C. Senatosu B : 25 28 . 1 . 1969 O : 1 milyon lirası da işletme
advertisement
C. Senatosu B : 25 milyon lirası da işletme kredisi olmak üzere 2 milyar 14 milyon lirayı bulmuştur. Aynı ra­ kam 1967 yılında 1 milyar 479 milyon lira idi. Saym Başkan, saym senatörler, millî eko­ nomimiz içinde bir taraftan milyarları aşan ya­ tırımları, diğer taraftan çalıştırdıkları memur işçi, müstahdem sayısı, üretim hacmi ve stok durumu itibariyle çok önemli bir yer işgal et­ mekte olan iktisadi Devlet teşekküllerine de kısaca temas etmek istiyorum : İktisadi Devlet teşekküllerinin kârlılık ve verimlilik esasları­ na uygun olarak çalışabilmelerini temin etmek gayesiyle, teşekküllerin yatırım, finansman ça­ lışma programları ve bütçelerinin hazırlanma­ sı blânço, netice hesaplarının tanzimi muraka­ be ve muhasebe sistemleri, fiyat ve tarife ko­ nuları teker teker incelenmiş ve tatbiki gere­ ken müşterek unsurlar tesbit edilmiştir. İktisadi Devlet teşekküllerinden büyük bir kısmı, bugün kârlı bir seviyede çalışır duru­ ma gelmiş bulunmaktadır. Genel olarak cari kârlarında yıldan yıla mühim kârlara varan artışlar kaydedilmiştir. Şöyle ki : 1966 yılmda 448 milyon lira olan cari kârları 1987 yılında 656 milyon liraya yükselmiştir. Bunun 1988 yılında 700 milyon lira olacağı tahmin edil­ mektedir. Bu teşekküllerin 1969 da ise 751 mil­ yon lira kâr edebilecekler programlanmış bu­ lunmaktadır. Yatırımlarına gelince : Bu sahada yıllar iti­ bariyle kayda değer bir artış müşahede edil­ mektedir. 19Ö3 yılmda 3 milyar 68 milyon lira olan yatırımları 1967 yılında 3 milyar 83 mil­ yon liraya yükselmiştir. 1968 yılmda 3 milyar 468 milyon lira olarak programlanan yatırım­ ların 1968 uygulamasında bu miktara yakın olarak gerçekleşeceği tahmin olunmaktadır. 1989 yılında ise bu teşekküllerin 4 milyar lira yatırım yapacakları programlanmış bulunmak­ tadır. İktisadi Devlet teşekküllerinin gerek yatı­ rım ve gerekse işletme açıklarının finansma­ nında önemli kaynaklardan biri olan Devlet Yatırım Bankasından bu teşekküllere sağlanan kredilerde yıllar itibariyle önemli artışlar kay­ detmiştir. 1956 yılında 927 milyon liralık kre­ di açılmışken 1967 de bu miktar 1 milyar 478 milyon liraya yükselmiş, 1968 yılmda 2 milyar 13 milyon lirayı bulmuştur. 1969 yılında ise 2 28 . 1 . 1969 O :1 milyar 820 milyon liralık kredi sağlanması programlanmış bulunmaktadır. İktisadi Devlet teşekküllerinin gerek yatırımlarını gerekse za­ rar eden teşekküllerin zararlarını finanse et­ mek ayrıca, esnafa, çiftçiye, meskensiz vatan­ daşa kredi açmakta olan Türkiye Halk Banka­ sı ve Türkiye Emlâk Kredi Bankası sermaye­ lerini takviye etmek maksadiyle 1989 yılında bütçeden 1 milyar 536 milyon lira transfer ya­ pılacaktır. Sayın Başkan, saym senatörler şimdi de ekonomik gelişmesindeki etkisi bakımından üzerinde önemle durulan ödemeler dengesi ve bununla ilgili konulara temas edeceğim : Cari işlemler arasında yer alan dış ticaret hiç şüp­ he yok ki ödemeler dengesinin en önemli bölü­ münü teşkil etmektedir. Ticaret dengemizdeki gelişme bakımından ithalât ve ihracatımız bu yıl da bundan önceki yıllara paralel bir geliş­ me seyri takibetmiş ve Ocak - Kasım devreleri itibariyle ithalât 1967 deki 621,6 milyon dolara karşılık 1968 de 702 milyon dolara yükselmiş, ihracat ise 439 milyon dolar ile geçen yılın 445,8 milyon dolar seviyesindeki rakamına na­ zaran biraz geride kalmıştır. Bu duruma göre bahis konusu devreye ait dış ticaret açığı 283 milyon doları bulmuştur. Malûmunuz olduğu üzere 1963 programında 835 milyon dolar ola­ rak öngörülen ithalâtın yıl sonu itibariyle 780 milyon doları ve 540 milyon dolar ola­ rak hesaplanan ihracatın ise 520 milyon dolar seviyesinde gerçekleşeceği tahmin edilmek­ tedir. ödemeler dengesinin cari işlemler arasında yer alan diğer önemli bir kalem de yurt dışın­ da çalışan işçilerimizin döviz gelirleriyle ilgili­ dir. 1987 yılında 93 milyon dolar olan ve 1968 yılı programında da 120 milyon dolar olarak öngörülen bu kalem gelirlerinin geçici rakam­ lara göre 1968 sonunda 1987 sonu rakamlarına nazaran % 18 oranında bir fazlalıkla 110 mil­ yon doları geçeceği anlaşılmaktadır. Yine ca­ ri işlemler içinde yer alan ve büyük bir hare­ ket gösteren dış borç faiz ödemelerinin geçen yıl seviyesinde gerçekleşeceği buna karşılık tu­ rizm ve dış seyahatler kaleminde lehte bir ge­ lişme olacağı umulmaktadır. Gerek arz etti­ ğim bu kalemlerde gerekse ödemeler dengesi­ nin diğer görünmiyen kalemlerinde çeşitli is- —9 _
