MARMARA ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ Yrd. Doç. Dr. Abdullah DEMİR Makine Mühendisliği “Bilginin olduğu yerde bilenler, aklın olduğu yerde düşünenler vardır.” Yusuf Has Hacip “YÖNETİM, insanlara iliĢkin bir Ģeydir. GÖREVİ, insanları ortak performansı baĢarabilir duruma getirmek, onların güçlü yanlarını etkili kılmak, zayıflıklarını da önemli olmaktan çıkarmaktır.” Peter Drucker YÖNETİM, en genel anlamıyla, baĢkaları vasıtasıyla iĢ yapmak olarak tanımlanır. İktisatçılara göre YÖNETİM, emek, sermaye ve tabii kaynaklar ile beraber üretim faktörlerinden biridir. Örgüt ve yönetim üzerinde çalıĢan uzmanlar ise YÖNETİMİ bir yetki devri olarak tanımlarlar. Sosyologlar ise yöneticileri örgüte beyinlerini koyan seçkin kiĢiler olarak görmekte, bu nedenle yönetimi sınıf ve saygınlık sistemi olarak nitelendirmektedirler. GeniĢ bir tanımla YÖNETİM, amaçlara ulaĢmak için kaynakların organize edildiği ve gelecekteki faaliyetlerin plânlanması amacıyla sonuçların değerlendirildiği süreçtir. Sistem kelimesi, Latince "birleĢme", "oluĢma", "bir araya gelme" anlamını taĢıyan systema'dan; o da Yunanca aynı anlamlara gelen sustema kelimesinden türetilmiĢtir. Sistem; - Birbiriyle iliĢki içerisinde olan, birbiriyle etkileĢen elemanlar topluluğu, - Ortak bir amacı gerçekleĢtirmek veya baĢarmak amacıyla bir araya getirilen, ortak özellikleri olan, birbiriyle etkileĢimli parçaların bütününe verilen isim. OHSAS 18001 ISO 9001 ISO 14001 ILO OHS 2001 BS 8800 İngiliz Standardı İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi Kalite Yönetim Sistemi Çevre Yönetim Sistemi ILO İSG Yönetim Sistemi İş Sağliği ve Güvenliği Yönetim Rehber Standardı 7 Yönetim sistemi: KuruluĢların ilkelerini, prosedürlerini ve faaliyetlerini yönetmeye ve sürekli olarak geliĢtirmeye yönelik kanıtlanmıĢ bir çerçevedir. YÖNETİM SİSTEMLERİ, "Toplam Kalite Felsefesinin Uygulamasıdır." 8 1800’lü yılların sonunda Frederick Taylor İngiltere’de “bilimsel yönetim” tezini ortaya atarak, Amerika’da “sürekli kalite ve verimlilik geliĢtirme” çalıĢmalarını baĢlattı. Taylor’un “BİLİMSEL YÖNETİM” yaklaĢımı ile baĢlayan klâsik yönetim biçimi insanı makinenin bir parçası gibi görüp; "kuruluĢ için iyi olan her Ģey çalıĢanlar için de iyidir" anlayıĢını benimsemiĢti. Daha sonraki yıllarda yapılan çalıĢmalar, kuruluĢlarda öncelikle insana değer verilmesi sonucunu getirmiĢtir. ‘NEO-KLÂSİK YAKLAġIM’ olarak adlandırılan bu yeni anlayıĢa göre ise; ‘insan için iyi olan her Ģey kuruluĢ için de iyidir’ yaklaĢımı benimsenmiĢtir. Bir maden mühendisi olarak özellikle madenlerde yangın tehlikelerini önleme konusunda çalıĢan Henry Fayol (1841-1925) 1916 yılında yayımlanan ‘SanayileĢme ve Genel Yönetim’ adlı eserinde yönetimi –halen bugün de geçerli olan- beĢ fonksiyona ayırarak incelemiĢtir: 1. Plânlama 2. Uygulama 3. Koordinasyon 4. Organizasyon 5. Kontrol Bu yönetim sistemi döngüsü organizasyonların üretim sistemlerini iyileĢtirmenin bir yolu olarak Walter Shewhart (1939) tarafından geliĢtirilmiĢ ve uygulanmıĢtır. Daha sonra Deming tarafından geliĢtirilerek PUKÖ döngüsü kalite yönetim sistemi olarak uygulanmıĢtır. Halen kullanılmaktadır. Günümüzde ise, Toplam Kalite Yönetimi’ni TS EN ISO 9000 serisi standartlar ve bu standartlar esas alınarak kurulan kalite yönetim sistemi olarak algılayanlar bulunmaktadır. HÂLBUKİ... ISO 9001 KALİTE YÖNETİM SİSTEMİ TOPLAM KALİTE FELSEFESİ ANLAY)Ş) ISO 14.000 ÇEVRE YÖNETİM SİSTEMİ ISO 22000 G)DA GÜVENLİĞİ YÖNETİM SİSTEMİ (ACCP OHSAS 18.001 İŞ SAĞL)Ğ) ve GÜVENLİĞİ YÖNETİM SİSTEMİ ... DİĞER YÖNETİM SİSTEMLERİ Modern kalite kontrol tekniklerini ilk geliĢtiren - Dr. W. A. SHEWHART Bu konudaki ünlü kitabı “THE ECONOMIC CONTROL OF QUALITY OF MANUFACTURED PRODUCT” 1931 yılında yayımlamıĢtır. Dr. Shewart’ın bu eserinde ortaya koyduğu ilkelere bakıldığında, “Toplam Kalite Yönetimi”nin esas hatları ile belirlendiği görülmektedir. O HALDE: TOPLAM KALİTENİN GERÇEKLEġMESİ NEDEN YARIM ASIR SÜRMÜġTÜR? II. Dünya SavaĢı yıllarında Deming’in çabaları ile, kalite kontrol - proses kontrol alanında verilen “Stanford Seminerleri” ile yüzlerce mühendis ve kalite yöneticisi bu bilgilerle tanıĢmıĢtı. Ancak, bu bilgiler ne tabana yayılmıĢtı, ne de tepe yönetimine ulaĢabilmiĢti. İşte o zaman, toplam kalite yönetimini gerçekleştirme işi Japon’lara kaldı… 1950 yılında Dr. Deming, Shewhart’tan öğrendiklerini Shewhart’ın öğretebileceğinden bile daha iyi bir Ģekilde Japonlara öğretti. • Tepe yönetiminin bu konuya katılmasını Ģart koĢtu. • Onlara istatistiksel düĢünme alıĢkanlığını kazandırdı. • Kaliteyi tabana yaymalarını ve insana değer vermelerini öğütledi. 1954 yılında, Dr. Juran ise, Japonlara kalitenin bir “sistem”, meselesi olduğunu, önce sistemin iyileĢtirilmesi gerektiğini öğretti. Sistemin, yönetimin sorumluluğu olduğunu gösterdi. Kalite’nin de diğer Ģirket hedefleri gibi mutlaka plânlanmasını önerdi. Yine 1957 yılında Dr. Drucker Japonlara “amaçlara yönelik yönetim”i anlattı. ġirket mensuplarının hedeflerde birleĢmelerini, bir bütünlük içinde davranmalarını önerdi. 1957 yılında Dr. Feigenbaum “Toplam Kalite Kontrol” ifadesini ilk defa Japonlara öğretti. Kapsamlı bir kalite güvence sistemi’nin çok önemli olduğunu anlattı. JAPONLAR Kalite konusunu tüm ülkeye yaydılar, yeni kavram ve yöntemlerle yoğurdular. Sonuçta, TOPLAM KALİTE FELSEFESİNİ oluĢturdular. “Kötü bir süreç, iĢin gerçek yapılma zamanının on katı fazla zamanda çalıĢır. İyi süreçte ise zaman kayıpları yok edilmiĢtir.” [Bill Gates’in "Düşünce Hızında İş" isimli kitabından alıntıdır.] Ürünler, insanlar tarafından değil, süreçler tarafından üretilir. “İnsanları suçlamayınız süreçleri sorgulayınız.” Kaliteyi güvence altına almak bir sistem meselesidir. Kalite yönetimini esas alan bir sistem kurulmalıdır. Faaliyetler, vizyon, misyon ve hedeflere göre tasarlanmalı ve yerine getirilmelidir. “Yönetici, sistemin ne olduğunu bilmeli ve çalıĢanlarına öğretmelidir.” W. Edwards DEMING Okuma Parçası: Misyon Kavramı Fr: mission Tr: ulugörev, özgörev, amaç, görev Kısaca, kurumun varlık nedenidir. Bir kimse kurum veya kuruluĢun var oluĢ nedeni. Bir kimsenin, kurumun veya kuruluĢun yapması beklenen görevi’dir (TDK Sözlüğü). Misyon üstlenmek, özel bir görevi üstüne almak. / TDK Bu amaç için temel sorular: NE yapmamız gerekiyor/bekleniyor? Bunları KİM için yapıyoruz? Hangi yöntem, yaklaĢım ve değerler ile NASIL üretiyoruz? Nasıl çalıĢıyoruz? Bunları NEDEN yapıyoruz? Neden varız? Dr. Yakup Keskin. Stratejik Plan Misyon – Vizyon, İlkeler ve Değerler Okuma Parçası: Misyon Kavramı - Örnekler 3M: ÇözümlenmemiĢ sorunları yaratıcı bir biçimde çözmek. Hewlett-Packard: İnsanlığın mutluluğu ve geliĢmesi için teknolojik yardımlarda bulunmak. Merck: İnsan yaĢamını korumak ve geliĢtirmek Sony: İnsanlık yararına teknolojiyi geliĢtirmek ve uygulamak. Wal-Mart: Sıradan halka, zenginlerin aldığı Ģeyleri satın alma fırsatı vermek. Walt Disney: İnsanları mutlu etmek. ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Kurumu (Dairesi) USA, National Aeronautics and Space Administration To understand and protect our home planet, To explore the Universe and search for life, To inspire the next generation of explorers… as only NASA can. Kanada Madencilik Enstitüsü Canadian Institute of Mining (CIM): The core purpose of CIM is to serve minerals, materials and petroleum industries and professionals around the world. Dr. Yakup Keskin. Stratejik Plan Misyon – Vizyon, İlkeler ve Değerler 22 Okuma Parçası: Vizyon Kavramı: Vizyon, bir iĢletme ya da kurumun gelecekte ulaĢmak istediği yeri, varmak istediği durumu ifade eder. Vizyon, iĢletme ya da kurumun bir hedefe odaklanmasını ve bu hedefe yönelmesini sağlayan amaçtır. • • • • Bugünden, yarını tahayyül etmektir. Geçmişten geleceğe kurulan bir köprüdür. Hayal etmek geleceği planlamaktır. Planlama, geleceği hayal etmektir. Soruları: İdeal geleceğimiz nedir? ÇalıĢanlar ve yararlanıcılar tarafından nasıl algılanmak isteniyor? İdari ve siyasi otoriteler nasıl bir gelecek öngörüyor? Dr. Yakup Keskin. Stratejik Plan Misyon – Vizyon, İlkeler ve Değerler Kaliteli bir yönetim, kaliteli (bilgili, yetenekli) insanlarla mümkündür. KiĢilerin eğitimini ve kendilerini geliĢtirmelerini sağlayan programlar oluĢturmak ve iĢ baĢı eğitimlerini kurumsallaĢtırmak gerekir. Çağımız, öğrenen organizasyonların çağıdır. Öğrenen organizasyonlar; Bireylerın öğrenmesine ortam hazırlayan, Bireylerin öğrenmesinden yararlanarak, bilgisini, anlayışını ve çevresini zaman geliĢtirebilen organizasyonlardır. içinde Eğer ilerle e ol azsa, i sa geriler. Edward GIBBON Üreti ve hiz et siste i i sürekli olarak ve so suza kadar iyileştiri . Edwards DEMING KAİZEN, herkesin katılı ı ı ö göre sürekli geliş eyi ifade etmektedir. Kaizen felsefesi; çalış a, sosyal ve aile yaşa ı ı sürekli geliş eye tâbi ol ası demektir.” Masaaki İMAİ KAİZEN Japoncada sürekli geliş e/gelişi a la ı a gelmektedir. Geliş e bir defaya mahsus olduğu da elde edilen kaza ı lar da bir defaya mahsustur. Yapıl ası gereken hiç dur aksızı sürdür ektir. bu geliş e perfor a sı ı Hiç bir sistem kusursuz ve üke el değildir. Dikkat edilmesi gereken so uçlar değil süreçlerdir. Süreçler başarılı şekilde iyileştirilirse başarılı so uçlar alı ır. BENCHMARKING (KIYASLAMA) “Yaptıklarımızın yarısından çoğu baĢkalarını taklitten oluĢmaktadır. Bu nedenle, iyi modeller seçmek ve onları büyük bir dikkatle incelemek en önemli noktadır.” LORD CHESTERFIELD “Eğer sınıfınızda en iyi olanları (best in class) ve en iyinin iyisini (best in best) kendinizle kıyaslamıyorsanız, baĢarısız olmaya mahkumsunuz” demektir. Benchmarking seçilen konuda “en iyi” olabilmek için kendi ürünlerini, hizmetlerini ve uygulamalarını, rakipleri ya da endüstrinin önde gelen diğer Ģirketleri ile beraber değerlendirerek geliĢme sürecidir. BENCHMARKING (KIYASLAMA) Örnek alınacak “referans noktası”nın belirlenmesi anlamına gelen benchmarking, ‘bir iĢletmenin rekabet gücünü yükseltmek için, baĢarılı performansa sahip baĢka iĢletmelerin, iĢ yapma tekniklerini incelemesi, kendi teknikleri ile kıyaslaması ve bu kıyaslamadan elde ettiği bilgileri kendi iĢletmesinde uygulaması’ anlamına geliyor. Benchmarking iĢ dünyasında rekabet avantajı sağlar. Benchmarking Ģirket içi aktiviteleri, prosesleri veya metotları diğer firmalarla karĢılaĢtıran sürekli bir ölçümdür. *** Ford’un kurucusu Henry Ford, yürüyen bant sistemiyle üretimi, 1912’de Chicago’da bir tanıdığını görmek için gittiği mezbahadan esinlenerek geliĢtirmiĢtir. 