kan ve kan ürünleri uygulama talimatı

T.C.
SAĞLIK BAKANLIĞI
TÜRKİYE KAMU HASTANELERİ KURUMU
BURSA İLİ KAMU HASTANELER BİRLİĞİ GENEL SEKRETERLİĞİ
ORHANELİ İLÇE DEVLET HASTANESİ
Doküman Kodu
TRF.TL.07
KAN VE KAN ÜRÜNLERİ UYGULAMA TALİMATI
Yayın Tarihi
02.04.2012
Revizyon Tarihi
01.02.2013
Revizyon No
01
Sayfa Sayısı
1/5
1.0 AMAÇ: Kan ve kan ürünlerinin amacına uygun ve doğru kullanımını sağlamak.
2.0 KAPSAM: Kan ve kan ürünlerinin transfüzyon işlemini yapan yataklı servisleri ve ameliyathaneyi kapsar.
3.0 TANIMLAR:
Kan Transfüzyonu: Kan nakli
Uyumluluk Etiketi: Kan ürünlerinin hastaya verilmesine yönelik hasta kimlik bilgilerinin, test sonuçlarının vb.
yazılı olduğu etiket.
Cros-match: Hasta kanı ile verici kanının kan grupları ve kan subgrupları açısından uygunluğunun test
edilmesidir.
Hemoliz: Eritrosit zarlarının yırtılması sonucu, Hb molekülünün hücre dışına çıkması
TDP: Taze Donmuş Plazma
4.0 SORUMLULAR:
Hemşireler
Ebeler
Hekimler
Hasta güvenliği komitesi
5.0 FAALİYET AKIŞI:
5.1-Hastanın kan ihtiyacının klinik gerekliliği ve zamanı değerlendirilir.
5.2-Hasta ve/veya yakınları planlanan kan transfüzyonu hakkında bilgilendirilir ve bilgilendirmenin yapıldığına
dair kayıtlar hasta dosyasına işlenir.
5.3-Hastaya transfüzyon yapılmasını gerektiren endikasyonlar hasta dosyasına kayıt edilir.
5.4-Gerekecek kan miktarı ve kan ürünü belirlenir. Sık yapılan cerrahi girişimlerde kan gereksinimi belirlerken
mevcut kan tranfüzyon kılavuzlarından yararlanılır.
5.5-TRF.FR.11 Kan ve Kan Ürünleri İstem Formu kurallara uygun ve tam olarak doldurulur.
5.6-Kan bankasının hasta için en uygun kan ürününü seçebilmesi için transfüzyon yapma nedeni yazılı olarak
belirtilir.
5.7-Acil kan temini gerektiğinde TRF.FR.10 Acil Kan ve Kan Bileşenleri İstem Formu doldurulup Kan bankası
ile veya Kan Merkezi aracılığı ile Kızılay Kan Merkezin, den istemi yapılır
5.8-Uygunluk testleri için hastadan kan örneği alınır ve doğru hasta kimlik bilgilerini içerecek
şekilde etiketlenir.
5.9-Kan istek formu ve kan örneği kan bankasına gönderilir.
5.10-Kan bankası laboratuvarında transfüzyon öncesi antikor taraması ve uygunluk testleri
yapılarak hasta için en uygun kan seçilir.
5.11-Kan ürünlerinin ilgili hastaya ulaşması kan bankası elemanlarınca veya kliniğe ait personel
tarafından sağlanır.
5.12-Transfüzyon hemen yapılmayacaksa kan ürünlerinin doğru saklama koşulları altında
muhafaza edilmesi sağlanır.
5.13-Transfüzyondan hemen önce, iki sağlık çalışanı tarafından;
5.13.1-Kimlik bilgileri kontrol edilir:
T.C.
