sindirim sistemi terimler sözlüğü
advertisement
»rrijwwrBBwtTO»ıifc^MMaBBMaiBgeBMM IgMBBBMMSBBBHNH&SRSaBHgffiiaUHHH&SHUBHMHH SİNDİRİM SİSTEMİ TERİMLER SÖZLÜĞÜ Amilaz (pityalin) Tükürükte ve pankreas özsuyunda bulunan nişasta sindiriminde rol oynayan enzim Apandisit Apendiksin iltihaplanması sonucu ortaya çıkan hastalık Apendiks İnsanda ince ve kalın bağırsak arasındaki içi boş bir uzantı olan kör bağırsağın ucunda bulunan par mak şeklindeki çıkıntı Asinar hücre Pankreasta, pankreas özsuyu salgılayan hücreler Börkenek Geviş getiren otçul memelilerde işkembeden sonra besinlerin gönderildiği ve bekletildiği mide kısm Çekum Kalın bağırsağın ince bağırsakla birleştiği kısımdaki çıkıntı, kör bağırsak Dekstrin Nişastanın kısmen sindirilmesi sonucu oluşan küçük zincirli, çözünebilen polisakkarit Deoksiribonükieaz (DNAaz) DNA’daki fosfodiester bağlarını koparan, DNA’nın bileşenlerine ayrılmasını sağlayan çeşitli enzim lerden (endonükleaz, ekzonükleaz gibi) her biri Diş tacı Kesme ve öğütme görevlerine göre çeşitli biçimler gösteren dişin çene kemiği dışında kalan bölgesi Duodenum İnce bağırsağın mide ile birleştiği ilk 22 cm’ lik kısım, onikiparmak bağırsağı Emilim Yapı taşlarına ayrılan besinlerin vücudun çeşitli bölgelerine taşınmak üzere sindirim kanalının epi tel hücrelerinden kana geçmesi olayı. Enterogastrin Onikiparmak bağırsağından salgılanan ve midenin özsuyu salgısı yapmasını engelleyen hormon Enterokinaz Bağırsak suyunda bulunan ve tripsinojeni tripsine çevirerek aktifleştiren enzim Enzim Canlı hücreler tarafından sentezlenen, biyokimyasal tepkimelerde katalizör olarak görev yapan bi protein molekülü Epiglottis Besin yutulduğu zaman soluk borusunun açıklığı üzerine eğilerek onu kapatan telsi, kıkırdaksı hareket edebilen esnek uzantı; gırtlak kapağı Erepsin İnce bağırsaktan salgılanan protein sindiriminde rol oynayan enzim Fil dişi Minenin altında bulunan tabaka, dişin kemik kısmı; dentin Gastrin Mideden salgılanan ve mide özsuyu salgılanmasını uyaran hormon Gastrovasküler boşluk Sünger, sölentere ve yassı solucanlarda hücre dışı sindirimin yapıldığı kısım Geviş getirme Börkenekte bulunan besinlerin küçük miktarlarda yemek borusu yardımıyla tekrar ağza getirilere! çiğnenmesi Glisson kapsülü Karaciğerin üzerinde bulunan bağ dokudan oluşan örtü Goblet hücresi Epitelyum hücreleri arasında yer alan mukus salgılayan hücreler HCI (Hidroklorik asit) Mide özsuyu içerisinde bulunan pepsinojeni pepsine çevirip aktifleştiren asit Hidroliz (Sindirim) Kompleks besin maddelerinin su ve enzimler yardımıyla yapı birimlerine ayrılarak hücre zarındar geçebilecek duruma getirilmesi Hücre dışı sindirim Hücre içi sindirim Hücrelerden salgılanan enzimlerle besinlerin hücrenin dışında yapı taşlarına ayrılması Genellikle fagositoz veya pinositoz ile hücre içine alınan besinlerin sitoplazmada lizozom organel yardımıyla yapı taşlarına ayrılması ya da her hücrede sentezlenen polimer maddelerin ihtiyaç halinde tekrar yapı taşlarına ayrılması İşkembe Geviş getiren otçul memelilerde besinlerin yemek borusundan ilk geldiği, içinde selüloz sindirimine yardımcı olan simbiyotik bakterilerin bulunduğu mide kısmı Kardia Midenin yemek borusu ile bağlandığı yer, mide ağzı Kırkbayır Geviş getiren otçul memelilerde geviş getirme işleminden sonra besinlerin gönderildiği mide bölümi Kilus Sindirim sırasında ince bağırsağın lenf damarlarının içinde görülen ve yağ granülleri kapsayan sıv Kimotripsin Pankreastan kimotripsinojen olarak salgılanıp protein sindiriminde rol oynayan aktif enzim Kimotripsinojen Pankreas özsuyu içerisinde bulunan protein sindiriminde rol oynayan inaktif enzim Kimus Mideden ince bağırsağa geçen yarı sindirilmiş haldeki besin maddeleri Kimyasal sindirim Besinlerin su ve enzimler yardımıyla daha küçük bileşenlerine veya yapı taşlarına ayrılması Kloak Bazı canlı gruplarında son bağırsağın dışarıya açıldığı; dışkının ve idrarın belli bir süre tutulabildiğ ve eşeysel ürünlerin akıtıldığı ortak, tek olan vücut açıklığı ■■■■■■■■■■■■■■■i ''W Mı»in !MifW'ıiıiTfinrnniTiiiiniKiTfııırrTiTin ıifin7WWfWWBTi*iWTB*MwwwwpsB‘lı,il*-'ıa,M" Koledok kanalı Karaciğer hücreleri tarafından üretilen safrayı onikiparmak bağırsağına taşıyan kanal; safra kanalı; öd kanalı Kolesistokinin Onikiparmak bağırsağından salgılanan, safra kesesinin safra çıkarmasını uyaran hormon Kupfer hücreleri Karaciğerde sinüs çeperlerinde ömrünü tamamlamış alyuvarları parçalayan hücreler Kursak 1. Halkalı solucan ve kuşlarda besinlerin geçici olarak depolandığı kısım 2. Böceklerde sindirim kanalının ön kısmında bulunan geniş kese Laktaz İnce bağırsakta bulunan laktoz sindiriminde görevli enzim Laktoz Dişi memeliler tarafından sentezlenen disakkarit çeşidi Langerhans adacığı Pankreasın sindirim enzimi salgılayan kısmının içine gömülü bulunup çok sayıda yuvarlak ya da çokgen şekilli hücrelerin (alfa, beta, gama hücreleri) oluşturduğu insülin ve glukagon hormonlarını salgılayan kısmı Lap (renin) enzimi Süt çocuklarında sütteki kazein adı verilen proteini çökelten enzim Lipaz Pankreas özsuyu içerisinde bulunan yağ sindiriminde rol oynayan enzim Maltoz Bitki hücreleri tarafından sentezlenen disakkarit çeşidi Mekanik sindirim Besinlerin çiğneme ve kas faaliyetleriyle fiziksel olarak küçük parçalara ayrılması Mide özsuyu içerisinde pepsinojen, HCI, mukus ve lap enzimi bulunduran sıvı Mikrovillüs Silindirik ya da kübik epitel hücrelerinin üst yüzeyinde emme yüzeyini genişletmek üzere oluşan par­ mak şeklindeki katlanmalar Mine Dişlerin üzerini örten, kalsiyum ve magnezyum içeren çok sert ve parlak koruyucu örtü Mukoza Üç tabakadan oluşan, sindirim kanalının içini astarlayan tabaka Nişasta Suda çözünmeyen kompleks bir karbonhidrat Pepsin Pepsinojenin HCI ile aktifleştirilmesi sonucu oluşan protein sindiriminde rol oynayan aktif enzim Pepsinojen Mide özsuyu içerisinde bulunan protein sindiriminde rol oynayan inaktif enzim Peristaltik hareket Yemek borusu ve bağırsaklarda besinin ilerlemesini sağlayan düzenli kasılıp gevşeme hareketi Periton Karnın iç yüzeyini örten zar; karın zarı Pilor Omurgalılarda midenin onikiparmak bağırsağına açıldığı yer, mide kapısı Pulpa Dişin dentin ile çevrili, kan damarları ve sinirlerin bulunduğu gevşek bağ dokusundan oluşan en iç Radula Yumuşakçalarda ağız içinde, üzerinde kitin yapılı diş sıraları bulunan organ; dişli dil Retikülo endotel hücreleri Karaciğerde sinüs çeperlerinde yer alan alyuvar üreten hücreler kısmı; diş özü Ribonükleaz (RNAaz) RNA’yı kısa nükleotit dizilerine veya yapı birimlerine paçalayan enzim grubu Safra Karaciğer hücreleri tarafından salgılanarak safra kesesinde toplanan ve safra kanalı ile onikiparmak bağırsağına geçerek yağların sindirimine katılan, safra tuzları, kolestrol, safra pigmentleri, yağ asit­ leri, sodyum klorür içeren sıvı; öd Sarılık Safra pigmentlerinin kana karışması sonucunda oluşan hastalık Sükraz Sükrozu monomerlerine ayıran enzim Sükroz Bitki hücreleri tarafından sentezlenen disakkarit çeşidi Şilomikron Trigliseritlerin albumin adı verilen proteinlerle kaplanarak meydana getirdiği süt görünümlü yağ damlacıkları Şirden Geviş getiren hayvanların dört bölmeli midelerinin, çiğnenmiş besinin tekrar mide suları ile sindirildiği dördüncü bölümü; bezli mide Taşlık Kuş ve halkalı solucanın sindirim kanalı üzerinde bulunan ve besinin öğütüldüğü kaslı bölge. Tripsin Protein sindiriminde rol oynayan aktif enzim Tripsinojen Pankreastan .salgılanan ve onikiparmak bağırsağına gönderilen enterokinazla tripsine çevrilen bir enzim Vater kabarcığı Villüs Karaciğer ve pankreas salgılarının boşaltıldığı onikiparmak bağırsağında yer alan kısım İnce bağırsağın iç yüzeyinde bulunan ve sindirilmiş besinin emilmesini sağlayan, emme yüzeyini genişleten çok sayıda küçük uzantı Wirsung kanalı 254 Pankreas özsuyunu onikiparmak bağırsağındaki vater kabarcığına taşıyan kanal; pankreas kanalı 11.S IN IF s i n d i r i m s is t e m i Bu etkinlikte sindirimin amacı ve çeşitlerinin açıklanması amaçlanmıştır. Verilen bilgiler ve yönlendirmeler doğrultusunda etkinlik tamamlanacaktır. Etkinlik için önerilen süre 15 dakikadır. ALDIĞIMIZ BESİNLERDEN NASIL FAYDALANIRIZ ? Yemek yemeye ne zaman başladık? Neden yemek yiyoruz? Yediğimiz yemekler vücudumuzda hangi işlemlerden geçiyor? Domatesi yediğimizde bize ne faydası oluyor? Lezzetli bir yemeği iştahla yerken bu gibi basit sorular hiç aklımızdan geçmez tabii ki. O sırada önemli olan karnımızı doyurmaktır? Peki karnımız neden acıkır? Her üç bölümün yapısına katılan maddeleri yazınız. İJJ^İusjoJl Solunum Glikojen sentezi Hormon sentezi fM ğ M ın m s a B B m m 1 ' & g g f f l M S M i\ f j ..................................J - ■i Bu metabolik olaylardan bazıları her canlı hücrede gerçekleşebilen olaylardır. Bu olayların gerçekleşmesi için yazdığınız ham maddelerin ortak özelliği ise organik besin olmalarıdır. O halde her canlı hücrenin organik besine ihtiyacı vardır. İhtiyacı olan bu organik besinleri ise beslenme yoluyla sağlamaktadır. Buradan çıkarılacak sonuç her canlının besine ihtiyacı vardır; peki her canlı aynı şekilde mi beslenmektedir ? Kendi besinini kendisi sentezleyen canlıların örneğin bitkilerin meta­ bolizması hakkında neler söylenebilir ? Bit­ kiler gün boyu ışık varlı­ ğında fotosentez yapıp organik besin (glikoz, aminoasit, yağ asidi gibi) sentezi yapmakta­ dırlar. Bu besinlerin b ir kısmını solunumda, b ir kısmını yapım olayların­ da tüketirler. Fazlasını da daha büyük m olekül­ ler (nişasta, protein, yağ) halinde depo eder­ ler. İhtiyaç halinde ise bu m olekülleri tekrar parçalayıp kullanırlar. Kendi besinlerini kendileri sentezlerler Besinlerini dışarıdan hazır olarak alırlar Hem kendi besinlerini sentezleyebilirler hem de dışarıdan hazır besin alabilirler. Fotosentez yapanlar K em osentez yapanlar Holozoik beslenenler Simbiyoz yaşayanlar Saprofitler — "— Besinlerini dışarıdan hazır olarak alan canlılardan bazıları besinlerini parçalar halinde alır. Bu canlılardan bazıları yalnızca bitkisel, bazıları yalnızca hayvansal, bazıları ise hem bitkisel hem de hayvansal kaynaklı beslenirler. Tükettikleri besinlerle birlikte protein, yağ, nişasta, glikojen g ib i büyük m oleküllü besinler alırlar. Canlılar aldıkları büyük m olekülleri hücreleri için kullanışlı hale nasıl getiriyorlar? B ir aslan yediği geyikten hangi besinleri alabilir ? B ir koyun yedıgı otlardan hangi besinleri alabilir ? B ir insan makarna, et, bar­ bunya yediğinde bunlarla bir­ likte hangi besinleri alabilir? Canlıların dışarıdan aldıkları bu besinlerden faydalanabilmeleri için bu besinleri öncelikle yapı taşlarına ayırmaları gerekmektedir; çünkü bu moleküller hücre zarından geçebilecek büyüklükte değildir. Bunu da enzim kullanarak yapabilirler. Su ve enzimler yardımıyla büyük organik moleküllerin küçük organik moleküllere dönüştürülmesine ise sindirim denir. m m ım ı m tsû tâ a iM im tû m şto tâ M m m M ffJ m ö ® jm m /â a f m mM , i . İ Î K Î H U K C â ll& m n IIP SİNDİRİM SİSTEMİ / BJ / O L C Bu etkinlikte midenin çalışma mekanizmasının açıklanması amaçlanmıştır. Verilen bilgiler ve yönlendirmeler doğrultusunda etkinlik tamamlanacaktır. Etkinlik için önerilen süre 10 dakikadır. f bJJJm itc ia rjjM fj ıla s iB jjn f j Pavlov, köpeğin boyun bölgesine yaptığı bir müdahale ile yemek borusunu kesmiş ve kesik uçları dışarı çıkarmıştır. Böylece hayvana besin verdiğinde besinin mideye gitmesi yerine boyundaki delikten dışarı çıkmasını sağlamıştır. iı ■ M İN H Sonuç: Bu şekilde yapılan beslemede hayvanın midesinde normalde l salgılanması gereken mide özsuyunun % i kadar mide özsuyu salgılanmıştır. 11 Bu deneyin sonucuna göre mide özsuyu salgılanmasında etkili olan faktörleri yazınız. DENEYE Pavlov, yemek borusunun mideye giden kesik kısmına besini, köpek görmeden, tatmadan, koklamadan yerleştirir. Sonuç: Bu şekilde yapılan beslemede hayvanın midesinde normalde salgılanması gereken mide özsuyunun yarısı kadar mide özsuyu salgılanmıştır. Bu deneyin sonucuna göre mide özsuyu salgılanmasında etkili olan faktörleri yazınız. B e s in yem ek b o ru s u n a d o ğ ru d a n v e r ilir . Yukarıda verilen deneylere göre aşağıda verilen sorulan yanıtlayınız. • 1. deneyde, 2. deneye göre daha az salgı oluşmasının nedeni ne olabilir ? : N o rm a l ntiM afuiı îlJ S M t Ktad&r m M te f c s a lg ıla n ır * • 2. deneyde köpeğe fark ettirmeden besinin yemek borusuna yerleştirilmesinin nedenini açıklayınız. • Midenin salgı oluşturması sinirsel ve hormonaI kontrol altındadır. Hangi deneyde yalnızca sinirlerin görev aldığı söylenebilir ? idenin çalışm a m ekanizm asını açıklayınız. OKUMA PARÇASI * Reflü Nedir? Halk arasında "mide reflüsü olarak bilinen gastro-özofageal reflü (GÖR] hastalığı, asit mide içeriğinin fizyolojik sınırdan daha fazla miktarda ve sıklıkta yemek borusuna (özofagus) geçişi nedeniyle yemek boru­ sunun kendini asitten koruma özelliğinin yok olmasıdır. Toplumda insanların %7-10'unda, erişkinlerin yak­ laşık %20'sinde GÖR hastalığının olduğu ve bunların en az %30'unun antiasit tedaviler kullandığı bilinmek­ te. Kadın ve erkekler arasında göriilmç sıklığı eşit olup, en sık 3 0 - 4 0 rlı yaşlarda karşımıza çıkar. Ancak GÖR hastalığına bağlı komplikasyonlar (istenmeyen yan etkiler) 6 0 - 7 ( y ii yaşlarda daha sıktır. Sağlıklı insanlarda görülen fizyolojik reflü, özellikle gece yatar pozisyonda veya yemeklerden sonra geli­ şir. Fizyolojik reflünün nedeni, yemek borusu alt ucundaki "sfinkter" in (kapayıcı mekanizma] gevşemesi ve­ ya mide içi basıncın artmasıdır. Bu şekilde mide yemek borusu bariyerinin geçici kaybı fizyolojik reflü oluşu­ muna yol açar. Mide içeriği midenin salgıladığı hidrojen iyonu nedeniyle belirgin derecede asittir. Eğer onikiparmak bağır­ sağından mideye doğru safra geri akımı varsa mideden yukarı çıkan içerik, hem asit hem de safra içerir. A l­ kali özellikli olan safra da mide asidi gibi yemek borusunun tahrişine neden olur. Reflü hastalığı, asitli ve/ve­ ya safralı mide içeriğinin yemek borusuna gelmesi ve uzun süre temas etmesiyle yemek borusunun kendini asit­ ten ve/veya safralı mide içeriğinden koruyamaması nedeniyle oluşur. Yemek borusunun alt ucunda mide içeriğinin yemek borusuna geçişini engelleyen bir kapak mekanizması vardır. Reflü hastalarında en sık görülen durum, bu mekanizmanın gevşek oluşudur. Bu durum sıklıkla mide fıtığıyla birlikte yaşanır. Bu mekanizma dışında, mide ve yemek borusu arasındaki basınç farkı, yemek boru­ sunun temizlenmesindeki yetersizlik, mide boşalım bozukluğu ya da bozulmuş yemek borusu hareketi, bu has­ talığı tetikleyen diğer nedenlerdir. Yakınma ve Bulgular Klinikte en sık rastlanan bulgu yanmadır (pirozis]. Yemek borusu yüzeyini kaplayan mukoza, yani sümüksü astar dokunun tahrişi, kalp bölgesinden ağıza doğru yayılan ekşime hissine ve yanıcı nitelikte ağrıya neden olur ve bazen bu ağrı ve yanma karnın daha aşağı bölgelerine ya da yutağa kadar uzanabilir. Bu yakınmalar çoğu kez yemeği takiben ortaya çıkar ve eğilme veya uzanmayla artar. Sıklıkla "kalp ağrısı ya da kalp yan­ masıyla karıştırılıp bu nedenle hastaneye yatırılmış hasta sayısı azımsanamayacak kadar çoktur. Bir başka şikayet olan "regürjitasyon" durumundaysa hasta yediği yemeklerin acı (safralı] ya da ekşi (asitli] lezzette ağ­ zına kadar geldiğini hisseder. Buna genellikle zorlama olmadan kusma yakınması eklenir. Matta bazen yatar­ ken ya da uyurken mide içeriği ağıza kadar ulaşır, solunum yollarına kaçarak şiddetli öksürük nöbetlerine yol açabilir. Regürjitasyonun çok fazla olması durumunda, "asit-kimus^un (mide asitiyle karışmış, kısmen sindirilmiş gıdalar] devamlı etkisiyle gırtlak ve yutakta tahriş, ses kalınlaşması, kuru öksürük vb yakınmalar ortaya çı­ kar. Yapılan birçok çalışma astım hastalarının yaklaşık %SO/sinde reflü sorunu olduğunu göstermiştir. Has­ talığın ileri boyutta olması durumunda, özellikle bebekler ve yaşlılarda "aspirasyon pnömonisi' (içeriğin solu­ num yollarına kaçıp, burada enfeksiyona yol açtığı zatüre] görülebilir. Mide asit içeriğinin yemek borusu ve solunum yolu astar dokusunda oluşturduğu hasar sonucu başka ra­ hatsızlıklar da gelişir. Bunlar özofajit (yemek borusu alt ucunda yangı], striktür (darlık], Barret özofagusu (yemek borusunun alt kısmındaki astar dokuda hücresel değişiklik), öksürük, ses kısıklığı, solunum yolu en­ feksiyonları ve pulmoner fibrozis (akciğerdeki hava keseciği duvarlarının kalınlaşıp sertleşmesiyle sonuçlanan bir akciğer hastalığı) biçiminde sıralanabilir. Bu rahatsızlıkların şiddeti, kapak mekanizmasındaki bozukluğun derecesine ve reflü içeriğinin pU'sına bağlıdır. Tanı .. Hastalarda yanma ve regürjitasyon yakınmalarının varlığı GOR hastalığına işaret edebilir. Ancak bu ya­ kınmalar yemek borusu, mide, safra kesesi ve hatta kalp rahatsızlıklarında da görülebileceğinden bazı incele­ melerin yapılması gerekir. Yemek borusu pasaj grafisi, endoskopi, yemek borusu basınçlarının ölçülmesi ve 2 4 saatlik pH ölçümleri (yemek borusu alt ucuna yerleştirilen bir elektrodla ölçüm] en önemli testlerdir. Tedavi Reflü tedavisinde dört yöntem bulunuyor. Bu yöntemler reflünün şiddetine ve ilerlemesine göre doktor ta­ rafından belirlenmeli. Yaça- Ta ı değişiklikleri: Şişman olanların zayıflaması istenir. Sıkılan kemerler gevşetilir, korse vb ka­ rın içi basıncı artıracak dar giysiler yasaklanır. Yağ, çikolata, alkol, narenciye suları, kolalı içecekler vb gibi yemek borusu alt ucundaki daraltıcı mekanizmayı gevşeten gıdaların alımı durdurulur. Sigara mutlaka kesil­ melidir. Hastalara yatmadan 2 saat önce gıda alimim kesmeleri, yatakta başı en az 2 5 - 3 0 cm yüksekte tu­ tacak şekilde yatmaları önerilir. Eğilmeyi gerektiren işlerden uzak kalması öğütlenir. İlaç Tedavisi: Asit salgısını baskılayan ve yemek borusu alt ucunda basıncı yükseltip, kasılmayla oluşan hareketi artırıcı ilaçlar verilir. Bu tedavilerle hastaların yakınmaları azalır ve 12-15 haftada büyük bir kısmı­ nın iyileştiği gözlenir. Ardından düşük doz devamlılık tedavisiyle hasta yaşantısını sürdürebilir. Cer; ahi Tedavi: İlaç tedavisinin etkisiz kaldığı hastalarda; ülser, striktür (darlık], metaplazi (bir hücrenin başka bir hücre tipine dönüşümü], Barrett özofagusu olduğu gelişenlerde; sık sık akciğer sorunları olanlarda, yemek borusu alt uç mekanizmalarında yapısal bozukluk olduğu saptananlarda cerrahi girişim yapılmalıdır. Cerrahi işlemin başarısı, yemek borusunun karın içindeki parçasının en az 2 cm olarak kalmasına,<alt uç sfinkter uzunluğunun en az 3 cm olmasının sağlanmasına, midenin fundus adı verilen üst kısmının, yemek bo­ rusunun çevresine sarılarak kelepçe işlevinin yerine getirilmesinin sağlanmasına ve tüm bu işlemlerin yutma iş­ lemi sırasında o bölgenin gevşemesini engellemeyecek şekilde yapılmış olmasına bağlıdır. Kelepçe mekanizma­ sıyla bu bölgede bir yüksek basınç oluşturulur ve yukarıdan gelen gıdalar yemek borusunun itme hareketiyle aşağı doğru inerken mide içeriğinin yukarı doğru kaçması engellenir. Böylece reflü tedavi edilmiş olur. Endoskopik Tedavi: En yeni tedavi yöntemidir. Endoskopik tedavi, ağızdan girilerek uygulanan ameliyatsız bir tedavi yöntemidir. Özellikle cerrahi tedaviye sıcak bakmayan reflü hastlarında uygulanan endoskopik tedavi: yaşından küçük hastalara, gebe hastalara, 2 cm. üzerinde mide fıtığı olan hastalara, yemek boru­ su ileri derecede tahriş olan hastalara (3. - 4 . derece], yemek borusunda hücresel değişime varan tahriş bulu­ nan hastalara, Akalazyası olan hastalara önerilmez. Endoskopik reflü tedavisinde 3 yöntem uygulanır: 1. Radyofrekans Dalga Yöntemi: Bu yöntemde radyofrekans dalgaları kullanılır. Radyofrekans dalgaları, yemek borusu ve midenin birleştiği ve mide kapağı denilen bölgede yemek borusu hücrelerinin dış duvarından içeri doğru ilerletilir. Bu bölgede kas dokusu ısıtılarak ısı hasarı oluşturulur, (sı hasarı oluşmuş kas dokusu daralarak iyileşir. 2 . Hacim Etkisi Yaratan YcMemler: Bu yöntemde yemek borusunun mideyle birleştiği bölgeye kas doku­ su içine emilemeyen bir biyo-polimer enjekte edilerek bölgenin daralması sağlanabilir ya da yemek borusunun mideyle birleştiği bölgede yüzeysel hücrelerin hemen altına sıvıyla karşılaştığında hacim olarak artan küçük tüpler yerleştirilebilir. Bu tüpler sıvıyla karşılaşıp şiştiklerinde bu bölgede hacim etkisi yaratırlar. 3 . Eidoskopik D iki; Yöntemleri: Bu yöntemde de endoskopik olarak yemek borusu mide bileşkesine mukozal (yüzeysel] dikişler konulabilir ya da yine endoskopik yöntemle bu kez mide içinden yaklaşılarak tek bir adet tam kat dikiş konulabilir. Bilim ve Teknik Dergisi nden alınmıştır. 262 n t i ı iâ M j i m M i u m s \K4-Q —1 9 3 6 yılları arasında yaşamış Rus hekim/ Fizyolog. Sindirim sistemi üstüne çalışmalarıyla tanınmış, koşullu refleksle­ re ilişkin temel bulguları ile psikolojide çığır açmıştır. B ir köy papazının oğluydu. Riazan'da din eğitimi gördükten sonra 1 8 7 0 'd e St. Petersburg'a giderek bu kentteki üniversitenin hukuk fakültesine kaydoldu ancak başta I. M . Seçenov olmak üzere bu dönemde yapıtlarını okuduğu fiz y o lo ji bilginlerinin etkisinde kaldığın­ dan doğa bilimleri öğrenimini yeğleyerek fizyo lo ji ve kimyaya ağırlık verdi. 1 £& 4—1 £ & 6 arası Breslau da U. Heidenhain'ın laboratuvarında sindirim sistemi, Leipzig'de de K. Ludwig ile birlikte kardiyovasküler sistem fizyolojisi üzerine çalışmalar yaptı. Pawlow, fizyo lo ji alanında çok değişik konuları ve yaklaşık altmış yılı aşkın bir süreyi kapsayan araştırmalarında üç ana konuya ağırlık vermiştir. Öğrencilik yıllarından başlayarak kalp ve damar dolaşımı üzerine araştırmaları ön plana çıkarmış, l&Ö C /lardan 2 0 yy'ın başlarına değin daha çok sindirim sistemini incelemiş, bu yıllardan yaşamının sonuna değinde koşullu refleksler üzerine araştırmalar yapmıştır. Luditfig'in laboratuvarında çalıştığı dönemlerde de ele aldığı, kardiyovasküler sistem fizyolojisine ilişkin çalışmalarında kan basıncı ve kalbin işleyişini düzenleyen sinirleri incele­ yen Pavlow, özellikle sindirim sistemi ile kalbin işleyişi arasındaki etkileşimleri araştırmıştır. Bu alandaki değerli bir katkısı daha sonra vagus ve sempatik sinir sistemi aracılığı ile kalbin işleyişi ara­ sındaki etkilişimleri araştırmıştır. Bu alandaki değerli bir katkısı daha sonra vagus ve sempatik sinir sistemi aracılığı ile gerçekleştirildiği anlaşılan, kalp basıncı ve kalbin atışını düzenleyen dört sinirsel mekanizmanın varlığını ortaya çıkaran çalışmasıdır. PawIov/un özellikle Î & 9 0 —1 9 0 9 arası araştırmalarını yoğunlaştırdığı alan, sindirim sistemi fiz yolojisiydi. B ir sınıf arkadaşı ile birlikte yürüttüğü/ sinir sisteminin pankreasın işleyişi üzerindeki et­ kileri konusundaki çalışmaları sırasında ortaya çıkardığı temel bulgularla ve geliştirdiği ameliyat tek­ nikleri ile bu alana önemli katkıları oldu. Pawlow un bir diğer önemli katkısı da sindirim süreci sıra­ sındaki salgılamaları bir fis tü l aracılığı ile deney hayvanlarının vücudunun dışına çıkarak yeğinlik ve kimyasal niteliği bakımından inceleme olanağını yaratması oldu. Çalışmalarını pankreas ve ince ba­ ğırsak üstünde de sürdüren Pawlow/ tükrük, asit ve sindirimde önemli rol oynayan diğer salgılamala­ rı ayrı ayrı ele aldığı gibi, sindirim sürecini bir bütün olarak ve özellikle de sinir sisteminin etkileri açısından inceledi. Pawlow son dönem araştırmalarını/ fizyolojinin yanı sıra psikoloji ve psikiyatri alanlarında da de­ rin etkisi görülecek olan koşullu refleksler konusunda yoğunlaştırdı. Sindirim sistemine ilişkin araş­ tırmalarında ortaya çıkardığı bir olgu, deney hayvanı olarak kullanılan köpeklerde yiyeceğin görül­ mesiyle birlikte başlayan tükrük salgılamasıydı. İlk başlarda sindirim süreci başlamadan gerçekleşti­ ği için yapılacak deneyleri olumsuz yönde etkilediği düşünülen bu olgunun temel ve tutarlı bir tepki olduğu anlaşılınca bir tü r koşullanmayla gerçekleşen refleks türündeki tepkiler Pawlow'un laboratuvarında sistematik bir biçimde incelemeye başlandı. Pawlow önceleri "öznel" ve "p sişik" kökenli bul­ duğu ve bu nedenle kuşkuyla karşıladığı bu olguyu, Seçeno/un beyin fizyolojisine ilişkin çalışmala­ rından esinlenerek "nesne" yöntemlerle inceleyebileceğini düşündü. Pawİ0W/ Seçenov'un bu savlarını başlangıç noktası olarak aidi/ koşullu refleksleri köpeklerin davranışları düzeyinde incelediği gibi/ bu davranışların temelini oluşturabilecek fizyo lo jik mekanizmalar üzerinde beyindeki sinirsel etkinlikle­ re ilişkin bir kuram geliştirdi. Pawlow/ tüm psikolojik yorumlardan arındırılmış olarak/ fiz y o lo ji araştırmalarındaki yöntemlerle yürüttüğü araştırmalarıyla ana çizgileriyle oldukça yakın olan koşullu refleks olgusunu tüm ayrıntı­ larıyla inceledi. Pawlov/un koşullanma mekanizması konusundaki en önemli katkılarından biri de ya­ şamının son yıllarında "ikinci sinyal sistem i" diye adlandırdığı dilin koşullanmaya nasıl aracı oldu­ ğunu göstermesiydi. Biyolojide Geçmişe Yolculuk P ro f Dr. Yalçın Ş A H İN Palme Yayıncılık/ Ankara 2 0 0 7 264 m m m s i n d i r i m s is t e m i 1. Karaciğer salgıladığı safra sıvısı ile sindirime yardımcı olan önemli organlardan biridir. İyot nişastanın ayıracıdır; iyot ile nişasta reaksiyona gird de mavi - mor renk oluşur. Buna göre; Buna göre; I. kan şekerini hormon salgılayarak ayarlamak, II. B ve C vitaminlerini depolamak, 1. tüp IV. tüp II. tüp II. tüp _____ I III. yaşlı alyuvarları parçalamak ı s gibi özelliklerden hangileri karaciğerin görevlerinden de­ ğild ir? A) Yalnız I B) Yalnız III D) II ve III 2. W 35°C pH:7 Nişasta Su İyot 35°C pH:7 Nişasta Su C) I ve II D) I, II ve III yukarıda verildiği şekilde hazırlanan deney düzene rinden hangilerinde mavi - mor renk oluşumu sü gözlenir? Bir öğrenci aşağıda gösterildiği şekilde hazırlanan deney tüp­ lerinin içine eşit miktarda patates ve uygun sindirim enzimle­ ri ekliyor. A) Yalnız I B) Yalnız II D) II ve IV Su Su T Bütün patates 35°C pH: 7 ¥ Parça patates 35°C pH: 7 70°C pH:7 Nişasta Su, iyot Nişasta sindiren enzim 35°C pH:7 Nişasta Su, İyot, Nişasta sindiren enzim C) I I ' E) III ve IV Su ¥ a. < Rendelenmiş patates 35°C pH: 7 5 Belirli bir süre sonra tüpleri incelediğinde, glikozun en çok oluştuğu tüpün III, daha sonra II, en az da I nolu tüp olduğu­ nu görüyor. S Omurgalı hayvanlarda mekanik ve kimyasal sindirim o üzere iki çeşit sindirim bulunmaktadır. a Buna göre, $ I. dişler, II. mide, s Elde edilen bu sonuçlan aşağıda verilen ifadelerden han­ gisi en iyi açıklar? III. pankreas A) Sıcaklık artışı, sindirim reaksiyonlarını hızlandırır. gibi yapılardan hangileri mekanik sindirim yapabilir1 B) Besinin yüzeyindeki artışa bağlı olarak enzim etkinliği ar­ tar. A) Yalnız I B) I ve II D) II ve III C) III nolu tüpte, diğerlerine göre daha fazla enzim bulun­ maktadır. C) I \ E) I, II ve III D) I nolu tüpün pH’ı, sindirim için uygun değildir. E) I nolu tüpte çok fazla su bulunmaktadır. 6. 3. I. Yağlar II. Glikoz Günlük olarak alınan besinlerle birlikte, sindirim sistemin miktarda mikroorganizma da giriş yapar. Bu canlıların etkisiz hale getirilm esini aşağıda verile den hangisi sağlamaz? III. Vitaminler IV. Proteinler A) Bol miktarda yağ içeren besinlerle beslenme Yukarıda verilenlerden hangileri sindirim e uğramadan kullanılabilen besin maddeleridir? B) Midedeki asidik ortam C) Tükürükteki mikrop öldürücü iyonlar A) Yalnız I D) İnce bağırsaktaki bazik ortam E) Safra salgısında bulunan tuzlar B) I ve III D) II ve III C) I ve IV E) II, III ve IV 7. 11. İnsanın sindirim sisteminde gerçekleşen bazı tepkimeler şöyledir. I. Maltoz + S u------—» Glikoz + Glikoz II. Yağ + S u --------» Yağ asidi + Gliserol III. Pepsinojen + HCI-------- ► Pepsin Aşağıda karaciğere giren ve çıkan damarlar şematik olarak verilmiştir. Ana atardamar Alt ana toplardamar IV. Nişasta + S u--------» Maltoz + Dekstrin Bu tepkimelerden hangileri midede gerçekleşir? A) Yalnız III B) Yalnız IV D) II ve III C) I ve IV E) I, III ve IV Şekilde numaralandırılmış kısımlar ile ilgili aşağıda veri­ lenlerden hangisi yanlıştır? A) I nolu damarda amonyak oranı yüksektir. 8. Büyük moleküllü besin maddelerinin hücre içinde sindirilme­ sine hücre içi, hücre dışında sindirilip sonra hücre içine alın­ masına hücre dışı sindirim denir. B) III nolu kısım koledok kanalıdır. C) Sindirimi yeni tamamlanmış bir insanda, II nolu damar besin bakımından zengindir. Buna göre, I. D) IV nolu damar kapı toplardamarıdır. böcekçil bitkinin, böceğin proteinlerini sindirmesi, E) III nolu kanalda yağın mekanik sindiriminde görevli safra bulunur. II. glikojenin, lizozomdaki sindirim enzimleri ile sindirimi, III. insanda, ağızda tükürük yardımı ile nişastanın sindirimi gibi sindirim reaksiyonlarından hangileri hücre içi sindi­ rime örnektir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I, II ve III et «c z 1 12. Sağlıklı bir insanın ince bağırsağında aşağıdaki reaksi­ yonlardan hangisi gerçekleşmez? o s A) Protein + Su < -> B) Maltoz + Su w u Maltaz Glikoz + Glikoz Enterokinaz C) Tripsinojen - Tripsin D) Peptit + Su 9. Omurgalı bir hayvanın otçul mu yoksa etçil mi olduğunu, I. sindirimin ağızda başlayıp ince bağırsakta bitmesi, II. midesinde selüloz sindirici bakterilerin bulunması, E) Yağ + Su — Lipaz Yağ asidi + Gliserol III. yağların sindirimini gerçekleştirmesi gibi özelliklerden hangileri kanıtlar? A) Yalnız I ' D) II ve III B) Yalnız II C) I ve II E) 1,11 ve III 13. Sağlıklı bir insanda besin yolu ile alınan protein molekülleri­ nin sindirim kanalındaki değişimi aşağıdaki grafikte gösteril­ miştir. Protein miktarı 10. Bir insanın ince bağırsağında gerçekleşen sindirim tepkime­ leri sona erdikten sonra oluşan besin monomerleri dolaşım sistemine katılır. Buna göre, oluşan yağ asitlerine aşağıda verilen yapılar­ dan hangisinde rastlanmaz? II III A) Kilus borusu B) Lenf kılcalı Numaralandırılmış kısımlardan hangilerinde yağın sindi­ rimi gerçekleşmez? C) Kapı toplardamarı D) Göğüs lenf kanalı A) Yalnız I E) Peke sarnıcı 266 I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I ve III 14. 