I.ÜNİTE BİR KAHRAMAN DOĞUYOR #isakozan

I.ÜNİTE
BİR KAHRAMAN DOĞUYOR
#isakozan
SELANİK ( Yunanistan)
 Ege Denizi’ne kıyısı olan bir liman kentidir.
(Bu durum ticaretin ve ekonominin gelişmesine büyük
katkı sağladı.)
 İstanbul ve Avrupa’nın gelişmiş kentleriyle kara ve
demiryolu bağlantısı vardı. (Avrupa’daki
gelişmelerin, fikirlerin Selanik’te yayılmasını
sağlıyordu. Yani Osmanlı’nın Avrupa’ya açılan kapısı
konumundaydı)
 Burada çoğunluğunu Türkler oluşturmakla birlikte;
Rumlar, Ermeniler, Sırplar, Yahudiler bir arada
yaşıyordu. (Bu çok uluslu yapı şehrin kültürel
anlamda zengin olmasını sağlamıştır. Farklı
dillerde gazeteler yayınlanıyordu.)
MANASTIR ( Makedonya)
 M.Kemal ilk olarak askeri lise eğitimini almak için
gelmişti buraya.
 Burada birçok batılı ülkenin konsolosluğu (temsilcilik)
vardı. Konsolosluklar şehri. Sırbistan, Bulgaristan
burayı ele geçirmeye çalışıyordu.
 M.Kemal askeri idadideyken Türk tarihine ilgi
duygu. Mehmet Emin Yurdakul ve Namık Kemal’den
etkilenerek vatan ve millet sevgisine sahip oldu.
 Fransız düşünürlerden etkilendiği şehirdir.
 1897 Osmanlı-Yunan Savaşı’na katılmak için okuldan
kaçtı. Bu savaşta Osmanlı başarılı olmasına rağmen
masa başında istediği sonucu elde edemedi.
(Burada M.Kemal savaşta elde edilen başarının yeterli
olmadığını, diplomasinin çok önemli olduğunu kavradı.
İlk kez ülke sorunlarına ilgi duydu)
Fransız İhtilalı’nın getirdiği
MİLLİYETÇİLİK akımının etkisiyle ve güçlü
devletlerin kışkırtmalarıyla Balkanlarda yaşayan bu
milletler bağımsız olmak amacıyla isyan ettiler.
Osmanlı’nın yıkılmasını önlemek amacıyla Osmanlı
aydınları fazı fikirler ortaya attılar:
SOFYA ( Bulgaristan)
 M.Kemal buraya ilk olarak askeri ateşe olarak
gelmiştir.
 M.Kemal batılı devletlerin temsilcileriyle görüştü.
 Bulgaristan’da
yaşayan
Türklerin
sorunlarını
öğrenmeye çalıştı.
 Bulgar meclislerini takip ederek burada hem
Türkler hakkında söylenenleri öğreniyor hem de
meclis sistemlerini öğreniyordu.
 M.Kemal’in burada resmi davete yeniçeri kıyafeti
ile gitmesi kültürüne olan bağlılığını gösterir.
1. Osmanlıcılık: Osmanlı’da yaşayan bütün milletleri
din ayrımı yapmadan eşit tutarak “Osmanlı
milleti” adında birleştirme. Bu fikri savunanlar
II. Abdülhamit’e Meşrutiyet’i ilan ettirdiler.
2. İslamcılık (Ümmetçilik): Bütün Müslümanların
birleştirilmesini savunuyor.
3. Batıcılık: Osmanlı’nın kurtulabilmesinin tek yolu
batıya ayak uydurması olduğunu savunuyordu.
4. Türkçülük Bütün Türkleri bir arada tutarak
kurtuluşu hedefliyordu.
İSTANBUL
 M.Kemal’in buraya ilk gelişi eğitim içindir.
NOT: Bu fikir akımlarının hiçbiri Osmanlı’yı
yıkılmaktan kurtaramamıştır. Sadece Türkçülük Milli
mücadele döneminde Kurtuluş Savaşı’nı kazanmamızda
etkili oldu.