1950’li yıllarda Toyota’nın kurucusu, oğlu Eiji Toyoda’yı General Motors, Ford gibi otomobil devlerini incelemek üzere ABD’ye göndermiĢtir. Ancak benchmarking kavramı bugünkü anlamı ile ilk kez 1970’lerin sonu 1980’lerin baĢında Xerox iĢletmesinin diğer Japon iĢletmelerinden öğrenme fikriyle, uygulanmaya baĢlanmıĢtır. “Hata bulma, çare bul” / Henry FORD Japonların poka yoke adını verdikleri anlayıĢ, hatayı baĢtan önlemek için tedbir almak demektir. Poke yoke ile iĢin baĢında ürün tasarımını, üretim sürecinde hata ortaya çıkarmayacak ve “hata geçirmez” bir özellikte yapmaya çalıĢmak anlamına gelmektedir. Hataları önlemek, onları sonradan bulup düzeltmekten daha kolay, daha ucuz ve daha güvencelidir. Amaç, hata ayıklamak değil, hata yapmamayı sağlamaktır. Jidako üretimde hataları bulmaya çalıĢan bir mekanizmaya verilen isimdir. Bu anlayıĢ kuruluĢta israf ve savurganlıkları azaltarak etkinliği ve verimliliği artırmayı amaçlamaktadır. Amerikalılar son yıllarda bu anlayıĢa “sıfır hata” adını vermiĢlerdir. “İyi Ģeyler yalnızca planlanırsa, kendiliğinden olur." Crosby kötü Ģeyler Japon yönetim kültüründe önem taĢıyan diğer bir ilke “hoshin” kavramı ile ifade edilmektedir. Hoshin, plana dayalı bir yönetimi ifade etmektedir. Japonların bu anlayıĢı son yıllarda yönetim biliminde daha bilimsel olarak “stratejik yönetim” kavramı ile incelenmektedir. İĢlerin planlı yapılması tercih edilmelidir. plansız yapılmasına her zaman “En kötü plan, plansızlıktan iyidir.” “Ama, biz bunların kavramlar bizim diyebilirsiniz… çoğunu biliyoruz. Bu yabancımız değil.” Doğrudur. Bu kavramlar değerlerin ifadesidir. bizde var olan Bunlar, elbette doğru ve elbette gurur verici Ģeyler... ANCAK..! “Kaliteli insan; yukarıya doğru, kalitesiz insan aĢağıya doğru geliĢir.” KONFÜÇYÜS Toplam kalite felsefesini kuruluĢlarında uygulayacak önderlerin önce kendilerinin bu felsefeyi benimseyip uygulamaları ve Ģu ilkeleri ASLA unutmamaları gerekir... “Kalite geliĢtirme asla sona ermeyecek bir yolculuktur.” Thomas J. PETERS “KALİTE (iş sağlığı ve güvenliği sisteminin kurulması), VARACAĞINIZ BİR İSTASYON DEĞİL, BİR YOLCULUK ġEKLİDİR”. “KALİTE (iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışmalar), BAġLANGICI BELLİ OLAN ANCAK BİTİġİ BELLİ OLMAYAN BİR YOLCULUKTUR.” “EN UZUN YOL BİLE, İLK ADIMLA BAġLAR” OHSAS 18001 ISO 9001 ISO 14001 ILO OHS 2001 BS 8800 İngiliz Standardı İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi Kalite Yönetim Sistemi Çevre Yönetim Sistemi ILO İSG Yönetim Sistemi İş Sağliği ve Güvenliği Yönetim Rehber Standardı 35 TS 18001 (OHSAS) STANDARDI Occupational Health and Safety Assessment Series İş Sağlığı ve Güvenliği İSG Değerlendirme Serisi • 1996’da BS 8800 Mesleki Sağlık ve Güvenlik Yönetim Sistemleri Rehberi • 1997’de Technical report NPR 5001 • 15 Nisan 1999’da, 13 KuruluĢun katılımıyla British Standards Institution tarafından OHSAS 18001 olarak, • 2001 yılında TS 18001 (OHSAS) olarak yayımlandı. TS 18001 (OHSAS) STANDARDI İĢ Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili ilk standart İngiliz Standart TeĢkilatı (BSI) tarafından BS 8800 olarak 1996 yılında yayınlanmıĢtır. Bu standart çok sayıda İngiliz kuruluĢunun katılımı ile İngiliz Standart TeĢkilatı bünyesinde oluĢturulan HS/1 teknik Komitesi tarafından hazırlanmıĢtır. OHSAS (Occupational Health and Safety Management Systems) 18001, İngiliz Standardları Enstitüsü (BSI) tarafından yayımlanmıĢ olan "İġ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ" standardıdır. 