kapak sayfası İÇİNDEKİLER 3. ÜNİTE FONKSİYONLARDA İŞLEMLER VE UYGULAMALARI Fonksiyonların Simetrileri ve Cebirsel Özellikleri........................................................................................... 3 – 4 Tek ve Çift Fonksiyonlar.............................................................................................................................. 3 – 4 Fonksiyonlarda İşlemler............................................................................................................................. 6 Konu Testleri 1 - 2....................................................................................................................................... 7 – 11 İki Fonksiyonun Bileşkesi ve Bir Fonksiyonun Tersi........................................................................................ 12 Bileşke İşlemi.............................................................................................................................................. 12 Konu Testleri 3 - 4 - 5.................................................................................................................................. 14 – 18 Bir Fonksiyonun Tersi................................................................................................................................. 19 Konu Testleri 6 - 7 - 8.................................................................................................................................. 22 – 27 Fonksiyonlarla İlgili Uygulamalar.................................................................................................................. 28 Fonksiyonun Ortalama Değişim Hızı.......................................................................................................... 29 Konu Testleri 9 - 10..................................................................................................................................... 30 – 33 4. ÜNİTE ANALİTİK GEOMETRİ Doğrunun Analitik İncelenmesi...................................................................................................................... 34 – 35 Dik Koordinat Sistemi................................................................................................................................. 35 – 36 Bir Doğru Parçasını Verilen Oranda İçten veya Dıştan Bölen Nokta........................................................... 37 Doğru Denklemi ve İki Doğrunun Birbirine Göre Durumları....................................................................... 41 – 49 Özel Doğru Denklemleri............................................................................................................................. 50 – 51 Konu Testleri 1 - 2 - 3.................................................................................................................................. 52 – 57 Doğruların Birbirine Göre Durumları......................................................................................................... 58 Bir Noktanın Doğruya Olan Uzaklığı.......................................................................................................... 60 – 61 Konu Testleri 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9................................................................................................................... 62 – 72 Yayımlayan: Sebit Eğitim ve Bilgi Teknolojileri AŞ Basým Yeri: Ceren Matbaacılık AŞ. Üniversiteler Mah. İhsan Doğramacı Bulv. Basým Tarihi: Haziran / 2016 No:15 06800 ODTÜ Teknokent Ankara / TÜRKİYE Sertifika No: 33674 Tel: 0312 292 62 62 www.sebit.com.tr ISBN Numarası: 978-605-9739-73-3 [email protected] Bu kitabın her hakkı saklıdır. Kısmen ve kaynak gösterilerek de olsa kesinlikle hiçbir alıntı yapılamaz. Metin, biçim, sorular, yayımlayan şirketin izni olmaksızın elektronik, mekanik, fotokopi ya da herhangi bir sistemle çoğaltılamaz, dağıtılamaz ve yayımlanamaz. FONKSİYONLARDA İŞLEMLER VE UYGULAMALARI 1 Ünite-3 Kazanımlar 10.3.1. Fonksiyonların Simetrileri ve Cebirsel Özellikleri 10.3.1.1. Bir fonksiyonun grafiğinden, simetri dönüşümleri yardımı ile yeni fonksiyon grafikleri çizer. 10.3.1.2. Gerçek sayılar kümesinde tanımlı f ve g fonksiyonlarını kullaranak f + g, f f – g, f . g ve fonksiyonlarını elde g eder. 10.3.2. İki Fonksiyonun Bileşkesi ve Bir Fonksiyonun Tersi 10.3.2.1. Fonksiyonlarda bileşke işlemini açıklar. 10.3.2.2. Bir fonksiyonun bileşke işlemine göre tersinin olması için gerekli ve yeterli şartları belirleyerek, verilen bir fonksiyonun tersini bulur. 10.3.3. Fonksiyonlarla İlgili Uygulamalar 10.3.3.1. İki miktar (nicelik) arasındaki ilişkiyi fonksiyon kavramıyla açıklar; problem çözümünde fonksiyonun grafik ve tablo temsilini kullanır. Raunt 3 FONKSİYONLARDA İŞLEMLER VE UYGULAMALARI FONKSİYONLARDA İŞLEMLER VE UYGULAMALARI Fonksiyonların Simetrileri ve Cebirsel Özellikleri Tek ve Çift Fonksiyonlar Tanım: f : R → R fonksiyonunda, ∀x ∈ R için f(–x) = f(x) ise, f fonksiyonuna çift fonksiyon denir. ∀x ∈ R için f(–x) = –f(x) ise, f fonksiyonuna tek fonksiyon denir. Örnek 1 f(x) = (m – 3)x3 + 2x2 – (2n + 8)x + m.n Çözüm 1 fonksiyonu çift fonksiyon olduğuna göre, f(1) değeri f(x), çift fonksiyon olduğuna göre, m – 3 = 0, 2n + 8 = 0 olmalı kaçtır? m = 3, n = –4 O halde, f(x) = 2x2 – 12 f(1) = 2 – 12 = –10 bulunur. Örnek 2 f(x) tek fonksiyon olmak üzere, f(x) = 4.f(–x) + x3 + x olduğuna göre, f(2) değeri kaçtır? Çözüm 2 f(x), tek fonksiyon olduğundan, f(–x) = –f(x) dir. f(x) = –4.f(x) + x3 + x 5.f(x) = x3 + x 5.f(2) = 23 + 2 5.f(2) = 10 f(2) = 2 bulunur. Örnek 3 Çözüm 3 f : [–2, 2] → R olmak üzere, f(x) = x2 fonksiyonunun tek f(–x) = (–x)2 = x2 ya da çift fonksiyon olmasını inceleyip x in –2, –1, 0, f(–x) = f(x) olduğundan, çift fonksiyondur. 1, 2 tamsayı değerlerini referans alarak fonksiyonun x = –2 ise f(–2) = 4 y grafiğini çiziniz. x = –1 ise f(–1) = 1 4 x = 0 ise f(0) = 0 1 x = 1 ise f(1) = 1 x = 2 ise f(2) = 4 4 Raunt f(x) = x2 –2 –1 O 1 2 x Matematik-10 Ünite-3 HATIRLATMA Koordinat sisteminde çift fonksiyon grafikleri dikey eksene göre simetriktir. Örnek 4 Çözüm 3 f : [–2, 2] → R olmak üzere, f(x) = x fonksiyonunun tek ya da çift fonksiyon olmasını inceleyip x in –2, –1, 0, 1, 2 tamsayı değerlerini referans alarak fonksiyonun grafiğini çiziniz. 4 3 f(–x) = (–x) = –x3 f(–x) = –f(x) olduğundan, tek fonksiyondur. y x = –2 ise f(–2) = –8 x = –1 ise f(–1) = –1 x = 0 ise f(0) = 0 x = 1 ise f(1) = 1 x = 2 ise f(2) = 8 f(x) = x3 8 1 –2 –1 O 1 2 x –1 –8 HATIRLATMA Koordinat sisteminde tek fonksiyon grafikleri orijine göre simetriktir. Örnek 5 Çözüm f(x) = 2x + 1 fonksiyonu için, x a. f(x) fonksiyonunun grafiğini çiziniz. 5 –2 –1 0 1 2 f(x) y 10 b. y = f(x) + 2 fonksiyonunun grafiğini çiziniz. c. y = f(x – 2) fonksiyonunun grafiğini çiziniz. d. y = 2.f(x) fonksiyonunun grafiğini çiziniz. –10 O 10 x e. y = f(3x) fonksiyonunun grafiğini çiziniz. f. y = –f(x) fonksiyonunun grafiğini çiziniz. g. y = f(–x) fonksiyonunun grafiğini çiziniz. –10 Raunt 5 FONKSİYONLARDA İŞLEMLER VE UYGULAMALARI Fonksiyonlarda İşlemler Tanım: f : A → R, g : C → R iki fonksiyon ve A ∩ C ≠ ∅ olsun. (f + g) : A ∩ C → R, (f + g) (x) = f(x) + g(x) (Toplam fonksiyonu) (f – g) : A ∩ C → R, (f – g) (x) = f(x) – g(x) (Fark fonksiyonu) (f . g) : A ∩ C → R, (f . g) (x) = f(x) . g(x) (f / g) : A ∩ C → R, (f / g) (x) = f (x) g (x) (Çarpım fonksiyonu) (Bölüm fonksiyonu) (g(x) ≠ 0) k ∈ R olmak üzere (k. f) (x) = k. f(x) Örnek 6 Çözüm f(x) = 2x – 1 ve g(x) = x + 3 fonksiyonu veriliyor. f Buna göre, (f + g) (x), (2f – 3g) (x), (f.g) (x) ve f p (x) g fonksiyonları nelerdir? (f + g)(x) = f(x) + g(x) = 2x – 1 + x + 3 = 3x + 2 (2f – 3g)(x) = 2.f(x) – 3.g(x) = 2(2x – 1) – 3(x + 3) = x – 11 (f.g)(x) = f(x).g(x) = (2x – 1).(x + 3) = 2x2 + 5x – 3 f Örnek 7 fonksiyonları veriliyor. Buna göre, (f + g)(x), (f.g) (x) ve f nelerdir? 6 Raunt f f (x) 2x − 1 bulunur. = p (x) = g g (x) x+3 Çözüm f : {(–1, 0), (0, 2), (1, 3), (2,4)} g : {(–1, 2), (1, 4), (2, –3), (3, 4)} 2f p (x) fonksiyonları g 6 7 f ve g nin tanım kümeleri aynı olmalıdır. A = {–1, 1, 2} (f + g)(–1) = f(–1) + g(–1) = 0 + 2 = 2 (f + g)(1) = f(–1) + g(1) = 3 + 4 = 7 (f + g)(2) = f(2) + g(2) = 4 + (–3) = 1 (f.g)(–1) = f(–1) . g(–1) = 0.2 = 0 (f.g)(1) = f(1) . g(1) = 3.4 = 12 (f.g)(2) = f(2) . g(2) = 4.(–3) = –12 f 2f 2.f (− 1) 2.0 = =0 p (− 1) = 2 g g (− 1) f 2f 2.f (1) 2.3 3 = = p (1) = 4 2 g g (1) f 2f 2.f (2) 2.4 8 bulunur. = =− p (2) = 3 g g (2) −3 Sınav Kodu: M101015 Matematik-10 Ünite-3 1 Konu Testi 1. f(x) = x2 – x 5. f(x) = x2 – 6x + 1 fonksiyonu veriliyor. g(x) = x + 3 ğuna göre, h(4) kaçtır? fonksiyonları veriliyor. Buna göre, (f – 2g) (x) fonksiyonun eşiti nedir? A) 3 A) x2 – 3x – 6 B) x2 – 3x + 6 D) x2 + x – 6 2. f(x) = x3 – 3x2 + 3x– 1 g(x) = x2 – 2x + 1 A) x + 1 C) 6 D) 8 E) 10 E) x2 + x + 6 B) x – 1 D) x – 2 B) 4 C) x2 – 6 fonksiyonları veriliyor. f (x) bölümünün eşiti nedir? Buna göre, g (x) h(x) = f(x + k) fonksiyonu çift fonksiyon oldu- C) x + 2 E) –x – 1 6. f fonksiyonunun grafiği orijine göre simetriktir. f(x) = (k + 4)x3 – kx2 + f(–x) olduğuna göre, f(–1) kaçtır? A) –2 B) –1 C) 0 D) 1 E) 2 x−3 2x + 5 fonksiyonları için ve g (x) = 4 3 (3g – 4f) (–1) değeri kaçtır? 3. f (x) = A) 9 B) 8 C) 7 D) 3 E) 1 4. f : R → R olarak tanımlı f fonksiyonu orijine göre simetrik bir fonksiyondur. 7. f(x) = 2.(m + 2)x6 – (m – 1)x3 + (n – 2)x2 + 4x f(x) = (m – 2)x4 + 2mx3 + 3x + f(–x) olduğuna göre, f(2) nin değeri kaçtır? A) 19 B) 18 C) 17 D) 14 E) 12 fonksiyonunun tek fonksiyon olabilmesi için m + n toplamı kaç olmalıdır? A) –2 B) –1 C) 0 D) 1 E) 2 Raunt 7 FONKSİYONLARDA İŞLEMLER VE UYGULAMALARI 8. f(x) = x + 2 fonksiyonu veriliyor. 