İstanbul’daki öğrencilik yıllarında M.Kemal’in
arkadaşlarıyla dergi-gazeteler çıkarması,
konferans niteliğinde konuşmalar yapması.
Selanik’in M.Kemal’e Etkisi (ÖNEMLİ !!!!)
M.Kemal Şam’dan sonra Selanik’te asker olarak
görevlendirildi. Burada İttihat ve Terakki Cemiyeti’ne
katıldı. Siyaseti takip etti. Fakat daha sonra askerlik ve
siyasetin bir arada yürümeyeceğini düşünerek
(ordunun siyasetten ayrılması) bu cemiyetten ayrıldı.
LİDERLİK ÖZELLİĞİDİR.
M.KEMAL’İN EĞİTİM HAYATI
1.Mahalle Mektebi: Annesinin isteğiyle bu okula
gidiyor. Çağdaş olmayan geleneksel bir okuldu. Bu yüzden
babası bu okuldan alıyor.
2.Şemsi Efendi İlkokulu: Bu okul Selanik’te açılan ilk
**Selanik M.Kemal’in yenilikçi olmasında (meşrutiyeti
destekleyenler var) ve farklı kültürleri tanımasında
etkili oldu.
1
özel Müslüman-Türk okuludur. Bu okul çağdaş eğitim
veriyordu.burada okurken babasının ölmesi üzerine
eğitimine bir süre ara verdi.
3.Selanik Mülkiye Rüştiyesi: ( Ortaokul) Bu okul sivil
memurluklar içindi. M.Kemal asker olmak istediği için bu
okuldan ayrılıyor.
4.Selanik Askeri Rüştiyesi: Bu okulla birlikte askerlik
mesleğine ilk adını atıyor. “Kemal” ismini burada alıyor.
5.Manastır Askeri İdadisi: (Lise) Şiir ve edebiyata ilgi
duymaya başladı. (Ömer Naci sayesinde).
Tarih öğretmeni Kolağası Mehmet Tevfik Bey’in
sayesinde de tarih bilinci gelişti.
6.İstanbul Harp Okulu: buradan teğmen rütbesiyle
mezun oldu.
7.Harp Akademisi: Ülke sorunlarıyla ilgilendi. Kurmay
yüzbaşı rütbesiyle mezun oldu.
ÖNEMLİ!!!: M.Kemal’in 31 mart isyanını bastırması
yenilikleri korumaya çalıştığını ve halkın yönetimde
söz sahibi olmasına önem verdiğini gösterir.
Trablusgarp Savaşı: İtalya, hammadde ihtiyacı
sebebiyle (sömürgecilik) Trablusgarp’a saldırdı. Osmanlı
donanması zayıftı. İngiltere de Mısır üzerinden
geçmemize izin vermiyordu. Bu yüzden M.Kemal ve
arkadaşları gönüllü olarak gizli kimliklerle Trablusgarp’a
gittiler.
(Bu VATANSEVERLİK ile ilgilidir !!!! )
Derne ve Tobruk’ta yerli halkı İtalyanlara karşı
örgütledi. Başarılı mücadeleler verildi.
Ancak İtalya Osmanlı’yı barışa zorlamak için 12 adayı
işgal etti ve Çanakkale boğazının girişini kapattı.
Bir de Balkan savaşları başlayınca Osmanlı Uşi
Antlaşması’nı imzalamak zorunda kaldı. Bununla
Trablusgarp İtalya’ya bırakıldı ve 12 ada geçici olarak
İtalya’ya verildi.
**Bu savaş M.Kemal’in ilk askeri başarısıdır.
ÖNEMLİ !!!!
M.Kemal’in Yetiştiği Dönemde Eğitim Sistemi
Atatürk’ün yetiştiği dönemde bir tarafta geleneksel
öğretime devam eden dini derslerin ağırlıkta olduğu
medreseler, diğer tarafta bati örneklerine göre
kurulmuş mektepler, askeri okullar ve çeşitli meslek
okulları vardı. Bunlar dışında ülkede yaşayan azınlıkların
okulları ve yabancı okullar da faaliyetteydi. Bu okulların
bağlı olduğu merkez farklı olduğu gibi uyguladıkları
müfredatta değişiyordu.
