rönesans - ALFA REHBERLİK

RÖNESANS
İtalyanca "(Yeniden Doğuş) anlamına gelmektedir. Avrupa tarihinde İtalya'nın
Floransa kentinde doğan 14 yy sonu ile 15 ve 16 yy'la kadar devam eden ve en belirgin
özelliği Eski Yunan (Antikite) ve Roma kültürünün canlandırılması olan o dönem
insanının yaşamının her yönünü kültürünü, siyasetini ve sanatlarını, günlük yaşamını
etkilemiş olan bir değişiklik ve yenilenme dönemidir.
Tarihçiler ve sanatçılar Eski Yunan ile Roma uygarlıkları ile Rönesans
arasındaki döneme Ortaçağ derler. Ortaçağ bu iki altın dönem arasındaki karanlık
dönemdir. Rönesans'ın Eski Yunan ve Roma'ya uyarlanması, insanı temel alması,
iyiye, güzele, doğruya ve akla nasıl ulaşabileceğini gösteren Hümanist (insalcıl) dünya
görüşünün Ortaçağ sonunda öne çıkması ile başlar. Rönesans'ın ortaya çıkmasından
önce Avrupa siyasi, ticari ve dini değişikliklerle ilerleyen bir dönem başlamıştı.
Rönesans'ta ateşli bir felsefe ve edebiyat dönemi izlemiştir. Bu dönemde "Hümanitas'ı
yani bilgi ve bilgeliğin birleşimi olan insanın özünü içerdiğini düşünülen Eski Yunan
ve Roma metinleri araştırıldı. Eski yazmalarını bulmak ve kopya edilirken zamanla
bozulan metinleri bütünlemek işini yüklenen kişilere Hümanist adı verilir.
HÜMANİZM:
XVI yy. Avrupa'sında gelişen Rönesans'la özdeşleşen felsefe ve kültür
akımıdır. Latince ve Yunanca eski yapıtları inceleyerek Ortaçağın skolastik felsefesine
karşı çıkan ve Eskiçağ klasiklerini Avrupa kültürünün temeli sayan İtalyan
hümanistlerinin (Petrorca, Guicciardini, Machiavelli) ortaya koyduğu hümanizm çok
geçmeden Avrupa'nın her yerine yayıldı. Zaman içinde ilk anlamını değiştiren terim,
insanın temel niteliklerinin geliştirilmesini amaç alan bütün zihin ve felsefe
eğilimlerini belirtmek için kullanılmaya başlandı. Başka bir açıklanışı ise insanın
isterse her şeyi yapabilecek doğanın en mükemmel varlığı olduğunu savunuyor (insan
sevgisidir). Yeryüzünde bir çok akıl almaz şeyler vardır. Bu şeylerin en büyüğü
insandır" demiştir. Bu bakış bize Eski Yunan ve Roma ile Rönesans'ın ortak noktasını
verir. Rönesans insana gelince evrensel insan, ideal insan diye açıklanan sınırsız,
gelişebilecek yetenek ve zekaya sahip olan insan anlaşılır. Rönesans insanı evrenin
merkezine yerleşmiş ve hümanizm görüşünü benimsemiştir. Bu yüzden Rönesans
döneminde öne çıkmış bir çok insanla karşılaşırız. Bu kişiler her türlü bilgiyi
edinmenin, toplumsal kişilerde ve sanat dallarında becerisini ilerletmenin yollarını
araştırmıştır. Rönesans'ın önde gelen kişileri sanatçıları: Leonardo da Vinci,
Michelango, Boticelli, Raffello, Giotto'dur.
Rönesans'ı Hazırlayan nedenler
- Avrupa'da savaşların ve vebanın bitmesi ile nüfus artışı.
- Terk edilmiş yerlere yeniden oturulması ve toprağın işlemesi
- Kilise ve skolastik düşüncenin zayıflaması
- Hümanizm Eski Yunan ve Roma ile ortak noktalarının bulunması
- Avrupa'da meydana gelen temel, sosyal, siyasi ve ekonomik değişimler
- İstanbul'un fethi ile buradan kaçan bilim adamlarının İtalya'da ünlenmesi
- Avrupa'daki manastırdaki kitapların dökümünün yapılması
- Eski el yazmaların ve Latince eserlerin gün ışığına çıkması
- Haçlı seferlerinde görülen öğrenilen bilgiler
- Matbaanın, pusulanın, barutun ve haritacılığın gelişmesi
- İslam Ülkelerindeki bilim ve sanatın ilerlemesi
- Tercüme eserler ve kitap basımının yaygınlaşması.
- Klasiklerin okunması
- Okul eğitimi ve aileye önem verilmesi
- Bilim adamları ve sanatçılara iyi şartlar sağlanması
- İpek yolu ve baharat yolunun kapanması ile yeni arayışların başlaması
- Macera ve serüven meraklısı insanların çoğalması
- Kral ve ailelerin saraylarına çağrılan sanatçı ve bilim adamları arasında görüş
alış verişi olması
- Bilimde sebep sonuç araştırılması yapılması.
- Çok yönlü sanatçıların yetişmesi
- Bireysel özgürlüğün öne çıkması
- Krallar yerine modern devletlerin kurulması
- İtalyanların farklı olan ülküsü.
