Koyun Beslemede Dikkat Edilmesi Gereken Kritik

Ruminant
Koyun Beslemede
Dikkat Edilmesi Gereken Kritik Noktalar
KONU
Koyunların beslenmesi
İLGİ
Koyun beslemesinde dikkat edilmesi gereken kritik
noktalar
TERCÜME VE DERLEME
Ruminant Teknik Ürün Müdürü Kazım Bilgeçli
KAYNAKÇA
Sheep nutrition and feeding
• Kott (1998); Kellems and Church (1998); Jurgens
(2002).
Sheep feeding
• http://www.smallholderfeed.co.uk/Healthcare-andManagement/Sheep-Feeding-Guide-Original.aspx
Lamb nutrition and feeding
• Dan Morrical, Iowa State University
• http://www.ans.iastate.edu/faculty/morrical/acc/sh
eep/lambfeeding.pdf
YAYININ KAPSAMI
 Derlemedir
 Tercümedir
 Kişisel veya kurumsal değerlendirmedir
 Ürün tanıtımıdır
ÖZET
SONUÇ
Koyunculukta aşım öncesi yapılan ek yemleme, dişilerde
yumurtlama sayısını arttırırken erkeklerde aşım
performansına olumlu yönde etki eder. Gebelik ve doğum
sonrası değişen besin madde gereksinimlerinin hayvanlara
uygun yem ham maddeleri ile yeterli miktarda sağlanması
gerekir. Mera besisinde meranın durumuna göre hayvanlara
ek yemleme yapılmalıdır. Kuzular işletmenin durumuna göre
farklı yöntemler ile beslenebilirler. Kuzuların beslenmesinde
süt veya kaliteli süt ikame yemleri kullanılmalıdır.
Koyun yetiştiriciliğinde bakım ve besleme hayvanın içinde
bulunduğu dönemler dikkate alınarak yapılmalıdır. Kârlı bir
üretim için, koç katım öncesinden başlayarak doğuma kadar
olan bu süreçlerde hayvanın besin madde ihtiyaçlarının en
doğru şekilde karşılanması ekonomik bir yetiştiricilik için
gereklidir.
Koç Katım Öncesi Besleme
Neden Önemlidir?
• Koç katımı döneminde besleme
• Gebelik döneminde besleme
• Sağım döneminde besleme
Koç katımı döneminde besleme
«Koç katımı öncesinde
yapılan ek yemlemede
amaç, koyunlardan
maksimum döl verimi
almaktır. Bu yöntemle döl
tutma oranı % 15-20 artar»
Dişi koyun
Koç katımı döneminde beslemenin amacı,
hayvanın verimini ve ikiz doğum oranını
arttırmaktır. Ülkemizde çayır ve mera
alanlarının yeterli olmaması nedeni ile
koç katımından önce koyunun
kondisyonuna göre ek yemleme yapılır.
Koç katımı öncesi yapılan ek yemleme
süresinin uzaması, yumurtlama oranını da
önemli ölçüde arttırmaktadır. Ek
yemlemenin 1 hafta yapıldığı durumlarda
yumurtlama sayısı 1,61 iken bu sürenin 12
haftaya uzatılması ile bu sayı 2,00’ye
yükselmektedir. Aşımdan 6 hafta önce
hayvan başı 1 kg kuru ot + 100-200 g
konsantre yem verilmeli; konsantre yem
miktarı aşım haftasında 350-400g’a
çıkarılmalıdır.
Damızlık koç
Koçlar, aşım dönemi kısa sürdüğü için,
yüksek değerli yemlerle beslenmelidir.
Damızlık koçlara tüm yıl boyunca kaliteli
bir mera yeterli olabilir; ancak koç
katımından 2 ay önce ek yemleme
yapılması gerekmektedir. Damızlık
koçların aşım isteğinin ve sperm
aktivitelerinin arttırılması için dengeli
beslenmesi gerekir. Fazla besleyip
yağlandırmamak veya az besleyip zayıf
düşürmemek gerekir. Bu amaçla, koçlara
1-2 kg fabrika yemi, kaliteli kaba yem
verilmeli ve hareket ettirilmelidir.
Ruminant
Gebe Koyunların
Beslenmesi
Gebelik döneminde besleme
«Gebe koyunlarda aşırı
kondisyon ve yağlanmadan
kaçınılmalıdır. Bu
dönemde, kaliteli kuru ot
ile birlikte konsantre yem
verilmelidir»
Koyunlardan daha fazla kuzu alabilmemiz
için; koyun başına düşen döllü yumurta
sayısını arttırmamız, döl yatağında gelişip
büyümesine katkıda bulunmamız ve hem
döllenmeden önce hem de hamilelik
sırasında koyuna iyi bakmamız
gerekmektedir.
