5 — Yukarıda yapılan açıklamalar ışığında, İnsan Hakları

— 5—
Yukarıda yapılan açıklamalar ışığında, İnsan Hakları Bakanlığı, bünyesinde barındırdığı
bütün özgünlüklerle birlikte, üstlendiği işlevi hakkıyla yerine getirmek ve Türkiye'nin demok­
ratikleşme sürecine, diğer Bakanlıklarla birlikte katkıda bulunmak üzere örgütlenmektedir. İnsan
Hakları Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun bu temel gerekçeye dayanmaktadır.
MADDE GEREKÇELERİ
Madde 1. — İnsan haklarının kurumsallaştırılması üç boyutta gerçekleşmektedir . Birin­
cisi, insan haklarının, başta yargısal yollar olmak üzere, yarıyargısal ve yargıdışı mekanizma
ve prosedürlerle korunmasıdır. İkincisi, tanınmış olan ve güvenceye bağlanan insan haklarının
pratikte işlerlik kazanması ve böylece hukuksal gerçek ile pratik gerçekliğin bütünleştirilmesidir ve nihayet üçüncüsü, başta hakkı tanıma, koruma ve uygulama ile öncelikle yetkili ve gö­
revli en genel anlamıyla devlet cihazı başta olmak üzere, toplumdaki herkesin bu hak ve özgür­
lükleri yetkinleştirerek; bunu açıklamak üzere yeni yaşama durumlarının hak ve özgürlük for­
muna sokulması ve mevcutların etkinleştirilmesini ifade eden geliştirme boyutudur.
Bu üç boyut bir bütünün öğeleri olup birbirlerini belirler ve dönüştürürler. Dolayısıyla,
insan haklarını bu bütünlük içerisinde kavramaktan yoksun her bakış açısı eksiktir, bu anla­
ma gelmek üzere de yanıltıcı sayılmalıdır.
öte yandan, insan haklarının kurumsallaştırılması giderek küçülen, bütüpleşen ve saydamlaşan günümüz dünyasında salt bir ulusal sorun olmaktan çıkmış, insanlığın ortak ülküsü
haline gelimştir. "İçişlerine karışmama" gibi klasik hukuk anlayış ve kavramları aşılmıştır. Böl­
gesel ve uluslararası düzlemdeki ulusalüstü insan hakları koruma sistemleri ulusal hukuk dü­
zenlerini, yetkilileri ve hatta tek tek bireyleri bir dizi yükümlülük altına sokmuştur. Bütün bun­
ların izlenmesi, bilgisine ulaşılması ve gereklerinin yerine getirilmesi zorunludur. İşte, bu bü­
tünlük çerçevesinde İnsan Hakları Bakanlığı yapılaşması, giderilmesi zorunlu bir gereksinimin
ifadesi olmuştur.
.
;
Madde 2. — İnsan Hakları Bakanlığının görevlerini maddedeki sıra ile gerekçelendirmek
doğru olacaktır.
a) Ülkemizde insan hakları kurumsallaşmış değildir. Anayasa değişiklikleri, o andaki
siyasî otoritenin görüşüne göre haklarda iyileşme veya gerilemeye yol açabilmektedir. İnsan hak­
ları standartları belirlenmemiştir. Güvence sağlayacak mekanizmalar yoktur. Toplum, kavram
olarak farklı görüşlerde olduğu gibi haklarının içeriğini de bilememektedir. Bu nedenle; insan
haklarının kurumsallaşmasını sağlamak en önemli görevdir.
b) İnsan haklan evrensel bir kavramdır ve evrensel koruma altına alınma çalışmalarına
konu olmaktadır.
Çağdaş dünyada kabul gören insan haklan artık ülkelerin iç sorunu olmaktan çıkmıştır.
İnsan hakları ihlalleri evrensel vicdanı rahatsız etmektedir. Uluslararası alanda yapılan çalış­
malarda insan hakları en ağırlıklı konudur. Gelişmeler büyük bir hızla devam etmektedir. Ulus­
lararası gelişmeleri izleyip değerlendirmek, bilimsel çalışmalardan yararlanmak ve işbirliği sağ­
lamak özel bir örgütlenmeyi gerektiren bir görev haline gelmiştir.
c) Uluslararası insan haklan gelişmelerini takip etmek ve standartları saptamak iç hu­
kuk düzenine yansıtılamazsa bir anlamı olmaz. Ulusal mevzuatta çelişkili hükümler bulun­
maktadır. Uluslararası normlara kavuşmuş, insan haklan konusunda, çelişkilerin giderilmesi
Türkiye Büyük Millet Meclisi
(S. Sayısı : 139)