SAĞLIK BAKANLIĞI
TÜRKİYE KAMU HASTANELERİ KURUMU
BURSA İLİ KAMU HASTANELER BİRLİĞİ GENEL SEKRETERLİĞİ
ORHANELİ İLÇE DEVLET HASTANESİ
Doküman Kodu
TRF.TL.07
KAN VE KAN ÜRÜNLERİ UYGULAMA TALİMATI
Yayın Tarihi
02.04.2012
Revizyon Tarihi
01.02.2013
Revizyon No
01
Sayfa Sayısı
2/5
 Hastaya sorarak
 Kan ürünü üzerindeki etiketten
 Hasta dosyasından
5.13.2-Ürünün son kullanma tarihi
5.14.3-Ürün torbasının genel görünümü, hemoliz, renk, pıhtı, torba bütünlüğü yönünden incelenir. Torba
içinde; Bulanık ve beyazımsı bir tabaka ya da hava kabarcığının olması bakterilerin ürediğini gösterir, anormal
kırmızı renk hemoliz işaretidir.
5.15.4-Kan ve /kan ürününün türü ve miktarı kontrol edilir.
5.16-Tam kan ve sıvı kan hücrelerinin oda ısısında uzun süre bekletilmesi ve kontrolsüz olarak ısıtılması,
hücrelerin hemolizini hızlandırır ve kana bulaşmış olan mikroorganizmaların hızlı üremelerine neden olur. Kan
transfüzyon öncesi oda ısısında en fazla 30 dakika bekletilir.
5.17-Taze Donmuş Plazma eritildikten sonra dondurulmaz.
5.18-Rutin transfüzyonda kanın ısıtılmasına gerek yoktur. Kısa sürede fazla miktarda kan transfüzyonlarında,
kan değişiminde kan, özel ısıtıcılarda ısıtılır. Kan ve kan ürünlerini ısıtmada sıcak su içinde, radyatör üzerinde
ya da soba yanında bekletme, battaniyeye sarma gibi ısının kontrol edilemediği yöntemler kullanılmaz
5.19- Transfüzyona başlamadan önce mutlaka, hastaya Kan Transfüzyon Onam Formu imzalatılır.
TRANSFÜZYONDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN NOKTALAR
5.20-Kan ürünü takılmadan önce 1 dakika hafifçe çalkalanır.
5.21-Kan ürünü hastaya damar yoluyla uygulanır.
5.22- TRF.FR.07 Kan Transfüzyon Takip Formu kurallarına uygun şekilde doldurulur.
5.23-Tam kan veya eritrosit süspansiyonları; soğutucudan çıktıktan sonraki 30 dakika içinde transfüzyona
başlanır ve 4 saat içinde (ortam ısısı yüksek ise daha çabuk) uygulanır.
5.24-Transfüzyon işlemi başlamadan önce ANT kontrolü yapılır ve kaydedilir. Başlattıktan sonra ilk 10 dk
hasta gözlemlenir, daha sonra 15 dakika ara ile hastanın vital bulguları kontrol ve kayıt edilir.
5.25-Ateşi yüksek olan hastalarda transfüzyona bağlı reaksiyon takip ve ayırt etmek için mümkünse hastanın
ataeşi düşürüldükten sonra kan takılır
5.26-Olanak varsa ayrı bir İV yol açılır
5.27-Kan ile birlikte hastaya verilmesi en uygun tek sıvı % 0,9 luk NaCI, dür. Bu sıvının dışında başka bir sıvı ve
ilaç hemolize neden olacağından kan ile birlikte verilmez.
5.28- %0,9 luk NaCI dışında verilecek verilmesi zorunlu serumlar ayrı bir damar yolundan verilir.
5.29- kan ürünü torbasının yüksekliği 1–1,5 metre olmalıdır.
5.30-İlk 10–15 dakika süresince akış hızı yavaş olmalıdır,10-15damla/dakika ayarlanır.
5.31-Transfüzyonun ilk 15 dakikası sağlık çalışanı tarafından gözlenir, reaksiyon ilk 15 dakika içinde gelişmedi
ise hastanın durumuna ve hekim önerisine göre verilecek miktar ve hızı ayarlanır.
5.32-Transfüzyon
boyunca
15.dak.-30.dak.-45.dak.-1.
saat–2.saat–3.saat-transfüzyon
sonu
ve
transfüzyondan 4 saat sonra hastanın vital bulguları izlenir ve TRF.FR.07 Kan Transfüzyon Takip Formu
kaydedilir.
5.33- Tam kan ve eritrosit süspansiyonu maksimum 4 saatte gider. 4 saatten sonrasında mikroorganizmaların
üremesi tehlikesi vardır
5.34- Trombosit konsantreleri transfüzyonuna hemen başlanır ve 20 dk. İçinde uygulanır.