Gebe koyunların beslenmesi, enerji ve
besin madde ihtiyaçlarına göre iki
dönemde ele alınır: Gebeliğin ilk 15
haftası (3.5 aylık dönem) ve gebeliğin son
4- 6 haftası (4-5 aylık dönem). Gebeliğin
ilk 15 haftasında yavru gelişimi %30
dolayındadır ve bu dönemde koyunlar
sadece mera ve kuru ot ile beslenir.
Donmamış ve küflenmemiş olması koşulu
ile mısır silajları hayvan başına günde 2-3
kg verilebilir. Gebeliğin son 4-5 aylık
döneminde, gerek hızlı gelişen yavrunun
ihtiyacını karşılamak için gerekse dişi
koyunun iyi bir sağım performansı
göstermesi ve süt veriminin arttırılması
için yem miktarı arttırılmalıdır. Özellikle
gebeliğin son 4 haftasında yavru gelişimi
çok hızlanır ve besin madde gereksinimi
artar.
Doğumdan 6 hafta önce 1 kg kuru ot ve
200 g konsantre yem verilmeli; konsantre
yem miktarı doğuma 2 hafta kala 500 g’a
kadar çıkarılmalıdır. Koyunlar merada
besleniyorsa, meraya ek olarak hayvan
başına günlük 1-1.5 kg kuru ot ve 250300 g konsantre yem verilmelidir. Hacimli
yemlerin yerine, öğün sayısının arttırılıp
hayvanların yem ve besin maddesi alımı
yükseltilmeye çalışılmalıdır. Bu sırada
hayvanlardaki kondisyon durumlarının
arttırılması (yavrulama döneminde
yaklaşık 3.5 kg olmalıdır) sağlanmaya
çalışılırken, hayvanların aşırı
yağlanmamasına da dikkat edilmelidir.
Ruminant
Koyunların Laktasyon Döneminde
Beslenmesi
«Koyun sütünün yağ içeriği
%4-7 arasında değişir.
Ayrıca sütün şeker (laktoz)
içeriği de yüksektir. Bu
durum enerji ve protein
ihtiyacını arttırır. Bu
dönemde kaliteli kuru ot ile
birlikte konsantre yem
mutlaka verilmelidir»
Sağım döneminde besleme
Doğumdan yaklaşık 5 -7 gün sonra tam
yemlemeye geçilmeli; ilk 1-3 gün kaba ve
sürgüt etkisi olan yemler verilmelidir. Bu
iş için buğday kepeği ve yulaf oldukça
uygundur. Koyunlarda sağım dönemi 4
aydır.
Aylar itibariyle süt artışları:
• 1. ay
% 40
• 2. ay
% 30
• 3. ay
% 20
• 4. ay
% 10
İlk dönemde artan besin madde ihtiyacını
karşılayamayan koyunlarda canlı ağırlık
kaybı ve süt veriminde düşmeler görülür.
Bu durumu önlemek için koyunlar
doğumda iyi bir kondisyonda olmalı ve
doğumdan sonraki ilk 1-2 aylık sürede çok
iyi beslenmelidir.
Sağmal dönemdeki koyunların günlük
yem tüketimleri
Doğumdan
sonraki
hafta (ay)
Kaba yem
Konsantre
yem
Tek kuzulu
koyun
1 - 1,5 kg
750 g - 1 kg
Çift kuzulu
koyun
1.5 - 2 kg
1 - 1,5 kg
1.-8.hafta
9.-16. hafta
Tek kuzulu
koyun
1 - 1,5 kg
250 g - 500 g
Çift kuzulu
koyun
1 - 1,5 kg
500 g - 750 g
Ruminant
Koyunlarda
Yaz Beslemesi
Koyunlarda yaz bakımı ve beslemesi
«Rumen
mikroorganizmalarının
adaptasyonunun
sağlanması için, her türlü
yem değişimi kademeli
olarak yapılmalıdır.
İlkbaharda kuru yemden
yaş yeme geçerken,
sonbaharda yaş yemden
kuru yeme geçerken
geçişler yavaş yavaş
yapılmalı, yemin biri
azaltılırken diğeri
arttırılmak suretiyle en az 1
haftalık sürede geçiş
yapılmalıdır»
Koyunlar ağıldaki kış beslemesinden
meradaki yaz beslemesine geçerken, ani
yem değişikliği yapılmamalıdır. İlkbaharda
kuru yemden yaş yeme geçerken,
sonbaharda yaş yemden kuru yeme
geçerken geçişler yavaş yavaş yapılmalı;
yemin biri azaltılırken diğeri arttırılmak
suretiyle geçiş en az 1 haftalık sürede
yapılmalıdır.
İlkbaharda hayvanları sabah erken kırağılı
saatlerde ve günlerde meraya
çıkarmamalı, kırağının kalkması
beklenmelidir. Kırağılı günlerde
hayvanlara bir miktar kuru ot verildikten
sonra meraya çıkarmak daha iyi olur.
Koyunlar günde 2-5 litre su tüketirler.
