dinlerde inanç tanrı inancı

advertisement
ÜNİTE 5 - DİNLERDE İNANÇ
TANRI İNANCI
YAHUDİLİK
Yahudi
kutsal kitaplarında
imanÇOK
esasları
ile ilgili kesin
bulunmamaktadır. Musa bin
TEK TANRICILIĞA
MONOTEİZM,
TANRICILIĞA
İSEbilgi
POLİTEİZM
Meymun,
İslamiyet'teki
“amentü”ye HÂKİM
benzeyen
on üçİNANÇLARDA
maddelik iman esaslarını
DENİLMEKTEDİR.
ÇOK TANRICILIĞIN
OLDUĞU
belirlemiştir.
ile ilgili olanlar
şunlardır:
GENELLİKLE Bunlardan
TANRILARINtanrı
İÇLERİNDEN
BİRİ, EN
BÜYÜK TANRI KABUL EDİLMİŞTİR.
NİTEKİM İLKEL KABİLE DİNLERİNDE BİLE BİR DE YÜCE TANRI ANLAYIŞI VARDIR.
 Tanrı birdir ve ondan
başka tanrı yoktur.
 Tanrı her şeyi yaradan
ve onlara hükmedendir.
 Tanrı bir cisim değildir ve
hiçbir biçimde tasvir
edilemez.
 Tanrı, ezelî ve ebedîdir.
 İbadet, sadece Tanrı’ya
mahsustur; ona ortak
koşulamaz.
 Tanrı, insanın bütün
işlerini ve düşüncelerini bilir.
 Tanrı, emirlerini yerine
getirenleri mükâfatlandırır,
getirmeyenleri ise
cezalandırır.
HÜSEYİN SEYMEN SORGUNAİHL
Yahudiliğe göre tanrı
hiçbir yaratılmışa
benzemediği için asla
resmi ve heykeli yapılamaz.
Onun adı gereksiz olarak
zikredilemez.
İbadet yalnızca ona
yapılır.
Tanrı’nın Elohim ve Yahve
şeklinde iki tane ismi vardır.
 Elohim onun gazap
tarafını, Yahve ise rahmet
tarafını ifade eder.
 Yahudiler, Tanrı’nın
isimlerini söylemekten
çekinirler.
ÜNİTE 5 - DİNLERDE İNANÇ
TANRI İNANCI
HRİSTİYANLIK
Hristiyanlar tek tanrıya inandıklarını söylemekle birlikte Hz. İsa ve Kutsal ruhun da tanrı
olduğunu kabul ederler. Onlara göre aynı Özden türeyen üç tanrı vardır. Buna teslis
(trinite/üçleme) denir.
Teslis; baba, oğul ve kutsal ruhtan oluşur. Üç ayrı varlığın tek bir Varlık olarak
açıklanması akli olarak mümkün olmadığından Hristiyanlar bu konunun ancak imanla
idrak edilebileceğini söylerler.
Hıristiyanlıktaki teslis
anlayışının birinci unsuru
olan baba tanrı; ezelî,
ebedî, her şeye güç
yetiren, her şeyi bilen, her
şeyi yaratan ve merhamet
sahibi bir varlıktır.
Teslisin ikinci unsuru ise oğul
İsa’dır. Baba tanrı,
insanlara olan sevgisi
sebebiyle İsa’nın bedenine
girerek onların arasına
girmiştir. Bir anneden
dünyaya gelmesi
sebebiyle bir insan, baba
tanrının çocuğu olması
hasebiyle tanrıdır. İsa,
insanlığın Hz. Âdem’den
beri devam eden asli
günahlarını bağışlatmak
için bedenini feda etmiştir.
Ona kulluk, baba tanrıya
kulluktur.
HÜSEYİN SEYMEN SORGUNAİHL
Teslisin üçüncü unsuru
kutsal ruhtur. Kutsal ruh,
baba tanrı ile aynı
özdendir ama mahiyeti
farklıdır. O, diğer iki tanrı
gibi ezelî olup insanların
kalbinde ve evrende
yaşayan tanrının kendisidir.
