Ocak

EKONOMİK GELİŞMELER
Ocak – 2013
Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)
AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ
TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU
EKONOMİK RAPOR – OCAK 2013
İÇİNDEKİLER…………………………………………………………………………………
1
GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH) ………………………………………………
2
İSTİHDAM - İŞSİZLİK VE İŞGÜCÜ HAREKETLERİ………………..………………
2
İTHALAT – İHRACAT VE DIŞ TİCARET AÇIĞI………………………………………
3
TURİZM GELİRİ ve GİDERİ………………………………………………………………
5
TÜKETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ (TÜFE)………………………………………………
6
ÜRETİCİ FİYAT ENDEKSİ (ÜFE)…………………………………………………………
6
GRAFİKLER
Grafik 1 : Dış Ticaret Grafiği………………………………………………..……………
3
Grafik 2 : Çalışan Sayısına Göre Dış Ticaret ……………………………………….
4
TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU
1
EKONOMİK RAPOR – OCAK 2013
Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH)
 Üretim yöntemi ile hesaplanan gayri safi yurtiçi hasıla tahmininde, 2012 yılı üçüncü
üç aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre cari fiyatlarla gayri safi
yurtiçi hasıla %7,7’lik artışla 377 584 Milyon TL olmuştur.
 2012 yılının üçüncü üç aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre sabit
fiyatlarla gayri safi yurtiçi hasıla %1,6’lık artışla 31 594 Milyon TL olmuştur.
 2012 yılının ilk dokuz aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre cari
fiyatlarla gayri safi yurtiçi hasıla % 10,5’lik artışla 1 057 348 Milyon TL olmuştur.
 2012 yılının ilk dokuz aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre sabit
fiyatlarla gayri safi yurtiçi hasıla % 2,6’lık artışla 87 655 Milyon TL olmuştur.
 Takvim etkisinden arındırılmış sabit fiyatlarla GSYH 2012 yılı üçüncü üç aylık
döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre %1,9’luk artış gösterirken, mevsim
ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH değeri bir önceki döneme göre %0,2
artmıştır.
İstihdam – İşsizlik ve İşgücü Hareketleri
 İşsizlik oranı %9,4 seviyesinde gerçekleşti
 Türkiye genelinde işsiz sayısı 2012 yılı Kasım(1) döneminde geçen yılın aynı
dönemine göre 201 bin kişi artarak 2 milyon 630 bin kişiye yükseldi. İşsizlik oranı
ise 0,3 puanlık artış ile %9,4 seviyesinde gerçekleşti. Tarım dışı işsizlik oranı 0,3
puanlık artış ile %11,7, 15-24 yaş grubunu içeren genç işsizlik oranı ise 1,8 puanlık
artış ile %18,8 oldu.
 İstihdam edilenler 1 milyon 24 bin kişi arttı.
 İstihdam edilenlerin sayısı 2012 yılı Kasım döneminde, geçen yılın aynı dönemine
göre 1 milyon 24 bin kişi artarak 25 milyon 291 bin kişiye yükseldi. Bu dönemde,
tarım sektöründe çalışan sayısı 37 bin kişi, tarım dışı sektörlerde çalışan sayısı 987
bin kişi arttı.
 İstihdam edilenlerin %23,8'i tarım, %19’u sanayi, %7,2’si inşaat, %50'si ise
hizmetler sektöründe yer aldı. Önceki yılın aynı dönemi ile karşılaştırıldığında inşaat
sektörünün istihdam edilenler içindeki payı 0,3 puan, hizmetler sektörünün payı 1
puan artarken, tarım sektörünün payı 0,9 puan, sanayi sektörünün payı ise 0,4
puan azaldı.
 İstihdam oranı %45,9 olarak gerçekleşti.
 İstihdam edilenlerin oranı, geçen yılın aynı dönemine göre 1 puanlık bir artış
göstererek %44,9’dan %45,9’a yükseldi.
 İşgücüne katılma oranı %50,7 olarak gerçekleşti.
 Türkiye genelinde işgücüne katılma oranı, 2012 yılı Kasım döneminde bir önceki
yılın aynı dönemine göre 1,3 puanlık artışla %50,7 oldu. Aynı dönemler için yapılan
kıyaslamalara göre; erkeklerde işgücüne katılma oranı 0,5 puanlık artışla %71,8,
kadınlarda ise 1,9 puanlık artışla %30,2 olarak gerçekleşti.
 İstihdam edilenler 1 milyon 23 bin kişi arttı.
TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU
2
EKONOMİK RAPOR – OCAK 2013
İthalat – İhracat ve Dış Ticaret Açığı

Türkiye İstatistik Kurumu ile Gümrük ve Ticaret Bakanlığı işbirliğiyle oluşturulan
geçici dış ticaret verilerine göre; ihracat 2012 yılı Aralık ayında, 2011 yılının aynı
ayına göre %1,4 artarak 12 646 milyon dolar, ithalat %3,7 azalarak 19 825 milyon
dolar olarak gerçekleşti.