17. Hücre içi ve hücre dışı sindirim yapan tüm canlılarda sindirim reakisyonları sırasında, I. ATP harcanması, II. enzim kullanılması, Aşağıda verilenlerden hangisi pankreas özsuyunda bu lunmaz? A) Tripsinojen B) Lipaz C) Pepsinojen E) HCO5 D) Amilaz III. monomer oluşumu gibi olaylardan hangileri ortak olarak gerçekleşir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) II ve III C) Yalnız III E) I, II ve III 18. 15. Bir bardak yağsız süt içen bir insanda, sütteki proteinir sindirim i sırasında, I. gastrin salgılanması, Bir insanın sindirim sistemi ile ilgili yapılan araştırmalarda ba­ zı hormonların etkin olarak görev yaptığı gözlenmiştir. II. pepsinojenin aktif hale gelmesi, Bunlardan bazıları aşağıda verilmiştir. IV. polipeptitlerin oluşması X hormonu-----* Mide özsuyunun salgılanmasında, gibi olaylar hangi sıraya göre meydana gelir? Y hormonu-----* Pankreasın pankreas özsuyunu salgıla­ A) l-ll-lll-IV Z hormonu -----* X hormonunun tersi yönünde etki gösterir. III. HCI salgılanması, masında, B) lil-IV-ll-l D) lll-l-ll-IV C) I ll-ll-l\ E) ll-l-lll-IV Buna göre X, Y ve Z hormonları aşağıdakilerden hangi­ sinde doğru olarak verilm iştir? A) Enterogastrin Sekretin - Gastrin z B) Gastrin Sekretin Enterogastrin >* C) Sekretin Gastrin Kolesistokinin S D) Kolesistokinin Enterogastrin Sekretin E) Insülin Kolesistokinin Gastrin S < 19. Fenol kırmızısı 5 w o Fenol kırmızısı v - Nişasta - Amilaz -S u İ ■Protein ■Pepsinojen -Su Yukarıda verilen deney tüplerinden hangilerinde feno kırmızısının rengi sarıya dönüşür? 6. Aşağıda verilen deney düzeneklerinden hangisinde kim­ yasal sindirim gerçekleşmez? A) Pankreas özsuyu B) Mide özsuyu C) A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III C) I ve II E) I, II ve III Amilaz ■ Yağ + Su 37°C pH: 8 Yumurta + Su 37°C pH: 8 D) İnce bağırsak özsuyu Patates + Su 37°C pH: 7 E) Tükürük 20 . Aşağıda verilenlerden hangisi karaciğerin görevlerinden değildir? A) Provitamin A’yı A vitaminine dönüştürmek B) Yaşlanan alyuvarları parçalamak C) Yağın kimyasal sindiriminde görevli lipaz enzimini üret­ mek Maltoz + Su 37°C pH: 8 D) Amonyağı üre ve ürik asite dönüştürmek E) A, D, E ve K vitaminlerini depolamak 2£ 2 1 . insanlarda protein sindirimi sırasında gerçekleşen bazı reak­ 24. siyonlar aşağıda verilmiştir. Protein + Su — Polipeptit + Su X Polipeptit A) Glikoz Tripsin Z Y + Su İnsanda ince bağırsaktaki sindirim faaliyetleri sırasınde gerçekleşen madde değişimleri ile ilgili aşağıda veriler grafiklerden hangisi yanlıştır? B) Polipeptit miktarı miktarı Aminoasit Bu reaksiyonlarla ilgili aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır? Zaman A) I nolu tepkime asidik ortamda gerçekleşir. C) B) Y ile gösterilen moleküller peptitlerdir. Selüloz miktarı Zaman D) Aminoasit miktarı C) III nolu tepkime bazik ortamda gerçekleşir. D) X ile gösterilen enzim inaktif halde üretilir. E) Z ile gösterilen enzim pankreas tarafından üretilir. Zaman Zaman E) Gliserol miktarı 22. Zaman Nişasta m olekülleri monomerlerine kadar yıkıldıktan sonra, oluşan moleküller akciğerlere kan yoluyla ulaşın­ caya kadar, I. alt ana toplardamar, 5 ta 5 II. akciğer atardamarı, III. sağ kulakçık, IV. kapı toplardamarı, ** z 5 ş - V. sağ karıncık, VI. karaciğer gibi yapılardan hangi sıraya göre geçer? A) VI-IV-I-III-V-II B) IV -V I-I—III—v -ıı C) ıv-vı-ı-v-ııı-ıı D) ı-ıı-ııı-ıv-v-vı E) Vl-V-I Ek u -IV 25. Yağların monomerlerinin lenf sistemi ile taşınarak kalbe gel mesi sırasında izlediği yollar aşağıda şematize edilmiştir. 23. • I Polipeptit + Su Tripsinojen 37°C Yağ + Su Safra 37°C Yukarıda verilen tüplerde kimyasal tepkimelerin gerçek­ leşebilmesi için hangi maddeler eklenmelidir? I 268 II III (- • Lenf sistemi • Kan dolaşımı) Numaralandırılmış yapıların karşılığı aşağıdakilerdeı hanaisinde vanlıs verilm iştir? A) Lipaz Pepsinojen Enterokinaz A) 1 -» Lenf kılcalları B) h c o 3 Tripsinojen Pepsinojen B) 2 -» Peke sarnıcı C) Lipaz Pepsinojen HCI C) 3 -» Sol köprücük altı toplardamarı D) Amilaz Tripsinojen Enterokinaz D) 4 -» Alt ana toplardamar E) Lipaz Pepsinojen Erepsin E) 5 -» Sağ kulakçık 1. Tabloda X, Y, Z ve K canlıları ile bu canlıların besinleri sin­ dirme tepkimelerini gerçekleştirme durumları ve bazı özellik­ leri belirtilmiştir. ÖZELLİKLERİ CANLILAR Hücre içi sindirim Hücre dışı sindirim Fotosentez Bulunduğu canlı grubu X Var Var Var Bitki Y Var Yok Var Protista Z Var Var Yok Monera K Var Var Yok Hayvan 1. Su 2. Monomer 3. Enzim 4. ATP 5. Polimer Sindirim (hidroliz) reaksiyonları sırasında yukarıda v len beş maddenin değişim miktarları aşağıdaki grafik den hangisinde doğru verilm iştir? A) ' Madde miktarı Buna göre bu canlı çeşitleri aşağıdakilerden hangisinde doğru verilm iştir? X Y Zaman Z Z___________ K__ A) Böcekçil bitki Amip B) Öglena Paramesyum Sölentere Saprofit bakteri C) Bitki Kemoototrof bakteri Amip Sünger oi _ı z D) Böcekçil bitki Öglena Saprofit bakteri insan % >■ E) Böcekçil bitki Fotoototrof bakteri Saprofit mantar Paramesyum Zaman Paramesyum Sünger q \ ' Madde miktarı q \ Madde ' miktarı Zaman Zaman g 3 5 j Zaman 2. Hücre dışı sindirim yapan canlılarda besinlerin sindirim i sürecinde, I. ekzositoz, II. difüzyon, 5. A) Ağızda karbonhidrat, yağ ve proteinlerin mekanik sin mi gerçekleşir. III. sindirim B) Midede yalnızca proteinlerin sindirimi gerçekleşir. gibi olayların gerçekleşme sıralaması aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilm iştir? C) İnce bağırsakta yalnızca yağların sindirimi gerçekleş A) l-ll-lll D) Yağ sindirimi ince bağırsakta başlar ve sonlanır. B) ll-l-lll D) l-lll-ll 3. İnsan sindirim sistemi ile ilgili aşağıda verilen açıklaı lardan hangisi doğru değildir? C) lll-l-ll E) ll-lll-l E) Ağız, mide ve ince bağırsakta fiziksel sindirim gerçekli Kuşların sindirim sistemine ait aşağıda verilen yapılar­ dan hangisi besinin izlediği yolda 4. sırada görev alır? A) Bağırsak B) Kursak D) Gaga C) Ön mide E) Taşlık 6. Aşağıda verilenlerden hangisi yağların sindiriminde laylı ya da doğrudan etkili olamaz? A) Safra B) Sekretin D) Lipaz C) Enteroki E) Kolesistokinin 7. 10. Aynı miktarda kompleks organik madde bulunduran iki ayrı tüpe eklenen bazı maddelerle birbirinden farklı ve sindirim çeşitleri gerçekleştirilmiştir. Ortamda aynı miktarda bulunan kompleks organik maddenin yüzeyi ve miktarı ile ilgili deği­ şimlerden elde edilen sonuçlarla aşağıda verilen grafikler çi­ zilmiştir. Miktar Aşağıda insan sindirim sistemine ait A, B, C organları ve bu organlarda gerçekleşen sindirim tepkimelerinin gerçekleştiği­ ne (+) ya da gerçekleşmediğine (-) ait bilgiler gösterilmiştir. Sindirim ^ -^ te p k im e le ri Karbonhidrat sindirimi Yağ sindirimi Protein sindirimi A + + + B + - - C - - + O rg a n .............. Miktar Buna göre A, B ve C organları ile ilgili; Kompleks organik madde yüzeyi "I Kompleks organik madde m iktarı] Buna göre bu X ve Y sindirim olayları ile ilgili; I. X olayında sindirim enzimi kullanılmıştır. III. Y olayında enerji harcanmıştır, II. B organında bulunan bezlerin salgısında tek çeşit sindi­ rim enzimi bulunur. IV. Yağların fiziksel sindirimi A organından salgılanan salgı­ lar ile gerçekleştirilir. açıklamalarından hangileri doğrudur? açıklamalarından hangileri yanlıştır? C) I ve I B) I ve II D) II ve III A ve C organları sindirim sistemini etkileyecek hormonla­ rı salgılayabilir. III. Sadece A organı bağlantılı olduğu başka organlardan da sindirim enzimlerini alarak sindirim gerçekleştirir. II. Y olayında basit organik madde oluşmuştur. A) Yalnız II A) Yalnız IV E) I, II ve III B) I ve II D) II ve IV 8. Karbonhidrat sindirim inde görevli, 2 I. amilaz (bazik), z II. amilaz (nötr), C) I ve III E) III ve IV 1 g 8 III. maltaz, IV. sükraz İ << enzimlerinden hangileri pankreastan salgılanır? w A) Yalnız I \ I. B) Yalnız III D) III ve IV C) I ve I 11. Aşağıda insana ait bazı sistemlerin birbirleriyle bağlantıları şematize edilmiştir. E) II, III ve IV Numaralandırılmış 3 ayrı cam kaba bazı besinler ve onların sindirimini sağlayacak enzim veya sıvılar konulup farklı or­ tam şartlarında 60 dakika bekletilmiştir. Daha sonra I. tüpe fenol kırmızısı, II. tüpe iyot ve III. tüpe nitrik asit damlatılarak farklılıklar kaydedilmiştir. pH = 7 60°C pH > 7 30°C pH > 7 20“C I Buna göre numaralandırılmış tüplerden hangilerinde renk değişimi gözlenir? ü A) Fiziksel sindirim Difüzyon (Fenol kırmızısı asit, iyot nişasta, nitrik asit protein ayıracı­ dır.) B) Geri besleme Geri emilim C) Peristaltik hareket Aktif taşıma A) Yalnız I D) Geri emilim Starling hipotezi E) Feed - back Difüzyon B) I ve II D) I ve III 270 Buna göre sindirim sistem inin monomerleri kan dolaşı­ mına vermesi (I) ve kandan hücrelere monomer madde­ lerin iletilm esini açıklayan metabolizma olayları (II) aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilm iştir? C) II ve III E) I, II ve III 12. 15. K, L ve M tüplerine optimum sıcaklık ve farklı pH değerlerin­ de eklenen maddeler aşağıda verilmiştir. Bu tüplerde ger­ çekleşen tepkimeler sonucunda tüplerde oluşan ürün miktar­ ları grafikte gösterilmiştir. Pankreas ve karaciğer organlarının sindirim sistemi ile bağ­ lantısı aşağıdaki şekilde gösterilmiştir. Karaciğer Ürün miktarı 0 n t Aynı miktarda kaymak Bu yapılar ve görevleri ile ilgili aşağıda verilen açıkla­ malardan hangisi yanlıştır? I A) Virsung kanalı karbonhidrat, yağ ve proteinlerin sindirimi­ ni sağlayacak enzimler bulundurur. K L M pH=8,5 Lipaz pH=9,5 Safra pH=8,2 Lipaz Safra B) Koledok kanalı sadece yağların sindirimini sağlayacak enzimler bulundurur. C) Virsung ve koledok kanalları vvater kabarcığına açılır. D) Virsung kanalındaki salgıların salgılanması pankreasın sekretin hormonu ile uyarılması sayesinde gerçekleşir. Buna göre K, L, M tüplerindeki reaksiyonlar sonucunda­ ki ürün miktarları değişiminin numaralandırılmış grafik­ lerden hangilerine ait olduğu aşağıdakilerden hangisin­ de doğru olarak verilm iştir? E) Virsung ve koledok kanalında bulunan salgılar onikipar­ mak bağırsağında görev yapar. M as A) 2 1 3 z B) 1 3 2 C) 3 1 2 D) 2 3 1 K 16. Û Sindirim sonucu glikoz miktarı artan ve bu glikozları ka­ na verebilen organ çifti aşağıdakilerden hangisinde doğ­ ru olarak verilm iştir? A) Pankreas - Karaciğer B) Karaciğer - İnce bağırsak C) Mide - İnce bağırsak - E) 3 13. 2 < u u 1 Protein sindirim i ile ilgili, D) Pankreas - İnce bağırsak E) Mide - Karaciğer 1 . midenin gastrin hormonu salgılaması, 2 . ince bağırsak duvarından erepsin salgılanması, 3. pepsinojenin aktifleşmesi, 4. pankreas özsuyu enziminin etkinlik göstermesi, 5. enterokinazın etkinlik göstermesi Aşağıda verilen metabolizma olaylarından hangisi kara­ ciğer tarafından gerçekleştirilemez? gibi olayların meydana gelme sıralaması aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilm iştir? A) B) Protrombin ve fibrinojen kan proteinlerinin sentezi A) 3-1-4-5-2 C) Yaşlanmış alyuvarları yok etmek D) A, D, E, K vitaminlerinin sentezi E) Safra üretimi B) 1-3-5-4-2 D) 5-1-2-4-3 14. 17. C) 1-3-5-2-4 E) 1-3-4-2-5 Üre sentezi İnsan sindirim sistemi ile ilgili, I. gastrin, II. renin, 18. I. Kalın bağırsakta sindirim atıklarının kokuşmasını önlemek II. İnce bağırsakta mideden gelen asitli ortamı nötrleştirmek III. enterogastrin, III. Yağların monomerlerine dönüşümünü kolaylaştırmak IV. pepsin moleküllerinden hangileri mide özsuyuna ait değildir? Yukarıda verilen olaylardan hangileri safra salgısının gö­ revleri arasındadır? A) Yalnız III A) Yalnız I B) i ve II D) II ve III C) I ve IV E) I, III ve IV B) I ve II D) II ve III C) I ve III E) I, II ve III 27 H M W M ^ f a2 M j s i n d i r i m s is t e m i 1. 5. Holozoik beslenen canlılar aldıkları besinleri neden sindir­ mek zorundadırlar? Açıklayınız. Aşağıda midenin fonksiyonları ile ilgili yapılan bir deney veı miştir. - 10 g haşlanmış ve tuzlanmış et 17 saat aç bırakılmış insanın midesine ulaştığında 1 saat gibi bir sürede sini rilebilmektedir. - 17 saat aç bırakılmış bir insanın mide özsuyu tamamı alınıp bir deney tüpüne konuluyor ve içine 10 g haşla mış ve tuzlanmış et bırakılıyor. Deney tüpünde bu e sindirimi 10 saatten daha uzun sürüyor. Bu deneylerle ilgili aşağıdaki soruları yanıtlayınız. 2. a) Tepkimelerin farklı sürelerde tamamlanmasında enzim m tarının etkisi var mıdır? b) Tepkimelerin farklı sürelerde tamamlanmasında ort£ pH’nın etkisi var mıdır? c) Midedeki sindirimin neden tüpdeki sindirime göre daha kı sürede tamamlandığını açıklayınız. 6. Bir hayvanın midesinden alınan bir parça başka bir hayvar göğüs derisi altına aşılanıyor. Hayvan beslendiğinde hem t deden hem de deri altına aşılanan mide parçasından öz salgılandığı görülüyor. Amibin beslenmesi sırasında, hangi olayların gerçekleşmesi hücrede enerji kullanmayı gerektirir? - Z 3. 4. Hücre içi sindirim ile hücre dışı sindirimde ortak olarak ger­ çekleşen olaylar nelerdir? tâ u Sölenterelerden hidrada beslenme nasıl olur? Açıklayınız. Deri altına aşılanıyor Hem deri altındaki mide parçası hem de kendi midesinden özsuyu salgılanıyor. Bu deneyle ile ilgili aşağıdaki soruları yanıtlayınız. a) Göğüs derisi altına aşılanan mide parçasının özsu üretn sinde sinirlerin etkisi var mıdır? Açıklayınız. b) Göğüs derisi altına aşılanan mide parçasının özsu üretme­ sinde hangi olaylar etkili olmuştur? Açıklayınız. c) Mideye besin ulaşmasa bile mide özsuyu salgılanabilir mi? Açıklayınız. 7. Aşağıda, sindirim kanalının farklı bölümleri şematize edilmiş­ 10. Safra kesesi ameliyatla alınan bir insanda hangi besinin vü­ cuda alınması kısıtlanmalıdır? 11. Mide özsuyunda pepsinojen, HCI ve az miktarda lipaz enzi­ mi bulunmaktadır. Beslenme ile mideye yağlı besinler ulaştı­ tir. ğı halde midede yağ sindiriminin aerceklesmemesinin nede­ nini açıklayınız. 12. a) b) Sindirim kanalının gösterilen kısımlarında hangi enzimlerin etkinliği söz konusudur? Açıklayınız. Sindirim kanalının gösterilen bölümlerinde etkili olan enzim­ ler için uygun pH değerleri nedir? Açıklayınız. ürün, başka bir enzimin substratı haline gelir. Buna göre; % 8. a) Protein sindiriminde hangi enzimler görev alır? b) Protein sindiriminde görevli olan enzimlerin substratları nelerdir? c) Protein sindiriminde görevli olan enzimlerin optimum etki gösterdikleri pH değerleri nasıldır? 13. Midede besinler belirli bir süre depolanır ve hem kimyasal z 3 j c) Proteinli besinlerin sindirimini gerçekleştiren enzimler takım halinde çalışırlar. Yani bir enzimin etkinliği sonucu oluşan Şekilde gösterilen yapılarla ilgili aşağıda verilen soruları ya­ nıtlayınız. Sindirim kanalının gösterilen bölümlerinde hangi besinlerin kimyasal sindirimi gerçekleşir? Açıklayınız. Sadece otla beslenen memeli bir hayvanda, otun sindirimi için kazanılan uyumlar neler olmalıdır? hem de mekanik sindirime uğratılır. Mideden besinler yavaş yavaş onikiparmak bağırsağına geçmeye başlarlar. Oniki­ parmak bağırsağında görevli olan enzimler bazik ortamda et­ kinlik gösteren enzimlerdir. Oysaki mideden gelen kimus asidiktir ve bağırsağın bu bölümünün de asidik olmasına yol 9. 274 Mekanik sindirimin kimyasal sindirimden farkı nedir? Açıkla­ yınız. açacaktır. Mideden gelen asitli kimus nasıl nötralize edilir? Açıklayınız. 14. Kalın bağırsağın görevleri nelerdir? Açıklayınız. 15. Omurgalı hayvanlarda en etkili mekanik sindirim ağızda diş­ ler yardımıyla olur. Kuşlarda mekanik sindirimin nasıl gerçek­ leştiğini açıklayınız? 16. 19. İnsanlar, fazla miktarda unlu yiyecekler tükettiklerinde yağla narak şişmanlamaya başlarlar. Bu durumun sebebini açıkla yınız. 20. Pankreas kanalı deneysel olarak kapatılan bir memelide nf gibi değişiklikler olabileceğini yorumlayınız. 21. Incebağırsakta bulunan işaretli bir yağ asidi kalbe ulaşıncaya kadar hangi yapılardan geçer? 22. Bir karaciğer lopçuğunda hangi moleküller merkezden çevre­ ye doğru toplanarak akar? 23. İnce bağırsakta emilim oranını artırmak için kazanılan adap­ tasyonlar nelerdir? Açıklayınız. Besin maddelerinin sindirimi ince bağırsakta tamamlanır. Sindirim sonucu ise monomer özellikte son ürünler oluşur. Protein, yağ ve karbonhidratların sindirimi ile oluşan son ürünlerin ortak özellikleri nelerdir? 9; >■ z 17. Sindirim olayında hormonların düzenleyici etkisi bulunmaktadır. j Buna göre; a) Sindirim olayında görevli olan hormonlar nelerdir? b) Bu hormonları üreten kaynaklar nelerdir? c) Bu hormonların hedef dokuları hangi organlardır? 18. Incebağırsakta bulunan işaretli bir glikoz molekülü, bağırsak­ lardan emilip kalbe ulaşıncaya kadar hangi yapılardan ge­ çer? Bu yapıları sırasıyla belirtiniz. 27E 24. Aşağıda bazı besin maddeleri verilmiştir. I a) 28. Beslenme ile vücuda alınan vitaminlerin ve selülozun sindi­ Bu besin maddelerinin sindirimi hangi organlarda gerçekle- rim kanalında kimyasal sindirimi gerçekleşmemektedir. Bu ' Şir? durumun sebebini açıklayınız. Maltoz -------------------------------------------------------------------- b) Protein -------------------------------------------------------------------- c) Yağ d) Dipeptid-------------------------------------------------------------------- 25. Mide özsuyunun salgılanma mekanizmasını açıklayınız. -------------------------------------------------------------------- 29. Böcekçil bitkiler, hem ototrof hem de heterotrof beslenme özelliğine sahip olan canlılardır. Böcekçil bitkiler azot tuzları bakımından fakir topraklarda ya­ şarlar. Azot ihtiyaçlarını yakaladıkları böceklerin proteinlerini^ sindirerek karşılarlar. Buna göre böcekçil bitkilerin beslenmeleri sırasında gözle­ 26. Midenin içi çok kuvvetli asidik bir ortamdır. Yine midede pro­ tein sindirimini gerçekleştiren kuvvetli hidrolitik enzimler bulu­ nur. Buna rağmen mide kendi kendini sindirmez. Bu durumu kendi bilgilerinizle nasıl açıklarsınız? 27. Aşağıdaki şekilde sindirim kanalının bir bölümü ve sindirime yardımcı organlar gösterilmiştir. nen olayları yazınız. 30. Karaciğerin bağlantılı olduğu damarlar; karaciğer atardama­ rı, karaciğer kapı toplardamarı ve karaciğer üstü toplardama­ rıdır. Buna göre; a) Yemek yedikten bir kaç saat sonra karaciğer atardamarı ile kapı toplardamarındaki monomer yoğunluklarını kıyaslayı­ nız. b) Açlık anında karaciğer atardamarı ile kapı toplardamarındaki monomer yoğunluklarını kıyaslayınız. Şekilde numaralarla gösterilen yapılardan hangileri besin maddelerinin sindirim kanalında kimyasal sindirimini sağla­ yacak enzimleri üretebilir? 276 V ‘S Q ' i M Z SİN DİR İM SİSTEMİ 1. Karaciğer yağda çözünen vitaminleri (A, D, E, K) depo eden bir organdır. Kandaki glikoz miktarı pankreastan salgılanan hor­ monlarla düzenlenir. Karaciğer bu olayla ilgili hormon salgıla­ maz. S O R U L A R IN ÇÖZÜMLERİ 8. Böcekçil bitki sentezlediği sindirim enzimlerini hücre dışına salgılayarak hücre dışında böceğin proteinlerini sindirir (I. sin­ dirim reaksiyonu hücre dışı sindirimdir). Yanıt C Glikojenin hücre içerisinde bulunan lizozom organelindeki sin­ dirim enzimleriyle sindirimi hücre içinde gerçekleşir (II. sindirim reaksiyonu hücre içi sindirimdir). 2. Substrat yüzeyi arttıkça enzimlerin etki yüzeyi artar. Bu durum­ da da tepkime hızlanır. Bu durumda en geniş yüzey III. tüpte, sonra II. tüpte, sonra da I. tüptedir. Sindirim kanallarında hücre dışı sindirim gerçekleşir. Ağızda tükürük içerisinde bulunan amilaz enzimiyle nişastanın sindiri­ mi hücre dışında gerçekleşir (III. sindirim reaksiyonu hücre dı­ şı sindirimdir). Yanıt B Yanıt B 3. Yağlar ve proteinler sindirime uğramadan hücre zarından ge­ çemezler. Glikoz ve vitaminler ise monomerdir. Hücre zarın­ dan doğrudan geçebilir. 9. - Omurgalı hayvanların tümünde sindirim ağızda başlayıp ince bağırsakta biter. - Otçul beslenen memelilerin midelerinde selüloz sindirici enzim salgılayan bakteriler bulunurken etçillerde bulun­ maz. - Yağların sentezi ve sindirimi tüm omurgalılarda gerçekleşir. Yanıt D 4. - I nolu tüpte iyot olmadığı için renk değişimi de olmaz. - II nolu tüpte renk değişimi olur. - III nolu tüpte nişasta sindiren enzim olduğu için mavi-mor renk önce oluşur, sonra kaybolur. - IV nolu tüpte ise sıcaklık çok yüksek olduğu için sindirim enzimleri bozulur ve nişastayı parçalayamaz. Bu durum­ da renk değişimi olur. Yanıt D 5. Dişler besinleri parçalayarak mekanik sindirim yapar. Mide duvarında bulunan kasların kasılıp gevşemesiyle besinler bulamaç haline getirilir. Pankreasın ise mekanik sindirimde gö­ revi yoktur. Yanıt B 10. Yağ moleküllerinin hidrolizi sonucu oluşan yağ asidi ve gliserol monomerleri lenf sistemiyle taşınarak dolaşıma katılır. Buna göre ince bağırsaktan emilen yağ asidi sırasıyla; lenf kılcalı kilus borusu - peke sarnıcı - göğüs kanalı yapılarından geçer. Kapı toplardamarında ise glikoz ve aminoasit monomerlerine rastlanır. Yanıt C Yanıt B 6. Midenin asitli, ince bağırsağın bazik ortamı mikroorganizmala­ rın yaşayabilmesi için elverişli değildir. Tükürükte de mikroor­ ganizmaların yaşamasını engelleyici maddeler bulunur. Safra salgısında bulunan tuzlar da mikrop önleyicidir. Yağlı besinler­ le beslenmek mikroorganizmalar üzerinde olumsuz bir etki yapmaz. 11. Şekilde gösterilen I nolu damar, karaciğer atardamarıdır. Kara­ ciğer atardamarının amonyak oranı yüksektir. II nolu damar, içerisinde ince bağırsaktan emilen monomer besin maddeleri­ ni bulunduran kapı toplardamarıdır. III nolu kanal, yağların me­ kanik sindirimi için gerekli olan safrayı taşıyan koledok kanalı­ dır. IV nolu damar ise karaciğer üstü toplardamarıdır. Yanıt D Yanıt A 7. Midede yalnızca proteinlerin kimyasal sindirimi gerçekleşir. Mi­ de özsuyu içerisinde bulunan HCI inaktif olarak sentezlenen pepsinojeni aktifleştirerek pepsine dönüştürür. Pepsin enzimi de mideye ulaşan proteinlerin peptonlara dönüşmesinde görev alır. Yanıt A 12. A seçeneğinde verilen Pepsin Protein + H20 -------------- * Polipeptit reaksiyonu midede gerçekleşir. Diğer seçeneklerde verilen re­ aksiyonlar ise ince bağırsakta gerçekleşir. Yanıt A 277 13. Proteinlerin kimyasal sindirimi mide ve ince bağırsakta gerçek­ leşir. Grafiğe bakıldığı zaman protein miktarı II. ve III. bölgeler­ de azalmıştır. Buna göre I. bölge ağız, II. bölge mide, III. böl­ ge ise ince bağırsağı göstermektedir. 19. Yağ ve protein moleküllerinin kimyasal sindirimi sonucu oluşan monomerler ortamı asitleştireceği için fenol kırmızısının rengi sarıya döner. Birinci deney tüpünde yağların sindirimi gerçekleşir. Ortam asitleşir. Yağların kimyasal sindirimi ise yalnızca ince bağırsakta (III no­ lu bölge) gerçekleştiğine göre I ve II nolu bölgelerde yağ mik­ tarında değişme olmaz. İkinci deney tüpünde nişastanın kimyasal sindirimi gerçekleşir. Fakat ortam pH’nı etkilemez (Nötrdür). Üçüncü deney tüpünde ise pepsinojen inaktif olduğu için sindi­ rim gerçekleşmez. Yanıt D Yanıt A 14. Sindirim olaylarının hiçbirinde ATP harcanmaz. Enzim kullanıl­ ması hem hücre içi hem de hücre dışı sindirimde görülür. Sin­ dirim sonucu polimer maddelerin monomerlerine ayrışması da tüm sindirim çeşitlerinde ortaktır. Yanıt D 15. Mide özsuyu salgılanmasında mideden salgılanan gastrin hor­ monu etkilidir (X hormonu). 20. Karaciğerden salgılanan safra yağların mekanik sindirimini gerçekleştirir. Kimyasal sindirimi gerçekleştirecek sindirim en­ zimleri içermez. Yanıt C 21. Soruda verilen I. reaksiyonda proteinleri polipeptitlere dönüş­ türen enzim pepsindir (X). İnaktif olarak üretilir. II. reaksiyonda tripsin enzimi polipeptiti dipeptide dönüştürür (Y). I. tepkime asidik, III. tepkime bazik ortamda gerçekleşir. III. reaksiyonda dipeptidi aminoasite dönüştüren ince bağırsak özsuyunda bu­ lunan erepsin enzimidir. Yanıt L Onikiparmak bağırsağından salgılanan sekretin hormonu pankreası uyararak pankreas özsuyu salgılanmasını sağlar (Y hormonu). Nişastanın kimyasal sindirimi sonucu oluşan glikoz molekülle­ ri akciğerlere ulaşıncaya kadar sırasıyla, ince bağırsaktan salgılanan enterogastrin hormonu ise mideyi uyararak mide özsuyunun salgılanmasını durdurur (Z hormo­ nu). - karaciğer (VI), - alt anatoplardamar (I), Yanıt B - sağ kulakçık (III), - sağ karıncık (V), - akciğer atardamarı (II), - kapı toplardamarı (IV), yapılarından geçer. 16. B seçeneğinde gösterilen deney düzeneğinde protein sindiri­ minin gerçekleşmesi için ortamın asidik olması yani pH dere­ cesinin 7’nin altında olması gereklidir. Yanıt B A, C, D ve E seçeneklerinde kimyasal sindirim için koşullar uy­ gundur. 23. Soruda verilen deney düzeneğinde I. deney tüpüne kimyasal sindirimin gerçekleşmesi için lipaz enzimi, ikinci deney tüpüne pepsinojen enzimi konulmalıdır. III. deney tüpüne ise tripsinojeni aktifleştirecek olan enterokinaz konulmalıdır. Yanıt B Yanıt A 17. Pankreas özsuyu içerisinde pepsinojen enzimi bulunmaz. Pepsinojen enzimi mide özsuyu içerisinde bulunur. Yanıt C 24. Sindirim, polimer maddelerin su ve en­ zimler yardımıyla monomerlerine ayrış­ masıdır. İnce bağırsakta sindirim faali­ yetleri sırasında maltoz, polipeptit, sükroz, laktoz, yağ gibi büyük moleküllerin miktarları azalırken glikoz, gliserol yağ asidi, aminoasit gibi monomerlerin mik­ tarları artar. Buna göre A seçeneğinde verilen glikoz miktarındaki değişim grafiği yanda verildiği gibi olmalıdır. 18. Proteinlerin kimyasal sindirimi midede başlar. Mideye ulaşan protein ilk olarak buradan gastrin hormonu salgılanmasını sağ­ lar (I). Gastrin hormonu mide bezlerini uyararak mide özsuyu salgı­ lanmasını uyarır. Mide özsuyu içerisinde HCI bulunur (III). HCI mide özsuyu içerisinde inaktif olarak bulunan pepsinojeni aktifleştirerek pepsine dönüştürür (II). Pepsin enzimi de proteinleri polipeptitlere ayrıştırır (IV). Yanıt C 278 Yanıt A 25. Yağ asiti, gliserol ve yağda eriyen A, D, E, K vitaminlerinin lenf dolaşımı ile taşındığı yol; Lenf kılcallar (1) - * Kilus borusu -> Peke sarnıcı (2) -» Lenf göğüs kanalı -» Sol köprücük altı toplardamarı (3) -» Üst ana toplardamar (4) -» Sağ kulakçık (5) Yanıt D S O R U L A R IN ÇÖZÜMLERİ SİN DİR İM SİSTEMİ - - - - 4. X canlısı: Hem hücre içi hem de hücre dışı sindirim ya­ pabilen bir bitkidir. Bitkiler hücre içi sindirim yapar. Yalnızca böcekçil bitki azot ihtiyacını karşılamak için bö­ cek proteinlerini hücre dışında sindirir (X böcekçil bitki­ dir). Sindirim (hidroliz) tepkimesi şöyle gerçekleşir. Polimer + Su (5) Enzim (3) n(Monomer) (1) (2) Bu tepkimeye göre sindirim sırasında; Y canlısı: Yalnızca hücre içi sindirim yapabilen fotoototrof tek hücrelidir. Tek hücreli canlılar bazı farklılıklar dı­ şında hücre içi sindirim yaparlar. Fotosentetik tek hücre­ li; öglena olabilir (Y canlısı öglenadır). Z canlısı: Hem hücre içi hem de hücre dışı sindirim ya­ pan, fotoototrof olmayan monera aleminde bulunan bir canlıdır. Monera alemindeki canlılar genellikle hücre içi sindirim yapar; sadece saprofit (çürükçül) olanlar hücre dışı sindirim yapar (Z canlısı saprofit bakteridir). • Polimer madde miktarı azalır. • Su miktarı azalır. • Monomer madde miktarı artar. • Enzimler tüm reaksiyonlardan harcanmadan çıkar. Bu nedenle enzim miktarı değişmez. • Hidrolizde enerji harcanmaz yıkım olayı su moleküllerinin polimerler arasında bulunan kimyasal bağları koparması ile olur. Bu nedenle bu olaya bağlı olarak ATP miktarı değişmez. K canlısı: Hem hücre içi hem de hücre dışı sindirim ya­ pan, hayvanlar aleminde bulunan bir canlıdır (K canlısı insan olabilir). Yanıt B Bu sonuçlara en uygun canlılar D seçeneğinde verilmiştir. Yanıt D û£ < 2. Ağızda dişlerle tüm besinlerin fiziksel sindirimi gerçekle­ şir (A seçeneği doğrudur). 5. Hücre dışı sindirim yapan canlılarda gerçekleşen olaylar aşa­ ğıdaki şekilde gösterilmiştir. Midede sadece protein sindirimi olur (B seçeneği doğru­ dur). S o 5 Polimer ince bağırsakta yağ, protein ve karbonhidrat sindirimi gerçekleşir (C seçeneği yanlıştır). w Yağların sindirimi ağız ve midede olmaz, ince bağırsak­ ta başlar ve biter (D seçeneği doğrudur). ^SSindirim indirim enzimi eı ♦ Monomer Ağızda dişlerle, midede düz kaslarla, ince bağırsakta safra salgısı ile fiziksel sindirim gerçekleşir (E seçeneği doğrudur). 1. Sindirim enzimleri ekzositozla (I) hücre dışına gönderilir. 