Para Teorisi

Para Teorisi
Yrd.Doç.Dr. Mert URAL
Yrd.Doç.Dr. Mert URAL
1
Para Talebi Teorileri
I. GRUP : Klasik ve Paracı Yaklaşımlar
A. Miktar Teorisi (Fisher / Cambridge)
1. Fisher Yaklaşımı
2. Cambridge Yaklaşımı (A.C. Pigou)
B. Modern Miktar Teorisi (M. Friedman)
II. GRUP : Keynesyen ve Neo-Keynesyen Yaklaşımlar
A. Likidite Tercihi Teorisi (J.M. Keynes)
B. Portföy Dengesi Yaklaşımı (J. Tobin)
C. Servet Uyumlaması Yaklaşımı (Brunner, Meltzer)
Yrd.Doç.Dr. Mert URAL
2
Keynesyen İktisatçıların Varsayımları








Ekonomi eksik istihdamda dengeye ulaşabilir.
Fiyatlar ve ücretler sadece yukarıya doğru esnektir.
Parasal aktarma mekanizmasında faiz çok önemlidir.
Değer birikim aracı olarak sadece iki alternatif vardır :
Para ve Tahvil (Hisse senedi). Para dahil tüm yatırım
araçları arasında ikâme söz konusudur.
Para ve maliye politikaları ekonomiye istikrar sağlamak
için kullanılabilir.
Konjonktür hem parasal hem de parasal olmayan
faktörlerden kaynaklanabilir.
Para arzı ile gelir arasında çift yönlü ilişki vardır.
Sürekli bir enflasyon, devamlı para arzı genişlemesi ile
gerçekleşmektedir.
Yrd.Doç.Dr. Mert URAL
3
Finansal krizler,
konjonktürün tepe noktalarıyla ilişkilendirilmektedir.
Finansal
krizler,
konjonktürün
tepe
noktasındaki
ekonomik genişlemeden daralmaya doğru dönüşün bir
temel unsuru ve önceki gelişmelerin kaçınılmaz bir
sonucu olarak değerlendirilmektedir.
Yrd.Doç.Dr. Mert URAL
4
GSYİH
Patlama
Genişleme
Doruk
Reel GSYİH
Doruk
Gerileme
Reel GSYİH
Büyüme Trendi
Daralma
Genişleme
Toparlanma
Gerileme
Doruk
Daralma
Dip
Toparlanma
Dip
Çöküntü
0
t1
t2
t3
Zaman
Şekil 1 : Konjonktürel Dalgalanmalar
Yrd.Doç.Dr. Mert URAL
5
Likidite Tercihi Teorisi (J.M. Keynes)
 Klasik Miktar Teorisinin, tam istihdama otomatik olarak
ulaşılması ve dolanım hızının sabit olması varsayımlarına
karşı çıkmıştır.
 Eksik istihdam ve servet (spekülatif) güdüsüyle para
talebini vurgulamıştır.
 Yani, para talebi gelir yanında faiz oranıyla da etkilenir,
sabit bir dolanım hızı söz konusu değildir.
 Eksik istihdam şartları altında Klasik Miktar Teorisi
geçerli değildir.
 Faiz oranları (i) düşük iken para tutulması (Md),
yüksek (i) iken tahvil alınmasını (Md) öngörmektedir.
 Keynes, para talebi yerine likidite tercihi kavramını
kullanmıştır.
Yrd.Doç.Dr. Mert URAL
6
Likidite Tercihi Teorisi (J.M. Keynes)
 Keynes’in para talebi (Md) ile ilgili olarak kabul ettiği üç
güdü şunlardır:
 İşlem (değişim) güdüsü
 Mt = f(y)+
 İhtiyat (gelecek) güdüsü  Mp = f(y)+
 Servet (spekülatif) güdüsü  MA = f(i)Md = Mt + Mp + M A
Aktif
Ankes
Atıl
Ankes
Md = f ( y, i)
Yrd.Doç.Dr. Mert URAL
7
Likidite Tercihi Teorisi (J.M. Keynes)
 İşlem ve İhtiyat güdüsüyle para talebi gelirin bir
fonksiyonu iken, spekülatif para talebi faiz oranı ile ters
yönlü bir ilişki içerisindedir.
