ETKİNLİK 7: YASA KOYUCU VE SİYASET İNSANI OLARAK BABİL

ETKİNLİK 7: YASA KOYUCU VE SİYASET İNSANI OLARAK BABİL HÜKÜMDARI HAMMURABİ
Kaynak 1: Hammurabi döneminde Mezopotamya
Kaynak 3: Mari mektupları
Babil ve Eşnunna’yla ilgili Mektuplar
1. Efendime (Zimri-Lin) söyleyin, kulunuz
Yarim-Addu der ki:
Kaynak 2: Hammurabi döneminde Mezopotamya
Hammurabi’ye kadar, eski Babil sülalesi kralları daha çok kenti
korumak amacıyla surlar inşa etmiş, ekonomik canlanmayı sağlamak
için kanallar açmakla meşgul olmuşlardı.
Hammurabi (MÖ 1792-1750) kral olduğunda Mezopotamya’daki çok
parçalı politik yapı sürmekteydi. Güneyde Larsa, kuzeydoğuda
Eşnunna, kuzeyde Asur, kuzeybatıda Mari etkin bir konuma sahipti.
Mezopotamya bir yandan bu güçlü krallıkların siyasal anlamda
üstünlük mücadelesine sahip olurken, bir yandan da istikrar arayışı
içindeydi. Hammurabi’nin ilk yıllarında Asur’un, Babil üzerinde etkili
olduğu anlaşılmaktadır. Onun ölümünden sonra Asur yavaş yavaş
etkinliğini yitirmiş, bundan yararlanarak güçlenen Mari, Babil ile
ittifaka girerek uzun yıllar konumunu korumuştur. Bu dönemde
krallıklar ortak çıkarları için antlaşmalar yapmakta, yardımlaşmakta
ve bölgeler arası ticarete olanak tanıyan güvenli bir ortam
oluşturmaya çalışmaktaydı. Bu anlayışın ürünü olarak, kuzeyde Orta
Anadolu kervan ticareti yoğun bir biçimde sürmekte, güneyde de
Elam ve Basra körfezi üzerinden ticaret yapılabilmekteydi.
Krallığının 30. yılından itibaren askeri seferlere hız veren Hammurabi,
Larsa’yı ele geçirerek eyalet haline dönüştürmüştür. Başlarda Mari
gibi devletlerin askerlerini kullanan Hammurabi, eskiden kendisine
yardım etmiş olanların üzerine yürümüştür. İktidarının 35. yılında
Mari’nin tümüyle yıkıldığı şu notla belgelenir: “Anu ve Enlil’in emriyle
(Hammurabi) Mari’nin surlarını ve Malgium’un surlarını yok etti.”
Hammurabinin ölümüyle güçlü devlet parçalanma sürecine girmiştir.
Köroğlu, Kemalettin, Eski Mezopotamya Tarihi, İletişim
Yayınları, 2012, s. 113-114
Efendime Hammurabi’nin vermiş olduğu
Eşnunna’lı adamla ilgili talimatlar hakkında
yazdım. Hammurabi Borsippa’dayken
Eşnunna’lı adamın ulakları ona geldiler, ama
Hammurabi onlarla görüşmedi. Onunla ancak
ikinci gün görüşebildiler. Onları bir gece
beklettikten sonra havadislerine yanıt
verdi...Talimat verdi ve onları yolladı.
Beraberlerinde küçük tableti de (antlaşma
taslağını) götürdüler ve Eşnunna’lı adama kabul
ettirecekler. Küçük tableti kabul etmelerinden
sonra Hammurabi, Eşnunna’lı adama büyük
tableti, yani antlaşma tabletini gönderecek ve
ant içmesini sağlayacak. Eşnunnalı adam büyük
tabletleri Hammurabi’ye geri gönderecek ve
ittifak kuracaklar… Bu mektuptan sonra
efendime Eşnunna’dan bana ulaşan havadisleri
yazacağım.
