = • (–2) . (–13) = • (+8) . (–2) = • (–5) . (+8) = • (–7) . (–5) = • (–4) . (–4) = Matematik Kazanım Defteri 7 (–) . (+) = (–) Tam Sayılarla Çarpma ve Bölme İşlemleri 2. Aşağıda verilen çarpma işlemlerinin sonuçlarını bulun. • (–7) . (–1) . (–2) = • (–2) . (+3) . (+2) = • (–1) . (–1) . (+1) = • (–2) . (–6) . (–1) = • (–5) . 0 . (–1) = • (–3) . (+3) . (–2) = • 2 . 3 . (–6) = • (–4) . (–1) . (+1) = • (–2) . 4 . (+2) = • (–5) . 3 . 4 = 3. Aşağıda verilen işlemlerin sonuçlarını bulun. • (–2) . (–3) + (–5) . (+2) = • (–4) . (+1) – (–2) . (+3) = • (–6) . (–2) – (–5) . (–1) = • (+4) . (+2) + (–7) . (+3) = • (–6) . (+1) – (–2) . (+3) = • (+8) . (–1) – (–5) . (+4) = • (–1) . (+1) – (–1) . (–1) = • (+5) . (–6) – (–1) . (–10) = • (+7) . (–3) – (–3) . (+2) = • (–2) . (–2) – (–4) . (–4) = • (–1) . (–11) – (–7) . (–4) = • (–1) . (–2) + (+1) . (–2) + (–1) . (+2) = • (–2) . (–3) – (–1) . (–4) – (–7) . (+2) = • (+4) . (–2) – (–3) . (+5) – (–1) . (+6) = • (+2) . (–3) – (–4) . (+5) + (–3) . (+1) = Matematik Kazanım Defteri 7 7 Tam Sayılarla Çarpma ve Bölme İşlemleri 4. Aşağıda verilen işlemlerinin sonuçlarını bulun. • [(–5) + (–4)] . [(–2) – (+3)] = • [(–7) – (–2)] . [(–6) – (–9)] = • [(–6) + (+10)] . [(–5) + (–3)] = • [(–8) – (–3)] . [(–12) – (+6)] = 5. Aşağıda verilen işlemleri örnekteki gibi sayı doğrusunda gösterin. +3 • (+4) . (+3) 0 1 +3 2 3 4 +3 5 6 7 +3 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 (+4) . (+3) = (+12) • (+5) . (–4) –20 –19 –18 –17 –16 –15 –14 –13 –12 –11 –10 –9 –8 –7 –6 –5 –4 –3 –2 –1 0 • (+3) . (+5) 8 Matematik Kazanım Defteri 7 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 Tam Sayılarla Çarpma ve Bölme İşlemleri TAM SAYILARLA BÖLME İŞLEMİ • Aynı işaretli iki sayının bölümü pozitif, ters işaretli iki sayının bölümü negatiftir. (+) :. (+) = (+) (–) : (–) = (+) (+) : (–) = (–) (–) : (+) = (–) • Bir sayı (+1) ile bölündüğünde sonuç yine aynı sayı olur. a : (+1) = a • Bir sayı (–1) ile bölündüğünde sayının sadece işareti değişir. a : (–1) = –a 1. Aşağıda verilen bölme işlemlerinin sonuçlarını bulun. • (–6) : (–3) = • (–10) : (–1) = • (–10) : (+2) = • (–48) : (+16) = • (+15) : (+5) = • (–13) : (+1) = • (–12) : (–1) = • (+5) : (–1) = • (+48) : (–6) = • (+28) : (+7) = • (–72) : (+3) = • (–45) : (+9) = • (–36) : (–9) = • (–21) : (–3) = • (+24) : (+3) = • (–56) : (–4) = • (–9) : (+3) = • (+90) : (+10) = • (+7) : (–1) = • (+30) : (–5) = • (–16) : (–4) = • (–42) : (+6) = • (+18) : (–2) = • (–14) : (–1) = • (–81) : (+9) = • (–96) : (+8) = • (+63) : (–3) = • (–100) : (–10) = Matematik Kazanım Defteri 7 9 Tam Sayılarla Çarpma ve Bölme İşlemleri 2. Aşağıda verilen işlemlerin sonuçlarını bulun. • (–27) : (–9) – (+20) : (–5) = • (+18) : (–3) – (+21) : (–7) = • (–10) : (+2) + (–30) : (–5) = • (+2) : (–1) – (+3) : (+1) = • [(–30) + (–18)] : [(–10) – (–2)] = • [(–5) – (–7)] : [(–9) + (+8)] = • [(–12) : (–4)] . (–1) = • (–6) : (–2) + (–3) : (–3) = • (–10) + (–5) : (–1) – (–2) : (+1) = • (–55) : 