Bu durum; “OSMANLI’DA EĞİTİM ÖĞRETİMDE BİRLİK
OLMADIĞINI GÖSTERİR.” Doğal olarak farklı okullardan
mezun olan kişilerde kültür birlikteliği de olmuyordu.
NOT: M.Kemal’in yurt gezilerine ve nikah törenlerine
eşiyle birlikte gitmesi kadınlara önem verdiğini ve
toplumsal hayatta kadın-erkek eşitliğini benimsediğini
gösterir.
ÖNEMLİ !!!!
M.Kemal’in Trablusgarp’ta yerel halkı İtalyanlara
karşı örgütlemesi TEŞKİLATÇILIK özelliğidir.
Şıklarda bu yoksa Liderliktir.
Çanakkale Savaşları: M.Kemal Anafartalar Grup
Komutanlığı’na atandı.
 M.Kemal Balkan Savaşları sırasında Gelibolu’yu çok
iyi öğrendi. Gelibolu’yu iyi bilmesi Çanakkale
savaşındaki başarısına katkı sağladı.
 ÖNEMLİİ:
Düşmanın
nereden
saldıracağını
önceden tahmin etmesi İLERİGÖRÜŞLÜLÜK.
 M.Kemalin az bir kuvvetle düşmanı durdurmayı
başarması ASKERİ DEHA olduğunu gösterir.
 Çanakkale
Savaşı’ndaki
başarılarından
dolayı
M.Kemal albay oluyor.
 Çanakkale savaşındaki başarıları M.Kemal’in halk
tarafından tanınmasına ve Kurtuluş Savaşı’nın
lideri olmasında etkili oldu.
CEPHELERDE MUSTAFA KEMAL
İlk görev yeri: Harp Akademisi’nden 1905’te kurmay
yüzbaşı rütbesiyle mezun oldu ve ilk görev yeri olan
Şam’daki (Suriye) 5.Ordu’ya atandı. Burada Hürriyet ve
Vatan Cemiyeti’ni kurdu.
31 Mart Olayı: I.Meşrutiyet ilan edildikten sonra buna
karşı olanlar 1909’da İstanbul’da isyan çıkardı. İsyan,
Hicri takvime göre 31 Mart tarihine denk geldiği için bu
olaya “31 Mart Olayı” dendi. İsyanı bastırmak
Selanik‟ten gelen bir ordu gönderildi. Hareket Ordusu
adi verilen bu ordunun komutanı Mahmut Şevket Paşa,
Kurmay Başkanı Mustafa Kemal’di. Hatta bu orduya
“Hareket Ordusu” ismini bizzat Mustafa Kemal verdi.
Bu ordu isyanı bitirip II.Abdülhamit’i tahttan indirdi.
Kafkas Cephesi: 1914’te Ruslarla yapılan savaşta
M.Kemal 16.Kolordu Komutanı olarak görev yaptı.
 Burada M.Kemal ordunun giyecek-yiyecek ihtiyacını
sağladı.
 Ulaşım ve haberleşmedeki aksaklıkları giderdi.
 Dağınık olan birlikleri bir araya getirdi.
 Amacı: ordunun gücünü arttırarak, Rusların güneye
inmesini engellemekti.
2
 Muş ve Bitlis’i Ruslardan geri aldı.
 Buradaki başarılarından sebep M.Kemal’e “Altın Kılıç”
madalyası verildi.
Almanya: İngiltere ve Fransa gibi sömürgecilik yapmak
istiyor. Özellikle İngiltere’nin sömürgelerine hakim
olmak istiyor. Bunun için Osmanlı ile yakınlaşıyor ve
Berlin-Bağdat Demiryolu Projesi’ni başlatıyor.
Suriye Cephesi: Kafkas Cephesi’nden sonra M.Kemal
Suriye’deki 7.ordu komutanlığına atandı. Burada
ordumuz silah ve asker bakımından yetersiz konumdaydı.
