uyku hastasına klinik yaklaşım

UYKU HASTASINA
KLİNİK YAKLAŞIM
Dr.Burcu Oktay
Mardin Devlet Hastanesi
Göğüs Hastalıkları Kliniği


Uyku ile ilişkili yakınmalar genel
popülasyonda oldukça yaygındır.
7 kişiden 1’i kronik uyku problemi
Uykusuzluk semptomları %35
 Insomnia %10
 Uyku apne %3-4
 5 erişkinden 1‘i gündüz aşırı uyku
hali

Üretkenlik kaybı 40 milyar$/yıl
 Motorlu araç kazaları 17-27
milyar$/yıl
 İş kazaları 7 milyar$/yıl
 Ev kazaları 2-4 milyar$/yıl

Hayatımizin 1/3
 Günlük yaşantımızı olumsuz etkileyen
 Uyku bozuklukları
 Uyku hastası ve yakınmaların doğru
değerlendirilmesi

ICDS-2
1-İnsomnialar
 2-Uykuda solunum bozuklukları
 3-Solunum bozukluğuna bağlı olmayan
hipersomniler
 4-Sirkadyen ritim uyku bozuklukları
 5-Parasomniler
 6-Uyku ile ilişkili hareket bozuklukları
 7-İzole semptomlar, normal
varyantları
 8-Diğer uyku bozuklukları

Klinik öykü-temel yakinma!!
 Uyku alışkanlıkları
 Medikal öykü
 İlaç ve alkol kullanımı
 Aile öyküsü
 Hayatındaki değişiklikler

Gece uykuda
 Gece uyanıkken
 Sabah semptomları
 Gün içi yakınmaları

Gece uykuda...
Anormal hareketler ve davranışlar
 Horlama
 Solunumun duraklaması
 Bacaklarda seğirme, çekme
 Uykuda yürüme, konuşma, garip
sesler çıkartma

Gece uyanıkkken...
Uykuya dalamama,
 Bacaklarda rahatsızlık, tam
tanımlanamayan garip his
 Tekrarlayan uyanıklıklar
 Vücutta paralizi hissi, karıncalanma
 Nefes darlığı, göğüste yanma,
sıkışma,çarpıntı

Sabahları...
Dinlendirici olmayan uyku
 Yorgun uyanma
 Baş ağrısı
 Ağız kurulugu
 Nazal konjesyon

Gün boyunca...
Halsizlik, yorgunluk
 Konsantrasyon kaybı(okul,iş)
 İrritabilite, anksiyete, depresyon
 Kas spazmı, ağrı
 Ağız kuruluğu
 Unutkanlık

Semptomların başlangıç şekli
 Sıklığı
 Gecenin hangi yarısında

Klinik öykü-temel yakinma!!
 Uyku alışkanlıkları
 Medikal öykü
 İlaç ve alkol kullanımı
 Aile öyküsü
 Hayatındaki değişiklikler

Uyku alışkanlıkları
Yatağa kaçta gider
 Kaçta uykuya dalar
 Sabah kaçta uyanır
 Gece uyanır mı( kaç kez, ne zaman,
ne şekilde,yeniden uyku)
 Gün içi uyku (dinlendirici mi)

Uyku anketi (epwort,stanford,
berlin)
 2 haftayı kapsayan uyku günlüğü

Detaylı öykü, uyku alışkanlıklarının
sorgulanması, uyku anketleri
 Uyku profili
 Temel semptom nedir sorunun cevabı
tesbit edilir.

Uykusuzluk
 Gündüz aşırı uyku hali
 Uyku süresince anormal hareketler
yada davranışlar

İnsomnia
Toplumu en sık etkileyen ve uyku
pratiğinde en sık rastlanılan uyku
bozukluğu
 Gece uykusunun yetersizliğinden

Uykuya başlamada zorluk
 Uykuyu sürdürmede zorluk
 Çok erken uyanma
 Kronik dinlendirici olmayan uyku
 Kötü kalitede uyku

Erken çocukluk
 Neden saptanamayan
 Çok az yada hiç remisyon
 İdiopatik insomnia

Belirlenebilen stress
 Adjustment insomnia
 Pozitif stres önemli

Kanser, tedavisi, ağrılı durumlar,
sistemik hastalıklar
 Tıbbi durumlara bağlı

Uykuya hazırlanırken huzursuzluk,
anksiyete
 Uyuyabilecek miyim? Ya
uyuyamazsam?
 Yarın napıcam?
 Olağan dışı yerlerde uyuma
 Psikofizyolojik insomnia

Düzensiz yatma zamanı
 Egzersiz
 Kafein, alkol, sigara tüketimi
 Yatakta tv izleme
 Uygun olmayan uyku hijyeni