15 Nisan 1999 TS 18001 (OHSAS) STANDARDI OHSAS 18001; 09 NİSAN 2001'de TSE tarafından Türk standardı olarak kabul edilmiĢtir. (TS 18001) Ancak; OHSAS 18001 iĢ sağlığı ve güvenliği değerlendirme sistemini uygulamıĢ olmak, tek baĢına yasal gerekliliklerin yerine getirildiği anlamına gelmemektedir. OHSAS 18001; ISO 9001 ve ISO 14001 gibi diğer uluslararası standartlardan farklı olarak bazı ulusal standart kuruluĢları ve belgelendirme kuruluĢlarının birlikte çalıĢmasıyla gerçekleĢtirilmiĢtir ve bir ISO standardı değildir. TS 18001 (OHSAS) SERİSİ OHSAS 18001: İĢ Sağlığı Güvenliği ve Değerlendirme Serisi –İĢ Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi Spesifikasyonu (2001) OHSAS 18002: İĢ Yönetim OHSAS Sistemi Rehberi (ġubat 2004) Sağlığı ve Güvenliği 18001 Uygulama OHSAS 18001 İĢ Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sisteminin Yararları Nelerdir? • • • • Zararla sonuçlanabilecek olası tehlikelerin önceden tespiti ve gerekli önlemlerin alınması, ÇalıĢanları iĢyerinin olumsuz etkilerinden korur, rahat ve güvenli bir ortamda çalıĢmalarını sağlar, İĢ kazaları ve meslek hastalıkları sebebiyle oluĢabilecek iĢ gücü ve iĢ günü kayıplarının en aza indirgenmesi, dolayısıyla iĢ veriminde artıĢın sağlanmasıyla üretimin (ürün ve/veya hizmet) korunması, ÇalıĢanların memnuniyeti, müĢteri memnuniyeti ve üretim maliyetlerinde azalma, OHSAS 18001 İĢ Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sisteminin Yararları Nelerdir? • • • • • İĢ kazası ve meslek hastalıklarının oldukça yüksek maliyetlerini en aza indirmek, ÇalıĢma ortamlarında alınan tedbirlerle, iĢletmeyi tehlikeye sokabilecek yangın, patlama, makine arızaları ve devre dıĢı kalmaların ortadan kaldırılması iĢletme güvenliğinin sağlanması, Resmi makamlar önünde, organizasyonun iĢ güvenliğine karĢı duyarlı olduğunun kanıtlanması ve yasal ceza riskinin azaltılması, OHSAS 18001, ISO 9001:2000 ve ISO 14001 ile uyumludur, mevcut kalite sistemi OHSAS 18001’i de içererek var olan alt yapı geliĢtirilir ve daha kapsamlı hale getirilir. ÇalıĢanların sağlığını dolayısı ile verimliliği ve üretimi de artar. YÖNETİM SİSTEMLERİ Henry Fayol (1841-1925) 1916 yılında yayımlanan ‘SanayileĢme ve Genel Yönetim’ adlı eserinde yönetimi – halen bugün de geçerli olan- beĢ fonksiyona ayırarak incelemiĢtir. Bu sistem organizasyonların üretim sistemlerini iyileĢtirmenin bir yolu olarak Walter Shewhart (1939) tarafından geliĢtirilmiĢ ve uygulanmıĢtır. Deming tarafından daha da geliĢtirilerek uygulanan PUKÖ yönetim döngüsü bugünkü sistemlerin de temelidir ve halen uygulanmaktadır. • • • • • PLÂNLAMA UYGULAMA KOORDİNASYON ORGANİZASYON KONTROL PUKÖ Çevrimi PUKÖ Metodolojisi Planla: Müşteri istekleri ve firma politikası ile uyumlu prosesleri oluştur. Uygula: Süreçleri uygula, yap. Kontrol Et: Süreçleri, ürünü/hizmeti izle – ölç ve rapor et Önlem Al: Süreçlerin performansını sürekli izle ve iyileştirme faaliyetleri başlat. PLANLA İĢ Sağlığı ve Güvenliği açısından amacın belirlenmesi (neyi baĢarmak istiyoruz, nerede, ne zaman) • Mevcut durumu analiz etme • Hedeflerin belirlenmesi • Kayıtların analizi • Tehlikelerin belirlenmesi • Risk değerlendirme metotlarının belirlenmesi • Detaylı plan hazırlaması (uygulama planı) • İç talimatlar hazırlama PLANLAMA POLİTİKA TETKİK PLANLAMA UYGULAMA ve İġLETME PERFORMANS ÖLÇÜMÜNDEN GELEN GERİ BESLEME UYGULA • Riskleri değerlendirme • Risklerin kabul edilebilir olup olmadığına karar verme • Kontrol önlemlerinin seçimi ve uygulaması • Her bölümdeki ilgili kiĢileri bilgilendirme, eğitme ve katılımını sağlama • Faaliyet planını izleme ve gerçekleĢtirme • Uygulama sonuçlarını yakın takip etme UYGULAMA VE İġLETME PLANLAMA TETKİK UYGULAMA VE İġLETME KONTROL VE DÜZELTİCİ FAALİYET PERFORMANS ÖLÇÜMÜNDEN GELEN GERİ BESLEME KONTROL ET • Hedef veya hedeflere ulaĢıldı mı? • İç talimatlar ve yönergeleri gözden geçirme • Olası sapmaları tespit etme ve kaydetme • İlgili kiĢileri bilgilendirme KONTROL VE DÜZELTİCİ FAALİYET UYGULAMA VE İġLETME TETKİK KONTROL VE DÜZELTİCİ FAALİYET YÖNETİMİN GÖZDEN GEÇİRMESİ PERFORMANS ÖLÇÜMÜNDEN GELEN GERİ BESLEME ÖNLEM AL • Kalıcı bir denetleme sistemi kurma • Etkili önlemleri standartlaĢtırma • Gerekli sağlama eğitim ve yönlendirmeleri YÖNETİMİN GÖZDEN GEÇİRMESİ KONTROL VE DÜZELTİCİ FAALİYET İÇ FAKTÖRLER YÖNETİMİN GÖZDEN GEÇİRMESİ POLİTİKA DIġ FAKTÖRLER İSG POLİTİKASI Yönetimin Gözden Geçirmesi Performans Tetkik POLİTİKA Planlama blog.sinand.com Ölçüm Girdileri OHSAS 18001 ISO 14001 ISO 9001 ISO 9000 SERİSİ STANDARTLAR, müĢteri memnuniyetinin artırılmasına yönelik olarak kuruluĢların KALİTE YÖNETİM SİSTEMİni kurması ve geliĢtirmesi konusunda rehberlik eden ve ISO tarafından yayımlanmıĢ olan bir standartlar bütünüdür. ISO 14001 ÇEVRE YÖNETİM SİSTEMİ Günümüzde, KURULUġLARIN sadece kaliteli mal veya hizmeti ucuza sunmaları yetmemekte, ürün veya hizmeti üretirken çevreye saygılı olmaları, iĢ sağlığı ve güvenliği ile ilgili önlemleri almaları ve SOSYAL SORUMLULUKLARINI YERİNE GETİRMELERİ beklenmektedir. ÇEVRE YÖNETİM SİSTEMİ; özünde doğal kaynak kullanımının azaltılması, toprağa, suya, havaya verilen zararların minimum düzeye indirilmesini amaçlayan, risk analizleri tabanında kurulan bir yönetim modelidir. ISO 22000 GIDA GÜVENLİĞİ YÖNETİM SİSTEMİ 1 Eylül 2005’te yayımlanan ISO 22000 GIDA GÜVENLİĞİ YÖNETİM SİSTEMİ standardı; dünya çapında güvenli gıda üretim zinciri oluĢturmak amacıyla oluĢturulmuĢ, uluslararası bir standarttır. ISO 22000 GIDA GÜVENLİĞİ YÖNETİM SİSTEMİ; HACCP sisteminin prensiplerini ve uygulama basamaklarını tamamlamakta, ISO 9001 ile uyum oluĢturmaktadır. Bu sayede kuruluĢlar hem güvenli gıda üretimini sağlamakta hem de kurumsallaĢma süreçlerini hızlandırarak geliĢimlerine destek vermektedir. OTOMOTİV KALİTE YÖNETİM SİSTEMLERİ ISO/TS 16949 Kalite Yönetim Sistemleri – Otomotiv Üretimi ve İlgili Servis Parça Organizasyonlarında ISO 9001:2008’in uygulanması için Özel Gereklilikler standardı. International Automotive Task Force /IATF Uluslararası Otomotiv KuruluĢları İĢbirliği IATF’nin Amacı: Uluslararası kalite sistem gereklilikleri konusunda uzlaĢma sağlanması (otomotiv) Belgelendirme için politika ve prosedür geliĢtirilmesi Uygun eğitim sağlanması IAOB / International Automotive Oversight Bureau Uluslararası Otomotiv Organizasyonu Kurulu Belgelendirme sürecini yönetmek amacıyla kuruldu Üyeler: Daimler/Chrysler, Ford, General Motors, AIAG ISO TS 16949 Farklı Noktaları ve ISO 9001 Değisikliklerinin TS Standardına Yansıması, Fırat İNCELİ, BSI Eurasia, Şubat 2011 International Automotive Task Force IATF Members Authoring Organization of ISO/TS 16949 includes: • Vehicle manufacturers: BMW, DaimlerChrysler, FIAT, Ford Motor, GM, PSA, Renault, Volkswagen • Industry trade organizations: AIAG, ANFIA, FIEV, SMMT, VDA • Guest members: JAMA Kaynak: ISO/TS 16949:2002, ASQ Presentation IAOB / International Automotive Oversight Bureau Uluslararası Otomotiv Organizasyonu Kurulu IAOB’nin Amacı: 1. 