Baba tanrı bütün işlerini
onunla yapar ve kudretini
onunla gösterir. O, ayrıca
insanları iyiliğe
yönlendirerek
kötülüklerden uzak
kalmalarını sağlar.
ÜNİTE 5 - DİNLERDE İNANÇ
TANRI İNANCI
İSLAM
İslamiyet, tek tanrıya inanmaya büyük önem vermiş ve bu inancı tevhit olarak
isimlendirmiştir. İslam’a göre hiçbir noktada yaratılmışlara benzemeyen Allah,
meydana gelen her şeyin sebebi ve yaratıcısıdır. Hiçbir konuda onun ortağı yoktur.
Onun bilgi ve kudreti dışında hiçbir şey meydana gelmez. O, hiçbir şeye muhtaç
değildir. Kuran’da yaratıcının özel ismi Allah olup onun çeşitli yönlerini gösteren sıfat
isimleri vardır. Bunlara Esmaü’l-Hüsna (Güzel İsimler) denir.
İslam’daki tek tanrı anlayışına en yakın din Yahudiliktir. Fakat Yahudilikte tanrı için kutsal
kitaplarında, dinlenme, bahçede gezinme, pişman olma, görünme gibi ifadeler
kullanılır. İslam bu yaklaşımları asla kabul etmez. İslam, tanrı inancı konusunda
Hristiyanlıktan da ayrılır. Hristiyanlık üçlü tanrı anlayışını kabul ederek monoteizmden
uzaklaşmıştır.
HÜSEYİN SEYMEN SORGUNAİHL
ÜNİTE 5 - DİNLERDE İNANÇ
TANRI İNANCI
HİNDUİZM
BUDİZM
CAYNİZM
Çok tanrılı bir dindir. Tanrıların
en üst tabakasını, yaratıcı tanrı
Brahma, koruyucu tanrı Vişnu
ve cezalandırıcı tanrı Şiva
oluşturmaktadır.
Hinduizmde bu tanrılar dışında
da pek çok tanrı
bulunmaktadır.
Tanrı konusuna ilgisiz kalmıştır.
Fakat Buda’nın tanrı inancını
reddettiğini gösteren bir bilgi
de yoktur. Buda, heykellerinin
yapılmasına karşı çıktığı halde,
Budistler, daha sonra onun
heykellerini yaparak tanrı kabul
etmişlerdir.
Evrenin bir yaratıcısı olduğunu
kabul etmemekle birlikte
tanrıların varlığını benimser.
Caynistlere göre tanrısal
varlıklar, güçlerine göre
göklerin çeşitli tabakalarında
otururlar. Tanrılar ölümsüz
değildir.
SİHİZM
TAOİZM
ŞİNTOİZM
Monoteist bir dindir. Sihlere
göre Allah vardır ve birdir.
Bununla birlikte Tanrı insan
tarafından tam olarak idrak
edilemez. Allah, her yerde
hazır ve nazırdır. Her şey onun
varlığını gösterir. Sihler, Tanrı’yı
Nam, Rama ve Allah diye
isimlendirirler.
ESKİ TÜRK DİNİ
“Yüce tanrı” her zaman
anlayışını öne çıkmıştır.
Tao, âlemden önceki yaratıcı
prensiptir. O, görülemez,
işitilemez ve kavranılamaz.
Tao, dünyayı yöneten
sebeptir, insan onu bilmelidir.
ZERDÜŞTLÜK
Tanrı yüce ve bir olup maddi
bir yapıya sahip değildir.
Ahura Mazdah, merhametli,
her şeyi bilen, her yerde hazır
olan ve değişmeyendir.
Ehrimen ise kötü olan, şeytani
kuvvettir.
HÜSEYİN SEYMEN SORGUNAİHL
Politeizmin hâkim olduğu bir
dindir. Bu dinde animist tanrı
inancı da mevcuttur. Tanrı ve
ruh gibi varlıklar “Kami”
kelimesiyle ifade edilmiştir.