2. Efendime (Zimri-Lin) söyleyin, kulunuz
Yarim-Addu der ki:
Hammurabi daha önce de yaptığı gibi Elam
hükümdarıyla yine samimi konuşmalar yaptı.
Elam hükümdarının Hammurabi’ye gönderdiği
ulaklar şu anda sarayın girişinde kalıyorlar.
Elam hükümdarının onlara talimatlar
vermesinden sonra Susa’dan Der’e eşlikçilerle
birlikte yollandılar. Der’li adam onları kabul etti
ve eşlik altında Malgium’a yolladı. Malgium’lu
adamın onlara Babil’e dek eşlikçiler vermesi
gerekiyordu. Ama Eşnunna ordusu yollarını
kesti ve (topraklara) giremediler. Hammurabi,
ordunun yolları kestiğini duydu. Artık Elam’a
eskisi gibi Der üzerinden düzenli elçiler
yollamıyor. Ama Eşnunna topraklarında açık
alanlar var ve ulakları, Elam hükümdarına bu
alandan geçip gidiyorlar.
3. Son olarak, Hammurabi’nin Eşnunna kralı
Silli Sin’e daha önceden yollamış olduğu küçük
antlaşma tabletiyle ilgili olarak; Silli Sin
reddetmeyi sürdürüyor ve Hammurabi’yle
antlaşma yapmadı.
Mieroop, Marc Van De, Antik
Yakındoğu’nun Tarihi, Dost Kitabevi, 2006,
s. 138-141
ÇALIŞMA SORULARI (1)
1. Hammurabi döneminde Mezopotamya’da nasıl bir siyasi tablo hakim? Hangi krallıklar var? Öne çıkan,
bölge politikasını belirleyen devlet/devletler var mı? Amaçları nedir? Bunların birbirleriyle ilişkisi nasıl?
Mezopotamya’nın siyasi çeşitliliğinden ticaret nasıl etkilenmektedir?
2. Kaynak 3’te yer alan Mari mektupları kim tarafından (hangi görevli), kime ve ne amaçla yazılıyor?
3. Kaynak 3’te yer alan Mari mektuplarından siyasi ilişkilere dair ne öğreniyoruz? Kaynak 2’de yer alan
bilgileri doğrulayan kanıtlar var mı?
4. Hammurabi’yi bir siyaset insanı olarak değerlendiriniz. Ne gibi özelliklere sahip, siyasette nasıl bir yol
izliyor?
Kaynak 4: Hammurabi Kanunları
Kaynak 5
1. Biri sığır, koyun, eşek, domuz ya da keçi çaldığında, eğer o
çaldığı şey Tanrı’ya ya da mahkemeye aitse hırsız otuz katını
öder, eğer kralın özgür bir vatandaşına aitse on katını öder, eğer
hırsızın ödeyecek bir şeyi yoksa ölümle cezalandırılır.
Dünyanın dört bir köşesini kendine itaat ettiren
kral
25. Bir evde yangın çıkar ve oraya yangını söndürmeye gelen bir
kimse evin sahibinin malında göz gezdirip evin sahibinin malını
alırsa, kendisi de aynı ateşe atılır.
“Ben barış getiren, asası adil çobanım.
Merhametli gölgem kentimi örttü, Sümer ve
Akad ülkelerinin halkını kucağımda, güvende
tuttum”.
30. Bir kabile reisi ya da bir adam evini, bahçesini ya da arazisini
terk edip ücret karşılığı kiraya verirse ve başka biri onun evinin,
bahçesinin ve arazisinin zilyedi olursa, onları üç yıl süresince
kullanırsa, onların ilk sahibinin geri dönüp evini, bahçesini ve
arazisini geri istemesi halinde ona geri verilmez ve onların zilyedi
olan ve kullanan kişi onları kullanmaya devam eder.