Ama Almanlar İngilizlere saldırılması gerektiğini
düşünüyordu. Ama M.Kemal’in isteği yerine gelmeyince
istifa ediyor. (Yapılan yanlışa ortak olmak istemediğinde
NOT: Burada M.Kemal’in GERÇEKÇİ kişiliği ön plana
çıkıyor.
!!! : M.Kemal, Türk ordularını Alman subayların
komuta etmesini bağımsızlığa aykırı bulmuştur.
ABD: ABD zengin ve diğer devletlerin saldırılarına uzak
bir ülkeydi. Amaçlarına ulaşmak için Osmanlı’da okul,
hastane, matbaa gibi kurumlar açtı.
Avusturya-Macaristan
İmp.:
Amacı
Osmanlı’yı
Avrupa’dan çıkarıp Balkanlarda hakimiyet kurmak ve Ege
Denizi’ne inmek. Bunun için Osmanlı’da yaşayan azınlıkları
kışkırtıyordu. Ama bu devlet de Osmanlı gibi çok uluslu
olduğu için milliyetçilikten olumsuz etkilendi. Rusya’nın
Panslavizm politikasından Osmanlı gibi olumsuz etkilendi.
Kurtuluş Savaşı’nı başkumandan olarak yöneten
M.Kemal Sakarya, Büyük Taarruz ve Başkomutanlık
Meydan Savaşı’nı kazandı. Sakarya Savaşı’ndaki
başarılarından dolayı “Gazi ve Mareşallik” rütbesi aldı.
*Büyük devletlerinin Osmanlı üzerindeki bu emelleri
Osmanlı’nın toprak bütünlüğünün tehlikede olduğunu
gösterir.
*Fransa ile Almanya arasında sorun olan bölge AlsasLoren. Burası kömür madeni yönünden çok zengin.
ÖNEMLİ !!!!
M.Kemal’in üstlendiği bu görevlerin hepsi ona SAVAŞ
TECRÜBESİ kazandırmıştır.
SAVAŞIN NEDENLERİ
1. Fransız İhtilalı’nın ortaya çıkardığı
MİLLİYETÇİLİK akımı
2. Sanayi İnkılabı’nın ortaya çıkardığı
SÖMÜRGECİLİK ve bununla başlayan silahlanma.
2.ÜNİTE
MİLLİ UYANIŞ:
YURDUMUZUN İŞGALİNE TEPKİLER
* Avusturya-Macaristan veliahdının Sırplı tarafından
öldürülmesi savaşı tetikleyen olay oldu.
İTİLAF
-İngiltere
-Rusya
-Fransa
-İtalya (Yer değiştirdi)
-ABD
I.DÜNYA SAVAŞI
Büyük Devletlerin Osmanlı Üzerindeki Emelleri:
Rusya:En büyük amacı sıcak denizlere inmekti. Bu
amacını gerçekleştirmek için de merkezi İstanbul’da
olan büyük bir Slav imparatorluğu kurmak
istedi.(Panslavizm) Bunun için Osmanlı’da yaşayan
Slavları ve Ortodoksları kışkırtıp isyana teşvik etti.
İTTİFAK
-Almanya
-Avusturya-Macaristan İmp.
-Osmanlı Devleti
-Bulgaristan
**İtalya bir süre tarafsız kaldı. Daha sonra İttifak
devletlerinin yanındayken İtilaf devletleri grubuna
geçti. Sebebi İtilaf devletlerinin savaş sonrası Ege
bölgesini İtalya’ya vereceklerini vaat etmesidir.
İngiltere:Sanayi inkılabını gerçekleştirdiği için
hammaddeye ihtiyaç duyuyor. Özellikle Osmanlı’nın
petrol bölgelerini ele geçirmek istiyor. Bunun için de
Arapları Osmanlı’ya karşı kışkırtıyor.
Osmanlı’nın Savaşa Girmesi
 Osmanlı jeopolitik olarak çok önemli konumda olduğu
için büyük devletler Osmanlı’nın topraklarını işgal etmek
istiyordu. Osmanlı ilk başta tarafsız kalmıştı. ( toprak
bütünlüğünü korumak için )
 Osmanlı iyice güçsüz zayıf bir devlet haline gelmişti.