10. y y = f(x) Buna göre, f(x – 3) fonksiyonun grafiğini aşağıdakilerden hangisidir? y A) y B) 2 x O –2 x O –1 –2 –2 C) y O 2 x x 4 O –3 y D) –1 y E) 1 O x O Yukarıda y = f(x) fonksiyonunun grafiği çizilmiştir. Yukarıdaki verilere göre, y = f(x + 3) fonksiyonunun grafiği aşağıdakilerden hangisidir? x 1 –1 A) y O x 6 y C) y –2 x O O –2 Yukarıda y = f(x) fonksiyonunun grafiği çizilmiştir. Yukarıdaki verilere göre, y = –f(x) fonksiyonunun grafiği aşağıdakilerden hangisidir? B) y 2 C) 2 1 x –1 –1 –2 2 x –2 –2 D) y E) 2 –2 Raunt y 2 2 8 y 2 1 O x 1 O 1 y 1 –5 E) y –1 x –1 1 –2 x x x y y = f(x) 2 A) O 1 –5 D) 4 9. y B) 7 x x Sınav Kodu: M101016 Matematik-10 Ünite-3 2 Konu Testi 1. f(x) = x2 – 2x 4. g(x) = x3 + 5x fonksiyonları veriliyor. Buna göre, (f + 2g)(1) değeri kaçtır? fonksiyonu tek fonksiyon olduğuna göre, f(k) değeri kaçtır? A) 10 A) 8 B) 9 C) 10 D) 11 B) 12 C) 14 2. f(x) = x2 + 2, g(x) = 4x + 3 fonksiyonları veriliyor. f(x) = x4 + (m – n + 3)x3 + (m + 2)x fonksiyonunun çift fonksiyon olması için n kaç olmalıdır? A) –2 B) –1 C) 0 D) 1 E) 3 6. Aşağıdakilerden hangisi R → R ye tanımlı bir çift fonksiyondur? A) f(x) = x2 – 2x + 2 C) f(x) = x + 3 E) f(x) = x5 + x3 3. f(x) = x4 + 4x3 + 6x2 + 4x + 1 g(x) = x2 + 2x + 1 E) 18 Buna göre, f(x) . g(x) fonksiyonu aşağıdakilerden hangisidir? A) 2x3 + 3x2 + 4x + 6 B) 4x3 + 3x2 + 8x + 6 3 2 C) x – 2x + 4x – 6 D) 4x3 + x2 + 8x + 6 3 E) 4x – 2x2 + 5x + 6 D) 16 E) 12 5. f(x) = x3 + kx + 4k – 8 fonksiyonları veriliyor. f (x) Buna göre, oranı aşağıdakilerden hangig (x) sidir? A) x2 – 3 B) x2 + 3 C) x2 – 1 D) x2 + 1 E) (x + 1)2 B) f(x) = x6 + 2x4 D) f(x) = 2x 7. Aşağıdaki fonksiyonlardan kaç tanesi orijine göre simetriktir? I.f(x) = x3 + 2x2 II.g(x) = x4 + 6x2 + 4 III.h(x) = x3 + 5x IV.T(x) = 2x5 – 3x3 V.K(x) = x3 + 4 A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 Raunt 9 FONKSİYONLARDA İŞLEMLER VE UYGULAMALARI 11. f(x) = 2x + 4 fonksiyonu veriliyor. 8. f(x) bir çift fonksiyondur. 2 olduğuna göre, f(2) + f(–2) toplamı kaçtır? Buna göre, f(–x) fonksiyonunun grafiği aşağıdakilerden hangisidir? A) 9 A) 6.f(x) – 4.f(–x) – 10 = 20x B) 18 C) 36 D) 45 E) 90 y y B) 4 –2 O x 2 O 9. f(x) fonksiyonu bir çift fonksiyon ve f(x) = (a + 1)x4 – (b – 3)x3 + ax – 2ab A) 4 B) 8 C) 16 D) 32 2 Yanda y = f(x) fonksiyonunun grafiği verilmiştir. y f(x) 10. Aşağıdaki grafiklerden hangileri tek fonksiyon grafiğidir? y x O –4 E) 64 12. y y x –4 olduğuna göre, f(2) kaçtır? –4 E) 2 x O x –2 O y D) y C) 4 –2 x O y = g(x) y = f(x) x O O I x II y Yukarıdaki verilere göre, g(x) = –f(–x) fonksiyonunun grafiği aşağıdakilerden hangisi olabilir? A) y y B) y C) y = h(x) 2 O x III D) –2 A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) II E) I, II ve III 10 Raunt x y 2 x –2 E) y x 2 x x Matematik-10 Ünite-3 13. Yanda y = f(x) fonksiyonunun grafiği çizilmiştir. y = f(x) 15. Yukarıdaki verilere göre, y = f(x – 2) nin grafiği aşağıdakilerden hangisi olabilir? y A) y B) y C) x x 3 x 0 y = f(x) fonksiyonunun grafiği çizilmiştir. 3 x –2 + y = f(x) Yandaki şekilde f : R → R, y Yukarıdaki verilere göre, g(x) = 2 – f(–x) fonksiyonunun grafiği aşağıdakilerden hangisi olabilir? y A) x 1 y E) 1 y x –1 y 2 Yandaki şekilde y = f(x) fonksiyonunun grafiği verilmiştir. y x y = f(x) Yukarıdaki verilere göre, g(x) = If(x – 2)I fonksiyonunun grafiği aşağıdakilerden hangisi olabilir? x y A) 3 B) 2 C) 2 5 D) 2 7 E) 2 y C) 2 1 Yukarıdaki verilere göre, y = f(x – 1) in grafiği ile eksenler arasında kalan kapalı bölgenin alanı kaç birimkaredir? y B) 2 y = f(x) A) 1 x –1 Yanda y = f(x) fonksiyonunun grafiği çizilmiştir. 2 1 x x –2 y y E) –2 x x x D) 16. –2 y C) 2 3 D) 14. y B) x 3 x 1 2 2 3 D) 2 y y E) 2 x x 1 12 x Raunt 11 FONKSİYONLARDA İŞLEMLER VE UYGULAMALARI İki Fonksiyonun Bileşkesi ve Bir Fonksiyonun Tersi Bileşke İşlemi Tanım: f : A → B ve g : B → C birer fonksiyon olsun. A f B g C (gof)(x) = g(f(x)) x f(x) g(f(x)) h h(x) = g(f(x)) olmak üzere, h fonksiyonuna g ile f fonksiyonlarının bileşke fonksiyonu denir ve h(x) = (gof)(x) ile gösterilir. Bileşke İşleminin Özellikleri 1. (fog)(x) ≠ (gof)(x) (Değişme özelliği yoktur.) 2 ((fog)oh)(x) = (fo(goh))(x) (Birleşme özelliği vardır.) 3. (foI)(x) = (Iof)(x) = f(x) (I(x) = x, birim fonksiyon) Örnek f (x) = 8 x−4 ve g(x) = 6x + 1 olduğuna göre, (fog)(x) 2 ve (gof)(x) fonksiyonları nelerdir? 8 Çözüm (fog)(x) = f(g(x)) = g (x) − 4 6x + 1 − 4 6x − 3 = = 2 2 2 (gof)(x) = g(f(x)) = 6.f(x) + 1 = 6 f Örnek 9 (fog)(x) = 3x + 4 ve f(x) = 2x – 3 olduğuna göre, g(x) (fog)(x)= f(g(x)) fonksiyonu nedir? 3x + 4 = 2.g(x) – 3 Örnek 10 = 3x – 11 bulunur. 9 Çözüm g(x) = x−4 p+1 2 3x + 7 bulunur. 2 Çözüm 10 f(x) = x2 – 4 ve g(x) = x3 olduğuna göre, (gof)(3) ve (gof) (3) = g(f(3)) = g(5) = 125 (fog)(3) değeri kaçtır? (fog)(3) = f(g(3)) = f(27) = 725 bulunur. 12 Raunt Matematik-10 Ünite-3 Örnek 11 11 Çözüm y f(g(x)) = 0 5 f(x) –2 0 x 4 f(x – 3) = 0 f(–2) = 0 ⇒ x – 3 = –2 ⇒ f(4) = 0 ⇒ x – 3 = 4 ⇒ x = 7 x=1 1 + 7 = 8 bulunur. Yukarıdaki şekilde f(x) fonksiyonunun grafiği verilmiştir. g(x) = x – 3 olduğuna göre, (fog)(x) = 0 denklemini sağlayan x değerlerinin toplamı kaçtır? Örnek 12 Çözüm f(f(–4)) = f(2) = –1 bulunur. y 2 1 –3 0 –4 12 f(x) 2 3 x –1 Yukarıdaki şekilde f(x) fonksiyonunun grafiği verilmiştir. Yukarıdaki verilere göre, (fof)(–4) değeri kaçtır? Örnek 13 Çözüm f a g (x) k = f f y 2 –3 –4 0 x f(–3) = 0, 13 3x p = 0 olmalı, 2 3x = − 3 , x = –2 bulunur. 2 f(x) Yukarıdaki şekilde f(x) fonksiyonunun grafiği verilmiştir. g (x) = 3x olmak üzere, (fog)(x) fonksiyonunun tanım 2 kümesindeki tamsayı değerleri toplamı kaçtır? Raunt 13 Sınav Kodu: M101017 FONKSİYONLARDA İŞLEMLER VE UYGULAMALARI 3 Konu Testi 6. f(x) = x2 + 1, g(x) = x – 1 fonksiyonları ve 1. f(x) = x + 3 ve g(x) = 2x – 4 fonksiyonları veriliyor. A = {–1, 0, 1, 2} kümesi veriliyor. Buna göre, (gof)(A) kümesi nedir? Buna göre, f(g(x)) fonksiyonu nedir? A) 2x + 2 B) 2x + 1 C) 2x – 1 D) x + 2 E) x – 1 2. f(x) = x2 – 4 ve g(x) = 3x + 5 fonksiyonları veriliyor. Buna göre, g(f(x)) fonksiyonu nedir? A) {1, 2, 5} B) {1, 4, 5} C) {0, 2, 5} D) {0, 1, 4} E) {0, 1, 5} 7. f(x) = 2x ve f(g(x)) = 16.f(x) olduğuna göre, g(2) değeri kaçtır? A) 3x2 – 7 B) 3x2 + 1 C) 3x2 – 1 2 2 D) x – 4 E) 2x + 1 A) 64 B) 56 C) 32 D) 24 E) 16 3. f(2x – 1) = x ve g(x – 1) = x + 5 fonksiyonları veriliyor. 8. (fog)(x) = x2 – 3, h(x) = x – 1 fonksiyonları veriliyor. Buna göre, (gofog)(1) değeri kaçtır? A) 13 B) 12 C) 11 D) 10 E) 9 Buna göre, (hofog)(x) fonksiyonu nedir? A) x2 – 2x – 2 B) x2 – 2x + 1 C) x2 + 2x 2 2 D) x – 4 E) x – 2x 4. f(x) = 2x + 1 ve (fog)(x) = 6x – 3 olduğuna göre, g(x) fonksiyonu nedir? A) 3x + 1 B) 3x – 2 C) 3x + 4 D) 6x – 1 E) 5x – 2 9. f(x) = x2 – x + 1 ve (gof)(x) = 3x2 – 3x + 4 olduğuna göre, g(x) fonksiyonu nedir? A) 3x + 1 B) 3x – 1 C) 3x – 2 D) 2x – 4 E) 2x + 6 5. f(x) = x + 1, g(x) = 2x, h(x) = 4x – 5 fonksiyonları veriliyor. Buna göre, (fogoh)(x) fonksiyonu nedir? A) 8x – 11 B) 8x – 10 C) 8x – 9 D) 4x – 8 E) 4x – 9 14 Raunt 10. f(x) = 3x + 2 ve (fof)(x) = ax + b olduğuna göre, a + b toplamı kaçtır? A) 5 B) 8 C) 9 D) 12 E) 17 Sınav Kodu: M101018 Matematik-10 Ünite-3 4 Konu Testi 1. f(x) = 2x – 1, g(x) = x3 + 3 olduğuna göre, fog(–1) değeri kaçtır? A) –3 B) –2 C) 2 D) 3 E) 7 6. (fog) (x) = x+1 x2 + 1 , g(x) = x – 2 fonksiyonları veriliyor. Buna göre, f(–2) değeri kaçtır? A) –1 B) 0 C) 1 D) 2 E) 3 2. f(x – 1) = x2 + 1, g(x – 2) = 2x + 4 fonksiyonları veriliyor. Buna göre, (fog)(2) değeri kaçtır? A) 145 B) 156 C) 166 D) 170 E) 196 7. y 3 2 3. f(x) = x2 – 99, g(x) = 3x + 1, h(x) = x2 + 2x fonksiyonları veriliyor. 0 –1 3 x 12 Buna göre, (fogoh)(1) değeri kaçtır? y = f(x) A) –1 B) 0 C) 1 D) 2 E) 3 Yukarıdaki verilere göre, (fofof)(2) değeri kaçtır? A) –2 B) –1 C) 0 D) 2 E) 3 4. (fog)(x) = 4x2 – 1 ve f(x) = 3x + 1 olduğuna göre, g(x) fonksiyonu aşağıdakilerden hangisidir? A) 4x 2 + 1 3 B) D) x 4x 2 − 2 3 2 C) E) 2x 4x 2 3 2 8. y = f(x) in grafiği şekilde verilmiştir. y 1 1 –2 –1 0 2 x –2 5. f(x) doğrusal fonksiyon olmak üzere, (fof)(x) = 9x – 8 olduğuna göre, f(1) değeri kaçtır? A) –2 B) –1 C) 0 D) 1 E) 2 Yukarıdaki verilere göre, (fof)(1) değeri kaçtır? A) –2 B) –1 C) 0 D) 1 E) 2 Raunt 15 FONKSİYONLARDA İŞLEMLER VE UYGULAMALARI 2x − 3 fonksiyonu veriliyor. − 6x + 9 9. f (x) = Buna göre, (fofof)(2) değeri kaçtır? A) − 1 2 B) − 2 3 C) − 1 3 D) − 1 13. f(x) = 3x + 2 g(x) = 2x – 3 fonksiyonları veriliyor. (fog)(m) = 5 olduğuna göre, m değeri kaçtır? E) 1 10. f(x) = –x + 5, g(x) = x206 + 3.x205 – 10 olduğuna göre, fog(–3) değeri kaçtır? A) –1 B) –5 C) 5 D) 10 f(g(x)) = 3.g(x) – 2 g(f(x)) = 2.f(x) – 3 (fog)(x) = 4x – g(x) E) 15 (fog)(x) = 6x + 3 Buna göre, (fogof)(1) değeri kaçtır? D) –4 C) 10 (gof)(x) = g(x) C) –3 B) 5 15. fonksiyonları veriliyor. B) –2 B) –3 C) 0 D) 3 (fog)(x) = 2x + 3 16. (fog)(x) = 2.g(x) + 3 ifadesi veriliyor. f(3) = 7 olduğuna göre, g(2) değeri kaçtır? A) 2 16 Raunt B) 3 C) 4 D) 5 E) 6 E) 20 olduğuna göre, g(–1) değeri kaçtır? A) –6 E) –5 D) 15 12. E) 3 olduğuna göre, g(3) değeri kaçtır? A) –1 D) 2 3x − 1 2 f (x) = A) 1 11. C) 1 14. A) –15 B) 0 E) 6 Buna göre, f(–x) in eşiti aşağıdakilerden hangisidir? A) 5 – 4x B) 3 – 2x C) 3 + 4x D) 9 – 4x E) 4x Sınav Kodu: M101019 Matematik-10 Ünite-3 5 Konu Testi 1. f(x) = x2 + 5 g(x) = x – 1 5. y = f(x) fonksiyonları veriliyor. Buna göre, fog(x) fonksiyonu aşağıdakilerden hangisidir? Şekilde y = f(x) fonksiyonunun grafiği verilmiştir. y 4 –2 4 x –1 0 1 –1 –3 A) x2+5 B) x2–2x+4 C) x2–2x+6 2 D) x–1 E) x +6 Yukarıdaki verilere göre, (fofof)(–1) değeri kaçtır? 