16949 belgelendirme sürecini uygulamak ve yönetmek 2. IATF Avrupa ile beraber idare etmek ve eĢgüdüm sağlamak 3. Küresel tutarlılık için daha ileri destek vermek 4. Merkezi veri tabanı geliĢtirmek ve bunu sürdürmek ISO TS 16949 Farklı Noktaları ve ISO 9001 Değisikliklerinin TS Standardına Yansıması, Fırat İNCELİ, BSI Eurasia, Şubat 2011 16949’un Beklenen Faydaları • • • • • • • Tedarikçi geliĢiminde tutarlılık Çok katlı üçüncü parti belgelendirmede azalma Ortak dil Farklılıklarda azalma Artan verimlilik İleri ürün/proses kalitesi Küresel bir kaynak olduğu için ek güven ISO/TS 16949:2009 • • • Kalite Yönetim Sistemi Otomotiv tedarikçileri için ISO 9001:2008’in uygulaması için özel gereklilikler ISO TS 16949 Farklı Noktaları ve ISO 9001 Değisikliklerinin TS Standardına Yansıması, Fırat İNCELİ, BSI Eurasia ubat 2011 62 16949’da Kalite ile ilgili Gereklilikler ISO TS 16949 Farklı Noktaları ve ISO 9001 Değisikliklerinin TS Standardına Yansıması, Fırat İNCELİ, BSI Eurasia, Şubat 2011 16949’da Sistem Dokümantasyon Modeli ISO TS 16949 Farklı Noktaları ve ISO 9001 Değisikliklerinin TS Standardına Yansıması, Fırat İNCELİ, BSI Eurasia, Şubat 2011 Eight Principles 1. Customer focus 2. Leadership 3. Involvement of people 4. Process approach 5. System approach to management 6. Continual Improvement 7. Factual approach to decision making 8. Mutually beneficial supplier relationships Kaynak: ISO/TS 16949:2002, ASQ Presentation. Continual Improvement Cycle C U S T O M E R R E Q U I R E M E N T S Management Responsibility Resource Management Inputs C.I. Product Realization Kaynak: ISO/TS 16949:2002, ASQ Presentation. Measurement, Analysis & Improvement Product Outputs C U S T O M E R S A T I S F A C T I O N Automotive Specific Terminology • Adds sector terminology – Control plan – Design responsible org. – Error proofing – Laboratory – Laboratory scope – Outsourcing – Predictive maintenance – Premium freight – Remote location & “site” – Special characteristics Kaynak: ISO/TS 16949:2002, ASQ Presentation. • Modifies ISO terms – Continual improvement – Manufacturing QS-9000 (Procedure Based) TS-16949:2002 (Process Based) Procedures Are: Processes Are: Issued Managed Driven by task completion May be completed by different departments with different objectives Are segmented Satisfy the standard Define the sequence of steps to perform a task Static Kaynak: ISO/TS 16949:2002, ASQ Presentation. Driven by desired output May be completed by different departments with the same objectives Flow to conclusion Satisfy the stakeholders Transform inputs into outputs Dynamic The Process Approach Purpose Objectives Inputs • Stakeholder Wants & Needs • Specifications • Schedule/Timing • Market Data • Industry Trends • Economic Conditions Kaynak: ISO/TS 16949:2002, ASQ Presentation. Process Risks Outputs • Products • Information Results HAVACILIK SEKTÖRÜ KALİTE YÖNETİM SİSTEMLERİ AS/EN 9100 STANDARDI 1997’de Amerikan Havacılık Kalite Grubu (AAQG), Uluslararası Havacılık Kalite Grubu (IAQG) ve havacılık sektörünün lider Ģirketleri tarafından, havacılığın tüm alanlarında üstün teknoloji standartlarını teĢvik etmek üzere geliĢtirilmiĢtir. AS/EN 9100 esasen ISO 9001:2000 Kalite Yönetim Sistemi’nin havacılık endüstrisine uygulanmasıdır. TIBBİ CİHAZLAR İÇİN KALİTE YÖNETİM SİSTEMİ EN ISO 13485:2003 TIBBİ CİHAZLAR İÇİN