Sulama yalaklarda yapılıyorsa yalaklar sık
sık temizlenerek yosun tutması
önlenmelidir. Durağan sular ve bataklık
yerler paraziter hastalıkların bulaşmasına
neden oldukları için bu tür yerlerde
hayvanları sulamaktan kaçınmak gerekir.
Koyunların tuz ihtiyaçları, kaya tuzları
veya yalama taşları konularak
karşılanmalıdır.
Ruminant
Kuzu Büyütme
Yöntemleri
«Sağlıklı bir kuzu elde
etmek için en önemli kural
yavrunun ağız sütü
içmesinden geçer.
Bu nedenle, bir kuzunun
doğumdan sonra ilk 1-4
saat içinde ağız sütünden
her 1 kg canlı ağırlık için 50
ml alması gerekmektedir»
Kuzuların bakım ve beslenmesi
Sağlıklı bir kuzu elde etmek için en önemli
kural yavrunun ağız sütü içmesinden
geçer. Kuzunun ilk aylardaki yaşamında,
hastalıklara karşı direncini sağlayan
bağışıklık maddelerinin miktarı doğumdan
sonraki ilk 15 dakika ile 4 saat arasında
verilecek olan ağız sütünde en yüksek
orandadır. Ağız sütünde bulunan bağışıklık
maddeleri zaman içinde azalır. Bu
nedenle, bir kuzunun doğumdan sonra ilk
1-4 saat içinde ağız sütünden her 1 kg
canlı ağırlık için 50 ml alması
gerekmektedir.
Koyunların sağılmadığı ülkelerde ya da
yerlerde kuzular 3-3,5 ay süre ile
analarını emerler ve 30-35 kg canlı
ağırlığa gelince sütten kesilirler.
Koyunların sağıldığı işletmelerde ise bu
süre 1,5- 2 ay sürer.
Kuzu büyütme yöntemleri
• Doğal büyütme
• Erken sütten kesme
• Yapay büyütme
• Kuzu üretimine yönelik çalışan
işletmelerde, yılda birden fazla kuzu
almak.
• Kuzuları erken sütten kesmek ve süt
üretimine kısa sürede geçmek.
Doğal büyütme
Doğal büyütmede kuzular sütten kesime
kadar analarını emmeleri yanında kaliteli
kaba yem ve fabrika yemi ile beslenerek
büyütüldükleri bir yöntemdir. Doğal
büyütmede kuzular, sütten kesilinceye
kadar analarıyla birlikte ağıl veya merada
bulundurulur.
Erken sütten kesme
Erken sütten kesme, kuzular için normal
sayılan süt emme süresinden önce sütten
kesilmesi ya da analarının yanından
ayrılması işlemidir. Erken sütten kesmede
kuzulara 28-42 günden fazla süt verilmez.
Bu yönteme 2 amaç için başvurulur:
Erken sütten kesmede kuzuların en az 1213 kg canlı ağırlığa ulaşmış olmaları ve
günlük fabrika yemi tüketiminin 300 g
olması gerekir. Sütten kesilen kuzuların,
iyi kalitede kuru çayır otu ve kuzu
büyütme yemi ile beslenmeleri gerekir.
Ruminant
Koyunların Beslenmesinde
Temel İlkeler
«Koyun sütünün
pazarlandığı ticari
işletmelerde, kuzuları, ağız
sütünü aldıktan sonra
kaliteli mama ile besleme
ekonomik ve sağlıklı bir
büyütme yöntemdir»
Yapay büyütme
Yapay büyütme kısaca, kuzuların ağız
sütünü emdikten sonra, analarının
yanından ayrılarak büyütülmesi olarak
tanımlanabilir. Bu amaçla kuzular
• Yapay süt
• İnek veya keçi sütü
• İnek + keçi + koyun sütlerinin karışımı
• Süt ikame yemleri (kuzu mamaları) ile
beslenir.
Kuzuları süt ile besleme programı
Yaş (hafta)
Günlük öğün adedi
Verilen süt (ml)
Kuru ot ve konsantre yem
1
6-8
250-275
Serbest
1-2
4-6
300-500
Serbest
2-3
4
750-1000
Serbest
3-4
3
1000-1250
Serbest
4-6
3
1250-1500
Serbest
7-8
3
1500
Serbest
9-10
3
1500
Serbest
Ruminant
Ürün Portföyümüzde Bulunan Ürünler ve
Koyunlardaki Kullanım Oranları
• Diamond V XP
(İnaktif maya metaboliti)
• Levucell SC 10 ME Titan
(Canlı maya)
Kuzu: 7 g/gün/hayvan
Koyun ve kuzu: 0,3 g/gün/hayvan
Ergin hayvanlar: 15 g/gün/hayvan
• Premiks
• Rumalato
(Malik asit tuzu)
1-2 kg/ ton yem
• Toksin bağlayıcı
Koyun ve kuzu: 1-2 kg/ton yem
0,5-2,0 kg/ ton yem
Ruminant