48. Bir kimse borçlanmışsa, bir fırtına tahılları yere yatırmışsa,
hasat başarılı olamamışsa veya susuzluktan tahıllar
büyüyememişse, o yıl alacaklısına tahıl vermesi gerekmez; borç
tabletini suda yıkar ve o yıl için hiçbir kira ödemez.
102. Bir tüccar yatırım için bir miktar parayı simsara emanet
ederse ve simsar gittiği yerde bir miktar zarar ederse ana parayı
tüccara vermek zorundadır.
117. Eğer herhangi bir kişi borcunu ödeyemezse ve para için
kendisini, karısını, oğlunu, kızını satarsa veya zorla
çalıştırılmalarına izin verirse, onları satın alan adamın ya da mal
sahibinin evinde üç yıl süresince çalışırlar ve dördüncü yılda
özgür bırakılırlar.
“Davası olan hatalı bir adam, benim adil kral
heykelimin önüne gelsin ve yazılı stelim ona
yüksek sesle okunsun. Değerli sözlerimi dinlesin
ve bu stelim davasını açıklığa kavuştursun.
Davasını incelesin ve (dertli) yüreğini
sakinleştirsin. Desin ki: Hammurabi… ülkeye
adalet getirdi”.
Mieroop, Marc Van De, Antik Yakındoğu’nun
Tarihi, Dost Kitabevi, 2006,
s. 139
Kaynak 6: Hammurabinin Tanrı huzurunda
resmedildiği ve altında da kanunlarının
yazıldığı bazalt stel
130. Henüz erkek olarak bilinmeyen bir kişi, hâlâ babasının
evinde yaşayan ve onunla uyuyan başka bir adamın karısına
(nişanlı ya da çocuk annesi) tecavüz ederse, bu adam öldürülür;
ancak kadın masumdur.
165. Bir kişi seçtiği oğullarından birine bir tarla, bahçe, ev ile
bunlara ait bir vesika verirse ve daha sonra baba ölünce
kardeşler mal mülkü pay ederlerse, o zaman ilk önce babasının
hediyesini ona vermelidirler ve o da kabul etmelidir. Daha sonra
babadan kalan mallar pay edilebilir.
196. Bir adam başka bir adamın gözünü çıkarırsa onun gözü de
çıkarılır.
www.algul.av.tr/hukuk_bilgiler_word/hammurabi_kanunları.doc
203.
Doğuştan
özgür bir
adam,
Yapı
Kredi Yayınları,
2006,
s.63başka bir özgür doğan adama ya
da eşit derecedeki birine vurursa bir mina altın öder.
205. Azat edilmiş bir adamın kölesi, azat edilmiş bir adama
vurursa kulağı kesilir.
226. Ustasının bilgisi olmaksızın bir berber, satılmayan bir
kölenin üzerindeki kölelik işaretini silerse bu berberin elleri
kesilir.
Bottero, Jean, Kültürümüzün Şafağı Babil,
ÇALIŞMA SORULARI (2)
1. Kaynaklar incelendiğinde Hammurabi’nin hangi nitelikleriyle kendini tanımladığı, toplum
karşısında konumlandırdığı söylenebilir?
2. Kaynak 4’teki Hammurabi Kanunları hangi konularda düzenleme getirmektedir (aile vb)?
3. Hammurabi Kanunları’nı adil buluyor musunuz? Neden?
4. Hammurabi Kanunları, “yönetim, toplumsal tabakalar, ekonomik uğraşlar, şiddet/suç, insan
hakları, kadın” konularında Babil’e ait bilgi edinmemizi sağlıyor mu? Hangi çıkarımlarda
bulunursunuz?
Kaynaklar:
Köroğlu, Kemalettin, Eski Mezopotamya Tarihi, İletişim Yayıncılık, 2012, s. 113-114
Mieroop, Marc Van De, Antik Yakındoğu Tarihi, Dost Kitabevi, 2006, s. 139-141
www.algul.av.tr/hukuk_bilgiler_word/hammurabi_kanunları.doc