2. g(x) doğrusal bir fonksiyon olmak üzere, A)–3 g(1) = 4 g(2) = 7 (fog)(x) = 2.g(x) + 5 6. B) 25 C) 26 D) 27 4 1 –1 B) 1 4. C) 1007 D) 2014 E) 4028 –1 0 1 x Yukarıdaki verilere göre, (fof)(1) değeri kaçtır? A) –1 B) 0 C) 3 D) 1 E) 2 E) − 1 3 0 2 3 x (fof)(x) = 2 olduğuna göre, x in değeri kaçtır? A) –1 B) 0 C) 1 D) 2 E) 3 7. f(x – 2) = x2 + 3 olduğuna göre, f(x) fonksiyonu aşağıdakilerden hangisine eşittir? Şekilde y = f(x) fonksiyonun grafiği verilmiştir. y 3 Buna göre, (fof)(1) ifadesinin değeri kaçtır? A) 0 1 2 D) − 2 E) 28 3. f : R – {2} → R – {2} 2x − 1 fonksiyonu veriliyor. f (x) = x−2 C) –1 Şekilde y = f(x) fonksiyonunun grafiği verilmiştir. y olduğuna göre, (fog)(3) değeri kaçtır? A) 24 B) –2 A) x2 + 3 B) x2 D) x2 – 2x + 7 8. f:R→R g:R→R C) x2 – 2x + 3 E) x2 + 4x + 7 tanımlı iki fonksiyondur. f(x) = x3 + 3x – 2 ve g(x) = –x + 3 olduğuna göre, (fog)(–1) in değeri kaçtır? A) 60 B) 68 C) 70 D) 72 E) 74 Raunt 17 FONKSİYONLARDA İŞLEMLER VE UYGULAMALARI 9. f(x) = 6x + 4 13. f(x) = 3x – 6 (fof)(x) = mx + n (fog)(x) = 4.f(x) A) 8 10. olduğuna göre, m – n kaçtır? B) 10 C) 11 D) 12 C) 3 B) –1 C) 0 D) 1 E) 2 14. f : R – {1} → R – {1} olduğuna göre, f(1) değeri kaçtır? B) 4 A) –2 E) 13 (fof)(x) = f(x) + 4 A) 5 olduğuna göre, g(2) değeri kaçtır? D) 2 E) 1 x fonksiyonu veriliyor. x−1 f (x) = (fof)(1 + x) aşağıdakilerden hangisine eşittir? A) 1 1−x B) x x−1 C) x 1−x D) x + 1 E) 1 x 11. f(x) doğrusal fonksiyonu için; (fof)(x) = 4x – 12 olduğuna göre, f(3) değeri aşağıdakilerden hangisi olabilir? 15. f(x) = 3x olduğuna göre, (fofo...of) (x) ifadesinin S n tan e f eşiti aşağıdakilerden hangisidir? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 A) 3x 12. f(x) = x2 – x + 3 g(x) = x + 4 (fog)(–3) = m + 2 A) 0 18 Raunt B) 1 C) 2 D) 3 E) 4 C) (3x)n D) 3n.x E) 3x+3n 16. (fog)(x) = x2 – 4x – 3 g(x) = x2 – 4x olduğuna göre, m değeri kaçtır? B) 3nx olduğuna göre, f(–3) ün değeri kaçtır? A) –6 B) –3 C) –1 D) 3 E) 6 Matematik-10 Ünite-3 Bir Fonksiyonun Tersi Tanım: f : A → B birebir ve örten bir fonksiyon olsun. A f(x) = ax + b ise f–1(x) = B f x f(x) = f(x) x−b a ax + b − dx + b ise f–1(x) = cx + d cx − a –1 f f nin tanım kümesi veya f–1 in görüntü kümesi f nin görüntü kümesi veya f–1 in tanım kümesi f(x) = y ⇔ f–1(y) = x f–1 : B → A fonksiyonuna f nin ters fonksiyonu denir. HATIRLATMA y = f(x) fonksiyonunun tersi bulunurken x yalnız bırakılıp, y değişkeni x'e, x değişkeni y'ye dönüştürülür. Oluşan yeni y, f(x) fonksiyonun tersi olur. Örnek 14 f : R → R, f(x) = 2x – 4 fonksiyonunun ters fonksiyonu nedir? f(x) = y ⇒ y = 2x – 4 x = 2y – 4 x + 4 = 2y Örnek 15 f : R – {4} → R – {2} olmak üzere, f (x) = 14 Çözüm −1 x+4 x+4 bulunur. = y & f (x) = 2 2 15 Çözüm 2x − 3 fonkx−4 2x − 3 x−4 x 2y − 3 = 1 y−4 f(x) = y ⇒ y = siyonunun tersi nedir? xy – 4 = 2y – 3 xy – 2y = 4x – 3 y(x – 2) = 4x – 3 y= −1 4x − 3 4x − 3 bulunur. & f (x) = x−2 x−2 Raunt 19 FONKSİYONLARDA İŞLEMLER VE UYGULAMALARI Örnek 16 Çözüm f : R – {a} → R – {b} olmak üzere f (x) = 12x + 5 oldu3x − 9 ğuna göre, a + b toplamı kaçtır? f (x) = −1 12x + 5 9x + 5 & f (x) = 3x − 9 3x − 12 3a – 9 = 0 3b – 12 = 0 a = 3 b=4 Örnek 16 17 a + b = 3 + 4 = 7 bulunur. Çözüm f : R → R ve f(x) = x3 + 1 olmak üzere f–1(x) fonksiyonu y = f(x) nedir? f(x) = x3 + 1 17 y = x3 + 1 x = y3 + 1 x – 1 = y3 3 −1 x − 1 = y & f (x) = 3 x − 1 bulunur. Ters Fonksiyonun Özellikleri 1. [f–1(x)]–1 = f(x) 2. (fof–1)(x) = (f–1of)(x) = x 3. (fog)–1(x) = (g–1of–1)(x) Örnek 18 Çözüm 18 f : R → R+ ve f(x) = 34x–1 olduğuna göre, f–1(27) değeri f–1(27) = k ise f(k) = 27 dir. kaçtır? f(k) = 34k–1 = 27 34k–1 = 33 4k – 1 = 3 4k = 4 k=1 –1 f (27) = k = 1 olur. 20 Raunt Matematik-10 Ünite-3 Örnek ff 19 x−1 2x − 3 olduğuna göre, f–1(1) değeri kaçp= x+1 x+3 tır? 19 Çözüm ff −1 2x − 3 x−1 2x − 3 x−1 olur. &f f p= p= x+1 x+3 x+3 x+1 2x − 3 = 1 ⇒ 2x – 3 = x + 3 x+3 x=6 Örnek ff 20 2x + 1 p = 2x + 1 olduğuna göre, f(x) fonksiyonunun x−1 eşiti nedir? (fof–1)(x) = x özelliğinden –1 (g oh)(x) in eşiti nedir? −1 x yerine f 2x + 1 x+1 yazarsak p = x−1 x−2 f(x) = 2. f x+1 p+1 x−2 21 (f–1og)(x) = 2x + 3 ve (f–1oh)(x) = x2 + 1 olduğuna göre, 20 Çözüm f(x) = Örnek 3x bulunur. x−2 21 Çözüm (fog)–1(x) = g–1of–1(x) özelliğinden x−3 (f–1og)(x) = 2x + 3 = (g–1of)(x) = 2 g–1ofof–1oh(x) = f 2 g–1oh(x) = Örnek 22 f : R – {2} → R – {–4} fonksiyonu 1 – 1 ve örtendir. x= 2.f (x) − 3 olduğuna göre, f–1(3) değeri kaçtır? 4 + f (x) 6−1 5 bulunur. = 6+1 7 f–1(1) = 2 x +1−3 x −2 bulunur. = 2 2 Çözüm f(x) = y ⇒ x = x−3 b 2 l po x + 1 2 &y= 22 2y − 3 4+y −1 2x − 3 2x − 3 & f (x) = 4+x x+4 −1 f (3) = 3 bulunur. 7 Raunt 21 Sınav Kodu: M101020 FONKSİYONLARDA İŞLEMLER VE UYGULAMALARI 6 Konu Testi 1. f:R→R f(x) = 5x + 2 fonksiyonu veriliyor. f–1(x) fonksiyonu nedir? A) x+2 x−2 B) C) 5x − 2 5 5 1 4. f : R – * 4 → R – {–2} fonksiyonu 1 – 1 ve örten2 dir. f (x) − 3 x= 2.f (x) + 4 D) 1 5x + 2 E) 1 5x olduğuna göre, f–1(3) değeri kaçtır? A) 0 f:R→R 2. 5. f: R − * 3x − 1 2 fonksiyonu veriliyor. f–1(3) değeri kaçtır? f (x) = 1 2 3. B) 2 f (x) = C) 7 3 D) 4 6. 5x + a 4 B) –1 f − 1(x) = x−5 8 D) 22 Raunt C) 5 D) 4 mx + 2 5x − n E) 3 C) 0 D) 4 2x + 5 4 olduğuna göre, f(x) fonksiyonu nedir? A) olduğuna göre, a değeri kaçtır? B) 6 E) 9 olduğuna göre, m + n toplamı kaçtır? A) –2 1 A) 8 D) 6 E) 5 f − (4) = 2 f (x) = C) 4 4 3 4 " R − * 4 fonksiyonun 1 – 1 ve örten5 5 dir. A) B) 3 B) 4x − 5 2 4x + 5 2 E) C) 2x − 5 4 2x − 4 5 E) 7 Matematik-10 Ünite-3 7. f : R – {3} → R – {2}, f (x) = için f e A) 8. f f 4x − 2 fonksiyonu 2x + a 2x + 7 olduğuna göre, (f–1og)(1) x−4 değeri kaçtır? 11. (g − 1of) (x) = a o değeri kaçtır? 2 1 3 B) 1 C) 7 6 D) 2 E) A) –11 15 2 B) D) x−3 x−6 x−6 x−3 C) E) 6x − 3 x+3 3x + 6 x−3 12. f(x) = 2x + 3 (g − 1of) (x) = D) –8 E) –6 x−1 4x + 3 D) B) 3x − 1 x+4 x+1 3x − 4 E) C) x−1 3x + 4 3x − 4 5 olduğuna göre, g(x) fonksiyonu nedir? A) 9. f, tanımlı olduğu aralıkta 1 – 1 ve örten bir fonksiyon olmak üzere, 3x.f(x) – 1 = 4x + f(x) ise f–1(x) fonksiyonu nedir? 8x + 17 3 D) B) 10x + 17 3 14x + 17 3 E) C) 10x − 17 5 12x + 17 3 3x + 1 x−4 10. f : R – {a} → R – {b} fonksiyonu 1 – 1 ve örtendir. C) –9 x+4 –1 p = x − 2 olduğuna göre, f (x) fonksiyo5−x nu nedir? x+6 A) 3−x A) B) –10 2.f (x) − 2x + 3 olduğuna göre, a + b topf (x) = x+1 13. f doğrusal fonksiyon olmak üzere, f–1(2) = 7 ve f–1(5) = 1 olduğuna göre, f(3) değeri kaçtır? lamı kaçtır? A) 2 A) –5 B) –4 C) –3 D) –2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6 E) –1 Raunt 23 Sınav Kodu: M101021 FONKSİYONLARDA İŞLEMLER VE UYGULAMALARI 7 Konu Testi 1. A = {1, 2, 3} kümesinden B = {a, b, c} kümesine aşağıdaki tanımlanan fonksiyonlardan hangisinin ters fonksiyonu vardır? 5. f(x) = mx + 3 f–1(2) = –5 A) {(1, a), (2, a), (3, b)} B) {(1, b), (2, c), (3, a)} C) {(1, a), (2, a), (3, c)} D) {(1, c), (2, c), (3, c)} E) {(1, b), (2, b), (3, a)} olduğuna göre, m kaçtır? A) − 2 B) − 1 C) 1 5 D) 2 5 E) − 3 2 6. f : R → R 2. f:R→R f(x) = 2x + 5 f (x) = Buna göre, f–1(x) fonksiyonu aşağıdakilerden hangisidir? B) 2 3 D) − 2 C) 3 A) x + 2 x−2 7 E) 2 3. f : R – {2} → R – {3} f (x) = 4. B) 13 C) 12 D) 11 Raunt 2 7 C) 0 D) 3 2 f(x) = 23x+1 + 1 E) − 1 2 C) E) x−2 3 olduğuna göre, f–1(17) nin değeri kaçtır? A) –2 B) 1 C) 2 8. f(2x + 1) = 3x + 1 f–1(k) = 9 olduğuna göre, f–1(2) nin değeri kaçtır? B) f:R→R E) 10 B) x3 – 2 D) x3 + 2 7. f(x – 1) = 2x + 1 A) 1 24 3x + 6 x−2 olduğuna göre, f–1(4) nin değeri kaçtır? A) 14 x − 2 fonksiyonu veriliyor. olduğuna göre, f–1(2) nin değeri kaçtır? A) 0 3 D) 3 E) 4 D) 12 E) 13 olduğuna göre, k kaçtır? A) 3 B) 9 C) 10 Matematik-10 Ünite-3 9. f(x) doğrusal fonksiyon, f(1) = 2 f(3) = 5 B) 0 C) 1 2 10. olduğuna göre, f–1(–1) in değeri kaçtır? A) –1 ff 13. D) 2 olduğuna göre, f–1(2) değeri kaçtır? A) − E) 3 1 3 14. f (x) = 2 f(x – 3x) = 3x – 9x + 7 olduğuna göre, f–1(–2) nin değeri kaçtır? A) 5 B) 2 ff 11. C) 0 D) –1 E) –3 B) 1 4 D) 2 E) 3 2 − ax − 1 fonksiyonu veriliyor. x+1 A) –1 B) 0 C) 1 D) 2 E) 3 f–1(0) ın alabileceği değerlerin çarpımı kaçtır? B) –4 C) 0 f : R – {2} → R – {1} D) 3 f (x) = 12. f : R – {0} → R – {–1} 2 + f (x) = x+1 1 + f (x) fonksiyonu birebir ve örten olduğuna göre, a + b toplamı kaçtır? E) 4 olduğuna göre, f–1(x) aşağıdakilerden hangisidir? x 3−x B) D) 2 x x−1 2x + 1 C) E) −x 1+x ax + 2 bx − 1 A) − 2 A) C) f(x) = f–1(x) olduğuna göre, a kaçtır? 15. fonksiyonu veriliyor. 2 5 2 x +1 1 p = x2 + −2 x x2 A) –6 2x + 1 6 − 2x p= x−3 6x + 3 1 x+1 B) − 3 2 1 2 C) − 16. y = f(x) olmak üzere, xy + x = 3y + 1 D) 0 E) 1 olduğuna göre, f–1(x) fonksiyonu aşağıdakilerden hangisidir? A) x−2 3x B) D) x 3 3x + 1 x+1 C) E) 2x + 1 x−2 2x x+1 Raunt 25 Sınav Kodu: M101022 FONKSİYONLARDA İŞLEMLER VE UYGULAMALARI 8 Konu Testi 1. f (x) = dir? 5 x + 1 ise f–1(x) aşağıdakilerden hangisi- B) x 3 + 1 A) 5x + 1 1 D) x + 5 C) x 5 − 1 5. f(x) doğrusal fonksiyon, f–1(3) = 2 f(1) = 7 E) 2x − 1 olduğuna göre, f − 1 f A) − f:R→R 2. f (x) = 3 3 x −2 B) 42 f(x) = kx – 2 f–1(3) = –1 +5 C) 56 D) 64 7 13 D) 4 21 2 E) f(x) = f–1(x) olduğuna göre, k kaçtır? B) –4 A) − 3 E) 70 7. olduğuna göre, k kaçtır? A) –5 C) –1 D) 1 E) 3 5 B) − 1 fe C) 3 2 D) 5 2 E) 4 x+5 6x − 3 o= 2x − 1 − 20 − 4x olduğuna göre, f–1(–1) in değeri kaçtır? A) − 1 5 C) − 1 B) 0 D) 1 E) 3 4 f : IR – {–7} → IR – {3} 4. f (x) = 8. 3x − 2 x+7 olduğuna göre, f–1(–1) in değeri kaçtır? A) − 26 C) olduğuna göre, f (14) kaçtır? 3. 31 12 –1 A) 38 B) 2kx + 1 fonksiyonu veriliyor. x−3 6. f (x) = 10 9 2 p kaçtır? 3 1 5 Raunt B) 0 C) 2 3 D) 1 7 E) − 5 4 ff x + 1 x−3 p= 2 5 olduğuna göre, f–1(–3) kaçtır? A) 0 B) − 23 2 C) 17 4 D) 1 3 E) 2 5 Matematik-10 Ünite-3 9. f:R→R f(x) = 3x – 2 olduğuna göre, f–1(3) kaçtır? A) 5 3 B) 2 3 C) − 1 2 D) 1 E) 3 13. f: R − * 3 1 4 " R −* 4 2 3 f (x) = 3 − ax bx + 2 fonksiyonu birebir ve örten olduğuna göre, a + b toplamı kaçtır? A) − 10. f(5x – 2) = 2x – 3 f–1(a) = 23 9 5 B) –2 C) 0 D) 1 E) 7 7 3 C) 0 D) 3 E) 4 14.y = f(x) fonksiyonu için, 2x − 1 x+3 olduğuna göre, f − 1 f 2 3 B) 1 8 C) − 1 24 D) 1 3 E) − 1 7 15. C) E) 3x + 3 2x − 2 3x x+1 f(2x + 1) = 3x–2 + 5 fonksiyonu için, f–1(32) değeri kaçtır? A) 8 B) 9 C) 10 f (x) = * 2x + 1, x + 3, x>2 x#2 D) 11 E) 12 2.f (x) − 3 = 2x − 1 2 − f (x) olduğuna göre, y = f–1(x) fonksiyonu aşağıdakilerden hangisidir? A) x−2 3x x+2 x−1 3 p nin değeri kaçtır? 