Balık Hastalıkları

Mikrobiyoloji Anabilim Dalı
Doç. Dr. Funda BAĞCIGİL
Neden önemli?????
Ekonomik kayıplar
İhracatı olumsuz yönde etkilemeleri
Bilinçsiz kullanılan ilaçların
kalıntı sorunu yaratmaları
çevre kirliliği oluşturmaları
antibiyotik direncini arttırmaları
Zoonozlar!!
Balık Hastalıklarında Görülen Semptomlar
Davranış Bozuklukları
Dönme
Uyuşukluk (Letarji)
Bir araya toplanma
İştahsızlık
Ağa yada duvarlara sürtünme
Sinirsel davranışlar
Dış bakıda görülen lezyonlar
Ekzoftalmus, gözde kanama, körlük, bulanıklık
Deride renk kararması
Yüzgeçlerde, vücut yüzeyinde lezyon, hemorajiler,kistler
Ascites, anüste şişlik, hemoraji
İç bakıda görülen lezyonlar
Vücut boşluklarında sıvı (irinli,seröz, purulent) birikmesi
İç organlarda hemoraji, aşırı büyüme, kistler nodüler
İç organlarda anemi
Barsaklarda ödem, kanama, enteritis
Kaslarda kanama, anemi, kistler
Bakteriyel Balık Zoonozları
Bulaşma yolları
1- Deri yolu:
Kontamine balık dokularının
ve kontamine suyun derideki yırtık ve yaralara teması
2- Sindirim yolu:
Kontamine balık ürünleri
Kontamine su
Zoonozlara örnekler…..
* Aeromonas hydrophila
Gıdalarda normal tuz oranında (%4), buzdolabı sıcaklığında rahat ürer ve
enterotoksin üretir. Kolera benzeri sindirim sistemi hastalığı meydana getirir.
Ayrıca temas sonrası yaralara da neden olabilirler.
* Enterobacteriaceae familyasındaki çeşitli türler
Fırsatçı patojen ve indikatör mikroorganizmalar
Özellikle sindirim yolu ile bulaşma sonucu infeksiyonlar oluşur
Escherichia coli, Salmonella spp., ve diğerleri
* Vibrio türleri
Vibrio cholerae, V. vulnificus..
İnfeksiyon kaynağı: kontamine sular, çiğ ya da az pişmiş deniz ürünleri.
İshal ve kusmaya neden olurlar.
* Staphylococcus aureus
Enterotoksin üretirler. Toksinin gıda maddeleri ile ya da kontamine sularla
alınmasını takiben, sindirim sistemi bozukluklarına neden olurlar.
* Clostridium botulinum ve C. perfringens
Sindirim yolu ile alınması sonucu ölümle sonuçlanabilien gıda zehirlenmelerine
neden olurlar.
* Mycobacterium marium, M. fortuitum
Deri yolu ile bulaşırlar. El ve ayaklarda granülomatöz karakterde lezyonlar
oluşturular. Öldürücü değildir ancak kronik seyirlidir ve uzun süreli kemoterapi
gerektirir.
Balık orijinli zoonotik hastalıklar
Patojen
Sindirim (balık)
Sindirim
(su)
Dermal Kontak
(infekte balık)
Dermal Kontak
(infekte
akvaryum/deniz suyu)
Bakteri
Streptococcus
*
Staphylococcus
Clostridium
*
+
Erysipelothrix
+
Mycobacterium
*
+
Nocardia
*
*
Vibrio
+
Plesiomonas
shigelloides
+
+
+
Aeromonas
+
+
Pseudomonas
*
*
Escherichia
+
Salmonella
+
+
Klebsiella
+
Edwarsiella
+
+
+
+
Leptospira
?
?
?
?