Bütün gece hiç uyumadım
 1 saat anca uyudum
 Normal gece
 Uykusuz geceleri takiben gündüz
uykululuk yok
 Paradoksal insomnia (uyku
algılamasında bozukluk)









Gün içi fonksiyonlarını değerlendir!!
Halsizlik, yorgunluk
Dikkat, konsantrasyon, bellek
bozukluğu
Duygudurum bozukluğu, irritabilite
Gündüz uykululuğu
Motivasyon kaybı
Kaza eğiliminde artış
Gerginlik, baş ağrısı, GIS semptomları
Gündüz aşırı uyku hali
Gün içi aktiviteleri olumsuz etkileyen
 Sersemlik
 Uyku hali
 Karşı konulamayan uyku nöbetleri

Gece uykum yetmiyor
 Daha fazla uyumam gerek
 Ne kadar uyursam uyuyayım bana
yetmiyor
 Sersemliğim geçmiyor
 Hep yorgunum
 İşime konsantre olamıyorum

Uykuda solunum bozukluklarından
narkolepsiye kadar uzanan geniş bir
grup hastalık
 Uyku rutini
 Uyku uyanıklık zamanları
 Eşlik eden bulguların sorgulanması

Horlama
 Uykuda solunumun duraklaması
 Genellikle obez
 Ek ko-morbit hastalık
 Uyku apne sendromu

Gece semptomları
 Horlama
 Boğulma hissi, apne
 Uyku bölünmeleri
 Reflü sonucu göğüste yanma
 Anormal motor aktivite

Gündüz semptomları
 Uyku hali, uyuklamalar
 Unutkanlık, yorgunluk
 Sabah baş ağrısı, ağız kuruluğu
 Kişilik değişiklikleri
 Libido azalması

Santral orjinli hipersomniler
 Gündüz yaşanan dayanılmaz uyku
atakları
 Öfke, kızgınlık, heyecan, gülme
 Komplet yada parsiyel kas
güçsüzlüğü
 Narkolepsi ve katepleksi

Uyku paralizisi
 Hipogampik
 Hipnopompik halisünasyonlar

20’li yaşlarda erkek
 Narkolepsi atakları
(kısa ve dinlendirici)
 Katapleksi
(komplet yada parsiyel)
 İş okul performasında azalma
 Psikososyal, sosyoekonomik zorluklar

Uyku paralizisi
 Uykuya dalarken yada uyanırken
kıpırdayamama
 Solunum yavaşlar, konuşamama
 Blinç açık, hatırlar
 10-15 sn

Uykuya dalarken(hipnogojik)
 uyanırken(hipnopompik)
 işitsel, görsel yada sinestezik
halisünasyonlar

diensefalik yada midbrain
tümorlerinde, multiple skleroz,
stroke, vaskuler malformasyonlar,
ensefalit, serebral travma
 Seconder narkolepsi

İdiopatik hipersomni
 normal ( 6-10) yada uzamış (>10 saat )
 15-30 yaş
 Saatlerce uyurlar ama dinlendirici
değil
 Neden yok

Hafta içi kısa uyku süresi
 Hafta sonu uzun uyku
 Tatil günlerinde yakınma yok
 Davranışsal nedenlere bağlı yetersiz
uyku

Sirkadyen ritim bozuklukları
 Sabah uyanmakta zorluk
 Sabah uykululuğu, sersemlik
 Gece uykuya dalmada zorluk
 Geçikmiş uyku fazı bozukluğu

Akşam uykululuk
 Sabah erken uyanma
 Erken uyku fazı bozukluğu
 Shift-work, jet lag

Uykuda anormal hareketler ve
davranışlar
Partner ile görüş!
 Davranışlar
 Hareketler
 Gecenin hangi saatinde
 Bilinç durumu

Gecenin ilk 1/3
 Çocukluk dönemi
 Selim seyirli
 Kuvvetli aile öyküsü
 Tam yada kısmı amnezi
 NREM uykusu kaynaklı uyanıklık
tepki bozuklukları

Uyurgezerlik
 Uyku terörü
 Konfüzyonel arosual(uyanıklık)

Uyurgezerlik
 yavaş dalga uykusundan kaynaklanan
beklenmedik motor aktivite
 10 dk kısa
 Genellikle oda içerisinde kendi
yollarını bulurlar
 Nadiren yaralanma, şiddet

Uyku sırasında ani çığlık
 Aşırı korku
 Otonomik belirtiler
 Uyku terörü

Konfüzyonel uyanıklıklar
 Hareketlenme ve inleme
 Bağırma,ağlama şeklinde konfüze
davranışlar
 Çocuğu tamamen uyandırmak
mümkün değil

Uyku siklusunun sonlarına doğru
 Daha çok erişkinlerde
 Tehlikeli davranışlar
 REM uykusu ile ilişkili parasomniler

REM uykusu davranış bozukluğu(RBD)
 Yenileyici uyku paralizisi
 Kabus bozukluğu

Diafragma ve ekstraoküler kaslar
dışında tüm somatik kaslarda aktif
paralizi
 RBD
 Rüyalar harekete geçer
 Yoğun ve şiddet içerikli
 Kendine yada yatak partnerine zarar

Kolay uyanır, oryantedir.
 Rüyayı net olarak hatırlar, anlatır.