Rönesans'ı etkileyen ve hazırlayan unsurlar olmuştur.
RÖNESANS NEREDE, NE ZAMAN DOĞDU
Rönesans 14 yy sonunda İtalya'nın Floransa kentinde doğdu. İtalya'da
doğmasının sebebi Ortaçağda İtalya'nın Akdeniz ticaretine hakim olmasından Orta
Avrupa gibi karanlık bir çağ yaşanmıştır. Eski Yunan ve Roma kültürünün
mirasçısıdır, diğer bir neden de İtalyan milletinin farklı olma, büyüme gibi
sebeplerindendir. Rönesans'ın Gotik üslubuna tepki olduğu söylense de bu kesin
değildir; çünkü Rönesans'ın doğduğu İtalya'da Gotik üslubu görülmemiştir.
İtalya'da 13. Ve 14. yy'da Toksana bölgesi çok gelişmiş bir yerdi ve burada
Floransa Sienna iki önemli sanat merkezi olmuştur. İtalya 16. yy 'da Rönesans
gelişimini tamamlamıştır. Rönesans Avrupa'nın her yerine aynı anda yaşanmamıştır.
Hatta hiç yaşanmadığı yerler de vardır. Rönesans'ın yaşandığının kanıtı ise şunlardır.
- İki boyutlu figürlere derinlik kattılar.
- Mekanı daha gerçekçi kıldılar
- Perspektifi kullandılar.
- Sanatçının ve sanat kimliğini kazanması
- Eski Yunan ve Roma medeniyetlerine özgü bazı değerlere önem verilmesi ve
o dönem sanatı öğelerinin kullanılması.
Floransa 15. yy başında sanat tarihinin gelmiş geçmiş en büyük çalkantısını
yaşadı. Birkaç yıl içinde resim, mimari, heykel, edebiyat, bilim, felsefe, matematikte
yepyeni biçimler ve düşünceler ortaya çıkmıştır. Toksanlı sanatçılar bilgisizlik çağı
gibi görülen Orta Çağdan, antik çağ üzerine Rönesans adı verilen bir dönemi
başlattılar. Ama Rönesans antik çağın devamıdır diyemeyiz. Çünkü antik çağda resim
yoktu ve basit tapınak çizgileriyle kilise inşa edilemez, bu yüzden Rönesans Eski
Yunan ve Roma'ya tam bir dönüş değil, ancak sanatçılara esin kaynağı olmuştur.
Sanatçılar dünyayı daha dikkatli bir gözle izlemeye başladılar. Çizgi perspektifi, ışık
incelemeleri sayesinde mekan ve hacimleri en iyi değerlendirerek daha gerçek gibi
görünen imajlar yaratmanın yolunu aradılar. Eserlerinde gerçek oran bilimsel
perspektif, ışık ve renk ilişkisi, din dışı konular, doğa ve insan resmi, mükemmeli
arama, sanatı bilgi üzerine kurma çabalarını görürüz.
Dönemin başka bir özelliği de sanatçıların çalışmaları ile aydınların
düşünceleri arasında işbirliği bulunmasıdır.
Konu: Rönesans nedir? Nerede? Ne zaman? Nasıl? Ne şartta doğmuştur?
T.C.
SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ
GÜZEL SANATLAR FAKÜLTESİ
GELENEKSEL TÜRK EL SANATLARI
KONU: RÖNESANS
I. Sınıf
II.Öğrt
Öğretim Gör. : Abdulbaki YEŞİL
Hazırlayan: HATİCE FÜRÜZAN YILMAZ
9821903001
Isparta-1999
KAYNAKÇA
1- THEMA Larousse, TEMATİK ANSİKLOPEDİ, Milliyet yayınları 1993 5.
Cilt, S 234-235.248-249
2- THEMA Larousse, TEMATİK ANSİKLOPEDİ, Milliyet yayınları 1993 1.
Cilt, S 97... 103, 106-107, 128-129, 142... 147
3- TURANİ, Adnan, Dünya Sanat Tarihi, Remzi Kitabevi 6. Basım İstanbul
Şubat 1997, S 343-344
4-
SÖZEN, Metin/ TANYELİ Uğur, Sanat Kavram Ve Terimleri Sözlüğü
Remzi Kitabevi, İstanbul 1992, S 204
5- ŞAHİN, Tahir Erdoğan, Sanat Tarihi Ders Kitabı, Serhat Yayınları, İstanbul
1995, S 110-111
6- TEMEL BRITANNICA, Ana Yayıncılık A.Ş. / Hürriyet Yayınları, İstanbul
Mayıs 1993, 14. Cilt, S 285...290
7- GELİŞİM ALFABETİK GENÇLİK ANSİKLOPEDİSİ, Gelişim Yayınları
İstanbul 1980, 8. Cilt, S 2128...2132
8- ANA BRİTANNİCA, Ana Yayıncılık A.Ş./ Hürriyet Yayınları, İstanbul
1993, 26. Cilt, S371...373
9-
GELİŞİM HACHETTE, Gelişim Yayınlırı, İstanbul 1983, 9.Cilt,
S3469...3652
10- GÜVEMLİ, Zahir, Sanat Tarihi, Varlık Yayınları, İstanbul Mart 1960,
S66-67
11- KINAY, Cahit, Sanat Tarihi, S16-17