Ödev 8 6m • Sokak lambasını kaldırmak için F kuvvetinin A noktasında 2250 Nm saatin tersi yönünde moment oluşturması gerekmektedir. Bu durumda F kuvvetinin şiddeti ne olmalıdır? 3m KT 1 KT 2 Çözüm 2 : F kuvvetini bileşenlerine ayıralım: KT 3 Ödev 9 • KT F kuvvetinin OA borusunun doğrultusundan geçen eksene göre oluşan momentin şiddetini bulunuz. 4 HATIRLATMA Pozisyon (Konum) Vektörleri • Pozisyon vektörü uzaydaki herhangi iki nokta arasında yönelen bir kartezyen kuvvet vektörünü formüle etmek açısından önemlidir. • r pozisyon vektörü, bir noktanın uzaydaki konumunu diğer bir noktaya göre belirleyen sabit bir vektördür. KT 5 • Daha genel bir halde, pozisyon vektörü uzaydaki A noktasından B noktasına da yönelebilir. Vektör toplamı KT 6 Bir doğru boyunca yönelen kuvvet vektörü • Üç boyutlu statik problemlerinde, bir kuvvetin doğrultusu genellikle etki çizgisinin geçtiği iki nokta ile belirlenir. Şekildeki F kuvveti buna bir örnektir. Doğrultusu A’dan B’ye olan F kuvveti kartezyen vektör şeklinde ifade edilebilir. KT 7 r r r M a = ua (r × F ) Bu çarpıma skaler üçlü çarpım denir. Vektörler kartezyen formda ifade edilirse; Skaler üçlü çarpım determinant formda da yazılabilir: KT 8 1. Satır 2. Satır 3. Satır 1.satır: a-a' ekseninin yönünü belirleyen birim vektörün kartezyen bileşenleri 2.satır: a-a ekseninin herhangi bir yerinden, F kuvvetinin etki çizgisinin herhangi bir yerine olan pozisyon vektörünün kartezyen bileşenleri 3. satır: F kuvvetinin kartezyen bileşenleri Ma belirlendiğinde Ma’yı kartezyen vektör şeklinde ifade edebiliriz : Ma negatif çıkarsa KT r r M a = M a ua r r M a u a ‘nın tersi yönündedir. 9 KT 10 KT 11 Ödev 10 Boruya etkiyen kuvvet çiftinin momentini belirleyiniz. KT 12 HATIRLATMA Kuvvet Çiftleri • • Kuvvet çifti, aralarındaki dik uzaklık d olan, aynı büyüklükte ve zıt yöndeki paralel iki kuvvet olarak tanımlanır. Bileşke kuvvet sıfır olduğundan, kuvvet çiftinin tek etkisi dönme eğilimi yaratmaktır. Kuvvet çifti ile üretilen moment, bir O noktasında oluşan iki kuvvetin momentleri toplamına eşittir. r r r r r r r r M = rB × F + rA × (− F ) = (rB − rA ) × F r r r r r r rB = rA + r r = rB − rA r r r M = r ×F KT Momentin, rA, rB konum vektörlerine değil, sadece kuvvetler arasındaki konum vektörüne bağlı olması nedeniyle, kuvvet çiftinin momentinin bir serbest vektör olduğu, herhangi 13 bir noktada etki edebileceği söylenebilir. Skaler Formülasyon Kuvvet çiftinin momenti: M = Fd F= kuvvetlerden birinin büyüklüğü d= kuvvetler arasındaki dik uzaklık (moment kolu) Kuvvet çifti momentinin doğrultu ve yönü sağ el kuralı ile belirlenir. Vektörel Formülasyon Kuvvet çiftinin momenti vektörel (çapraz) çarpımla: r r r M = r ×F KT 14 • r konum vektörü, i, j, k bileşenleri, vektörün başlangıcının koordinatları A (xA, yA, zA), ucuna karşı gelen koordinatlardan B (xB, yB, zB) çıkartılarak bulunabilir. • Ayrıca, bu üç bileşenin uç uca eklenmesi r’yi verir. A’dan başlıyarak B’ye ulaşılıyor. KT 15 25 N 25 N 25 N 25 N KT 16 KT 17 Ödev 11 Şekilde gösterilen döşeme birbirine paralel dört kuvvetin etkisi altındadır. Eşdeğer tekil kuvvetin yönünü ve yerini bulunuz. KT 18 KT 19 KT 20 Ödev 12 Mesnet tepkilerini ve C noktasında oluşan kuvveti bulunuz. KT 21 KT 22 Ödev 13 Şekildeki köprü kafes sisteminin CF çubuğundaki kuvveti belirleyiniz. Çekme veya basınç kuvveti olduğunu belirtiniz. KT 23 ΣM A = 0 − 5kN × 8m − 3kN × 12m + E y × 16m = 0 16 E y = 76 ⇒ E y = 4.75kN KT 24 4 6 = 4+ x 8+ x x = 4m + ΣMo = 0 − FCF sin 45o (12m) + (3kN )(8m) − (4.75kN )(4m) = 0 FCF = 0.589kN KT ( BASINÇ ) 25 Ödev 14 EF, BC ve CF elemanlarında oluşan kuvvetleri ve türünü bulunuz. 6m 6m 300 N 6m 300 N 9m × tan 30 tan φ = = 1.732 ⇒ φ = 60o 3m 6m KT 6m 300 N 6m 300 N 26 KT 27 6m 6m 300 N KT 6m 300 N 28 Ödev 15 3m 2m Şekildeki sistemin her elemanında oluşan kuvvetleri belirleyiniz. Çekme veya basınç kuvveti olduğunu belirtiniz. 2m 300 N KT 29 KT 30 Ödev 16 4m 4m 450 N 4m KT Şekildeki sistemin her elemanında oluşan kuvvetleri belirleyiniz. Çekme veya basınç kuvveti olduğunu belirtiniz. 31 KT 32 KT 33