Bununla birlikte en büyük tanrı
Amaterasu (Güneş
Tanrıçası)’dur. İmparatorun
soyunun ondan geldiğine
inanılır.
Politeizm
x
Panteizm
x
x
x
x
HÜSEYİN SEYMEN SORGUNAİHL
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
Eski Türk
İlkel Kabile
Dinleri
Zerdüştlük
Şintoizm
Taoizm
Konfüçyanizm
Caynizm
Sihizm
Hinduizm
Budizm
Monoteizm
x
x
x
ÜNİTE 5 - DİNLERDE İNANÇ
PEYGAMBER İNANCI
Vahiy kaynaklı dinlerde Allah, insanlardan seçtiği peygamberlerle dini insanlara
ulaştırmıştır. İnsan kaynaklı dinlere beşeri dinler denir ve bunlar isimlerini kurucularından
alır. Beşeri dinler, kurucusu sayılan kişilerin görüşleriyle şekillenmiştir. Beşeri dinlerin
kurucusu sayılan insanlarla peygamberlerin konumları farklıdır.
İSLAM
HRİSTİYAHLIK
Peygamber inancı, İslam’ın
iman esaslarındandır.
Kuran’da, Müslümanların
bütün peygamberlere
iman ettiği açıkça
vurgulanır.
“Peygamber, Rabb’i
tarafından kendisine indirilene
iman etti, müminler de iman
ettiler. Her biri Allah’a,
meleklerine, kitaplarına,
peygamberlerine iman ettiler.
‘Allah’ın peygamberlerinden
hiçbiri arasında ayrım
yapmayız. İşittik, itaat ettik. Ey
Rabb’imiz, affına sığındık!
Dönüş sanadır.’ dediler.”
Hristiyanların kutsal
kitaplarında da
peygamberlere iman
konusunda belirleyici bir
ifade bulunmaz. Bu
nedenle Hristiyan olmak
için peygamberlere iman
zorunlu değildir. Bununla
birlikte onlar Yahudi
peygamberleri kabul
ederler.
(Bakara 285)
HÜSEYİN SEYMEN SORGUNAİHL
YAHUDİLİK
Yahudilerin kutsal
kitaplarında
peygamberlere iman da
belirtilmemiştir. Bununla
birlikte peygamberlere
iman ederler. Fakat Hz. İsa
ve Hz. Muhammed’i
peygamber olarak kabul
etmezler.
Bu üç dinin dışında
Zerdüştlükte de
peygamberlik inancı
bulunur. Zerdüşt’ün bir
peygamber olduğuna
inanılır.
ÜNİTE 5 - DİNLERDE İNANÇ
HZ. MUSA
YAHUDİLİKTE
*Peygamberdir.
**Kendisine kitap
verilmiştir.
*** Dininin aslı
bozulmamıştır.
İLAHİ DİNLERE GÖRE PEYGAMBERLER
HRİSTİYANLIKTA
*Peygamberdir.
**Kendisine kitap
verilmiştir.
*** Ona gelen din
kaldırılmıştır.
HZ. MUHAMMED
HZ. İSA
*O, babasız olarak Hz.
*O, günahkar bir
kadının çocuğudur.
**Peygamber değildir.
Meryem’den doğmuştur.
**O, peygamber değil
bir tanrıdır.
***O, İncil’i yazarlarına
vahyetmiştir.
İSLAMDA
*Peygamberdir.
**Kendisine kitap
verilmiştir.
*** Dininin aslı
bozulmuştur ve
kaldırılmıştır.
*O, babasız olarak Hz.
Meryem’den doğmuştur.
**O, bir kul ve
peygamberdir.
***Ona İncil
vahyedilmiş ama aslı
bozulmuştur.
*O, insanlara gönderilmiş
*Onu peygamber olarak
kabul etmezler.
*Onu peygamber olarak
kabul etmezler.
HÜSEYİN SEYMEN SORGUNAİHL
son peygamberdir.
***O’na vahyolunan Kuran
bozulmadan günümüze
kadar gelmiştir.
***O, bütün insanlık için
örnek bir şahsiyettir.