Kendine bir saldırı olursa kendisini koruyabilecek
durumda değildi. Bu yüzden bu siyasi yalnızlıktan
kurtulmak için savaştaki bir grupta yer almaya karar
Fransa: Kanuni döneminden sonra Fransa’ya geniş haklar
ve ayrıcalıklar tanıyan kapitülasyonlar verildi. Fransa’ya
tanınan bu ayrıcalıklar Fransa’yla dostane ilişkilerin
kurulmasını sağladı. Daha sonra Fransız İhtilali ile
ortaya çıkan milliyetçilik akımı Osmanlı’yı olumsuz
etkiledi. Sömürgeciliğe yönelen Fransa Osmanlı
topraklarında hak iddia etmeye başladı.
3
verdi.
 Osmanlı ilk olarak İtilaf devletlerinin yanında yer
almak istedi. Ancak itilaf devletleri bunu kabul etmedi.
Sebebi Osmanlı’nın zayıf olması ve Osmanlı’yı ele
geçirmek istemeleri.
 Osmanlı bu kez Almanya’yla yakınlaşıp onunla dostluk
antlaşması imzaladı. Almanya ile yakınlaşmada İttihat ve
Terakki Partisi yöneticileri özellikle Enver Paşa çok
etkili oldu.
 Osmanlı’nın
Almanya
ile
yakınlaşması
İtilaf
devletlerinin hoşuna gitmiyordu. Çünkü Osmanlı’yı yalnız
ve güçsüz bırakmak istiyorlardı.
 Osmanlı’nın savaşa fiilen katılması: Almanya’nın
İngiltere’den kaçan Goben ve Breslev adındaki iki
savaş gemisi Osmanlı’ya sığınıyor. Osmanlı da bu
gemileri satın alıyor. (Yavuz ve Midilli) Ve bu
gemilerle Rusya limanlarını bombalaması Osmanlı’nın
savaşa girmesine sebep oluyor.
 Cephe sayısını arttırarak savaş yükünü azaltmak.
 Boğazları kontrol altına alarak İtilaf Devletleri’nin
Rusya ile olan bağlantısını kesmek (Osmanlı’nın
jeopolitik konumundan faydalanmaya çalışıyor.)
 Süveyş Kanalı’nı kontrol altına alarak İngiltere’nin
sömürgelerine giden yolu kesmek. (Osmanlı’nın jeopolitik
konumundan faydalanmaya çalışıyor.)
 Osmanlı’nın halifelik makamından yararlanarak
Müslümanları İtilaf devletlerine karşı kullanmak
NOT: Almanya’nın Osmanlı’yı yanına almaktı tek
amacı kendi çıkarlarını düşünmek. Osmanlı’yı eski
gücüne kavuşturmak, güçlendirmek gibi amaçları
yoktur.
KAFKAS CEPHESİ:
 Doğu Anadolu’da Ruslarla savaşıldı.
 Osmanlı’nın 1.Dünya Savaşı’ndaki ilk cephesidir.
 Amaç:Kars, Ardahan ve Batum’u almak.
 Enver Paşa’nın düzenlediği Sarıkamış Harekatı kış
şartlarından dolayı başarısızlıkla sonuçlanıyor.
OSMANLI’NIN SAVAŞTIĞI
CEPHELER
SAVUNMA
-Çanakkale
-Suriye
-Filistin
-Sina
-Irak
 Bunun üzerine Ruslar saldırıya geçerek Muş, Bitlis,
Erzurum,Erzincan ve Trabzon’u aldılar.
 Daha sonra M.Kemal Muş ve Bitlis’i geri aldı.
TAARRUZ
-Kafkas
-Kanal (Süveyş)
 Brest-Litowsk Antlaşması:Rusya savaştan çekiliyor.
Kars, Ardahan ve Batum’u Osmanlı’ya verdi.
ÇANAKKALE CEPHESİ:
 Sebebi: İngiltere ve Fransa’nın müttefikleri olan
Rusya’ya yardım götürmek istemeleri, Boğazları alarak
Osmanlı’yı savaş dışı bırakmak ve savaşı kısa sürede
bitirmek.