+: insanlardan olgular rapor edilmiştir
*: insanlarda bilinen olgu yoktur ancak potansiyel risk mevcuttur
?: bildirilen insan olgularında bulaşma yolu bilinmemektedir
Balık hastalıklarının teşhisi için örnek alınması ve
gönderilmesi
canlı balıklar gönderilmeli,
ölmüş balıklar örnek olarak tercih edilmemeli
ölü balık gönderilmesi zorunluluğu varsa buz içinde termosla gönderilmeli
“taze ölmüş” balıklar *
 klinik belirti gösteren balıklar seçilmeli
 en az 10’ar adet örnek seçilmeli
(örnek sayısı popülasyonu temsil etmeli)
 antimikrobik tedavisi görmemiş balıklar seçilmeli
 havuz/akvaryum suyu, varsa bitkiler… ayrı kaplarda gönderilmeli
Canlı balık
Yeterli oksijen
ve su.
Kağıt parçaları
İzole
Buz aküsü
konteyner
Tropik balıklarda buz aküsü konulmamalı!!!!
Avantaj: en uygun inceleme örneği
Dezavantaj: İnfeksiyon şiddetli seyrediyorsa,balıklar taşıma sırasında ölebilir
ya da suyun kalitesizliği, oksijen yetersizliği, aşırı sıcak/soğuk nedeniyle ölebilir
Buz içinde balığın gönderilmesi
İzole
konteyner
Buz
İçerisinde su
bulunmayan
poşet
48 saat içerisinde laboratuvara ulaştırılmalı
Laboratuvar mesafesi çok uzak ise, balığın canlı gönderilmesi mümkün değilse tercih edilmelidir.
Avantaj: laboratuvara ulaşana kadar balığın öleceği endişesi yok
Dezavantaj: parazitlerin birçoğu ölecektir, birçok histolojik inceleme yapılamayabilir,
bakteri ya da virus izolasyon oranı daha düşüktür
Donmuş balığın gönderilmesi
İzole
konteyner
Kağıt
parçaları
Donmuş
balık
Kuru buz
blokları
Avantaj: örnek uzun süre taşınabilir, balıklar donuk kaldığı sürece sorun olmaz
Dezavantaj: Kuru buz temini ve taşıması zor olabilir. Örneğin kalitesi buz içerisinde
gönderilen balıktan daha da düşüktür (laboratuvar incelemeleri yönünden)
Formaldehit solusyonu içerisinde örnek gönderilmesi
Avantajı: Örnek formaldehit solusyonuna konulduktan sonra artık stabildir,
laboratuvara sorunsuzca ulaştırılabilir. Örneğin hazırlanması ve gönderilme
işlemlerinin başlatılması arasında geçen süre çok önemli değildir.
Toksikasyondan şüphelenildiğinden uygun bir örnek gönderilme şekli olabilir.
Dezavantajı: Herşey ölmüş olduğu için, bakteri,virus, mantar gibi etkenlerin
hiçbirini üretme olanağı kalmayacaktır. Formaldehit irritan bir maddedir, ve
taşınmasında da sorunlar olabilir.
BALIK ANAMNEZ FORMU
Ornegi gönderen :. ................................................................................ Tarih:. ……………………….
Tür....................................... yas ..................................................... Agirlik (gr).............................
Kuluçkahane..
Havuz ölçüleri: Uzunluk …………..……..Genişik ………………………………..Derinlik............................
Kafes ölçüleri:: Uzunluk………………… Genislik ………………………………..Derinlik...........................
Havuz veya kafesteki balik sayisi: …………………………….Son manipulasyon tarihi ..............................
Yem .............................. Alındığı tarih ................
Pelet büyüklügü ................................Günlük yem/vücut agirligi........................................................................
Yemlerne sikligi ...................
Su kaynagi ............................. ……………………….Su akışı (gpm/havuz) ......................................................
Sicaklik oC: yüzey............... Orta ................... Dip...............................................................................................
Serbest 02: yüzey.............. …Orta.................... Dip …………………………………………………………….
pH ........... ……….Sertlik ............................... Kuluçkaneye verilen su ,............................................................
Hastaligin ilk görüldügü tarih ……………………………… Günlük mortalite ..............................................
Semptomlar:
Yüzme : ………………………………………
Solungaçlar: …………………………………
Vücut rengi: ....................................................
Beslenme davranislari: ..................................
yüzgeçler: ........................................................
Diger semptomlar:..........................................
TEDAVI:
Tedavi uygulanmissa tarihi………………..