11 – (–9) : 3 = • 32 : (–1) – 24 : 1 = • (–8) + (–4) : (–1) – (–2) . (+1) = - + • ( 3) . ( 1) ( 2) . ( 9) = (- 1) . (+ 1) • (+ 2): (- 1) - (- 3): (- 1) = (- 1): (- 1) Soru (+3) (–3) (+3) işleminde “” yerine sırasıyla aşağıdaki işlemlerden hangisi getirilirse sonuç pozitif tam sayı olur? A) –, : B) +, – C) +, x D) :, – Tudem Yönlendirme -1 2014 Çözüm : 10 Matematik Kazanım Defteri 7 Tam Sayılarla Çarpma ve Bölme İşlemleri TAM SAYI PROBLEMLERİ 1. 20 soruluk bir sınavda her doğru soruya 5 puan, her yanlış soruya –3 puan ve her boş bırakılan soruya –1 puan verilecektir. Buna göre soruların 13’ünü doğru, 4’ünü yanlış yanıtlayan ve kalan soruları boş bırakan bir öğrenci kaç puan alır? 2. –18°C olan sıvı 7 dakika süreyle ısıtılıyor. Süre sonunda sıcaklığı +10°C oluyor. Geçen sürede her dakikadaki sıcaklık artışı sabit olduğuna göre bu sıvının bir dakikadaki sıcaklık artışı kaç derece selsiyustur? 3. Deniz seviyesinden yükseldikçe atmosferdeki sıcaklık her kilometrede ortalama 5°C düşmektedir. Bir dağcı 2000 m tırmandıktan sonra dağın zirvesine ulaşıyor. Zirvede ölçtüğü sıcaklık –4°C olduğuna göre tırmanmaya başladığı yerdeki sıcaklık kaç derece selsiyustur? 4. Erzurum’da sıcaklık sıfırın altında 5°C iken bir hafta boyunca her gün 2°C düşmüş ve sonraki 10 gün boyunca da her gün 1°C artmıştır. Buna göre 17 gün sonra Erzurum’da sıcaklık kaç derece selsiyus olur? Matematik Kazanım Defteri 7 11 Tam Sayılarla Çarpma ve Bölme İşlemleri 5. Rakamları farklı üç basamaklı en küçük pozitif tam sayı ile rakamları farklı iki basamaklı en büyük negatif tam sayının 3 katının toplamı kaçtır? 6. (–3) . (–2) . A = –72 (–3) . B . (+4) = 84 Yukarıda verilen eşitliklere göre (A – B) işleminin sonucu kaçtır? 7. Bir laboratuvarda sıcaklık 2­°C’tur. Yapılacak bir deney için sıcaklık her bir saatte 3°C azaltılırsa 5 saat sonundaki sıcaklık kaç derece selsiyus olur? 8. +10 12 –8 –6 +7 Matematik Kazanım Defteri 7 Yanda verilen dart tahtasında atışların isabet ettiği bölgeye göre üstünde yazan puan kazanılacaktır. Herkesin 7 atış yaptığı oyunda, • Deniz 2 kez kırmızı, 3 kez mavi ve 2 kez sarı bölgeyi, • Eda 3 kez yeşil, 2 kez kırmızı ve 2 kez mavi bölgeyi, • Melis 4 kez sarı, 2 kez mavi ve 1 kez yeşil bölgeyi vuruyor. Deniz, Eda ve Melis’in aldıkları puanları küçükten büyüğe doğru sıralayın. Tam Sayılarla Çarpma ve Bölme İşlemleri ÜSLÜ NİCELİKLER a taban, n üs veya kuvvet olmak üzere an ifadesine üslü sayı denir. Bir sayının üssü o sayının kaç defa yan yana yazılıp çarpılacağını gösterir. üs veya kuvvet an = a . a . a . ... . a taban n tane • Sıfırdan farklı bir tam sayının sıfırıncı kuvveti 1'e eşittir. a0 = 1 00 = tanımsız 20 = 1 (–3)0 = 1 (–100)0 = 1 • Bir tam sayının birinci kuvveti sayının kendisine eşittir. a1 = a 21 = 2 (–2)1 = –2 31 = 3 (–3)1 = –3 • Pozitif tam sayıların tüm kuvvetleri (tek veya çift) pozitiftir. Negatif tam sayıların ise tek kuvvetleri negatif, çift kuvvetleri pozitiftir. 