 Yeterince düşük bir faiz oranında para talebinin faiz
esnekliği sonsuz olabilmektedir (Likidite Tuzağı).
 Keynes, para ve tahvilden oluşan basit bir portföyden
hareket eder. Bireyler finansal servetlerini ya tümüyle para
şeklinde ya da mübadele gereksinimi dışında tümüyle
tahvil şeklinde tutmaktadır.
Yrd.Doç.Dr. Mert URAL
8
Likidite Tercihi Teorisi (J.M. Keynes)
 Eğer i
 i beklentisi  Tahvil alınırsa sermaye
kaybı olur, tüm varlıklar Para olarak tutulur.
 Eğer i
 i beklentisi  Tahvil alınırsa sermaye
kazancı olur, tüm varlıklar Tahvil olarak tutulur.
 Yani;

i  Md  Tahvil Talebi  V

i  Md  Tahvil Talebi  V
Yrd.Doç.Dr. Mert URAL
9
Likidite Tercihi Teorisi (J.M. Keynes)
Keynes’in Mübadele Gereksinimi ve Spekülatif Para Talebi:
i
s noktasında, MA = 0 ‘dır. Faizler daha fazla
yükselmez diye herkes tahvil almıştır.
s
i0
i  Tahvil Fiyatları   MA
Eğer Y  LTE sağa kayar Md
i1
Md
M0
0
Mt
Yrd.Doç.Dr. Mert URAL
M1
Eğer Y  LTE sola kayar Md
Md
Likidite Tercihi Eğrisi
i
10
Likidite Tercihi Teorisi (J.M. Keynes)
Kişilerin Para Talebi Fonksiyonu
Tahvil ya da Para seçimini etkileyen Kritik Faiz Oranı’dır.
i
ic
0
i
 Likit servetin tümü Tahvil
 Likit servetin tümü Para
w
Reel Md
Birey A
Yrd.Doç.Dr. Mert URAL
ic
0
w
Reel Md
Birey B
11
Likidite Tercihi Teorisi (J.M. Keynes)
Toplum Açısından Para Talebi Fonksiyonu
Toplumda hem Tahvil hem de Para tutanlar vardır.
i
i0
Likidite Tuzağı
i1
Mde(i) = 
i2
0
M0 M1
M2
i2 – faizin düşeceği en alt düzey
Reel Md
 i  MA
 imin.  Ms  spekülatif ankes (MA) olarak emilir ve faiz üzerinde
etkisi olmaz.
Yrd.Doç.Dr. Mert URAL
12
Likidite Tercihi Teorisi (J.M. Keynes)
Keynes’e göre para arzındaki artışın etkileşim süreci:
(ki . I = Y)
IADYMt ve Mp
MsDBPBi
Md
MA
DB = Tahvil Talebi
AD = Toplam Talep
PB = Tahvil Fiyatı
Y = Nominal Gelir
İ = Faiz (Getiri) Oranı
ki = Gelir Çoğaltanı
I = Yatırımlar
Md = Para Talebi = Mt + Mp + MA
Yrd.Doç.Dr. Mert URAL
13
Portföy Dengesi Yaklaşımı
(Tobin-1961, Gurley ve Shaw-1960)
 Tahvil getirilerinde belirsizlik olması durumunda, kişilerin
aynı anda hem
savunulmaktadır.
para
hem
tahvil
tutabilecekleri
 Yaklaşımın en önemli katkısı, para talebi fonksiyonunda
risk faktörüne yer vermesidir. Kişiler riski azaltmak için
çeşitlendirilmiş bir portföy (optimal portföy) tutmaktadırlar.
