Slayt 1

ICDS 3 İnsomnia sınıflaması
Dr. Fuat Özgen
Uykusuzluğun Genel Kriterleri:
A. Uykuya başlamada güçlük, uykuya devam ettirmede güçlük ya da çok erken
uyanma ya da kronik nitelikte dinlendirici olmayan düşük kalitede uyku yakınması.
Çocuklarda, sıklıkla bakıcıları tarafından bildirilen uyuma güçlüğü, uyuma güçlüğü
yatma zamanına direnç veya bağımsız uyuyamama olabilir.
B. Yukarıda bahsedilen uyuma güçlüğü uyku için yeterli fırsat ya da koşullara rağmen
ortaya çıkar.
C. Gece uyuma güçlüğü ile ilişkili gün içi aşağıdaki yakınmalardan en az birinin hasta
tarafından bildirilmesi
I. Yorgunluk, kırıklık
II.Dikkat, konsantrasyon ya da bellek güçlüğü
III.Sosyal ya da mesleki işlevsellikte bozulma ya da düşük okul performansı
IV.Duygudurum bozukluğu ya da iritabilite
V. Gündüz uykuluğu
VI.Motivasyon, enerji ya da inisiyatifte azalma
VII.İşinde ya da araç kullanırken hata yapma veya kaza eğiliminde artma
VIII.Uyku yoksunluğuna bağlı gerginlik, baş ağrısı ya da gastrointestinal
semptomlar
IX.Uyku hakkında endişe ve uğraşılar
Uluslararası Uyku Bozuklukları Sınıflandırması
(ICSD-2)
1-İnsomnialar
2- Uykuyla İlişkili Solunum Bozuklukları
3- Santral Orjinli Hipersomnialar (Bir Sirkadiyen Ritim Uyku
Bozukluğu, Uykuyla İlişkili Solunum Bozukluğu ya da Uykuyu Bozan
Diğer Nedenlerden Kaynaklanmayan)
4- Sirkadiyen Ritim Uyku Bozuklukları
5- Parasomnialar
6- Uykuyla İlişkili Hareket Bozuklukları
7- İzole Semptomlar, Görünüşe Göre Normal Varyantlar ve
Çözüme Ulaşmamış Noktalar
8- Diğer Uyku Bozuklukları
Uluslararası Uyku Bozuklukları Sınıflandırması
(ICSD-3)
• 1-İnsomnialar
• 2- Uykuyla İlişkili Solunum Bozuklukları
• 3- Santral Orjinli Hipersomnialar (Bir Sirkadiyen Ritim Uyku
Bozukluğu, Uykuyla İlişkili Solunum Bozukluğu ya da Uykuyu
Bozan Diğer Nedenlerden Kaynaklanmayan)
• 4- Sirkadiyen Ritim Uyku Bozuklukları
• 5- Parasomnialar
• 6- Uykuyla İlişkili Hareket Bozuklukları
• 7- Diğer Uyku Bozuklukları
ICSD-2’e göre İnsomnialar
1- Uyumsal İnsomnia (Akut İnsomnia)
2- Psikofizyolojik İnsomnia
3- Paradoksal İnsomnia
4- İdiyopatik İnsomnia
5- Psikiyatrik Bozukluklara Bağlı İnsomnia
6- Yetersiz Uyku Hijyeni
7- Çocukluk Dönemi Davranışsal İnsomnia
8- İlaç ya da Maddeye Bağlı İnsomnia
9- Tıbbi Duruma Bağlı İnsomnia
10- İlaç ya da Maddeye Bağlı Olmayan İnsomnia
Belirlenmemiş (Organik Olmayan İnsomnia)
11- Fizyolojik (Organik) İnsomnia
• Kronik İnsomnia (Alternatif Adları)
Kronik İnsomnia
Primer İnsomnia
Sekonder İnsomnia
Komorbit İnsomnia
Uykuya başlama ve sürdürme bozuklukları
Çocukların davranışsal İnsomniası
Uyku başlangıcı ile ilgili bozukluklar
• Klinik ve Patofizyolojik Alt Tipler
Psikofizyolojik İnsomnia
İdiopatik İnsomnia
Paradoksal İnsomnia
Yetersiz Uyku Hijyeni
Çocuğun Davranışsal İnsomniası
Mental Hastalığa Bağlı İnsomnia
Tıbbi Hastalığa Bağlı İnsomnia
İlaç veya Maddeye Bağlı İnsomnia
• Kronik İnsomnia Tanı Kriterleri
A-F karşılanmalıdır
• A. Aşağıdakilerden bir veya daha fazlasını hastalar bildirmeli
veya hastanın ailesi veya bakıcısı tarafından gözlenmelidir
1. Uykuya başlamada güçlük
2. Uykunun sürdürülmesinde güçlük
3. İstendiğinden erken uyanma
4. Uygun zamanda yatağa gitmeye direnç
5. Aile veya bakıcının müdahalesi olmaksızın uyuma güçlüğü
• B. Gece uyuma güçlüğüne bağlı olarak aşağıdakilerden bir veya
daha fazlası hastalar tarafından bildirilmeli veya hastanın ailesi
veya bakıcısı tarafından gözlenmelidir
1. Yorgunluk veya halsizlik
2. Dikkat, konsantrasyon veya bellek bozukluğu
3. Sosyal, ailesel, mesleki veya akademik işlevsellikte bozulma
4. Duygudurum bozukluğu veya sinirlilik
5. Gündüz uykululuk
6. Davranış problemleri (Hiperaktivite, impulsivite, agresyon)
7. Motivasyon, enerji ya da sorumluluk almada azalma
8. Hata ve kaza yapmaya meyil
9. Uyku ile ilgili memnuniyetsizlik
• C. Bildirilen uyku uyanıklık yakınmaları sadece uyku için yetersiz
fırsat veya kosullarla açıklanamaz.