Kullanılan ilaç………………………………
Dozu………………………………………….
Tedavinin etkisi……………………………...
İHBARI MECBURİ HAYVAN HASTALIKLARI VE
BİLDİRİMİNE İLİŞKİN YÖNETMELİK
11/6/2010 tarihli ve 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki
Sağlığı, Gıda ve Yem Kanununun 4 üncü maddesinin birinci
fıkrasının (ç) bendi ile altıncı fıkrasına dayanılarak,
Hayvan hastalıklarının bildirimi ile ilgili 82/894/EEC sayılı Avrupa
Birliği Konsey Direktifi ile hayvan hastalıklarının bildirimi için
hazırlanmış form ve kodları düzenleyen 2005/176/EC sayılı
Avrupa Birliği Komisyon Kararına paralel olarak,
su hayvanlarının ihbarı mecburi viral hastalıkları
•İnfeksiyöz Hematopoietik Nekrozis
•Viral Hemorajik Septisemi
•Sazanların Bahar Viremisi (Spring Viremia of Carp)
•Epizootik hematopoetik nekroz
•Sarıbaş hastalığı (Yellow Head Disease)
•Taura sendromu
•Enfeksiyöz Salmon Anemisi
•Koi Herpes Virus Hastalığı
su hayvanlarının ihbarı mecburi fungal hastalıkları
•Kerevit Vebası (Aphanomyces astaci )
•Epizootik ülseratif sendrom (Aphanomyces spp.)**(mix)
su hayvanlarının ihbarı mecburi bakteriyel hastalıkları
•Bakteriyel böbrek hastalığı (Renibacterium salmoniaum)
su hayvanlarının ihbarı mecburi paraziter hastalıkları
•Marteiliosis (Marteilia refringens)
•Bonamiosis (Bonamia ostreae, Bonamia exitiosa)
•Beyaz Benek Hastalığı (Ichthyophthirius multifiliis )
•Perkinsus marinus enfeksiyonu
•Microcytos mackini enfeksiyonu
BAKTERİYEL BALIK
HASTALIKLARI
Aeromonas infeksiyonları
Furunkuloz
Aeromonas salmonicida
Gram negatif, fakültatif anaerob, haraketsiz, sporsuz kısa çomaklar
Bakteriyel hemorajik septisemi
Aeromonas hidrophila ,
A. sobria, A. caviae, A. puctata
Gram negatif, fakültatif anaerob, hareketli, sporsuz kısa çomak
Furunkuloz
Salmonidlerde (Alabalık ve somon)
vücut üzerinde oluşturduğu yanık benzeri furunkeller (çıban)
Etiyoloji
Aeromonas salmonicida
Gram negatif,
fakültatif anaerob,
haraketsiz,
sporsuz kısa çomak
Epidemiyoloji
tatlı su balıklarının infeksiyonu olarak başlamış;
kültür koşullarının geliştirilmesi ile özellikle son yıllarda deniz
işletmelerinden de izole edilmekte.
alabalık ve atlantik salmonları en duyarlı,
gökkuşağı alabalıkları ise en dirençli türler
japon balıkları, sazan ve yılan balıklarında da bildirilmiş
ülkemizde de saptanmış
(gökkuşağı alabalıkları, çeşme/içme sularında,…)
İnfeksiyon kaynağı:
ölmüş balıklar
Saçılma yolları
vücut üzerindeki zedelenmiş bölgelerdeki furunkeller,
dışkı
Bulaşma yolları
direkt temas
sindirim yolu
vertikal bulaşmanın olabileceği düşünülmekte
Düşük su sıcaklıklarında genellikle latent;
sıcaklığın 20° C’ye çıkması ile klinik tablo ve ölümler
Semptomlar
Çiftlik bazında;
Yüksek mortalite
Havuz genelinde
Uyuşukluk, hareketsizlik
Yem yememe
Yüzey hizasında yüzme
İnkubasyon süresi 2-4 gün
Mortalite
gençlerde % 50
yetişkinlerde % 30
İnfekte hayvanlarda;
Akut, subakut ve kronik form
semptom görülmeden
yüksek oranda ölümler
durgunluk, ekzoftalmus, burun
deliklerinden kan gelmesi, vücut
üzerinde hemoraji, furunkeller ülserler
Nekropsi Bulguları
Karın duvarı ve kalpte hemorajiler,
karaciğerde solgunluk,
böbreklerde yumuşama ve büyüme.