ÜNİTE 5 - DİNLERDE İNANÇ
PEYGAMBER İNANCI
DİNİN ADI
KURUCUSU
YAŞADIĞI DÖNEM
Budizm
Buda
MÖ (563-483)
Caynizm
Mahavira
MÖ 6. Yüzyılda
Sihizm
Nanak
(1469-1539)
Konfüçyanizm
Konfüçyüs
MÖ 551- MÖ 478
Taoizm
Lao-Tzu
MÖ 6. yüzyıl
Zerdüştlük
Zerdüşt
MÖ 6. yüzyıl
HÜSEYİN SEYMEN SORGUNAİHL
ÜNİTE 5 - DİNLERDE İNANÇ
AHİRET İNANCI
Dinlerin büyük çoğunluğunda, insanların dünyada işlediği ameller sebebiyle hesaba
çekileceği ve amellerinin karşılığını göreceği inancı vardır. Bununla birlikte ahiret
inancının mahiyeti, bütün kültür ve dinlerde aynı değildir. İlahi dinlerde ahiret inancının
temelinde, başka bir dünyada bedenen yeniden dirilme anlayışı bulunur.
İSLAM
HRİSTİYAHLIK
Ahiret gününe inanmak,
İslam’ın iman esasları arasında
yer alır. Ahirete iman önemli
kabul edildiği için pek çok
ayette Allah’a imanla birlikte
zikredilir.
İslam, dünya ve ahiret
arasında bir denge kurmuştur.
İnsanlar dünyada işledikleri
ameller doğrultusunda ahiret
aleminde hesaba çekilecektir.
Kıyamet koptuktan sonra
mahşer hayatı başlayacak ve
Allah adaletli bir hesaptan
sonra insanları iman ve
amelleri doğrultusunda cennet
veya cehenneme koyacaktır.
Ahiretin varlığı iman
esaslarındandır. Hz. İsa’nın
ikinci defa dünyaya dönecek,
kıyamet kopacak ve ölüler
dirilecektir. Baba, yeniden
dirilmenin ardından hükmetme
yetkisini İsa’ya verecektir. Hz.
İsa, insanlar arasında adaleti
sağladıktan sonra görevi sona
erecek ve yetkiyi babaya
devredecektir.
Kişi, dünyadaki amellerinin
karşılığını ölür ölmez görmeye
başlar. İyi insan mezarda rahat
ederken kötü olan ise azap
çeker. Kıyamet sonrasında ise
iyiler sonsuza kadar cennette
kalmayı hak ederler. Mükâfat
ve ceza ebedî olacaktır.
HÜSEYİN SEYMEN SORGUNAİHL
YAHUDİLİK
Kutsal kitaplarında ahiretle ilgili
az da olsa bilgi vardır. Fakat
ahirete iman konusunda açık
ve net bir bilgi
bulunmamaktadır.
Musa bin Meymun’un
oluşturduğu iman esaslarından
sonuncusu “Tanrı’nın bildiği bir
zamanda, ölümden sonra
dirilme gerçekleşecektir.”
şeklindedir.
Yahudi inancına sahip
olmayanlar ebedi
cehennemde kalır. Bu
dünyada iyi ameller işleyerek
ölen ise cennete gider.
ÜNİTE 5 - DİNLERDE İNANÇ
AHİRET İNANCI
Hint dinlerinde sonsuz hayat, bu evrenin dışında bir yerde gerçekleşmeyecektir. Bu
dinlere göre tabiat sonsuza kadar yaşayacaktır. Budizm, Hinduizmin karma yasasını ve
tenasüh anlayışını kabul eder.
HİNDUİZM
BUDİZM
CAYNİZM
İnsan ruhunun çeşitli
bedenlerde var olmaya
devam etmesi, Brahma’ya
ulaşmak suretiyle sona
erecektir.
İnsanın kaderi, insanın
kendi fiilleri ile belirlenir.
İnsanın varlığının çeşitli
bedenlerde devam etmesi
nirvanaya ulaşana kadar
sürer.
