İKTİSAT FAKÜLTESİ Para Teorisi ve Politikası Doç.Dr.Murat Birdal BÖLÜM:1 1 2 Para Teorisi ve Politikası Para, Banka ve Finansal Piyasaları Neden Öğrenmeliyiz? Neden Finansal Piyasaları Öğrenmeliyiz? 1. Fonları etkin kullanma olanağı bulunmayan tasarruf sahiplerinden yatırımcılara yönlendirerek ekonominin daha etkin işlemesini sağlar. 2. Kişisel serveti, işletmelerin ve tüketicilerin davranışlarını ve genel ekonomik performansı doğrudan etkiler. 4 Bankalar ve Finansal Kurumlar 1. Finansal Aracılık Tasarruf sahibi→ Yatırımcı 2. Bankalar ve Para Arzı Bankalar dolaşımdaki para hacmini belirlemede kritik rol oynar. 3. Finansal Yenilikler: Para arzını arttırma, risk yönetimi Para ve Para Politikası İş çevrimleri, enflasyon ve faiz hadleri üzerinde etkilidir. 5 Tahvil Piyasası • Devletlerin ve şirketlerin faaliyetlerini finanse etmek için borçlanmalarına olanak sağlar. • Faiz→Borçlanmanın Maliyeti. • Piyasada tek bir faiz oranı yoktur. Uzun vadeli devlet tahvilleri, 3 aylık hazine bonoları (daha volatil), şirket tahvilleri . Risk kategorisi önemli. 6 Hisse Senedi Piyasası • Şirketlerde sahip olunan mülkiyet payı. • Aşırı derece değişkendir. 7 Döviz Piyasası • Döviz kurundaki dalgalanmalar tüketicilerin, yatırımcıların (kredi), işletmelerin (ithalatçı – ihracatçı sektörler) tercihleri üzerinde belirleyicidir. 8 Para ve İş Çevrimleri • Paranın toplam üretime etkisi. • Taralı alanlar resesyon dönemleri: Her resesyon dönemi öncesinde para arzı düşmektedir. • Not: Para arzındaki her düşüş resesyona neden olmamaktadır. 9 Para ve Fiyat Seviyesi • Friedman: “Enflasyon her yerde parasal bir olgudur”. 10 Parasal Genişleme ve Enflasyon • Yüksek enflasyon oranına sahip ülkeler aynı zamanda yüksek para arzı artış oranına da sahiptirler. 11 Parasal Genişleme ve Faiz Oranları • Faiz oranları tüketim ve yatırım kararları üzerinde etkilidir. • Ampirik bulgular: Para arzındaki genişleme ile faiz oranı arasındaki ilişki her zaman aynı yönlü değil.(Nedenleri 5. Bölümde tartışılacak) 12 Bütçe Açıkları ve Para Politikası • Devletler bütçe açıklarını borçlanma yoluyla finanse eder. • Bütçe açıkları- yüksek faiz oranları, hızlı parasal genişleme, yüksek enflasyon. 13 •EKONOMİDE GÜNCEL GÖSTERGELER 14 Fed Funds Rate 15 Euro/Dolar 16 Euro/Dolar 17 Dolar/TL 18 Dow Jones Industrial Average 19 S&P 500 20 NASDAQ Composite 21 BIST100 (2004 -2014) 22 IMKB 100 (Aralık 2012-Ocak 2014) Teknik Analiz 23 TÜRKİYE GSYH 24 Cari Açık/GSYH 25 Tahvil 10 Y 26 İŞSİZLİK ORANI 16 14 12 10 İşsizlik Oranı 8 6 4 2 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 27