KALİTE YÖNETİM SİSTEMİ standardı, ISO 9001:2000 standardı temel alınarak oluĢturulmuĢ, tıbbi cihazlar için özel Ģartlar içeren uluslararası bir standarddır. LABORATUARLAR AKREDİTASYONU ISO 17025 Deney ve Kalibrasyon Laboratuarlarının Yeterliliği İçin Genel ġartlar standardı. ISO 27001 BİLGİ GÜVENLİĞİ YÖNETİM SİSTEMİne sahip olmak, kurumların yüzde yüz güvenlik seviyesine sahip oldukları anlamına gelmez. Zaten, yüzde yüz güvenlik seviyesine ulaĢmak mümkün değildir. SOSYAL SORUMLULUK YÖNETİM SİSTEMİ SA 8000 Nedir? SA 8000'in açılımı "Social Accountability 8000 = Sosyal Sorumluluk 8000"dir. Bu standart; mal ve hizmet üretiminde etik kurallara uyumu garanti altına almaktadır. SA 8000 dünyanın her yerinde, her sanayi kolunda, her büyüklükte kuruluĢa uygulanabilmektedir. SA 8000:2001 standardına uygun çalıĢan bir kuruluĢta, sağlık ve güvenlik koĢulları, çalıĢanlarının yaĢlarının çalıĢmaya uygunluğu, ırk, cinsiyet, din gibi sosyal ayrımlara dayalı iĢ koĢullarında ve ücret koĢullarında farklılık gözetilmediği, çalıĢma ve mesai saatlerinin uygunluğu, ücretin yeterliliği, örgütlenme ve toplu sözleĢme hakkı sistemli olarak güvence altına alınmıĢ demektir. ISO 10002 - MÜġTERİ MEMNUNİYETİ YÖNETİM SİSTEMİ BS 25999 - İġ SÜREKLİLİĞİ VE YÖNETİM SİSTEMİ Aksaklıkların risklerini minimize etmek amacıyla İġ SÜREKLİLİĞİ YÖNETİMİ (BCM Business Contiunity Management) için BS 25999 standardı geliĢtirilmiĢtir. İġ SÜREKLİLİĞİ; türü ve nedeni ne olursa olsun, herhangi bir kesinti ya da yıkım durumunda, kuruluĢun kritik iĢ fonksiyonlarına (faaliyetlerine) devam etmesini sağlayan bir metodolojidir. PAS - 99 ENTEGRE YÖNETİM SİSTEMLERİ PAS - 99 ENTEGRE YÖNETİM SİSTEMLERİ; kalite, çevre ve iĢ sağlığı ve güvenliği vb. konulardaki yönetim sistemlerinin tek bir çatı altında toplanarak bir bütünlük içinde yönetilmesi amacıyla kurulan sistemlerdir. PAS (Publicly Available Specifications) 99, ISO GUIDE 72’nin (Guidelines for the justification and development of management system standards) (Yönetim Sistemi Standartları Yazma Kılavuzunun) altı genel Ģartını temel alan dünyanın ilk ENTEGRE YÖNETİM SİSTEMİ standardıdır. ÜST YÖNETİMİN DESTEĞİ Hiç bir sistem üst yönetimin desteği olmadan kurulamaz, kurulsa bile sürdürülemez. O nedenle, Yönetim Sistemi kurulmadan önce, SİSTEMİN ÖNEMİ VE ÜST YÖNETİMİN SORUMLULUKLARI konusunda üst yönetimin ayrıntılı bir biçimde bilgilendirilmesi gereklidir. ÇALIġANLARIN KATILIMI Yönetim Sistemi sadece bir kaç kiĢinin (yönetim temsilcisi, proje ekibi, vb.) omuzlarına yüklenerek gerçekleĢtirilecek bir olgu değildir. KuruluĢtaki tüm çalıĢanlara sistemin birlikte yürütüleceğinin (yönetileceğinin) anlatılması, dolayısıyla, ÇALIġANLARIN SİSTEMİN İÇİNE ÇEKİLMESİ önemlidir. EĞİTİMLERİN ETKİNLİĞİ Eğitimin ihtiyaçlara cevap verecek ve uygun bir zamanlamayla gerçekleĢtirilecek biçimde belirlenmesi gereklidir. Üst yönetim için ‘EĞİTİM’ değil, ‘BİLGİLENDİRME’ toplantıları yapılabilir. DOKÜMANLARIN HAZIRLANMASI Dokümanlar, rafları süslemek için değil, sistemin uygulanmasını sağlamak amacıyla hazırlanmaktadır. O nedenle, kuruluĢun yapısına ve ihtiyacına uygun dokümanlar belirlenmeli, BASİT, KOLAY ve ANLAġILIR OLMASI sağlanmalıdır. SİSTEMİN ÇALIġMASI Sistemin çalıĢması büyük engel faaliyetidir. konusundaki, en BELGELENDİRME Çünkü bir çok kuruluĢ ‘BELGE’yi alınca her Ģeyin bittiğini düĢünmektedir. Hâlbuki, alınan belge sistemin varlığını göstermektedir. Sistemin çalıĢması ondan sonra yapılacak çalıĢmalara bağlıdır.