Yaşadığımız dünya ezelî ve
ebedidir. Kıyamet anlayışı
bu dinde yoktur.
SİHİZM
Kişinin fiillerinin gelecek
hayattaki durumunu
etkileyeceğine ve ruh
göçüne inanırlar.
ŞİNTOİZM
Ruhun ölümden sonra
yaşamaya devam ettiğine
inanılır. Onlara göre öldükten
sonra kişinin ruhu tanrıya
dönüşür. Bu dinde ahiret
inancına rastlanmaz.
Hint Dinlerinde ceza ve mükâfat anlayışı diğer dinlerden farklıdır.
Kötü fiil işleyenler öldüklerinde kötü varlıkların bedenlerinde
varlıklarını sürdürürken iyi fiil işleyenler güzel bedenlerde varlıklarını
sürdürürler ve bu durum nirvanaya ulaşıncaya kadar sürer.
HÜSEYİN SEYMEN SORGUNAİHL
ZERDÜŞTLÜK
Mahşerde ruhlar hesaba
çekilir. Eğer sevapları fazlaysa
cinvat köprüsünü geçerek ,
övgüevi denilen cennete,
günahları ağır gelirse bu
köprüden düşerek onun
altında bulunan yalanevi
denilen cehenneme giderler.
Mükâfat ve ceza anlayışı ilahi
dinlere yakındır. Onlara göre
haşir olayından sonra insanlar
hesaba çekilecek ve iyi olanlar
cennete, kötü olanlar ise
cehenneme gideceklerdir.
MESİH VE MEHDİİNANCI
ÜNİTE 5 - DİNLERDE İNANÇ
Mehdi ve Mesih kavramları, ahir zamanda ortaya çıkıp insanları içinde bulundukları
olumsuz durumlardan kurtaracak veya bozulmuş olan dinleri düzeltecek kurtarıcılar için
kullanılan kavramlardır. İnsanlar çok eski çağlardan beri kendilerini kurtaracak
olağanüstü güçlere sahip yol göstericiler beklemişlerdir. Dinlerin çoğunda bu
kurtarıcının gökyüzünden ineceği ve inmesinin hemen öncesinde tabiatta büyük
değişikliklerin olacağı kabul edilmiştir.
İSLAM
YAHUDİLİK
İslam’ın iman esasları
arasında mehdi ve Mesih
inancı yoktur. Kuran’da BU
konuda bir ayet
bulunmamaktadır. Bazı
hadislerde mehdi kelimesi
kullanılmakla birlikte en
önemli hadis âlimlerinden
Buhari ve Müslim mehdi
konusundaki rivayetleri
kitaplarına almamışlardır.
Beklenen kurtarıcıya Mesih
ismini vermişlerdir. Onların
iman esaslarından biri de
ahir zamanda bir Mesih’in
gelmesidir. Hz. Davut
soyundan kral olarak
gelecek olan Mesih,
Yahudileri vaad edilen
topraklarda toplayacaktır.
Beklenen Mesih bu
topraklarda tanrısal bir
imparatorluk kuracaktır.
HÜSEYİN SEYMEN SORGUNAİHL
HRİSTİYANLIK
Mesih inancı üzerine
kurulmuş bir dindir.
Hristiyanlar Yahudilerin
beklediği
Mesih’in, Hz. İsa olduğuna
inanırlar.
ÜNİTE 5 - DİNLERDE İNANÇ
AHİRET İNANCI
MEHDİ-MESİH İNANCI
Diğer dinlerde gelecek olan kurtarıcıya verilen isimler;
HİNDUİZM
KALKİ
BUDİZM
MAİTREYA
HÜSEYİN SEYMEN SORGUNAİHL
ZERDÜŞTLÜK
SAOŞYANT
ÜNİTE 5 - DİNLERDE İNANÇ
KUTSAL KİTAP İNANCI
İlkel dinler hariç bütün dinlerde kutsal kitap anlayışı vardır. Dinlerin en
önemli unsuru olan kutsal kitaplar, dinlerin temelini, her tür dinî
anlayış ve uygulamada çıkış noktasını oluşturur.