 İlk olarak deniz savaşları yapıldı. Nusret Mayın
Gemisi’nin
döşediği
mayınlar
sayesinde
deniz
savaşlarında Osmanlı başarılı oldu.
 Daha sonra Anafartalar, Conkbayırı ve Arıburnu’nda
yapılan kara savaşlarında da Osmanlı başarılı bir
savunma yaptı ve İtilaf devletleri geri çekilmek zorunda
kaldı.
MÜTTEFİKLERE
YARDIM
-Galiçya
-Romanya
-Makedonya
Galiçya-Romanya-Makedonya Cepheleri:
Osmanlı’nın müttefiklerine yardım etmek amacıyla asker
gönderdiği cephelerdir. Osmanlı sınırları dışında olan
cephelerdir.
 Sonuçları:
 Rusya’ya yardım gitmedi. Rusya’ya yardım
gitmediği için Bolşevik İhtilali yapıldı, yönetim
değişti ve Rusya savaştan çekildi.
 Bulgaristan İttifak devletlerinin yanında savaşa
girdi.
 Savaşın süresi 2 yıl daha uzadı.
Almanya’nın Osmanlı’yı Kendi Yanında İstemesinin
Sebepleri
4
NOT:
Çanakkale
savaşı
Osmanlı’nın
Savaşı’nda kazandığı tek cephedir.
1.Dünya
“
MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASI
KANAL (SÜVEYŞ) CEPHESİ:
 Almanların isteğiyle açılmıştır.
 Amaç: Süveyş kanalını ele geçirerek İngiltere’nin
sömürgelere giden yolunu kesmek.
 Osmanlı’nın başarısız olmasının sebebi, bölge
halkının yani Arapların İngiltere’yi desteklemesi.
 Daha sonra bu cephenin devamı olarak Sina-FilistinSuriye cephesi oldu.
Osmanlı’nın Neden Mondros’u İmzaladı?
Osmanlı zaten savaşın başından beri güçsüz konumdaydı.
Savaşta da büyük kayıplar verdi.
Müttefikleri de iyice güçsüzleşti. Sürekli cephelerde
yenilgi alıyordu. Bulgaristan’ın da teslim olmasıyla
Osmanlı’nın
Almanya
ve
Avusturya-Macaristan
İmparatorluğu ile olan bağlantısı kesildi. Almanya’dan
yardım da kesildi. Osmanlı bu yüzden çok ağır şartlar
içeren Mondros’u imzalamak zorunda kaldı.
IRAK CEPHESİ:
 İngiltere’nin amacı:
 Kafkasya üzerinden Rusyaya yardım götürmek
 Ticaret yollarını denetim altında tutmak,
 Türklerin ve Almanların Hindistan’a olası
saldırılarına engel olmak
 Irak petrollerini ele geçirmek.
 İngiltere Irak’ın güneyini işgal etti. Kutül Amere ve
Aziziye’ye kadar ilerlediler ve sonra durduruldular.
 Daha sonra İngiltere Bağdat’a kadar olan yerleri işgal
edip Irak petrollerini ele geçirdi.
Savaşın Sona Ermesi
Çanakkale Savaşlarından sonra İtilaf devletleri iyice
güç kaybetmişti. ABD savaşta er almıyor ama İngiltere
ve Fransa’ya silah satıyordu. Almanya bunu duyunca
ABD’nin silah taşıyan gemilerini batırıyor.
ABD de Almanya’ya savaş açıyor. Bu olay savaşın
kaderini değiştiriyor. ABD’nin İtilaf devletleri
yanında yer alması savaşı itilaf devletlerinin
kazanmasını sağlıyor.
ANTLAŞMA MADDESİ
YORUM
Çanakkale ve İstanbul
boğazları açılacak,
buradaki istihkamlar
İtilaf devletlerince işgal
edilecek.
Osmanlı ordusu terhis
edilecek.
*Anadolu ve Rumeli
arasındaki bağlantı kesildi.
*İstanbul’un
güvenliği
tehdit altına girdi.