5.35- TDP ve Kriyopresipitat transfüzyonuna mümkün olan en kısa sürede başlanır ve 20 dk içinde uygulanır.
5.36- Hiç bir kan ürününe serum fizyolojik dışında herhangi bir transfüzyon solüsyonu ya da tıbbi ilaç
eklenmemelidir.
KAN VE KAN ÜRÜNLERİ UYGULAMA TALİMATI
T.C.
SAĞLIK BAKANLIĞI
TÜRKİYE KAMU HASTANELERİ KURUMU
BURSA İLİ KAMU HASTANELER BİRLİĞİ GENEL SEKRETERLİĞİ
ORHANELİ İLÇE DEVLET HASTANESİ
Doküman Kodu
TRF.TL.07
Yayın Tarihi
02.04.2012
Revizyon Tarihi
01.02.2013
Revizyon No
01
Sayfa Sayısı
3/5
5.37-İşlem bittiğinde kan verme seti ve kan torbası çıkarılıp tıbbi atık torbasına uygun bir şekilde atılır.
5.38- İşlem öncesinde ve sonrasında görevli personel “el yıkama talimatı”na uygun olarak ellerini yıkar.
HAYATI TEHDİT EDEN REAKSİYONLAR
Bulgular
Belirtiler
Titreme
Anksiyete
Ateş
Göğüs ağrısı
Huzursuzluk
Hipotansiyon (sistolik kan
basıncında %20 ve daha
fazla düşüş
Taşikardi (kalp hızında%20
ve daha fazla artış)
Hemoglobinüri (kırmızı
idrar)
Açıklanamayan kanama
(DİK)
İnfüzyon yerinde ağrı
Olası Nedenler
Akut intravasküler hemoliz
Bakteriyel bulaşma ve septik
şok
Aşırı sıvı yüklemesi
Solunum sıkıntısı hızlı solunum
Anaflaksi
Bel/sırt ağrısı
Transfüzyona bağlı akut
akciğer hasarı (TRALI)
Baş ağrısı
Dispne
NOT:
1) Bir akut transfüzyon reaksiyonu belirdiğinde, öncelikle kan torbasının etiketindeki ve hastanın kartındaki
bilgileri kontrol edilir. Uyumsuzluk varsa derhal transfüzyonu durdurulur ve kan bankası ile konsülte edilir.
2) Bilinci kapalı veya anestezi uygulanmış hastalarda, hipotansiyon ve kontrol edilemeyen kanamalar uygun
olmayan kan transfüzyonunun tek bulgusu olabilir.
3) Ciddi hemolitik transfüzyon reaksiyonu gelişen şuuru açık hastalarda bulgu ve semptomlar (5-10 ml kan
infüzyonunu takiben dakikalar içinde) çok hızlı ortaya çıkabilir. Her ünitenin infüzyonunun başlangıcında
yakın gözlem esastır.
Acil tedavi:
1- Transfüzyonu durdurulur. İnfüzyon seti değiştirilir ve %0.9 NaCl ile İV yolu açık tutulur.
2- Sistolik kan basıncını idame ettirmek için %0.9 NaCl infüzyonu (başlangıçta 20-30ml/kg) başlanır. Eğer
hipotansif ise 5 dk daha verilir, hastanın bacakları kaldırılır.
3-Hava yolu açık tutulur, maske ile yüksek akımlı oksijen verilir.
4-Yavaş intramüsküler enjeksiyonla 0.01mg/kg adrenalin (1/1000'lik solüsyon) yapılır.
5-Anaflaksi bulguları varsa (örn.bronkospazm, stridor) İV kortikosteroid ve bronko-dilatatörler verilir.
6-Diüretik verilir.
7-Derhal hastanın doktoruna ve kan bankasına haber verilir.
8-Kan ünitesini infüzyon seti ile birlikte, yeni alınmış idrarı, kan verilmeyen karşı taraftan alınan kuru ve
antikoagülanlı kan örnekleri uygun istek formu ile beraber gerekli araştırmalar için kan bankasına gönderilir.
9-Hemoglobinüri olup olmadığını anlamak için taze idrar örneğini gözle kontrol edilir.
T.C.
