Soru-Yan›t / Questions and Answers 82 Gebelikte Antibiyotikler / KolonizasyonKontaminasyon ve Klinik De¤erlendirmesi Antibiotics in Pregnancy / Colonization-Contamination and Clinical Evaluation Mustafa Hac›mustafao¤lu Uluda¤ Üniversitesi T›p Fakültesi Çocuk Sa¤l›¤› ve Hastal›klar› Anabilim Dal›, Çocuk Enfeksiyon Hastal›klar› Bilim Dal›, Bursa, Türkiye Soru: Zaman zaman özellikle küçük bebe¤i olan anneler gebelikte ald›klar› antibiyotiklerin bebeklerini etkileyip etkilemedi¤i konusunda soru soruyorlar. Bu konuda k›sa bilgi verebilir misiniz? Dr. Aysel Zengin, Bursa Yan›t: Dr. Mustafa Hac›mustafao¤lu Gebe plasentas›ndan, aminoglikozidler, ampisilin ve di¤er penisilinler, metisilin, nitrofurontoin, tetrasiklin, sulfonamidler nispeten fazla geçer. Bunlar aras›nda tetrasiklin kloramfenikol ve sulfonamidler fetus ve yenido¤an için risk oluflturabilir. Sefalosporinler ve eritromisin gebelikte genellikle güvenle kullan›labilir. Klindamisin,dikloksasilin, nafsilin, oksasilin genellikle fetus ve yenido¤an bebek için risk oluflturmazlar. Gebe tüberkülozunda, e¤er tedavi gerekiyorsa etambutol, rifampisin, INH (piridoksinle birlikte) verilebilir, gerekiyorsa pirazinamid eklenebilir, streptomisin rutinde verilmemelidir. Gebelikte kullan›lan ilaçlar fetal risk oluflturma durumuna göre gruplara ayr›lm›flt›r. Bunlar aras›nda kategori A; en güvenli, kategori X; mutlak kontrendike olarak kabul edilir (Tablo 2). Antibiyotikler genellikle kategori B-D aras›nda yer al›r ve tetrasiklin ve aminoglikozidler en riskli olanlar› oluflturur. Kaynaklar 1. 2. 3. 4. Briggs GG, Freeman RK, Yaffe SJ. Drugs in pregnancy and lactation. Fourth edition. Baltimore: Williams and Wilkins, 1994. Moellering RC. Principles of anti infective therapy. In: Mandell GL, Bennett JE, Dolin R, editors. Principles and practice of infectious diseases, Fourth edition, New York: Churchill Livingstone, 1995, pp. 205-6. Gilbert DN, Moellering RC, Sande MA. Guide to antimicrobial therapy. 28 th edition. Vienna: Sanford Guide; 1998. American Academy of Pediatrics. Pickering LK, Baker CJ, Long SS, McMillan JA, eds. 2006 Red Book: Report of the committee on Infectious Diseases. 27 th ed. Elk Grove Village, IL: American Academy of Pediatrics; 2006. Tablo 1. Gebelikte ilaç; fetal risk faktörleri Kategori A; ‹nsanlarda kontrollü çal›flmalarda 1. trimestrde fetal risk yok, geç trimestrde risk kan›t› yok. Kategori B; Hayvan çal›flmalar›nda risk yok ve insanlarda kontrollü çal›flma yok veya hayvan fetuslar›ndaki yan etkiler kontrollü çal›flmalarda insanlarda gösterilememifl. Kategori C; Hayvan fetusuna yan etkisi var ve insanlarda kontrollü çal›flma yok veya; insan ve hayvanlarda yeterli çal›flma yok. Kategori D; Human fetal risk pozitif kan›tlar› var, ciddi hastal›k varsa yarar/risk durumuna göre verilebilir. Kategori X; Fetal risk çal›flmalarda gösterilmifl veya kan›tlar› var, kesin kontrendike. Yaz›flma Adresi Correspondence Address Dr. Mustafa Hac›mustafao¤lu Uluda¤ Üniversitesi T›p Fakültesi Çocuk Sa¤l›¤› ve Hastal›klar› Anabilim Dal›, Çocuk Enfeksiyon Hastal›klar› Bilim Dal› 16059 