ANKARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ TIBBİ ONKOLOJİ BİLİM

ANKARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
TIBBİ ONKOLOJİ BİLİM DALI
‘TÜMÖR BİYOLOJİSİ PROGRAMI’
Kanser 2030 yılında tüm dünyada ölümlerin en başta gelen nedeni olarak önemli bir
sağlık sorunu olacaktır. Tanı ve tedavi için yapılan harcamalar ülke ekonomilerini
ciddi oranda etkilemektedir. Özellikle biyoteknolojiye dayalı yeni tedavi ajanlarının
piyasaya girmesi ile birlikte bu ilaçların maliyeti ülkemizin de içinde bulunduğu
gelişmekte olan ülkeler için önemli bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır.
Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu’nun 27. Toplantısında (2014/104 sayılı kararlar)
‘Sağlık ve Biyoteknoloji Alanında Araştırma Altyapılarının Kurulması, Geliştirilmesi
ve Desteklenmesi’ kararlaştırılmış ve bu alanda öncelikli desteklenme kararı alınan 7
alan belirlenmiştir. Bu alanlardan 3 tanesi özellikle kansere bağlı ölümleri azaltmada
ve ülke ekonomisine katkı sağlamayı hedeflemektedir. Birincisi ‘biyoteknolojik ilaç
geliştirme’ ikincisi ‘Kök hücre’ ve üçüncüsü ise ‘Kanser’ alanıdır. Biyoteknolojik ilaç
geliştirme alanında ‘Ülkemizde en yaygın hastalık türlerine ve/veya küresel pazara
yönelik yeni biyoteknolojik ilaç moleküllerin keşfedilmesi’, Kök hücre alanında
‘Kanser, kardiyovasküler hastalıklar, otoimmün hastalıkların tedavisine yönelik kök
hücre bazlı tedavi yöntemlerinin geliştirilmesi’ ve kanser alanında ise ‘Kanser önleme
veya tedavisine yönelik aşı geliştirilmesi’ öncelikli hedefler olarak belirlenmiştir.
Yine aynı toplantıda araştırma merkezleri, ihtisaslaşmış mükemmeliyet merkezlerinin
kurulması ve desteklenmesi prensip olarak benimsenmiştir.
Kansere karşı tedavi ajanları geliştirme konusunda ülkemizde sınırlı sayıda araştırma
yürütülmektedir. Kanser konusunda ciddi proje destekleri olmasına karşın kanserde
özellikle tedavi ajanı geliştirme konusunda çalışabilecek nitelikli eleman sıkıntısı
ülkemizdeki en önemli problemlerden birisidir. Bu ihtiyacı giderebilmek amacıyla
2013-2014 Bahar döneminde Tıbbi Onkoloji Bilim Dalı olarak Ankara Üniversitesi
Sağlık Bilimleri Enstitüsü bünyesinde multidisipliner ‘Tümör Biyolojisi Programı’nı
başlattık. Yüksek lisans eğitimi ile başlayan bu programımız 2016-2017 bahar
döneminde de doktora programımızın açılması ile daha da güçlenmiştir.
Yüksek lisans programımız için lisans eğitimini tamamlamış ve ileride kanser
konusunda araştırmacı olmak isteyen öğrencilerin karsinogenez mekanizmaları, temel
immünoloji, tümör biyolojisi ve immünolojisi konularında yeterli bilgi düzeyine
ulaşmalarını ve deneysel beceri kazanmalarını sağlamak amaçlanmıştır. Bu
programdan mezun olan öğrencilerin kanser konusunda akademik çalışmalarda ve
araştırma projelerinde görev alabilecek ve katkı sağlayabilecek düzeyde temel
bilgilerle donanması ve temel laboratuvar tekniklerini uygulayabilmeleri
hedeflenmektedir. Doktora programımızda ise ek olarak kanser konusunda akademik
çalışmalarda ve araştırma projelerinde araştırmacı olarak görev alabilecek, bağımsız
olarak temel kanser araştırma projeleri planlayabilecek ve proje yürütebilecek
düzeyde bilgi ve becerilerle donanması hedeflenmektedir.
Programlarımızda 12 farklı disiplinden öğretim üyeleri aktif olarak ders vermektedir.
Öğrencilerimizin eğitimlerine yönelik laboratuvar çalışmalarını öncelikli olarak
yaklaşık 300 m2’lik alana sahip Tıbbi Onkoloji Araştırma laboratuvarında ve ayrıca
eğitim programımıza aktif olarak destek veren başta biyoteknoloji enstitümüz olmak
üzere diğer disiplinlere ait laboratuvarlarda gerçekleştirmektedirler.
Yüksek lisans programımıza 5 tanesi özel öğrenci olmak üzere toplam 12 öğrenci
kabul edilmiştir. Dört öğrencimiz tez çalışmalarını tamamlayarak mezun olmuşlardır.
Doktora programımız 2016-2017 Bahar döneminde eğitime başlamıştır. Halen 4
öğrencimiz bu programa aktif olarak devam etmektedir. Her iki programımızdaki
öğrenciler laboratuvarımızda yürüyen TÜBİTAK projelerinde de aktif olarak
çalışmaktadırlar. 2014-2017 döneminde laboratuvarımızda 3 adet 1001 TÜBİTAK
projesi, 1 adet 1003 projesi ve 6 adet de BAP projesi olmak üzere 10 adet proje
başlatılmıştır. Bunlardan 3 tanesi sonuçlandırılmış olup 7 tanesi halen devam
etmektedir.
Ülkemizin 2023 hedefleri doğrultusunda Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu’nun
kararları ile uyumlu olarak Tümör biyolojisi programımızda yukarıdaki projelerimizle
sağlanan desteklerle aşağıdaki ana başlıkları verilen konulardaki araştırmalar
tamamlanmış ya da halen devam etmektedir:
1. Mezenkimal kök hücre aracılı kanser gen tedavisi ajanı geliştirilmesi.
Araştırma tamamlanmış ve ilk sonuçları yayınlamış olup konu ile ilgili
patentleme süreci devam etmektedir.
2. Kanser tedavisinde kullanılmak üzere viral tabanlı genetik aşı geliştirilmesi.
Araştırma tamamlandı. Patentleme aşamaları tamamlanmak üzere. Yayına
hazırlanıyor.
3. Tümör mikroçevresinde anjiyogenez ve immune system ilişkisinin
aydınlatılması ve kanser tedavisinde kullanılan kemoterapi ilaçlarının bu
Alana yönlendirilmesi. Araştırma tamamlandı. Yayınlar hazırlanıyor.
4. Kanserde antianjiyogenik tedaviler için biyomarker bulunması. Araştırma
tamamlandı. Yayınlar hazırlanıyor.
5. Kanser tedavisinde kullanılmak üzere immün denetim noktaları hedefli aşı
geliştirilmesi. Proje halen devam etmektedir.
6. Kanserde immün denetim noktası hedefli tedavilerde tedavi seçimi ve
takibinde kullanılacak radyofarmasötik geliştirilmesi. Proje yeni başladı.
Yukarıda geliştirdiğimiz kök hücre ve gen tedavisi aşı ajanları ile ilgili klinik
çalışmalara başlama konusundaki girişimlerimiz devam etmektedir. Önümüzdeki 2 yıl
içinde de geliştireceğimiz radyofarmasötik ile ilgili klinik çalışmalara başlamayı
planlıyoruz.