SAĞLIK BAKANLIĞI
TÜRKİYE KAMU HASTANELERİ KURUMU
BURSA İLİ KAMU HASTANELER BİRLİĞİ GENEL SEKRETERLİĞİ
ORHANELİ İLÇE DEVLET HASTANESİ
Doküman Kodu
TRF.TL.07
KAN VE KAN ÜRÜNLERİ UYGULAMA TALİMATI
Yayın Tarihi
02.04.2012
Revizyon Tarihi
01.02.2013
Revizyon No
01
Sayfa Sayısı
4/5
10–24 saatlik idrar toplamaya başlanır, sıvı dengesi takip çizelgesine hastanın aldığı çıkardığı sıvıları
kaydedilir. Sıvı dengesi idame ettirilir.
11-Yara yerlerinden veya iğne deliklerinden kanama durumu kontrol edilir. Eğer DİK'in klinik veya laboratuvar
bulguları varsa trombosit (yetişkin 5-6 ünite), ek olarak kriyopresipitat (yetişkin 12 ünite), yada taze donmuş
plazma (yetişkin 3 ünite) verilir.
12-Yeniden değerlendirilir. Hipotansiyon varlığında:
—5 dakikanın üzerinde ek olarak 20–30 ml/kg %0.9 NaCl verilir.
—Eğer devam ediyorsa İnotrop başlanır.
Diürez azalıyor ya da böbrek yetersizliğinin laboratuvar bulguları varsa (K+, üre, kreatinin artışı):
—Sıvı balansı doğru olarak düzenlenir.
—Daha fazla diüretik verilir.
—Dopamin infüzyonunu düşünülür.
13-Uzman yardımı istenir, hastanın diyalize gereksinimi olabilir.
14-Eğer bakteriyemi bekleniyorsa (titreme, ateş, kollaps; hemolitik reaksiyon bulgusunun olmaması) , geniş
spektrumlu İV antibiyotik başlanır.
GECİKMİŞ TRANSFÜZYON KOMPLİKASYONLARI
Geç hemolitik reaksiyonlar:
 Çıkma şekli: *Transfüzyondan 5–10 gün sonra
 Ateş
 Anemi
 Sarılık
 Tedavi: * Genellikle tedavi gerektirmez.
 Hipotansiyon ve oligüri oluşur ise akut intravasküler hemoliz gibi tedavi edilir.
 Post-transfüzyon purpurası:
 Çıkma şekli: *Transfüzyondan 5–10 gün sonra
 Kanama eğilimi
 Trombositopeni
 Tedavi: *Yüksek doz steroid
 Yüksek doz intravenöz immunoglobülin
 Plazma değişimi
Graft- versus- host hastalığı:






Çıkma şekli: *Transfüzyondan 10–12 gün sonra
Ateş
Deri döküntüsü ve soyulma
Diyare
Hepatit
Pansitopeni
T.C.
SAĞLIK BAKANLIĞI
TÜRKİYE KAMU HASTANELERİ KURUMU
BURSA İLİ KAMU HASTANELER BİRLİĞİ GENEL SEKRETERLİĞİ
ORHANELİ İLÇE DEVLET HASTANESİ
Doküman Kodu
TRF.TL.07
KAN VE KAN ÜRÜNLERİ UYGULAMA TALİMATI
Yayın Tarihi
02.04.2012
Revizyon Tarihi
01.02.2013
Revizyon No
01
Sayfa Sayısı
5/5
Tedavi: *Genellikle fataldır.
 Destek tedavisi
 Spesifik tedavi yoktur.
Demir birikimi:
 Çıkma şekli: * Transfüzyon bağımlısı olgularda kalp ve karaciğer yetersizliği
 Önleme : * Demir bağlayıcı ajanlar
6- REFERANS DOKÜMANLAR:
 Kan merkezi kalite el kitabı
 TRF.PR.04 Transfüzyon Sonrası İstenmeyen Ciddi Etki Ve Olayların Kaydedilmesi Ve Raporlanması
Prosedürü
 TRF.FR.07 Kan Transfüzyon Takip Formu
 Kan Transfüzyon Onam Formu
 TRF.FR.10 Acil Kan ve Kan Bileşenleri İstem Formu
 TRF.FR.11 Kan ve Kan Ürünleri İstem Formu