Görükle, Bursa, Türkiye Tel.: +90 224 442 87 29 Faks: +90 224 442 87 49 E-posta: [email protected] Tablo 2. Gebelikte antibiyotik ve baz› ilaç fetal riskleri Kategori A; Kategori B; Asetaminofen, ibufen, amph.B, nistatin, ciclopiroks, karbenisilin, penisilinler, eritromisin, ETB, sefalosporinler, linkomisin, klinda, kloksasilin, amoks/amp., Amoks/klav, metronidazol, nitrofurantoin, nalidiklik asit, lindan, laktuloz Kategori C; Aspirin, asiklovir-amantadin gibi antiviraller, di¤er antifungaller, di¤er aminoglikozidler, mebendazol, anti malaryeller, mannitol, INH, PAS, PRZ, RMP, bizmut, kloramfenikol, siprofloksasin, klorokin, furosemid, mandelik asit, kaolin-pektin, difenhidramin, immünglobulinler, digoksin, KS Kategori D; Kortizon, streptomisin, tobramisin, kanamisin, tetrasiklinler, iyotlu preparatlar Kategori X; ‹yot gliserol, ribavirin, estradiol Mustafa Hac›mustafao¤lu Soru-Yan›t Çocuk Enf Derg 2007; 1: 82-3 J Pediatr Inf 2007; 1: 82-3 Soru: Kontaminasyon ve kolonizasyon klinik anlam› ve de¤erlendirmesini pratikte nas›l yapmal›y›z? Dr. Mehmet A¤›n, Bursa Yan›t: Dr. Mustafa Hac›mustafao¤lu Kontaminasyon normalde steril olmas› beklenen bir vücut örne¤inden (kan, BOS, periton s›v›s›, plevra s›v›s› gibi) bakteri üremesidir. Ancak kontaminasyon oluflturan bu bakteri enfeksiyona neden olmaz. Bakterinin izolasyonu genellikle kültür örne¤i al›nmas› s›ras›nda steril tekni¤e uyulmamas›ndan kaynaklan›r. Hastada aktif enfeksiyon bulgular› yoktur veya hastada mevcut olan enfeksiyon bulgular› üretilen kontaminan bakteri ile iliflkili de¤ildir. Ancak üreyen etkenin kontaminasyon mu , gerçek bakteriyel enfeksiyon oldu¤u karar›n›n verilmesi bazen zor olabilir. Özellikle yeni do¤an, immün yetmezlikli veya nötropenik olgularda, enfeksiyonu düflündürecek klinik bulgular olsa bile nonspesifik olabilir. Bu durumda baz› ek laboratuar tetkikleri (hemogram, CRP, periferik yayma vs.) veya üreyen bakterinin tipi kontaminasyon/gerçek enfeksiyon ayr›m›n› de¤erlendirmede yol gösterebilir. Genellikle; grup A streptokok, grup B streptokok, Streptococcus pneumoniae, gram negatif bakteriler, funguslar, Staphylococcus aureus, Neisseria meningitidis üremesi durumunda, bu üreme genellikle gerçek enfeksiyon etkeni olarak kabul edilir. Koagülaz negatif stafilokok, corynebacterium türleri, bacillus türleri her zaman olmamakla birlikte bazen gerçek enfeksiyon etkeni olabilir. Bu gibi durumlarda hastan›n klink ve laboratuar bulgular› dikkatlice de¤erlendirilir. Bu olgulardan yeni antibiyotik vermeden tekrar ve steril tekni¤e özen göstererek çift kol kan kültürü almak yarar sa¤lar. Baz› durumlarda özellikle hasta riskli bir hasta ise, ve e¤er klinik ve bakteriyel bulgular bu tip ajanlara ba¤l› bir enfeksiyonunu desteklerse tedaviye bafllan›r. Ancak tedavi öncesi al›nan tercihen çift kol kontrol kültür sonuçlar›na ve bafllang›ç tedavi yan›tlar›na göre tedavinin devam›na veya kesilmesine karar verilir. Kolonizasyon, normalde steril olmas› beklenmeyen vücut bölgelerinde (deri yüzeyi, nazofarenks, trakeostomi tüpler, yaralar›n kenar› veya yara kabuklar›n›n üzeri