uluslararası makro iktisat politikaları
advertisement
ULUSLARARASI MAKRO İKTİSAT POLİTİKALARI AÇIK EKONOMİ MAKRO İKTİSAT POLİTİKALARI DENİNCE AKLA HANGİ KONULAR GELİR? 1)Açık Ekonomi Basit Keynesyen Model 2)IS-LM-BP/EB Modeli veya Mundell-Fleming Modeli 3)Açık Ekonomi AD-AS Modeli Uluslararası Makro İktisat Politikalarının Genel Hatları ve KPSS Soru Oranları 1)Açık Basit Keynesyen Model: Hepimizin bildiği Basit Keynesyen Model 1 ve 2 ‘ye uluslararası mal hareketleri(ihracat ve ithalat) dahil edilerek, fiyat düzeyinin ve faiz haddinin sabit olduğu açık bir ekonomide hasıla düzeyinin, toplam planlanan harcama tarafından nasıl belirlendiği incelenecektir. Not:Bir hatırlatma yapmak amacıyla Basit Keynesyen Model-3 genel hatlarıyla anlatılacaktır ancak bu modelde fiyat düzeyinin ve faiz haddinin sabit olması nedeniyle gerçek hayatta uygulanamıyor olması KPSS soru oranı çok düşürmektedir. Uluslararası Makro İktisat Politikalarının Genel Hatları ve KPSS Soru Oranları 2)IS-LM-BP/FE Modeli veya Mundell-Fleming Modeli:Basit Keynesyen Model-3’e uluslararası mali sermaye hareketlerinin eklenmesiyle, fiyat düzeyinin sabit olduğu açık bir ekonomide hasıla düzeyinin ve faiz haddinin nasıl belirlendiği anlatılacaktır. Yıllara Göre Çıkmış Sınav Soruları Analizi 2001 _ 2002 2003 1 1 2004 _ 2005 2006 1 3 Uluslararası Makro İktisat Politikalarının Genel Hatları ve KPSS Soru Oranları 3)Açık Ekonomi AD-AS Modeli:Son olarak IS-LM-BP/FE Modelinin fiyat düzeyinin sabit olduğu varsayımı terk edilecek ve fiyat düzeyinin değiştiği açık bir ekonomide hasıla düzeyinin ve fiyat düzeyinin-enflasyon haddinin nasıl belirlendiği ve dolayısıyla da söz konusu değişkenleri etkilemek için nasıl bir iktisat politikası izlemek gerektiği anlatılacaktır. Yıllara Göre Çıkmış Sınav Soruları Analizi 2001 1 2002 2003 1 4 2004 2 2005 2006 3 3 AÇIK EKONOMİ BASİT KEYNESYEN MODEL MODELİN VARSAYIMLARI Modelde makro ekonomik sistemin bütün oyuncuları, yani tüketiciler, firmalar, devlet ve dış alem yer almaktadır.Bu bakımdan dışa açık dört oyunculu bir model söz konusudur. Yatırım harcamaları(I), Kamu harcamaları(G), Transfer ödemeleri(TR) ve İhracat(E) modelin dışsal değişkenleridir.Bu nedenle; I=IO G=GO TR=TRO E=EO olarak gösterilir. Milli gelir(Y), Tüketim Harcamaları(C), Tasarruflar(S), İthalat(M) ve Toplam Talep(AD3) modelin içsel değişkenleridir. MODELİN VARSAYIMLARI Modelde tam istihdam milli gelir seviyesine ulaşıncaya kadar reel değerler, tam istihdam milli gelir seviyesine ulaştıktan sonra nominal değerler kullanılmaktadır. Hatırlayacağınız gibi Keynesyen Makro İktisat Teorisi’nde eksik istihdam seviyesinde(reel alanda) fiyatlar katı olduğu yani değişmediği için ekonomi tam istihdam milli gelir seviyesine ulaşıncaya kadar, toplam talepte meydana gelen artışlar sadece üretim miktarını arttırır; fakat fiyatlar genel seviyesini değiştirmez.Tam istihdam seviyesine ulaştıktan sonra üretim miktarı katı olduğu yani değişmediği için toplam talepte meydana gelen artışlar üretim miktarını arttırmaz fiyatlar genel seviyesini arttırır. MODELİN VARSAYIMLARI Model