Tanı
öz. subakut formu hemorajik septisemi ile seyrettiğinden “Viral
hemorajik septisemi” ile karışabilir.
etken izolasyonu ve identifikasyonu
Histopatoloji
FAT
Tedavi ve Kontrol
karantina, imha,
balık ve yumurta nakillerinin kısıtlanması ve denetlenmesi,
sanitasyon,
ilaç sağaltımı (antibiyotik tedavi ancak erken tanıda etkili)
aşılama
İngiltere ve Norveç’te aşılama çalışmaları başarılı sonuçlar vermiştir
Antibiyotik kullanımı portörlerdeki saçıcılığı tam olarak önleyemez.
Ayrıca günümüzde bazı ülkelerde kısıtlanmıştır.
Oksitetrasiklin,
Amoksisilin,
Oksolinik asit,
Sulfonamidler ,
Furazolidon
Akvaryum balıklarında yaralara topikal hidrojen peroksit
Hareketli Aeromonas Septisemisi
(Bakteriyel hemorajik septisemi)
Hareketli Aeromonas türleri tarafından oluşturulan septisemik
karakterde bulaşıcı bakteriyel infeksiyöz hastalık
Aeromonas hidrophila , A. sobria, A. caviae, A. puctata.
Gram-negatif,
fakültatif anaerob,
hareketli,
sporsuz kısa çomak ya da kokobasil.
genel olarak aquatik ekosistemin doğal üyeleri
su canlılarının bakteriyel florasında bulunurlar
etkenler tuz oranı yüksek sular dışında tüm sularda özellikle organik
madde oranı yüksek kirli sularda her zaman bulunurlar.
Epidemiyoloji
Stres faktörleri;
çeşitli viral ve bakteriyel hastalıklar,
yüksek su sıcaklığı, aşırı stoklama,
düşük su akış hızı, düşük oksijen seviyesi,
yetersiz beslenme ve su kalitesi düşüklüğü
fırsatçı patojen etkenlerin invazyonu ile sonuçlanabilir
+
özellikle ektoparazitler, mantar infeksiyonlar ile zarar görmüş deri
ile vücada girerler
çiftliklerde ve serbest yaşayan balıklarda hastalığa yol açarlar
ülkemizde görülmektedir
Klinik Bulgular
Yüzgeç diplerinde,
ağız ve alt çenede,
kızarıklık ve hemorajiler
anüs etrafında
Vücut yüzeyinde çeşitli derinlikte ülseratif lezyonlar
Ani gelişen akut olgularda klinik bulgu gözlenmeden ölümler
Nekropsi Bulguları
Karın boşluğunda asites
Dalak ve böbrekte büyüme
İç organlarda hemorajiler,yumuşama ve nekroz
Kaslarda peteşiyel hemorajiler
Tanı
bakteri izolasyonu ve identifikasyonu
böbrek izolasyon için en iyi inceleme örneği
etken izolasyonu + klinik bulguların varlığı
birçok hareketli Aeromonas spp. sekonder etken olarak bulunur
primer etken olduğundan emin olunmalı
stres faktörlerinin engellenmesi
iyi bakım ve beslenme,
su kalitesinin yükseltilmesi,
havuz ve kafeslerin seyreltilmesi,
ölü balıkların hemen uzaklaştırılması
hastalığın çıkışını engelliyebilir
veya
tedavinin daha etkin olmasını sağlayabilir
antibiyotik kullanımı !?!
Salgınların çoğu çevresel faktörlerin düzeltilmesi ile
antibiyotik tedavisi gerekmeksizin düzelebilir
Antibiyotik tedavi ekonomik değil!
oksitetrasiklinler, nifurprion ve sulfamerazin
Aeromonas septisemilerine birden fazla tür ve aynı türe ait
farklı serotipler neden olduğundan dolayı aşılamanın başarısı
çok yüksek değildir
Ancak, bölgesel suşlardan hazırlanan aşıların başarılı sonuçlar
doğurduğunu bildiren çalışmalar vardır.