 Portföy, finansal varlıklar (tahvil, bono, para) ve maddi
varlıklardan (hisse senedi) oluşmaktadır. Varlıkların risk
oranları farklı olduğundan aralarında ikâme sınırlıdır.
Finansal bir varlıktan çözülen para, yine finansal bir
varlığa gider.
Yrd.Doç.Dr. Mert URAL
14
Portföy Dengesi Yaklaşımı
(Tobin-1961, Gurley ve Shaw-1960)
 Varlık Talebi = f (Varlığın Getirisi/Faizi [+], Alternatif
Varlıkların Getirisi/Faizi [-])
Örneğin: Tahvil Arzı  Tahvil Fiyatı  i
Tahvil Talebi ve Diğer Yatırım Araçları Talebi
* Keynes’te, Ms  yalnızca  i ve I etkileniyordu.
 Portföy
oluştururken risklerin de dikkate alınması
Keynesçi nitelik taşımaktadır. Risk sübjektiftir yani risk
belirlemede psikolojik faktörler önemli yer tutar.
 Para ve/veya diğer likit değerleri tutmanın üst sınırını
servet oluşturmaktadır.
Yrd.Doç.Dr. Mert URAL
15
Portföy Dengesi Yaklaşımı
(Tobin-1961, Gurley ve Shaw-1960)
Yatırım araçlarının nisbi getirileri (fiyatları), bu değerlerin
nisbi arzlarına bağlıdır. Arz artışı getiriyi düşürür.
 Para talebi, “değer”in arzındaki artışa, getirisine (faiz)
ve risk faktörüne bağlıdır.
 Risk iki türlüdür : enflasyon ve vadeden önce çözülme.
 Günümüz finansal sistemleri, kişilere hiçbir risk
taşımayan çeşitli tasarruf araçları sunduklarından,
spekülasyon güdüsünün (atıl para talebinin) varlığını
açıklamak güçleşmektedir.
 Para arzının reel kesimi ne zaman etkileyeceği
belirsizlik arz etmektedir. Yani para miktarı ile harcamalar
arasında sistematik ilişki yoktur. Md ile V değişkendir.
Yrd.Doç.Dr. Mert URAL
16
Servet Uyumlaması Yaklaşımı
(Brunner, Meltzer-1960)
 Paranın rolü çok önemlidir.
 Portföy dengesi yaklaşımı ile arasındaki benzerlik:
Değerler arası seçimi vurgulamasıdır.
 Para talebi, alternatif varlıkların nispi getirisi (faizi) [-] ve
servetin [+] fonksiyonudur. Her iki unsurun da esnekliği
1’e yakındır.
Md = f (i , w)
Yrd.Doç.Dr. Mert URAL
i  Md ve
w  Md
17
Genel Değerlendirme
KEYNESYEN VE NEOKEYNESYENLER
MONETARİSTLER VE
NEO-KLASİKLER
Para dahil tüm değerlerin ikâmesi Para hariç tüm değerlerin ikâmesi
vardır.
vardır.
Keynes: Likit servet ya para ya
Varlıkların tercih edilebilirliği, nisbi
tahvil olarak tutulur. Tercihi faiz
fiyatlarıyla yani alternatif maliyetle
(getiri) belirler.
ilgilidir.
Tobin: Likit servet hem para hem
tahvil olarak tutulur. Tercihi risk ve
(faiz) getiri belirler.
Brunner, Meltzer: Likit servet hem
para hem tahvil olarak tutulur.
Tercihi faiz (getiri) belirler.
Yrd.Doç.Dr. Mert URAL
18
Genel Değerlendirme
KEYNESYEN VE NEOKEYNESYENLER
MONETARİSTLER VE
NEO-KLASİKLER
Para talebi, faiz oranı ile ters
yönde etkilenen istikrarlı bir
fonksiyondur.
Para talebi faize karşı
duyarsızdır. Mdie = 0
Paranın dolanım hızı
istikrarsızdır.
Paranın dolanım hızı istikrarlıdır.
