Dışa Açık Büyüme Modelinde Sanayii Politikalarının Gelişimi: Türk İmalat Sanayiinin Yapısı ve Rekabet Gücü (1980-2011)1 Dr. Leyla Baştav2 Çalışmanın amacı dışa açık büyüme rejiminin benimsendiği 1980 yılı sonrasında Türk sanayi politikalarının, özellikle imalat sanayinin izlediği gelişim sürecinin, dış ticaret ile ihracatın yapısının incelenmesi ve bu çerçevede diğer ülkelerle karşılaştırmalar da yapılarak yeni politika önerileri getirilmesidir. Sanayi sektörünün büyüme ve gelişmenin motoru olmasına ilişkin iki farklı temel yaklaşım bulunmaktadır: Neoliberal ve Yapısalcı yaklaşımlar. Türkiye’de 1980 sonrası izlenen Neoliberal yaklaşım çerçevesinde sanayide yapısal dönüşüm gerçekleştirilememiş, emek, kaynak yoğun imalat sanayi yapısı sürmüş, bilim,teknoloji temelli farklılaştırılmış üretim yapısına geçilmemiştir. Yatırım malları ile ara mallarındaki ithal talep artışı sanayileşme sürecinin tamamlanamadığını, dışa bağımlı bir sanayi yapısı oluştuğuna işarettir. Bu yapı son dönemde dış ticaret açığının büyümesine, cari açık sorununun sürdürülebilir büyüme karşısında en önemli sorun olduğu yeni bir döneme girilmesine yolaçmıştır. Dış açığın finansmanı için yüksek ölçüde sermaye girişlerine bağlı bu yapı, ödemeler dengesini de sağlıksızlaştırmakta, borç stoku üzerinde olumsuz etkiler yaratmaktadır. Önümüzdeki dönemde Türkiye’nin sağlıklı bir sanayi yapısına kavuşması, planlı seçici sanayi ve özellikle yatırım politikaları izlenerek bunlara finansman politikaları, teşvik, sübvansiyonlar uygulanması, yatırımlarda yüksek teknolojik süreçler içeren bilime dayalı 1 Gazi Üniversitesi tarafından Aralık 2011’de düzenlenen “Türkiye Ekonomisi’nin Dinamikleri: Politika Arayışları Kongresi’nde - Sanayi Politikaları ve Teknolojik Gelişme” oturumunda tebliğ olarak sunulmuştur. 2 BDDK bankacılık başuzmanı. sektörlerin teşvik edilmesi, stratejik sektörlerin korunması, çeşitlendirilmiş, farklılaştırılmış imalat yapısının tesis edilmesi, yatırım ve üretim süreçlerinin kamu otoritesi tarafından denetlenmesi ve eşgüdümle yönlendirilmesine bağlıdır. Böylece yarı sanayileşmiş yapıdan çıkılarak piyasa ekonomisinin sağlıklı ve rekabet gücüne dayalı işlemesi sağlanabilecektir. Anahtar kelimeler: Ekonomik gelişmenin makroekonomik analizi, Ekonomik gelişmenin mikroekonomik analizi, Sanayileşme, imalat ve hizmet sektörleri, teknoloji seçimi, Sanayi politikaları; O11, O12, O14, O25. Kişisel bilgiler: İş tel: 455 68 51 Cep tel: 533 641 29 14 Kuşkondu Sok 9 / 5, Çankaya / Ankara [email protected], [email protected]