Aeromonas spp
Gıdalarda normal tuz oranında (%4), buzdolabı sıcaklığında
rahat ürer ve enterotoksin üretir.
Sindirim yolu ile alındığında; kolera benzeri sindirim sistemi
hastalığı meydana getirir.
Deri yolu ile alındığında; deride ülserlere, bazı durumlarda
derin kas nekrozlarına neden olabilir.
Özellikle immun sistemi baskılanmış bireyler çok duyarlıdır.
Vibriozis (Kızıl Hastalığı)
Tuzlu ve tatlı sularda yetiştiriciliği yapılan
balıkların ve omurgasızların
bakteriyel bulaşıcı hastalığı
Electron micrograph of V. anguillarum (Micrograph by Dr J.H. Crosa.)
Etiyoloji
Vibrio anguillarum,
V. ordalii, V. alginolyticus, V. damsela, V. vulnificus , V. cholera.
Gram-negatif, virgül şeklinde,
hareketli,
fakültatif anaerob
sporsuz çomaklar
Vibrio türleri organik madde yükü fazla, zemini yumuşak dalgasız
bölgelerde çok miktarda saptanır
Epidemiyoloji
İnfeksiyon kaynağı
balık dışkıları,
ölü balıklar,
kontamine yemler
Saçılma
dışkı
açık yaralar
Bulaşma
Sindirim (oral yol),
deri
deri üzerindeki zedelenmiş bölgelerden ve özellikle ektoparazitlerin yol açtığı portantanelerden
Salgınlar su sıcaklığının yüksek olduğu yaz aylarında ve
balıkların derilerinde tahribatın fazla olduğu durumlarda görülür.
Bakır, demir bileşikleri ile temas (ağır metaller)
Paraziter infeksiyonlar
Etken barsak florasında bulunabilir
ve fırsatçı olarak infeksiyonlar da oluşturabilir
İnfeksiyon deniz balıklarında yüksek mortaliteye neden olabildiği gibi
tatlı su balıklarında da kayıplara neden olabilmektedir.
Semptomlar
İnkubasyon süresi etkenin
virülensine bağlı (ör: 3 gün )
Mortalite % 40-60
Soğuk Su Vibriosisinde % 90
Perakut ...herhangi bir semptom görülmeden ölümler
İştahsızlık , anoreksia ile başlar
Balığın derisinde koyulaşma gözlemlenir
Balık letarjik (uyuşukluk) görünür, su yüzeyine yakın yüzmeye başlar
Denge bozukluklarıile birlikte normal dışı davranışlar gösterir
Deri yüzeyinde ülserleşmiş lezyonlar oluşur, hemorajiler şekillenir
Yüzgeç uçlarında erozyonlar oluşmaya başlar zamanla nekrozlaşır
Ekzoftalmus, korneada opaklaşma görülebilir
Otopsi Bulguları:
İç organ ve kaslarda peteşiyel hemorajiler,
karın duvarında hemoraji,
dalakta büyüme ve nekroz
karaciğerde nekroz odakları ve belirgin anemi
http://www.lib.noaa.gov/retiredsites/korea/diseases/bacterial.html
Solungaçlar solgun; karaciğer hiperanemik
Tanı
Etken izolasyonu
Vibrioların vibriostat (O/129)’a duyarlı
Tedavi – Korunma ve Kontrol
yem içerisine katılacak kemoterapötikler:
antibiyogram testi sonucuna göre;
oksitetrasiklin, flumequine, sulfametazin , eritromisin ve oksonilik asit
+
balığın direncini artırmak için vitamin kompleksleri,
özellikle yeme C vitamini ilavesi
Etken bir kere yerleştikten sonra tanktan elimine edilmesi oldukça güç
Bilinen en kalıcı, persistent infeksiyöz etkenlerden biri
Tüm tankın boşaltılması, hayvanların yok edilmesi, sterilizasyon
AŞI
1-4 gram arasında balıklarda; banyo yöntemi
15 g’ dan büyük balıklarda; enjeksiyon yöntemi