MB açık piyasa işlemleri ile Ms
Devlet Tahvili fiyatı ve faiz
Kişiler ellerine geçen paranın bir
kısmını ankes olarak tutar, kalanı
özel sektör tahviline yatırır.
Özel Sektör Tahvil fiyatı ve faiz
MB açık piyasa işlemleri ile Ms
Para banka dışı kesimin eline
geçtiğinde, sermaye malı, menkul
kıymetler, dayanıklı ve dayanıksız
tüketim mallarına yatırırlar. Bu
malların fiyatları ve üretim
Yrd.Doç.Dr. Mert URAL
19
Genel Değerlendirme
KEYNESYEN VE NEOKEYNESYENLER
Devam…
İkâme, tüm birbiri yerine geçen
yatırım araçlarının getiri oranları
birbirine eşit oluncaya kadar
devam eder.
Böylece, para tutmanın alternatif
maliyeti ve Md
Sonuçta, daha düşük bir faiz
oranında Ms = Md
Yrd.Doç.Dr. Mert URAL
MONETARİSTLER VE
NEO-KLASİKLER
Devam…
Eğer eksik istihdam varsa, reel
gelir ve/veya fiyatlar
Tam istihdam varsa, fiyatlar
Sonuçta Y ve P  Md
Ms = Md
Uzun dönemde parasal
genişleme sadece fiyatları artırır.
20
Para Arzı Teorisi
Yrd.Doç.Dr. Mert URAL
21
Para Arzı Teorisi
 Para arzı teorisi, ekonomide para arzının oluşumunu
inceler, para arzının MB tarafından kontrol edilebilirliğini
sorgular ve para arzının kontrolü için uygun yöntemleri
inceler.
 Para Arzı kapsamı ile ilgili görüşler:
 Klasik Yaklaşım
 Chicago Yaklaşımı
 Gurley-Shaw Yaklaşımı
 Geniş Görüş
Yrd.Doç.Dr. Mert URAL
22
Para Arzı Teorisi
Klasik Yaklaşım:
 En eski ve en çok kullanılan yaklaşımdır.
 Paranın sadece ‘değişim aracı’ fonksiyonu üzerinde
durulur.
 Para kapsamına, ödeme aracı olarak genel kabul gören
değerler sokulur.
Yaklaşıma göre;
 çek sisteminin gelişmiş olduğu ülkelerde para arzı tanımına,
fiilen tedavüldeki para (C) ve çek mevduatı (vadesiz ticari ve
tasarruf mevduatı)
 çek sisteminin gelişmemiş olduğu ülkelerde ise sadece
tedavüldeki para girmektedir.
Yrd.Doç.Dr. Mert URAL
23
Para Arzı Teorisi
Chicago Yaklaşım:
 Para arzı tanımına, fiilen tedavüldeki para (C) ve vadesiz
mevduat (DD) yanında, farklı bir amaçla tutulan ticaret
bankalarındaki vadeli mevduat (TD) girmektedir.
Gurley-Shaw Yaklaşım:
 Para arzı tanımına, halkın alternatif likit değer (fiilen
tedavüldeki para (C), vadesiz mevduat (DD), vadeli mevduat
(TD) ve çeşitli menkul kıymetler) olarak kabul edebileceği tüm
değerler girmektedir.
 Önce bu değerler arasındaki ikâme derecesinin ölçülmesi,
ağırlıkların verilmesi ve para stokunun bu değerlerin ağırlıklı
toplamı olarak hesaplanması öngörülmektedir.
Yrd.Doç.Dr. Mert URAL
24
Para Arzı Teorisi
Krediyi İçeren Geniş Görüş:
 Bu yaklaşım ‘kredi’ ile parayı aynı anlamda görmekte ve
tanımı en geniş biçimde yapmaktadır.
 Bu görüşe göre para stoku (M), ticaret bankaları ve borç
para veren diğer bütün kurumların verdiği kredi toplamına eşit
alınmaktadır.