2 12. B) D) x2 − x p = − 4x 2 + 4x + 1 ff 3 11. A) 2xy – 3 = 3y + 2x olduğuna göre, f–1(x) fonksiyonu aşağıdakilerden hangisidir? A) B) − olduğuna göre, a kaçtır? A) − 8 9 2x + 1 x−2 B) D) 2 2x + 1 −x + 1 2x − 4 E) C) 3x + 1 2x − 2 1 − 2x 3 16. olduğuna göre, f–1(1) değeri kaçtır? A) –4 B) –2 C) 0 D) 3 E) 5 Raunt 27 FONKSİYONLARDA İŞLEMLER VE UYGULAMALARI Fonksiyonlarla İlgili Uygulamalar Tanım: f : A → R olmak üzere, ∀x ∈ A için f(x) > 0 ise f fonksiyonuna A da pozitif tanımlı, f(x) < 0 ise f fonksiyonuna A da negatif tanımlı fonksiyon denir. 23 Örnek Çözüm f(x) < 0 için x ∈ (–3, 5) – {2} olduğundan –1, –1, 0, 1, 3, 4 x'in alacağı değerler toplamı 5 bulunur. y 0 –3 5 2 23 x Yukarıdaki şekilde f(x) fonksiyonunun grafiği verilmiştir. Buna göre, f(x) in negatif tanımlı olduğu aralıkta, x in alabileceği tam sayı değerlerinin toplamı kaçtır? Tanım: f : A → R fonksiyonu verilsin. ∀x1, x2 ∈ A ve x1 < x2 için, • f(x1) < f(x2) ise f fonksiyonuna monoton artan denir. • f(x1) ≤ f(x2) ise f fonksiyonuna azalmayan denir. • f(x1) > f(x2) ise f fonksiyonuna monoton azalan denir. • f(x1) ≥ f(x2) ise f fonksiyonuna artmayan denir. 24 Örnek Çözüm f(x) = 7 – 3x fonksiyonunun reel sayılar kümesi üzerinde artan veya azalanlığını inceleyiniz. 25 Örnek f(x) 4 6 x Yukarıdaki şekilde f(x) fonksiyonunun grafiği verilmiştir. Buna göre, f(x) in azalan olduğu en geniş aralık nedir? 28 Raunt 25 (–1, 1) ∪ (4, 6) bulunur. 1 –1 0 f(x) = 7 – 3x için x1 < x2 ⇒ f(x1) > f(x2) olduğundan f(x) reel sayılarda azalan bir fonksiyondur. Çözüm y –2 24 Matematik-10 Ünite-3 Fonksiyonun Ortalama Değişim Hızı A(x1, y1), B(x2, y2) ∈ f olmak üzere bir f fonksiyonunun [x1, x2] aralığındaki ortalama değişim hızı, m AB = 26 Örnek f (x 2) − f (x1) x 2 − x1 = y 2 − y1 x 2 − x1 y A y2 y1 f B olur . O Çözüm x1 x2 x 26 y 7 1 −4 − 1 f (2) − f (− 5) 2 m= = = 2 = − bulunur. 2 7 2 − (− 5) 2+5 2 5 4 1/2 –5 f(x) 0 2 x Şekilde f(x) fonksiyonun grafiği verilmiştir. Yukarıdaki verilere göre, f fonksiyonunun [–5, 2] aralığında ortalama değişim hızı kaçtır? 27 Örnek Çözüm Yandaki grafikte bir otomobilin aldığı yola bağlı olarak deposunda değişen benzin miktarı gösterilmiştir. depo (lt) 40 25 O 120 yol (km) Otomobilin deposunda 60 lt benzin olduğuna göre, deposu dolu olarak yola çıkan otomobil 40 km yol aldığında deposunda kaç lt benzin kalır? 28 Örnek 1 f (120) − f (0) 25 − 40 = =− 120 − 0 120 8 1 f (40) − f (0) m= =− 40 − 0 8 1 x − 60 = 40 5 8 x = 55 lt bulunur. m= Çözüm y D f(x) 4 27 28 f (3) − f (− 6) − 1 − (− 2) 1 = = 3 − (− 6) 9 9 f (5) − f (− 4) 4 − (− 3) 7 mBD = = = 5 − (− 4) 9 9 1 m AC 1 bulunur. = 9 = 7 7 mBD 9 m AC = –6 –4 3 O –1 –2 A B 5 x C –3 Şekilde f(x) fonksiyonunun grafiği verilmiştir. m Yukarıdaki verilere göre, AC oranı kaçtır? mBD Raunt 29 Sınav Kodu: M101023 FONKSİYONLARDA İŞLEMLER VE UYGULAMALARI 9 Konu Testi 1. y f(x) = x 2 4. f(x) = x2 + 1 g(x) = x – 1 x 0 olduğuna göre, f A) 5 Şekilde f(x) = x2 fonksiyonun grafiği verilmiştir. Yukarıdaki verilere göre, y = f(x – 1) fonksiyonun grafiği aşağıdakilerden hangisidir? y A) y B) 0 x 0 x –1 y D) 0 y C) D) 10 E) 10 3 f = {(–2, 1), (1, 3), (2, 4), (5, 3)} g = {(–3, 1), (0, 2), (1, 4), (3, –1), (5, 4)} olduğuna göre, aşağıdakilerden hangisi f . g fonksiyonunun elemanıdır? A) (–2, 1) B) (25, 12) C) (6, 1) D) (1, 1) E) (1, 12) –1 2. C) 9 5. x 0 x 9 2 y E) 1 0 x B) f p (3) değeri kaçtır? g y 2 y = f(x) –2 1 –1 0 3 x 6. f(x) in grafiği y – eksenine göre, g(x) in grafiği orijine göre simetriktir. –1 Şekilde y = f(x) fonksiyonun grafiği verilmiştir. Yukarıdaki verilere göre, y = –f(x) fonksiyonunun grafiği aşağıdaki noktaların hangisinden geçmez? f(3) = –2 ve g(–4) = 3 olduğuna göre, f (− 3) .g (4) f (− 3) + g (− 4) ifadesinin değeri kaçtır? A) − 6 5 B) − 3 C) 0 D) 6 5 E) 6 A) (–2, 0) B) (3, 0) C) (1, 2) D) (–1, –2) E) (0, 0) 3. (f + g)(x) = 2x + 5 (f – 2g)(x) = 5x – 1 olduğuna göre, g(x) aşağıdakilerden hangisidir? A) 3x + 3 B) x – 2 C) –x + 2 D) x + 1 E) 2x – 1 30 Raunt 7. f(x) = ax2 + 2x + b g(x) = 3x2 + cx + 4 fonksiyonları veriliyor. (f + g)(x) çift, (f – g)(x) tek fonksiyon olduğuna göre, a.b.c çarpımı kaçtır? A) –24 B) –12 C) 0 D) 6 E) 24 Matematik-10 Ünite-3 12. f : R – {2} → R – {–3} 8. Aşağıdakilerden hangisi bir tek fonksiyonun grafiği olabilir? A) y B) y x 0 x 0 y D) 0 0 x birebir ve örten bir fonksiyon olduğuna göre, (a, b) sıralı ikilisi aşağıdakilerden hangisidir? 0 A) (2, –3) B) (–2, 6) C) (–3, –2) D) (6, –2) E) (2, 3) x f (x) = 13. y 9. 2 –1 5 fonksiyonu veriliyor. (fof)(x) = x olduğuna göre, f(–1) değeri kaçtır? A) –6 y = f(x) Şekilde f(x) fonksiyonunun grafiği verilmiştir. (fof)(2x + 1) = 2 Yukarıdaki verilere göre, eşitliğini sağlayan x değerlerinin toplamı kaçtır? A) –1 B) 0 C) 2 ax + 4 3x + 2 x 3 ax + 2 bx + 4 y E) x f (x) = y C) D) 5 E) 7 B) –3 C) 0 14. (f–1og)–1(x) = 2x + 3 g(x) = 3x – 4 D) 2 E) 3 olduğuna göre, f(x) fonksiyonu aşağıdakilerden hangisidir? A) 2x + 3 B) D) 6x + 5 3x − 7 2 C) E) 3x + 1 2x + 7 3 10. f(x) doğrusal fonksiyondur. (fof)(x) = 4x – 9 olduğuna göre, f(1) in alabileceği değerlerin toplamı kaçtır? A) –6 B) –4 C) –1 D) 6 E) 7 15. f : R+ → R tanımlı f(x) = x2 fonksiyonunun tersinin grafiği aşağıdakilerden hangisidir? A) x 0 11. f(x) = x2 – 1 g(x) = 2x + 1 A) –4 B) 0 C) 36 D) 42 0 C) x 0 y D) olduğuna göre, (fogof)(2) değeri kaçtır? y B) y x 0 y E) x y 0 x E) 48 Raunt 31 Sınav Kodu: M101024 FONKSİYONLARDA İŞLEMLER VE UYGULAMALARI 10 Konu Testi y 1. y = f(x) 3 –2 Şekildeki y = f(x) fonksiyonun grafiği verilmiştir. Yukarıdaki verilere göre, y = –f(–x) fonksiyonunun grafiği aşağıdakilerden hangisidir? A) y B) y x –2 0 0 y D) 0 x 2 x 2 3 3 B) 1 0 x –1 –1 D) E) y x 0 ( 01 0 g(x) = x – 1 x olduğuna göre, (f – 2g) (x) aşağıdakilerden hangisidir? Raunt D) 3 E) 12 B) 3m–2n C) 0 D) 2n–m E) 1 x A) x2 – 2x B) x2 + 2x – 3 C) x2 + 2x + 3 2 D) x – x E) x2 – 2x + 3 32 C) 2 ifadesi aşağıdakilerden hangisidir? 7. f(x) tek fonksiyon, g(x) çift fonksiyon olduğuna göre, aşağıdakilerden hangisi çift fonksiyondur? A) f (x) .g (x) B) D) f (x) .g (x) + x 2 f(x) = x + 1 B) –3 f (2m − n) + g (m − n) f (n − 2m) − g (n − m) –1 3. f ) (x) = x + 1 g olduğuna göre, f(2) değeri hangisi olabilir? A) –1 y –1 y 1 x 0 x 6. f(x) in grafiği orijine göre, g(x) in grafiği y – eksenine göre simetrik olduğuna göre, C) y 1 (f . g)(x) = x3 + 4 x 2. f : R → R tanımla f(x) = –x3 + 1 fonksiyonunun grafiği aşağıdakilerden hangisidir? y 5. A) –6 0 –2 f fonksiyonu aşağıdakilerden olduğuna göre, g hangisidir? A) {(–1, 2), (2, 2)} B) {(–1, 1), (1, –2), (2, 2)} C) {(–1, 1), (2, –1)} D) {(1, 2)} E) {(–1, 2)} y –3 A) g = {(–2, 1), (–1, 2), (2, 2), (3, 5)} –2 E) 0 y C) 3 3 f = {(–1, 2), (0, 0), (1, –1), (2, –2)} x 0 4. f (x) g (x) 2 C) f (x) + g (x) E) f (x) .g (x) .x 3 8. y = f(x) çift fonksiyondur. f(x) = 2.f(–x) – x2 + 3 olduğuna göre, f(–2) değeri kaçtır? A) –4 B) 1 C) 2 D) 4 E) 6 Matematik-10 Ünite-3 9. f = {(1, 3), (2, 5), (3, 4), (4, 3)} 13. (fog)(x) = 3x + 2 g = {(3, –1), (4, 2), (5, 3)} (g–1of)(x) = 2x + 1 olduğuna göre, aşağıdakilerden hangisi (gof) fonksiyonunun elemanı değildir? olduğuna göre, (fof)(–1) değeri kaçtır? A) –2 A) (1, –1) B) (2, 3) 2) D) (4, –1) E) (4, 5) f : R – {0} → R – {1} f (x) = 14. (fog)(x) = 3x + 1 (fog–1)(x) = 2x – 3 3x + 2 x+2 B) D) x+2 x 2x + 2 x+2 C) x+1 x+2 E) 3 –2 Şekilde y = f(x) fonksiyonun grafiği verilmiştir. Yukarıdaki verilere göre, (fofofo...of) (− 2) değeri 1 44 2 44 3 52 tan e kaçtır? A) –2 B) 0 C) 2 D) 3 1 2 16. B) 0 C) 1 B) D) 3x − 11 3 2x + 11 3 E) E) 2 4 f(x) D 3 2 –3 (fog–1) (3x – 4) = f(2x + 3) 3x − 17 2 2 3 E) 52 –1 O 5 –1 olduğuna göre, g(x) aşağıdakilerden hangisidir? A) D) y B A 12. x Şekilde y = f(x – 2) fonksiyonunun grafiği verilmiştir. f − 1(0) + f (0) Yukarıdaki verilere göre, kaçf − 1(3) + f (− 2) tır? A) − E) 6 y = f(x – 2) 2 0 x 2 D) 5 2 –2 y = f(x) –2 0 E) 6 3 3 C) 4 y 2x + 1 x+1 y B) 3 15. 11. D) 3 olduğuna göre, (gog)(2) değeri kaçtır? A) –2 x+2 x olduğuna göre, (fof)(x) aşağıdakilerden hangisidir? A) C) 0 C) (3, 10. B) –1 C) 2x + 1 3 2x + 17 3 x 6 C Şekilde f fonksiyonun grafiği verilmiştir. Yukarıdaki verilere göre, (mAC – mBD) farkı kaçtır? A) − 2 35 B) 1 20 C) 3 16 D) 1 7 Raunt E) 2 5 33 1 Ünite-4 ANALİTİK GEOMETRİ Kazanımlar 10.4.1. Doğrunun Analitik İncelenmesi 10.4.1.1. Analitik düzlemde iki nokta arasındaki uzaklığı veren bağıntıyı oluşturur ve uygulamalar yapar. 10.4.1.2. Bir doğru parçasını belli bir oranda (içten ve dıştan) bölen noktanın koordinatlarını hesaplar. 10.4.1.3. Analitik düzlemde doğru denklemini oluşturur ve denklemi verilen iki doğrunun birbirine göre durumlarını inceler. 10.4.1.4. Bir noktanın bir doğruya uzaklığını açıklar ve uygulamalar yapar. 34 Matematik-10 Ünite-4 ANALİTİK GEOMETRİ Doğrunun Analitik İncelenmesi Dik Koordinat Sistemi Düzlemde biri yatay, biri dikey iki sayı doğrusunun dik kesişmesiyle oluşan sisteme dik koordinat sistemi, bu sistemin oluşturduğu düzleme de analitik düzlem denir. y ekseni II. bölge (–, +) I. bölge (+, +) A(a, b) b apsis ordinat orijin III. bölge (–, –) a x ekseni IV. bölge (+, –) Sayı doğrularından yatay olanına x ekseni ya da apsis ekseni, dikey olanına ise y ekseni yada ordinat ekseni denir. Doğruların kesim noktasına başlangıç noktası ya da orijin denir. A(a, b) noktasının x – eksenine uzaklığı IbI, y – eksenine uzaklığı IaI dır. x – ekseni üzerindeki noktaların ordinatı ve y – ekseni üzerindeki noktaların apsisi sıfırdır. Örnek 1 Çözüm 1 Analitik düzlemde A(a, b) noktası III. bölgede olduğu- A(a, b) noktası 3. bölgede ise a < 0 ve b < 0 na göre, B f − 3a, ab a.b > 0 olduğundan B f − 3a, p noktası 2 2 1. bölgede bulunur. Örnek a.b p noktası hangi bölgededir? 