20 20 = 1 (–2)0 (–2)0 = +1 2 1 21 = 2 (–2)1 (–2)1 = –2 22 2 . 2 = 4 (–2)2 (–2) . (–2) = +4 23 2 . 2 . 2 = 8 (–2)3 (–2) . (–2) . (–2) = – 8 24 2 . 2 . 2 . 2 = 16 (–2)4 (–2) . (–2) . (–2) . (–2) = +16 25 2 . 2 . 2 . 2 . 2 = 32 (–2)5 (–2).(–2).(–2).(–2).(–2) = –32 • Üslü ifadelerde sayıların işaretine dikkat edilmelidir. Negatif tam sayıların kuvveti alınırken üs parantezin dışında kalmışsa sonucun işareti üssün tek veya çift olmasına bağlıdır. (–5)2 = (–5) . (–5) = 25 –52 = –5 . 5 = – 25 1. Aşağıda verilen tekrarlı çarpımları üslü ifade olarak yazın. • 2.2.2.2.2= • (–1) . (–1) . (–1) . (–1) . (–1) = • (–5) . (–5) . (–5) = • –6 . 6 . 6 . 6 . 6 . 6 . 6 = • (–4) . (–4) . (–4) . (–4) = • 7.7.7.7.7.7= • –3 . 3 . 3 . 3 . 3 . 3 . 3 = • (–8) . (–8) . (–8) = • (–2) . (–2) . (–2) . (–2) = • 9.9.9.9.9.9= • 10 . 10 . 10 . 10 . 10 = • –1 . 1 . 1 . 1 . 1 = Matematik Kazanım Defteri 7 13 Tam Sayılarla Çarpma ve Bölme İşlemleri 2. Aşağıda verilen üslü ifadelerin değerini bulun. 14 • (–2)4 = • 32 = • 33 = • (–3)2 = • (–4)2 = • (–1)700 = • (–5)3 = • (7)0 = • (–1)101 = • –80 = • (–100)0 = • –1600 = • 26 = • (–10)4 = • –26 = • –102 = • (–26) = • (–25) = • (–2)6 = • (–6)3 = • 34 = • (–9)2 = • –34 = • (–3)5 = • (–34) = • –115 = • (–3)4 = • 10230 = • (–1)1000 = • (–1)0 = • (–7)2 = • –122 = • (–10)3 = • –330 = • 52 = • (–2)3 = • (–5)2 = • (–10)0 = • –1000 = • (–13)2 = • –22 = • (–20)0 = Matematik Kazanım Defteri 7 Tam Sayılarla Çarpma ve Bölme İşlemleri 3. Aşağıda verilen işlemlerin sonuçlarını bulun. • (–1)2 + (–1)2 + (–1)2 = • (–1)100 + (–1)101 + (–1)102 + (–1)103 = • (–22) – (–2)2 + (–2)0 = 2 2 0 0 • (- 3) - (- 3 ) + (- 3) + (- 3) = (- 2) 2 • [(–4)2 + (–3)3] . [(–22) + (–2)1] = • (–4)0 + 50– (–6)0 – 70 = Soru I.(–2)3 . (–3)2 II.2 . (–3)2 . (–4) III.–2 + 5 . (–14) Yukarıda verilen işlemlerden hangilerinin sonuçları birbirine eşittir? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III Tudem Yönlendirme -1 2015 Çözüm : Soru 7^- 3h4 - ^- 1h12A : ^- 2h2 . ^5h0 işleminin sonucu kaçtır? A) –20 B) –19 C) 1 Çözüm : D) 20 Tudem Yönlendirme -1 2016 Matematik Kazanım Defteri 7 15 Tam Sayılarla Çarpma ve Bölme İşlemleri TEKRAR ÇALIŞMASI 1. K>L>O>M>N Yukarıda verilen sıralamaya göre aşağıdaki işlemlerin sonuçlarını “” ile pozitif veya negatif olarak belirleyin. • K.M • L:N • K:L • M.N • K.L.M • K+L–M • K.L+M.N • M+N–K Pozitif 4. x = –3, y = –2 ve z = 4 olmak üzere aşağıdaki işlemlerin sonuçlarını bulun. • x.y–z= Negatif • x–y.z= • (x + y) . z = 2. –6 ile –1 arasındaki tam sayıların çarpımı kaçtır? • z:y+x= • z : (x – y) = 3. (–2) . (–3) . (–8) = (–4) . (–6) . Yukarıdaki eşitliğe göre yerine getirilmesi gereken sayı kaçtır? 16 Matematik Kazanım Defteri 7 • (x + z) . y =