elektrik ve manyetizma

ELEKTRİK VE MANYETİZMA
DAHA ÖNCE ÖĞRENDİKLERİMİZ
 Maddenin elektrik yapısı ve elektrik yükü
 Pozitif ve negatif yük, nötr ( proton, elektron,






nötron)
Elektriklenme
Yüklü cisimler
Sürtme-dokunma-etki ile elektriklenme
Elektroskop
Topraklama
İletken ve yalıtkan maddeler
DAHA ÖNCE ÖĞRENDİKLERİMİZ
 itme-çekme
 Elektrik akımı (Pil gibi bir elektrik enerjisi kaynağının
elektriksel bir kuvvet uygulaması ile enerji kazanan ve titreşim
hareketi yapan negatif yüklerin, bir iletken vasıtasıyla bu enerjiyi
yakınındaki diğer negatif yüklere aktararak ilerlemesine denir)
 Elektrik devresi
 Elektrik akımının yönü
 Devre elemanları (pil, ampul, anahtar …)
DAHA ÖNCE ÖĞRENDİKLERİMİZ
 direnç (Maddelerin elektrik enerjisinin
iletimine karşı koyması)
 Reosta (değişken direnç)
 Gerilim (Bir pilin iki kutbu arasında ya da bir
elektrik devresinin iki ucu arasında enerji
farkından dolayı gerilim oluşur. Gerilim bu
enerji farkının bir göstergesidir.
DAHA ÖNCE ÖĞRENDİKLERİMİZ
 Basit elektrik devreleri
 Ampermetre
 Voltmetre
 Seri bağlama
 Paralel bağlama
 Eşdeğer direnç
 Kısa devre
Ygs 2012 elektrik sorusu
Ygs 2012 soru
Günlük yaşamda elektrik
Elektrik akımı
 Birim zamanda iletkenden geçen yük
yük
 AKIM=
zaman
i
Amper= Coulomb/saniye
soru
 Bir ieltken telin kesitinden 2 dakikada 600
Coulomb yük geçiyorsa akım şiddeti kaç
Amper olur?
soru
 İçinde negatif ve pozitif
iyonların bulunduğu çözelti
dolu tüpün S kesit
alanından 1 saniyede + 8C
luk pozitif yük bir tarafa, 6C luk yük ters tarafa
doğru geçmektedir. Buna
göre akımın büyüklüğü ve
yönü için ne söylenebilir?
Potansiyel farkı
Gerilim
Voltaj
 Elektrik devresindeki elektronlara enerji
kazandıran elektriksel enerji kaynağıdır.
Potansiyel farkı, elektrik devresindeki iki
kutup arasındaki enerji farkının bir
göstergesidir.
 Volt
Akım ve potansiyel farkı
 Akım arttıkça lambanın parlaklığı artar.
Kademe düğmeleri
voltmetre
Potansiyel farkını ölçer
Devreye paralel bağlanır.
Akım şiddeti
 Bir iletken içinde elektronların sürekli olarak
akışı
Ampermetre
Akım şiddetini ölçer
Devreye seri bağlanır.
Devre elemanları
Ohm yasası
 Direnç =?
OHM YASASI
V
R
I
soru
 Yanda grafiği verilen K
ve L dirençlerinin
oranını hesaplayınız?
RK
?
RL
soru
 Direnci R olan bir iletken
telin uçlarına V potansiyel
farkı uygulanınca
üzerinden 2i akım geçiyor.
Buna göre telin uçları
arasında uygulanan
potansiyel farkı 3V
yapılırsa, telin direnci kaç
R olur?
Direnç-özdirenç
 İletkenlerin direnci
Uzunluk (metre)
l
R  
S
Kesit alanı (m2)
Özdirenç (Ω.m)
ÖZDİRENÇ
 İletkenin yapıldığı maddenin cinsine bağlı bir
katsayıdır.
REOSTA –DEĞİŞKEN DİRENÇ
 Reosta, direncin
değerinin değişmesini
sağlar. Sürgü I yönünde
hareket ederse direnç
azalır, II yönünde
hareket ettirilirse
direnç artar.
soru
soru
 Kesiti S uzunluğu 2 l
olan K teli ile kesiti 2S
uzunluğu l olan L teli
aynı maddeden
yapılmıştır. K nın
direnci Rk, L’nin direnci
RL olduğuna göre
 Rk/ RL = ?
soru
 Şekil I- de iletken telin uçlarına V gerilimi
uygulanınca telin üzerinden i1 akımı geçiyor.
Aynı tel şekil-II deki gibi ortasından katlanıp
uçlarına yine V potansiyel farkı uygulanınca i2
akımı geçiyor? i1 / i2 =?
Dirençlerin bağlanması
 Seri bağlama
 Paralel bağlama
SERİ BAĞLI DİRENÇLER
 Dirençler bağlanınca akım sadece bir yolda
ilerliyorsa, bu dirençlere seri bağlı dirençler
denir.
SERİ BAĞLAMA
 Seri direçlerde akımlar
eşittir.
 Seri dirençlerde
potansiyel farklarının
toplamı toplam
potansiyele eşittir.
 Reş = R1 + R2 + R3
PARALEL BAĞLI DİRENÇLER
 Dirençler akımın gidişine farklı yollar
oluşturuyorsa paralel bağlanmıştır.
 Paralel dirençlere gelen akımlarla bu
dirençlerden çıkan akımların toplamı birbirine
eşittir.
 Paralel dirençlerde toplam potansiyel farkı ve
her direncin potansiyel farkı birbirine eşittir.
1
1
1
 