http://www.vetcare.gr/Fish_Vaccination_Strategies.htm
Bakteriyel Böbrek Hastalığı
salmonidlerinin
vücut yüzeyinde irinli kabarcıklar ile ülserlerin oluşması,
ve böbreklerin dejenerasyonu ile karakterize,
kronik ve sistemik seyirli bulaşıcı bir infeksiyonudur
Renibacterium salmoninarum
hareketsiz
gram pozitif kısa çomak ya da pleomorfik
6 aylıktan büyük tatlı su salmonidlerinde görülür
Epidemiyoloji
İnfeksiyon kaynağı:
Kontamine yemler ve sular
özellikle kronik ya da latent infekte dişi balıklar
Saçılma yolu:
Dışkı (havuz suyunda 21 gün canlı kalır)
Bulaşma yolları:
sindirim yolu
deri yolu (derideki yaralardan)
yumurta ile vertikal bulaşma
Hastalığın ortaya çıkışında
predispoze faktörler
su ısısı,
su sertliği,
tuzluluk,
kötü çevre şartları,
sudaki mineral madde noksanlıkları,
diyette C vitamini eksikliği
hastalık bulguları ve mortalite yaz dönemi boyunca görülmez.Salgınlar
çoğunlukla sonbahar ve kışın görülür.
pasifik ve atlantik salmonları denize göç ettiklerinde etkeni denizlere de
taşırlar. Bundan dolayı infeksiyonlar denizlerde de ortaya çıkabilir.
Semptomlar
balıklarda durgunluk ve iştahsızlık
berrak
ve/veya bulanık
bir sıvıyla dolu deri kabarcıkları,
bunların patlaması sonucu oluşan yüzeysel ülserler,
solungaçlar solgundur (anemiden dolayı),
bazı balıklar havuz tabanında yan yatarlar
tek taraflı körlük
balığın renginde bir kararma ve beneklenme
ekzoftalmus
Nekropsi bulguları
En karakteristik bulgu özellikle böbrekler olmak üzere iç organlardaki
kremsi beyaz renkteki nodüller
Abdominal asites şekillenebilir
bakteriyoskopide Gram- pozitif küçük
ikili gruplarda basiller
kesin tanı
etken izolasyonu ve identifikasyonu
15-18 C de, inkubasyon süresi >14 gün
İnfeksiyonun kronik ve latent seyretmesi
bakterinin hücre içi patojen olması
antibiyotiklere direnç kazanması
tedaviyi zorlaştırmakta
Antibiyotik; Eritromisin, Klindamisin, Spiramisin
Aşılar üzerine çalışmalar devam etmekte
Kontrolü en zor hastalıkardan biri (bulaşma yolu nedeniyle)
Hastalıktan korunmanın en iyi yolu damızlıklara sertifikasyon
uygulanması ve yavruların bu damızlıklardan elde edilmesi
Kontrol
yurtdışından ithal edilen alabalık yumurtaları BKD yönünden muayenesi
 su kalitesi devamlı olarak izlenmesi
 stres oluşturacak çevre koşulları düzeltilmesi
 hastalık etkenini taşıyacak gıdaların sterilizasyonu
 infekte yerlerden yumurta ve balık alımının engellenmesi
 yumurta dezenfeksiyonu (yumurta içindeki etkene etkili olmamakta)
 infekte balık stoklarının hareketlerinin önlenmesi
 bulaşmada rol oynayacak vektörler ile ilgili önlemler alınması
 hasta balıkların hemen uzaklaştırılması, havuz ve ekipman dezenfeksiyonu
 yemlerin kaliteli olması
 riskli mevsimlerde vitamin takviyelerinin yapılması
MİKOTİK BALIK HASTALIKLARI
Kerevit vebası
(Crayfish aphanomyciasis, La peste, Krebspest, Kraftpest)
Tatlı su istakozu;
ülkemizde kültürü yapılmayan, doğal su kaynaklarından
avcılık yolu ile elde edilen kabuklu bir su ürünüdür.