2 2 A(m – 1, m – 5) noktası analitik düzlemde IV. bölgede olduğuna göre, m nin alabileceği tamsayı değerlerinin toplamı kaçtır? –3a > 0 ve Çözüm 2 A(m – 1. m 5) IV. bölgede ise m–1>0 m–5<0 m > 1 m<5 1 < m < 5 ⇒ 2 + 3 + 4 = 9 bulunur. Raunt 35 ANALİTİK GEOMETRİ Örnek 3 Çözüm k ∈ Z olmak üzere, A(3 – k, k – 1) noktası I. bölgede olduğuna göre, A noktasının x eksenine uzaklığı kaç birimdir? 3 A(3 – k, k – 1) noktası 1. bölgede ise, 3 – k > 0 ve k – 1 > 0 3–k>0⇒k<3 k–1>0⇒k>1 ise 1 < k < 3, k ∈ Z olduğundan k = 2 olmalıdır. Buna göre, A(1, 1) noktasının x eksenine uzaklığı 1 birimdir. İki Nokta Arasındaki Uzaklık y B(x2, y2) y2 y1 0 IABI = Örnek Iy2 – y1I Ix2–x1I A(x1, y1) x1 x2 2 x (x 2 − x1) + (y 2 − y1) 2 4 Analitik düzlemde, A(3, 5) ve B(1, 1) noktaları arasındaki uzaklık kaç birimdir? Örnek 5 Çözüm IABI = IBCI olduğuna göre, k değeri kaçtır? 2 IABI = (3 − 1) + (5 − 1) 4 + 16 = = Çözüm Analitik düzlemde, A(2, –3), B(k, 5) ve C(–5, 6) noktaları veriliyor. 4 IABI = 2 20 = 2 5 birim olur. 5 2 (2 − k) + (− 3 − 5) 2 ve IBCI = IABI = IBCI olduğuna göre; 2 2 (2 − k) + 64 = (k + 5) + 1 4 – 4k + k2 + 64 = k2 + 10k + 25 + 1 –4k + 68 = 10k + 26 14k = 42 k = 3 olur. 36 Raunt 2 (k + 5) + (5 − 6) 2 Matematik-10 Ünite-4 Örnek 6 Çözüm Dik koordinat sisteminde, A(x, 3) ve B(1, –5) noktaları 6 2 2 2 2 IABI = e (x − 1) + (3 + 5) o = (10) veriliyor. IABI = 10 birim olduğuna göre, x in alabileceği değerler kaçtır? (x – 1)2 + 64 = 100 (x – 1)2 = 36 x – 1 = 6 ve x – 1 = –6 x=7 ve x = –5 bulunur. Bir Doğru Parçasını Verilen Oranda İçten veya Dıştan Bölen Nokta 1) AB doğru parçasını A(x1, y1) IACI = k oranında içten bölen nokta C(x0, y0) olsun. ICBI C(x0, y0) B(x2, y2) IACI =k ICBI x + kx 2 x0 = 1 1+k y1 + ky 2 y0 = olur. 1+k Yani, C f x1 + kx 2 y1 + ky 2 , p bulunur. 1+k 1+k 2) AB doğru parçasını k oranında dıştan bölen nokta C(x0, y0) olsun. A(x1, y1) B(x2, y2) C(x0, y0) IACI = k olsun. IBCI x − kx 2 x0 = 1 1−k y1 − ky 2 y0 = 1−k Yani, C f x1 − kx 2 1−k , y1 − ky 2 1−k p bulunur. Raunt 37 ANALİTİK GEOMETRİ Örnek 7 7 Çözüm Analitik düzlemde, A(–1, 3) ve B(4, –7) noktaları veriliyor. A(–1, 3) IACI 2 oranında = IBCI 3 bölen C noktasının koordinatları nedir? IACI 2 = IBCI 3 AB doğru parçasını C ∈ [AB], xo = yo = C(xo, yo) B(4, –7) 2 8 5 (4) − 1 + 3 3 3 = = =1 2 5 5 1+ 3 3 3 −1 + 2 14 (− 7) 3 − 3 3 =− 1 = 2 5 1+ 3 3 3+ olup C(xo, yo) = C(1, –1) olur. Örnek 8 Dik koordinat sistemde, A(1, –7), B(7, 5) ve C(x, y) noktaları doğrusaldır. IACI 2 C ∉ [AB] ve olduğuna göre, C noktasının = IBCI 5 koordinatları nedir? Örnek 9 8 Çözüm 3a B(7, 5) 2a A(4, –7) C(x, y) Apsisler için, 3a için 6 birim azalmış ise 2a için 4 birim azalır ve xo = 1 – 4 = –3 olur. Ordinatlar için, 3a için 12 birim azalmış ise 2a için 8 birim azalır ve yo = –7 – 8 = –15 olur. C(xo, yo) = (–3, –15) bulunur. Çözüm 9 A(3, 5) ve B(18, –1) noktaları veriliyor. IACI = 2 oranında içten bölen C noktasının IBCI koordinatları nedir? [AB] nı A(3, 5) C(xo, yo) IACI =2 IBCI 3 + 2 (18) 39 xo = = = 13 1+2 3 5 + 2 (− 1) 3 yo = = =1 1+2 3 olup C(xo, yo) = C(13, 1) olur. 38 Raunt B(18, –1) Matematik-10 Ünite-4 Örnek 10 Çözüm A B ABC üçgen D ∈ [AB] olmak üzere, D(xo, yo) olsun. A(2, 5) 1 1 .6 5 + (− 3) 3 3 xo = = 3, y o = = 3 olup 1 1 1+ 1+ 3 3 2+ B(6, –3) D C(13, –17) dir. IADI 1 = IDBI 3 IBEI 2 = 5 C IECI IDEI = x E 10 Yukarıdaki verilere göre, IDEI = x kaç birimdir? D(xo, yo) = D(3, 3) olur. E ∈ [BC] olmak üzere, E(x1, y1) olsun. 2 2 6 + .13 − 3 + . (− 17) 5 5 x1 = = 8, y1 = =− 7 2 2 1+ 1+ 5 5 E(x1, y1) = E(8, –7) olur. 2 2 IDEI = (3 − 8) + (3 + 7) = 25 + 100 = 5 5 birim olur. HATIRLATMA Bir Doğru Parçasının Orta Noktasının Koordinatları Analitik düzlemde, AB doğru parçasının uç noktaları A(x1, y1), B(x2, y2) olsun. AB doğru parçasının orta noktasının koordinatları C(x0, y0) ise, A(x1, y1) C(x0, y0) B(x2, y2) Bir doğru parçasının verilen oranda içten bölen nokta koordinatları uygulanırsa, IACI = IBCI olduğundan k = 1 dır. x0 = Cf Örnek x1 + x 2 2 ve y0 = y1 + y 2 olduğundan, 2 x1 + x 2 y1 + y 2 , p bulunur. 2 2 11 A(1, 3) ve B(–3, 7) noktaları veriliyor. Çözüm [AB] nın orta noktası C(xo, yo) olsun. [AB] nin orta noktasının koordinatları toplamı kaçtır? 11 xo = 1−3 3+7 = − 1, y o = =5 2 2 C(xo, yo) = C(–1, 5) C noktasının koordinatları toplamı; –1 + 5 = 4 olur. Raunt 39 ANALİTİK GEOMETRİ Örnek 12 Çözüm Köşelerinin koordinatları A(0, 5), B(2, 1) ve C(6, 3) 12 A(0, 5) olan ABC üçgeninin, [BC] kenarına ait kenarortay uzunluğu kaç birimdir? Va B(2, 1) D(xo, yo) C(6, 3) xo = 2+6 1+3 = 4, y o = = 2 olur. 2 2 va = IADI = 2 2 (0 − 4) + (5 − 2) = 16 + 9 = 5 birim olur. HATIRLATMA Köşe koordinatları A(x1, y1), B(x2, y2), C(x3, y3), D(x4, y4) olan bir paralelkenarın karşılıklı köşelerinin koordinatları arasında, x1 + x3 = x2 + x4 y1 + y3 = y2 + y4 eşitliği vardır. C(x3, y3) D(x4, y4) E A(x1, y1) Örnek B(x2, y2) 13 Çözüm D(1, –2) A(2, 3) C(5, –1) B(a, b) Analitik düzlemdeki ABCD paralelkenarında, A(2, 3), B(a, b), C(5, –1), D(1, –2) olduğuna göre, a + b toplamı kaçtır? 40 Raunt 13 2 + 5 = a + 1 ise a = 6 3 – 1 = b – 2 ise b = 4 a + b = 6 + 4 = 10 olur. Matematik-10 Ünite-4 14 Örnek Çözüm 14 [AD] nın orta noktası N(xo, yo) olsun. A(2, 3) K xo = N 2+0 3+1 = 1, y o = = 2 olup 2 2 K(1–a, 3) N(1, 2) D(0, 1) B L 1–a M C L(3, 4) Dik koordinat sisteminde, ABCD dörtgen ve K, L, M, N bulundukları kenarların orta noktalarıdır. K(1 – a, 3), L(3, 4), M(1, –b), A(2, 3), D(0, 1) olduğuna M(1, –b) 1 – a + 1 = 3 + 1 ise a = –2 3 – b = 4 + 2 ise b = –3 a + b = –2 – 3 = –5 olur. göre, a + b toplamı kaçtır? Doğru Denklemi ve İki Doğrunun Birbirine Göre Durumları Üçgenin Ağırlık Merkezinin Koordinatları ABC üçgeninin dik koordinat sisteminde köşe koordinatları A(x1, y1), B(x2, y2), C(x3, y3) olsun. Üçgenin ağırlık merkezi G(x0, y0) ise, A(x1, y1) F E G(x0, y0) B(x2, y2) x0 = Gf D C(x3, y3) x1 + x 2 + x 3 y +y +y , y 0 = 1 2 3 olduğundan, 3 3 x1 + x 2 + x 3 y1 + y 2 + y 3 , p bulunur. 3 3 Raunt 41 ANALİTİK GEOMETRİ Örnek 15 Çözüm Köşelerinin koordinatları A(–1, 2), B(3, 0) ve C(7, 1) 15 ABC üçgeninin ağırlık merkezi G(xo, yo) olsun. olan ABC üçgeninin ağırlık merkezinin koordinatları −1 + 3 + 7 =3 3 2+0+1 yo = =1 3 xo = nedir? G(xo, yo) = G(3, 1) olur. Örnek 16 Çözüm K(–3, 7) noktası, köşelerinin koordinatları A(x, 1), B(2, –4) x+2+4 3 1−4+y 7= 3 −3 = ve C(4, y) olan ABC üçgeninin ağırlık merkezidir. x + y toplamı kaçtır? 16 ise x = − 15 ise y = 24 x + y = –15 + 27 = 9 olur. Bir Doğrunun Eğimi ve Eğim Açısı Bir d doğrusunun x ekseni ile pozitif yönde yaptığı açıya doğrunun eğim açısı denir. Eğim açısının tanjantına doğrunun eğimi denir. y d doğrusunun eğim açısı a olsun. Doğrunun eğimi tan a = md şeklinde ifade edilir. d α x O y y d1 α O m1 = tan α > 0 42 Raunt y d2 x d4 α O m2 = tan α < 0 d3 x O m3 = tan α = 0 x m4 = tan α = tanımsız Matematik-10 Ünite-4 Örnek 17 17 Çözüm y y d d 60° = a O x O Yukarıda grafiği verilen d doğrusunun eğim açısı kaç derecedir? 18 a : Eğim açısı a = 60° 18 Çözüm x ekseni ile pozitif yönde 45° açı yapan doğrunun eğimi kaçtır? Örnek tan a = md tan 45 = 1 = md 19 19 Çözüm y k y k d t O x Yukarıdaki doğrulardan hangisinin eğimi daha büyüktür? x 30° 30° Örnek 60° d ad O ak at t x tan ad > tan at ak > 90° olduğundan tan ak < 0 olur. O halde, tan ad > tan at > tan ak olur. Raunt 43 ANALİTİK GEOMETRİ İki Noktası Bilinen Doğrunun Eğimi y B y2 y2 – y1 A y1 O Örnek C x2 – x1 α x1 x2 20 larından geçen doğrunun eğimi kaçtır? 21 k kaçtır? 22 d1 A(2, 0) sisteminde A(2, 0), x noktaları veriliyor. d1 doğrusunun eğimi m1, d2 doğrusunun eğimi m2 m1 oranı kaçtır? m2 44 Raunt x 2 − x1 20 = −1 − 3 −4 = = − 4 bulunur. 2−1 1 21 −1 − 3 − 3 − (− 1) = 1 − (− 2) k−1 −4 −2 & = 3 k−1 5 &k= bulunur. 2 mAB = mBC & 22 m = tan a bağıntısından, m1 = − B(0, –3) ve C(–4, 0) B(0, –3) ise y 2 − y1 y 2 − y1 olarak bulunur. x 2 − x1 Şekildeki dik koordinat y C(–4, 0) m AB = Çözüm d2 O m d = m AB = tan a = Çözüm A(–2, 3), B(1, –1) ve C(k, –3) noktaları doğrusal ise Örnek x Çözüm Dik koordinat sisteminde, A(1, 3) ve B(2, –1) nokta- Örnek Dik koordinat sisteminde, A(x1, y1) ve B(x2, y2) noktalarından geçen bir d doğrusu seçelim. Seçilen noktalar ile % oluşturulan ABC dik üçgeninde m (BAC) = a olur. (Yöndeş açı) 3 3 ve m2 = olur. 2 4 3 3 4 = 2 = − . = − 2 bulunur. 2 3 m2 3 4 m1 − Matematik-10 Ünite-4 HATIRLATMA d1 ve d2 doğruları birbirine paralel ise eğimleri eşittir. d1 // d2 ⇔ m1 = m2 d1 ve d2 doğruları birbirine dik ise eğimleri çarpımı –1 dir. d1 ⊥ d2 ⇔ m1 . m2 = –1 Örnek 23 (a + 2)x – 3y + 4 = 0 ve y = 2x – 5 doğruları birbirine paralel olduğuna göre, a kaçtır? Örnek Çözüm d1 // d2 ⇒ m1 = m2 _ a+2b b a+2 m1 = =2 3 `& 3 b m2 = 2 a a+2=6 a = 4 bulunur. 24 y = (m + 1)x – 4 ve 2x – (m – 1)y + 7 = 0 doğruları 23 Çözüm 24 d1 ⊥ d2 ⇒ m1 . m2 = –1, birbirine dik olduğuna göre, m değeri kaçtır? _ m1 = m + 1 b b 2 2 ` & (m + 1) . m − 1 = − 1 m2 = m − 1b a 2m + 2 = –m + 1 3m = –1 ⇒ m = − Örnek 25 ox ekseniyle pozitif yönde 135° lik açı yapan d doğrusu ile (k – 2)x + (2k + 1)y – 3 = 0 doğrusu birbirine paralel olduğuna göre, k değeri kaçtır? Çözüm 25 md = tan 135° = –1, m1 = d // d1 1 bulunur. 3 −k + 2 2k + 1 ⇒ md = m1 −k + 2 =− 1 2k + 1 –k + 2 = –2k – 1 k = –3 bulunur. Raunt 45 ANALİTİK GEOMETRİ Analitik Düzlemde Doğru Denklemleri d doğrusu üzerinde alınan A(x0, y0) noktası ve d doğrusu üzerindeki herhangi B(x, y) noktası arasındaki bağıntıya doğrunun denklemi denir. Bir Noktası ve Eğimi Bilinen Doğrunun Denklemi Analitik düzlemde, seçilen bir d doğrusu üzerinde A(x1, y1) sabit bilinen bir nokta, B(x, y) herhangi bir nokta ve d doğrusunun eğimi md = m olsun. y y2 y1 O m= B(x, y) x 1, A( y 1) y – y1 x – x1 x1 x x y − y1 olarak bulunur. x − x1 Bu eşitliği düzenlediğimizde, y – y1 = m.