Yahudiler sadece kendi kitaplarını kabul ederler. Hristiyanlar, kendi
kutsal kitapları yanında Yahudilerin kitaplarını da benimserler. Onun
nesh olduğuna inanırlar; fakat Kuran’ı kabul etmezler. Müslümanlar
Kuran’la birlikte Yahudi ve Hristiyanların kitaplarını da kabul ederler.
Ancak bu kitapların daha sonraları tahrif edildiğine inanırlar.
Kutsal kitapların dinlerdeki yeri ve otoritesi, her dinde aynı değildir.
Bazı dinlerde kutsal kitaplar, ibadet ve ayinlerde dua kitabı olarak
kullanılır. Yahudilerin Tanah’ı, Hristiyanların Kitab-ı Mukaddes’i,
Müslümanların Kuran-ı Kerim’i buna örnek verilebilir.
HÜSEYİN SEYMEN SORGUNAİHL
ÜNİTE 5 - DİNLERDE İNANÇ
KUTSAL KİTAP İNANCI
1 - AHDİ ATİK (TANAH)
Tora (Tevrat)
Alemin yaratılışından Hz.
Musa’nın vefatına kadar
meydana gelen olaylar ve
Tanrı’nın Hz. Musa’ya gönderdiği
dini kanunlar bulunur.
Nevim (Peygamberler)
Hz. Musa’dan sonraki olaylar ile
diğer İsrailoğullarına indirilen
vahiyler bulunmaktadır.
Ketuvim (Kitaplar)
Hz. Davut’a atfedilen Mezmurlar
(Zebur) bu bölümdedir.
HÜSEYİN SEYMEN SORGUNAİHL
YAHUDİLİK
2 - TALMUT
Yahudi hahamlarının nesilden nesile
aktardıkları sözlü rivayetlerin
bütününe denir. İlk dönemlerde
yazılı olmayan bu eserler,
kaybolmalarının engellenmesi için
M 2. yy. sonra yazılı hâle getirilmiştir.
Talmut Tanah’ın tefsiri niteliğindedir.
Tanah iki bölümden oluşur;
1. MİŞNA
2. GEMERA
Yahudi geleneğine göre yazılı
kutsal kitap Tanah’ı okuyup
yorumlamak özel tefsircilerin işidir.
Bundan dolayı, tarih içinde sözlü
kutsal metinlerden olan Talmut ön
plana çıkmış ve dinî kuralları
öğrenmek isteyenlerin Talmut’a
başvurması öğütlenmiştir.
ÜNİTE 5 - DİNLERDE İNANÇ
1 – ESKİ AHİT (TANAH)
KUTSAL KİTAP İNANCI
KİTABI MUKADDESİ
Yahudilerin kutsal kitabı olan
Tanah’tır. Hristiyanlar Tanah’ı kutsal
kitap olarak kabul ederler. Fakat
Yeni Ahit’le birlikte onun
hükmünün nesh olduğu görüşünü
benimserler.
ÖNEMİ:
Hristiyanlık’ta Katolik mezhebinde kilise
geleneği de denilen dini gelenek
Kitab-ı Mukaddes’ten önce gelir.
Buna karşılık Protestan mezhebinde
sadece Kitab-ı Mukaddes esas alınır.
HÜSEYİN SEYMEN SORGUNAİHL
HRİSTİYANLIK
2 – YENİ AHİT
Yazılı hâle getirilmesi Hz. İsa’dan otuz
yıl sonra başlanarak uzun bir süre
sonucunda tamamlanmıştır.
Hz. İsa’nın yaptıkları ve söyledikleri, ilk
önce Hz. İsa’nın arkadaşları tarafından
hafızalarda tutulmuş, sonraki nesillere
de sözlü olarak aktarılmıştır. Daha
sonra bunlar yazılmaya başlanmıştır.
Bu aşamada yüzlerce İncil nüshası
ortaya çıkmıştır.
HÜSEYİN SEYMEN SORGUNAİHL
Download