Kerevit vebası,
Aphanomyces astaci nin neden olduğu,
duyarlı tatlı su kerevitlerinde %100 mortalite ile seyreden,
akut ve kronik seyirli,
bulaşıcı bir mantar hastalığıdır.
Etiyoloji
  Aphanomyces astaci
10  C nin üzerindeki su sıcaklıklarında çok çabuk üreyerek kısa
sürede (3 hafta içinde=akut infeksiyon) ölüme neden olur
 su sıcaklığı azaldıkça, gelişmesi yavaşlar
ve kerevitlerde ölümün gecikebilir (3 ayı bulabilir=kronik infeksiyon)
 sporlar sularda yaklaşık 5 gün kadar canlı kalabilirler
Epidemiyoloji
Kerevit vebası sadece kerevitleri etkiler
doğal olarak diğer kabuklularda görülmez
İtalya, İngiltere, İrlanda, Fransa, İspanya, Almanya, Yunanistan, Norveç, İsveç,
Finlandiya, Avusturya, Slovenya ve Rusya
Türkiye’de ilk olarak 1984 sonbaharında Çivril Gölünde (Denizli)
görülmüş, daha sonra bir çok gölde de tespit edilmiştir
Bulaşma:
Horizontal............................... sudaki zoosporların alınması
Konakçı üzerine etkisi
Salgıladıkları enzimlerle kütikülanın yapısını bozan mantarlar, özellikle
kütikülada melanin depozitlerinin üretimini stimüle ederler
= melanin birikimi
Merkezi sinir sistemine yerleşen mantarlar, motor koordinasyonu
bozarak ölüme neden olmaktadır
Klinik bulgular
davranış bozuklukları; su yüzeyine çıkma (gün ışığına yakınlaşma) ve değişik
yönlere kaçışmayla birlikte suyu terketme gibi
ayaklarda koordinasyon bozukluğu (öz. birinci yürüme bacaklarında )
sırt üstü devrilme
sırt kabuğundan tutularak sudan dışarıya çıkarıldıklarında makasların
ve bacakların felç nedeniyle aşağıya doğru sarkması
Latent seyirli de olabilir
Makroskobik bulgular
Enfekte kerevitler hiçbir makroskobik bulgu göstermeyebilir
abdominal bölge, telson ve extremitelerin kütikülinde kahverengisiyah noktalar şeklinde melanizasyon alanları
extremite kaybı
palpasyonda kabuk üzerinde yumuşak bölgelerin varlığı
karın segmentlerinde, bacak ve bacak eklemleri ile gözlerde mantar
hifalarından kaynaklanan pamuk görünümünde odaklar
Kas sisteminde nekrotik
beyazlaşmış alanlar
melanizasyon
http://library.enaca.org/NACA-Publications/ADG-CrustaceanDiseases.pdf
Tanı
Etken izolasyon ve identifikasyonu
Deneysel infeksiyon
(hastalık şüphesi olan kerevitten izole edilen mantardan elde edilmiş zoosporların
duyarlı kerevit türlerine verilmesinden sonra 2-8 gün içinde hızlı mortalitenin görülmesi
ile birlikte mantarın tekrar izolasyonu, A.astaci için müsbet kabul edilir)
PCR
Aphanomyces astaci on crayfish exoskeleton
Photo: David Alderman
Tedavi
kesin etkili bir ilaç veya kimyasal madde de belirlenmemiş durumda
Mücadele ve Kontrol
Hasta kerevitler hiçbir şekilde başka yerlere nakledilmemeli veya
diğer sulara yerleştirilmemelidir.
Hasta ve ölmüş kerevitler toplanarak imha edilmelidir.
Kontamine malzemeler (ağ v.s), sodyum hipoklorit ve iodoforlarla
dezenfekte edilir veya 24 saatten daha uzun bir süre kurutulur
Balıklarda aşılama
canlı attenüe aşılar
Virulans kazanma
inaktif aşılar
bağışıklık
Daha düşük veya kısa süreli
genetik rekombinant aşılar
genetik attenüe aşılar
peptid aşılar
anti-idiotip aşılar
pahalı, yüksek teknoloji
BALIKLARDA AŞILAMANIN FAYDALARI
Hastalıklardan kaynaklanan ölüm ve verim kayıpları azalır.