2. Bu enzimler hücre dışındaki polimer maddeleri monomerle­ rine sindirir (III). Yanıt C 3. Oluşan monomerler hücre zarından difüzyonla (II) hücre içi­ ne alınarak gerekli yerlerde kullanılır. Yanıt D 6. - Safra, yağların fiziksel sindirimini sağlar (Etkilidir). Sekretin, pankreası uyararak pankreas özsuyunun salgı­ lanmasını sağlar. Pankreas özsuyu içeriğinde lipaz var­ dır (Etkilidir). 3. Kuşlarda besinin izlediği yol, - gaga (1 ) - yemek borusu - kursak (2 ) Enterokinaz, protein sindiriminde görevli tripsinojen enzi­ mini aktifleştirir (Etkili değildir). - ön mide (3) Lipaz, yağ sindirimini sağlayan enzimdir (Etkilidir). - taşlık (4) - bağırsak (5) şeklindedir. Kolesistokinin, sekretin gibi ince bağırsaktan salgılanır. Karaciğeri uyararak safra salgılamasını sağlar (Etkilidir). Yanıt E Yanıt C 279 7. X sindirim olayına ait grafikte; polimer madde miktarının değişmediğini ancak yüzeyinin arttığını gözlemliyoruz. Bu olay fiziksel sindirimdir. Fiziksel (mekaniksel) sindirimde sindirim enzimi kulla­ nılmaz (I. önerme yanlıştır). 10. Miktar A organı - * İnce bağırsak B organı -» Ağız C organı -» Mide - İnce bağırsaktan salgılanan sekretin ve kolesistokinin, mideden salgılanan gastrin hormonu sindirim sistemleri­ ni etkileyen hormonlardır (I. önerme doğrudur). - Ağızda bulunan tükürük bezlerinin salgısında sadece karbonhidrat sindirimini sağlayan amilaz=pityalin enzimi bulunur (II. önerme doğrudur). - Ağız ve mide kendi bezlerinin ürettiği salgılarla sindirim yaparken, ince bağırsak pankreastan gelen enzimler ve karaciğerden gelen salgılarla sindirimi gerçekleştirir (III. önerme doğrudur). - Yağların fiziksel sindirimi ince bağırsakta değil, karaci­ ğerden gelen safra salgısı ile onikiparmak bağırsağında gerçekleştirilir (IV. önerme yanlıştır). Zaman Y sindirim olayına ait grafikte; polimer Miktar madde miktarının ve yüzeyinin azaldı­ ğını gözlemliyoruz. Bu olay kimyasal sindirimdir. Çünkü polimer madde miktarı azalmıştır ve polimer harcan­ Zaman dıkça toplam yüzey miktarı da azala­ caktır. Kimyasal sindirim sonucu monomer madde oluşur (II. önerme doğrudur). Kimyasal sindirimde ATP tüketimi gerçek­ leşmez (III. önerme yanlıştır). Yanıt A Yanıt A os < 8. Pankreas özsuyunda amilaz (bazik), lipaz, tripsinojen ve nükleazlar bulunur. Yanıt A 11. Sindirim kanallarında sindirim tepkimeleri sonucunda oluşan monomer maddeler ince bağırsakta geri emilerek kana karışır. Bu besin maddelerinin hücrelere geçişi starling hipotezinin (kıl­ callarla doku sıvısı ya da hücreler arasında madde alışverişi) içeriği ile açıklanır. Bu besin maddeleri hücrelere çoğunlukla difüzyon ya da ihtiyaç duyulunca aktif taşıma ile de geçebilir. Geri besleme (feed-back) ise hormonların miktarının kanda belirli oranda tutulmasını sağlayan olaylara karşılık gelir. Yanıt D 9. I. tüpte: Pankreas özsuyunda bulunan lipaz, pH > 7 (bazik) or­ tamda yağların sindirimini gerçekleştirir. Sindirim sonucu olu­ şan monomerlerden yağ asitleri, asit ayıracı olan fenol kırmızı­ sı ile renk değiştirerek sarı renk alır. I. tüpte renk değişimi göz­ lenir. II. tüpte: Tepkimeler gerçekleşemez; çünkü 60°C’de enzimle­ rin yapısı bozulur ve çalışmaz. Bu nedenle nişasta sindirilemez ve tüpte kalır. Bu tüpe damlatılan iyot nişasta ile mavi-mor renk oluşturur. II. tüpte renk değişimi gözlenir. III. tüpte: Tepkimenin gerçekleşebilmesi için ortamın pH < 7 (asidik) olması gereklidir ancak ortamda pH > 7 olduğu için uy­ gun sıcaklık olsa da tepkime gerçekleşemez. Bu tüpte protein sindirilmeden kalır ve nitrik asit ile sarı renk oluşturur. III. tüpte renk değişimi gözlenir. Yanıt E 12. Kaymak bol miktarda yağ içerir. K tüpünde; yağ lipaz enzimi ile sindirilir ve ürünler oluşur. L tüpünde; yağların sindirimi olmaz; çünkü safra sadece fizik­ sel sindirim sağlar. Ürün oluşmaz. M tüpünde; yağ sindirimi lipaz bulunduğu için olur. Safra, sin­ dirimi hızlandırır. Bu nedenle M tüpünde ürün oluşumu K tü­ pünden fazladır. - K tüpündeki değişim; 2 nolu grafik ile, - L tüpündeki değişim; 1 nolu grafik ile, - M tüpündeki değişim; 3 nolu grafik ile ifade edilir. Yanıt A „,, ................................................. — „— --------------------280 18. 13. Protein sindirimi midede başlar. 1 - Önce gastrin hormonu salgılanır ve mideden mide özsuyu salgılatılması sağlanır. 3- Mide özsuyunda bulunan pepsinojen, HCI ile aktifleşir, olu­ şan pepsin proteinleri polipeptitlere dönüştürür. Bu madde incebağırsağa geçer. Karaciğerde üretilip safra kesesinde depolanıp gerektiğinde kanallar yoluyla ince bağırsağa gönderilen safra salgısı; - Kalın bağırsakta kokuşmayı önler (I. önerme doğrudur). - Bazik içeriklidir (II. önerme doğrudur). - Yağların fiziksel sindirimini sağlar (III. önerme doğrudur). Yanıt E Protein sindirimi ince bağırsakta devam eder. 5- Pankreas özsuyundan gelen tripsinojen enzimine enteroki­ naz etki ederek enzim aktifleşir. 4- Tripsin mideden gelen polipeptitleri, peptitlere ve dipeptitlere dönüştürür. 2 - İnce bağırsak duvarından salınan erepsin enzimi ile peptit ve dipeptitler aminoasitlere yıkılır. Protein sindirimi sonla­ nır. Yanıt B 19. 1 nolu kanal; pankreas özsuyunu bulunduran virsung kanalı­ dır. 2 nolu kanal; safra salgısını bulunduran koledok kanalıdır. 14. - Mide duvarından salınan gastrin hormonu kanda bulu­ nur. Mide özsuyunda bulunamaz. - Renin mide özsuyunda bulunan sütün kazeine çökelme­ sini sağlayan enzimdir. - Enterogastrin ince bağırsaktan salgılanan bir hormondur. Mideyi etkiler ancak mide özsuyunda bulunmaz. - Pepsin, pepsinojenin HCI ile etkileşmesi sonucu midede oluşur; ancak mide özsuyunda bulunmaz. Yanıt E 3 nolu bölge; iki salgının karıştığı vvater kabarcığıdır. - 1 nolu kanalda hormon bulunmaz. Hormonlar kanda bu­ lunur (I. önerme doğrudur). - 2 nolu kanalda safra salgısı bulunur. Bu salgıda sindirim enzimi yoktur (II. önerme doğrudur). - VVater kabarcığına pankreas özsuyundan gelen enzimler yağ, protein ve karbonhidrat sindirimi içindir (III. önerme doğrudur). - Safra salgılanmasını uyaran hormon sekretin değil, kolesitokinin hormonudur (IV. önerme yanlıştır). > £ 5 Yanıt D 15. Koledok kanalı yağların fiziksel sindirimini sağlayan safra sal­ gısını bulundurur. Safrada sindirim enzimi yoktur. Yanıt B 16. Nişastanın sindirimi sonucu ince bağırsakta oluşan glikoz molekülleri kana geri emilir. Glikojenin yıkımı sonucu karaci­ ğerde oluşan glikoz molekülleri kana verilir. 20. - Mide; sindirim sisteminde görev yapan gastrin hormonu­ nu ve protein sindiren enzim üretir. - Pankreas; insülin ve glukagon hormonlarını sindirim sis­ temi ile ilgili değil kan şekerini ayarlamakla ilgili üretir. Pankreas, sindirim enzimi üretir. Yanıt B 17. A, D, E, K vitaminleri karaciğerde depolanır. A vitamini provitamin A’dan dönüştürülerek sentezlenebilir. Yanıt D - Karaciğer, sindirim enzimi ve hormon üretmez. - ince bağırsak; sindirim sistemini etkileyen sekretin ve ko­ lesistokinin hormonlarını; ayrıca disakkarit ve protein sin­ diriminde görevli enzimleri üretir. Yanıt D 281 21. Ağızda: Nötr ortamda sindirim olur (4). 23. Numaralandırılmış damar isimleri aşağıda belirtilmiştir. Midede: Karbonhidratların kimyasal sindirimi olmaz, tüm be­ sinlerin fiziksel sindirimi olur (2 ). İnce bağırsakta: Bazik ortamdır. Önce polisakkaritlerin sindiri­ mi olur (1). Oluşan disakkaritler de yine ince bağırsakta sindi­ rilerek (5) monosakkarit maddeler oluşur. © Geri emilim: Karbonhidrat sindirimi sonucu oluşan glikozlar villus kılcallarına geri emilir (3). Oradan kapı toplardamarı ile ka­ raciğere taşınır. Karaciğer atardamarı Yanıt C Buna göre; Toplardamarlar kirli kan taşıdıkları için 2 nolu damar için bu bil­ gi doğru değildir (A seçeneği yanlıştır). Karaciğer atardamarı ve kapı toplardamarı karaciğere kan ge­ tiren damarlardır (B seçeneği doğrudur). Karaciğer üstü toplardamarı açlık durumunda karaciğerde gli­ kojenin glikoza dönüşümü ile oluşan glikozun verildiği damar­ dır. Bu nedenle açlık durumunda glikoz oranı diğer karaciğer damarlarına göre en yüksek olan karaciğer üstü toplardamarı­ dır (C seçeneği doğrudur). (X < z £ 5 $ w (J 22. Bu tip sorularda kanal ve damar ayrımını organlarla bağlantı yönlerini dikkate alarak bulmaya çalışınız. K -» Virsung kanalı L -» Koledok kanalı M -» Kapı toplardamarı N -» Midedeki besinlerin ince bağırsağa geçişini sağlayan ka­ nal P -» Karaciğer üstü toplardamarı Pankreas özsuyunda bulunan tripsinojen ve kimotripsinojen inaktif enzimlerdir (A seçeneği doğrudur). Kimus midede bulamaç haline gelmiş besin karışımıdır. Kimus mideden ince bağırsağa geçer (B seçeneği doğrudur). Kan damarlarında sindirim enzimi olmaz (D seçeneği doğru­ dur). Kanallarda hormon bulunmaz. Hormon kanda bulunur. Üstelik insülin ve glukagon pankreasın ürettiği hormonlardır (D seçe­ neği yanlıştır). P ve M karaciğerle bağlantılı toplardamarlardır. Kirli kan ta­ şırlar (E seçeneği doğrudur). Yanıt D 282 Tokluk durumunda ince bağırsakta sindirimi tamamlanan be­ sinlerin bir kısmı kapı toplardamarına geçer. Bu nedenle tok­ luk durumunda besin miktarı en yüksek olan kapı toplardama­ rıdır (D seçeneği doğrudur). Karaciğer üstü toplardamarı taşıdığı kanı alt ana toplardamar ile kalbin sağ kulakçığına taşır (E seçeneği doğrudur). Yanıt A S O R U LA R IN ÇÖZÜMLERİ s in d ir im s is t e m i 1. 5. Besinlerin canlı hücreler tarafından kullanılabilmeleri için ön­ celikle suda çözünen daha küçük moleküllere dönüştürülme­ leri gereklidir. Çünkü suda çözünmeyen moleküller, büyük moleküller olduklarından (kompleks yapılı) genellikle hücre zarından geçemezler. Proteinler, karbonhidratlar ve yağlar hücre zarından geçemeyecek kadar büyük moleküllerdir. Bu moleküllerin emilebilmesi ve hücreler tarafından kullanılabil­ mesi için onların su tüketilerek ve enzim kullanılarak mono­ merlerine kadar ayrıştırılmaları gereklidir. Monomer hale dö­ nüştürülen besinler hücre zarından geçebilecek duruma gel­ miş olurlar. a) Deney tüpünde sindirim 10 saatten daha uzun sürerken, midedeki sindirim 1 saat gibi kısa bir sürede tamamlan­ maktadır. I. deneyde, midedeki enzim miktarı II. deneyde tüpte bulunan enzim miktarı ile aynıdır. Çünkü tüpe alı­ nan mide öz suyu 17 saat aç bırakılmış bir insandan el­ de edilmiştir. Dolayısıyla tüpteki ve midedeki sindirim sü­ relerinin farklı olması enzim miktarından kaynaklanma­ mıştır. b) Deney tüpündeki ve midedeki öz su aynı pH değerinde­ dir. Yani besinlerin tüpteki ve midedeki sindirim süreleri­ nin farklı olmasında pH ın doğrudan bir etkisi yoktur. c) 2. Amip, yalancı ayakları ile hareket eden ve beslenen bir protisttir. Katı besin moleküllerini (kompleks yapılı olan) hücre zarının dışarı doğru oluşturduğu yalancı ayakları ile kuşatır ve bu besinleri fagosite eder. Bu esnada hücrede ATP tüke­ timi gerçekleşir. Besin kofulu ile hücre içine alınan polimer madde, lizozom ile besin kofulu zarları kaynaştığında lizozomun sindirim enzimlerince parçalanır (hücre içi sindirim). Bu olayda ATP tüketilmez. Kofulun içinde sindirim sonucu olu­ şan monomerler koful zarından sitoplazmaya geçer ve hücre tarafından kullanılabilir hale gelir. Deneylerde kullanılan enzim miktarları ile substrat mikta­ rının eşit olduğu görülmektedir. Midede sindirimin daha kısa sürede tamamlanması, midenin bir karıştırıcı gibi besinleri çalkalaması ve etkili bir mekanik sindirim ger­ çekleştirmesinden kaynaklanmaktadır. Mekanik sindirim ile besinlerin yüzey alanı artırılmakta ve böylece enzim­ lerin etkinliği artmaktadır. Deney tüpündeki et, mekanik sindirime uğramadığından sindirim tüpte uzun sürede gerçekleşmiştir. os -i Z Ş > g O Hücre içi sindirim ile hücre dışı sindirimde, - Sindirim enzimlerinin kullanılması - Su tüketilmesi - ATP tüketilmemesi Sindirim enzimlerinin ortamdaki sıcaklık, pH, aktivatör ve inhibitör madde faktörlerinden etkilenmeleri ortaktır. 4. Hidra, gelişmenin gastrula evresinde kalmış bir omurgasız hayvandır. Bu yüzden tek bir açıklıkla dışarıyla bağlantı sağ­ layan gastrovasküler boşluğa sahiptirler. Besinler polimer halde tek açıklıktan gastrovasküler boşluğa girer. Bu boşluk­ ta besinler önce hücre dışı sindirime uğratılırlar. Parçalanan besinler daha sonra hücre içine alınır ve bu defa hücre için­ de ikinci kez kimyasal sindirime uğratılırlar. Sindirilmeyen ka­ tı moleküller ise yine aynı açıklıktan dışarı atılırlar. Yani hid­ radaki ağız aynı zamanda anüs görevi yapmaktadır. a) Göğüs derisi altına aşılanan mide parçasının sinirlerle bir bağlantısı yoktur. Sadece kan damarlarıyla bağlantısı vardır. Dolayısıyla deri altına aşılanan mide parçasının özsu üretmesinde sinirlerin etkisi yoktur. b) Deri altına aşılanan mide parçasının hiçbir sinirle bağlan­ tısı bulunmamaktadır. Yalnız deri altındaki bu mide par­ çası kan damarları ile bağlantılıdır. O halde bu mide par­ çasının özsu üretmesini tetikleyen, kanla taşınan bir madde olmalıdır. Hayvan beslendiğinde vagus siniri mi­ deyi uyarır ve mide gastrin hormonu üretir ve kana verir. Gastrin hormonu kanla tüm vücudu dolaşır ve hayvanın midesinde özsu üretimini başlatır. Aynı zamanda deri al­ tına aşılanan parça da kanla gelen gastrini tanır ve o da mide özsuyu üretmeye başlar. c) Mideye besin ulaşmasa bile mide özsu üretebilir. Deney­ de olduğu gibi kanda bulunan gastrin, midedeki bezleri uyarıp özsu üretimine yol açabilmektedir. Yani bir koba­ yın kanına gastrin hormonu enjekte edilirse, beslenme olmadığı halde midenin özsu salgıladığı görülür. 283 7. a) Etkili olan enzimler 11. Mide özsuyunda lipaz enzimi bulunur. Mide içeriğinde yağ bulunuyor olmasına rağmen midede yağın sindirimi gerçek­ leşmez. Çünkü mide ortamı asidiktir. Lipaz enzimi ise bazil ortamda aktiftir. Yani enzim için uygun pH olmadığından mi­ dede yağın sindirimi gerçekleşmez. 12. a) Amilaz Ağız Yemek borusu Mide - İnce bağırsak Pepsin Tripsin, kimotripsin Erepsin Amilaz Lipaz Nükleaz Kalın bağırsak b) - Ağız nötre yakın (hafif alkali), b) Proteinli besinler önce midede pepsin enzimi tarafından parçalanırlar. Proteinlerin midede sindirimi ile polipeptidler oluşur. Onikiparmak bağırsağına dökülen besinlerin sindirimi için pankreastan virsung kanalı ile pankreas öz­ suyu gelir. Pankreas özsuyu içinde polipeptidleri sindire­ cek tripsinojen ve kimotripsinojen enzimleri bulunur. Bu,, enzimler, üretildikleri hücrelerin sindirilmesini önlemeı amacıyla pasif halde üretilirler. İnce bağırsağa dökülen bu pasif enzimler enterokinaz enzimi ile aktifleştirilirler. Aktifleşen tripsin ve kimotripsin polipeptidleri dipeptidlere çevirirler. Dipeptit molekülleri, incebağırsakta erepsin en­ zimi ile aminoasitlere kadar yıkılırlar. - Mide asidik, - İnce bağırsak bazik ortamlardır Dolayısıyla amilaz nötr, pepsin asidik, tripsin, erepsin ve lipaz enzimleri alkali ortamlarda etkinlik gösterirler. c) • Ağızda • Midede ----------- * Nişasta, Glikojen ----------- * Protein • İnce bağırsakta -----------* Polipeptit, dipeptit, nişas­ ta, yağ, DNA ve RNA moleküllerinin kimyasal sindirimi gerçekleşir. c) Bitkisel kaynaklı besinlerin sindirimi, hayvansal kaynaklı besinlerin sindiriminden daha uzun sürer. Bitkisel besinlerde­ ki selülozun sindirilmesi hayvanlar için sorun olmuştur. Omurgalı hayvanlar, selülozun sindirimini sağlayacak enzimi kendileri üretemezler. Bu yüzden, bu hayvanların sindirim kanallarında selülozun sindirimini sağlayacak enzimleri üre­ ten tek hücreli canlılar yaşar. Bu simbiyotik ilişki sayesinde otçul hayvanlar selülozdan yararlanabilirler. Ayrıca otçul me­ melilerde ağızda öğütücü dişler baskın olup, sindirim kanal­ ları oldukça uzundur. 13. 284 Mideden gelen asitli kimusu nötralize eden, sindirime yar­ dımcı olan organların çıkardıkları salgılardır. Pankreastan gelen pankreas özsuyunda bulunan bikarbonat (HCOğ) iyon­ ları ile karaciğer tarafından üretilen safra sıvısı alkali (bazik) özellikte olup, asit kimusu nötralize ederler. Böylece onikipar­ mak bağırsağı burada görevli olan enzimler için uygun hale getirilir. 14. Safra salgısı, yağı mekanik sindirime uğratır ve yağın yüzey alanını büyültür. Safra kesesi ameliyatla alınan bir insana yağlı besinlerin verilmesi kısıtlanmalıdır. Pepsin midenin asidik ortamında, tripsin, kimotripsin ve erepsin enzimleri ise bağırsağın bazik ortamında etkinlik gösteren enzimlerdir. c > Mekanik sindirim enzimlerin görev almadığı sindirimdir. Me­ kanik sindirim ile besinlerin yüzey alanı büyültülür. Enzimler, substratlarına dış yüzeylerinden bağlanarak etkinlik gösterir­ ler. Bu yüzden mekanik olarak (fiziksel parçalanma) sindiri­ len besinler daha kolay sindirilebilmektedir. Besinlerin dişler­ le öğütülmesi, taşlıkta besinlerin parçalanması, safra ile etki­ leşen yağın emülsiyon haline getirilmesi mekanik sindirime örnek verilebilir. 10 . Protein sindirimi bir kaç basamakta gerçekleşir. Burada görevli olan enzimler pepsin, tripsin, kimotripsin ve erep­ sin enzimleridir. Kalın bağırsakta sindirim olayı gerçekleşmez. Çünkü sindirim reaksiyonları incebağırsakta sonlanır. Sindirim ile oluşan monomerler de bu bölümden emilerek dolaşıma katılırlar. Yal­ nız, suyun ve elektrolitlerin emilimi kalın bağırsakta tamamla­ nır. Aynı zamanda kalın bağırsak sindirilmeyen besinlerin (selüloz gibi) belirli bir süre depolanmasında görev alır. Kalın bağırsak florasında bulunan simbiyotik bakteriler de B12 ve K vitaminlerinin üretimini sağlarlar. ^ 15. Kuşlarda ağızda, keratinden yapılmış bir gaga bulunur. Ga­ ga, besinlerin yakalanmasında ya da etçil kuşlarda olduğu gi­ bi etin parçalanıp yutulmasında rol oynar. Besinler yutulduk­ tan sonra taşlık besinlerin mekanik sindirimini gerçekleştirir. Tohumla ya da bitkilerle beslenen kuşlarda, besinlerin meka­ nik sindirimini taşlık sağlar. 16. Polimer besinlerin sindirimi ile oluşan monomerler; - 19. Vücuda fazla miktarda unlu besinlerin alınması (şekerler) so­ nucu, vücutta yağlanma oranı artar. Çünkü şekerlerin fazlası karaciğerde yağ molekülerine dönüştürülür. Bu yağ molekül­ leri de deri altında depolanarak biriktirilir. 20. Pankreas kanalı (virsung kanalı) deneysel olarak kapatılan bir memelide, pankreas özsuyu onikiparmak bağırsağına ulaşamaz. Bu durumda besinlerin sindirimi eksik kalır. So­ nuçta, bağırsaklardan emilen ve hücrelere ulaşan besin mik­ tarı azalır. Buna bağlı olarak kişi sürekli yemek yemesine rağmen hızla zayıflar. 21. Yağ asitleri, bağırsak epiteli tarafından emilerek lenf kılcalla­ rına geçer. Lenf kılcalları birleşir ve kilus borusunu oluşturur. Yağ asitleri kilus borusuna oradan da peke sarnıcına ulaşır. Yağ asidi molekülleri buradan göğüs kanalı lenf damarına oradan da sol köprücük altı toplardamarına ulaşır. Sol köprü­ cük altı toplardamarı üst ana toplardamarına bağlanır ve kal­ be açılır. 22. Karaciğerin fonksiyonel yapı birimleri lopçuklardır. Lopçukla­ ra karaciğer atardamarı ile kapı toplardamarı kan getirir. Bu damarların getirdikleri kan, lopçuk çevresinden merkeze doğru toplanarak akar. Lopçuğun merkezinden çıkan damar ise lopçuk merkez toplardamarıdır. Bu damarlar birleşerek karaciğer üstü toplardamarını oluştururlar. Safra salgısı ise karaciğer hücreleri tarafından üretildikten sonra safra kanal­ ları ile karaciğerden uzaklaştırılır. Yani safra merkezden çev­ reye doğru toplanarak akar. Hücre zarından geçebilecek büyüklüktedirler. - Hücresel solunumda enerji verici olarak kullanılabilirler. - Hücrelerde yapıya katılmak ya da depolanmak üzere kompleks moleküllere dönüşebilir. - Gerektiğinde birbirlerine dönüşebilirler. ti z 5 < < w u - 17. a) Hormon b) Kaynağı c) Hedef doku Mide -» Mide Enterogastrin İnce bağırsak- -» Mide Sekretin Onikiparmak - -» Pankreas Kolesistokinin Onikiparmak - Gastrin bağırsağı bağırsağı 18. -» Karaciğer ve safra kesesi Glikoz molekülleri bağırsak epiteli tarafından emilir ve kana geçer. Bağırsaktaki kılcallardan bağırsak toplardamarına ve oradan da karaciğer kapı toplardamarına ulaşır. Karaciğer üstü toplardamarı ile alt ana toplardamara ve kalbin sağ ku­ lakçığına ulaşır. 285 !3. 27. İnce bağırsaklarda emilim oranını artırmak için emilim yüze­ yi büyütülmüştür. Bunu sağlamak için bağırsak mukozasında parmak şeklinde katlanmalar yani villuslar oluşturulmuştur. Her villusun üzerini örten epitel hücreleri de hücre zarından dışarıya doğru uzanan mikrovilluslar oluşturarak bu yüzey alanını daha da artırmışlardır. Yani villus ve mikrovillus olu­ şumu emilim oranını artıran yapısal uyumlardır. Şekilde; 1. Yemek borusunu 2. Mideyi 3. Pankreası 4. Karaciğeri 5. Safra kesesini göstermektedir. Bu yapılardan mide, proteinli besinlerin; pankreas ise polipeptid, yağ ve nişastanın sindirimini sağlayacak enzimleri üretir. Yemek borusu, karaciğer ve safra kesesinde, sindirim kanalında etkinlik gösterebilen enzimler üretilmez. 28. 24. a) Maltoz ince bağırsakta b) Protein midede c) Yağ ince bağırsakta d) Dipeptit ince bağırsakta kimyasal sindirime uğrar. Vitaminler, hücre zarından doğrudan geçebilecek büyüklükte olan moleküllerdir. Bu moleküller küçük yapılı oldukların sin­ dirilmeleri söz konusu olmaz. Selüloz molekülleri ise polimer olmalarına rağmen insanın sindirim kanalında hidrolize uğramazlar. Çünkü selüloz mole­ külündeki glikozit bağlarına etki edecek selülaz enzimi insan vücudundaki hücrelerde sentezlenemez. Aynı zamanda in­ sanın sindirim kanalında, otçul memelilerdeki gibi selüloz sindirici simbiyotik bakteriler de yaşamaz. O yüzden insanın sindirim kanalında selülozun kimyasal sin­ dirimi gerçekleşmez. I z 3 $ _ı * w u 25. 26. 286 Besinler ağızda çiğnenirken dildeki ve yanaktaki sinirlerle beyne impulslar iletilir. Beyinden çıkan vagus siniri mideyi uyarır. Çünkü vagus sinirinin ucundan asetil kolin salgılanır. Midenin hormon üreten özel hücreleri asetil kolin ile uyarılın­ ca, gastrin üretip kana verirler. Gastrin hormonu kanla tüm vücudu dolaşır ve yine midedeki gastrik bezleri uyarır. Gastrik bezlerden de mide özsuyu salgılanır. Midenin iç yüzeyi mukusla kaplıdır. Bu yüzden asidik salgılar mide duvarına etki edemez. Midede üretilen sindirim enzim­ leri ise üretildikleri hücrelerde pasiftirler. Bu pasif ezim (pep­ sinojen) başka bir hücre grubunda üretilen HCI ile mide boş­ luğunda buluştuğunda aktifleşir. Yani pepsinojen ile HCI’nin farklı hücrelerde üretilmesi, enzimin üretildiği bölgeyi sindir­ mesini önlemiş olur. 29. Böcekçil bitkiler, yakaladıkları böcekleri hücre dışı sindirim yaparak parçalarlar. Sindirim enzimleri hücre içinde üretildik­ ten sonra ekzositozla dışarı salınır. Enzimler, böcek protein­ lerini dış ortamda sindirerek aminoasitlerin oluşmasını sağ­ larlar. Oluşan aminoasitler hücre içine alınarak hücrede yapı­ sal ya da işlevsel proteinlerin üretilmesinde kullanılırlar. 30. a) Yemek yenildikten birkaç saat sonra sindirim işlemleri ta­ mamlanır ve sindirimin son ürünü olan monomerler (gli­ koz, aminoasit gibi) kana emilerek kapı toplardamarına geçerler. Kapı toplardamarı yemekten sonra yapılan öl­ çümde en fazla monomer içeren kan damarıdır. Karaci­ ğer, bu damarla kendisine gelen yüksek besin monomerlerini (örneğin glikozu) polimerlere dönüştürüp depolar. Böylece karaciğerden çıkan karaciğer üstü toplardama­ rında monomer derişimi azaltılmış olur, b) Açlık anında bağırsaklardan monomerlerin emilimi azal­ mıştır. Dolayısıyla kapıtoplar damarı ile karaciğere ula­ şan monomer miktarı, karaciğer üstü toplardamarı ile ka­ raciğeri terk eden monomer miktarından daha azdır. SİSTEMİ 1. Sindirim olayı ile aşağıda verilenlerden hangisi doğru­ dan sağlanmış olur? BÛW)IL®J)Q Aşağıda tek hücreli bir canlının beslenmesi sırasında gerçek­ leşen olaylar gösterilmiştir. A) Organik moleküllerden enerji üretmek B) Polimer besin maddelerini hücre zarından geçebilecek duruma getirmek C) Hücrenin yıpranan kısımlarının onarılmasını sağlamak D) Hücrenin büyümesini sağlamak E) Besin maddelerinin birbirlerine dönüşümünü sağlamak 2. Besinlerin kimyasal sindirim i sırasında, I. enzim, uzaklaştırılması II. ATP, III. su Buna göre, moleküllerinden hangilerinin tüketim i gerçekleşir? I. besin moleküllerinin hücreye alınması, A) Yalnız II II. besin moleküllerinin hücre içinde sindirilmesi, B) Yalnız III C) I ve i D) I ve III III. sindirilemeyen atıkların hücreden uzaklaştırılması E) II ve III olaylarından hangileri gerçekleşirken ATP harcanmaz? A) Yalnız B) Yalnız II D) I ve II a C) Yalnız III E) II ve III < 1 p u 3. Aşağıdakilerden hangisi kimyasal sindirim olayıdır? Aşağıdaki canlıların hangisinde yalnızca hücre içi sindi­ rim görülür? A) Besinlerin ağızda dişler yardımıyla parçalanması A) Amip B) Saprofit bakteri B) Midede besinlerin kaslar tarafından karıştırılması C) Böcekçil bitki D) Hidra C) Besinlerin ince bağırsakta peristaltik hareketle ilerlemesi E) Küf mantarı D) Besinlerin su ve enzim kullanılarak yapı birimlerine ayrış­ tırılması E) Safranın yağlı besin moleküllerinin yüzeyini artırması 4. Kimyasal sindirim sırasında, I. 7. hidrolitik enzimlerin kullanılması, II. monomerler arasındaki bağların koparılması, Hidrada gerçekleşen, I. besinlerin hücre dışında enzimlerle parçalanması, II. koful oluşumu ile besin maddelerinin hücre içine alınması, III. suyun tüketilmesi III. besinlerin hücre içinde su ve enzimlerle yıkılması olaylarından hangileri gerçekleşir? olaylarından hangileri böcekçil bitkilerde de görülür? A) Yalnız I B) I ve II D) II ve III C) I ve I E) I, II ve III A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I ve III 287 8. 12. Tükürük bezlerinden salgılanan tükürük salgısı aşağıda verilen olaylardan hangisinin gerçekleşmesini sağlaya­ maz? Kuşlarda mekanik sindirim, I. ağız, II. yutak, A) Besin maddeleri ile vücuda giren mikroorganizmaların öldü­ rülmesi III. taşlık yapılarından hangilerinin doğrudan faaliyeti ile gerçekle­ şir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II B) Ağız içi pH’ının düzenlenmesi C) Karbonhidratlı besinlerin kimyasal sindiriminin başlatılması C) Yalnız III D) Enzimlerin çalışması için sulu ortamın hazırlanması E) II ve III E) Proteinli besinlerin kimyasal sindiriminin gerçekleştirilmesi 9. Aşağıda geviş getiren otçul bir memeli hayvanın mide yapısı gösterilmiştir. 13. Yutak ile mide arasında uzanan yemek borusu, I. besinlerin mideye iletilmesini sağlama, II. besinlerin kimyasal sindirimi için enzim üretme, III. mukus salgılama işlemlerinden hangilerini gerçekleştirebilir? A) Yalnız I B) I ve II D) II ve III C) I ve I E) I, II ve III Buna göre aşağıda verilen ifadelerden hangisi yanlıştır? 14. Aşağıda verilenlerden hangisi midenin görevlerinden de­ ğildir? A) Besin, ağızda iki defa mekanik sindirime uğrar. B) İşkembe ve börkenekte simbiyotik tek hücrelilerin faaliyeti gerçekleşir. A) Besinlerin geçici olarak depolanmasını sağlama B) Besinleri mekanik sindirime uğratma 2 z C) Şirdende kimyasal sindirim gerçekleşir. D) Besinler geçici olarak ilk kez işkembede depolanır. E) Midede karbonhidratlı besinlerin sindirimi gerçekleşmez. C) Proteinli besinlerin kimyasal sindirimini sağlama o D) Mideye kadar ulaşan zararlı mikroorganizmaların yok edil­ mesini sağlama 5 j w u 10. Otçul memelilerde selülozun sindirim ine katkıda bulu­ nan sim biyotik canlılar bu hayvanlarda, I. mide, II. kalın bağırsak, III. kör bağırsak B) I ve II D) II ve III 11. C) I ve III E) I, II ve III I. beyinden çıkan bir sinirin mideyi uyarması, II. kana gastrin salgılanması, A) l-ll-lll B) l-lll-ll D) lll-ll-l C) ll-l-lll E) lll-l-ll 16. Aşağıdakilerden hangisi safra ile ilgili yanlış bir açıklama­ dır? azı dişlerinin gelişmiş olması, II. sindirim kanalının uzun olması, A) Safra kesesinde üretilir. III. midenin dört bölmeli olması B) Koledok kanalı ile onikiparmak bağırsağına dökülür. gibi özelliklerden hangileri geviş getiren otçul memeliler­ de gözlenebilir? C) Onikiparmak bağırsağında mideden gelen asitli kimusu nöt­ ralize eder. A) Yalnız III D) Yağın, yağ damlacıkları haline gelmesini sağlar. B) I ve II D) II ve III 288 Mide özsuyunun salgılanması sırasında görülen, olaylarının gerçekleşme sırası aşağıdakilerden hangisin­ de verilm iştir? Holozoik beslenen canlılarda görülebilen, I. 15. III. mide bezlerinden pepsinojen salgılanması organlarından hangilerinde bulunabilirler? A) Yalnız I E) Besin monomerlerinin emilimini sağlama C) I ve III E) I, II ve III E) Bağırsaklardaki kokuşmayı engeller. ^ 17. 2 1 . Aşağıda verilen deney tüpüne 1 nolu enzim (E-j) ve protein Pankreas, I. kan şekerinin düzenlenmesi, II. besin moleküllerinin kimyasal sindirimi, konularak başlayan deneylerde hep aynı tüp kullanılarak farklı enzimler eklenmiştir. Protein sindiriminde görevli olan enzimler (E^ E2, E3) belirli aralıklarla eklenmiş, her ekleme­ III. ince bağırsak pH’ının dengelenmesi den sonra tüpe fenol kırmızısı damlatılmıştır. Tüplerde ger­ çekleşen renk değişimleri aşağıda gösterilmiştir. olaylarından hangilerini gerçekleştirebilecek salgılar üretir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) II ve III f C) I ve III . Fenol kırmızısı E) I, II ve III 1. analiz sonucu: Sindirim - Renk değişimi yok. W Protein 18. Besinlerin sindirim kanalındaki kimyasal sindirim süresi aşağıda verilenlerden hangisine bağlı değildir? Fenol kırmızısı A) Sindirim kanalının genişliği B) Besinin sıcaklığı 2. analiz sonucu: Sindirim - Renk değişimi yok. C) Enzim miktarı D) Ortam pH’ı E) Besinin yüzey alanı Fenol kırmızısı 3. analiz sonucu: 19. Aşağıdaki şekilde insanın sindirim kanalı ve yardımcı organla­ rı gösterilmiştir. Sindirim ___*.Sarı renk oluşumu var. • Monomer W S < _ z Z Her üç tüpte de kimyasal sindirim gerçekleştiğine göre, bu deneyin sonuçları ile ilgili; I I. Sindirim enzimleri takım halinde çalışır. II. Enzimler hücre dışında da görev yapar. I i -J W O III. Fenol kırmızısı asit ayıracıdır, yorumlarından hangileri yapılabilir? A) Yalnız I B) I ve II D) II ve III C) I ve III E) I, II ve III Buna göre numaralı organlardan hangileri sindirim kana­ lında çalışan sindirim enzimlerini üretemez? A) 1, 2 ve 7 B) 2, 4 ve 7 D) 1, 3, 5 ve 7 20. C) 1, 2, 4 ve 7 E) 2, 3, 5 ve 6 Sindirim sonucu oluşan monomerler, ince bağırsak villuslarında, I. 22. Hücre içi ve hücre dışı sindirimde, I. enzim ve su kullanılması, aktif taşıma, II. su üretimi ve lizozom faaliyeti, II. difüzyon, III. ekzositoz III. besin kofulu oluşumu ve ATP tüketimi yöntemlerinden hangileri ile em ilebilirler? durumlarından hangileri ortak olarak görülür? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II E) II ve III C) Yalnız III A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III C) Yalnız I E) II ve III 289 23. Sağlıklı bir insanda polimer yapılı besinlerin monomerleri­ ne kadar parçalanma süresi sindirim kanalındaki, 24. I. besinlerin yüzeyi, II. villus sayısı, III. enzim miktarı ■ Nişasta çözeltisi ■Tükürük • Maltaz ■ 30°C şeklindeki faktörlerden hangilerine bağlıdır? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III C) Yalnız III E) I, II ve III - Nişasta çözeltisi - Tükürük - 0°C ■Nişasta çözeltisi • Tükürük ■70°C Şekildeki deney düzeneklerine benedikt çözeltisi eklendi­ ğinde hangilerinde kırmızı renk oluşması beklenir? (Benedikt çözeltisi glikoz ile kırmızı renk oluşturur.) C) Yalnız III B) Yalnız II A) Yalnız I E) I ve III D) ve II 1. B 2. B 3. A 4. E 5. B 6. D 7. E 8. C 9. E 10. E 11. E 12. E 13. C 14. E 15. A 16. A 17. E 18. A 19. B 20. D 21. E 22. A 23. D 24. A KONU İLE İLG İLİ HATIRLATM ALAR A Sindirimin amacı; polimer besin maddelerini hücre zarından geçebilecek duruma getirmektir. Mekanik sindirim, besinlerin fiziksel olarak parçalanmasıdır; kimyasal sindirimin daha kısa sürede tamamlanmasını sağlar. * Kimyasal sindirim; enzimler aracılığı ile polimer besin maddelerinin yapı birimlerine ayrıştırılmasıdır. Kimyasal sindirimde enzim kullanılır; fakat tüketilmez. Ayrıca ATP tüketimi olmaz; fakat su tüketilir. A Hücre içi sindirim; besinlerin hücre içinde yapı birimlerine ayrıştırılmasıdır ve tüm canlılarda görülür. Hücre dışı sindirim; sindirim enzimlerinin hücre dışına salgılanması ve hücre dışında sindirimin gerçekleşmesidir. Amip, ögle­ na gibi tek hücrelilerde; parazit ve ototrof bakterilerde; bitkilerde (böcekçil bitkiler hariç) hücre dışı sindirim görülmez. Bununla birlikte saprofitlerde, böcekçil bitkilerde ve birçok hayvan grubunda görülür. & Kuşlarda mekanik sindirim en fazla taşlıkta, biraz da ince bağırsakta yapılır. Ağızda, dişleri olmadığından mekanik sindirim yapamazlar. * Geviş getiren otçul memeli hayvanlarda sindirim sistemi aşağıdaki gibi özetlenebilir. (Mekanik sindirim) Ağız Yemek borusu Yutak İşkembe — — Börkenek — Yemek borusu (Selüloz sindirimi başlar.) (Mekanik sindirim) Anüs Kalın bağırsak Geviş getirme İnce bağırsak Şirden (Kimyasal sindirim) Otçul memeli hayvanlarda azı (öğütücü) dişleri; etçil memeli hayvanlarda köpek dişleri gelişmiştir. ☆ Otçul memeli hayvanların bağırsak uzunluğu, etçil memeli hayvanların bağırsak uzunluğundan fazladır. 290 Ağız — Kırkbayır m m m v M •afcaasaat?J s s i n d i r i m s is t e m i 1. Hücre içi sindirim ile hücre dışı sindirimde, Besinlerin insan sindirim kanalında sindirim i sırasında, I. besin kofulunun oluşumu, I. nötr amilaz, II. enzimlerin substratı etkilemesi, II. lipaz, III. suyun tüketimi, ili. pepsin IV. ATP’nin harcanmaması enzimlerinin etkinlik sıralaması aşağıdakilerden hangi­ sinde verilm iştir? olaylarından hangileri ortaktır? A) Yalnız III B) I ve II D) III ve IV A) l-ll-lll C) II ve B) l-lll-ll D) lil-ll-l E) II, III ve IV 5. 2. ®QW)tL®J}Q I. C) ll-l-lll E) lll-l-ll Mide iç yüzeyinin mukusla örtülü olması II. Enterogastrin hormonunun düzenleyici etkide bulunması ili. HCI ve pepsinojenin farklı hücre gruplarında üretilmesi Sindirimin tamamlanması sonucu oluşan moleküller için aşağıda verilenlerden hangisi ortak değildir? Yukarıda verilen olaylardan hangileri midenin kendi ken­ dini sindirm esini önlemeye yöneliktir? A) Monomer moleküller olma A) Yalnız i B) i ve II B) Enerji kaynağı olarak kullanılabilme D) II ve III C) I ve İli E) I, II ve III C) Hücre zarından geçebilme D) Birbirlerine dönüşebilme d < E) Hücre zarının yapısına katılma * 6. I 0 1 < p u Mide özsuyunda, I. HCI, II. gastrin, İli. pepsinojen, IV. mukus şeklinde verilen salgılardan hangileri bulunur? A) I ve II Proteaz Amilaz Lipaz D) I, III ve IV Safra 7. v ____ J I •E t •S u • pH=2 • 37°C v w II • Ekmek •S u • pH=7 • 37°C V J B) i ve III V, . III • Kaymak •S u • pH=8 • 37°C J IV • Katı yağ •S u • pH=8 • 37°C C) I, II ve I E) I, II, III ve IV Aşağıda insana ait bazı hormonlar verilmiştir. I. Sekretin II. Kolesistokinin III. Gastrin Bu hormonların hedef dokuları aşağıdakilerden hangi­ sinde doğru verilm iştir? I II III Yukarıdaki gibi hazırlanan deney tüplerine bir müddet sonra fenol kırmızısı ilave edildiğinde, hangi tüplerde renk değişiminin olması beklenir? A) İnce bağırsak Karaciğer Mide B) Pankreas Karaciğer Mide (Fenol kırmızısı asitli ortamda sarı renk verir.) C) Mide Karaciğer Pankreas D) Mide İnce bağırsak Pankreas E) Pankreas Karaciğer İnce bağırsak A) Yalnız I B) I ve II D) II ve IV C) I ve III E) I, İli ve IV 291 8. Aşağıdaki şekilde, sindirim ürünlerinin kalbe ulaşırken izledik­ 11. leri yollar gösterilmiştir. Y Aşağıdaki grafikte bir besin maddesinin sindirim kanalı bo­ yunca miktarında meydana gelen değişim gösterilmiştir. Miktar Bu besin maddesi ile ilgili; I. Yapıtaşları solunumda kullanıldıklarında yüksek düzey­ de enerji verir. II. Sindirimi sonucu monomerleri lenf kılcallarına emilir. III. Metabolik reaksiyonları katalizleyen enzimlerin yapısını oluştururlar. açıklamalarından hangileri yanlıştır? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III Bu şekilde X, Y ve Z ile gösterilen yapılar aşağıdakilerden hangisinde doğru verilm iştir? X 9. Y Z A) Peke sarnıcı Sol köprücük altı toplardamarı Kapı toplardamarı B) Peke sarnıcı Sağ köprücük altı toplardamarı Kapı toplardamarı C) Alt ana toplardamar Sol köprücük altı toplardamarı Kapı toplardamarı D) Peke sarnıcı Sol köprücük altı toplardamarı Karaciğer atardamarı E) Peke sarnıcı Üst ana toplardamar Karaciğer atardamarı 12. a < -> z I I. II. Enzirrip Polipeptid + H20 -------------- * Dipeptid I. suyun emilimi, II. sindirilmiş besinlerin emilimi, III. besinlerin peristaltik hareketlerle ilerlemesi olaylarından hangileri ortak olarak gerçekleşir? < -J < w o A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III 13. C) Yalnız I E) II ve III ince bağırsakta bulunan işaretli bir glikoz molekülü böb­ rek atardamarına ulaşıncaya kadar aşağıda verilen da­ marların hangisinden geçmez? A) Kapı toplardamarı Aşağıda bazı biyokimyasal tepkimeler verilmiştir. Enzim., Protein + H20 -------------- * Polipeptid İnce bağırsak ve kalın bağırsakta, B) Alt ana toplardamar C) Koroner damar D) Akciğer atardamarı E) Aort atardamarı Enzim3 III. Dipeptid + H20 -------------- > Aminoasitler Bu reaksiyonları katalizleyen enzimlerden hangileri ba­ zik ortamda etkinlik gösterir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III 14. Karbon atomu işaretli bir yağ asidi molekülü bağırsaklar­ dan em ilip kalbe ulaşıncaya kadar, I. kilus borusu, II. peke sarnıcı, III. karaciğer üstü toplardamarı, 10. yapılarının hangilerinden geçer? A) Maltoz A) İv e II B) Laktoz D) Selüloz 292 IV. üst ana toplardamar İnsan vücudunda ince bağırsakta aşağıda verilen besin­ lerden hangisinin kimyasal sindirim i gerçekleşmez? C) Dipeptid E) Sükroz B) İv e III D) I, II ve IV E) II, III ve IV C) I, II ve III 18. 15. Aşağıda verilenlerden hangisi karaciğerin fonksiyonların- \ dan değildir? Proteinli besin m oleküllerinin sindirim kanalındaki kim­ yasal sindirim i, A) Safra salgısı üretmek I. mide, B) Yaşlanmış alyuvarları parçalamak II. pankreas, C) Heparin üretmek III. ince bağırsak, IV. karaciğer D) Yağda eriyen vitaminleri depo etmek organlarının hangilerinde üretilen enzimler tarafından ger­ çekleştirilir? E) Kan şekerinin düzenlenmesini sağlayan hormonları üret­ mek A) Yalnız I B) I ve II D) I, II ve III C) I ve IV E) I, III ve IV 16. Aşağıda bazı sindirim organları ve bu organların işlevleri ile il­ gili eşleştirmeler yapılmıştır. Bu eşleştirmelerden hangisi doğrudur? 19. A) Mide-----* Yağ içeren besinlerin kimyasal sindirimi Bir karaciğer lopçuğunda, aşağıda verilen moleküllerden hangisi, karaciğer hücreleri tarafından üretilse de lopçuk merkez toplardamarına doğru toplanarak akmaz? B) Ağız-----> Besin maddelerinin tamamının kimyasal sindirimi C) Yemek borusu-----» Besin moleküllerinin kimyasal sindirimi için enzim üretme D) İnce bağırsak-----» Besinlerin kimyasal sindirimi sonucu oluşan monomerlerin emilimi E) Kalın bağırsak-----» Sindirim ürünlerinin emiliminin tamam­ lanması Karaciğerin fonksiyonel ve yapısal en küçük birimleri lopçuk­ lardır. A) Üre B) Fibrinojen D) Safra S C) Heparin E) Trombojen - 5 I I -I p u 20 . Aşağıda karaciğerin bağlantılı olduğu kan damarları verilmiş­ tir. 17. Aşağıda sindirim kanalı ve bu kanala bağlı yardımcı organlar gösterilmiştir. Buna göre, Şekilde gösterilen bu organlardan hangisi tüm besin çe­ şitlerinin kimyasal sindirim ini gerçekleştirecek enzimleri üretebilir? I. tokluk halinde glikoz miktarı en yüksek olan damar, II. NH3 miktarı en az olan damar, III. oksihemoglobin yoğunluğu en fazla olan damar aşağıdakilerden hangisinde doğru verilm iştir? A) Mide A) X Y Z B) Karaciğer B) Y Z X C) Pankreas C) Y X z D) Onikiparmak bağırsağı D) X z Y E) Kalın bağırsak E) Z Y X 293 m m m â m j SİNDİRİM SİSTEMİ 1. Aşağıda verilen kimyasal reaksiyonlardan hangisi sindirim (hidroliz) tepkimesi değildir? 4. &ÛW°)[L@h[JÛ / Mide özsuyunda bulunan HCI midede, I. aktivatör olma, II. antiseptik olma, A) Pepton ----------- * Dipeptit B) Nişasta -----------» Dekstrin III. pH’ı düşürme C) Sükroz ----------- > Glikoz görevlerinden hangilerine sahiptir? D) Glikoz ----------- » Laktik asit A) Yalnız I E) Tripeptit -----------» Aminoasit B) I ve II C) I ve III D) II ve III 5. 2 . İnsan sindirim sistemine ait bazı organlarda nişasta, yağ ve protein sindirimleri sonucu oluşan birbirinden farklı K, L, M mo­ nomer madde miktarları aşağıdaki grafikte gösterilmiştir. Aşağıda verilen hormonlardan hangisi midenin mide özsuyu salgılamasını önleyerek boş midenin zarar gör­ mesini engelleyen hormondur? A) Etilen Monomer miktarı E) I, II ve III B) Epinefrin C) Enterogastrin D) Sekretin 6. E) Melatonin İnsan sindirim sistemine ait, I. sekretin salgılanması, II. midenin mide özsuyu salgılaması, III. gastrin salgılanması L monomerinin lenf damarları ile geri emildiği, K monomerinin fenol kırmızısı ile renk değiştirmediği bilindiğine gö­ re; I. Bu beslenmeyi gerçekleştiren birey daha çok karbonhidrat­ lı besinler almıştır. II. M monomerlerinden oluşan polimerin sindirimi ağızda baş­ lar. III. L monomeri sol köprücük altı toplardamarında kana karışır, 2 olaylarından hangileri DNA ve RNA’nın kimyasal sindirimi sırasında gerçekleşir? z A) Yalnız I <jj z B) Yalnız II D) I ve III 3 îe < w 7. Pankreas ve karaciğer dokularına ait özütlerin bulunduğu A ve B kaplarına nişasta çözeltisi eklenmiş ve iyot damlatılmıştır. Her iki kaptaki çözelti de mavi-mor renk almış; ancak bir süre sonra bu rengin A kabında kaybolduğu, B kabında korunduğu gözlenmiştir. açıklamalarından hangileri yanlıştır? A) Yalnız II 3. — Nişasta çözeltisi B) Yalnız III D) I ve III C) Yalnız III E) I, II ve III C) I ve II E) II ve III Sempatik sinirlerin sindirim sistemi ile ilgili, I. tükürük salgısı, II. mide hareketi, A Pankreas dokusu özütü B Karaciğer dokusu özütü III. peristaltik hareket olaylarında sahip olduğu etki aşağıdakilerden hangisin­ de doğru olarak verilm iştir? il___ ___ İli A) Artırır Artırır Artırır B) Azaltır Azaltır Azaltır C) Artırır Azaltır Artırır D) Azaltır Artırır Azaltır E) Azaltır Azaltır Artırır Bu olaylarla ilgili; I. A kabında hücre dışı sindirim olmuştur. II. B kabında bulunan dokuda nişasta hidrolizi gerçekleş­ miştir. III. A kabında bulunan dokuda maltaz enzimi bulunur, bilgilerinden hangilerine ulaşılır? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III 295 8. 12. nsan sindirim sistemine ait, lipaz, Aşağıdaki tabloda insan sindirim sisteminde görevli üç enzim ve özellikleri ile ilgili bazı bilgiler verilmiştir. laktaz, ^ \E n z im le r I. erepsin, Enzim1 IV. amilaz Salgılandığı yer enzimlerinden hangileri pankreas özsuyunda bulunmaz? A) Yalnız III B) I ve II D) II ve III C) I ve IV Tükürük bezi Etki ettiği madde E) II ve IV Aktivatörü 9. Aşağıda insanın sindirim sisteminde gerçekleşen bazı olaylar verilmiştir. Dipeptit - Protein © Pankreas Protein Polipeptit HCI .....0.. - Buna göre numaralandırılmış boşluklara karşılık gelecek maddeler veya organlar aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilm iştir? Tripsin Tripsinojen - Enzim3 Enzim2 Ö z e llik le r ^ ^ ^ A) B) C) D) Aminoasit + Aminoasit --------» Polipeptit X, Y ve Z, bazı enzimleri aktifleştiren maddeleri ya da bazı organik besinlerin sindirimini sağlayan enzimleri ifade etmek­ tedir. 1 Protein Nişasta Yağ Nişasta 2 Mide Mide Ağız Onikiparmak bağırsağı Mide E) Nişasta 3 Tripsin Enterokinaz Pepsin Enterokinaz Erepsin Buna göre X, Y ve Z aşağıdakilerden hangisinde doğru verilm iştir? X 10. Y Z A) Enterogastrin Erepsin Pepsin B) HCI Pepsin Erepsin C) Enterokinaz Tripsin Pepsin D) Kimotripsin Tripsin Erepsin E) Enterokinaz Erepsin Pepsin 2 Jz< Aşağıda verilen omurgasız canlı gruplarından hangisin­ den itibaren ağız ve anüs farklı iki açıklık olarak bulunur? 13. I o s ı-j a U Aşağıda verilen enzimlerden hangisi sindirim sonucu monomer madde oluşumunu tek basamakta gerçekleşti­ remez? A) Maltaz B) Erepsin D) Laktaz C) Lipaz E) Amilaz A) Yassı solucan B) Sünger C) Eklembacaklılar D) Yuvarlak solucan 14. E) Hidra 11. Aşağıda, üç farklı besin maddesinin sindirimi için hazırlanan deney düzeneği gösterilmiştir. 3 farklı günün öğle yemeğinde, - 1. gün: Kuru fasulye, köfte, elma - 2. gün: Pilav, yeşil fasulye, cevizli baklava, su - 3. gün: Zeytinyağlı dolma, tavuk, salata şeklinde beslenen A slı’mn hangi günlerde sağlıklı bes­ lendiği söylenebilir? - Enzim A) Yalnız 1 B) Yalnız 2 D) 1 ve 2 Yağ Nişasta E) 1 ve 3 Protein Uygun koşullarda bekletilen tüplerde, 15. I. Saprofit mantar II. Böcekçil bitki II. enzimlerin etki ettikleri bağ çeşitleri, İli. Öglena III. enzimlerin etkinlik gösterdikleri pH değerleri gibi faktörlerden hangilerinde farklılıklar gözlenebilir? Yukarıda verilen canlılardan hangileri yalnızca hücre içi sindirim gerçekleştirir? A) Yalnız I A) Yalnız I I. sindirim sonucu oluşan monomerler, B) I ve II D) II ve III 296 C) Yalnız 3 C) I ve E) I, II ve III B) Yalnız III D) I ve III E) II ve III C) I ve II 16. 19. Karaciğerin görev birimleri olan bir karaciğer lopçuğuna ait ya­ pılar aşağıda şematize edilmiştir. P, Q, R ve M maddelerinin insan sindirim sistemine ait hangi organlarda tepkimeye girdiği aşağıda açıklanmıştır. - P maddesinin sindirimi yalnızca ince bağırsakta gerçek­ leşir. - Q maddesinin sindirimi hem mide hem de ince bağırsak­ ta gerçekleşir. - R maddesinin sindirimi yalnızca ince bağırsakta gerçek­ leşir. - M maddesinin sindirimi ağız ve ince bağırsakta gerçekle­ şir. - N maddesi insanın sindirim kanalında hidrolize uğramaz. Buna göre bir lopçukta üretilen safra salgısının izlediği yol aşağıdakilerden hangisinde doğru verilm iştir? Bu maddelerle ilgili yapılan eşleştirmelerden hangisi ke­ sinlikle yanlıştır? A) P --------» Yağ B) Q -------- * Protein C) R --------* Polipeptit D) M --------» Nişasta A) 3-2-1 B) 1-3-2 C) 4-3-2 D) 3-2-1-4 E) 4-2-3-1 E) N --------» Glikojen 20 . İnce bağırsaktan emilerek kan dolaşımına katılan glikoz ve aminoasitlerin izlediği yol aşağıdaki şekilde gösterilmiştir. Kalın bağırsakta gerçekleşen olaylarla ilgili; I. Su geri emilimi tamamlanır. II. B ve K vitamini sentezi bazı bakteriler tarafından gerçek­ leştirilir. III. Besin geri emilimi tamamlanır. IV. Peristaltik hareket gerçekleşir, -j z açıklamalarından hangileri yanlıştır? A) Yalnız I B) Yalnız III D) II ve III 18. Karaciğer C) I ve IV E) III ve IV Pankreas i I 1 nolu kanal 2 nolu kanal l l Onikiparmak bağırsağı İnce bağırsak i 3 nolu damar i Karaciğer I o s j < M Numaralandırılmış damarlarla ilgili; i. 1 nolu damar, tokluk durumunda besin miktarı en fazla olan damardır. Onikiparmak bağırsağı II. 2 nolu damar, üre bakımından yüksek yoğunluğa sahiptir. III. 2 nolu damar, safra bakımından yüksek yoğunluğa sahiptir. Karaciğer IV. 3 nolu damar, sağ kulakçığa açılan üst ana toplardamardır, i 4 nolu damar açıklamalarından hangileri yanlıştır? i Alt ana toplardamar A) Yalnız II B) Yalnız III D) I ve IV C) I ve II E) III ve IV İnsan sindirim sistemi ve bazı organlarla ilgili numara­ landırılmış kanal ve damarlar için aşağıda verilen açıkla­ malardan hangisi doğrudur? A) 1 nolu kanal, yağ sindirimini sağlayan enzimleri ince ba­ ğırsağa taşır. B) 2 nolu kanal disakkarit sindirimini sağlayan enzimleri in­ ce bağırsağa taşır. C) 3 nolu damarla ince bağırsak enzimleri karaciğere taşı­ nır. D) 4 nolu damar tokluk durumunda besin miktarı en fazla olan karaciğer damarıdır. E) 3 ve 4 nolu damarlar kirli kan taşır. 21. İnsan sindirim sisteminde gerçekleşen, I. sütten kazein oluşumu, II. polipeptidin dipeptide dönüşümü, III. tripsinojenin aktifleşmesi gibi olaylardan hangileri midede gerçekleşmez? A) Yalnız I B) Yalnız II D) II ve III C) Yalnız III E) I, II ve III 297 22. 23. Aşağıda verilen maddelerden hangisi insan sindirim siste­ mine ait enzimlerden biri değildir? Otçul memelilerin midelerine ait, I. kırkbayır, II. işkembe, A) Lipaz III. şirden, B) Tripsin IV. börkenek C) Deoksiribonükleaz bölümlerinden hangilerine geviş getirmeden sonra yutu­ lan besin uğramaz? D) Selülaz A) Yalnız I B) Yalnız III D) II ve IV E) Maltaz C) I ve III E) 1,11 ve III 1. D 2. A 3. B 4. E 5. C 6. A 7. A 8. D 9. E 10. D 11. D 13. E 14. B 15. B 16. E 17. B 18. E 19. A 20. E 21. D 22. D 23. D 12. B KONU H E İLG İLİ HATIRLATM ALAR ■& Karbonhidratların kimyasal sindirimi, ağızda başlar ince bağırsakta tamamlanır; midede karbonhidrat kimyasal sindirimi yoktur. Nişasta (Pişmiş) + Su ----------Amilaz--------- ^ Dekstrin + Maltoz (Tükürük bezinden salgılanır.) Amil Nişasta + Su (Pişmemiş) ----------------------------- ► Dekstrin + Maltoz (Pankreastan salgılanır.) Maltoz + Su ---------- ------------------ ► Laktoz + Su ---------- ^ G lik o z + GalaktozV Sükroz + Su ---------- Şukraz-------- ^ (AĞIZDA) (ONİKİPARMAK BAĞIRSAĞINDA) Glikoz + Glikoz "j (İNCEBAĞIRSAKTA) Glikoz + FruktozJ ■& Yağların sindirimi onikiparmak bağırsağı ve ince bağırsakta gerçekleşir. Karaciğerden salgılanan safra yağların mekanik sindirimini sağlar. Büyük yağ molekülü A Safra > Küçük yağ + S|J — LlPaz molekülleri >■ Yağ asitleri + Gliserol (ONİKİPARMAK BAĞIRSAĞI VE İNCE BAĞIRSAKTA) Proteinlerin sindirimi midede başlar; incebağırsakta tamamlanır. Pepsinojen | HCI Protein + Su Pepsin --------------- ► Polipeptit (MİDEDE) Tripsinojen | Enterokinaz Polipeptit + Su T r'P?'-- » Peptit + Aminoasit (ONİKİPARMAK BAĞIRSAĞINDA) Peptit + Su ErepS-i-n>- Aminoasit + Aminoasit 298 (İNCE BAĞIRSAKTA) s in d ir im s iste m i llS îm flu / m yulüji ps/ j î fazılı Zaıııv Su'rUliı/ı D t jr d n z ı m n A ı lı - J u y c a lı: N u tıı: ıV ıı/n u /tijı: l.S oru 1. 2.Soru 3.Soru 4.Soru 5.Soru Evrimleşme sürecinde önce hücre içi sindirim daha sonra hücre dışı sindirim ortaya çıkmıştır. Bu durumdan hücre dışı sindirimin hücre içi sindirime göre bazı üstünlükleri olduğu söylenebilir. 3. Buna göre aşağıdaki soruları yanıtlayınız. (Bu soru 10 puandır.) Hücre dışı sindirim in hücre içi sindirim e göre sağladığı avantajlar nelerdir? Açıklayınız. 7.Soru 8.Soru Geyik, inek, koyun, at, eşek gibi hayvanlar otçul olarak bes­ lenirler. Bitkisel besinlerle beslendikleri için dışarıdan aldıkla­ rı besinler nişasta, selüloz, protein ve yağ gibi büyük organik moleküller içerirler. İnsanlar da bitkisel besinlerle beslenebilmelerine rağmen selülozu sindiremezler ve sindirim atığı ola­ rak vücuttan uzaklaştırırlar. Otçul memeli hayvanlar ise selü­ lozu sindirebilirler. Bu hayvanlarda selülozun sindirilm esini sağlayan ve kolaylaştıran adaptasyonları açıklayınız. Hücre içi ve hücre dışı sindirim i açıklayarak hangi canlılarda görüldüğünü belirtiniz. b. 6.Soru (Bu soru 10 puandır.) Canlılarda protein, büyük oranda yapıya katılan bir organik moleküldür. İnsan vücudunda da organların yapısında bol miktarda protein vardır; bununla birlikte dışarıdan aidığı besinlerin proteininden faydalanabilmesi için önce sindirip yapı birimlerine ayrıştırmalıdır. İnsanlarda protein sindi­ riminin gerçekleştiği bölümlerden birisi midedir. z 5 Midede protein sindirim i gerçekleşirken yapısının büyük bir bölümü protein olan midenin sindirilmeme nedenleri­ ni açıklayınız. (Bu soru 10 puandır.) u o 2. Tohum gibi bitkisel besinlerle beslenen bir kuş olan kanaryanın yediği tohum ların sin d irim sistem inde geçtiği bölümleri ve uğradığı işlemleri sırasıyla yazınız. (Bu soru 10 puandır.) 5. Karaciğere gelen damarlarla karaciğerden çıkan damar­ da üre, amonyak ve sindirim i yeni tamamlanmış bir in­ sanda glikoz oranlarını karşılaştırınız. (Bu soru 10 puandır.) 29S 6. Aşağıda verilen ifadelerin doğru (D) ya da yanlış (Y) olduğunu yanlarında verilen kutulara yazınız. d............................................ (Bu bölüm toplam 20 puan olup her madde 2 puandır.) a ve ............................. enzimleri salgılandıklarında inaktif halde bulunup sonradan aktifleştirilirler. Sindirim enzimleri mekanik sindirimde kullanılmaz; fakat e. Safra, ............................. organında üretilir ve yağların .............................sindirimini sağlar. kimyasal sindirimde kullanılır. f. ! b. insanlarda mekanik sindirim yalnızca ağızda gerçekleşir. İnce bağırsakta epitel dokunun kıvrım yapması sonucu oluşan ve emilim yüzeyini arttıran ................................ adı verilen yapılar vardır. c. insanlarda kimyasal sindirim ağızda başlayıp midede devam eder; ince bağırsakta tamamlanır. g. İnce bağırsakta sindirim sonucu oluşan monomerlerden yağ asidi ve gliserol...........................kılcalları; glikoz ve aminoasit ise ............................................. kılcalları tarafından d. Etçil memeli hayvanlarda azı dişleri, otçul memeli hay­ emilir. vanlarda ise köpek dişleri gelişmiştir. 8. e. Etçil memeli hayvanların bağırsak uzunluğu hem etçil Aşağıda verilen sindirim reaksiyonlarında numaralı yer­ lere gelebilecek uygun ifadeleri yazınız. (Bu bölüm toplam 10 puan olup her madde 1 puandır.) hem otçul beslenen memeli hayvanların bağırsaklarına göre daha fazladır. Dekstrin + Maltoz Nişasta (Pişmiş) + Su f. Yemek borusu ve ince bağırsakta peristaltik hareket Dekstrin + Maltoz Nişasta (Pişmemiş) + Su besinlerin sindirim kanalında ilerlemesini sağlar. Maltoz + Su g. Geviş getiren otçul memeli hayvanlar sentezledikleri selüloz sindirici enzimler sayesinde selülozdan faydalan­ Glikoz + Glikoz (4) Laktoz + Su — ^ —*■ Glikoz + Galaktoz Sükroz + Su — ^($) abilirler. h. Midenin salgı yapmasını gastrin hormonu başlatır; Yağ sı Protein + Su — j. Pepton + Su Karaciğerin ürettiği safra yağların kimyasal sindiriminde görevlidir. 7. a. (Bu bölüm toplam 20 puan olup her boşluk 2 puandır.) © Böcekçil bitkinin azot ihtiyacını karşılamak için böceğin pro­ © Pankreastan pankreas özsuyu salgılanmasını . 300 © © Karbonhidratların sindiriminde görev alan ................. enzimi tükürük bezlerinden ve pankreastan salgılanır. Dipeptit Buna göre aşağıda verilen tabloyu tamamlayınız. © © hormonu uyarır. c. —*- Pepton Dipeptit + Su — ® —► Aminoasit + Aminoasit Aşağıda verilen cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun ifadelerle doldurunuz. teinlerini sindirmesi............................ sindirime örnektir. b. Yağ asitleri + Pankreasın ürettiği sindirim salgısı virsung kanalı ile onikiparmak bağırsağına gönderilir. i Yağ damlacıkları + Su Gliserol enterogastrin hormonu durdurur. L Glikoz + Fruktoz © Başarılar Dilerim. SİNDİRİM SİSTEMİ A f PUAN . C E T V E L İ z 1. kaslar ve küçük taş parçaları besinlerin mekanik olarak (Bu soru 10 puandır.) a. Her canlı hücre, hücre içinde sentezlediği kendine özgü sindirilmesini sağlar. Mide, kursakta ıslatılan besinlerin büyük organik molekülleri ihtiyaç halinde yine hücre için­ taşlığa iletilmesini sağlar; midede sindirim gerçekleşmez. de daha küçük parçalara ayrıştırabilir. Bu anlamda hücre Kimyasal sindirim ince bağırsakta gerçekleşir. Aynı zamanda içi sindirim her canlıda görülmektedir. Bazı canlılar fago­ emiiim de bağırsaklarda gerçekleşir. Sindirim atıkları kloak sitoz ve pinositoz yoluyla hücre içine aldıkları büyük or­ denilen açıklıktan dışarı atılır, selüloz sindirimi kör bağırsak­ ganik molekülleri besin kofulunda sindirerek hücrelerinde ta yapılır. »s 10 puan kullanıma hazır hale getirirler. Bu şekilde yapılan sindirim de hücre içi sindirim olarak adlandırılabilir. Fakat besin kofulu oluşturularak yapılan hücre içi sindirim her canlıda görülmez. Bu şekildeki hücre içi sindirim ise amip, öglena, paramesyum gibi tek hücreli canlılarda ve sünger, sölenterede görülür. Ayrıca sindirim sistemi olan canlıla­ rın akyuvar hücrelerinde görülür. Hücrede sentezlenen sindirim enzimlerinin hücre dışına salgılanarak besinin Otçul memeli hayvanların selüloz sindirici enzimleri yoktur; sindirilmesi hücre dışı sindirim olarak adlandırılır.. Sindi­ fakat sindirim kanallarında mutualist yaşayan bakterilerdeki rim sonucu oluşan maddeler hücreye difüzyon ve aktif ta­ selüloz sindirici enzimler sayesinde selüloz sindirilir. İnsan­ şıma ile alınarak hücre metabolizmasında kullanılır. Çü­ larda ise bu bakteriler yoktur; bu nedenle insanlarda selüloz rükçül (saprofit) bakteriler, mantarlar, böcekçil bitkiler, omurgalı hayvanlarda; ayrıca toprak solucanı, salyan­ goz, denizkestanesi, hidra, planarya gibi bazı omurgasız hayvanlarda görülür. 5 puan sindirimi gerçekleşmez. Geviş getirme olayı da bazı otçul a <! < J M u memeli hayvanlarda selülozun sindirilmesini kolaylaştırır. Geviş getirmeyen otçul memelilerde bağırsak uzunluğu, ge­ viş getirenlere göre daha fazladır. Bu hayvanların bağırsak uzunluğu etçil ve hem etçil hem de otçul beslenen hayvanlar­ dan daha fazladır; bu durum selülozu sindirmelerini kolaylaş­ tırır. 10 puan b. Hücre içi sindirim yapan canlılar ancak hücre içine gire­ bilecek büyüklükteki besinlerden faydalanırken hücre dışı sindirim büyük moleküllerden daha fazla yararlan­ mayı sağlar. 2. 5 puan Kanaryanın yediği besinlerin geçtiği bölümlerin sıralaması şöyledir: 4. Mukus, mide iç yüzeyini kaplayarak asidik ortamdan zarar görmesini engeller. Midenin salgı yapması hormonal kontrol altındadır; mide boşken salgı yapılması böylece engellenmiş Ağız - yutak - yemek borusu - kursak - mide - taşlık - olur. Pepsin enzimi pepsinojen olarak inaktif halde salgılanır. bağırsak Midede görülen bu özellikler midenin korunmasını sağlar. Ağızda dişleri yoktur; dişin görevini gaga ve taşlık yerine 10 puan getirir. Kursakta besinler ıslatılıp depo edilir. Taşlıkta bulunan 301 5. 8. Karaciğer atardamarında NH3 miktarı, karaciğer üstü toplar damarında üre miktarı fazladır. Çünkü karaciğerde üre sen­ 1. Amilaz 2. Amilaz tezi yapılır. Sindirimi yeni tamamlanmış bir insanda kapı 3. Maltaz toplardamarında glikoz ve amino asit miktarı karaciğer üstü 4. Laktaz toplardamardakinden daha fazladır. Çünkü kandaki fazla 5. Sükraz glikoz karaciğerde glikojen şeklinde depo edilir. 