sadece mal piyasasını kapsar, para piyasasını kapsamaz yani tek piyasalı model söz konusudur. Basit Keynesyen Model’in açık bir ekonomideki işleyişi ve sonuçları incelenirken, sabit kur sisteminin geçerliği olduğu ve yurt içi fiyat düzeyi(P) gibi yurt dışı fiyat düzeyinin de sabit olduğu(P*=P1*) kabul edilecektir. MODELİN ÖZDEŞLİKLERİ ve FONKSİYONLARI Milli Gelir Özdeşliği Y=C+IO+GO+(EO-M) Basit Keynesyen Model-3’ün milli gelir özdeşliği fonksiyonunda Model-2’den farklı olarak ihracat ile ithalat arasındaki fark yer almaktadır. EO>M ise dış ticaret dengesi fazla verir ve milli gelirin değeri artar. EO<M ise dış ticaret dengesi açık verir ve milli gelirin değeri düşer. MODELİN ÖZDEŞLİKLERİ ve FONKSİYONLARI Tüketim Fonksiyonu C=(CO+cTRO)+c(1-t)Y c:Marjinal Tüketim Eğilimi CO,TRO>O 0<c,t<1 t:Vergi Oranı Burada: (CO+cTRO) =Otonom Tüketim Harcamalarını c(1-t)Y =Uyarılmış Tüketim Harcamalarını c(1-t) =Milli gelirdeki bir birimlik artışın ne kadarının tüketim harcamalarına gideceğini gösteren oranı ve tüketim fonksiyonunun eğimini vermektedir. MODELİN ÖZDEŞLİKLERİ ve FONKSİYONLARI Tasarruf Fonksiyonu S=-(CO+cTRO)+s(1-t)Y s:Marjinal Tasarruf Eğilimi Burada: -(CO+cTRO)=Otonom tüketim harcamalarına giden tasarrufları s(1-t)Y =Uyarılmış Tasarruf s(1-t) =Milli gelirdeki bir birimlik artışın ne kadarının tasarrufa gideceğini gösteren oranı ve tasarruf fonksiyonunun eğimini vermektedir. MODELİN ÖZDEŞLİKLERİ ve FONKSİYONLARI İthalat Fonksiyonu Modelimizde ihracat dışsal değişken, ithalat ise içsel değişken olarak ele alınmıştır. İhracatın dışsal değişken olarak ele alınmasının nedeni ihraç edeceğimiz mal miktarının bizim değil yabancıların milli gelirine bağlı olmasıdır. İthalatın içsel bir değişkendir çünkü ne kadar mal ithal edeceğimiz kendi milli gelirimize bağlıdır.Her içsel değişkenin bir fonksiyonu olduğundan ithalat fonksiyonu da şöyledir: MODELİN ÖZDEŞLİKLERİ ve FONKSİYONLARI M=MO+mY Burada: M =Toplam İthalat MO=Milli gelirimize bağlı olmayan, milli gelirimiz yeterli olmasa da yapmak zorunda olduğumuz ithalatı göstermektedir(otonom ithalat). m =Milli gelirimizdeki bir birimlik artışın ne kadarını ithal mallarının satın alınmasına ayıracağımızı gösteren bir orandır(marjinal ithal eğilimi). m.Y=Milli gelirimize bağlı olarak yaptığımız ithalattır(uyarılmış ithalat). MODELİN ÖZDEŞLİKLERİ ve FONKSİYONLARI İthalat Fonksiyonu Doğrusu M Pozitif eğimli bir doğrudur çünkü milli gelir ile İthalat arasında pozitif yönlü bir ilişki vardır. M=MO+mY MO Y MODELİN ÖZDEŞLİKLERİ ve FONKSİYONLARI Toplam Talep Fonksiyonu(AD3) AD3=AAAO+[c(1-t)-m]Y Burada: AAAO =Milli gelirden bağımsız otonom toplam talebi gösterir. AAAO=CO+cTRO+IO+GO+EO-MO CO =Borç alınarak yapılan tüketim harcamaları IO =Alt yapı yatırım harcamalarından oluşan otonom yatırım harcamaları kısmı GO =Otonom kamu harcamaları cTRO=Otonom transfer ödemelerinin tüketim harcamalarına giden [c(1-t)-m]Y =Milli gelire bağlı uyarılmış toplam talebi gösterir. MODELİN ÖZDEŞLİKLERİ ve FONKSİYONLARI Toplam Talep Fonksiyonu(AD3) Doğrusu AD AD3=AAAO+[c(1-t)-m]Y (CO+cTRO+IO+GO+EO-MO) Y