C. Senatosu B : 67 Sanayi ülkelerindeki ekonomik
advertisement
C. Senatosu B : 67 9 . 5 . 1970 Sanayi ülkelerindeki ekonomik genişleme sebebiyle anamaddelere vâki talep son iki yıl işinde büyük bir artış kaydetmiştir. Bunun ne­ ticesi olarak 1969 yılı içinde anannaddeler ih­ racat fiyatlarında hissedilir yükselmeler olmuş­ tur. Diğer taraftan, bölgelerindeki olumsuz si­ yahi konjonktüre rağmen, Orta - Doğu Arap memleketleri ekonomilerinde iki yıldan beri bir toparHanma ve gelişme nıüsahads edilmektedir. Bu ülkeler özellikle alt yapı temel projelerini geliştirmek ve sınai üretimlerini artırmak hu­ susunda büyük bir çaba harcamaktadırlar. -Sayın Başkan sayın senatörler, Türk ekono­ misi 1970 yılı başında, 1969 yılının özellikle ikinci yarısındaki konjonktüre uygun şekilde gelişmektedir. Bu itibarla ekonomik durum hakkındaki mâ­ ruzâtıma 1969 yılı millî ffedir tahminleri ile gerçekleşen arz ve talep dengesine kısaca de­ ğinerek bağlıyacağım. ' 28 Ocak 1970 tarihinde huzurunuzda, 1963 yılı gayrisâfi milli hâsılasının sabit fiyatlarla % 7 oranında artış kaydedeceğinin tahmin olun­ duğunu beyan etmiştim. Son olarak Devlet is­ tatistik Enstitüsü tarafından yapılmakta olan tahmin hesaplarına göre gerçekleşmenin plân he­ definin cüzi miktarda altında kalması ihtimal dahilinde görülmektedir. Bu gelişmenin dayan­ dığı arz ve talep hareketlerin de çok kısa bir şekilde gözden geçirmek yararlı cfraca-kfcır. Sınai üretim 1969 yılında, genellikle bir yıl öncesine nazaran daha müsait seviyelerde ta­ hakkuk etmiştir. Demir, Çelik, çimento şişe ve cam eşya iç ve dış lâstikle bir kısım kimya mad­ deleri üretiminde belirli artışlar vardır. Madencilik alanında, Taş Kömürü, demir ve krom cevheri, hanıpetrol, borasit ve kükürt üretiminde ilerlemeler kaydedilmiştir. oranında gelişme kaydederken, toplam olarak inşaat yatırımlarının 1969 yılında % 19,4 ora­ nına yükseldiği görülmektedir. 1969 yılında para ve kredi politikası uygulamasında finans­ man hacminin ve dağılımının gerekli seviye ve biçimde seyretmesi sağlanmış ve bu arada 1969 yılı programı ile öncelik tanınan tarım, sanayi ve ihracat sektörlerinin teşvik edilme­ sine ağırlık verilmiştir. Bu uygulamanın sonuçları olarak, 1969 yı­ lında banka kredileri % 20,6, toplam mevdu­ at % 17,8, para arzı % 16, Merkez Bankası kredileri % 27, emisyon hacmi % 10,6 oranla­ rında gelişme kaydetmiştir. 1970 yılının ilk üç ayındaki hareketlere ge­ lince; 13 bankadan toplanan kısmi rakamlara göre krediler % 2,7, mevduat % 3,4 oranların­ da artmıştır. Bu rakamlar 1970 yılı başında mevduatta yeniden bir artış eğiliminin meyda­ na gelmekte olduğunu göstermektedir. Söz ko­ nusu dönemde Merkez Bankası kredilerinin kaydettiği gelişme % 2,7 oranında olmuştur. Dönemin mevsimlik özelliği itibariyle bu artışı, Hazine avansı etkilemiştir. Buna karşılık di­ ğer kredi çeşitlerinin genellikle azaldığı gö­ rülmektedir. Bu münasebetle kredi toplamının Mart sonuna kadar 12 aylık dönem itibariyle miktar olarak 2 milyar 667 milyon lira, oran olarak % 25,2 artış kaydettiğini de belirtmek isterim. Emisyon hacmi ise 1970 yılının ilk üç ayın­ da 740 milyon lira daralmış bulunmaktadır. Bu sonuç diğer hesaplarla birlikte Hazine avanslarının artırıcı yöndeki etkisi ile ticari ve zirai kredilerin ve dış ticaret depozitolarının azaltıcı yöndeki etkilerinin bir muhassalasıdır. Tedavüldeki bankmotlarda izlenen bu daralma mevsimlik harekete uygun bir gelişme olarak yorumlanmaktadır. Nitekim 1969 yılının aynı döneminde de emisyon 414 milyon lira azalmıştı. 12 ay itibariyle yapılacak karşılaştırma, Mart 1970 sonuna kadar bir yıllık dönem içinde, te­ davüle yeniden 723 milyon lira çıkarıldığını göstermektedir. Elektrik üretiminde de beklenen ve plânla­ nan artışlar sağlanmıştır. Tarım sektöründe, gecen yılın iklim şar ;i arı dolayısiyle, buğday üretiminin ihtiyaca yetme­ mesi, buğday ithalâtı suretiyle giderilmiştir. Öte yandan, talep hacminin göstergesi olan satışların da önemli hacımda arttığı görülmek­ tedir. Yine talep göstergesi olan yatırımlara gelince; malî yıl zarfında genel ve katma büt­ çelerden yapılan yatırım harcamaları % 12,2 - O : 1 Saym Başkan, sayın senatörler; geride bı­ raktığımız 1969 yılı içinde, Türkiye'nin toplam dış ticaret hacmi bir önceki yıla göre % 6,2 oranında bir artış göstermiştir. Ticaret hacmındaki bu artışı etkiliyen âmiller özellikle ih6
