(Microsoft PowerPoint - Kan Bankac\375l\375\360\375 ve Transf

KAN
BANKACILIĞI VE
TRANSFÜZYON
TARĐHĐ
Dr. Ramazan ULUHAN
IV. Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon
Tıbbı Kongresi
14-18 Aralık 2011
KAN en eski tarihten beri, insanoğlu için gizemli
ve büyüleyici olmuştur. Kan insanlarda ihtiras
kaynağı olarak tanımlanmıştır. Sık sık “Sıcak
kanlı”, “Soğuk kanlı” veya “Kanı bozuk” gibi
deyimleri kullanırız. Bu gibi deyimler her dilde
vardır ve tüm dünyada yaygın olarak
kullanılmaktadır.
1492
Papa VIII. Innocent
15-16. yüzyıllarda genç insanların kanının
yaşlılara verilmesiyle yaşlılık ve
güçsüzlüğün önüne geçilebileceğine
inanılmış ve bu inanışla 10 yaşındaki
3 çocuğun kanları hekimler tarafından
Papa’ya verilmiş ve sonuçta 4 kişi
ölmüştür. Bu olgu kayıtlara geçmiş ilk
hemolitik transfüzyon reaksiyonu olarak
tarihte yerini almıştır.
1628
William Harvey
1260 Đbn-el Nafis: Küçük kan dolaşımını ilk olarak
tanımladı.
350 yıl sonra, 1628 de William Harvey kan dolaşımını
ve damarlarda kan akım yönünü tanımladı.
1665
Richard Lower
Köpekten köpeğe ilk kan
naklini yaptı
(köpek yaşadı)
Sonraki iki yılda
hayvandan insana kan
nakli denemeleri yaptı.
1667
Jean-Baptiste Denis
Koyundan insana ilk
başarılı
transfüzyonu
bildirdi.
1678
Lower ve Diğerleri
Çeşitli hayvanlardan
insana kan nakli yapıldı.
Ölümlerle sonuçlanması
üzerine Paris tabip odası
uygulamanın kanun dışı
olmasını istedi.
On yıl sonra parlamento
transfüzyonun gayrı resmi
olduğunu ilan etti.
1795
Đlk kez insan kanı nakli
Amerikalı Dr. Philip Syng Physick tarafından
yapıldı.
1818
James Blundell
Dr. James Blundell
doğum sonrası
kanama geçiren
hastasına kocasından
enjektörle aldığı kanı
nakletti.
1825–1830 arası
10 nakilden 5’i başarılı
oldu.
1840
Samuel Armstrong Lane
Londra’da
Samuel Armstrong
Lane hemofili
tedavisinde tam kan
transfüzyonu kullandı.
1867
Joseph Lister
Đngiliz cerrah
Joseph Lister
transfüzyon
reaksiyonlarını
önlemek için
antiseptikler
kullandı.
1873-1880
ABD’de doktorlar insanlara koyun,
keçi sütü transfüzyonu yaptı.
1884
Sütün yan etkileri
nedeniyle
kan ihtiyacını
karşılamak için
tuzlu su sütün yerini
aldı.
1901
TRANSFÜZYON TIBBI ĐÇĐN MĐLAT
Avusturya’lı Karl Landsteiner
A, B, C (O) kan gruplarını buldu.
1902
Decastrello ve Sturli
4. ana kan grubu olan AB yi buldu.
1907
Landsteiner’in çalışmalarından haberi olmadan,
Polonyada Jansky kan gruplarını sıklığına göre
I, II, III, IV diye tarif etti.
Aynı sınıflamayı ABD den Moss
ters olarak IV, III, II, I diye yaptı.
1907
Ruben Ottenberg ilk
cross-match’i gerçekleştirdi.
O grubunun
universal verici olduğu
söylendi.
1908
Carlo Moreschi
antiglobulin reaksiyonunu gösterdi
1915
Richard Lewisohn bir
kan pıhtı önleyicisi olan
sodyum sitrat’ın kan
nakillerinde
kullanılmasını önerdi.
1916
Francis Rous ve J.R. Turner sitrat ve
glukoz solüsyonunda kanların alındıktan
sonra iki hafta saklanabildiğini gösterdiler.
1919
Alman araştırıcılar Hirszfeld ve
Hirszfeld ırklar arasında kan
gruplarının
oransal dağılım gösterdiğini buldular.
