ULUSLARARASI FİNANS Açık Ekonomi Açık ekonomi hem mal hizmet akımlarını hem de sermaye akımlarını kapsar. • Dış ticaret Akımları: Dış ülkelere mal ve hizmet satılması ve alınması • Sermaye Akımları: Dış ülkelere varlık satılması ve alınması Dış Ödemeler Dengesi • Bir ülkenin dış dünya ile olan ekonomik ilişkilerin parasal kaydı. • 4 ana başlık 1. 2. 3. 4. Cari işlemler Hesabı Sermaye ve Finans hesapları Rezerv hareketleri Net hata ve noksan Toplam=0 Cari işlemler • Mal ihracatı, mal ithalatı • hizmet ihracat, hizmet ithalatı • Yatırım gelirleri : doğrudan ve hisse senedi, bono .. yatırımından elde edilen • Dış ticaret Dengesi=İhracat- İthalat • + ise ticaret fazlası, - ise ticaret açığı • Gelen para +, çıkan _ kaydedilir • Cari işlemler açığı, çıkan para fazla ise Döviz Kuru • Nominal Döviz kuru (fiilen varolan 1$= 3,8 TL) • Reel döviz kuru (enflasyondan arındırılmış) • Satın alma gücü paritesi döviz kuru (nisbi fiyat farklılıklarından arındırılmış • Çapraz kur: yabancı paranın diğer yabancı para cinsinden değeri Ör: 1euro=1,3 $ • Devalüasyon: Döviz devlet kontrolünde iken, yerli paranın değer kaybetmesi. • Revalüasyon: Döviz devlet kontrolünde iken, yerli paranın değer kazanması. Döviz Piyasası ve Döviz Kurunun Belirlenmesi Döviz Talebi • Döviz kuru ile talep edilecek döviz miktarı arasındaki (negatif) ilişki • Ne kadar çok ithalat, o kadar çok döviz talebi • Tasarruf için döviz almak, talebi arttırır • Döviz ucuzlarsa→ ithalat ↑ Döviz Arzı • • • • • • • • • • Mal ve hizmet ihracatı Döviz Tasarruflarını bozduranlar IMF kredileri sıcak para :Yabancı ülkelerden gelen sermaye Türkiye’de yüksek reel faiz → yabancı yatırımlar↑ (sıcak para) Sıcak para →döviz arzı↑→döviz kuru (fiyatı) ↓ Kriz beklentisi→TL satıp, döviz alırlar→döviz kuru (fiyatı) ↑ 2001 yılında kriz ve döviz fiyatında artış beklentisi ile sıcak para Turkiye’yi terkeder →döviz fiyatı artar İhracat, sanayileşme zora girer. Döviz ↑→ihraç malın fiyatı düşer →ihracat↑ Döviz talebinde değişmeler: – Milli gelirin artması→döviz talebi ↑ – Bir ülkede enflasyonun bulunması→ithal ürün talebi ↑→döviz talebi ↑ – Devletin dış borç ödemeleri→MB döviz satın alırsa →döviz talebi ↑ – Döviz kuru ile ilgili beklentiler (spekülatif talep): • Döviz artacak →döviz talebi ↑ – Amerika merkez bankasının (FED) faiz oranlarını değiştirmesi Döviz arzında değişmeler 1. İhracat yapılan ülkelerin milli gelirinde artış→ döviz arzı↑ 2. Göreli enflasyon oranı Bir ülkede enflasyon↑ürünler pahalı→ ihracat↓→döviz arzı↓ 3. Dış borçlanma→ döviz arzı ↑ 4. Göreli faiz oranı↑→sıcak para↑→döviz arzı↑ 5. Döviz kuru ile ilgili beklentiler Döviz spekülasyoncuları dövizde artış→ döviz arzı↓ Döviz Kurunda Değişmeler • Döviz talebi ve döviz arzındaki değişmeler döviz kurunda değişmelere neden olur. • 1950’lerden beri Türkiye‘de döviz devamlı artmıştır. • Sebep: enflasyon • Türkiye’deki enflasyon, ticaret yaptığı ülkelerdekinden daha fazla→döviz talebi↑ Döviz Kurunda Değişmeler Reel Döviz Kuru • • • • • • 𝑃∗ ε=e. 𝑃 ε: reel döviz kuru e: nominal döviz kuru 𝑃∗ : Yurtdışı fiyat düzeyi 𝑃 : Yurtiçi fiyat düzeyi Örn: 2000 yılında 1$=623.685 TL, 2001 yılı 1$=1.222.921TL 𝑃∗ =103.6 • P= 154.4 • ε= 1.222.921 103.6 154.4 = 820.561 𝑇𝐿 İthalat , İhracat ve reel döviz kuru • Yüksek reel kur →ihracat ↑ ithalat↓→Net ihracat ↑→cari açık ↓→dış borç ↓ • Almanya ve Japonya yüksek döviz kuru ile büyümüş, malları uluslararası piyasalarda ucuz kalmış ihracat, üretim↑ →istihdam↑→yabancı işçilere ihtiyaç • 1960 Türk işçiler bando ile karşılanmış. • 2004 döviz kuru ↓→ithalat ↑→ödemeler dengesi açık, dış borç batağı → üretim gelir↓ • Sonuç: uygun politika →yüksek döviz kuru