Temelde tüm yaklaşımlar ‘değişim aracı’ niteliğini taşıyan
değerleri para arzı tanımına sokmaktadır. Paranın ‘değer
birikim aracı’ niteliğinin de vurgulandığı durumlarda ise ‘para
benzeri’ likit değerlerin de tanıma sokulması gerekmektedir.
Bu yolla elde edilen para stoku (M), “geniş tanım”ı
vermektedir.
Yrd.Doç.Dr. Mert URAL
25
Para Arzı Teorisi
 Çeşitli parasal değerler arasındaki ikâme derecesini
ölçmek için genelde ‘çapraz esneklik (Ex)’ kavramı
kullanılmaktadır.
A değerinden tutulan miktardaki yüzde artış
Ex =
B değerinin getirisindeki yüzde artış
Bu ölçüt gerçeği yansıtmayabilir. Çünkü:
 A’nın miktarındaki yüzde değişmenin tümü B’nin
getirisindeki yüzde artışa bağlanmıştır. A’nın getirisindeki
değişmenin miktar etkisi dikkate alınmamıştır.
Yrd.Doç.Dr. Mert URAL
26
Para Arzı Teorisi
 Dolayısıyla ‘ikâme esnekliği (ES)’ daha anlamlı olacaktır.
Örneğin, vadeli (TD) ve vadesiz (DD) mevduat arasındaki
ikâme esnekliği formülü aşağıdaki gibi yazılabilir:
 Δ(TD/DD)   Δ(iDD /i TD ) 

 / 
ES  
 (TD/DD)   (iDD /i TD ) 
‘i’ faiz oranını ifade etmektedir.
‘-’ katsayı elde edilmesi, iki mevduat arasında “ikâme”nin
sözkonusu olduğunu gösterir.
Yrd.Doç.Dr. Mert URAL
27
Para Arzı Teorisi
Para Arzı Hesaplama Yöntemleri:
 Kullanım Esasına Göre; MB ve Mevduat Bankalarının
yükümlülükleri (pasifleri) açısından yapılmış tanımları
kapsar. Geniş para tanımı olan M2’ye ulaşılır.
 Kaynak Esasına Göre; MB ve Mevduat Bankalarının
varlıkları (aktifleri) açısından yapılmış tanımları kapsar. Net
değerler, aktifteki kalemlerden aynı isim altında pasifte yer
alan kalemler düşülmek suretiyle elde edilir. Bu tanıma
göre :
Para Arzı = Net Dış Varlıklar + Net Yurtiçi Krediler
Net Dış Varlıklar = Dış Varlıklar – Dış Yükümlülükler
Yrd.Doç.Dr. Mert URAL
28
Arz Edilen Para Tanımları

Rezerv Para = Emisyon + Bankalar Mevduatı + Fon Hesapları
+ Banka Dışı Kesim Mevduatı

Parasal Taban = Emisyon + Bankalar Mevduatı + Fon Hesapları
+ Banka Dışı Kesim Mevduatı + Açık Piyasa İşlemleri

Merkez Bankası Parası = Emisyon + Bankalar Mevduatı + Fon
Hesapları + Banka Dışı Kesim Mevduatı + Açık Piyasa İşlemleri
+ Kamu Mevduatı
Yrd.Doç.Dr. Mert URAL
29
TCMB Analitik Bilanço (İş Günü)
Milyar TL
2000
2001
2002
2003
2004
A.VARLIKLAR
15.383.107
42.333.655
64.676.505
74.229.158
75.548.855
A.1-DIS VARLIKLAR
17.162.973
30.369.591
41.698.601
50.410.221
52.800.408
A.2-IC VARLIKLAR
-1.779.866
11.964.065
22.977.904
23.818.937
22.748.447
P.YUKUMLULUKLER
15.383.107
42.333.655
64.676.505
74.229.158
75.548.855