NOT:Basit Keynesyen Model 1-2’deki toplam talep doğruları ile Model3’deki toplam talep doğrusu arasındaki farkları bilin!!! Basit Keynesyen Model-3’de Milli Gelirin Denge Seviyesi AAAO Y= [1-c(1-t)+m] Basit Keynesyen Model-3’ün Matematiksel genel denge denklemi. Basit Keynesyen Model-3’de Milli Gelirin Denge Seviyesi Basit Keynesyen Model-3’de milli gelirin genel dengesi için başlıca iki şart bulunmaktadır: Birinci şart toplam arzın(Y), toplam talebe(AD3) eşit olmasıdır.Eğer birinci şart sağlanırsa (T-TRO)=GO, ve M=EO ise IO=S eşitliği sağlanmış olacaktır. İkinci şart Y=AD3 eşitliği sağlandığında, Y ve AD3’ü meydana getiren bileşenlerinde birbirine eşit ve stok değişmelerinin sıfır olmasıdır. Birinci ve ikinci şartlar sağlanınca milli gelir denge seviyesine ulaşılır. Basit Keynesyen Model-3’de Milli Gelirin Denge Seviyesi AD Y AD3=AAAO+[c(1-t)-m]Y A AAAO 450 Y1 Y Toplam talep doğrusunun toplam arz doğrusunu kestiği A noktasına karşılık gelen Y1 seviyesi milli gelirin denge seviyesidir.Bu denge kararlı olup kolayca değişmez. Çarpan Mekanizması AAAO Y= [1-c(1-t)+m] Basit Keynesyen Model-3’de çarpan mekanizması başlıca iki yenilik taşımaktadır: Otonom toplam talep kalemlerinin sayısı artmıştır.(E0 ve -M0) Marjinal ithal eğiliminin modele dahil edilmesiyle çarpan katsayısının değeri değişmiştir. NOT:Otonom ithalat artışı milli geliri azaltacağı için otonom ithalatın işareti eksidir Çarpan Mekanizması Model 1’den 3’e doğru gidildiğinde çarpan katsayısının değerinin azaldığı görülmektedir çünkü bir ülkede üretilen mallara yapılan harcamalar ne kadar fazla ise çarpan mekanizmasının değeri o kadar büyük olur.Ülke içinde üretilen mallara yönelen harcamaları azaltan vergi ve ithalat gibi faktörler çarpan katsayısının değerini düşürür.Bu nedenle vergi ve ithalat ülke içinde üretilen mallara yönelik harcamaları azaltan bir sızıntıdır.Model-3’de hem ithalat hem de vergi olduğundan yurtiçi mallara yönelik harcamalar azalır bu nedenle de çarpan katsayısı diğerlerine göre küçüktür. Marjinal İthal Eğilimi ve Toplam Talep Doğrusu AD3=AAAO+[c(1-t)-m)Y Basit Keynesyen Model-3’ün toplam talep fonksiyonu Bu doğrunun eğimi [c(1-t)-m] ifadesi ile gösterilir. Marjinal ithal eğilimini gösteren m toplam talep doğrusunun eğimini belirleyen ifadenin içinde eksi değerli olarak yer alır. Marjinal ithal eğiliminin değeri ile toplam talep fonksiyonu doğrusunun eğimi arasında ter yönlü bir ilişki vardır. Marjinal ithal eğilimi arttığında toplam talep doğrusunun eğimi azalır. Marjinal ithal eğilimi azaldığında toplam talep doğrusunun eğimi artar. Marjinal İthal Eğilimi ve Toplam Talep Doğrusu AD AD3 AD3’ AAA0 450 Y Y2 Y1 Marjinal ithal eğilimi artınca ithalat,yani yabancı ülkelerde üretilen mallara olan toplam talep artmış dolayısıyla ülke içinde üretilen mallara yönelen toplam talep azalmıştır. Marjinal İthal Eğilimi ve Toplam Talep Doğrusu AD AD3’ AD3 AAA0 450 Y Y1 Y2 Marjinal ithal eğilimi azalınca İthalat yani yabancı ülkelerde üretilen mallara olan toplam talep azalmış dolayısıyla ülke içinde üretilen mallara yönelen toplam talep artmıştır.