1921
Prof. Dr. Burhanettin Toker
Türkiye’de transfüzyon
çalışmalarını başlattı.
1921
DÜNYADA ĐLK KAN BANKASI
Đngiltere’de Kızılhaç sekreteri
olan
Percy Oliver tarafından kuruldu.
1935 de Roma’da yapılan ilk
ISBT kongresinde, ilk güvenli
kan bankası olarak onaylandı
1926
Đngiliz Kızılhaçı
ilk Kan Transfüzyon Servisini
kurdu.
1930
Kan grupları ile
ilgili buluşu
nedeniyle
Karl Landsteiner
Nobel ödülü aldı.
1930
Rus Shamov tarafından
ilk kez kadavra kanı
canlıya nakledildi.
Daha sonraki yıllarda
2500 kişide bu
yöntemle
transfüzyonlar yapıldı.
1932
Đlk kan bankası fonksiyonu gören
bölüm
Rusya Leningrad’da
hizmete girdi
1932
Haydarpaşa Numune
Hastanesinde transfüzyon yapıldı.
1935
Uluslar arası Kan Transfüzyon Derneği
“International Society of Blood TransfusionISBT” kuruldu.
1936 -1939
Norman Bethune;
Đspanya iç savaşı
Çin
1937
Chicago’da Bernard Fantus
ilk kan bankası kurma yetkisi verilen kişi
oldu.
Cook County Hospital’da
ilk hastane kan bankası kuruldu.
1937
Paris’te yapılan kongrede
ISBT, kan gruplamasında
ABO terminolojisini kabul
etti.
1938
Cerrahpaşa Tıp Fakültesinde transfüzyon
yapıldı.
Goodal ve ertesi yıl Boland
transfüzyon için plasenta kanı kullandılar.
Phillip Levine, Rh sistemini buldu.
Bu sistemin isimlendirmesi
Karl Landsteiner ve Wiener tarafından yapıldı.
1939
Harvard Tıp Fakültesinden
fizik kimya profesörü
Edwin Cohn
etanol fraksinasyonu ile
plazmadan fibrinojen, gama
globulin ve albümini
ayrıştırdı.
1942
Bernstein
kan gruplarının insanlarda
Mendel kanunları
ile geçtiğini buldu.
1943
J.F. Loutit, P.L. Mollison
asit-sitrat-dextroz solüsyonu
ile kanların çok daha uzun
süre saklanmasını sağladılar.
1944
Cambridge’de genetik uzmanı Sir Ronald Fisher
Rhesus sisteminin çeşitli allellerden bir sistem
olduğunu gösterdi.
C; c; D; E, e yi içeren nomenklatürü önerdi.
1945
Coombs, Mourant ve Race
“tam olmayan antikorları” tanımlamak için
anti-human globulin testini (Coombs testi)
geliştirdi.
1945
Türkiye’de üniversite ve bazı hastanelerde
küçük kan üniteleri kuruldu.
Ankara’da Cebeci hastanesi,
Đstanbul’da Cerrahpaşa Tıp Fakültesi,
Haseki, Şişli Etfal, Haydarpaşa Numune
Hastaneleri.
1947
Amerika Kan Bankaları Birliği
“American Association of Blood Banks-AABB”
kuruldu.
1948
İngiltere’de Ulusal Kan Servisi
kuruldu.
1950
Plastik kan torbası bulundu.
Eritrositleri dondurmak
amacıyla gliserol
kullanılmaya başlandı.
1953
Kızılay kongresinde
kan yardım
teşkilatının kurulması
kararlaştırıldı.
Kan komponentleri
soğutmalı santrifüj
yöntemiyle elde edildi.
1954
Kan ürünü kriyopresipitat
(AHF) hemofili tedavisinde
kullanıldı.
Daha sonra Liyofilize faktör
VIII ve faktör IX
konsantreleri kullanıldı.
1956
International Society of Blood
Transfusion’ın bilimsel yayın
organı “Vox Sanguinis” yayın
hayatına girdi.
1957
Ankara ve
Đstanbul’da Kızılay
kan merkezleri açıldı.
1959
Max Perutz eritrositlerdeki
hemoglobinin moleküler
yapısını, oksijen taşıma
görevini ve kana rengini
veren madde olduğunu
tarif etti.