6. Safra 10 puan 7. Lipaz 8. Pepsin 9. Tripsin 10. Erepsin 6. a. D b. Y c. D d. Y e. Y f. D g .v h. D ı. D i. Y 20 puan a. hücre dışı < 7 < > Ü5 S &t « < £ O b. sekretin c. amilaz d. pepsinojen ve tripsinojen e. karaciğer, mekanik f. villüs g. lenf, kan 20 puan 302 10 puan e m v M ■a^aosaopj - s ®QW°)IL®£Ö s i n d i r i m s is t e m i 1. Hayvanlar dış ortamdan aldıkları polimer organik besinleri hidrolize uğratmak zorundadırlar. insan sindirim kanalının değişik bölgelerinde bulunan goblet hücrelerinin salgıladığı mukus maddesi; Buna göre, beslenmeye yönelik sindirim enzimi olmayan hayvanlar, I. Besinleri kimyasal sindirime uğratır. II. Besinlerin sürtünmesini azaltır. I. III. pH değişimlerinden mukozayı korur. parazit, II. çürükçül, IV. Sindirim enzimlerine karşı epitel hücrelerini korur, III. holozoik görevlerinden hangilerini gerçekleştirir? beslenme şekillerinden hangilerini gerçekleştirerek bes­ lenirler? A) Yalnız II A) Yalnız I 2. C) I ve II E) II, III ve IV C) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III B) Yalnız IV D) 1,11 ve III E) II ve I Şekildeki deney tüpünde kimyasal sindirim in gerçekleşebilmesi için, X maddesi olarak, Aşağıdaki şekiller bir amipin katı besinden yararlanmasıyla il­ gili faaliyetlerini göstermektedir. ı. h 2o, II. lipaz enzimi, z Katılan X maddesi Safra sıvısı + Yağ III. yağ asitleri pH : 8,5 S ıcaklık: 35 °C moleküllerinden hangilerinin katılması gereksizdir? m < A) Yalnız I D) I ve III z Beslenme faaliyetlerinin gerçekleşme sırası aşağıdakilerden hangisidir? A) l- ll- lll B) ll- lll- l D) lll- l- ll 3. j < jw u E) lll- ll- l Aşağıdaki deneyde, tüplerde bulunan farklı miktarlardaki polisakkaritler üzerine insan sindirim salgıları eklenerek bir sü­ re beklenmiş ve deney sonucunda sadece birinci tüpte sindi­ rimin gerçekleşmediği gözlenmiştir. Tükürük Tükürük salgısı Pankreas özsuyu I I I 4 1 e C) ll- l- lll I |. Tripsinojen II. Dipeptid + H20 E) Enterokinaz Erepsin Lap III. Süt Protein sindirim i ile ilgili olarak yukarıdaki reaksiyonlar gerçekleşirse, hangilerinde aminoasit açığa çıkması bek­ lenmez? Pankrea+S özsuyu I A) Yalnız I I B) Yalnız II D) I ve III ■ C) Yalnız III B) Yalnız II C) I ve II E) I, II ve III m A polisakkariti B polisakkariti C polisakkariti Bu sonuçlara göre sindirim in gerçekleşmeme nedeni olarak, İnsanda ince bağırsak ve kalın bağırsakla ilgili verilen; I. Besin monomerlerinin emilimini sağlar. I. II. Peristaltik hareket hızları aynıdır. substratların bağ çeşidinin farklı olması, II. substrat miktarının farklı olması, III. Suyun emilimini sağlar. III. substrata uygun enzim bulunamaması IV. Mukus salgısı vardır, özelliklerinden hangisi ikisi için de ortaktır? yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II D) II ve III C) Yalnız III E) I, II ve III A) Yalnız IV D) I, II ve IV B) I ve III C) III ve IV E) II, III ve IV 303 8. I. Protein + HzO -» Aminoasit li. Nişasta + H20 -» Glikoz III. Glikoz + Oz -» COa + HaO 13. İçinde eşit miktarda su bulunan tüplere şekilde belirtilen mad­ deler eklenerek tüpler eşit koşullarda bekletiliyor. Az HCI ekleniyor NaOH ekleniyor Çok HCI ekleniyor Yukarıdaki biyokimyasal olaylardan hangilerinde enerji açığa çıkar? A) Yalnız I B) Yalnız II D) İv e III 9. C) Yalnız III E) II ve III Aşağıdaki şema karaciğere ait damarları göstermektedir. 2 mg protein 2 mg protein + + 2 mg protein + pepsinojen çözeltisi A pepsinojen çözeltisi B pepsinojen çözeltisi C Bir süre sonra; - B tüpünde sindirim olmadığı, - C tüpünde A tüpüne göre daha çok protein sindirildiği gözleniyor. Buna göre deneyde; II. Pepsin düşük pH’da daha etkindir. II. Pepsin enziminin çalışması için sadece su yeterlidir. III. Pepsin enzimi bazik ortamda yavaş iş görür. I nolu damar, karaciğer atardamarı olduğuna göre; I. I. IV. Pepsinin çalışma hızını asit konsantrasyonu etkilemez, II nolu damar kapı toplardamarıdır. sonuçlarından hangileri çıkarılabilir? III nolu damar karbondioksitçe zengin kan taşır. A) Yalnız I III. II nolu damarda taşınan kan her zaman besin açısından B) Yalnız III D) I, II ve III fakirdir. C) III ve IV E) I, II ve IV açıklamalarından hangileri yanlıştır? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III 10 . C) Yalnız III z E) II ve IV 5 14. İnsan sindirim sisteminde kompleks besinin alınmasın­ dan sonra hücrelere girmesine kadar geçen süreçte en son gerçekleşen olay aşağıdakilerden hangisidir? Omurgalı hayvanlarda besinlerin kana geçebilmesi için, I. nişastanın disakkaritlere, II. proteinlerin dipeptitlere, III. yağların yağ asitleri ve gliserole yıkılması yeterlidir. yargılarından hangileri yanlıştır? A) Mekanik sindirimin gerçekleşmesi A) Yalnız I B) Sindirim enzimlerinin salgılanması B) Yalnız III D) II ve III C) Sindirim artıklarının atılması C) I ve II E) I, II ve III D) Kimyasal sindirimin gerçekleşmesi E) Monomerlerin emilmesi 15. Farenin ince bağırsağına pankreas öz suyu salgılanması engellenirse; 11. Yemek borusu ve ince bağırsakta gerçekleşen peristaltik hareketi, I. otonom sinir sistemi uyarıları, II. sindirilecek besinlerin yapısındaki enerji, 12. 304 II. Kana yeterli sindirim ürünü geçemez. IV. İnce bağırsakta sindirim hızlanır, değişikliklerinden hangilerinin gerçekleşmesi beklenir? faktörlerinden hangileri sağlar? A) Yalnız III B) Yalnız II D) I ve III Açlık duygusu kuvvetlenir. III. Insülin ve glukagon salgılanmaz. III. düz kasların kasılıp gevşemesi A) Yalnız I I. C) I ve II B) I ve II D) I, II ve III C) II ve IV E) II, III ve IV E) II ve III Karaciğerin yapısal özellikleri ile ilgili olarak aşağıda ve­ rilenlerden hangisi yanlıştır? 16. insanda aşağıdakilerden hangisi kalın bağırsağa kadar su emiliminin çok az olmasının sağladığı yararlardan de­ A) Karaciğer hücreleri lopçuklarda ışınsal dizilmiştir. ğildir? B) Safra ile kanın akış yönü birbirine zıttır. A) Hidrolizde kullanılması C) Karaciğer hücreleri hem safra kanalcığı hem de kan da­ marı ile ilişkilidir. C) Çok iyi çözücü olması D) Karaciğere gelen kanlar birbirine karışır. D) Enzimatik faaliyete yardımcı olması E) Kan, lopçuk merkezinden çevresine doğru akar. E) Bakterilerin çoğalmasına yardımcı olması B) Peristaltik hareketi kolaylaştırması /- 17. İnsanın sindirim kanalında gerçekleşen sindirim reaksi­ 21. yonlarında, X maddesinin sindirim organlarındaki değişimi aşağıdaki gra­ fikte verilmiştir. I. ATP harcanması, II. dehidrasyon gerçekleşmesi, III. enzim - substrat kompleksinin oluşması, IV. H20 tüketilmesi olaylarından hangileri gerçekleşir? A) I ve II B) I ve III D) I, III ve IV C) III ve IV E) II, III ve IV Buna göre X maddesi ile ilgili aşağıda verilen açıklama­ lardan hangisi yanlıştır? A) Kimyasal sindirimi karaciğerden salgılanan enzimlerle 18. olur. Şekilde karaciğere bağlı olan damarlar görülmektedir. B) Monomerleri birbirine ester bağları ile bağlanır. C) Vücutta enerji verici olarak kullanılır. D) Mekanik sindiriminde karaciğerden salgılanan safra sıvı­ sı etkilidir. E) Hücre zarında bulunabilen organik moleküldür. 22 . I. Üre II. Heparin III. Trombojen Bu damarların taşıdığı maddelerin miktarları ile ilgili ola­ rak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? IV. Safra K J Karaciğerde üretilen yukarıdaki maddelerden hangileri «6 A) l’de oksijen miktarı en fazladır. kana verilir? B) ll’deki glikoz yoğunluğu lll’den az olabilir. A) Yalnız B) I ve IV C) II ve I C) l’deki yaşlı alyuvar sayısı lll’den fazladır. D) I, II ve I D) lll’deki üre yoğunluğu l’den fazladır. ■J U E) lll’deki kan basıncı l’den yüksektir. 19. 23. nsanda sindirimin ince bağırsakta bitirilmesini, E) II, III ve IV Sağlıklı bir insanın sindirim sisteminde, I. kimyasal sindirimin tamamlandığı, II. su emiliminin tamamlandığı, III. glikozit bağlarının ilk parçalandığı bölümler aşağıdaki hangi seçenekte doğru verilmiştir? tükrük bezleri, I mide, pankreas, A) II İnce bağırsak B) İnce bağırsak IV. karaciğer, Kalın bağırsak Ağız Mide Oniki parmak bağırsağı V. ince bağırsak organlarından hangileri salgıladığı enzimlerle doğrudan sağlar? A) Yalnız II B) Yalnız III D) I, II, III ve IV I. Provitamin A -» A vitamini II. Glikoz -» Glikojen ince bağırsak Mide D) Kalın bağırsak Kalın bağırsak Ağız İnce bağırsak Ağız İnce bağırsak E) II, III, IV ve V 24. 20. C) İnce bağırsak E) C) III ve V III Aşağıdaki tabloda sindirim organları ve salgıları verilmiştir. Ağız Mide Pankreas İnce Bağırsak Pityalin Pepsin Tripsin ( Z) Maltoz (V) Lipaz ( T) Laktoz (S) (X) (Y ) III. Laktik asit -» Pirüvik asit Yukarıda verilen dönüşüm olaylarından hangileri karaci­ Ester bağlarına etki eden enzimler aşağıdaki hangi seçe­ ğer hücrelerinde gerçekleşir? nekte doğru verilmiştir? A) Yalnız I A) Yalnız T B) Yalnız II D) II ve III E) I, II ve III C) I ve III B) X ve V D) X, V ve S C) Y ve Z E) Y, Z ve T 305 25. 28. Maltoz + H20 — EnZ'm> glikoz + glikoz Laktoz + H20 — EnZİm> glikoz + galaktoz I. Pityalin II. Erepsin III. Tripsin Sükroz + H20 — EnZİm> glikoz + fruktoz Yukarıdaki sindirimle görevli enzimler, Sindirim kanalında gerçekleşen yukarıdaki reaksiyonlar­ la ilgili, a. ince bağırsak, I. gerçekleştiği bölüm, b. tükürük bezleri, II. reaksiyonu katalizleyen enzimlerin çeşidi, c. pankreas III. enzimlerin salgılandığı bezler gibi sindirim yapılarından hangilerinde sentezlenir? özelliklerinden hangileri ortaktır? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III C) Yalnız III A) E) II ve III B) C) 26. I. A vitamini sentezlemek ve depolamak D) II. Kan şekerini ayarlamak E) III. NH3’ ü üreye dönüştürmek 29. IV. Yağların kimyasal sindirimi için enzim sentezlemek V. Insülin ve glukagon hormonlarını üretmek Buna göre, X maddesi ve üretildiği yapı hangi seçenekte Yukarıda verilenlerden hangileri karaciğer (X) ve pankre­ doğru verilmiştir? as (Y) tarafından gerçekleştirilir? X maddesi i Y X ■< j A) 1, III ve IV 1, II ve V B) 1, II ve III II, IV ve V C) II ve IV 1, III ve V D) 1, II ve III IV ve V E) II, III ve IV 1ve V Üretildiği yapı z A) Pepsin Mide I> B) Safra Karaciğer 5 $ -i 1 -ı u C) Amilaz Pankreas D) Enterokinaz İnce bağırsak E) Erepsin İnce bağırsak g □ 30. 27. Pankreasın aciner hücrelerinden salgılanan lipaz enzimi X maddesi ile daha etkin hale gelmektedir. Yandaki şekilde sağlıklı bir insanın sindirim siste­ Aşağıdaki şekilde karaciğerin bazı damarları gösterilmiştir. mine ait bazı bölümler nu­ ,ı ____________________ , 'L ülT Karaciğer maralandırılarak verilmiş­ tir. Aort Alt ana toplardamar Buna göre; protein ve yağların kimyasal sindi­ İnce bağırsak riminde görevli enzimle­ Buna göre; karbonhidratça zengin besinlerle beslenen ri sentezleyen sağlıklı bir insanda glikoz ve C 0 2 oranının en yüksek ol­ hangi numaralar ile be­ yapılar lirtilmiştir? duğu karaciğer damarları hangi seçenekte doğru veril­ miştir? Glikoz C 09 I II A) Protein A) , II ve IV II I B) I, III ve V C) III II C) , III ve VI D) III I D) I, III E) II III E) , II B) Yağ III ve V III II, III ve V III ve IV ve IV ve V II, III ve V 1. A 2. C 3. C 4. E 5. C 6. D 7. C 8. C 9. C 10. E 11. D 12. E 13. A 14. C 15. B 16. E 17. C 18. E 19. C 20. E 21. A 22. D 23. A 24. A 25. D 26. B 27. E 28. D 29. B 30. D SİNDİRİM SİSTEMİ 1. 5. Canlılarda meydana gelen sindirim olayının öncelikli Geviş getiren memelilerin sindirim sistemiyle ilgili ola­ amacı, aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir? rak, aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Monomerlerden enerji elde edilmesi A) Mideleri dört bölmelidir. B) Besinlerin yapıtaşlarına kadar parçalanması B) Çift toynaklıdırlar. C) Monomerlerin inorganik maddelere kadar parçalanması C) Kısmen çiğnenerek yutulan besinler önce işkembeye sonra börkenek denilen bölüme geçer. D) Metabolizma için gerekli enerjinin sentezlenmesi D) Börkenekteki besinlerin yemek borusundan geçerek tek­ E) Enzim sentezinin artırılması rar ağıza dönmeleri geviş getirme olarak tanımlanır. E) Sindirim kalın bağırsakta tamamlanır ve sindirim atıkları kloaktan atılır. I. Glikozun karbondioksit ve suya kadar parçalanması II. Maltoz moleküllerinin glikozlara kadar parçalanması III. Yağların safra sayesinde emülsiyon haline gelmesi IV. Nişastanın glikozlara dönüşmesi 6. Yukarıda verilen olaylardan hangileri, mekanik sindirime Bir bilim adamı yaptığı deneyde; - örnek olarak verilebilir? Kedinin yemek borusunu keserek yemek borusundan besinin dışarı atılmasını sağladı. A) Yalnız I B) I ve D) I C) II ve IV I ve IV E) - Kediye ağızdan verilen yemek mideye ulaşmadan dışarı çıktığı halde, midede mide özsuyu salgılandığını gördü. - Vagus siniri uyarılan kedinin midesinde, mide öz suyu­ < -s z nun salgılandığı görüldü. z 5 I. Hidra II. Planarya Buna göre; I. Ağızdan besin alınması, mide özsuyu salgılanmasını uyarır. III. Toprak solucanı II. IV. Böcek III. Midenin özsu salgılanmasında sinirlerin etkisi vardır. Yukarıdaki hayvanlardan hangileri tek açıklıklı sindirim ifadelerinden hangileri yanlıştır? sistemine sahiptir? A) Yalnız I A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) III ve IV I. Yemek borusu kesilince vagus siniri uyarılmıştır. B) Yalnız II D) II ve III C) Yalnız III E) I, II ve III E) I, II ve III Ekzositozla salgıladıkları enzimler sayesinde hücre dışı sindirim yaparlar. II. İnorganik molekülleri kullanarak organik madde sentez7. lerler. III. Böceklerden elde ettikleri monomerleri enerji elde etme­ I. Ağızdaki baskın diş çeşidi II. Bağırsak uzunluğu III. Mide yapısı de kullandıklarından fotosentez yapmazlar. Böcekçil bitkilerle ilgili olarak, yukarıdakilerden hangileri Yukarıda verilen özelliklerden hangileri otçul ve etçil me­ melilerde farklılık gösterebilir? söylenemez? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II E) I, II ve III C) Yalnız III A) Yalnız I B) Yalnız II D) II ve III C) Yalnız III E) I, II ve III 307 insanlarda pişmiş nişastanın ağızdaki kimyasal sindirim 11. İnsanda, ince bağırsakta bulunan bir glikoz molekülü, hızının ortam pH’ına bağlı değişimi, aşağıdaki grafiklerin kalbe ulaşıncaya kadar; hangisinde doğru olarak gösterilmiştir? I. Peke sarnıcı II. Kapı toplardamarı B) Sindirim hızı III. Karaciğer IV. Göğüs kanalı lenf damarı V. Villuslardaki kan kılcalları pH yapılarının hangilerinden geçer? A) I ve IV D) II, IV ve V 12. C) I, I I ve IV B) II ve III E) I, II, IV ve V I. Ağızda başlar, incebağırsakta tamamlanır. II. Midede başlar, incebağırsakta tamamlanır. III. İncebağırsakta başlar ve biter. İnsanın sindirim sisteminden yukarıda belirtilen bölge­ lerde sindirimi gerçekleşen besinler, aşağıdakilerin ha gisinde doğru olarak verilmiştir? 9. A) Protein Karbonhidrat Yağ Omurgalı hayvanlarda, B) Karbonhidrat Protein Yağ I. alınan besinin niteliği, C) Karbonhidrat Yağ Protein II. midedeki bölme sayısı, D) Yağ Protein Karbonhidrat III. sindirim kanalının uzunluğu E) Yağ Karbonhidrat Protein özelliklerinden hangileri farklılık gösterebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız I E) I, II ve III 13. Bir insanın besin olarak aldığı proteinlerin sindirim kana­ lının farklı bölümlerinde sindirilmesi sonucunda oluşan ürün miktarı, aşağıdaki grafiklerin hangisinde doğru ola­ 10. Aşağıdaki grafiklerden hangisi, sindirim hızının artan sı­ caklığına bağlı değişimini göstermektedir? Sindirim hızı Sıcaklık 308 rak gösterilmiştir? 14. I. II. Midede meydana gelen peristaltik hareketler 18. İnce bağırsakta sindirim sonucunda oluşan ürünlerin emilimi ile ilgili olarak; Safranın incebağırsağa dökülmesi III. Dişler yardımıyla besinlerin çiğnenmesi I. Aktif ve pasif taşıma ile gerçekleşir. Yukarıdaki olaylardan hangileri, enzim etkinliğinin art­ II. Villuslar emilim yüzeyini artırır. ması yönünde işlev yapar? III. Yağda çözünen vitaminler lenf kılcallarından emilir, 8 ) Yalnız II A) Yalnız I D) II ve III ifadelerinden hangileri doğrudur? C) Yalnız III A) Yalnız I E) I, II ve III B) Yalnız II D) II ve III 15. C) Yalnız III E) I, II ve III Aşağıda, karaciğere ait olan damarlar şematize edilmiştir. Karaciğer _ atardamarı d) Karaciğer üstü toplardamarı (III) Karaciğer 19. Mide öz suyunda bulunan HCI ile ilgili olarak; I. II. Pepsinojeni pepsine dönüştürür. Mide enzimleri için gerekli olan optimum pH ortamını oluşturur. Karaciğer kapı toplardamarı III. Besinlerle alınan bakterilerin ölmesini sağlar, (II) açıklamalarından hangileri yapılabilir? Buna göre, numaralı damarlarla ilgili olarak aşağıdakiler- A) Yalnız I den hangisi söylenemez? B) Yalnız II D) I ve II A) I nolu damar temiz kan, III nolu damar kirli kan taşır. C) Yalnız III E) I, II ve III B) Açlık durumunda III nolu damardaki glikoz miktarı, II no­ 20. lu damardan yüksektir. Aşağıdaki şema, yağ asidi ve gliserol moleküllerinin kalbe ta­ şınma yolunu özetlemektedir. C) III nolu damardaki C 0 2 miktarı, I nolu damardan fazladır. Villuslardaki lenf kılcalları D) Sindirim tamamlandıktan sonra, II nolu damardaki glikoz I ve aminoasit yoğunluğu artmıştır. Peke sarnıcı E) III nolu damardaki safra yoğunluğu, I nolu damardan fazladır. ~ I I e 5i S Sol köprücük altı toplardamarı I 16. I. Glikoz II. Aminoasit ’l II I Kalbin sağ kulakçığı III. B ve C vitamini Buna göre, numaralı yerlere gelmesi gerekenler, aşağı- IV. Yağ asidi dakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir? V. Gliserol I II Yukarıdaki moleküllerden hangileri, ince bağırsakta emilime uğradıktan sonra, kalbe ulaşıncaya kadar karaciğer­ A) Göğüs kanalı Üst ana toplar damar den geçmez? B) Göğüs kanalı Alt ana toplar damar C) Karaciğer üstü toplardamarı Kapı toplardamarı D) Büyük lenf damarı Göğüs kanalı E) Büyük lenf damarı Üst ana toplardamar A) I ve II B) II ve III D) IV ve V 17. C) I ve V E) III, IV ve V Tükürük bezlerinden salgılanan amilaz enzimi nişastayı par­ çalar. Yutulan lokmayla birlikte mideye ulaşan amilaz enzimi, burada etkinliğini kaybeder. Bu durumun nedeni, aşağıdakilerin hangisinde doğru 21‘ Nişasta+ HzO — —» Dekstrin + Maltoz olarak açıklanmıştır? A) Mideden salgılanan mukusun, amilazı etkisiz hale getir­ mesi B) Ortam pH’ının asit özellikte olması yüzünden amilazın etkinliğini kaybetmesi Yukarıda belirtilen hidroliz tepkimesi insanın sindirim sisteminde, I. ağız, II. mide, C) Pepsin enziminin, amilazın çalışmasını engellemesi III. incebağırsak D) Ortamda amilaz enzimine uygun substratın bulunmaması gibi kısımların hangilerinde gerçekleşir? E) Gastrin hormonunun etkisiyle fazla miktarda mide öz su­ yu salgılanması A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III C) Yalnız III E) II ve III 309 2 2 . 26. İnsan vücuduna besinlerle alınan nükleik asitlerin sindirildiği kısım (X) ve sindirimi sağlayan enzimlerin sentezlendiği yapı (Y), aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak I. Besinlerin büyüklüklerinin farklı olması II. Sindirim kanalında pH değerleri farklı kısımların olması III. Sindirim kanalının farklı bölümlerinde farklı enzimlerin verilmiştir? çalışması X Y Besinlerin sindirim kanalının farklı bölgelerinde sindiril­ A) Mide Mide mesinin nedeni, yukarıdakilerden hangileridir? B) Ağız Pankreas A) Yalnız I C) Incebağırsak Karaciğer D) Incebağırsak Pankreas E) Pankreas Pankreas B) Yalnız II D) II ve III 27. C) Yalnız III E) 1,11 ve III Besinlerin iyice çiğnenmesine bağlı olarak kimyasal sindirim hızlanır. Bunun nedeni aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir? 23. Pankreas özsuyu Mide özsuyu İ i l A) / Daha fazla enzim salgılanması B) Emilim yüzeyinin artması C) Enzimlerin etki yüzeyinin artması D) Besinlerin birbirine karışması E) Substrat yüzeyinin azalması Protein+su Yag + su + safra (I) (II) Nişasta+su 28. A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II desi eklendikten sonra tüplerde tepkimelerin gerçekleştiği oS a kimyasal sindirimin gerçekleşmesi beklenir? C) Yalnız III Aşağıdaki deney tüplerinde hidroliz tepkimeleri gerçekleşme­ miştir. Ancak, I nolu tüpe K maddesi, II nolu tüpe ise L mad­ Yukarıdaki gibi hazırlanan deney tüplerinin hangilerinde -1 görülmüştür. Z E) II ve III z s 24. I. Proteinleri sindiren enzimi inaktif olarak salgılama II. İç yüzeyin mukus ile kaplı olması -9 1 J 1 o Polipeptit III. Gastrin hormonu denetiminde enzim salgılanması + Tripsinojen Yukarıdakilerden hangileri mideyi kendi kendine sindir­ mekten koruyan adaptasyonlardandır? A) Yalnız I D) II ve III 25. Buna göre, K ve L maddeleri aşağıdakilerin hangisinde B) Yalnız II doğru olarak verilmiştir? C) I ve II E) 1,11 ve III K L A) Safra Erepsin B) HCI Enterokinaz C) Enterokinaz HCI İnsanlardaki sindirimde görev alan kısımlar (I), bu kısım­ D) Tripsin Kimotripsin lardan salgılanan enzimler (II) ve enzimlerin aktivite gös­ E) HCI Erepsin terdikleri bölümler (III), aşağıdakilerin hangisinde doğru 1 II A) Mide 29. III Pepsinojen Mide Bir insanın karaciğerine ait koledok kanalının tıkanması, I. yağların sindiriminde aksama, II. monomerlerin emiliminde hızlanma, B) Pankreas Lipaz Kalınbağırsak III. oluşan monomer miktarında artma C) Pankreas Tripsinojen Incebağırsak olaylarından hangilerinin gerçekleşmesine neden olur? D) Tükrük bezleri Amilaz Ağız A) Yalnız I E) Pankreas Amilaz Incebağırsak B) Yalnız II D) II ve III C) Yalnız III E) I, II ve III 1. B 2. A 3. A 4. C 5. E 6. B 7. E 8. C 9. E 10. D 11. B 12. B 13. B 14. E 16. D 17. B 18. E 19. E 20. A 21. D 22. D 23. B 24. E 25. B 26. D 27. C 28. B 29. A 15. E s f r n r f n s f r / r s fs T T E iv r f BİLGİ Sindirimin amacı nedir? Besinler yapılarına göre inorganik ve organik olmak üzere iki gruba ayrılır. İnorganik besinler: • Su, mineraller, tuzlar, asit ve bazlar bu grupta bulunur. • Sindirime uğramazlar. • Doğrudan hücre zarından geçebilirler. Organik besinler: • Karbonhidrat, yağ, protein, vitamin gibi maddeler bu grup­ ta bulunur. Dışarıdan besin alan canlılar hücrelerinde bu besinlerden ya­ • Vitaminler sindirilemezler ve doğrudan hücre zarından ge­ rarlanmak için hangi metabolik olayı gerçekleştirmelidirler? çebilirler. • Bazıları kompleks yapılıdır ve sindirime uğramadan hücre zarından geçemezler. Bu kompleks organik moleküllerin yapı birimleri ise sindirilemez ve doğrudan hücre zarından geçebilir. Büyük organik (kompleks) moleküller (polimerler) CC < _J b cc Maltoz Disakkaritler Glikoz + glikoz Laktoz Glikoz + galaktoz Sükroz (sakkaroz) Glikoz + fruktoz Nişasta X o Yapı birimleri (monomerler) Polisakkaritler DC <r Glikojen Selüloz Sindirimin tanımını yaparak üç tane sindirim reaksiyonu yazı­ nız. Çok sayıda glikoz PROTEİNLER YAĞLAR Kitin Nötral yağlar Fosfolipidler Steroitler Yapısal proteinler İşlevsel proteinler Yağ asidi ve gliserol Çok sayıda aminoasit (Enzimler ve hormonlar) Sindirim reaksiyonları için gerekli olan maddeleri yazınız. Canlıların büyük organik moleküllerden yararlanabilmeleri için onları sindirmeleri gerekir. Büyük organik moleküllerin küçük organik moleküllere dönüştürülmesine sindirim (hid­ roliz) denir. Bu reaksiyonlar su ve enzimler yardımıyla ger­ çekleşir. Hidroliz sırasında su tüketilir; enzim kullanılır (fa­ kat tüketilmez); ATP üretimi veya tüketimi gerçekleşmez. Sindirim reaksiyonlarındaki su tüketimine bağlı olarak hüc­ Sindirim reaksiyonları için hücrede tüketimi gerçekleşen mo­ leküller nelerdir? renin osmotik basıncı artarken turgor basıncı azalır. Sindirimin amacı; kompleks yapılı molekülleri hücre zarın­ dan geçebilecek büyüklüğe getirmektir. 311 SORU 11 ■Karbondioksit+ Su Sindirim reaksiyonları sonucunda hücrenin osmotik basıncı I. Glikoz + O ksijen----- ve turgor basıncındaki değişimleri açıklayınız. II. (n) Am inoasit-------- * Protein + Su III. Selüloz + S u -------- » (n) Glikoz IV. Yağ + S u ---------* Yağ asidi + Gliserol Yukarıda verilenlerden hangileri sindirim reaksiyonudur? A) I ve II B) II ve III D) I, II ve III C) III ve IV E) I, III ve IV Tüm besin çeşitleri arasında sindirilebilen ve sindirilemeyen maddeleri yazınız. SORU 12 Sindirim reaksiyonları sırasında, I. ATP, II. su, III. enzim Bir hücrede gerçekleşen protein hidrolizi sırasında tüketilen gibi moleküllerden hangilerinin miktarında azalma meydana ve üretilen maddeleri yazınız. gelir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III SORU 13 Aşağıda verilen reaksiyonlardan hangisi hidroliz değildir? A) 6 C 0 2 + 6H20 -------- * C 6H 120 6 + 6 0 2 B) Protein + (n-1) H20 -------- » (n) Aminoasit C) Nişasta + (n-1) HaO -------- * (n) Glikoz D) Yağ + 3H20 -------- » 3Yağ asidi + 1Gliserol E) Glikojen + (n -1 ) H20 -------- » (n) Glikoz Sindirim reaksiyonları ile ilgili olarak; I. Yüksek sıcaklıktan etkilenmezler. II. ATP tüketilerek su ve enzimler yardımıyla gerçekleşen reaksiyonlardır. III. Kompleks organik moleküllerin monomerlerine ayrışmasını sağlar. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız I E) II ve III Sindirim reaksiyonları için; I. ATP tüketimi olmaz. II. Enzim ve su tüketimi olur. SORU 14 III. Hücre içi veya dışında gerçekleşebilir. IV. Tüm canlılarda görülebilir, Aşağıda verilen moleküllerden hangisi sindirime uğramadan ifadelerinden hangileri doğrudur? hücre zarından geçebilir? A) I ve II B) II ve III D) I, III ve IV 312 E) I, C) I, II ve IV ve IV A) Nişasta B) Glikojen D) Protein C) Glikoz E) Yağ „ SORU 15 II. SORU 18 Glikojen molekülünün su ve enzimler yardımıyla glikoz İnsanda, moleküllerine ayrıştırılması I. nişasta, Glikozun su ve karbondioksite kadar parçalanması II. laktoz, III. Aminoasitlerden protein elde edilmesi III. yağda çözünen vitaminler, IV. Bitki hücrelerindeki fazla glikozun nişastaya dönüştürülerek lökoplast organelinde depo edilmesi Yukarıda verilen reaksiyonlardan hangileri sindirime örnek olarak gösterilemez? A) Yalnız I B) II ve III D) I, III ve IV C) III ve IV IV. doymuş yağ asitleri gibi besinlerden hangilerinin metabolizmada kullanılabilmesi için sindirime uğraması gerekmez? A) Yalnız I B) Yalnız III D) III ve IV E) II, III ve IV C) I ve II E) I, III ve IV BİLGİ Büyük besin molekülleri, sindirim sırasında fiziksel ve kim­ yasal olarak parçalanır. Besinlerin fiziksel olarak daha küçük parçalara ayrılmasına SORU 16 mekanik sindirim denir. Mekanik sindirim daha çok yüksek tp 3esinler sindirim reaksiyonları sonucunda yapıtaşlarına ayrılırlar. Buna göre sindirim sonucu oluşan bu ürünlerle ilgili olarak; organizasyonlu hayvanlarda gerçekleşir. Örneğin; insanlar­ da ağza alınan besinler dişler yardımıyla çiğnenerek daha küçük parçalara ayrılır. I. Hücre zarından geçebilirler. II. Hücre içinde enerji kaynağı olarak kullanılabilirler. Besinlerdeki büyük moleküllü maddelerin (polimerler) sindi­ rim enzimleri yardımıyla yapıtaşlarına ayrılmasına ise kim­ III. Biyosentez ile hücre için gerekli olan polimerlere dönüşebilirler. yasal sindirim denir. Örneğin; proteinlerin sindirim enzimle­ IV. Vücut hücrelerine kan yoluyla taşınabilirler, ri yardım ıyla ifadelerinden hangileri doğrudur? sindirimdir. A) I ve II B) I ve III D) I, II ve IV C) II ve IV E) I, II, III ve IV am inoasitlerine ayrıştırılm ası kimyasal Mekanik sindirim kimyasal sindirimi kolaylaştırır ve hızlan­ dırır. Çünkü enzimlerin etki ettiği maddelerde (substrat) yü­ zey alanı arttıkça enzim etkinliği artacağından reaksiyon hızı da artar. Mekanik sindirim sayesinde besinlerin yüzey alanı artar. İnsanlarda mekanik sindirim ağızda dişler; mide ve ince ba­ ğırsakta kaslar yardımıyla gerçekleşir. Kimyasal sindirim ise yine ağız, mide ve ince bağırsakta gerçekleşir. Mekanik sindirim, ağızda en fazladır ve ince bağırsağa doğru azalır. Sindirim reaksiyonları sırasında gerçekleşen değişimlere bağ- Kimyasal sindirim ise ağızda başlayıp ince bağırsağa doğ­ ru artar. . Iı olarak, Tüketilen ATP miktarı Enzim miktarı SORU 19 Zaman Monomer • Zaman Mekanik sindirimi açıklayarak iki tane örnek veriniz. Tüketilen su miktarı ■Zaman SORU 20 IV Kimyasal sindirimi açıklayarak iki tane örnek veriniz. verilen grafiklerden hangileri çizilebilir? A) Yalnız I B) II ve III D) I, II ve III C) III ve IV E) II, III ve IV 313 SORU 26 SORU 21 M ekanik sindirim in am acı nedir? I. Yağların yağ asidi ve gliserole parçalanması II. Nişastanın glikoza parçalanması "T III. Yağların safra tuzları yardımıyla yağ damlacıkları haline dönüşmesi Yukarıda verilen reaksiyonlardan hangileri mekanik, hangileri kimyasal sindirime örnektir? Mekanik sindirim SORU 22 Kimyasal sindirimin amacı nedir? A) III Kimyasal sindirim I ve II B) II ve III I C) I ve II III D) I II ve III E) II I ve III I SORU 27 p jfe â a » » ? Mekanik ve kimyasal sindirimle ilgili olarak; I. Kimyasal sindirimde, su mutlaka tüketilmelidir. II. _ Sağlıklı insanlarda kimyasal sindirim ağız, mide ve ince bağır- ' sakta gerçekleşir. III. Mekanik sindirimde enzimler etkilidir. İnsanlarda mekanik sindirim, sindirim kanalının hangi bölüm­ IV. İnsanlarda mide ve ince bağırsakta kaslar, ağızda ise dişler lerinde gerçekleşir? yardımıyla mekanik sindirim gerçekleşir. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I ve III D) I, II ve IV C) II ve IV E) I, II, III ve IV Mekanik sindirimin amacı aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? A) Kompleks organik moleküllerin monomerlerine ayrışmasını İnsanlarda kimyasal sindirim, sindirim kanalının hangi bölüm­ lerinde gerçekleşir? sağlamak B) Besinlerin yüzeylerini genişleterek enzim etkinliğini artırmak C) Kompleks moleküllerin hücre zarından geçebilmesini sağla­ mak D) Tüketilen su miktarını azaltmak E) Kullanılan enzim miktarını azaltmak Mekanik sindirim ile kimyasal sindirimin ortak ve farklı özellik­ Maltoz + HzO -Enz"^> Glikoz + Glikoz lerini belirtiniz. II. Safra Y a ğ ---------* Yağ damlacıkları I. Dipeptit + H20 Enzim Enzim IV. G likoz+ 6 0 2 - Aminoasit + Aminoasit 6 C 0 2 + 6 H2û Yukarıda verilen reaksiyonlardan hangileri mekanik sindirime örnek olarak gösterilebilir? A) Yalnız II B) Yalnız IV D) III ve IV C) I ve II E) I, II ve v 314 ■ SORU 30 Hücre içi sindirimi açıklayarak hangi canlılarda görüldüğünü Kİnsanlarda, belirtiniz. I. mide, II. yemek borusu, III. karaciğer, IV. ağız organlarından hangilerinde mekanik sindirim gerçekleşir? A) I ve II B) I ve IV D) II, III ve IV C) I, III ve IV E) I, II, III ve IV SORU 33 BİLGİ Hücre dışı sindirimi açıklayarak hangi canlılarda görüldüğünü belirtiniz. Canlılarda hücre içi ve hücre dışı sindirim olmak üzere iki çeşit sindirim görülür. Hücre içi sindirim evrimleşme süre­ cinde hücre dışı sindirimden daha önce ortaya çıkmıştır ve tüm canlılarda görülür. Hücre içi sindirim: Fagositoz ve pinositoz yoluyla hücre içi­ ne alınan besinlerin besin kofulunda veya hücrelerin sitoplazmasındaki sindirime hücre içi sindirim denir. Amip, öglena, paramesyum gibi tek hücreli canlılarda ve bitki, sünger, sölenterede görülür. Ayrıca sindirim sistemi olan canlıların akyuvar hücrelerinde görülür. Bitki hücrelerinde depo edi­ len besinler hücre içi sindirim ile yapı birimlerine ayrılarak hücre metabolizmasında kullanılır. Hücre içi sindirim yapan Sindirimle ilgili olarak aşağıda verilen ifadelerden hangisi canlılar ancak hücre içine girebilecek büyüklükteki besinler­ yanlıştır? den faydalanırlar. A) Hücre dışı sindirim hücre dışındaki büyük moleküllerden yarar­ lanmayı sağlar. Ayrıca her canlı kendi sentezlediği polimer maddelerin hüc­ re içinde sindirimini de gerçekleştirir. Bu şekildeki hücre içi B) Mekanik sindirimin amacı, besinlerin sindirim yüzeyini artır­ maktır. sindirim tüm canlılarda görülür. Hücre dışı sindirim: Hücrede sentezlenen sindirim enzimle­ rinin hücre dışına ekzositozla salgılanarak besinin sindiril­ C) Kimyasal sindirimde, kompleks moleküller su ve enzimler yar­ dımıyla yapıtaşlarına ayrılır. mesidir. Sindirim sonucu oluşan monomer maddeler hücre­ D) Sindirim reaksiyonlarına hidroliz denir. ye difüzyon ve aktif taşıma ile alınarak hücre metabolizma­ E) Kimyasal sindirim sırasında gerekli enerji ATPden sağlanır. sında kullanılır. Çürükçül (saprofit) bakterilerde, mantarlar­ da, böcekçil bitkilerde, omurgalı hayvanlarda; ayrıca toprak solucanı, salyangoz, deniz kestanesi, hidra, planarya gibi bazı omurgasız hayvanlarda görülür. Hücre dışı sindirim büyük moleküllerden daha fazla yararlanmayı sağlar. SORU 35 Canlılarda görülen sindirim çeşitlerini açıklayınız. Hücre içi ve hücre dışı sindirim için, I. enzim kullanımı, II. su tüketimi, III. besin kofulu oluşumu gibi özelliklerden hangileri ortaktır? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız I E) I, II ve I 315 SORU 36 Böcekçil bir bitkinin böceği sindirmesi sırasında, I. Salyangoz I. enzimlerin hücre dışına salgılanması, II. Paramesyum II. enzimler yardımıyla böcek proteinlerinin hidroliz edilmesi, III. Öglena III. aminoasitlerin hücre içine alınması, IV. Toprak solucanı IV. sindirim enzimlerinin sentezlenmesi Yukarıda verilen canlılardan hangilerinde yalnızca hücre içi gibi olayların gerçekleşme sırası aşağıdakilerden hangisinde sindirim görülür? doğru verilmiştir? A) I ve II A) l- ll- lll—IV B) I—III—II—IV D) li- lll- IV —I C) III—IV—l- ll B) II ve III D) 1,11 ve III C) III ve IV E) I, II, III ve IV E) IV -I—II—III SORU 37 Aşağıda verilenlerden hangisi besin kofulu oluşturarak hücre içi sindirim gerçekleştiremez? Hücre içi ve hücre dışı sindirimle ilgili olarak aşağıdaki ifade­ A) Akyuvar hücresi lerden hangisi söylenemez? B) Saprofit bakteri A) Hücre içi sindirim evrimleşme sürecinde daha önce ortaya çık­ mıştır. C) Öglena B) Hücre dışı sindirim sonucu oluşan besinler hücre içine difüz - ^ ^ 1 D) Makrofaj hücresi LU yon ya da aktif taşımayla alınır. Amip C) Hücre dışı sindirim büyük moleküllerden yararlanma oranını artırır. SORU 38 D) Böcekçil bitkiler hariç tüm bitkilerde yalnızca hücre içi sindirim Hücre dışı sindirimin aşamaları ile ilgili olarak; görülür. I. Sindirim enzimleri hücre dışına aktif taşıma ile salgılanır. II. Enzimler, büyük molekülleri (polimer) küçük moleküllere E) Hücre içi sindirim reaksiyonlarında ATP tüketimi yapılırken hücre dışı sindirimde yapılmaz. (monomer) dönüştürür. III. Monomer yapıdaki besin maddeleri aktif ya da pasif taşımayla hücre içine alınır. verilenlerinden hangileri yanlıştır? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III SORU 39 Tek hücreli bir canlı olan amipte hücre içi sindirim sırasında, I. besin kofulunun lizozom organeli ile birleşmesi, II. kompleks besin maddesinin fagositozla hücre içine alınması, III. kimyasal sindirimin gerçekleştirilmesi, Aşağıdaki canlılardan hangisinde hücre dışı sindirim görülmez? IV. sindirim kofulu oluşturulması gibi olayların gerçekleşme sırası aşağıdakilerden hangisinde A) Saprofit mantar B) Hidra doğru olarak verilmiştir? C) Karayosunu D) Saprofit bakteri A) I—II—III—IV E) Deniz yıldızı B) II—I—IV-III D) I—II—IV—III C) II—IV—l-lll E) IV—III—I—II SORU 44 SORU 40 I. Amip I. Akyuvarların mikropları parçalaması II. Çam ağacı II. Böcekçil bitkinin böceğin proteinlerini sindirmesi III. Bitkilerde ihtiyaç halinde, depo nişastaların glikoz haline dö­ III. Toprak solucanı nüştürülmesi IV. Fare V. IV. Amibin fagositozla aldığı besinden yararlanması Parazit bakteri Yukarıda verilen canlılardan hangilerinde hücre dışı sindirim Yukarıda verilen olayların hangileri hücre içi sindirimle ger­ görülür? çekleşir? A) I ve IV B) III ve IV D) I, III, IV ve V C) I, II ve IV E) I, II, III, IV ve V A) Yalnız I B) I ve II D) I, II ve III C) II ve IV E) I, III ve IV 3 * 316 BİLGİ Kuşlarda m ide ve ince bağırsağın görevlerini belirtiniz. Kuşlarda sindirim sistemi ağız, yutak, yemek borusu, kursak, mide, taşlık, bağırsak bölümlerinden oluşur. Ağızda dişleri yoktur; dişin görevini gaga ve taşlık yerine getirir. Kursakta besinler ıslatılıp depo edilir. Taşlıkta bulunan kaslar ve küçük taş parçaları besinlerin mekanik olarak sindirilmesini sağlar. Omurgalı hayvanlardan yalnızca kuşların sindirim sistemin­ de taşlık bulunur. Mide, kursakta ıslatılan besinlerin taşlığa SORU 49 iletilmesini sağlar; midede sindirim gerçekleşmez. Kuşlarda kimyasal sindirim ince bağırsakta gerçekleşir. Aynı zamanda Kuşlarda taşlığın görevini belirtiniz. emilim de bağırsaklarda gerçekleşir. Sindirim atıkları kloak denilen açıklıktan dışarı atılır. Kloak aynı zamanda boşaltım ve üreme sisteminin de dışarı açıldığı bölümdür. Memeliler haricinde tüm omurgalı hayvanlarda kloak vardır. Tohum gibi bitkisel besinlerle beslenen kuşlarda selüloz sin­ dirimi kör bağırsakta yapılır ve bağırsakları diğer kuşlara gö­ re daha uzundur. Kuşlarda pankreas ve karaciğer bağırsağa salgı göndererek kimyasal sindirime yardımcı olur. Bitkisel besinlerle beslenen kuşların diğer kuşlardan farklı özelliklerini belirtiniz. tp Kuşların sindirim sisteminde bulunan yapıları ve görevlerini yazınız. Kuşlarda karaciğer ve pankreasın sindirimdeki görevi nedir? SORU 46 Kuşlarda mekanik sindirim hangi sindirim bölümlerinde ger­ Kloak yapısının kuşlardaki görevlerini açıklayınız. çekleşir? Kuşlarda kimyasal sindirimin gerçekleştiği sindirim bölümle­ rini yazınız. Nişasta içerikli besin verilen bir kuşta, I. kursak, II. mide, III. ince bağırsak, IV. taşlık gibi kısımların hangilerinde kimyasal sindirim sonucu glikoz molekülleri oluşur? A) Yalnız III B) Yalnız IV D) I, II ve III C) II ve III E) I, II, III ve IV 317 SORU 54 SORU 58 Kuşlarda besinlerin ıslatılıp yumuşatıldığı ve geçici olarak de­ polandığı kısım aşağıdakilerden hangisidir? A) Taşlık B) Kursak D) Kör bağırsak C) Mide E) İnce bağırsak Aşağıda kuşlarda sindirim sisteminin bölümleri gösterilmiştir. A ğ ız ----- » Y uta k-----» Yemek borusu----- » I -----» Bezli m ide----- ■> I I ----- »B a ğırsak----- > Kloak Buna göre numaralarla gösterilen bölümlere aşağıda verilen terden hangisi yazılmalıdır? A) Kursak Kuşlarda sindirimle ilgili olarak; I. Ağızda, dişler yardımıyla besinlerin mekanik sindirimi gerçek­ leşir. II. Midede kimyasal sindirimi başlayan besinler taşlığa iletilerek sindirimi tamamlanır. III. Taşlıkta kuvvetli kaslar ve küçük taş parçaları bulunur. IV. Otçul kuşlarda selüloz sindirimi kör bağırsakta gerçekleşir, ifadelerinden hangileri doğrudur? A) I ve II B) II ve III D) I, II ve III C) III ve IV E) II, III ve IV Karaciğer B) Taşlık Pankreas C) Kursak Taşlık D) Taşlık Kör bağırsak E) Kursak Pankreas SORU 59 Kuşlarda sindirimle ilgili olarak aşağıda verilen ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Ağız, yutak, yemek borusu, kursak, mide, taşlık ve b a ğ ırs a k la r^ !’ dan oluşan bir sindirim sistemi vardır. B) Ağızda dişleri yoktur. C) Taşlık, kimyasal sindirimin gerçekleştiği yerdir. D) Kör bağırsakta selülozun kimyasal sindirimi gerçekleşebilir. E) Sindirim ve boşaltım artıkları ile üreme hücreleri aynı açıklık­ tan dışarı atılır. SORU 56 SORU 60 Kuşlarda kursağın görevi aşağıdakilerden hangisinde belirtil­ miştir? Kuşların sindirim sisteminde besinlerin sindirimi ve artıkların A) atılması sürecinde gerçekleşen olaylarda, Kimyasal sindirimi gerçekleştirmek B) Besinleri depolamak I. ön mide (bezli mide), C) Kimyasal ve mekanik sindirimi sağlamak II. kursak, D) Emilimi sağlamak III. kloak, E) IV. kalın bağırsak, Enzim salgılamak V. taşlık gibi yapıların görev sırası aşağıdakilerden hangisinde doğ ru f^ olarak verilmiştir? A) I—11—III—IV -V B) II—I—V—IV—III D) lll- ll- IV - V - l C) II—III—l-IV —V E) III—IV—V—I—II SORU 57 Kuşlarda sindirimle ilgili aşağıda verilen ifadelerden hangisi yanlıştır? Kuşların sindirim kanalında bulunan, A) Sindirim sistemleri ağız, yutak, yemek borusu, kursak, mide, taşlık ve bağırsaktan oluşur. I. yemek borusu, II. ince bağırsak, B) Kursakta, besinler ıslatılıp yumuşatılır. III. taşlık, IV. kloak C) Midede kimyasal sindirim gerçekleşmez. D) Mideden taşlığa geçen besinlerin kuvvetli kaslar ve taş parça­ ları yardımıyla kimyasal sindirimi devam eder. gibi yapılardan hangileri tüm omurgalılarda ortak olarak bulu­ nan yapılardan değildir? A) Yalnız III E) İnce bağırsakta karaciğer ve pankreastan gelen salgılarla kim­ yasal sindirim gerçekleşir. B) I ve II D) III ve IV C) II ve III E) I, III ve IV _______________________________________________ f * 318 SORU 63 / b İLGİ Geviş getiren otçul memeli hayvanlarda ağza alman besinin Memeli hayvanların sindirim sistemlerinin yapısı, hayvanla­ kimyasal sindirimi tamamlanana kadar izlediği yolu yazınız. rın beslenme şekillerine göre farklılık gösterebilir. Örneğin diş ve çene yapıları farklılık gösterir. Etçillerde parçalama­ yı sağlayan köpek dişleri, otçullarda ise besinlerin öğütül­ mesini sağlayan azı (öğütücü) dişleri gelişmiştir. Otçul memelilerin geviş getirenlerinde mide; işkembe, bör­ kenek, kırkbayır ve şirden olmak üzere dört bölmeden olu­ şur. Bu bölümlerden şirden diğer memelilerin midesine kar­ şılık gelir; işkembe, kırkbayır ve şirden ise yemek borusu­ nun genişlemesiyle oluşmuştur. Etçillerde ise mide tek böl­ Geviş getiren otçul memeli hayvanlar (I), hem etçil hem otçul melidir. beslenen hayvanlar (II), etçil hayvanlar (III) ve geviş getirme­ Şirden Kırkbayır yen otçul memeli hayvanların (IV) bağırsak uzunluklarını bü­ yükten küçüğe doğru sıralayınız. Geviş getiren otçul memelilerde yutulan besinler işkembe ve börkenekte geçici olarak depolanır; burada mutualist yaşayan bakteriler yardımıyla selülozun kısmen sindirimi başlar; daha sonra ağza geri gönderilerek çiğnenir (geviş Geviş getiren otçul memeli hayvanlarda selülozun sindirilme­ sini sağlayan adaptasyonlar nelerdir? getirme). Çiğnenen besinler tekrar yutularak kırkbayır ve şirdende enzimlerin etkisi ile kimyasal sindirime uğrar ve ince bağırsağa gelir. Geviş getiren memeli hayvanlara; koyun, inek, keçi, geyik, deve, zürafa gibi canlılar örnek olarak verilebilir. At, eşek, domuz ve katır ise geviş getirmeyen hayvanlardır. Otçul memeli hayvanların selüloz sindirici enzimleri yoktur. Sindirim kanallarında mutualist yaşayan bakterilerdeki selüloz sindirici enzimler sayesinde selüloz sindirilir. Insanlarda ise bu bakteriler yoktur; bu nedenle insanlarda selüloz I sindirimi yoktur. Geviş getirmeyen otçul memelilerde bağırsak uzunluğu, Geviş getiren otçul memeli hayvanlarda kimyasal sindirimin gerçekleştiği sindirim sistemi bölümlerini yazınız. geviş getirenlere göre daha fazladır. Etçil memelilerde ise bağırsak uzunluğu en azdır. V ______________________________ ^ Etçil ve otçul memeli hayvanların sindirim sisteminde görülen farklılıklar nelerdir? Aşağıdaki besinlerden hangisinin kimyasal sindirimi bir insa­ nın sindirim kanalında gerçekleşmez? A) Selüloz B) Laktoz D) Yağ C) Pepton E) Maltoz TL 319 SORU 68 Omurgalı hayvanlarda sindirim olayını kolaylaştıracak bazı adap­ Geviş getiren otçul memelilerde besinlerin sindirimi sırasında^* tasyonlar gelişmiştir. gerçekleşen, Buna göre; I. börkenekte bulunan besinlerin ağza gönderilmesi, i. Etçillerde kesici dişler, otçullarda ise azı dişleri gelişmiştir. II. besinlerin şirdende kimyasal sindirime uğratılması, II. Yemek borusunda mekanik sindirim gerçekleşir. III. besinlerin işkembede yumuşatılıp bir süre depolanması, III. Otçullarda ince bağırsak uzunluğu etçillere göre daha fazladır. IV. ince bağırsakta kimyasal sindirimin gerçekleştirilmesi IV. Akıntılı sularda yaşayan balıklarda ağız vantuz şeklindedir, gibi olayların gerçekleşme sırası aşağıdakilerden hangisinde verilenlerden hangileri sindirim sistemi faaliyetlerini kolaylaş­ doğru olarak verilmiştir? tıracak adaptasyonlardandır? A) I—II—III—IV A) Yalnız I B) I ve II D) II, III ve IV C) I, III ve IV B) IV—III—ll- l D) ll- lll- IV - l C) III—II—I—IV E) lll- l—11—IV E) I, II, III ve IV Otçul memelilerde sindirim sistemiyle ilgili olarak; I. ince bağırsak uzunlukları etçillerin ince bağırsağından daha fazladır. II. SORU 73 Aşağıda geviş getiren otçul memeli bir hayvana ait mide şematizi Selüloz sindirimi için gerekli enzimler pankreastan salgılanır. III. Geviş getiren ve geviş getirmeyen tüm otçullarda mide dört edilmiştir. Şekilde ağza alınan ve yemek borusundan geçen besi nin izlediği yol oklarla ifade edilmiştir. bölmelidir. IV M, ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III C) Yalnız III E) II ve III SORU 70 Buna göre numaralandırılmış bölümler aşağıdakilerden han­ Tüm otçul memeli hayvanlarda, I. ince bağırsak, II. dört bölmeli mide, gisinde doğru olarak verilmiştir? I II III IV III. kalın bağırsak, A) Şirden Kırkbayır İşkembe Börkenek IV. yemek borusu B) Börkenek Şirden Kırkbayır İşkembe gibi yapılardan hangileri ortaktır? C) İşkembe Kırkbayır Şirden Börkenek D) Kırkbayır Börkenek İşkembe Şirden Börkenek Kırkbayır Şirden A) I ve II C) III ve IV B) II ve D) I, III ve IV E) III ve IV E) İşkembe f SORU 71 Geviş getiren otçul memelilerde besinlerin depo edildiği yer­ den ince bağırsağa ulaşıncaya kadar izlediği yol aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? İnek, koyun, deve gibi geviş getiren otçul memelilerde mide dört A) Kırkbayır - Şirden - Ağız - Börkenek - İşkembe bölümden oluşmaktadır. B) Börkenek - İşkembe - Şirden - Kırkbayır - Ağız Aşağıda verilenlerden hangisi otçul memeli bir canlının mide­ C) İşkembe - Börkenek - Ağız - Şirden - Kırkbayır sine ait değildir? D) İşkembe - Börkenek - Ağız - Kırkbayır - Şirden A) Şirden E) Kırkbayır - Ağız - Börkenek - İşkembe - Şirden 320 B) Börkenek D) Kırkbayır C) İşkembe E) Taşlık in B İL G İ İnsanda sindirim sistemi; ağız, yutak, yemek borusu, mide, onikiparmak bağırsağı, ince bağırsak ve kalın bağırsaktan oluşur. Tükürük bezleri, karaciğer ve pankreas salgıları ile sindirime yardımcı olurlar. Sindirim organı Özellikleri Diş, tükürük bezleri ve dil sindirimde etkilidir. Dişler mekanik sindirimi sağlar. Çiğneme istemli olarak başlar; istemsiz olarak devam eder. Ağız Çene altı, dil altı ve kulak altı tukuruk bezleri bulunur. Kulak altı tükürük bezinden pityalin (amilaz) salgılanır. Amilaz pişmiş nişastaya etki eden bir sindirim enzimidir. Tükürük içinde amilaz enzimi, mukus (su, sodyum ve kalsiyum iyonları, glikoprotein), seröz (besinlerin ıslatıla­ rak tadının alınmasını sağlar) bulunur. Yutak Ağzın arka tarafında, yemek ve soluk borusunun üst tarafında kalan boşluktur. Düz kaslardan oluşur. (Farinks) Üstten burun boşluğuna, alttan yemek borusuna açılır. Yutak ile mide arasında bulunur ve yaklaşık 25 cm uzunluğundadır. Yemek borusu (Özofagus) Mekanik veya kimyasal sindirim gerçekleşmez. Yapısında dıştan içe doğru; bağ doku, düz kaslar ve örtü epiteli bulunur. İlk 1/3’lük kısmı çizgili, geri kalan kıs­ mı ise düz kaslardan oluşmuştur. Bu nedenle yutma istemli olarak başlayıp istemsiz olarak devam eder. Yapı­ sında bulunan düz kaslar sayesinde peristaltik hareket gerçekleşir ve besinin ilerlemesi sağlanır. Peristaltik ha­ reket otonom sinir sistemi tarafından kontrol edilir. Yemek borusu ve ince bağırsak arasında bulunur Yemek borusu ile bağlandığı kısma kardia (mide ağzı), ince bağırsağa bağlandığı kısma pilor (mide kapısı) denir. Dıştan içe doğru; bağ doku, düz kas ve mukoza tabakalarından oluşur. Bağ doku üzerini periton (karın zarı) örter. Yapısındaki düz kasların kasılıp gevşemesiyle mekanik sindirim devam eder; sonuçta besinlerin bulamaç haline kimus adı verilir. Midede yalnızca protein sindirimi gerçekleşir. Görevleri: Mide • Sindirimle ilgili enzim ve hormon üretir. • Yutulan besinlerin depolanmasını sağlar. • Besinlerin mide özsuyu ile karışmasını sağlar. • Besinleri onikiparmak bağırsağına iletir. ^ • Proteinlerin kimyasal sindirimini başlatır. • B 12 vitamininin emilmesini sağlayan intrinsik faktör mide mukozasından salgılanır. ince Bağırsak Mide ile kalın bağırsak arasında bulunur. Dıştan içe doğru; bağ doku, düz kas ve epitel doku tabakalarından oluşur. Bağ doku üzerini periton örter. Epitel doku villus adı verilen kıvrımlar oluşturarak bağırsak yüzeyini genişletir. Yapısında bulunan düz kaslar sayesinde besinlerin mekanik sindirimi devam eder. Protein, yağ ve karbonhid­ ratların kimyasal sindiriminin tamamlandığı emilimin başladığı yerdir. İnce bağırsak 3 bölümden oluşur: • Onikiparmak bağırsağı (Duedonum): İnce bağırsağın mide ile birleştiği ilk 22 cm’iik bölümdür. • Boş bağırsak (Jejenum): Emilimin olduğu bölümdür. • Kıvrımlı bağırsak (lleum): Kalın bağırsak ile birleştiği bölümdür. Sindirilmeyen maddelerin toplandığı bölümdür. Tabakaları ince bağırsaktaki gibidir; farklı olarak villus bulundurmaz. Kalın Bağırsak Görevleri: • Sindirilmeyen maddelerin toplanmasını (peristaltik hareketle) ve atılmasını sağlar. • Yararlı bakterilerin faaliyeti ile B ve K vitaminlerinin sentezi gerçekleşir. • Su ve mineral emiliminin tamamlanmasını sağlar. Kalın bağırsak 3 bölümden oluşur: • Çekum (Kör bağırsak): İnce bağırsak ile birleştiği kısımdır. • Kolon: İnce bağırsağı sarar. Önce yukarı, sonra yatay, daha sonra aşağı doğru devam eder. • Rektum: Kalın bağırsağın düz olan son bölümüdür. Anüs ile dışarı açılır. SORU 75 Peristaltik hareketi açıklayıp insanlarda hangi organlarda ger­ İnsanda sindirim sistem i ile ilgili olarak; çekleştiğini yazınız. I. ^ Yemek borusunun üçte birlik kısmı çizgili, üçte ikilik kısmı ise düz kaslardan oluşur. II. Peristaltik hareketleri somatik sinir sistemi denetler. III. Yemek borusunda mekanik ve kimyasal sindirim birlikte ger­ çekleşir. IV. Çiğneme istemli olarak başlar; refleks olarak devam eder, ifadelerinden hangileri yanlıştır? A) Yalnız i B) II ve III D) III ve IV C) II ve IV E) I, II, III ve IV İnce bağırsağın yapı ve görevlerini açıklayınız. Aşağıda verilenlerden hangisi tükürüğün yapısında bulun­ maz? B) Seröz A) Mukus C) Na+ ve Ca+ iyonları E) Lipaz D) Amilaz â SORU 77 Kalın bağırsağın yapı ve görevlerini açıklayınız. Aşağıdakilerden hangisi insanda sindirimde görevli organlar­ dan değildir? A) Mide B) Yemek borusu C) Onikiparmak bağırsağı D) Karaciğer E) Dalak SORU 83 insan sindirim sistemine ait aşağıdaki organlardan hangisin­ de kimyasal sindirim gerçekleşmez? Bir insanda ağza alınan besinin, I. onikiparmak bağırsağı, II. ince bağırsak, A) Ağız B) Yemek borusu C) Onikiparmak bağırsağı D) ince bağırsak E) Mide III. yutak, / IV. yemek borusu, V. mide SORU 84 gibi yapılardan geçiş sırası aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? İnsan sindirim yolunda görev yapan, A) I - I I - I I I - I V - V B) II - III - I V - I - V I. ağız, C) III —II - I - V - IV D) IV —III —V — I - II II. mide, E) III - I V - V - I - II III. ince bağırsak gibi organlardan hangilerinde mekanik, hangilerinde kimyasal sindirim gerçekleşir? Mekanik sindirim Kimyasal sindirim A) I II ve III Aşağıdakilerden hangisi insanın sindirim sistemine ait organ­ B) I ve II II ve III lardan değildir? C) I ve III A) Ağız B) Yemek borusu D) Pankreas E) Kalın bağırsak C) Mide I ve II D) I ve III I ve II E) I ve III I, II ve III * 322 SORU 90 «İnsan vücudunda aşağıdaki moleküllerden hangisinin sindiri­ İnce bağırsakla ilgili olarak; m in i sağlayacak enzim üretilmez? I. Kimyasal sindirimin en fazla olduğu sindirim organıdır. II. Sindirim ürünlerinin emilimini sağlar. A) Selüloz B) Glikojen C) Nükleik asit D) Yağ E) Protein III. Salgıladığı enzimlerle besinlerin kimyasal sindirimini sağlar, verilenlerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I Mideye ait, I. düz kas, II. mukoza, B) Yalnız II D) II ve III C) I ve I E) I, II ve III III. bağ doku gibi tabakaların dıştan içe doğru sıralanışı aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? A) I - I I - İ l i B) II - III - I C) III - I - II D) I I - I - III E) I - I I I - I I I. Nişasta + Su — ■ Maltoz + Dekstrin II. Maltoz + Su — ■Glikoz + Glikoz III. Polipeptit + Su- —> Dipeptit IV. Dipeptit + Su — ►Aminoasit + Aminoasit Yukarıda verilen reaksiyonlardan hangilerinin gerçekleşmesi için gerekli enzimler ince bağırsak tarafından salgılanabilir? Aşağıdakilerden hangisi midenin görevlerinden değildir? A) Yalnız I A) Yutulan besinlerin depolanması B) II ve III D) I, II ve III C) II ve IV E) II, III ve IV B) Kimusun onikiparmak bağırsağına iletilmesi C) Proteinlerin kimyasal sindiriminin başlatılması D) B 12 vitamininin emilmesi için gerekli olan intrinsik faktörün salgılanması E) Onikiparmak bağırsağına sindirim enzimi salgılanması Aşağıdakilerden hangisi kalın bağırsak yapısında bulunmaz? A) Goblet hücreleri B) Düz kaslar D) Epitel doku C) Bağ doku E) Mikrovillus SORU 88 İnsanda mide ile ilgili olarak; I. Bağ doku üzerini periton denilen karın zarı örter. II. Yemek borusu ile bağlandığı yere kardia (mide ağzı) denir, ili. Onikiparmak bağırsağı ile bağlandığı yere pilor (mide kapısı) denir. İ|V . Çalışması sempatik ve parasempatik sinirler tarafından düzen­ lenir. Çekum (Kör bağırsak) II. Kolon III. Onikiparmak bağırsağı ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I I. B) Yalnız IV D) II ve III C) I ve II E) I, II, III ve IV IV. Rektum Yukarıda verilenlerden hangileri kalın bağırsağın kısımlarındandır? B) II ve III A) I ve D) ve IV C) I, II ve IV E) II, III ve IV İnce bağırsağın görevleriyle ilgili olarak; I. Midenin salgı yapmasını engelleyen enterogastrin hormonu salgılar. II. Sindirim ürünlerinin emilimini sağlar. III. Salgıladığı enzimlerle besinlerin kimyasal sindirimini gerçek­ leştirir. Aşağıda verilen organlardan hangisinde vitamin sentezi sağ­ verilenlerinden hangileri doğrudur? layan mutualist bakteriler yaşar? A) Yalnız I ^ B) Yalnız II D) II ve III C) I ve II E) I, II ve III A) Karaciğer B) Pankreas D) ince bağırsak C) Kalın bağırsak E) Mide 323 SORU 95 BİLGİ Kalın bağırsağın görevleriyle ilgili olarak, I. ' Besinin görülmesi, kokusunun alınması veya tadının alın­ su ve minerallerin emilimini sağlamak, ması sonucu mide mukozasından gelen uyarılarla vagus si­ II. yağların kimyasal sindirimini sağlamak, niri uyarılır; mideye gelen vagus sinirinden asetilkolin salgı­ III. ince bağırsağın çalışmasını kontrol eden hormonlar salgıla­ mak, lanır ve mide duvarında gastrin salgılayan hücreleri uyarır. Gastrin hormonu da mide bezlerinden mide özsuyu salgı­ IV. sindirilemeyen maddelerin toplanmasını sağlamak lanmasını uyarır. verilenlerinden hangileri yanlıştır? A) I ve II Mide özsuyunun içeriği: B) II ve III D) III ve IV C) II ve IV E) II, III ve IV • HCI (Pepsinojenin pepsine dönüşmesini sağlar.) • Mukus (Mide iç yüzeyini asidik ortama karşı korur.) • Pepsinojen (Proteinlerin polipeptitlere dönüşümünü sağ­ lar.) • Lap enzimi (renin) HCI’nin görevleri: SORU 96 • Pasif halde salgılanan pepsinojeni aktif hale getirir. Aşağıda verilen ifadelerden hangisi kalın bağırsakla ilgili ola­ • Pepsin enziminin çalışması için asidik ortam oluşturur. rak söylenemez? • Kalsiyum ve demir emilimini kolaylaştırır. A) Sindirilemeyen maddelerin toplandığı ve atıldığı yerdir. • Bakterilerin etkisiz hale getirilmesini sağlar. B) Dıştan içe doğru; bağ doku, düz kas ve epitei dokudan oluşur. • Sütün kazeinojenini kazein halinde çökeltir. C) Mukus salgılayan goblet hücreleri içerir. D) Artık maddelerin atılması peristaltik hareketlerle sağlanır. E) Epitel dokusunda bulunan villuslar sayesinde yüzeyi genişletil­ miştir. • Pankreas ve bağırsak bezlerinin salgı yapmasını uyarır. Midenin korunmasına yönelik adaptasyonlar: • Mukus, mide iç yüzeyini kaplayarak asidik ortamdan za­ rar görmesini engeller. • Midenin salgı yapması hormonal kontrol altındadır; mide boşken salgı yapılması böylece engellenmiş olur. • Pepsin enzimi pepsinojen olarak inaktif halde salgılanır. Aşağıdakilerden hangisi ince ve kalın bağırsakta ortak olarak görülür? A) Su ve minerallerin emilimi Midenin salgı yapma ve çalışma mekanizmasını açıklayınız. B) Geniş yüzeyli olma C) Sindirim enzimi salgılama D) Villuslara sahip olma E) Sindirilmeyen besinleri depolama SORU 100 Aşağıda verilen organ - görev eşleştirmelerinden hangisi yan­ Mide özsuyunun içeriğini yazınız. lıştır? A) İnce bağırsak - Emilim B) Kalın bağırsak - Sindirilemeyen besin maddelerinin toplanması C) Mide - Nişastanın kimyasal sindirimi D) Yemek borusu - Peristaltik hareketlerle besinin mideye iletil­ mesi E) Karaciğer - Safra üretimi i 324 SORU 101 SORU 106 ide özsuyunda bulunan HCI’nin görevlerini yazınız. Aşağıdakilerden hangisi HCI’nin görevlerinden değildir? A) Pepsinojeni pepsine dönüştürür. B) Kalsiyum ve demirin emilimini kolaylaştırır. C) Sütün kazeinojenini kazein halinde çökeltir. D) Besinlerle gelen bakterilerin yaşamalarını engeller. E) Kimusun bazik pH’ta olmasını sağlar. SORU 102 Midede protein sindirimi gerçekleşirken, büyük oranda prote­ inden oluşan yapısının zarar görmemesinin nedenini açıklayı­ SORU 107 nız. Midenin çalışma prensibi ile ilgili olarak; I. Vagus sinirinin mideyi uyarması ile gastrin hormonu mide hüc­ relerinden kana verilir. II. Gastrin hormonu, yalnızca mideye besin geldiğinde salgılanır. III. Mide duvarındaki düz kasların kasılıp gevşemesiyle besinlerin mekanik sindirimi gerçekleşir. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I SORU 103 B) Yalnız II D) İv e III C) I ve II E) I, II ve III Memeli bir havyanın mide özsuyunda, I. HCI, II. lap enzimi (renin), III. mukus, SORU 108 IV. pepsinojen Midenin çalışma mekanizmasında, verilenlerinden hangileri bulunabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I, III ve IV C) I ve III E) I, II, III ve IV I. vagus sinirinin uyarması ile gastrin hormonunun kana verilmesi, II. HCI salgılanması, III. pasif pepsinojenin aktif pepsine dönüşmesi gibi olayların gerçekleşme sırası aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) I - I I - I I I B) I — III - II D) I I - I I I - I C) III - II - I E) I I - I - I I I SORU 104 Mide özsuyu içerisinde aşağıda verilenlerden hangisi bulun­ maz? A) Pepsinojen B) HCI D) Lap enzimi C) Mukus E) Pepsin SORU 109 Sağlıklı bir insanın midesine besin geldiğinde; SORU 105 I. II. I. Vagus sinirinin uyarısı ile mide hücrelerinden salgılanan gas­ trin hormonu kana verilir. II. Pepsinojen pepsine dönüşür. III. HCI salgılanır. Mukusun mide iç yüzeyini kaplaması Midenin boşken salgı yapmayıp sinirsel uyarılarla salgı yap­ IV. Proteinler polipeptitlere dönüşür. maya başlaması V. III. Pepsin enziminin pepsinojen olarak salgılanması Mukoza tabakasından mukus salgılanır. verilen olayların gerçekleşme sırası aşağıdakilerden hangisin­ Yukarıda verilenlerden hangileri midenin korunmasına yöne­ de doğru verilmiştir? lik adaptasyonlardandır? A) V —I — III —II — IV B) I —V —III —II —IV C) I —III — II —V —IV D) V - I I - I - I I I - I V A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I, II ve III E) II —III — IV —V —I 325 B İL G İ <«*■ Karaciğerin görevlerini yazınız. Karaciğer ve pankreas organlarına besin gelmez; fakat bu organlar sindirim kanalına salgı göndererek sindirime yar­ dımcı olurlar. Karaciğerin görevleri: • Safra salgısı ile yağların mekanik sindirimini sağlar. • Kandaki fazla glikozun glikojen şeklinde depolanmasını sağlar. • Yağda çözünen vitaminlerin depolanmasını sağlar. • Karatenden A vitamini sentezlenmesini sağlar. Pankreasın görevlerini yazınız. • Retikulo endotel hücrelerinde alyuvar sentezlenir. • Yaşlı alyuvar hücreleri kupfer hücrelerinde parçalanır. • Kanın damar içinde pıhtılaşmasını engelleyen heparin sentezini sağlar. • Kanama sırasında pıhtılaşmayı sağlayan protrombin ve fibrinojen üretir. • Azotlu boşaltım ürünü olan amonyağı üreye dönüştürür. • Lenf yapımında görev alır. • Vücut ısısının ayarlanmasında görev alır. Karma bir bez olan pankreas; langerhans hücrelerinden Pankreas özsuyunun içeriğinde neler bulunur? kan şekerinin ayarlanmasında görev alan insülin ve glukagon hormonlarının salgılanmasını sağlar. Acinar hücrele­ rinden ise pankreas özsuyu salgılanır. Pankreas özsuyu virsung kanalı ile onikiparmak bağırsağına gönderilir. Pankreas özsuyunun içeriği: • Lipaz (Yağlara etki eder.) • Amilaz (Nişastaya etki eder.) • Kimotripsinojen (Peptonlara etki eder.) • Tripsinojen (Peptonlara etki eder.) • DNAaz (DNA’ya etki eder.) I. Tükürük bezleri II. Tiroit bezi III. Karaciğer • RNAaz (RNA’ya etki eder.) IV. Pankreas • HCOğ (Mideden gelen asitli kimusu nötralize eder.) Yukarıda verilenlerden hangileri sindirime yardımcı yapı ve organlardır? A) I ve II B) II ve III D) I, III ve IV C) III ve IV E) II, III ve IV SORU 110 Sindirim sistemine yardımcı organlar ve görevleri nelerdir? - Safra üretimi - Fazla glikozun depo edilmesi - A, D, E, K vitaminlerinin depo edilmesi - Embriyo döneminde kan hücrelerinin yapımı - A vitamini sentezi Yukarıda bazı görevleri verilen organ aşağıdakilerden hangisi­ dir? A) Karaciğer B) Safra kesesi D) Pankreas 326 E) Dalak C) Böbrek SORU 120 SORU 116 Aşağıdakilerden hangisi karaciğerin görevlerinden değildir? Aşağıdakilerden hangisi safranın içeriğinde bulunan madde­ A) Safra salgılama lerden biri değildir? B) Trombojen ve fibrinojen sentezleme A) Bilurubin B) Kolesterol D) Gliserol C) Yaşlı alyuvarları parçalama C) Safra tuzları E) Yağ asitleri D) Lenf yapımında görev yapma E) Sindirim enzimleri salgılama SORU 121 Safra kesesi ameliyatla alman bir kişi aşağıda verilen organik moleküllerden hangisinden normalden daha az faydalanabi- SORU 117 lir? Aşağıdakilerden hangisi karaciğerin görevlerinden değildir? A) A) B ve C vitaminlerinin depolanması Proteinler B) B ve C vitaminleri B) Alyuvar üretimi C) Yağlar C) Üre sentezi D) Glikoproteinler D) A vitamini sentezi E) Karbonhidratlar E) Kana heparin salgılama SORU 122 Safra sıvısı ile ilgili olarak aşağıda verilen ifadelerden hangisi SORU 118 yanlıştır? Kan şekerinin ayarlanması için gerçekleşen, A) Karaciğer hücreleri tarafından sentezlenir. I. glukagon salgılanması, B) Yağların sindiriminde görevli enzimler içerir. II. glikojen sentezi, C) Bazik özelliktedir. III. glikojenin glikoza dönüşümü, D) Yağların sindirimi ve emiliminde etkilidir. IV. insülin sentezi E) Safra tuzları ve kolesterol içerir. gibi olaylardan hangileri karaciğer tarafından gerçekleştirile­ bilir? A) Yalnız II B) I ve IV D) II ve IV C) II ve III E) I, II, III ve IV SORU 123 Safranın içindeki su miktarı azalırsa, kolesterol yoğunlaşarak saf­ SORU 119 ra taşlarını oluşturur. Aminoasitlerin yıkımı sonucu oluşan amonyak zehir oranı yüksek olduğundan bol suyla seyreltilerek atılmalıdır. Bazı canlılarda ise Bu taşlar safra kanalını tıkarsa, I. safranın bağırsağa ulaşamaması, dönüştürülür. II. kişide sarılık görülmesi, Amonyağın, atılımı için daha az su gerektiren, üreye dönüşü­ III. safra pigmentlerinin karaciğer tarafından geri emilerek kana su kaybını engellemek için amonyak, daha az zehirli olan üreye mü aşağıda verilen organlardan hangisinde gerçekleşmekte­ dir? A) Dalak karışması gibi durumlardan hangileri görülebilir? B) Safra kesesi D) İnce bağırsak E) Böbrek C) Karaciğer A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III C) Yalnız III E) I, II ve III SORU 124 SORU 127 Karaciğerle bağlantısı olan, I. karaciğer atardamarı, II. kapı toplardamarı, Alt ana toplardamar AORT III. karaciğer üstü toplardamarı gibi damarlardan hangileri karaciğere kan getirir? A) Yalnız I B) I ve II D) II ve III C) I ve III E) I, II ve III SORU 125 Aşağıdaki şekilde karaciğere gelen ve karaciğerden çıkan damar­ Yukarıda verilen şekilde numaralandırılmış damarlarla ilgili lar numaralandırılmıştır. aşağıda verilen ifadelerden hangisi yanlıştır? Alt ana A) Aç bir insanda I numaralı damardaki glikoz yoğunluğu ll’dekin- AORT den azdır. B) III numaralı damarla getirilen karoten, karaciğerde A vitamini­ ne dönüştürülür. C) II numaralı damardaki üre yoğunluğu lll’tekinden fazladır. D) I ve III numaralı damarlar oksijen yönünden temiz, II numaralı damar ise kirli kan taşır. E) III numaralı damardaki NH 3 yoğunluğu ll’dekinden fazladır. Buna göre numaralandırılmış kısımlar aşağıdakilerden hangi­ sinde doğru verilmiştir? I________________ M_______ III_______ A) Karaciğer üstü toplardamarı Kapı toplardamarı Karaciğer atardamarı B) Kapı toplardamarı Karaciğer üstü toplardamarı Karaciğer atardamarı SORU 128 C) Karaciğer atardamarı Kapı toplardamarı Karaciğer üstü toplardamarı D) Karaciğer üstü toplardamarı Karaciğer atardamarı Kapı toplardamarı Karaciğer üstü toplardamarı Kapı toplardamarı E) Karaciğer atardamarı Aşağıda karaciğerle bağlantılı damarların bazı özellikleri verilmiştir. I. Oksijen yönünden temiz kan taşır. II. Sindirimi yeni tamamlanmış bir insanda glikoz oranı yüksektir. III. Üre oranı diğer iki damara göre yüksektir. Buna göre numaralandırılmış damarlar aşağıdakilerden han­ gisinde doğru verilmiştir? l SORU 126 I. Retikulo endotel hücreleri II. Kupfer hücreleri III. Langerhans hücreleri A) Karaciğer atardamarı B) Kapı toplardamarı Karaciğer üstü toplardamarı Karaciğer atardamarı C) Karaciğer atardamarı Karaciğer üstü toplardamarı Kapı toplardamarı D) Karaciğer atar­ damarı Kapı toplardamarı Karaciğer üstü toplardamarı E) Kapı toplardamarı Karaciğer atar­ damarı Karaciğer üstü toplardamarı üretiminde görevlidir? A) Yalnız I B) I ve II D) II ve III C) I ve IV E) I, II ve IV III Kapı toplardamarı IV. Alfa hücreleri Yukarıda verilen hücrelerden hangileri karaciğerde alyuvar II Karaciğer üstü toplardamarı m ssm Karaciğerin yapısıyla ilgili olarak; I. Sindirim enzimleri salgılama I. Kan şekerini düzenleyen hormonlar salgılama II. Bağ dokudan yapılmış olan glisson kapsülünün üzeri periton II. denilen karın zarı ile örtülüdür. III. Amonyağı üreye dönüştürme Sağ ve sol olmak üzere iki loptan oluşur. Yukarıda verilenlerden hangileri pankreas tarafından gerçek­ III. Virsung kanalı ile onikiparmak bağırsağına bağlanır, leştirilmez? gibi özelliklerden hangileri doğrudur? A) Yalnız I A) Yalnız I B) I ve II D) II ve III C) I ve III B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III E) 1,11 ve III BİLGİ İnsan sindirim kanalında sindirim reaksiyonlarının gerçek­ IEM 3 leşmesi sırasında bazı sindirim hormonları salgılanır. Pankreasla ilgili olarak; Langerhans hücrelerinden salgılanan insülin ve glukagon hor­ I. monları ile kan şekerinin ayarlanmasında görev alır. II. Birçok besinin kimyasal sindirimi için gerekli olan enzimleri sal­ gılar. • Gastrin: Bazı mide hücreleri tarafından salgılanarak mi­ de bezlerinin mide özsuyu salgılamasını uyarır. • Enterogastrin: Onikiparmak bağırsağı tarafından salgıla­ narak midenin mide özsuyu salgılamasını durdurur. III. Yağda çözünen vitaminlerin depo edilmesini sağlar. • Sekretin: Onikiparmak bağırsağı tarafından salgılanarak IV. Hidrojen peroksit gibi zehirli maddelerin zararsız hale getiril­ pankreastan pankreas özsuyu salgılanmasını uyarır. mesini sağlar. • Kolesistokinin: Onikiparmak bağırsağından salgılanarak ifadelerinden hangileri doğrudur? A) I ve II karaciğerden safra salgılanmasını uyarır. B) II ve III D) 1,11 ve III C) III ve IV • Pankreozimin: Onikiparmak bağırsağından salgılanarak E) I, II, III ve IV pankreasın salgı üretimini yavaşlatır. K&İİİUHI Sindirime yardımcı olan hormonları ve nereden salgılandığını yazınız. Pankreas özsuyu içerisinde aşağıda verilen enzimlerden han­ gisi bulunmaz? A) Amilaz B) Tripsinojen D) Lipaz C) Pepsin E) Ribonükleaz SORU 132 İnsan sindirim sistemini düzenleyen hormonların görevlerini İnsanlarda, tükürük bezinden salgılanan amilaz enzimi ile pan­ yazınız. kreastan salgılanan amilaz enziminin aynı ortamda çalışmama nedeni, I. substratlarının farklı olması, II. optimum pH değerlerinin farklı olması, III. optimum sıcaklık değerlerinin farklı olması gibi durumlardan hangileri ile açıklanabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III C) Yalnız III E) II ve III 329 SORU 136 B İL G İ I. Sekretin - Onikiparmak bağırsağı II. Kolesistokinin - Karaciğer III. Gastrin - Mide IV. Enterogastrin - İnce bağırsak Karbonhidratların sindirimi ağızda başlayıp ince bağırsakta tamamlanır. Midede karbonhidratların sindirimi gerçekleş­ mez. Yukarıda verilen sindirim hormonlarından hangileri karşı­ sında verilen organ tarafından salgılanmaz? A) Yalnız II B) I ve II D) II ve III Besin Kulanılan enzim Pişmiş nişasta Tükürük bezinden salgılanan amilaz Reaksiyon Gerçekleştiği yer C) I ve IV E) I, II ve IV Nişasta Maltoz Ağız + -----* + Su Dekstrin Maltoz Pişmemiş Pankreastan Nişasta Onikiparmak + -----> + salgılanan nişasta Su Dekstrin bağırsağı amilaz SORU 137 Maltoz Yağların mekanik sindirimi için gerekli olan safra salgısının İnce bağırsaktan salgılanan maltaz Maltoz Glikoz + -----* + Su Glikoz İnce bağırsak İnce bağırsaktan salgılanan sükraz Sükroz Glikoz + -----* + Su Fruktoz İnce bağırsak İnce bağırsaktan salgılanan laktaz Laktoz Glikoz İnce + -----* + Su Galaktoz bağırsak salgılanmasını sağlayan hormon aşağıdakilerden hangisidir? A) Gastrin B) Kolesistokinin D) Enterogastrin C) Sekretin Sükroz E) Glukagon Laktoz I. Enterogastrin II. Sekretin EE 2IEÜ Karbonhidratların sindiriminde görevli enzimleri ve nereden III. Gastrin salgılandığını yazınız. IV. Kolesistokinin Yukarıda verilen hormonlardan hangileri ince bağırsak tara­ fından salgılanır? A) Yalnız III B) I ve II D) I, II ve III C) II ve IV E) I, II ve IV SORU 141 Karbonhidratların sindiriminde gerçekleşen reaksiyonları ve nerede gerçekleştiğini yazınız. SORU 139 Pankreas özsuyu salgılanmasında aşağıdaki hormonlardan hangisi etkilidir? A) İnsülin B) Kolesistokinin D) Gastrin 330 C) Sekretin E) Enterogastrin SORU 146 I. Amilaz İnce bağırsakta karbonhidratların kimyasal sindirimine bağlı II. Maltaz olarak, ATP miktarı III. Sükraz Sükraz miktarı IV. Lipaz Yukarıda verilen enzimlerden hangileri disakkaritlerin sindiri­ minde görevli değildir? A) Yalnız IV B) I ve II D) II ve III Zaman C) I ve IV E) III ve IV Glikoz miktarı verilen grafiklerden hangileri çizilebilir? A) I ve II Aşağıdaki organlardan hangisinde karbonhidratların hem me­ D) kanik hem de kimyasal sindirimi gerçekleşir? A) Mide B) Pankreas D) Kalın bağırsak C) II ve IV B) Yalnız IV ve IV E) I, II, III ve IV C) Karaciğer E) Ağız Aşağıdaki karbonhidrat çeşitlerinden hangisinin sindirimi pankreas özsuyundan salgılanan enzimler tarafından gerçek­ leştirilebilir? A) Maltoz B) Laktoz D) Selüloz C) Sükroz E) Nişasta Aşağıdaki grafikte insan sindirim kanalının farklı bölümlerinde gö­ rülen nişasta miktarındaki değişim verilmiştir. Nişasta miktarı Buna göre; I. Nişasta (Pişmiş) + Su — Maltoz + Dekstrin II. Nişasta (Pişmemiş) + Su —» Maltoz + Dekstrin I. I. zaman aralığında pityalin enzimi görev yapmıştır. II. III. zaman aralığındaki değişim ince bağırsakta gerçekleşmiş­ tir. III. Maltoz + S u -------- * Glikoz + Glikoz III. II. zaman aralığında besin midede olabilir. Yukarıda verilen reaksiyonlardan hangilerinde görev yapan IV. II. zaman aralığında glikoz oluşumu görülmez, enzimler tükürük bezinden salgılanabilir? ifadelerinden hangileri söylenebilir? A) Yalnız I A) I ve II B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III B) II ve IV D) I, II ve III C) III ve IV E) I, II, III ve IV 331 ______________________________________________ SORU 148 ^ BİLCİ Aşağıdaki grafikte X besin maddesinin insan sindirim sistemindeki sindirimi sırasındaki değişimi gösterilmiştir. Yağların sindirimi ince bağırsağın onikiparmak bağırsağı bölümünde başlayıp devamında tamamlanır. Ağız ve mide­ de yağların sindirimi gerçekleşmez. Karaciğerde üretilen safra yağların mekanik sindirimini sağlar. X miktarı Büyük yağ molekülleri Safra Besin Reaksiyon Yağ Buna göre, X besin maddesi; I. nişasta, II. protein, S Kullanılan enzim Pankreas ve ince bağırsaktan salgılanan lipaz , Küçük yağ damlacıkları Yağ 3 yağ asidi + —> + 3HzO 1 gliserol Gerçekleştiği yer İnce bağırsak ili. glikoz, IV. yağ verilenlerinden hangileri olabilir? A) Yalnız I B) I ve III D) I, II ve III SORU 151 C) III ve IV Yağların sindiriminde görevli enzimleri ve nereden salgılandı- E) II, III ve IV ğını yazınız. SORU 149 Aşağıda karbonhidratların ince bağırsakta gerçekleşen bazı sindi­ rim reaksiyonları verilmiştir. m- ö s ö ö --' y. E % ;r^ Maltoz + Su — 1— » Glikoz + Glikoz ^ S - jt - 9 ■ ~ 9■ --- • w II + Su - S- kraz > Glikoz + Fruktoz Laktoz + Su LaktaZ > Glikoz + III Reaksiyonlarda numaralandırılan yerlere aşağıda verilenler­ den hangisi yazılmalıdır? I II A) Selülaz Yağların sindirim reaksiyonlarını yazarak nerede gerçekleşti­ ğini yazınız. III Nişasta ■ SORU 152 Dekstrin B) Maltaz Sükroz Galaktoz C) Amilaz Nişasta Gliserol D) Lipaz Galaktoz Galaktoz E) Tripsin Glikojen Dipeptit SORU 150 SORU 153 Bir deney tüpüne, I. sükroz, II. maltoz, Yağların sindiriminde karaciğerin fonksiyonunu yazınız. III. maltoz sindiren enzim, IV. glikoz verilenleri konulup sindirim için uygun koşullar sağlanarak sindiri­ min tamamlanması bekleniyor. Sindirim sonunda yukarıda verilen maddelerin hangilerinin miktarında değişme beklenir? A) Yalnız II B) II ve III D) I, II ve III 332 C) II ve IV E) I, III ve IV I SORU 157 Aşağıdaki grafikte yağ ve nişasta miktarının farklı sindirim organla­ rındaki değişimi gösterilmiştir. Aşağıda numaralarla gösterilen deney tüplerine eşit miktarda kay­ mak ve su konulmuştur. Bir süre beklendikten sonra tüplere turnu­ sol kağıdı batırılıp gözlem yapılmıştır. Miktar I doğru olarak verilmiştir? I II 5 gr kaymak su safra tuzu lipaz 37°C 5 gr kaymak su safra tuzu 37°C 5 gr kaymak su lipaz 0°C Buna göre, numaralı organlar aşağıdakilerden hangisinde III A) Ağız İnce bağırsak Mide Buna göre; B) Karaciğer Pankreas Mide I. C) Ağız İnce bağırsak Kalın bağırsak Renk değişimi gerçekleşir. D) Ağız Mide İnce bağırsak II. II numaralı tüpte renk değişimi gözlenmez. ince bağırsak III. I numaralı tüp 37°C’de tutulsaydı III numaralı tüpten daha hızlı renk değişimi gözlenirdi. E) Pankreas Karaciğer numaralı tüpte diğerlerinden daha önce ifadelerinden hangileri doğrudur? (Turnusol kağıdı asiterle kırmızı renk verir.) A) Yalnız I m rr m m Büyük yağ molekülü B) Yalnız II D) I ve II Küçük yağ molekülleri C) Yalnız III E) I, II ve III . Yağ + Gliserol asitleri Yukarıda verilen reaksiyonlarda numaralı bölümlere aşağıda verilenlerden hangileri gelmelidir? I II B İL G İ Safra tuzları A) Lipaz B) Sekretin Kolesistokinin C) Safra tuzları Lipaz Proteinlerin sindirimi midede başlayıp ince bağırsakta ta­ mamlanır. Ağızda proteinlerin kimyasal sindirimi gerçekleş­ D) Amilaz Pepsin mez. E) Lipaz Erepsin Proteinlerin sindiriminde görevli pepsin, pepsinojen olarak inaktif halde mideden salgılanır. Mide özsuyunda bulunan HCI tarafından aktif hale getirilir. Diğer görevli olan enzim tripsin ise tripsinojen olarak inaktif halde pankreastan salgı­ lanır ve ince bağırsaktan salgılanan enterokinaz enzimi ta­ rafından aktifleştirilir. w w Yağ h 2o Safra Yağ H „0 Safra Lipaz Kulanılan enzim Reaksiyon Protein Mideden salgılanan pepsin Protein + ----- ►Polipeptit Su Ağız Pepton + ----- »Dipeptit Su Onikiparmak bağırsağı Dipeptit + Su İnce bağırsak W Yağ h 2o Lipaz Polipeptit Pankreastan (pepton) salgılanan tripsin Yağların kimyasal sindirimini incelemek amacıyla hazırlanan deney tüplerinden hangilerinde belirli bir süre sonra yağ asidi ve gliserol moleküllerine rastlanır? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II Gerçekleştiği yer Besin Dipeptit İnce bağırsaktan salgılanan erepsin * Aminoasit + Aminoasit C) Yalnız III E) II ve III 333 sonu 158 SORU 162 Proteinlerin sindirimi için gerekli olan enzimleri ve nereden I. Ağız salgılandığını yazınız. II. Mide III. Onikiparmak bağırsağı IV. İnce bağırsak Yukarıda verilen yapıların hangilerinde proteinlerin kimyasal sindirimi gerçekleşir? A) Yalnız I B) II ve III D) II, III ve IV C) I, II ve III E) i, II, III ve IV SORU 159 Proteinlerin kimyasal sindirim reaksiyonlarını ve nerede ger­ çekleştiğini yazınız. Aşağıdakilerden hangisi proteinlerin sindirimi için gerekli pa­ sif halde salgılanan pepsinojeni aktif pepsin enzimine dönüş­ türür? A) Enterokinaz SORU 160 B) Tripsin D) Gastrin C) HCI E) Lipaz Aşağıdakilerden hangisi ince bağırsaktan proteinlerin sindiri­ mi için salgılanan sindirim enzimidir? A) Pepsin B) Tripsin D) Erepsin C) Kimotripsin E) Lipaz SORU 161 Aşağıda proteinlerin kimyasal sindirimi sırasında gerçekleşen bazı reaksiyonlar verilmiştir. Pepsinojen + I -------- » Pepsin Tripsinojen + I I -------- * Tripsin Dipeptit + Su — -* Aminoasit + Aminoasit Buna göre numaralandırılmış kısımlar aşağıdakilerden hangi­ sinde doğru olarak verilmiştir? Pankreas özsuyu içerisinde yer alan, I. tripsinojen, II. kimotripsinojen, A) HCI Enterokinaz Erepsin III. amilaz, B) Tripsin HCI Pepsin IV. lipaz C) Enterokinaz HCI Erepsin enzimlerinden hangileri proteinlerin sindirimi için kullanılır? D) HCI Enterokinaz Pepsin A) I ve II E) Sekretin Kolesistokinin Kimotripsin 334 B) II ve III D) I, II ve IV C) III ve IV E) II, III ve IV Miktar Aşağıda verilen deney tüpleri enzimlerin çalışabileceği optimum sı­ caklık ve şartlarda tutulmuştur. I II \ III ................ Pepton v— y — — Protein - Zaman Yukarıdaki grafikte gözlenen değişikliklerin gerçekleştiği sin­ W1 dirim organı aşağıdakilerden hangisidir? Yağ Protein + + Amilaz Lipaz Protein sindirim enzimleri Nişasta + + Su 37°C Su 37°C A) Ağız B) Mide C) İnce bağırsak D) Kalın bağırsak E) Karaciğer Su 37°C Bir süre beklendikten sonra her tüp içerisine fenol kırmızısı damlatıldığında hangi tüplerde renk değişimi gerçekleşmez? (Fenol kırmızısı asitlere sarı renk verir.) A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III C) Yalnız III E) II ve III Aşağıdaki grafiklerde X, Y ve Z olarak adlandırılan üç farklı tip besin maddesinin insan sindirim kanalındaki hidrolizi gösterilmektedir. Y miktarı X miktarı r m 'im Sabah kahvaltısında haşlanmış yumurta yiyen bir bireyin midesinde gerçekleşen olaylarla ilgili olarak aşağıda verilen grafiklerden hangisi çizilemez? A) Su miktarı B) HCI Ağız Mide Ağız İnce bağırsak Mide İnce bağırsak Z miktarı D) Amilaz etkinliği C) Pepsinojen Ağız Mide ince bağırsak Buna göre, bu organik moleküller aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? Zaman E) Polipeptit X A) Yağ Vitamin Nişasta B) Protein Selüloz Yağ Yağ Glikojen Nişasta Yağ Yağ Protein C) Vitamin D) Protein E) Glikojen 335 E S S E ! B İL G İ Aşağıda verilen deney tüplerine değişik besin madeleri ve her tüp­ Kimyasal sindirim ince bağırsakta tamamlandıktan sonra besin monomerlerinin emilimi başlar. Besin monomerlerinden bazıları kan kılcalları tarafından bazıları ise lenf kılcalları tarafından emilir. teki besin maddesini yapıtaşlarına ayrıştıracak uygun enzimler ek­ lenmiştir. ı ıı İli Kan kılcalları tarafından emilen besinler Monosakkaritler, aminoasitler, suda çözünen vitaminler Kuşbaşı et + su 37°C su 60°C Kaymak + su 25°C 1 1 1 1 Lenf toplardamarı Kapı toplardamarı Peke sarnıcı Karaciğer Göğüs lenf damarı Karaciğer üstü toplardamarı Sol köprücük altı toplardamarı Alt ana toplardamarı Üst ana toplardamar Sağ kulakçık Sağ kulakçık (Turnusol kağıdı asitlerle kırmızı, bazlarla mavi renk verir.) D) II ve III Lenf kılcalı Villus toplardamarı sonucunda turnusol kağıdı kırmızı renk verir? B) Yalnız II 1 1 1 1 Kan kılcalı Buna göre, numaralandırılmış tüplerden hangilerinde sindirim A) Yalnız I Yağ asitleri, gliserol, yağda çözünen vitam inler 1 w Patates püresi + Lenf kılcalları tarafından emilen besinler C) I ve II E) 1,11 ve III I 1 Lenf sistemiyle taşman bir molekül aşağıdaki yapıların hangi­ sinden geçmez? SORU 170 Farklı şartlarda hazırlanan 3 deney tüpü aşağıda gösterilmiştir. Zeytinyağı Karaciğer özütü 35°C Su Pepsinojen 37°C Su Bu deney tüplerine aşağıdaki maddelerden hangileri eklenirse sindirim olayı gözlenir? II A) Göğüs kanalı B) Peke sarnıcı C) Üst ana toplardamar D) Villus kan kılcalları E) Sol köprücük altı toplardamarı Lenf sistemiyle; I. A vitamini, II. yağ asidi, III. B vitamini, A) Lipaz Amilaz Tripsinojen B) Sekretin Tripsin HCI IV. glikoz C) Safra + Lipaz Maltaz HCI moleküllerinden hangileri taşınır? 0) Erepsin Laktaz Enterokinaz A) Yalnız II E) Lipaz Amilaz HCI 336 B) I ve II D) I, II ve III C) II ve III E) I, II, ve IV SORU 176 m İnce bağırsakta viilus lenf kılcalları ile emilen gliserol kalbe Lenf sıvısı bileşimi içerisinde aşağıda verilen moleküllerden gelinceye kadar aşağıda verilen yapılardan hangisinden geç­ hangisi bulunur? mez? A) Gliserol A) Karaciğer üstü toplardamarı B) Nişasta D) Glikojen C) Fruktoz E) Galaktoz B) Peke sarnıcı C) Sol köprücük altı toplardamarı D) Göğüs kanalı E) Üst ana toplardamar SORU 177 İnce bağırsakta emilen yağ asidi ve gliserol moleküllerinin, I. göğüs kanalı, II. peke sarnıcı, İnce bağırsak Karaciğer Kalp İnce bağırsakta sindirime uğradıktan sonra geri emilen be­ sin maddelerinin kalbe gelinceye kadar izlediği yolda gö­ III. sol köprücük altı toplardamarı, revli X, Y ve Z damarları aşağıdakilerden hangisinde doğ­ IV. viilus lenf kılcalları yapılarından geçiş sıralaması aşağıdakilerden hangisinde X doğru olarak verilmiştir? A) l- ll- lll- I V ru verilmiştir? B) IV -II-I-III D) II—l-IV -lll C) lll- ll- IV - l E) lll- l- IV —II Y Z A) İnce bağırsak toplardamarı Karaciğer atardamarı Alt ana toplardamarı B) Kapı toplardamarı Karaciğer üstü toplardamarı Alt ana toplardamar C) Karaciğer üstü toplardamarı D) Kapı toplardamarı Kapı toplardamarı Üst ana toplardamarı Karaciğer Alt ana atardamarı E) Karaciğer atardamarı Kapı toplardamarı Karaciğer üstü toplardamarı toplardamarı Aşağıda lenf sistemi yolları şematize edilmiştir. Viilus lenf kılcalları-----»- I — ► Göğüs kanalı 1 Sağ kulakçık ■*----- Üst ana < — toplardamar II Buna göre; numaralandırılmış kısımlara aşağıdakilerden han­ gisinde doğru olarak verilmiştir? SORU 178 A) Kapı toplardamarı Peke sarnıcı B) Viilus kan kılcalları Karaciğer üstü toplardamarı daki moleküllerden hangisi karaciğere uğramadan kalbin sağ C) Peke sarnıcı Sol köprücük altı toplardamarı kulakçığına taşınır? D) Peke sarnıcı Alt ana toplardamar A) Aminoasit E) Kapı toplardamarı Karaciğer üstü toplardamarı Besinlerle alınan ve ince bağırsak villuslarından emilen aşağı­ B) A vitamini D) C vitamini C) Glikoz E) B vitamini 337 SORU 182 Sindirim sonucu oluşan yağ asitlerinin villuslardan emilip yağ dokusuna taşınma sürecinde aşağıdakilerden hangisi görev yapmaz? Aşağıda sindirilen maddelerin ince bağırsak tümürlerinden difiiz- J f ft yon ve aktif taşıma ile kılcallara geçerken izlediği yol şematize edil­ miştir. A) Kapı toplardamarı İnce bağırsak kılcalı i B) Kilus borusu Kapı toplardamarı C) Sol köprücük altı toplardamarı l D) Peke sarnıcı Karaciğer E) Göğüs lenf damarı l l A lt ana toplardamar i Kalbin sağ kulakçığı Karaciğer üstü toplardamarı Buna göre; bu yolu takip eden hidroliz ürünü aşağıdakilerden hangisi olamaz? İnce bağırsaktaki villuslar organik molekül emilimini, A) Glikoz B) B vitamini D) Glikoz i. C) K vitamini E) Aminoasit aktif taşıma, II. pinositoz, III. difüzyon olaylarından hangileri ile gerçekleştirir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız E) I ve III SORU 181 Vücuda alman besinlerin hidrolize uğradıktan sonra sindirilen mad­ delerin kan veya lenfe geçmesine emilme denir. Emilme, difüzyon ya da aktif taşıma ile gerçekleşir. Buna göre, I. glikoz, II. aminoasitler, III. yağ asitleri, IV. gliserol, Bağırsak tümürleri Yanda bir şilomikron molekülünün ba­ ğırsak tümürlerinden (villus) kalbe ge­ Göğüs kanalı lene kadar izlediği yol verilmiştir. Numaralarla gösterilen yerlere aşağıdakilerden hangisi gelmelidir? V. suda çözünen vitaminler, VI. su ve mineraller verilenlerinden hangileri vücutta kan yolu ile (X), hangileri lenf yolu ile (Y) taşınır? X A) I ve II B) I, II ve IV III, V ve VI C) III ve IV I, II, V ve VI D) III, IV ve VI I, II ve V E) I, II, V ve VI III ve IV 338 Gliserol ve yağ asitleri ince bağırsakta albumin ile kaplanarak şilomikron de­ nen küçük proteinli yağ damlacıkları şeklinde taşınır. A) Karaciğer B) Kilus borusu I ı I Peke sarnıcı I t II * III ♦ Kalbin sağ kulakçığı Kapı toplardamarı Alt ana toplardamar Sol köprücük altı toplardamarı Üst ana toplardamar C) İnce bağırsak Kapı toplardamarı Karaciğer üstü toplardamar D) Sol köprücük altı toplardamar Kilus borusu Alt ana toplardamar E) Üst ana toplardamarı Sağ köprücük altı toplardamarı Kilus borusu III, IV, V ve VI SORU 184 SORU 188 Aşağıda verilen tabloda insan vücudunda bulunan sindirim organ­ ,l. Salyangoz II. Balık X Y Z T K III. Planarya Kimyasal sindirim + + + - - IV. Sölentereler Viilus ve mikrovillus - + - - - V. Deniz kestanesi Mekanik sindirim + + + - - Yukarıda verilen canlılardan hangileri hücre dışı sindirim ya­ Peristaltik hareket - + - + + pabilir? Amilaz enzimi salgılanması larına ait bazı özellikler verilmiştir. A) I ve II B) I ve III D) I, II ve V C) I, II ve IV E) I, II, III, IV ve V Tabloda özellikleri belirtilen organlar hangi şıkta doğru olarak verilmiştir? X I. II. Mide yüzeyinin mukusla kaplı olması Bazı enzimlerin pasif olarak salgılanması ve aktifleşebilmek için başka maddelere gereksinim duyması III. Bakteriler için antiseptik görev yapan HCl’in salgılanması Y T Z K A) Ağız I.Bağırsak K.Bağırsak Y.Borusu Mide B) Mide K. Bağırsak Ağız Yutak I. Bağırsak C) Ağız I. Bağırsak Mide Y.Borusu K.Bağırsak D) Mide K.Bağırsak Ağız Y.Borusu I. Bağırsak E) Ağız I.Bağırsak Mide Pankreas K.Bağırsak ^IV. Midenin boş iken salgı yapmaması Yukarıda verilen olaylardan hangileri midenin zarar görmesini SORU 189 önlemek için gerçekleştirdiği adaptasyonlardandır? A) Yalnız I B) I ve IV D) I, III ve IV C) I, II ve IV E) I, II, III ve IV Aşağıdaki grafikte X, Y ve Z besinlerinin miktarının insan sindirim kanalındaki değişimi gösterilmiştir. SORU 186 Canlılarda gözlenen sindirim olayları ile ilgili, I. Bazı omurgasız hayvanlarda hem hücre içi hem de hücre dışı sindirim gözlenebilir. II. Otçulların ince bağırsak uzunluğu, oransal olarak etçillerin ince bağırsağından daha fazladır. Buna göre; III. Geviş getiren otçulların ince bağırsak uzunluğu, geviş getirmeyen otçullardan daha fazladır. B) Yalnız II D) I ve III X maddesi selülozdur. II. Z maddesi peptid bağı içerir. III. Safra tuzları Y maddesinin mekanik sindiriminde görev alır, açıklamalarından hangileri yanlıştır? A) Yalnız I I. C) Yalnız III E) I, II ve III ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III SORU 190 Aşağıdakilerden hangisi safranın görevlerinden değildir? Yapıtaşlarına ayrılan besinlerin ince bağırsaktaki epitel hücrelerine geçmesine emilme denir. A) Yağların mekanik sindirimini gerçekleştirir. Besinlerin emilmesi ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi B) Karaciğer hücrelerinde sentezlenen kolesterolün atılmasında yanlıştır? rol oynar. C) Yağda çözünen vitaminlerin (A, D, E, K) emilmesine yardımcı olur. D) Antiseptik görevi yapar. A) Yağda çözünen vitaminler yağların varlığında emilir. B) Aynı büyüklükte olan bazı yapıtaşları farklı hızlarda emilir. C) Emilme sırasında enerji harcanmaz. D) Sağlıklı bir insanda karbonhidratların tamamı, yağların % 95’i, proteinlerin % 90’ı ince bağırsak tarafından emilir. E) Pankreas ve bağırsak enzimlerinin çalışması için asidik ortam hazırlar. r . ________________________________________________ E) Emilen besinler daha büyük besin maddelerine dönüştürülerek depolanabilir. Otçul bir memelide gerçekleşen bazı sindirim reaksiyonları Aşağıda sağlıklı bir insanda karaciğere giren ve çıkan damarlar aşağıda verilmiştir. gösterilmiştir. I. Protein + (n-1) H20 -» (n) Aminoasit II. Glikojen + (n-1) H20 -» (n) Glikoz Aort III. Yağ + 3H20 -» 3 Yağ asidi + Gliserol IV. Nişasta + (n-1) H20 -» (n) Glikoz Yukarıda verilen sindirim reaksiyonlarından hangileri hem hücre içinde hem de hücre dışında gerçekleşir? A) I ve II B) I ve III D) I, II ve III C) II ve IV E) I, III ve IV Buna göre; SORU 192 I. - Yağ - Yağ asidi - Maltoz - Glikoz - Aminoasit - Su Tokluk durumunda II nolu damardaki glikoz miktarı, I nolu damardakinden daha fazladır. İçerisinde pankreas özsuyu ve aşağıdaki mad­ deler bulunan deney düzeneği hazırlanıyor ve bir süre bekletiliyor. II. Üre miktarı en fazla olan damar IV nolu damardır. III. III nolu kanal safra sıvısı içeren koledok kanalıdır, 38°C ifadelerinden hangileri yanlıştır? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III SORU 195 insanda ince bağırsakta bulunan yağ asidi ve gliserol mole­ Deney sonunda, külleri kalbe ulaşıncaya kadar aşağıdaki yapıların hangisin­ I. glikoz, den geçmez? II. su, A) Peke sarnıcı III. yağ asidi, B) Üst ana toplardamar IV. aminoasit C) Göğüs kanalı moleküllerinden hangilerinin miktarında artış gözlenir? A) Yalnız II B) Yalnız III D) II ve IV D) Villus lenf kılcalları C) I ve E) Alt ana toplardamar E) I, III ve IV SORU 196 Aşağıdakilerden hangisi kimyasal sindirime örnek olarak gös­ SORU 193 terilemez? I. Yağların sindirimi ile ilgili salgı üretmek II. Kan şekerini ayarlamak için hormon salgılamak A) Dipeptidin erepsin enzimi ve su yardımıyla aminoasitlere ayrış­ ması III. Sindirim enzimi üretmek B) Maltaz enzimi yardımıyla maltozdan glikoz moleküllerinin mey­ dana gelmesi IV. Protrombin ve fibrinojen üretmek Yukarıda verilenlerden hangileri karaciğer ve pankreas için şumu. ortaktır? A) Yalnız I C) İnce bağırsakta yağ moleküllerinden yağ asidi ve gliserol olu­ B) Yalnız IV D) I, III ve IV C) E) II ve I ve IV 9. A 10. D 11. C 12. B 13. C 14. C 15. E 16. E 17. 