(x – x1) elde edilir. Bu denklem A(x1, y1) noktasından geçen ve eğimi m olan doğrunun denklemidir. Örnek 26 Çözüm 26 Eğimi m = –2 olan ve A(–3, 4) noktasından geçen y – y1 = m(x – x1) doğrunun denklemi nedir? y – 4 = –2(x – (–3)) y + 2x + 2 = 0 bulunur. Örnek 27 Analitik düzlemde A(2, –2) noktasından geçen ve eğimi m = 1 olan doğrunun denklemi nedir? 3 Çözüm 27 y – y1 = m(x – x1) y – (–2) = 1 (x – 2) 3 3y – x + 8 = 0 bulunur. 46 Raunt Matematik-10 Ünite-4 HATIRLATMA y = mx + n ise eğim m dir. n ise doğrunun y eksenini kestiği noktanın ordinatıdır. ax + by + c = 0 şeklindeki denklemlere doğrunun genel kapalı denir. Doğrunun eğimi − Örnek a olarak bulunabilir. b 28 3x – y + 2 = 0 doğrusunun Oy eksenini kestiği noktanın ordinatı kaçtır? Örnek 29 x = 3y + 1 doğrusunun eğimi kaçtır? Çözüm x = 0 için 3 . 0 – y + 2 = 0 –y = –2 y = 2 bulunur. Çözüm 30 2x – 3y + 6 = 0 doğrusunun eğimi kaçtır? 29 3y = x – 1 y= Örnek 28 x 1 1 bulunur. − &m= 3 3 3 Çözüm 30 3y = 2x + 6 y= 2 2 bulunur. .x + 2 & m = 3 3 Raunt 47 ANALİTİK GEOMETRİ İki Noktası Bilinen Doğrunun Denklemi Analitik düzlemde seçilen A(x1, y1) ve B(x2, y2) noktalarından geçen d doğrusu üzerinde herhangi bir C(x, y) noktası alalım. Bu seçilen üç nokta aynı doğru üzerinde olduğu için herhangi iki noktadan yararlanarak bulunan eğimler eşit olacaktır. O halde, mAB = mAC y 2 − y1 y − y1 elde edilir. = x 2 − x1 x − x1 Örnek 31 Analitik düzlemde A(–1, 4) ve B(2, 5) noktalarından geçen doğrunun denklemi nedir? Çözüm y 2 − y1 x 2 − x1 = 31 y − y1 x − x1 5−4 y−4 = 2 − (− 1) x − (− 1) 3y – x – 13 = 0 bulunur. Örnek 32 Analitik düzlemde A(3, 5) noktasından ve orijinden geçen doğrunun denklemi nedir? Çözüm 32 A(3, 5) ve O(0, 0) noktalarından geçen doğrunun denklemi; y 2 − y1 x 2 − x1 = y − y1 x − x1 0−5 y−5 = 0−3 x−3 5x – 3y = 0 bulunur. 48 Raunt Matematik-10 Ünite-4 Eksenleri Kestiği Noktaları Belli Olan Doğrunun Denklemi Analitik düzlemde d doğrusunun x eksenini kestiği nokta A(a, 0), y eksenini kestiği nokta B(0, b) olsun. Doğrunun denklemi; y B(0, b) A(a, 0) O x x y + = 1 şeklinde yazılabilir. a b Örnek 33 Çözüm y 33 x y + =1 4 3 3 (3) (4) 3x + 4y – 12 = 0 bulunur. 4 x O d Yukarıdaki d doğrusunun denklemi nedir? Örnek 34 Çözüm y –3 x O 34 x y + =1 −3 −2 (− 2) (− 3) 2x + 3y + 6 = 0 bulunur. –2 d Yukarıdaki d doğrusunun denklemi nedir? Raunt 49 ANALİTİK GEOMETRİ Özel Doğru Denklemleri y eksenine paralel doğru denklemleri (x = a) Analitik düzlemde y eksenine paralel doğrular x = a şeklinde ifade edilir. Bu tür doğrular x eksenini (a, 0) noktasında keserler. Eğer a = 0 ise, x = 0 doğrusu y eksenidir. y x=a x = a doğrusunun üzerindeki bütün noktaların apsisi a dır. a O x x eksenine paralel doğru denklemleri (y = b) Analitik düzlemde x eksenine paralel doğrular y = b şeklinde ifade edilir. Bu tür doğrular y eksenini (0, b) noktasında keserler. Eğer b = 0 ise, y = 0 doğrusu x eksenidir. y y = b doğrusunun üzerindeki bütün noktaların ordinatı b dir. b y=b y=0 x O Orijinden geçen doğru denklemleri (y = mx) y = mx + n denkleminde n = 0 olacağından (0, 0) orjinden geçen doğru denklemleri y = mx şeklinde ifade edilir. m nin doğrunun eğimi olduğu unutulmamalıdır. y O 50 Raunt y = mx x Matematik-10 Ünite-4 y y=x m = 1 ise doğrunun denklemi y = x olur. Bu doğruya I. açıortay doğrusu denir. Doğru x ve y ekseni ile 45° lik açı yapar. 45° 45° x O 45° 45° y y = –x 45° 45° O Örnek m = –1 ise doğrunun denklemi y = –x olur. Bu doğruya II. açıortay doğrusu denir. Doğru x ve y ekseni ile 45° lik açı yapar. 45° 45° x 35 35 Çözüm A(2, –3) noktasından geçen ve x eksenine paralel olan y y = –3 doğrusu bulu- doğrunun denklemi nedir? nur. 2 x 0 –3 Örnek 36 Çözüm y = –3 A 36 A(2k + 1, k – 1) noktası x = 5 doğrusu üzerinde ol- A noktası x = 5 doğrusu üzerinde ise, duğuna göre, A noktasının x eksenine olan uzaklığı 2k + 1 = 5 ve k = 2 olur. kaç birimdir? A(5, 1) noktasının x eksenine olan uzaklığı 1 br dir. Örnek 37 2 A(k + 2, 2k + 1) noktası I. açıortay doğrusu üzerinde olduğuna göre, k kaçtır? Çözüm 37 I. açıortay doğrusu y = x olduğundan, k2 + 2 = 2k + 1 ⇒ k2 – 2k + 1 = 0 ⇒ (k – 1)2 = 0 ⇒ k = 1 bulunur. Raunt 51 Sınav Kodu: M101025 ANALİTİK GEOMETRİ 1 Konu Testi 1. A(a – 2, b + 3) noktası analitik düzlemin 4. bölgesinde olduğuna göre, B(a . b, a – b) noktası için aşağıdakilerden hangisi doğrudur? A) I. bölgededir. B) II. bölgededir. C) III. bölgededir. D) IV. bölgededir. E) Orjindedir. 4. A(2, –3) ve B(–8, 12) olmak üzere, C ∈ [AB] ve IACI 2 olacak şekilde bir C noktası alınıyor. = IBCI 3 Buna göre, C noktasının koordinatları nedir? A) (–3, 2) B) (–3, –2) C) (–2, 3) D) (–2, –3) E) (2, –3) 5. ABC üçgen A [AD] ∩ [BE] = {F} 2. A(a, 3) ve B(2, –5) noktaları için IABI = 10 birim olduğuna göre, a nın alabileceği değerlerin çarpımı kaçtır? E F B A) –32 B) –24 C) 0 D) 24 E) 32 IBFI = IFEI IAEI = 3.IECI D C A(2, 0), B(3, 2) ve F(4, –2) olmak üzere, C noktasının koordinatları nedir? A) (–6, 8) B) (–6, –8) C) (6, 8) D) (6, –8) E) (8, 6) 3. A(3, –1) noktası, uç noktaları B(4, a) ve C(b, 1) olan [BC] nın orta noktası olduğuna göre, ab çarpımı kaçtır? A) 12 52 Raunt B) 6 C) 4 D) –4 E) –6 6. Köşelerinin koordinatları A(2, –3), B(4, –1) ve C(a, 7) olan ABC üçgeninin ağırlık merkezi G(1, b) olduğuna göre, ab çarpımı kaçtır? A) –7 B) –3 C) –1 D) 3 E) 7 Matematik-10 Ünite-4 7. Koordinat eksenleri ile dördüncü bölgede ikizkenar üçgen oluşturan bir doğrunun eğimi, üçüncü bölgede ikizkenar üçgen oluşturan bir doğrunun eğiminden kaç fazladır? y 9. F C O A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 OABC dikdörtgen d ADEF kare E B A D x IOAI=IADI = 3 birim E) 5 Şekildeki karenin çevresi dikdörtgenin çevresinden 2 birim fazla olduğuna göre, C ve F noktalarından geçen d doğrusunun denklemi nedir? A) 3x – y – 6 = 0 B) 3x + y – 6 = 0 C) 3x – y + 6 = 0 D) x + 3y + 6 = 0 E) x – 3y + 6 = 0 8. y d4 d2 d3 d 1 1 –2 O 3 x –4 Şekildeki doğruların eğimlerinin küçükten büyüğe doğru sıralanışı aşağıdakilerden hangisidir? A) m1 < m2 < m3 < m4 B) m1 < m3 < m2 < m4 C) m3 < m4 < m2 < m1 D) m3 < m1 < m2 < m4 E) m2 < m3 < m1 < m4 10. Köşe koordinatları A(2, 3), B(–1, 2) ve C(3, –4) olan ABC üçgeninin [BC] kenarına ait kenarortayını taşıyan doğrunun denklemi nedir? A 4x + y – 5 = 0 B) 4x – y – 5 = 0 C) 4x – y + 5 = 0 D) –4x + y + 5 = 0 E) –4x – y – 5 = 0 Raunt 53 Sınav Kodu: M101026 ANALİTİK GEOMETRİ 2 Konu Testi 1. 5. B C D C A E A E P 1 olduğuna göre, X aşağıdaki2 lerden hangisidir? [PX] nın eğimi A) A B) B D R P B C) C D) D E) E R, [PX] nın orta noktasıdır. X noktası aşağıdakilerden hangisidir? A) A B) B C) C D) D E) E 2. A C P D B ER [PR] nı IPXI = 3.IRXI oranında içten bölen X noktası aşağıdakilerden hangisidir? A) A B) B C) C R A CBD D) D 6. P(2a – 10, a + 3) noktası II. bölgede ise a nın alabileceği kaç farklı tamsayı değeri vardır? A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 E) 9 E) E 3. P E 7. A(–1, 4) noktası ile orijinden geçen doğrunun eğimi kaçtır? [PR] nı 3.IRXI = 2.IPXI oranında dıştan bölen X noktası aşağıdakilerden hangisidir? A) A B) B C) C D) D A) 4 54 Raunt C) 0 D) –4 C) 1 2 D) − 1 4 E) − 4 8. A(2, 6) ve B(4, 2) noktalarından eşit uzaklıkta ve y ekseni üzerinde olan noktanın ordinatı kaçtır? A) 2 B) 4 1 4 E) E 4. A(–6, –4) noktasının B(–2, –k) noktasına uzaklığı 5 birim olduğuna göre, k sayısının alabileceği değerler toplamı aşağıdakilerden hangisidir? A) 8 B) E) –8 B) 5 2 C) 3 D) 7 2 E) 4 Matematik-10 Ünite-4 9. A(–2, 3) ve B(1, 6) noktaları veriliyor. AB doğrusunun denklemi aşağıdakilerden hangisidir? A) y – x + 5 = 0 C) x – y – 3 = 0 E) x + y + 5 = 0 13. 3x – 2y + 6 = 0 doğrusunun x ekseni üzerindeki noktasının apsisi kaçtır? A) –3 B) –2 C) 1 D) 2 B) x – y + 5 = 0 D) x + y + 3 = 0 14. y ABCD karesinin y–x+4=0 D köşesi D O 10. Eksenleri kestiği noktaları A(–3, 0) ve B(0, 4) olan doğrunun denklemi nedir? A) 4x – 3y + 12 = 0 B) 3x – 4y + 12 = 0 C) 3x + 4y – 12 = 0 D) 3x + 4y + 12 = 0 E) 3x – 4y – 12 = 0 C A [OA] ⊥ [AB] y x B A) 1 B) 2 C) 4 B B(–3, 0) x & Yukarıdaki verilere göre, Alan (AOB) kaç birimkaredir? A) 150 B) 200 C) 270 D) 280 noktaları verliiyor. O C B) 2 C) 3 B O x D) 4 x B(2, 0) C(0, –6) C d B(a, 4a) köşesi d : 2x + y – 6 = 0 doğrusu üzerinde olan ABCO dikdörtgenin alanı kaç br2 dir? A) 1 d1 ⊥ d2 y A B x O d doğrusunun denklemi aşağıdakilerden hangisidir? 16. A E) 12 A) 3x – 2y + 6 = 0 B) 2x – 3y – 6 = 0 C) x – 2y – 6 = 0 D) 2x – 3y + 6 = 0 E) 3x – 2y – 6 = 0 E) 300 y 12. D) 9 B(–3, 0) A(0, 2) O IOBI = 8 birim A(0, 2) y A(9, 12) A(9, 12) y – x + 4 = 0 doğrusu üzerindedir. ABCD karesinin alanı kaç br2 dir? 15. 11. E) 3 E) 8 d1 d2 ACB üçgeninin alanı kaç br2 dir? A) 36 B) 42 C) 48 D) 52 E) 60 Raunt 55 Sınav Kodu: M101027 ANALİTİK GEOMETRİ 3 Konu Testi 1. A(a – 3, b + 2) ve B(a + 2, b – 10) noktaları arasındaki uzaklık kaç birimdir? A) 6 B) 8 C) 10 D) 12 5. A B E) 13 A(2, –4), B(0, 6) ise C noktasının koordinatları toplamı kaçtır? A) 18 2. B(3, 5) B A 6. C(x, 0) O x C Verilenlere göre, x kaçtır? A) 1 B) 15 C) 12 D) 9 E) 6 A(0, 2) y A, B, C doğrusal IABI 2 = IBCI 3 C B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 ABC üçgeninde, G, ağırlık merkezi E, D, F kenarların E D orta noktaları G D(–2, 3) E(2, 4) B C F(0, 2) F Verilenlere göre, G noktasının koordinatları aşağıdakilerden hangisidir? A A) (–1, 2) B) (0, 3) C) (0, 1) D) (2, 0) E) (–1, 3) 3. A(2, a), B(b – 2, 2a + 1) noktalarının orta noktası C(3, 2) noktası olduğuna göre, a + b toplamı kaçtır? A) 2 B) 4 C) 6 D) 7 E) 8 7. ABC üçgeninde A G, ağırlık merkezi A(4, 2) G B(–3, 0) G(0, 6) D B C Verilenlere göre, C noktasının koordinatları aşağıdakilerden hangisidir? A) (–12, 2) B) (1, 12) C) (–1, 16) D) (–1, –4) E) (4, 8) 4. A(–2, a) C(2, 2) B(b, 8) IACI = 2.IBCI olduğuna göre, a + b toplamı kaçtır? A) –8 56 A, C, B doğrusal Raunt B) –6 C) –4 D) 2 E) 9 8. A(–1, 3) ve B(2, 6) noktalarından geçen doğrunun eğimi kaçtır? A) 2 3 B) 3 2 C) 1 2 D) 1 3 E) 1 Matematik-10 Ünite-4 9. G, ABC üçgeninin ağırlık merkezidir. A(–1, 5) A(–1, 5) G dir? B(5, 3) C G(0, 2) B(5, 3) Verilenlere göre, [AB] kenarına ait kenarortay uzunluğu kaç birimdir? A) 4 2 B) 5 10. C) 5 2 D) 6 y d2 d1 4 2 –3 1 olan 2 doğrunun denklemi aşağıdakilerden hangisi- 13. A(–1, 2) noktasından geçen ve eğimi O 8 A) x – 2y + 5 = 0 C) 2x + y – 4 = 0 E) x – y – 5 = 0 B) x + 2y + 3 = 0 D) 2x – y – 5 = 0 E) 6 2 Analitik düzlemde d 1 ve d2 doğrularının x ve y ekx senlerini kestiği noktalar verilmiştir. 