P.1-TOPLAM DOVIZ YUKUMLULUKLERI
12.677.202
36.879.202
47.243.586
50.462.255
49.179.503
P.1-a-Dış Yükümlülükler
7.587.490
25.706.805
32.472.756
36.099.050
33.260.371
P.1-b-İç Yükümlülükler
5.089.712
11.172.397
14.770.830
14.363.205
15.919.132
P.2-MERKEZ BANKASI PARASI
2.705.905
5.454.453
17.432.919
23.766.904
26.369.352
P.2-A-REZERV PARA
4.658.028
6.508.334
9.576.584
13.397.156
18.147.173
P.2-Aa-Emisyon
2.754.966
4.224.034
6.428.003
9.360.839
12.793.670
P.2-Ab-Bankalar Mevduatı
1.789.810
2.103.565
2.978.954
3.941.951
5.268.637
P.2-B-DIGER MERKEZ BANKASI PARASI
-1.952.122
-1.053.881
7.856.335
10.369.748
8.222.178
P.2-Ba-Açık Piyasa İşlemleri
-2.403.540
-2.054.481
6.841.904
8.805.125
6.503.091
451.418
1.000.600
1.014.431
1.564.623
1.719.088
P.2-Bb-Kamunun TL Mevduatı
Yrd.Doç.Dr. Mert URAL
30
Para Arzı Teorisi
 Para arzı teorisi; devletin haricinde, para arzı üzerinde
etkili olduğu kabul edilen dört grubun piyasadaki
davranışlarının sistematize edilip değerlendirilmesi olarak
tanımlanabilir. Bu gruplar;
 Merkez Bankası
 Ticari Bankalar
 Mudiler (Mevduat Sahipleri)
 Bankaların Kredi Müşterileri
Banka Dışı Kesim
 Para arzı teorisi, para arzının oluşumunu ve MB
tarafından kontrol edilebilirliğini sorgular.
Yrd.Doç.Dr. Mert URAL
31
Para Arzı Teorisi
 Parasal büyüklüklerin düzeyinde bir değişikliğin ortaya
çıkması ile birlikte parasal etkilerden söz edilir. Parasal
etkilerin kaynağı, MB politikaları veya piyasalar olabilir.
 Parasal etkinin kaynağı MB ise, para arzının dışsallığı
(egzojen) sözkonusudur. (Paracılar)
 Parasal etkinin kaynağı piyasalar ise, para arzının
içselliği (endojen) sözkonusudur. (Keynesyen)
Para arzının içselliği ve dışsallığı ayrımını Mekanik
Çarpan (Banka Çarpanı) Modeli ile ortaya koyabiliriz:
Yrd.Doç.Dr. Mert URAL
32
Para Arzı Teorisi
Parasal taban çoğaltanı, kendisinin birkaç katı
kadar para yaratma gücüne sahiptir.
Ms = mm.H
Ms = Ekonomideki para
H = Parasal taban
mm= Parasal taban çoğaltanı
Yrd.Doç.Dr. Mert URAL
33
Para Arzı Teorisi
 Parasal taban çoğaltanı (mm); para arzının (Ms), parasal
tabanın (H) kaç katı büyüklüğünde olacağını belirleyen
katsayıdır.
Ms
mm =
H
Yrd.Doç.Dr. Mert URAL
34
Para Arzı Teorisi
Ms = CU + DD
Ms = cu.DD + DD
DD
Ms = (1 + cu).DD
1
Ms = (1 + cu) .
.H
rd + rt.td + er + cu
(1 + cu)
Ms =
.H
rd + rt.td + er + cu
Yrd.Doç.Dr. Mert URAL
mm-Parasal taban çoğaltanı
35
Para Arzı Teorisi
 Temelde para çoğaltanını etkileyecek reeskont ve kanuni
karşılık politikaları, parasal taban üzerinde de etkiler
doğurabilecektir.