• D. Uyku bozukluğu ve ilgili gündüz semptomları en az haftada üç
kez ortaya çıkmalıdır.
• E. Uyku bozukluğu ve ilgili gündüz semptomları en az üç aydır
devam ediyor olmalıdır.
• F. Uyku/uyanıklık güçlüğü diğer uyku bozuklukları ile daha iyi
açıklanamaz.
Kısa Süreli İnsomnia
• Akut İnsomnia
• Uyumsal İnsomnia
Kısa Süreli İnsomnia Tanı Kriterleri
A-E karşılanmalıdır
• A. Aşağıdakilerden bir veya daha fazlasını hastalar bildirmeli
veya hastanın ailesi veya bakıcısı tarafından gözlenmelidir
1. Uykuya başlamada güçlük
2. Uykunun sürdürülmesinde güçlük
3. İstendiğinden erken uyanma
4. Uygun zamanda yatağa gitmeye direnç
5. Aile veya bakıcının müdahalesi olmaksızın uyuma güçlüğü
• B. Gece uyuma güçlüğüne bağlı olarak aşağıdakilerden bir veya
daha fazlası hastalar tarafından bildirilmeli veya hastanın ailesi
veya bakıcısı tarafından gözlenmelidir
1. Yorgunluk veya halsizlik
2. Dikkat, konsantrasyon veya bellek bozukluğu
3. Sosyal, ailesel, mesleki veya akademik işlevsellikte bozulma
4. Duygudurum bozukluğu veya sinirlilik
5. Gündüz uykululuk
6. Davranış problemleri (Hiperaktivite, impulsivite, agresyon)
7. Motivasyon, enerji ya da sorumluluk almada azalma
8. Hata ve kaza yapmaya meyil
9. Uyku ile ilgili memnuniyetsizlik
• C. Bildirilen uyku uyanıklık yakınmaları sadece uyku için yetersiz
fırsat veya kosullarla açıklanamaz.
• D. Uyku bozukluğu ve ilgili gündüz semptomları üç aydan kısa
süreli olmalıdır.
• E. Uyku/uyanıklık güçlüğü diğer uyku bozuklukları ile daha iyi
açıklanamaz.
Akut İnsomnia (Uyumsal İnsomnia)
• Akut insomnianın temel özelliği tanımlanabilir bir stresörle ilişkili
olarak ortaya çıkmasıdır. Kısa sürelidir. Tipik olarak birkaç gün
ile birkaç hafta arasında sürer ve üç ayı geçmez. Stresörün
ortadan kalkması ya da bireyin stresöre uyum sağlaması ile uyku
yakınmaları azalır ve kaybolur.
Psikofizyolojik İnsomnia
• Kronik insomniakların büyük bir kısmını oluşturur. Psikofizyolojik
insomnianın temel özelliği artmış uyarılmışlık durumu ve uykuyu
engelleyen öğrenilmiş düşünceler ile karakterizedir.
• İnsomnia hakkındaki yoğun endişeleri, başlatıcı nedenlerin
ötesinde yakınmalarının daha da artmasına neden olur. Bir kısır
döngüye dönüşen durum ile problemle ilgili endişeleri giderek
artar. Bu özelliklerinden dolayı öğrenilmiş insomnia,
koşullandırılmış insomnia, primer insomnia gibi adlar da alır. Bu
hastalar anksiyöz ve gergin bireylerdir.
Psikofizyolojik insomnia
•
•
İnsomnia en az 1 ay süreli olmalı
Aşağıdakilerden biri olmalı:
–
Uyku ile ilgili aşırı odaklanma veya anksiyete
–
Planlanmış zamanda veya yatakta uykuya dalmada güçlük;
buna karşılık uyku niyeti olmayan monoton ativiteler
sırasında uykuya dalma
–
Ev dışında evden daha iyi uyuma
–
Yatakta uykuya dalmayı etkileyen mental aktivite
–
Yatakta, uykuya dalmayı engelleyen artmış somatik gerginlik
Paradoksal İnsomnia
• Paradoksal insomnianın temel özelliği bu hastalarda uyku
bozukluğunu kanıtlayan objektif bir veri olmamasına rağmen,
subjektif yakınmalarında şiddetli insomnia yakınmaları
tanımlarlar. Hastalar 3-4 saat gibi az uyuduklarını veya hiç
uyuyamadıklarını belirtirler. Oysa onları gözleyen eşleri
tarafından ya da polisomnografi gibi objektif ölçümlerde
uyudukları görülür. Hastalar belirgin bir psikopatoloji ya da
temaruz özellikleri göstermezler. Hastalığın bu özelliklerinden
dolayı subjektif insomnia, uyku durumunun yanlış algılanması,
pseudo insomnia, uyku hipokondriasisi gibi adlar da alır.