İhracatın ithalatı karşılama oranı 2011 Aralık ayında %60,6 iken, 2012 Aralık
ayında %63,8’e yükseldi.

Dış ticaret açığı %11,6 azaldı.

Aralık ayında dış ticaret açığı %11,6 azalarak 8 116 milyon dolardan 7 178 milyon
dolara geriledi.

Takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre; 2012 yılı Aralık ayında önceki yılın aynı
ayına göre ihracat %4,7, ithalat %0,2 arttı. Mevsim ve takvim etkilerinden
arındırılmış seriye göre ise; 2012 Aralık ayında bir önceki aya göre ihracat %4,5,
ithalat %3,6 azaldı.

Avrupa Birliği’ne ihracat %4,8 azaldı.

Avrupa Birliği’nin (AB) ihracattaki payı 2011 Aralık ayında %41,7 iken, 2012 Aralık
ayında %39,2’ye geriledi. AB’ye yapılan ihracat, 2011 yılının aynı ayına göre %4,8
azalarak 4 953 milyon dolar olarak gerçekleşti.

En fazla ihracat yapılan ülke Irak oldu.

En fazla ihracat yapılan ülke, 2012 Aralık ayında Irak oldu. Bu ülkeye yapılan
ihracat 2011 yılı Aralık ayına göre %10,6 artarak 1 029 milyon dolar olurken; Irak’ı
sırasıyla Almanya (989 milyon dolar), Birleşik Arap Emirlikleri (694 milyon dolar) ve
İngiltere (690 milyon dolar) takip etti.

İthalatta ilk sırayı Rusya aldı.

Rusya Federasyonu ithalatta ilk sırada yer aldı. Bu ülkeden yapılan ithalat, geçen
yılın aynı ayına göre %2,9 azalarak 2 474 milyon dolar olarak gerçekleşti. Rusya
Federasyonu’nu sırasıyla Almanya (2 106 milyon dolar), Çin (1 754 milyon dolar)
ve İtalya (1 052 milyon dolar) izledi.

İhracatta motorlu kara taşıtları ve aksam parçaları ilk sırada yer aldı.
Grafik 1. Dış Ticaret Grafiği
Dış Ticaret, Aralık 2011-2012
Dış Ticaret, Ocak-Aralık 2011-2012
TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU
3
EKONOMİK RAPOR – OCAK 2013
 İhracatın %59,6’sını KOBİ’ler gerçekleştirdi.
 2011 yılında 52 495 girişim ihracat, 63 351 girişim ithalat yaptı. İhracatın %59,6’sı
0-249 kişi çalışan ve KOBİ olarak değerlendirilen girişimler tarafından
gerçekleştirildi. İthalatın ise %39,9’u KOBİ’ler tarafından yapıldı.
 İhracatta 0-9 kişi çalışan mikro girişimlerin payı %15,2 olurken, %25,7’si 10-49 kişi
çalışan küçük ölçekli girişimler, %18,7’si 50-249 kişi çalışan orta ölçekli girişimler
ve %40,2’si 250+ kişi çalışan girişimler tarafından gerçekleştirildi.
 İthalatın %60’ı 250+ kişi çalışan büyük girişimler tarafından gerçekleştirilirken,
0-9 kişi çalışan mikro ölçekli girişimlerin payı %6,5, 10-49 kişi çalışan küçük ölçekli
girişimlerin payı %15,3 ve 50-249 kişi çalışan orta ölçekli girişimlerin payı %18,2
oldu.
 Dış ticarette sanayi sektörü ilk sırada.
 Girişim ana faaliyetleri esas alındığında ihracatın %59,4’ü, ithalatın ise %52,9’u
sanayi sektöründe faaliyet gösteren girişimler tarafından yapıldı. Ana faaliyeti
ticaret olan girişimlerin ihracattaki payı %36,5, ithalattaki payı ise %32,5 düzeyinde
gerçekleşti.
Grafik 2. Çalışan Sayısına Göre Dış Ticaret