gibi) bakteri veya fungus üremesidir. Bu yüzeyler d›fl ortam mikroorganizmalar› ile yak›n iliflkilidir ve üreyen etken invaziv enfeksiyon etkeni olmayabilir. S›kl›kla da de¤ildir. De¤iflik örneklerde üreyen kolonize olmufl mikroorganizmalar risk faktörleri ve hastane floras›na göre de¤iflebilir. Kolonize olmufl mikroorganizmalar aktif enfeksiyon etkeni de¤ildir. Ancak baz› durumlarda özellikle kolonize olan bölgenin bü- 83 tünlü¤ünün bozulmas› durumunda potansiyel bir aktif enfeksiyon ajan aday› olabilirler. Steril olmayan bir bölgeden pozitif kültür gelmesi durumunda (kontaminasyon) bunun gerçek enfeksiyon etkeni olup olmayaca¤› dikkatlice araflt›r›lmal›d›r. Endotrakeal tüp üremelerinde söz konusu hastada, özellikle solunum cihaz›na ba¤l› hastalarda ventilatör iliflkili pnömoni bulgular› titizlikle araflt›r›lmal›d›r. Ventilatör iliflkili pnömoni tan›s›nda klinik CDC kriterleri dikkate al›n›r. Hastan›n vital bulgular›nda bozulma, oksijenlenmede bozulma, akci¤er grafisinde yeni bir infiltrat geliflmesi veya eski infiltratlar›n a¤›rlaflmas›, hastada yeni geliflen öksürük, h›r›lt›, balgam ç›karma, trakeal purulan sekresyon, küçük bebeklerde takipne gibi klinik bulgular›n yan› s›ra aktif sistemik enfeksiyonu destekleyen atefl, lökositoz, CRP yüksekli¤i, trakeal aspirat gram boyamas›nda düflük epitel hücresi, fazla lökosit/ polimorf nüveli lökosit, lökositlerin içinde bakteri görülmesi ventilatör iliflkili pnömoniyi destekleyen bulgulard›r. Trakeal aspiratta x100 büyütmede (küçük kuru büyütme); <10 epitel hücresi, >25 lökosit/ polimorf nüveli lökosit varl›¤› üst solunum yollar›yla bulaflmam›fl yani gerçek alt solunum yolu kaynakl› örne¤i destekler, ve bu örnekte bakteri varl›¤› tan›da daha de¤erlidir. Böyle bir örnekte her immersiyon alan›nda (x1000) >10 gram pozitif bakteri varl›¤› gram pozitif (örne¤in pnömokokal) bakteriyel pnömoniyi destekler. Ayr›ca gram boyamada >%2 fagositik hücrede hücre içi bakteri gözlenmesi bakteriyel pnömoniyi destekleyen bir bulgu olarak dikkate al›nabilir. Bu gibi durumlarda özellikle yüksek say›da koloni oluflturan üreme durumunda bu üreme gerçek enfeksiyon etkeni olarak dikkate al›nabilir. Kaynaklar 1. 2. 3. 4. 5. 6. Janner D. A clinical guide to pediatric infectious diseases. Phildelphia, LWW, 2005: pp. 1-14. Feigin RD, Cherry JD, Demler GJ, Kaplan SL (eds.). Textbook of Pediatric Infectious Diseases. Philadelphia, Saunders, 2004. American Academy of Pediatrics. Pickering LK, Baker CJ, Long SS, McMillan JA, eds. Red Book: 2006 Report of the Committee on Infectious Diseases. 27th ed. Elk Grove Village, IL: American Academy of Pediatrics; 2006: Long SS, Pickering LK, Prober CG. Pediatric Infectious Diseases. Philadelphia, Churchil Livingstone, 1997. Akal›n H. Hastane kökenli pnömoni. Yo¤un bak›m enfeksiyonlar› kitab›nda Köksal ‹, Çakar n, Arman d (editörler), Ankara, bilimsel T›p Yay›nevi, 2005, s. 233-55. Donowitz GR, Mandell GL. Acute pneumonia. In Mandell GL, Bennett JE, Dolin R (eds). Principles and Practice of Infectious Diseases. 6th ed. Philadelphia, Elsevier Churchill Livingstone, 2005. pp. 81945.