Paradoksal İnsomnia
•
İnsomnia en az 1 ay süre ile olmalı
• Aşağıdaki kriterlerden en az biri olmalı:
– Hasta çoğunlukla uykusuz veya çok az uykulu gecenin yanısıra
zaman zaman normal uykulu gece tanımlamalı
– Uyku günlüğü tutulduğunda, çok sayıda az uykulu veya
tamamen uykusuz gece ve bunların ardından gündüz uykusu
olmaması.
– Hastanın belirttiği yakınmalar veya uyku günlüğü ile
polisomnografi veya aktigraf arasında uyumsuzluk olması
İdiopatik İnsomnia
• Temel özelliği erken çocukluk döneminde başlayan ve yaşam boyu
insomnia semptomlarının olması ile karakterizedir. Hastalığın
başlamasına devam etmesine neden olabilecek bir faktör mevcut
değildir. Tedaviye dirençlidir.
İdiopatik insomnia
•
•
•
•
Kronik seyirli olmalı
Infant döneminde veya çocuklukta başlayabilir.
Belirgin bir neden tanıımlanamaz.
Persistandır; remisyon dönemleri yoktur.
Mental Bozukluğa Bağlı İnsomnia
• Altta yatan mental bozukluğa görülen insomni. İnsomnia
belirlenen mental bozukluğun bulgusu olarak görülür ve hastalıkla
aynı şekilde seyreder. İnsomnia tipik olarak sebep olan mental
bozuklukla birlikta başlar ve hastalığın belirtileriyle birlikte
zamanla artma veya azalma gösterir.
Mental Bozukluğa Bağlı İnsomnia
• Hastanın belirtileri insomnia kriterlerini karşılamalıdır
.
• İnsomnia en az bir ay sürmelidir.
• Standart kriterlere göre tanısı konan mental bir hastalığı
olmalıdır.
• Bazı durumlarda mental bozukluktan bir süre önce başlamış bile
olsa, mental bozukluk sürecinde görülmelidir.
• İnsomnia, belirgin strese neden olacak veya bağımsız tedaviye
ihtiyaç hissettirecek kadar , tipik olarak birlikte seyrettiği
mental bozukluktan daha belirgin olmalıdır.
Yetersiz Uyku Hijyeni
• Temelde iyi kalitede uyku ve tüm gün uyanıklığı sağlama ile
uyumlu olmayan günlük yaşam aktivitesi ile giden insomnidir. Bu
durumdaki farklı görünümlerin tamamının ortak özelliği kişinin
davranış kontrolünün uyku alışkanlığı üzerinde oluşturduğu
olumsuz etkidir. Artmış uyanıklık oluşturan alışkanlıklar ve uyku
hijyeni ilkeleri ile bağdaşmayan alışkanlıklar.
Yetersiz Uyku Hijyeni
• Hastanın belirtileri insomni kriterlerini karşılamalıdır
.
• İnsomni en az bir ay sürmelidir.
• Yetersiz uyku hijyeni, aşağıdakilerden en az birinin varlığı ile
ortaya konmalıdır.
– Sık gün içi uyuklama, yatma veya kalkma saatlerinin sürekli değişken olması
veya yatakta fazla vakit geçirme şeklinde uygun olamayan uyku zamanlamaları
– Özellikle yatmadan önce alkol, nikotin veya kafein içeren maddelerin alınması
– Uyumaya çok yakın zamanda fiziksel, mental aşırı yorulma ve emosyonel
olarak fazla heyecanlanma
– Uyku dışında aktiviteler için yatağın sık kullanılması.
– Rahat bir uyuma ortamının olmaması.
Çocukluk Çağı Davranışsal İnsomnisi
• Temel özelliği davranışsal etiyoloji ile ilişkili olarak uykuya
dalmakta, uykuyu sürdürmekte veya hem dalmak hem de
sürdürmekte yaşanan zorluktur. Uyku problemleri uygun olmayan
uyku ile ilgili çağrışımlar veya yetersiz uyku süresi sonucu gelişir.
• Uyku başlangıcı ile İlişkili Tip.
• Sınır Koyucu Tip
İlaç veya madde kullanımına bağlı İnsomni
• Reçetelenmiş veya keyif verici ilaç, kafein, alkol veya gıda
maddesi ya da bir çevresel toksine maruziyet tarafından uykunun
baskılanması veya bölünmesidir.
• Uyku bozukluğu maddenin kullanıldığı, maruz kalındığı veya
kesildiği dönemlerde ortaya çıkabilir.
İzole semptomlar ve normal varyasyonlar
• Yatakta uzun zaman geçirme
• Kısa uyuyanlar