1960
A. Solomon ve J.L Fahey
ilk tedavi amaçlı
plazmeferez işlemini
rapor etti.
1960
AABB’nin bilimsel dergisi
“Transfusion”
yayın hayatına girdi.
1961
Trombosit
süspansiyonlarının kanamalı
kanser hastalarında yaşamı
uzattığı bulundu.
Gibson
CPD(sitrat fosfat dekstroz)
solusyonunu buldu.
Kan saklama süresi
28 güne çıktı.
1961
Doç. Dr. Orhan Ulutin
ve ekibi tarafından
Cerrahpaşa Tıp
Fakültesinde
laboratuvarda
fibrinojen, faktör V,
Protrombin, faktör VIII
elde etti.
1967
Liverpool’dan Clarke yenidoğanın hemolitik
hastalığında anti Rh (D) kullanarak
korunmayı sağladılar.
Ankara’da Kızılay
tarafından Plazma
Fraksinasyon
ünitesi kuruldu.
1969
S.Murphy ve F.Gardner
trombositlerin oda
ısısında daha uzun süre
saklandığını buldular.
1971
ABD’de bağışlanan
kanlarda rutin
olarak HBsAg
taraması
yapılmaya başlandı.
1979
Bulunan CPDA-1
solüsyonu ile kan
saklama süresi
35 güne çıktı.
1981
Kızılay Kan
Merkezlerinde plastik kan
torbasına
geçildi.
1982
Bulunan SAG-M
solüsyonu ile
eritrosit saklama
süresi 42 güne
çıktı.
1983
2857 sayılı “Kan ve Kan Ürünleri”
Kanunu çıktı.
HBsAg, RPR, ve sıtma için kalın damla
taraması zorunlu testler olarak kabul
edildi.
1985
Dünyada ve Türkiye’de bağışçıdan alınan
kanlara
HIV tarama testi yapılmaya başlandı.
1990
Dünyada anti-HCV testi uygulanmaya
başlandı.
1996
Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği
(KMTD) kuruldu.
anti-HCV zorunlu tarama testi olarak
kabul edildi.
1996
KMTD’nin bülteni DAMLA yayınlanmaya
başladı.
1997
KMTD ve Sağlık Bakanlığı ilk Ulusal Kan Merkezleri ve
Transfüzyon Tıbbı Kursunu
Adana-Mersin’de düzenledi. Sonrasında 15 Kurs,
1 Uluslar arası, 4 Ulusal Kongre gerçekleştirildi.
Bağışçı sorgulama formu oluşturuldu ve
kullanılması zorunlu kılındı.
1998
Klinisyenlere yönelik
’’Kan ve Kan Bileşenlerinin Kullanımı’’
Sempozyumları başladı.
10 yılda 54 ile gidildi.
134 Sempozyum gerçekleştirildi.
Faktör IX rekombinant yöntemlerle elde edildi.
1999
ABD, Japonya, Kanada ve bazı Avrupa
ülkelerinde
HCV ve HIV için NAT
(Nükleik Asit Amplifikasyon Testi)
kullanılmaya başlandı.
2000
Dünya Sağlık Örgütü “Güvenli Kan Benimle
Başlar” sloganıyla bu yılı güvenli kan ve güvenli
bağışçıya ayırdı.
2003
ISBT 8. Bölgesel
Avrupa Kongresi
Đstanbul’da 1200
kişinin katılımı ile
düzenlendi.
2003
KMTD’nin bilimsel
dergisi
“Blood Banking and
Transfusion Medicine”
yayın hayatına girdi.
2004
Türk Kan Vakfı Kuruldu.
2004
Tüm dünyada
14 Haziran günü “Dünya
Gönüllü Kan Bağışçıları Günü”
olarak kutlanmaya başlandı.
2007
2 Mayıs 2007 tarih ve 5624
sayılı ’’Kan ve Kan Ürünler’’
kanunu kabul edildi.
2008
4 Aralık ‘’Kan ve Kan Ürünleri
Yönetmeliği’’ yürürlüğe girdi.
2009
‘’Ulusal Kan ve Kan Ürünleri
Rehberi’’ 1. baskısı
yayınlandı.
2011
‘’Ulusal Kan ve Kan Ürünleri Rehberi’’
güncellendi ve 2. baskısı yayınlandı.
TEŞEKKÜRLER