İtilaf devletleri
güvenliklerini tehdit
altında gördükleri
herhangi bir stratejik
noktayı işgal edebilirler.
İtilaf devletleri Osmanlı
demiryollarından
yararlanacak ve ticaret
gemileri İtilaf
devletlerinin denetimine
girecek.
Telsiz, telgraf ve
kabloların denetimi İtilaf
devletlerine geçecek.
1.DÜNYA SAVAŞI’NIN SONUÇLARI
 Uluslararası barışı korumak için Milletler Cemiyeti
(Cemiyet-i Akvam) kuruldu.
 İmparatorluklar yıkıldı, milli devletler kuruldu.
 Yeni siyasi rejimler ortaya çıktı. ( Faşizm, Sosyalizm,
Nazizm)
WİLSON İLKELERİ (ABD Başkanı)
 Yenilen devletler toprak ve savaş tazminatı
ödemeyecek.
 Dünya barışını sağlayacak teşkilat kurulacak.
 Devletlerarası gizli antlaşmalar yapılmayacak.
 Her millet kendi geleceğine kendi karar verecek.
(Burada sömürgeciliğe karşı geliniyor.)ÖNEMLİ
 Her millet çoğunlukta olduğu bölgede hakimiyet kurma
hakkına sahiptir.
 Türklerin oturdukları bölgelerde Türk egemenliği
sağlanacak. (Mondros’u
imzalamamıza etkisi oldu.)
Doğu Anadolu’daki altı
ilde (Vilayet-i Sitte)
herhangi bir karışıklık
çıkarsa İtilaf devletleri
buraları işgal edebilecek.
5
*Osmanlı’yı savunmasız
bırakarak, işgalleri
kolaylaştırmak.
*İşgallerine hukuki zemin
oluşturdular.
*Anadolu’nun tamamı işgal
tehlikesi altına girdi.
İtilaf devletleri ulaşım ve
ekonomik imkanları kendi
çıkarları için kullanmaya
çalışıyorlar.
Halkın işgallere karşı
birlik, beraberlik içinde
olmasını, halkın organize
biçimde hareket etmesini
engellemeye çalışıyorlar.
Amaç Doğu Anadolu’da
Ermeni Devleti kurmak.
Halk tarafından bazı yerlerde işgalleri durdurmak için
dernekler kuruluyor, silahlanma başlıyor. Ülkedeki
kongreler hakta işgallerin durdurulacağı inancını arttırdı.
“Özet olarak, Türklüğün vicdanı korkunç bir sınav
karşısında kaldı. Bu sonu gelmeyen saldırıların
ulaşacağı sonucu ve bu sonucun yürekler acısı
durumunu anlamak mümkün değil. Tarihin ve geleneğin
gönderisiyle vatan tahtında oturan Osmanlı padişahı
ve hâlife ve onun hükûmeti ise, yalnız şahsî ve alçak
çıkarlarını sağlamak için tam anlamıyla düşmanlara
kendilerini teslim etmişti. Vatana ihanet konusunda
onlara uymuşlardı.”
“Mütareke metni okunduğu zaman açık ifade
ile göze batacak sakıncalar taşımıyordu.
İleride mütarekenin uygulanması sırasında
memleketin canını yakmış olan maddeler her
türlü
yoruma
müsait
olacak
şekilde
hazırlanmıştı.”
İsmet İNÖNÜ
YORUM: İtilaf devletleri Mondros Antlaşması ile asıl
niyetlerini gizliyorlar. Asıl yapmaya çalıştıkları işgal
etmek ama bunu Mondros’un maddelerinde açıkça
yazmıyorlar halkın tepkisini çekmemek için. Mondros’un
maddelerine çıkarlarına uygun bir şekilde yorumluyorlar.
M.Kemal’ Mondros ile ilgili söylediği sözün yorumu
Burada M.Kemal Osmanlı yöneticilerinin Mondros’u
imzalayarak İtilaf devletlerine topraklarımızı işgal etme
izni verdiklerini, vatana ihanet ettiklerini söylüyor.