 .....
Reş R1 R2
PARALEL BAĞLI DİRENÇLER
 Paralel bağlamada eşdeğer direnç, paralel bağlı
dirençlerin en küçüğünden de küçük bir değere
sahiptir.
 Paralel bağlı dirençlerde V=iR bağıntısında V ler
eşit olduğu için akımla direnç TERS
ORANTILIDIR. (Küçük dirençten büyük akım
geçer)
 Her birinin değeri R olan n tane özdeş direnç
paralel bağlanırsa, eşdeğer direnç
R/n bağıntısı ile bulunur.
SORU
 A ve B noktaları
arasındaki şekildeki
gibi bağlanmış
dirençlerin toplam
direncini hesaplayınız.
soru
V1
V2
 Şekildeki devre parçasında K-M noktaları
arasındaki potansiyel farkı V1 , L-N noktaları
arasındaki potansiyel farkı V 2 ise V1 / V2 oranı
kaçtır?
soru
 Özdeş dirençlerle oluşturulan şekildeki devre
parçasında, dirençlerin üzerinden i akımı
geçmektedir.
 Bu durumda KL noktaları arasındaki
potansiyel farkı 27 volt ise, KM noktaları
arasındaki potansiyel farkı kaç Volt tur?
soru
 Şekildeki K-L arasına bağlanmış
dirençlerin eşdeğerini (toplam direnci)
hesaplayınız.
soru
 Şekildeki K-L arasına bağlanmış özdeş dirençlerin
eşdeğerini (toplam direnci) hesaplayınız.
soru
 R2 direncinin üzerinden geçen akım 2 Amper ise
a) K-L uçları arasındaki potansiyel farkı
b) R3 direnci üzerinden geçen akım şiddeti
c) Ana koldaki akım şiddeti
değerlerini hesaplayınız
LAMBALARIN PARLAKLIĞI
 Lambaların parlaklığı, gücü ile orantılıdır.
2
V
Pi R
R
2
soru
Üreteçlerin bağlanması
MANYETİZMA VE ELEKTRİK
MANYETİK ALAN
MANYETİK ALAN
MANYETİK ALAN
 Üzerinden elektrik geçen bir telin yakınındaki
pusula hareket eder.
 Elektrik yükleri hareket ettikleri zaman
çevrelerinde manyetik alan oluştururlar.
 http://www.vitaminegitim.com/lise/akim-
tasiyan-sonsuz-uzunluktaki-telin-manyetikalani?i=TR230402CD
ELEKTROMANYETİK KUVVET
 Bir mıknatısın manyetik alanı içerisinde
bulunan iletken telden elektrik akımı
geçirildiğinde iletken tele etki eden kuvvete
ELEKTROMANYETİK KUVVET denir.
elektromanyetik kuvvet
nelere bağlıdır?
Manyetik alan içerisinde
üzerinden akım geçen bir
tele etkiyen kuvvet nelere
bağlıdır?
 TELDEN GEÇEN AKIM ŞİDDETİ
 MANYETİK ALAN ŞİDDETİ
 MANYETİK ALANIN İÇİNDE KALAN TELİN
BÜYÜKLÜĞÜ (UZNLUĞU)
ELEKTRİK MOTORU