38. A 39. C 40. B 41. B 42. E 43. B 44. E 53. A 54. 70. D 71. D 72. E 73. E 74. E 78. E 79. D 80. B 81. 92. E 93. C 94. C 95. B 96. E 97. A 98. C 103. E 104. 119. C 120. D 121. C 122. B 123. E 124. B 125. D 126. A 127. 142. C 143. E 144. E 145. A 146. D 147. E 148. A 149. B 150. D) Saprofit bakterilerin proteinleri monomerlerine ayrıştırması E) Safra yardımıyla yağ damlacıklarının meydana gelmesi B 18. D 26. B 55. C 56. E 82. E 83. E 105. E 106. D 128. D 129. C 154. D 155. A 27. D 28. B 57. D 58. B 84. E 85. E 107. D 108. B 130. A 131. C 156. E 157. 29. A B 30. C 59. C 60. A 86. C 87. A 109. A 114. C 132. B 133. D 160. D 161. B 34. E 35. B 61. D 67. E 88. E 89. D 115. A 116. C 136. A 137. A 162. D 163. D 36. E 37. B 69. A A 68. C E 90. E 91. C E 117. A 118. C B 138. E 139. C C 164. A 165. A 166. D 167. B 168. D 169. D 170. E 171. D 172. B 173. A 174. B 175. C 176. A 177. B 178. B 179. A 180. E 181. E 182. C 183. B 184. E 185. C 186. C 187. E 188. C 189. A 190. C 191. B 192. B 193. A 194. B 195. E 196. E BQmxL@ş>Q d ir im s is t e m i Normal bir insanda, belirli bir miktar besinin sindirim 4. larda bulunan bazı organların işlevlerine benzer. resi, aşağıdakilerden hangisine bağlı değildir? Aşağıdakilerin hangisinde verilen organel ile organ ara­ A) Enzimlerin tepkimeye girdiği besin yüzeyinin büyüklüğü­ sında işlev yönünden bir benzerlik yoktur? ne 2. Bir hücrelilerde bulunabilen bazı organellerin işlevleri, insan­ olayları sırasında monomerlerine kadar parçalanma sü­ A) Sindirim kofulu - Mide B) Alınan besinin sıcaklığına B) Mitokondri - Karaciğer C) Sindirim enzimlerinin miktarına C) Boşaltım kofulu - Böbrekler D) Midedeki asit miktarına D) Kamçı - Bacaklar E) İnce bağırsakta emilme yüzeyinin büyüklüğüne E) Pelikula - Deri Aşağıdaki tabloda gösterilen her bir tüpe, satır başında veri­ len “besin maddesi” ile sütun başında verilen “canlılardan alı­ nan sindirimle ilgili madde” konmuştur. İnsanda, aşağıdaki olayların hangisi, kasların peristaltik a hareketiyle sağlanır? z A) Yüreğin kanı pompalaması < g B) Besinlerin ince bağırsakta ilerlemesi O C) Nefron kanallarında idrarın akması D) Akciğerdeki havanın dışarıya verilmesi E) Atardamarlarda kanın hareket etmesi Sindirim olayı bu tüplerin hangilerinde gerçekleşir? B) 1 ,5 , 7, 8 A) 1,2, 3, 9 D) 3, 5, 7, 9 C) 2, 4, 6 , 7 E) 3, 4, 6 , 8 6. 3. İnsanda, midenin HCI ve sindirim enzimlerinden zarar İnsanda, bağırsaklardaki sindirim sırasında gerçekleşen, görmesinin doğal olarak önlenmesi, I. Enzim salgılanması I. Gastrin hormonunun düzenleyici etkide bulunması II. Peristaltik hareketlerin oluşması II. Tripsinin oluşması III. Mukusun salgılanması III. Hormonların salgılanması olaylarından hangileri, doğrudan doğruya besinlerin IV. Pepsinin pepsinojen halinde salgılanması kimyasal sindirimini gerçekleştirir? olaylarından hangileriyle sağlanır? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III A) I ve II B) II ve III D) I, III ve IV C) I, II ve III E) II, III ve IV 343 7. 10. Bir tüpte suyla karıştırılan X yağının üzerine X yağının yıkı­ İnsan sindirim sisteminde, mını sağlayan enzim konulmuştur. - Protein -» Polipeptitler Bir süre sonra tüpte; - Polipeptit -» Peptitler I. - Peptit —> Aminoasitler Yağ asitleri III. Amino asitler şeklindeki yıkımların her birinin gerçekleşmesinde, aşa- III. Gliserol ğıdakilerden hangisinin bulunması gerekir? IV. Glikoz A) Tripsin B) HCI V. X yağının yıkımını sağlayan enzim D) Su C) Pepsin E) Erepsin bileşiklerinden hangileri bulunur? A) I, III ve IV B) I, III ve V D) II, III ve IV C) I, IV ve V E) II, IV ve V 11. Normal bir insanın karaciğerinde, aşağıdaki verilen mad­ delerden hangisi lopçuk çevresine doğru toplanarak akar? A) Heparin B) Glikojen C) Safra pigmentleri D) Üre E) Fibrinojen 8. Karaciğer hücrelerinin işlevleri sonucunda vücut dışına ■«! £ atılacak maddeler, bir karaciğer lopçuğundaki; I. Lopçuk merkez toplardamarı II. Lopçuk safra kanalı > III. Lopçuk kapı toplardamarı a yollarının hangileri ile karaciğerden uzaklaştırılır? -j < j U A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III C) I ve II E) II ve III 12 . Bir besin maddesinin ince bağırsağa ulaştığında kazan­ mış olduğu moleküler yapı ve ince bağırsak ortamında etkilendiği enzim aşağıdakilerden hangisinde verilmiş­ tir? Enzim Moleküler Yaoı A) Disakkarit Pityalin B) Amino asit Pepsin C) Yağda eriyen vitaminler Lipaz D) Peptit Erepsin E) Glikoz Maltaz İR§ııtâ! pınfoıaı öııuyu, oluşumundan sindirim olayı= na karışıncaya kadar; I. Vater kabarcığı II W irsu n g k a n a lı III. Langerhans adacakları Aşağıda verilen canlılardan hangisinin sindirim sistemi, embriyonik gelişim evresinde, işlev yapmaz? A) Yalnız I A) Kurbağa B) Yalnız II D) I ve II 344 13. olarak adlandırılan yapıların hangilerinden geçer? E) II ve III C) Yalnız III B) Yunus D) Leylek C) Kertenkele E) Köpek balığı 14. İnsanda midedeki sindirimde, I. Pepsin II. Gastrin 17. içinde protein, nişasta ve yağ bulunan bir karışım üç ayrı tüpe konmuştur. İnsanın sindirim sisteminin farklı böl­ gelerinden alınan, X, Y ve Z sindirim salgılarından X, I. tüpe; Y, II. tüpe; Z de III. tüpe ilave edilmiştir. III. Mukus Daha sonra, bu tüpler, sıcaklığı sidirim olayları için uygun IV. Pepsinojen olan su havuzuna yerleştirilmiştir. Bir süre sonra tüplerde V. gerçekleşen sindirim ile ilgili bulgular aşağıdaki tabloda veril­ HCI maddelerinin salgılanma ve dönüşme sırasının aşağıda- miştir. kilerden hangisindeki gibi olması, midenin kendini sin­ (+ işareti, sindirimin gerçekleştiğini, - dirmesini önler? gerçekleşmediğini göstermektedir.) A) I - IV - V - II - III B) II - 1- IV - III - V C) III - II - V - IV - I D) IV - III - V - I - II Tüplere ilave ^ ^ \ e d i le n sindirim _ . salgısı Besin Maddeleri E) V - II - 1- III - IV 15. I. Tüpe sindirim salgısı X işareti sindirimin II. Tüpe sindirim salgısı Y III. Tüpe sindirim salgısı Z Protein + - + Nişasta + + - Yağ + - - Aşağıdaki grafik, insanda uzun süreli açlıkta vücuttaki yağ, protein ve karbonhidrat miktarlarının değişimini göstermekte­ dir. Buna göre; X, Y ve Z salgılarının salgılandığı yapılar, aşa­ ğıda verilenlerden hangisinde doğru olarak eşleştirilmiş­ tir? Bağıl miktarı (Kilogram) X a! a £ * Y Z A) Pankreas Tükürük bezi Mide Mide Tükürük bezi B) Pankreas C) Tükürük bezi Pankreas Mide D) Mide Tükürük bezi Pankreas E) Mide Pankreas Tükürük bezi e 1 2 3 4 5 6 7 8 Zaman (Hafta) Bu grafikte, yağ, protein ve karbonhidrat miktarlarının is -l _ bd U değişimini gösteren eğrilerin numaraları aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? Yaa Protein Karbonhidrat 18. Bir araştırmacı, insanda, karaciğere giren ve çıkan damarlar­ daki kanda glikoz yoğunluğunu yemekten hemen önce ve bol A) III II I B) II III I C) II I III D) I III II Karaciğere giren 1 Karaciğerden çıkan E) I II III damardaki kanda r damardaki kanda karbonhidratlı yemekten bir süre sonra ölçmüş ve aşağıdaki bulguları saptamıştır. Yemekten hemen önce yapılan ölçüm glikoz yoğunluğu J \ [ glikoz yoğunluğu (Küçüktür) Yemekten bir süre sonra yapılan ölçüm Karaciğere giren Karaciğerden çıkan damardaki kanda damardaki kanda glikoz yoğunluğu 16. Amino asit gereksinimini, dış ortamdan protein olarak glikoz yoğunluğu (Büyüktür) sağlayan canlılarla ilgili olarak, aşağıdaki yargılardan hangisi her durumda yanlıştır? Bu bulgular, karaciğerin; A) Hücre dışı sindirimini gerçekleştirirler. I. Fazla glikozu depolama B) Azotlu yadımlama ürününü oluştururlar. II. Glikojenden glikoz oluşturma C) Sindirim atıklarını dış çevreye atabilirler. III. Gerektiğinde, kandaki glikoz miktarını yükseltme D) Azotu, dış ortamdan azotlu tuzlar olarak almak zorun­ dadırlar. E) Fotosentez yapabilirler. işlevlerinden hangilerine doğrudan kanıt sağlar? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız I E) I ve III 345 19. Vücutta, K vitamini eksikliğine, 22. I. Sindirim kanalında etkili emilimin olmaması II. Besin içeriğinde yeterli yağın bulunmaması Lopçuk çevresi '- U safra kanalı ( 2 ) Safra kanalcığı III. Bağırsaktaki yararlı mikroorganizmaları öldüren ilaçların ( 3) Karaciğer hücresi uzun süre kullanılması (T ) Merkez ^ toplardamarı durumlarından hangileri neden olabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) İv e III C) Yalnız III ( 5 ) Sinüsler E) I, II ve III Yukarıdaki şemada, insan karaciğerini oluşturan lopçuklardan 20. Azot atomları işaretlenmiş esansiyel (temel) amino asitlerle biri, numaralanmış bazı damarları, kanalları ve bir kısım hüc­ releriyle gösterilmiştir. Karaciğerin lopçuklarında gerçekleşen beslenen bir insanın karaciğer dokusu, belirli bir süre sonra olaylar arasında, incelenmiştir. I. üretilen safra sıvısının uzaklaştırılması, incelenen dokuda bulunan, II. depolanmış öncül A vitamininden oluşturulan A vitamininin I. II. kan dolaşımına gönderilmesi glikoz, olayları da vardır. protein, Lopçuklarda I. ve II. olaylarla ilgili madde akışının gerçek­ III. üre, leştiği yapılar ve bu yapıların madde akışına göre sıralanı­ IV. amonyak şı aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir? bileşiklerinden hangileri, işaretli azot taşım az? A) Yalnız I B) Yalnız II D) II ve III I. olav C) I ve III E) III ve IV « j D) 3 -» 2 - * 1 I ( i) —£ 5 C) 3 - * 5 -» 4 kanın zehirli maddelerden arındırılması, homeostasinin sağ­ narak gösterilmiştir. 3 B) 2 -» 4 | z kan getiren ve karaciğerden kan götüren damarlar numarala­ A) 1 ^ 2 2 2 1 . İnsanda, karaciğerin bazı besin maddelerinin depolanması, lanması gibi görevleri vardır. Aşağıdaki şemada, karaciğere II. olav E) 4 - * 3 — 1 S < M O Karaciğer Mide Incebağırsak Buna göre, karaciğere kan getiren ve karaciğerden kan götüren damarlar aşağıdakilerden hangisinde doğru ola­ 23. rak gruplanmıştır? Karaciğerden kan oötüren damarlar Karaciğere kan aetiren damarlar I. karaciğer, II. mide, III. pankreas, A) 1, 3 2,4 B) 1, 4 2, 3 organlarından hangilerinin salgıları (hormonlar hariç), C) 1, 2, 3 1 üretildikleri yerden başka bir yerde işlev görür? D) 2, 3, 4 1 A) Yalnız III 4 E) 346 İnsanda, IV. ince bağırsak B) I ve II D) II ve IV 1, 2, 3 C) I ve III E) III ve IV 1. E 2. A 3. A 4. B 5. B 6. D 7. B 8. C 9. D 10. D 11. C 13. B 14. C 15. B 16. D 17. A 18. E 19. E 20. A 21. D 22. D 23. C 12- D mm 1. Omurgalı hayvanların sindirim sistemleri ile ilgili, I. sindirim boşluğuna enzim salgılama, II. besinleri sindirim kanalı boyunca peristaltik hareket ile 4. Sağlıklı bir insanın onikiparmak bağırsağında, „ ilerletme, Pepsin Protein + Su --------------- » Pepton I. Amilaz II. Nişasta + Su --------------- » Maltoz + Dekstrin III. selülozun kimyasal sindirimini sağlayan enzim üretme, Erepsin III. Peptit + Su --------------- * Aminoasit IV. geviş getirmeyen otçulların ince bağırsağının geviş geti­ renlere göre kısa olması A) I ve II B) I ve IV D) I, II ve IV Lipaz IV. Yağ + Su gibi özelliklerden hangileri doğrudur? Yağ asidi + Gliserol tepkimelerinden hangileri gerçekleşir? C) III ve IV A) I ve II E) I, II, III ve IV B) II ve III D) I, III ve IV C) II ve IV E) II, III ve IV Aşağıdaki şekilde geviş getiren bir memeli hayvanın midesi ve mideye gelen besinlerin takip ettiği yol gösterilmiştir. 5. Sağlıklı bir insanda sindirim sistemi, I. j besinlerin çoğunun antijen özelliğini ortadan kaldırma, z II. mekanik sindirimin gerçekleşmesini sağlama, I III. besinlerin hidrolizi sırasında enerji elde etme, 5 IV. besin içindeki mikroorganizmaların çoğunu etkisiz hale ge­ z s < j M U tirme şeklindeki fonksiyonlardan hangilerini gerçekleştirir? A) I ve II B) II ve III D) I, II ve IV C) II ve IV E) I, II, III ve IV Buna göre midenin K, L, M ve N ile gösterilen hangi kısım­ larında bakterilerin ürettiği enzimlerle selüloz kısmen par­ çalanır? A) Yalnız K B) Yalnız L D) N ve L C) Yalnız N E) M ve N 6. Yandaki grafikte polimer yapı- X miktarı daki X maddesinin sindirim sisteminin değişik bölümlerin­ deki miktarı gösterilmiştir. Buna göre X maddesi ile il­ 3. İnce bağırsaktan emilen işaretli bir aminoasit molekülü gili olarak; I. kalbe gelinceye kadar, I. alt ana toplardamar, II. karaciğer, bağırsağı Tamamen sindirilmesi so­ nucu asit özellikte madde­ ler oluşur. III. kapı toplar damarı, II. IV. karaciğer üstü toplar damarı III. Sindirim ürünleri emilerek karaciğere taşınır, gibi yapılardan hangi sırada geçer? şeklindeki yorumlardan hangileri yapılabilir? A) IV-III-I-II B) lll-ll-IV -l D) IV-III-II-I E) lll-IV-l-ll C) ll-IV-l-lll Kimyasal sindiriminde pepsin enzimi rol oynar. A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III C) Yalnız I E) I, II ve III 347 9. 7. Aşağıda bulunan deney tüplerine eşit miktar nişasta ilave edil­ miş ve sıcaklığı sindirim için uygun olan su havuzuna yerleşti­ rilmiştir. u Safra Bir süre sonra numaralandırılmış tüplerdeki nişasta mikta­ rının zamana bağlı değişim grafiği aşağıdakilerden hangi­ si gibi olur? Karaciğere giren ve karaciğerden çıkan damarların X, Y, Z B) Nişasta miktarı A) Nişasta miktarı ile gösterildiği yukarıdaki şekilde, I. üre yoğunluğunun, II. yemekten hemen sonra glikoz miktarının, III. Os yoğunluğunun Zaman en fazla olduğu damarlar hangi seçenekte verilmiştir? C) Nişasta miktarı JL A) X Y z B) Y X z C) X Z Y D) Z X Y E) Y z X Zaman Nişasta miktarı II vn III -I ve I > Zaman Zaman E) Nişasta miktarı sc 3 £ I D Zaman -i 1 M 8. Aşağıda sağlıklı bir insanın karaciğeri ve onunla bağlantılı da­ marları şematik olarak belirtilmiştir. 1 0 . İnsanda sindirim sisteminin bir bölümü aşağıda gösterilmiştir. Alt ana -A o rt Onikiparmak bağırsağı Buna göre aşağıda verilen açıklamalardan hangisi yanlıştır? Numaralandırılmış kısımlarla ilgili; A) I numaralı damardaki oksijen yoğunluğu III numaralı da­ mardan fazladır. I. IV numaralı kanalın tıkanması bireyin kilo kaybetmesine yol açar. B) III numaralı damardaki üre miktarı II numaralı damardan fazladır. C) II numaralı damardaki NH 3 miktarı III numaralı damardan fazladır. D) Kısa bir süre önce yemek yemiş bir insanda I numaralı da­ mardaki glikoz oranı II numaralı damardan fazladır. E) IV numaralı kanalda yağların sindirimi ile ilgili salgı bulunur. II. I ve II numaralı kısımlar peptit bağlarını koparan enzim sal­ gılar. III. III numaralı kısım yağların mekanik sindirimi ile ilgili salgı üretir. şeklindeki açıklamalardan hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II D) II ve III 348 C) Yalnız III E) I, II ve III 11. İnsanda, r \ 15. Aşağıdaki grafikte polimer yapıdaki X, Y, Z maddelerinin bir gramının açığa çıkardığı enerji miktarları gösterilmiştir. I. glikozit bağlarının yıkılması, II. peptit bağlarının yıkılması, Enerji miktarı ili. ester bağlarının yıkılması olaylarından hangileri hem mide hem de ince bağırsakta gerçekleşir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I ve III X 12. İnce bağırsakta bulunan bir yağ asidi molekülü kalbin sağ kulakçığına ulaşıncaya kadar, I. Lll Y Z Besin maddeleri Buna göre X, Y, Z maddeleri ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? üst ana toplardamar, II. peke sarnıcı, A) X maddesinin kimyasal sindirimi ağızda başlar. III. sol köprücük altı toplardamarı B) X, Y, Z maddelerinin kimyasal sindirimini sağlayacak en­ zimler pankreas özsuyunda bulunur. gibi yapılardan hangi sırayla geçmesi beklenir? A) lll-ll-l B) ll-lll-l D) ll-l-lll C) Z maddesinin kimyasal sindirimi midede başlar. C) l-ll-lll D) Y maddesinin kimyasal sindirimini sağlayan enzim karaci­ E) lll-l-ll ğerde üretilir. E) X maddesinin kimyasal sindiriminde tükürük bezi, pankreas ve ince bağırsak enzimleri görev yapar. 13. Aşağıdaki deney düzeneklerinin hangisinde kimyasal sin­ dirim gerçekleşir? A) 16. B) Su Protein miktarı Nişasta miktarı C) M (\ - I i 0 - Protein - Pepsin - 35°C - pH=7 - Protein - Pepsinojen - 35°C - pH=2,5 D) E) 1 < -u miktarı • Zaman - Nişasta -A m ila z (bazik) - 35°C -p H = 8 Protein, karbonhidrat ve yağ bakımından zengin besinler­ le beslenmiş sağlıklı bir insanın midesinde yukarıdaki gra­ fiklerden hangilerindeki değişimin gerçekleşmesi beklen­ mez? 14. Protein- ■Polipeptit - • D ipeptit- • Aminoasit A) Yalnız I J'V B) Yalnız II C) Yalnız lll D) I ve E) I ve i NH„ co2 Sağlıklı bir insanda yukarıda gerçekleşen metabolizma I. suyun emilmesini sağlamak, II. epitel doku katlanmaları (villus) içermek, olayları ile ilgili; I. 17. İnce ve kalın bağırsak, III. besinlerin kimyasal sindirimi için enzim salgılamak, I nolu reaksiyon midede gerçekleşir. IV. peristaltik hareket gerçekleştirmek, II. II ve III nolu reaksiyonlarda görev yapan enzimler asidik or­ tamda maksimum faaliyet gösterir. V. sindirilmiş besinleri kana geçirmek III. IV nolu reaksiyon sırasında enerji açığa çıkar, şeklindeki fonksiyonlardan hangilerini ortak olarak ger­ şeklindeki açıklamalardan hangileri söylenemez? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I vş III E) II ve III C) Yalnız III çekleştirir? A) I ve IV B) II ve V D) I, lll ve IV C) I, II ve lll E) II, IV ve V 21. X ve Y kapları monomerleri geçirebilen seçici geçirgen bir zar­ 1 8 . Hormon Salgılandığı organ Etkilediği organ Kolesistokinin Onikiparmak bağırsağı Safra kesesi Sekretin Pankreas Pankreas Gastrin Mide Mide la ikiye ayrılıyor. Her biri uygun sıcaklık ve pH’ta bir süre bek­ letiliyor. Protein Pepsinojen Su Yukarıdaki tabloda sindirim sisteminde görev yapan hor­ monların hangi özelliği vanlıs verilmiştir? Fenol kırmızısı A) Gastrin hormonunun etkilediği organı I B) Kolesistokinin hormonunun salgılandığı organ II Seçici geçirgen (35°C) III (35°C) X kabı C) Sekretin hormonunun etkilediği organı I V * - Seçici geçirgen Y kabı Z3r D) Kolesistokinin hormonunun etkilediği organı Buna göre kaplarda gerçekleşen olaylar ile ilgili olarak E) Sekretin hormonunun salgılandığı organ aşağıdakilerden hangisi söylenemez? (Fenol kırmızısı asitlerle sarı renk oluşturur.) A) X kabında fenol kırmızısı sarıya döner. B) Y kabında pepsinojenin proteinle tepkimesi sonucu renk değişimi gözlenir. 19. Aşağıda insan vücudunda meydana gelen bazı olaylar şema- C) X kabında l’den tize edilmiştir. ll'y e monomer geçişi olur. ✓- D) Y kabında protein hidrolizi gerçekleşmez. Nişasta Sükroz - E) Y kabında IH’ten IV’e monomer geçişi gözlenmez. Glikoz ■C 0 2 + H20 + Enerji 2 < IV Glikojen Numaralandırılmış olaylarla ilgili olarak; I. I ve IV numaralı olaylar sindirim kanalında gerçekleşir. II. III nolu olayın gerçekleşmesi için sindirim enzimine gerek 22. Aşağıda sağlıklı bir insanın sindirim kanalı ile ilgili bazı özellik­ z ler verilmiştir. I Tabloya göre verilen özelliklerden hangisi yanlış olur? Q «i -J -I W U yoktur. Sindirim organı Salgıladığı enzim Reaksiyona giren madde Ürün A) ince bağırsak Laktaz Laktoz Glikoz ve Galaktoz B) Pankreas DNAaz DNA Desksiribonükleotit C) Mide Pepsin Protein Polipeptit D) Pankreas Erepsin Peptit Aminoasit E) Tükürük bezi Amilaz Nişasta Maltoz ve Dekstrin III. II nolu olay hem hücre içinde hem de hücre dışında gerçek­ leşir. şeklindeki açıklamalardan hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I, II ve III 23. Sağlıklı beslenen bir insanda karaciğerin safra üretimini durdurması sonucu aşağıdaki durumlardan hangisinin ol­ ması beklenmez? 20. Sağlıklı bir insanın karaciğer hücrelerinde, I. A) Kandaki A, D, E, K vitaminlerinin miktarının azalması karbonhidratları yağa, B) İnce bağırsaktan birim zamanda emilen yağ asiti ve gliserol II. laktik asiti glikojene, miktarının azalması III. amonyağı üreye C) Hemoglobinin parçalanma ürünü olan bilurubinin atılama- dönüştüren enzimlerden hangileri bulunur? A) Yalnız I ması B) Yalnız III D) II ve III C) I ve D) Zararlı bakterilerin artması E) Yağların kimyasal sindiriminin gerçekleşmemesi E) I, II ve III 1. A 2. E 3. B 4. C 5. D 6. E 7. C 8. D 9. C 10. E 11 B. 13. E 14. B 15. D 16. A 17. A 18. E 19. B 20. E 21. B 22. D 23. E 12. B KULAR, SINIR SİSTEMİ, ENDOKRİN SİSTEM, DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ, SİNDİRİM SİSTEMİ 1. 5. Aşağıdaki bitkisel dokulardan hangisi bölünme yetene­ ğini kaybetmiş canlı hücrelerden oluşur? A) Sürgen doku B) Parankima D) Sert doku Aşağıdaki canlıların hangisinde embriyo ve ergin evrede iskelet aynı dokudan oluşur? C) Kambiyum A)Timsah E) Odun borusu B) Kurbağa D) Köpek balığı 6. C) Kaz E) Balina Omurgalı hayvanlarda bulunan tüm canlı doku çeşitlerin­ de, 2. Bitkilerde bulunan stoma ve kovucuk yapılarının ortak I. metabolik enzim bulundurma, A) Açılıp kapanabilme II. rejenerasyon yeteneğine sahip olma, B) Fotosentez yapma III. ATP üretme C) Ölü hücrelerden oluşma özelliklerinden hangileri ortak olarak gözlenir? D) Gaz alışverişini sağlama A) Yalnız I özelliği aşağıdakilerden hangisidir? E) Epidermisten oluşma B) Yalnız II D) I ve lll 2< C) Yalnız lll E) II ve lll J 1 < j i J UJ U Bitkilere ait, I. palizat parankiması, II. ksilem hücreleri, Nöronlarda impuls iletilirken aşağıda verilenlerden han­ gisi gerçekleşmez? A) İyon değişimi B) Oksijen harcanması III. kök hücreleri C) Isının açığa çıkması gibi yapıların hangilerinde aminoasit sentezi yapılamaz? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II D) C 0 2 oluşması C) Yalnız lll E) impuls hızının giderek artması E) II ve lll 8. 4. I. Tat duyusunun alınmasında birincil duyu hücreleri görev yapar. II. Basit refleks yayında duyu nöronu zarar gördükten son­ ra eşik değerde uyarı verilirse, I. impuls oluşmaması, II. tepkinin meydana gelmesi, Duyu epiteli hücrelerinde yenilenme yeteneği fazladır. III. Kimyasal uyaranlarla uyarılabilirler. Yukarıdakilerden hangileri duyu epiteli ile ilgili olarak durumlarından hangileri gözlenir? söylenemez? A) Yalnız I D) I ve II III. impulsun omuriliğe taşınması B) Yalnız II C) Yalnız lll E) II ve lll A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve lll C) Yalnız lll E) II ve lll 351 13. 9. Fazla miktarda kalsiyumlu besinler alan bir kişide kanda­ ki kalsiyum miktarının dengelenmesi sürecinde, sarı benek I. kaslarda ağrılı kasılmaların olması, II. kandan kemiklere kalsiyum geçişinin hızlanması, III. kalsitonin hormonunun salgılanması, IV. parathormonun salgılanması durumlarından hangileri gözlenir? Bir kişide cisimlerden gelen ışınlar sarı noktanın önünde A) Yalnız I kesiştiğine göre bu kişi ile ilgili olarak; B) I ve III D) II ve IV I. Miyop göz kusuru vardır. II. İnce kenarlı mercekle düzeltilir. C) II ve III E) III ve IV III. Uzağı net göremez. 14. IV. Göz küresinin çapı normalden uzundur, ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I ve IV C) II ve III D) III ve IV 10 . Aşağıdaki grafikte sağlıklı bir insanın kanındaki glikoz mik­ tarında meydana gelen değişim gösterilmektedir. Glikoz x E) I, III ve IV Bitkilerde, belirli bir uyarana karşı yönelme (tropizma) olaylarında aşağıda verilen hormonlardan hangisi etki­ lidir? Buna göre; A) Giberellin B) Oksin D) Absisik asit C) Sitokinin E) Etilen II. Y, glukagon hormonudur ve kan şekerini artırır. 2 S III. Kan şekerinin düzenlenmesinde yalnızca karaciğer ve pankreas etkilidir. 3 ifadelerinden hangileri söylenemez? i Endokrin sistemde gözlenen geri besleme (feed back) vücut­ ta hormon dengesinin sağlanmasına yöneliktir. X hormonu, insülindir ve glikozun karaciğere geçişini hız­ landırır. 1 11. I. -j »j a u A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II Buna göre, I Hipofiz C) Yalnız III E) II ve III : Yumurtalık II yukarıda verilen geri besleme olayında I ve II ile gösteri­ len kısımlara aşağıda verilenlerden hangisi gelmelidir? A) Östrojen FSH B) FSH LH C) FSH Östrojen D) Progesteron FSH E) LTH Östrojen 15. Omurgalılardaki iç iskelet ve böceklerdeki dış iskeletle ilgili olarak, I. vücudun su kaybını önlemek, II. kan hücrelerini oluşturmak, III. canlı vücuduna desteklik sağlamak, IV. kaslara tutunma yüzeyi oluşturmak gibi verilenlerden hangileri ortaktır? A) Yalnız I D) II ve III 12 . B) Yalnız III C) I ve IV E) III ve IV insan vücudunda salgılanan aşağıdaki hormonlardan hangisi karşısında belirtilen hedef organı etkilemez? A) LH - Yumurtalık B) TSH - Tiroit bezi C) R F - Hipofiz 352 16. Hareketli eklemin yapısında aşağıda verilenlerden hangi­ si bulunmaz? A) Sinoviyal zar B) Miyofibril D) F S H -H ip o fiz C) Eklem sıvısı D) Eklem kıkırdağı E) ADH - Böbrek kanalları E) Eklem kapsülü 17. Bitkilerdeki açık iletim demetleriyle ilgili olarak; I. Çok yıllık çift çenekli bitkilerde bulunur. II. Kambiyum, yaş halkalarını oluşturur. 22. Aşağıdaki grafikte bir insanın midesinde meydana gelen kim­ yasal sindirim sonucunda bazı maddelerin miktarlarındaki de­ ğişimler gösterilmiştir. Madde III. İletim demetleri düzensiz sıralanır, ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 18. C) Yalnız i E) I, II ve lll Böceklerdeki açık dolaşım sistemi hangi yönüyle insan­ lardaki kapalı dolaşım sistemine benzerlik gösterir? Buna göre X, Y ve Z maddeleri aşağıdakilerden hangileri A) 0 2 ve C 0 2 nin taşınması olabilir? X B) Sindirilmiş besinlerin taşınması C) Molekül alışverişinin kılcal damarlarda olması D) Kanın akış hızının fazla olması E) Damar ucunun vücut boşluğuna açılması 19. A) Pepsin Lap enzimi Protein B) Lap enzimi HCI Protein C) Pepsin Pepton h 2o D) Pepsin Aminoasit HCI E) HCI Protein Pepton Igsanlarda aşağıda verilen özelliklerden hangisi kalbin çalışmasını hızlandırıcı etki yapm az? 3 3 J A) Adrenalin B) Tiroksin z I C) Kanın pH’sının düşmesi 20. 23. D) Vücut sıcaklığının artması g 5 E) Asetilkolin salgılanması i Mide özsuyu Nişasta 35 °C pH= 1,5 - 2 -l 3 — w u nol kırmızısı damlatıldığında hangilerinde renk değişimi lifli bağ doku, II. Maltaz Maltoz 35°C pH = 8,5 Yukarıdaki gibi hazırlanan deney tüplerinin içerisine fe­ Atardamar, toplardamar ve kılcal damarlarda, I. Pankreas özsuyu Yağ 35°C pH = 8,5 gözlenir? damar kasları, (Fenol kırmızısı asidik ortamda sarıya döner.) III. endotel, A) Yalnız I IV. tek yöne açılan kapakçıklar D) I ve II gibi yapılardan hangileri ortaktır? A) Yalnız I B) Yalnız lll D) II ve lll B) Yalnız II C) Yalnız lll E) II ve lll C) I ve IV E) I, II ve lll 24. Polimer moleküllerin monomerlerine ayrışmasına kimyasal sindirim denir. Buna göre; 2 1. Maltaz I. Protein + H20 — — Psin Glikoz + Glikoz Polipeptid Lipaz Yağ asidi + Gliserol Yukarıda verilen reaksiyonlardan hangileri ince bağır­ sakta gerçekleşir? A) I ve II B) II ve lll D) I, lll ve IV Nişasta + H20 Amilaz—> Maltoz + Dekstrin I. Yağ + Safra I. Laktoz + HgO — Laktaz „ Q|j|<oz + Galakoz IV. Yağ + H20 I. C) I, II ve lll E) II, lll ve IV Yağ damlacıkları ... - r . . . Enterokinaz _.. . III. Tripsinojen ---------------------- » Tripsin IV. Dipeptit + H20 —Erepsin > ^ mjnoasjt + Aminoasit verilen reaksiyonlardan hangileri kimyasal sindirime ör­ nek olarak gösterilebilir? A) I ve II B) I ve IV D) II, lll ve IV C) lll ve IV E) I, II, lll ve IV 353 25. 29. Aşağıda verilen deney tüplerinin hangisinde kimyasal B) A) Aşağıda verilenlerden hangisi safranın görevlerinden değildir? sindirim gerçekleşmez? A) Yağ asitlerinin ince bağırsaktan emilimine yardımcı ol­ C) mak B) Artık ürünlerin kokuşmasını önlemek C) Zararlı bakterilerin üremesini engellemek W D) Yağların fiziksel sindirimini sağlamak W Mide özsuyu Protein 36°C Tükürük Pişmiş nişasta 36°C Yağ Safra Lipaz 36°C D) E) Yağların kimyasal sindirimini sağlamak E) 30. Aşağıdakilerden hangisi karaciğer hücrelerinde üretil­ mez? A) Safra E) C vitamini D) Fibrinojen Laktaz Laktoz 36°C Tripsinojen Pepton 36°C C) Glikojen B) Üre W 31. Aşağıdaki grafikte sindirim organlarından geçen X ve Y besin­ lerinin miktarı gösterilmiştir. 26. I. Pankreas özsuyu II. Safra Miktar III. Tükürük IV. ince bağırsak sıvısı Yukarıda verilenlerin hangilerinde sindirim enzimleri bu­ lunur? A) I ve II S C) I, II ve I B) I 5 3 E) 1,1 I ve IV D) I, II ve IV Buna göre X ve Y besinleri aşağıdakilerden hangileri ola­ bilir? u u 27. Kompleks yapılı bir besinin sindirim hızı, I. sindirim ortamının sıcaklığına, II. sindirim ortamının pH değerine, III. besinlerin mekanik olarak parçalanma oranına, IV. besinlerin enerji kapasitelerine A) Yağ Vitamin B) Nişasta Selüloz C) Protein Mineral madde D) Vitamin Protein E) Mineral madde Selüloz verilenlerden hangilerine bağlı değildir? A) Yalnız IV B) I ve IV D) III ve IV C) II ve I E) I, III ve IV 32. Polipeptit + Su Dipeptit + Aminoasit Yukarıda verilen enzimatik tepkimenin gerçekleştiği sindi­ 28. Oğle yemeğinde bol yağlı yemek yemiş olan bir insanın rim bölümü (X) ve tepkimenin gerçekleşmesinde katalizör sindirim sisteminde, görevi yapan enzim (Y) aşağıdaki seçeneklerin hangisinde I. doğru olarak verilmiştir? pepsin, III. amilaz, A) Onikiparmak bağırsağı Erepsin IV. safra tuzları B) Mide Pepsin gibi verilenlerden hangilerinin etkinliği fazladır? C) İnce bağırsak Erepsin A) Yalnız II D) Onikiparmak bağırsağı Tripsin E) İnce bağırsak Tripsin B) 1ve II D) II ve IV 354 C) II ve III E) 1, II ve III 1. B 2. D 3. B 4. D 5. D 6. D 7. E 8. A 9. E 10. B 11. C 12. D 13. C 14. C 15. E 16. B 17. D 18. B 19. E 20. B 21. D 22. C 23. B 24. B 25. D 26. E 27 A 28. D 29. E 30 E 31. B 32. D