14. Analitik düzlemde A(2, y), B(–1, y) noktalarından geçen doğrunun denklemi aşağıdakilerden hangisi olabilir? A) x = 2 B) y = –1 C) y = 2x D) x + 2y = 0 E) x = –1 Buna göre, d1 ve d2 doğrularının eğimleri toplamı kaçtır? A) − 1 2 B) 2 3 C) 1 6 D) 2 5 E) 1 3 11. 2x – (2a + 3)y – 5 = 0 doğrusunun x ekseni ile pozitif yönde yaptığı açı 135° olduğuna göre, a kaçtır? A) − 3 2 B) − 5 2 C) − 1 D) 2 3 E) 15. Analitik düzlemde x ekseni ile pozitif yönde 45° açı yapan ve orjinden geçen doğrunun denklemi aşağıdakilerden hangisidir? A) y = x B) y = –x C) x = 2 D) x = 2y E) y = 2x 2 5 16. A(–1, 2) ve B(3, 5) noktalarından geçen doğrunun denklemi aşağıdakilerden hangisidir? 12. 3 .x − y + 4 = 0 doğrusu ile x + y + 3 = 0 doğruları arasındaki dar açı kaç derecedir? A) 30 B) 40 C) 60 D) 75 E) 80 A) 3x – 4y + 11 = 0 B) 2x – 3y + 8 = 0 C) 3x – 2y + 6 = 0 D) x – y – 6 = 0 E) x + y – 8 = 0 Raunt 57 ANALİTİK GEOMETRİ Doğruların Birbirine Göre Durumları Paralel Doğrular d1 ve d2 doğruları paralel ise, doğruların eğim açıları eşit olacağından eğimler birbirine eşittir. y d1 A D d2 : a2x + b2y + c2 = 0 α α O E d1 : a1x + b1y + c1 = 0 d2 B x C a1 b1 c ! 1 olur. = a2 b2 c2 Dik Doğrular d1 ve d2 doğruları dik ise, doğruların eğim açıları arasındaki trigonometrik oran nedeniyle eğimler çarpımı –1 dir. y d2 O d1 α β α + 90° = β m1 . m2 = –1 olur. x Çakışık Doğrular d1 ve d2 doğruları çakışık (aynı doğru) ise; d1 : a1x + b1y + c1 = 0 d2 : a2x + b2y + c2 = 0 a1 b1 c1 olmalıdır. = = a2 b2 c2 Örnek 38 d1 : –2x + 4y – 5 = 0 d2 : 3x + (a – 2)y + 3 = 0 denklemleriyle verilen d1 ve d2 doğruları birbirine paralel ise a kaçtır? Çözüm d1 // d2 ⇒ 38 4 −2 −5 ! = 3 a−2 3 –2a + 4 = 12 –2a = 8 a = –4 bulunur. 58 Raunt Matematik-10 Ünite-4 39 Örnek Çözüm d1 ⊥ d2 ⇒ md1 . md2 = –1 dir. Analitik düzlemde 2x – 3y + 2 = 0 ve 4x – (b + 1)y + 5 = 0 39 m= − doğruları birbirine dik ise b kaçtır? a 2 2 ⇒ md1 = − = b (− 3) 3 md2 = − 4 4 = − (b + 1) b + 1 2 4 . = − 1 ⇒ 8 = –3b – 3 3 b+1 3b = –11 b= − 40 Örnek Çözüm d1 : –x + 3y + 6 = 0 y d1 ⊥ d 2 d1 ∩ d2 = {A} 11 bulunur. 3 40 d1 ⊥ d2 ⇒ md1 . md2 = –1 dir. _ −1 1 b = b 1 2 1 3 3 ` 3 . a − 2 =− 1 2 2 b md = − = 2 − (a − 2) a − 2 b a md = − A x O d2 : 2x – (a – 2)y + 5 = 0 2 = –3a + 6 3a = 4 Yukarıdaki şekilde verilenlere göre, a kaçtır? Örnek 41 Çözüm a= 4 bulunur. 3 41 4x – y + 2 = 0 doğrusu ile x + y + 8 = 0 doğrusunun kesim noktalarının koordinatları toplamı kaçtır? + x + y = –8 ––––––––––––––– 5x = –10 4x – y = –2 x = –2 x + y = –8 –2 + y = –8 y = –6 Kesim noktası: (–2, –6) dır. (–2) + (–6) = –8 bulunur. Raunt 59 ANALİTİK GEOMETRİ Bir Noktanın Doğruya Olan Uzaklığı Analitik düzlemde, A(x1, y1) noktasının d : ax + by + c = 0 doğrusuna olan uzaklığı h olsun. A(x1, y1) d : ax + by + c = 0 h H h= Iax1 + by1 + cI 2 a +b Örnek 2 olarak bulunur. 42 A(–2, 1) noktasının 3x – 4y – 10 = 0 doğrusuna olan 42 Çözüm h= I3. (− 2) − 4.1 − 10I 2 uzaklığı kaç birimdir? 3 + (− 4 ) = 2 = Örnek 43 A(k, –1) noktasının 5x – 12y – 4 = 0 doğrusuna olan I5.k − 12. (− 1) − 4I değerler toplamı kaçtır? 2 5 + (− 12) 9 + 16 20 = 4 bulunur. 5 43 Çözüm uzaklığı 1 birim olduğuna göre, k nın alabileceği I − 6 − 4 − 10I 2 =1 I5k + 8I = 13 5k + 8 = 13, 5k + 8 = –13 k = 1 1− 60 Raunt k = –21/5 21 16 bulunur. =− 5 5 Matematik-10 Ünite-4 Paralel İki Doğru Arasındaki Uzaklık Analitik düzlemde d1 ve d2 paralel doğrular olduğundan eğimleri eşit olacaktır. İki doğrunun denklemlerinde x ve y nin katsayıları eşitlenirse doğrular d1 : ax + by + c1 = 0 d2 : ax + by + c2 = 0 olur. y d1 : ax + by + c1 = 0 h d2 : ax + by + c2 = 0 x O Paralel doğrular arasındaki uzaklık; h= Ic1 − c 2 I 2 a +b Örnek 2 dir. 44 44 Çözüm 3x – 4y + 1 = 0 3x – 4y + 1 = 0 ve 6x – 8y + 12 = 0 doğruları arasındaki h uzaklık kaç birimdir? 6x − 8y + 12 0 ⇒ 3x – 4y + 6 = 0 = 2 2 I1 − 6I h= 2 3 + ( − 4) Örnek 45 x + 2y + 1 = 0 ve x + ay + b = 0 paralel doğruları ara- 5 = 1 birim bulunur. 5 45 Çözüm d1 // d2 olduğundan, a = 2 dir. sındaki uzaklık 2 5 olduğuna göre, a.b çarpımının pozitif değeri kaçtır? 2 = h= I1 − bI 2 1 +2 2 =2 5 I1 – bI = 10 1 – b = 10 1 – b = –10 b = –9 b = 11 a.b = 2.11 = 22 bulunur. Raunt 61 Sınav Kodu: M101028 ANALİTİK GEOMETRİ 4 Konu Testi 1. 2x – 3y + 5 = 0 y= x+4 2 6. (m – 1)x + 6y + 6 = 0 2x – 3y – n + 2 = 0 denklemleri ile verilen doğruların eğimlerinin toplamı kaçtır? A) − 7 6 B) − 1 6 C) 1 3 D) 1 6 E) 7 6 doğruları çakışık olduğuna göre, m.n çarpımı kaçtır? A) –20 (a – 3)x + (2a – 1)y + 5 = 0 denklemi ile verilen doğru x ekseni ile pozitif yönde 135° lik açı yaptığına göre, a kaçtır? A) –2 B) –1 C) 0 D) 1 E) 2 C) 0 doğrusunun y eksenini kestiği noktanın ordinatı kaçtır? A) –3 8. B) –2 C) 0 (a + 1)x + (b – 3)y – 9 = 0 A) –3 B) 0 D A D) 5 E) 7 4. Uç noktaları A(2, –3) ve B(4, –1) olan [AB] doğru parçasının orta noktasından geçen ve 2x + y + 5 = 0 doğrusuna paralel olan doğrunun denklemi nedir? IABI = 2 birim x B Şekildeki verilenlere göre, OED üçgeninin alanı kaç birimkaredir? A) C E C) 3 E) 5 IOAI = 3 birim O denklemleri ile verilen doğrular x ekseni üzerinde dik kesiştiklerine göre, a + b toplamı kaçtır? D) 3 ABCD kare y 2x – 3y – 6 = 0 E) 20 (a2 – 4)x + (a – 2)y + 12 = 0 3. D) 15 7. x – eksenine paralel olan 2. B) –15 2 5 B) 3 5 C) 4 5 D) 1 E) 6 5 9. A(2, –3) noktasının, A) –2x + y – 4 = 0 B) x + 2y – 4 = 0 C) 2x + y – 4 = 0 D) –x + 2y – 4 = 0 E) 2x + y – 6 = 0 8x – 15y + 7 = 0 doğrusuna göre simetriği B noktası olduğuna göre, IABI kaç birimdir? A) 4 B) 8 C) 12 D) 16 E) 20 10. 2x – y – 5 = 0 5. ax – 18y + 3a + 6 = 0 3x + 2y – 4 = 0 2x – ay + 8 = 0 doğrularının kesişim noktasının 3x + 4y + 13 = 0 doğrusuna uzaklığı kaç birimdir? doğruları paralel olduğuna göre, a kaçtır? (a < 0) A) –7 62 Raunt B) –6 C) –5 D) –4 E) –3 A) 3 B) 5 C) 8 D) 13 E) 15 Sınav Kodu: M101029 Matematik-10 Ünite-4 5 Konu Testi 1. y 5. Parametrik denklemi, y = 2x y=x O x=m+4 y = 2m – 7 α β x olan doğru (a – 1)x + (b + 1)y – 2 = 0 doğrusu ile çakışık olduğuna göre a.b çarpımı kaçtır? A) − 323 30 D) tan β Yukarıda verilen şekile göre, oranı tan (a + β) kaçtır? A) − 1 2 B) 0 C) 1 2 D) 1 E) 2 B) − 319 30 6. A) − 4 3 B) − 1 3 C) − 3 4 D) 1 4 E) 4 3 3. A(2, 3) ve B(–4, 2 + a) noktalarından geçen doğru 2x – 3y + 5 = 0 doğrusuna paralel ise a kaçtır? A) –4 B) –3 C) –2 D) –1 A) − 11 2 B) 11 5 C) − 13 2 D) 1 E) 4 323 30 x 2 Şekilde verilen d doğrusu (a + 1)x – 3y + 2 = 0 doğrusuna dik olduğuna göre, a kaçtır? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 7. 3x + 2y – k2 + 4 = 0 doğrusu orijinden geçtiğine göre, k nın alabileceği değerler çarpımı kaçtır? A) –4 E) 1 4. A(1, 4) ve B(2 – k, 1) noktalarından geçen doğru 2x + 5y + 1 = 0 doğrusuna dik olduğuna göre, k kaçtır? E) 317 30 1 O C) y d 2. Kapalı denklemi 4x + 3y – 2 = 0 olan doğrunun x ekseni ile yaptığı pozitif yönlü açının tanjantı kaçtır? 323 225 8. B) –2 C) –1 D) 1 E) 4 (a – 1)x + (a2 – 4)y – 6 = 0 doğrularından x eksenine dik olan ikisi arasındaki uzaklık kaç birimdir? A) 4 B) 6 C) 7 D) 8 E) 10 Raunt 63 ANALİTİK GEOMETRİ 9. 4x – 3y + 12 = 0 doğrusunun grafiği aşağıdakilerden hangisidir? A) y B) y 13. A(1, 4) noktasının B(2, 1) ve C(4, 3) noktalarından geçen doğruya olan uzaklığı kaç birimdir? A) 1 4 B) 2 C) 2 D) 2 2 E) 3 2 3 –3 x O C) y D) y 4 O x O –4 3 x 3 x 4 O 14. 3x – y + 15 = 0 doğrusu (k + 2)x – 5y + 7 = 0 doğrusuna paralel ise k kaçtır? A) 11 E) –4 B) 12 C) 13 D) 14 E) 15 y O x –3 15. C 10. A(3, 1) noktasının 4x – 3y + 6 = 0 doğrusuna göre simetriği B olduğuna göre, IABI kaç birimdir? A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 11. A(2, 1) noktasının 5x + 12y + P = 0 doğrusuna olan uzaklığı 2 birim olduğuna göre, P nin pozitif değeri kaçtır? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 A) (4, –1) B) (–4, –1) C) (1, 4) D) (–1, 4) E) (4, 3) Raunt B(0, 5) B x O A Yukarıdaki verilere göre, CD doğrusunun eğimi kaçtır? A) 5 6 B) − 5 6 C) − 1 3 D) − 3 4 E) 6 5 E) 5 12. 3x – 12y – 7 = 0 doğrusuna paralel olan vektör aşağıdakilerden hangisidir? 64 A(–6, 0) D E) 8 ABCD kare y 16. A(2, 1), B(3, 0), C(k – 1, 3) noktaları bir üçgen oluşturmadığına göre, k kaçtır? A) –2 B) –1 C) 1 D) 2 E) 3 Sınav Kodu: M101030 Matematik-10 Ünite-4 6 Konu Testi 1. Aşağıdaki doğruların hangisinde eğimi yanlış verilmiştir? A) 2x + 3y + 1 = 0, m = − 2 3 A) y = x B) y = –x C) y = x + 1 D) y = –x + 1 E) y = 2x + 6 B) y = 5x – 3, m = 5 C) y = x + 4, m = 1 D) x + y – 1 = 0, m = –1 E) x – 2y + 3 = 0, m = 2 2.(2a + 1)x + (a – 2)y + 4 = 0 doğrusunun eğimi 3 olduğuna göre, a kaçtır? A) –3 B) –2 C) –1 5. A(–2, 2) noktasından geçen x + y + 4 = 0 doğrusuna paralel olan doğrunun denklemi aşağıdakilerden hangisidir? D) 1 E) 2 6. (a – 1)x + y = 2 ve (a + 1)x – 3y = 4 doğruları birbirine dik olduğuna göre, a nın alabileceği değerler çarpımı kaçtır? A) –4 3. y d1 B) –2 C) 1 D) 4 E) 8 d2 d3 x O d4 Şekildeki verilen doğruların eğimlerinin sıralanışı aşağıdakilerden hangisidir? 7. A(3, 1) noktasından geçen ve y eksenine dik olan doğrunun denklemi aşağıdakilerden hangisidir? A) x + 2y = 5 B) x + y = 4 C) x = 1 D) y = 1 E) x = 3 A) d1 > d2 > d3 > d4 B) d3 > d2 > d1 > d4 C) d1 > d3 > d2 > d4 D) d4 > d1 > d2 > d3 E) d4 > d3 > d2 > d1 4. 