Sanayi sektörü ihracatının %63,6’sı 250+ kişi çalışan büyük girişimler tarafından
yapıldı. Ticaret sektörünün ihracatında ise %46,8 payla 10-49 kişi çalışan küçük
ölçekli girişimler en yüksek paya sahip grup oldu. Sanayi sektörü tarafından yapılan
ithalatta %74,3 payla 250+ kişi çalışan büyük girişimler, ticaret sektörü tarafından
yapılan ithalatta ise %30,6 payla 10-49 kişi çalışan küçük ölçekli girişimler ilk
sırada yer aldı.
TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU
4
EKONOMİK RAPOR – OCAK 2013
Turizm Geliri ve Gideri
 Turizm geliri geçen yılın aynı çeyreğine göre %17,2 arttı.
 Turizm geliri Ekim, Kasım ve Aralık aylarından oluşan IV. çeyrekte bir önceki yılın
aynı çeyreğine göre %17,2 artarak 6 107 152 bin $ oldu. Turizm gelirinin %75,1’i
yabancı ziyaretçilerden, %24,9’u ise yurt dışında ikamet eden vatandaş
ziyaretçilerden elde edildi.
 Ziyaretçiler, seyahatlerini kişisel veya paket tur ile organize etmektedirler. Bu
çeyrekte yapılan harcamaların 5 205 835 bin $’ını kişisel harcamalar, 901 317 bin
$’ını ise paket tur harcamaları oluşturdu.
 Turizm geliri 2012 yılında bir önceki yıla göre %1,8 artarak 23 440 436 bin $ oldu.
Turizm gelirinin %77,9’u yabancı ziyaretçilerden, %22,1’i ise yurt dışında ikamet
eden vatandaş ziyaretçilerden elde edildi.
 Bu yılda yapılan harcamaların 18 799 085 bin $’ını kişisel harcamalar, 4 641 351 bin
$’ını ise paket tur harcamaları oluşturdu.
 Ziyaretçilerin kişi başına ortalama harcaması 795 $ oldu.
 Bu çeyrekte yabancıların ortalama harcaması 695 $, yurtdışında ikamet eden
vatandaşların ortalama harcaması ise 1 397 $ oldu.
 Bu yılda yabancıların ortalama harcaması 577 $, yurtdışında ikamet eden
vatandaşların ortalama harcaması ise 1 012 $ oldu.
 Ziyaretçi sayısı geçen yılın aynı çeyreğine göre %3,5 arttı.
 Ülkemizden çıkış yapan ziyaretçi sayısı 2012 yılı IV. çeyreğinde bir önceki yılın aynı
çeyreğine göre %3,5 artarak 7 681 904 kişi oldu. Bunların 6 592 034’ünü
yabancılar, 1 089 870’ini ise yurt dışında ikamet eden vatandaşlar oluşturdu.
 Ülkemizden çıkış yapan ziyaretçi sayısı 2012 yılında bir önceki yıla göre %1,7
artarak 36 776 645 kişi oldu. Bunların 31 655 188’ini yabancılar, 5 121 457’sini ise
yurt dışında ikamet eden vatandaşlar oluşturdu.
 Turizm gideri geçen yılın aynı çeyreğine göre %11,5 azaldı
 Yurt içinde ikamet edip başka ülkeleri ziyaret eden vatandaşlarımızın
harcamalarından oluşan turizm gideri, geçen yılın aynı çeyreğine göre %11,5
azalarak 1 247 017 bin $ oldu. Bunun 982 365 bin $’ını kişisel, 264 651 bin $’ını ise
paket tur harcamaları oluşturdu.
 Bu yılda turizm gideri, geçen yıla göre %18,6 azalarak 4 051 275 bin $ oldu. Bunun
3 623 984 bin $’ını kişisel, 427 291 bin $’ını ise paket tur harcamaları oluşturdu.
 Yurt dışını ziyaret eden vatandaş sayısı 2011 yılı IV. çeyreğine göre %14,7 arttı.
 Bu çeyrekte yurt dışını ziyaret eden vatandaş sayısı bir önceki yılın aynı çeyreğine
göre %14,7 artarak 1 472 767 kişi oldu. Bunların kişi başı ortalama harcaması 847
$ olarak gerçekleşti.
 Bu yılda yurt dışını ziyaret eden vatandaş sayısı bir önceki yıla göre %7,6 azalarak