Yenileyici uyku paralizisi
 Uykunun başlangıcında yada uyanma
sırasında tüm gövde ve ekstremiteleri
hareket ettirmede zorluk
 Saniyeler ile 1-2 dk
 Bilinç korunmuştur

Kabus bozukluğu
 Korku, anksiyete, öfke, üzüntü,
nefret ve diğer disforik duygular
 Rüyalar yoğun şekilde hatırlanır
 Uykudan yenileyici uyanma
ataklarıdır

Diğer parasomniler
 Uyku ile ilişkili disosiyatif bozukluk
 Uyku ile ilişkili inleme(katatrenia)
 Patlayan kafa sendromu
 Uyku ile ilişkili varsanılar
 Uyku ile ilişkili yeme bozukluğu

İstem dışı ve tekrarlayıcı yeme içme
atakları
 Garip formda ve kombinasyonda
yiyeceklerin tüketimi
 Uyku bütünlüğü bozuk
 GAUH,insomni
 Kilo alımı
 Ataklar hatırlanmaz



İleri yașlarda görülen parasomnilerde;
psikiyatrik bozukluklar,
cinsel istismar ve kötüye kullanım
nörodejeneratif hastalıklar
Hukuksal sorunlar

bacaklarında hissedilen rahatsızlık,
huzursuzluk, uyuşma, karıncalanma

tam olarak tanımlanamayan bir his

hareket ettirme ihtiyacı
Bacaklarda germe, hareket ettirme,
yataktan kalkıp gezinme
 Uykuya dalamazlar
 RLS
 %80 PLMS
 Uykuyu sürdürmede sıkıntı

Gece uykuda ağrılı kramplar
 1-2 dk
 Uyanma
 Nokturnal bacak krampları

Diş gıcırdatma
 Bruksizm
 Temporamandibular eklem
disfonksiyonu

Klinik öykü-temel yakinma!!
 Uyku alışkanlıkları
 Medikal öykü
 İlaç ve alkol kullanımı
 Aile öyküsü
 FM

Medikal öykü
Mevcut yada geçmiş hastalık,
operasyon
 Epilepsi,parkinson, demans, artritik
durumlar, astım, iskemik kalp
hastalığı, migren, obstrüktif üropati
 ağrıya yol açan her türlü durum


Hipotroidizm, akromegali,cushing
sendromu, allerjik rinit,
mukopolisakkoridozlar
Obstrüktif uyku apne

Tonsillektomi

Anemi, renal yetmezlik
RLS,PLMS
Anksiyete ve duygudurum
bozuklukları
 Insomnia
 Depresyon
 Gündüz aşırı uyku hali
 Şizofreni
 Uyku bozukluğu

Klinik öykü-temel yakinma!!
 Uyku alışkanlıkları
 Medikal öykü
 İlaç ve alkol kullanımı
 Aile öyküsü
 FM

İlaç kullanımı
Teofilin, B2 agonistler, diüretikler
 İnsomnia
 Kronik sedatif hipnotik kullanımı
 Hipnotik dependent uyku
bozuklukları
 Soğuk algınlığı ilaçları,
tatlandırıcılar,antihistaminiklar
 somniak

Alkol kullanımı
Horlama
 Apne
 Insomnia
 Uyku deprivasyonu
 Uykululuk

Klinik öykü-temel yakinma!!
 Uyku alışkanlıkları
 Medikal öykü
 İlaç ve alkol kullanımı
 Aile öyküsü
 FM

Aile öyküsü
Narkolepsi
 PLMS
 Uyku terörü
 Enüresis
 Uygurgezerlik
 OUAS

Klinik öykü-temel yakinma!!
 Uyku alışkanlıkları
 Medikal öykü
 İlaç ve alkol kullanımı
 Aile öyküsü
 FM

•
•
•
•
•
İnspeksiyon
Obezite, kalın boyun
OSAS
Üzgün, bitkin bir ifade, zayıf kişisel
hijyen, mor gözler
Depresyon,insomni
•
•
•
•
Mandibular hipoplazi
retrognati
Büyümüş tansiller,dil
sarkmış yumuşak damak
•
Sağ kalp yetmezliği bulguları, aritmi,
HT
•
Solunum sistemi, nörolojik muayene
Klinik
değerlendirme
Çok farklı yakınmalar
Uyku bozuklukları
Nedene yönelik tanısal testler
Teşekkürler.....