2x + 3y – 4 = 0 ve ax + 6y – 1 = 0 doğruları paralel ise a kaçtır? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 8. mx + 4y + 6 = 0 ve 3x – ny – 9 = 0 doğruları çakışık olduğuna göre, m + n toplamı kaçtır? A) –2 B) –1 C) 0 D) 2 E) 4 Raunt 65 ANALİTİK GEOMETRİ 9.x – y + 6 = 0 ve ax + 2y + 5 = 0 doğruları ikinci açıortay doğrusu üzerinde kesişiyorsa, a kaçtır? A) 7 3 B) 3 C) 10. y 11 3 D) 4 B x AOBC kare olduğuna göre, Ç(AOBC) kaç birimdir? A) 20 7 B) 11. B) 4 C) 3 D) 2 E) 1 14.A(–3, 1) ve B(–1, 3) noktaları veriliyor. O –4 A A) 5 13 3 E) d doğrusu eksenleri (0, 10) ve (–4, 0) noktalarında kesiyor. d 10 C 13.x – y = 4 ve 3x + 4y = k doğruları x + y = 2 doğrusu üzerinde kesişiyorsa, k kaçtır? 30 7 C) 8 D) 10 y (Boy) E) 80 7 [AB] nın orta dikmesinin denklemi aşağıdakilerden hangisidir? A) y = –x + 2 B) y = –x C) y = 2x + 6 D) y = x +3 2 E) y = 2x – 1 A B 4 2 O 3 x (yıl) 6 15. A(2, 3) noktasının 5x – 12y = 13 doğrusuna uzaklığı kaç birimdir? A) 1 Yukarıdaki grafikte A ve B bitkilerinin boylarının yıllara göre değişimi verilmiştir. Yukarıda verilenlere göre, kaçıncı yılda A bitkisinin boyu B bitkisinin boyunun 3 katı olur? A) 18 12. B) 19 D) 42 doğrusunun eğimi 1 olduğuna göre, eksenlerle oluşturduğu üçgenin alanı kaç birim karedir? Raunt B) 15 C) 18 D) 24 C) 3 D) 4 E) 5 E) 45 (a + 3)x + (a – 1)y + 12 = 0 A) 12 66 C) 30 B) 2 E) 36 16. 2x – y + 4 = 0 ve x + y + 2 = 0 doğrularının kesim noktasının x + 2y – 3 = 0 doğrusuna olan uzaklığı kaç birimdir? A) 1 B) 3 C) 2 D) 5 E) 2 5 Sınav Kodu: M101031 Matematik-10 Ünite-4 7 Konu Testi 1. x, y ∈ IR olmak üzere, A(2, 3 + x) noktası x ekseni üzerinde ve B(y – 7, –3) noktası y ekseni üzerinde bulunduğuna göre, C(y – x, 2x + y) noktası koordinat düzleminde nerede bulunur? A) x ekseni üzerinde C) II. bölge E) IV. bölge 5. A(3, 5), B(–2, x) ve C(2, 6) noktaları veriliyor. IABI = IBCI olduğuna göre, x kaçtır? A) –1 2. A(–7, 24) ve B(9, 40) noktalarının orijine olan uzaklıkları toplamı aşağıdakilerden hangisidir? C) 43 D) 52 E) 66 IABI = 2 5 olduğuna göre, a nın pozitif değeri kaçtır? B) 4 C) 5 D) 6 B) 2 2 C) 5 D) 2 5 E) 6 7. Köşe koordinatları D(3, 8), E(4, –6), F(–8, –2) olan DEF üçgeninin EF kenarına ait kenarortay uzunluğu kaç birimdir? B) 12 C) 13 D) 17 E) 25 8. A(1, 6) ve B(7, 0) noktaları veriliyor. [AB] üzerinde bir C(x, y) noktası alınıyor. 3. A(3, a) ve B(5, 2) noktaları veriliyor. A) 2 E) 3 [AB] nın orta noktasının orijine olan uzaklığı kaç birimdir? A) 10 D) 2 6. A(3, 0) ve B(–7, 8) noktaları veriliyor. A) 3 B) 40 C) 1 B) I. bölge D) y ekseni üzerinde A) 39 B) 0 E) 8 IABI 3 olduğuna göre, C noktasının koordi= ICBI 2 natları aşağıdakilerden hangisidir? A) (4, 3) B) (3, 4) C) (3, –3) D) (–3, 3) E) (2, 4) 4. 2x – 3y + 5 = 0 doğrusu üzerindeki A(2, b) noktası ile B(7, 15) noktası veriliyor. Buna göre, IABI uzunluğu kaçtır? A) 10 B) 12 C) 13 D) 15 E) 17 9. D(–2, 5) ve K(4, 7) olmak üzere, DK doğrusunu ILDI 1 oranında dıştan bölen L noktasının = ILKI 3 koordinatları toplamı kaçtır? A) –5 B) –3 C) –1 D) 0 E) 2 Raunt 67 ANALİTİK GEOMETRİ 10. D(5, 6) 13. C(a, 2) ABCD paralelkenar P y d2 d1 ⊥ d2 d1 3IAOI = IBOI IAEI=3IBEI E A(–3, 6) [AC] ∩ [DE] = {P} olduğuna göre, P noktasının koordinatları aşağıdakilerden hangisidir? A) f 14 30 , p 7 7 D) f B) f 24 30 , p 7 7 11. 10 14 , p 7 7 E) f B C) f 12. x B Koordinat sisteminde verilenlere göre, d1 doğrusunun eğimi kaçtır? A) − 1 3 3 B) − C) 3 3 D) 1 E) 3 14. 2x + y – a = 0 ve x – y + 2 = 0 doğruları A(k, 2k) noktasında kesişiyor ise a değeri kaçtır? A) 10 B) 8 C) 6 D) 4 E) 2 C Buna göre, A noktasının koordinatları toplamı kaçtır? B) 0 O 24 33 , p 7 7 D(2, 5) A) –5 20 24 , p 7 7 D, E ve F noktaları ABC üçgeninin kenarlarının orta F(–2, 4) noktalarıdır. A E(3, 2) A B(4, 2) C) 3 D) 5 15. Başlangıç noktasının 3x + 4y = 10 doğrusuna olan uzaklığı kaç birimdir? A) 1 E) 12 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 y A 1 B O 16. y = 0, y = 8, y = ax + 9, doğrularına eşit uzaklıkta olan nokta y ekseni üzerinde ise a kaçtır? AB doğrusunun eğimi kaçtır? A) − 68 x 3 1 3 Raunt B) 1 C) 1 3 D) 3 E) 1 5 (a ∈ IR+) A) 3 4 B) 4 5 C) 4 D) 5 E) 12 5 Sınav Kodu: M101032 Matematik-10 Ünite-4 8 Konu Testi 1. x + my + k + 4 = 0 doğrusu orijinden geçen ve 2x + y + 8 = 0 doğrusuna paralel bir doğru olduğuna göre, m.k kaçtır? A) –2 B) –1 C) 1 D) 2 5. (a – 1)x + 3y + 7 = 0 ve 5x – 2y + 1 = 0 doğruları bir d doğrusuna dik olduklarına göre, a kaçtır? A) –5 E) 4 B) − 11 2 C) –6 13 E) –7 2 D) − 2. 2x + 3y + 7 = 0 doğrusuna, üzerindeki (1, k) noktasında dik olan doğrunun denklemi aşağıdakilerden hangisidir? A) 3x – 2y – 9 = 0 B) 3x – 2y + 9 = 0 C) 3x + 2y – 9 = 0 D) 3x + 2y + 1 = 0 E) 3x – 2y + 1 = 0 6. A(3, 1), B(4, 8) ve C(2, 3) noktalarını köşe kabul eden ABC üçgeninin kenarortaylarından birini taşıyan doğrunun denklemi y – 4x + k + 5 = 0 olduğuna göre, k kaçtır? A) 2 3. A(–2, –4) C(2, 4) Buna göre, hareketli AB yolunu aynı hızla kaç saatte alır? B) 12 C) 14 C) 4 D) 5 E) 6 B(5, 10) Yukarıda verilen C noktasında bulunan bir hareketlinin sabit hızla A noktasına gittiği süre, aynı hızla B noktasına gittiği süreden 2 saat fazladır. A) 10 B) 3 D) 16 7. A(2, –5) noktasının, B(–3, 7) noktasına göre simetriği A' olduğuna göre, [AA'] nın uzunluğu kaç birimdir? A) 18 B) 20 C) 22 D) 24 E) 26 E) 18 4. A(3, 7) ve B(9, –1) olmak üzere, [AB] nın orta dikme doğrusunun denklemi aşağıdakilerden hangisidir? A) 3x – 4y + 6 = 0 B) 3x + 4y – 6 = 0 C) 3x – 4y + 4 = 0 D) 3x + 4y – 4 = 0 E) 3x – 4y – 6 = 0 8. ABC üçgeninde [AB] ⊥ [AC] ve ağırlık merkezi G(2, –3) dir. A(–4, 5) olduğuna göre, hipotenüs uzunluğu kaç birimdir? A) 18 B) 20 C) 24 D) 30 E) 36 Raunt 69 ANALİTİK GEOMETRİ 9. 13. x = 2 ve y = –3 doğrularının kesim noktasından geçen ve eğimi 4 olan doğrunun denklemi aşağıdakilerden hangisidir? A(2, –3) A) y + 4x + 1 = 0 B) y – 4x + 1 = 0 C) y + 4x + 11 = 0 D) y – 4x + 11 = 0 E) y + 4x = 0 B(–6, 7) C(–2, 0) Yukarıda verilen ABC üçgeninde AB kenarına ait kenarortay uzunluğu kaç birimdir? A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6 14. Bir kenarı 6x – 12y + k = 0 doğrusu üzerinde, diğer köşelerinden biri A(2, 3) noktasında olan karenin alanı 9 birimkare olduğuna göre, k nın alabileceği değerlerin toplamı kaçtır? 10. Merkezi (–1, 4) olan çember 4x – 3y + 1 = 0 doğrusuna teğet olduğuna göre, çemberin çevresi kaç p birimdir? A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 A) 28 B) 32 C) 36 D) 40 E) 48 E) 8 y 15. A(a, 6) 11. y y = 2x + 6 4 O O x x=3 Yukarıdaki şekilde verilenlere göre, taralı bölgenin alanı kaç birimkaredir? A) 13 B) 14 x 3 2 C) 15 D) 16 Yukarıdaki şekilde verilenlere göre, a kaçtır? A) 8 B) 9 C) 10 D) 11 E) 12 E) 18 16. d1 : x + y –5 = 0, d2 : 2x – 3y + 6 = 0 12. 2x + y – 14 = 0 ve x – y + 2 = 0 doğrularının kesim noktasının orijine uzaklığı kaç birimdir? A) 4 3 70 Raunt B) 2 13 C) 4 15 D) 8 E) 6 2 doğruları ve x ekseni arasında oluşan üçgensel bölgenin alanı kaç birimdir? A) 32 3 B) 38 5 C) 64 5 D) 15 E) 18 Sınav Kodu: M101033 Matematik-10 Ünite-4 9 Konu Testi 1. A(a2.b, a.b) noktası analitik düzlemin II. bölgesinde olduğuna göre, B(a+b, a3.b2) analitik düzlemin neresinde bulunur? A) I. bölge B) II. bölge C) Orijin D) III. bölge E) IV. bölge 5. ABC üçgen A D D, E, F bulundukları kenarların orta noktaları E D(4, –1) E(3, –2) A 2. ABC üçgen Verilenlere göre, B(x, y) noktasının koordinatları toplamı kaçtır? C(5, 15) IAGI = x B C 6. Verilenlere göre, IAGI = x kaç birimdir? B) 26 B) 8 C) 5 D) 3 B) 0 IACI 4 C ∉ [AB] ve olduğuna göre, C(x, y) = IBCI 3 noktasının koordinatları toplamı kaçtır? C) 13 D) 14 E) 15 4. ABC üçgeninin köşe koordinatları A(3, 7), B(4, 3) ve C(6, –1) dir. ABC üçgeninin [BC] kenarına ait kenarortay uzunluğu kaç birimdir? A) 10 B) 6 C) 2 10 D) C) 1 D) 2 E) 3 E) 4 d1 ⊥ d 2 y d2 29 E) 8 d1 ∩ d2 = {A} 2 3. A(3, 5), B(2, 7) ve C(x, y) noktaları aynı doğru üzerindedir. B) 12 E) 11 doğrusu Ox ekseniyle pozitif yönde 135° lik açı yaptığına göre, a kaçtır? A) 11 D) 10 (a + 1)x + (2a – 1)y + 5 = 0 A) –2 7. C) 9 B(3, 2) G A) 5 C B(x, y) F A) 7 A(–2, 4) G, ağırlık merkezi x F(5, 4) B A 4 O x d1 Verilenlere göre, d2 doğrusunun eğimi kaçtır? A) − 1 2 B) − 2 C) 2 D) 1 2 E) 1 8. 2x – y + 7 = 0 ile x + y + 5 = 0 doğrularının kesim noktasından geçen ve 2x – 3y + 1 = 0 doğrusuna dik olan doğrunun denklemi aşağıdakilerden hangisidir? A) 3x + 2y + 8 = 0 B) 3x – 2y + 1 = 0 C) 2x + 3y + 4 = 0 D) 3x + 2y + 14 = 0 E) 3x + y – 4 = 0 Raunt 71 ANALİTİK GEOMETRİ 9. A(2, –3) ve B(–1, 6) noktalarından geçen doğrunun Oy eksenini kestiği noktanın ordinatı kaçtır? A) –3 B) –2 C) 1 D) 2 E) 3 13. 5x – 3y – 4 = 0 ile 3x + 2y – 10 = 0 doğrularının kesim noktasının 2x + y + m = 0 doğrusuna uzaklığı 2 5 birim olduğuna göre, m nin alabileceği değerlerin çarpımı kaçtır? A) –80 10. C) –32 D) 16 E) 48 A(3, 0) y C(4, m) B(0, –2) C(4, m) O x A(3, 0) 14. İki kenarı 10x – 24y + 33 = 0 ile 12y – 5x + 3 = 0 doğruları üzerinde olan karenin alanı kaç birim karedir? A) B(0, –2) B) –64 9 16 B) 9 4 C) 25 9 D) 4 E) 16 Verilenlere göre, m kaçtır? A) 1 4 B) 2 3 C) 1 2 D) 1 E) 2 15. (m – 2)x + (m + 1)y + 5m – 1 = 0 doğrularının geçtiği sabit noktadan geçen ve 11. (m + 2)x – 6y + 8 = 0 2x – (m + 1)y + 2m = 0 A) 2x + 3y – 1 = 0 B) 2x + 3y + 10 = 0 C) 3x – 2y = 0 D) 2x – 3y + 5 = 0 E) 3x + 2y + 7 = 0 doğruları paralel olduğuna göre, m kaçtır? A) –5 B) –3 C) 0 D) 2 3x – 2y + 1 = 0 doğrusuna paralel olan doğrunun denklemi aşağıdakilerden hangisidir? E) 3 16. Parametrik denklemi, 12. A(2, –3) noktasının 3x – 4y + 2 = 0 doğrusuna göre simetriği B(a, b) noktasıdır. Buna göre, IABI kaç birimdir? A) 4 72 Raunt B) 5 C) 6 D) 8 E) 10 x = 2 – 3t y = 6 + 2t olarak verilen doğrunun Ox eksenini kestiği noktanın apsisi kaçtır? A) –7 B) 3 C) 9 D) 11 E) 12