 MB, reeskont oranını   MB’den borçlanmanın çekiciliği 
Böylece, bankaların borçlanma yoluyla sağlayabilecekleri
rezervler ve dolayısıyla parasal taban 
 Kanuni karşılık oranlarının (rd ve rt) değiştirilmesinin,
banka rezervleri ve parasal taban üzerindeki etkisi
belirsizdir. Bu oranlar yükseldiğinde toplam banka rezervleri
artabileceği gibi, bankaların aşırı rezervlerini azaltma
girişimleriyle toplam rezervler ve dolayısıyla parasal taban
sabit kalabilir.
Yrd.Doç.Dr. Mert URAL
36
Para Arzı Teorisi
 Parasal taban çoğaltanında yer alan rd ve rt doğrudan
para otoritelerinin elinde bulunan araçlar niteliğindedir.
rd  ve rt   mm 
 Eğer reeskont oranı   er   mm 
 Çünkü reeskont oranı   borçlanma maliyeti  için
bankaların er   mm 
 Ancak, eğer (piyasa faiz oranı) i   (tahvil talebi  için) er 
 mm 
Vadeli / Vadesiz Mevduat oranı (td) de parasal taban
çoğaltanını (mm) etkiler.
 td   mm 
 Eğer i   td  ( çünkü tahvil talebi  dolayısıyla TD  ;
[td=TD/DD])  mm 
Yrd.Doç.Dr. Mert URAL
37
Para
Arzı
Teorisi
 Vadeli mevduatların para arzı üzerindeki etkisi vadesiz
mevduatlardan daha fazladır. Çünkü;
 Vadesiz mevduatların zorunlu karşılıkları daha düşüktür.
 Vadeli hesaplar bankalar açısından daha istikrarlı bir kaynak
olduğundan, bankalar ihtiyari (aşırı, isteğe bağlı) rezervlerini
azaltırlar. Bu rezervlerinin daha büyük bir kısmını plase
edebilirler.
 Sonuç olarak;

i   (er, td)   mm   Ms 

i   (er, td)   mm   Ms 
Yrd.Doç.Dr. Mert URAL
38
Para Arzı Teorisi
SONUÇ
 Para otoriteleri, parasal taban (H) ve parasal taban
çoğaltanı (mm) üzerinde tam bir kontrole sahip değildir.
 Özellikle faiz oranlarındaki (i) değişmeler, parasal taban
çoğaltanında (mm), para otoritelerinin tam olarak kontrol
edemeyecekleri değişimlere yol açabilir.
 Para arzı faiz oranının aynı yönlü fonksiyonudur.
[Keynes]
Ms = f (i)+
i   (er, td)   mm   Ms 
 Yani, para arzı endojendir, içsel olarak belirlenir.
 cu ve er değişkendir. Yani faizden etkilenirler. Kendileri de
para arzını etkilerler. Bu yüzden, aktif bir faiz politikası
izlenmelidir.
Yrd.Doç.Dr. Mert URAL
39
SONUÇ
Para Arzı Teorisi
 Paracılar, cu ve er ‘deki değişmelerin genelde büyük
oynamalar göstermediği, ayrıca sözkonusu değişmelerin
öngörülebilir ve ölçülebilir nitelikte olduğunu savunur. Yani,
çarpan istikrarlı ve öngörülebilir bir büyüklüktür.
 Ms  otoritelerin kontrolündedir. (egzojen)
 Md  piyasalar belirler. (endojen)
 Ms  para arzının egzojen olması; Merkez Bankası’nın
para arzını piyasadaki gelişmelerden bağımsız olarak
belirleyebilmesidir. Dolayısıyla, para arzı faiz oranından da
bağımsızdır.
Yrd.Doç.Dr. Mert URAL
40
Para Arzı Teorisi
Dolayısıyla, cu ve er ‘nin faiz oranındaki değişime
duyarlılığı parasal taban çarpanını (mm) değiştirip para
arzını (Ms) da değiştirecektir. Duyarlılık arttıkça Ms yatık
hale gelir.
i
Egzojen
Ms
Endojen
Ms = f(i)+
i   (er, td)   mm   Ms
0
Yrd.Doç.Dr. Mert URAL
Ms
41