5 802 950 kişi oldu. Bunların kişi başı ortalama harcaması 698 $ olarak gerçekleşti.
TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU
5
EKONOMİK RAPOR – OCAK 2013
Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE)
 TÜFE’de aylık değişim %1,65 olarak gerçekleşti.
 TÜFE’de (2003=100 temel yıllı) 2013 yılı Ocak ayında bir önceki aya göre %1,65,
bir önceki yılın Aralık ayına göre %1,65, bir önceki yılın aynı ayına göre %7,31 ve
on iki aylık ortalamalara göre %8,62 artış gerçekleşti.
 Aylık en yüksek artış %14,26 ile alkollü içecekler ve tütün grubunda
gerçekleşti.
 Ana harcama grupları itibariyle 2013 yılı Ocak ayında endekste yer alan gruplardan
gıda ve alkolsüz içeceklerde %4,00, çeşitli mal ve hizmetlerde %1,71, ev eşyasında
%1,08, lokanta ve otellerde %0,95, konutta %0,70, sağlıkta %0,50, ulaştırmada
%0,50, eğlence ve kültürde %0,24, eğitimde %0,10 artış, haberleşmede %0,02,
giyim ve ayakkabıda %6,95 düşüş gerçekleşti.
 Yıllık en yüksek artış %15,35 ile alkollü içecekler ve tütün grubunda
gerçekleşti.
 TÜFE’de, bir önceki yılın aynı ayına göre konut (%10,69), lokanta ve oteller
(%9,52), giyim ve ayakkabı (%9,27) artışın yüksek olduğu diğer ana harcama
gruplarıdır.
 Aylık en yüksek artış %2,69 ile TRC2 (Şanlıurfa, Diyarbakır)’de oldu.
 İstatistiki Bölge Birim Sınıflaması (İBBS) Düzey 2’de bulunan 26 bölge içinde, bir
önceki yılın aynı ayına göre en yüksek artış TR21 (Tekirdağ, Edirne, Kırklareli)
(%8,13) bölgesinde ve on iki aylık ortalamalara göre en yüksek artış TR71
(Kırıkkale, Aksaray, Niğde, Nevşehir, Kırşehir) (%9,56) bölgesinde gerçekleşti.
Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE)
 ÜFE’de aylık %0,18 düşüş gerçekleşti.
 Üretici Fiyatları Endeksi (ÜFE), 2013 yılı Ocak ayında bir önceki aya göre %0,18
düşüş, bir önceki yılın aynı ayına göre %1,88 ve on iki aylık ortalamalara göre
%5,33 artış gösterdi.
 Aylık değişim;
gerçekleşti.
tarımda
%2,62
düşüş,
sanayide
%0,29
artış
olarak
 Tarım sektörü endeksinde, bir önceki yılın aynı ayına göre %7,57 düşüş ve on iki
aylık ortalamalara göre %4,63 artış gerçekleşti. Sanayi sektörü endeksinde ise bir
önceki yılın aynı ayına göre %3,86 ve on iki aylık ortalamalara göre %5,47 artış
gerçekleşti.
 Sanayide en yüksek aylık artış tütün ürünleri imalatında gerçekleşti.
 Sanayinin üç sektörünün bir önceki aya göre değişimleri; madencilik ve taş
ocakçılığı sektöründe %2,77 artış, imalat sanayi sektöründe %0,29 artış, elektrik,
gaz ve su sektöründe %0,59 düşüş olarak gerçekleşti.
 Bir önceki aya göre endekslerin en fazla artış gösterdiği alt sektörler tütün ürünleri
imalatı (%6,07), maden kömürü ve linyit (%5,63), suyun toplanması, arıtımı ve
dağıtımı (%3,68), taş ocakçılığı ve diğer madencilik ürünleri (%3,39) alt
sektörleridir. Buna karşılık metal cevheri (%-3,53), büro makineleri imalatı (%2,04), mobilya ve başka yerde sınıflandırılmayan diğer ürünlerin imalatı (%-1,79),
iletişim teçhizatı imalatı (%-1,20) bir ay önceye göre endekslerin en fazla gerilediği
alt sektörler oldu.
TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU
6