Tedavi için kullanılan giderler azalır.
Yemden yararlanma artar, daha hızlı gelişme olur.
İlaç kullanılması sonucu oluşan çevre kirliliği azalmış olur.
Balık ve diğer deniz ürünlerinde kalıntı sorunları azalmış olur.
Tüketici sağlığı üzerinde aşıların herhangi bir olumsuz etkisi yoktur.
AŞININ BAŞARISINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER
Hiç bir
aşı
% 100 koruma sağlamaz
Balığın sağlık durumu ile ilgili faktörler
Hastalık etkeni (bakteriyel, viral vs)
Yetiştirme şartları ile ilgili faktörler
Stress
Diyet ( Vit.E, Vit.C )
Kirleticiler (fenoller-antijen alımına engel)
Ağır Metaller (antijen alımına engel)
Antibiyotikler
Çevre ( sıcaklık, pH, sertlik, ÇO miktarı)
Aşı ile ilgili faktörler;
Antijenin dozu
Antijenin özelliği
Aşının uygulanış şekli ( injeksiyon.,banyo, püskürtme, oral )
Aşıda adjuvantların olup olmaması
İmmunostimulanların bulunup bulunmaması
İnaktif Aşıların Uygulama Yöntemleri
1-İmmersiyon Yöntemiyle Aşılama
yavru balıklar bir kepçe yardımıyla alınarak prospektüsüne uygun olarak
hazırlanmış aşı solusyonuna 1 dakika daldırılıp çıkarılır.
dikkat edilmesi gereken hususlar ;
1-Aşılamadan 1 gün önce balıklar aç bırakılmalıdır
2-Balıkların ağırlığına göre aşılama programı değişebilir.
3-Bir defada kepçe ile alınıp aşılanan balık miktarı 5 kg’ı geçmemelidir.
4-Kepçe aşı solusyonunun içinde sabit tutulmamalı antijenin tüm
balıklara teması için yüzdürülmelidir.
5-Aşı solusyonu ile havuz suyu sıcaklığı arasındaki fark +2oC’ yi
geçmemelidir.
2-Sprey Yöntemiyle Aşılama
hazırlanan aşı solusyonu tek kat halinde dizilmiş balıklar
üzerine püskürtülerek yapılır.
dikkat edilmesi gereken hususlar;
1-Püskürtücü kompresör basıncı iyi ayarlanmalıdır.
2-Spreyin çapı 2 mm olmalıdır.
3-Uygulama süresi 30 saniye olmalıdır.
4-Aşılama sırasında balıklar 1 dakika süreden fazla dışarıda tutulmamalı
3-Enjeksiyon Yöntemiyle Aşılama
balıklar otomatik bir enjektör yardımıyla tek tek aşılanırlar.
dikkat edilmesi gereken hususlar;
1-Bu yöntem en az 15 g büyüklüğündeki balıklara uygulanmalıdır.
2-Aşılamadan
önce
balıklar
bir
anestezik
madde
ile
sakinleştirilmelidir.
3-Uygulamayı yapan ekip tecrübeli olmalı, işlem kısa sürede
bitirilmelidir.
4-Aşılanan balık kendine gelince havuza bırakılmalıdır.
4-Oral Aşılama
1-Bu yöntemde balık ellenmediği için stress ortadan kalkar.
2-Her yaş balığa kolayca uygulanır.
3-Ancak bazı balıkların aşıyı fazla alması yada hiç almaması
sonucu populasyonda eşit bir bağışıklık sağlanamaması bu
yöntemin olumsuz tarafıdır.
Ülkemizde Uygulanmakta Olan Aşılar
İnaktif Vibrio ordalii
İnaktif Pasteurella piscicida-Vibrio anguillarum
Canlı Pasteurella piscicida-Vibrio anguillarum
ibrogen 2
Alfa Inject 2000
Alfa Deep TM 2000
İnaktif Yersinia ruckerii