İŞGALLER
 İngiltere: Musul, Urfa, Antep, Maraş
 Fransa: Adana ve çevresi
 İtalya: Antalya ve Konya
 Yunanistan: İzmir
“Osmanlı Hükümeti bu antlaşma ile kendini
kayıtsız şartsız düşmana teslim etmiştir. Yalnız
kendini değil, düşmanların memleketi istilası için
onlara yardım vaat etmiştir. Bu Mütareke olduğu
gibi uygulandığı takdirde memleketin baştan sona
kadar işgal ve istilaya maruz olacağı şüphesizdir.”
M.Kemal ATATÜRK
NOT: Mondros’a göre ilk işgal edilen yer Musul.
NOT: İngiltere İşgal ettiği Urfa,Antep ve Maraş’ı daha
sonra Fransa’ya verdi.
YORUM: Osmanlı’nın bu antlaşma ile düşmana tamamen
teslim olduğunu, işgale hukuki zemin hazırlayarak
Osmanlı’nın işgallere yardım ettiğini söylüyor.
ÇOK ÖNEMLİİ !!!
“Halkta bir uyanış başlamıştı. Ülkenin bazı
yanlarında çeşitli adlar altında dernekler
kuruluyor ve düşmanlara karşı bizzat millet
tarafından
silâhlı
korumanın
temelleri
oluşturuluyordu.
Batıda,
doğuda
yapılan
kongreler genel inancı kuvvetlendirdi. Son
olarak, Sivas Genel Kongresi, belirli noktalar
üzerinde, açık ilkeler içinde çeşitli millî
kuruluşları Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk
Cemiyeti adı altında düzenledi ve bunu
genişleterek milletin genel güçlerini birleştirdi.”
M.Kemal ATATÜRK
YORUM: Halkın işgallere sessiz davranmadığını söylüyor.
6
Mondros’a karşı Osmanlı’nın Tutumu
Osmanlı Mondros sonrası yapılan işgallere karşı
sessiz kalıyor. Ülkenin işgal edilmesini seyrediyor
ve hiçbir önlem almıyor. Ülkenin işgal edilmesine
izin veriyor. İşgalleri durdurmaya çalışan halkı da
durdurmaya çalışıyordu.
Mondros’a karşı Halkın Tutumu
Halk işgallere tepkisiz kalmıyor. İşgalleri
durdurabilmek
için
birlik-beraberlik
oluyor.
Müdafaa-i Hukuk Cemiyetleri kuruluyor. Kongreler
düzenlenerek işgallere nasıl tepkiler verileceği
kararlaştırılıyor. Kuvay-ı milliye birlikleri kurularak
işgallere karşı silahlı direniş başlatılıyor. Yani halk
işgallere karşı Osmanlı yönetimi gibi sessiz
kalmıyor, ülkeyi kurtarmak için elinden geleni
yapıyor.
PARİS BARIŞ KONFERANSI
Amiral Bristol Raporu: Yunanlılar İzmir’deki işgallerini
haklı çıkarmak işgal öncesi İzmir’de Yunan nüfusunun
fazla olduğunu gösteren sahte belgeler hazırlamışlardı.
Amiral Bristol’un hazırladığı rapora göre İzmir ve
çevresinde Rum nüfusu değil Türk nüfusu fazladır.
Bu rapor işgalin haksızlığını ortaya koyan ilk belgedir.
İtilaf devletleri yenilen devletlerin durumunu görüşmek
ve barış anlaşmalarını belirlemek amacıyla bu konferansı
topladılar.
Alınan Kararlar:
 Manda ve himaye sistemi geliyor. ( kendini
yönetemeyen ülkelerin büyük devletler tarafından
yönetilmesini
öngören
sistem.)
ABD,
Wilson
ilkeleriyle sömürgeciliğe karşı geliyor ama İngiltere
ve Fransa da sömürgeciliğe devam etmek istiyorlar.
ABD’ye karşı gelmemek için manda ve himaye
sistemini ortaya attılar ve bu isim altında
sömürgeciliğe devam ettiler.
"Yurt toprağı! Sana her şey feda olsun. Kutlu
olan sensin. Hepimiz senin için fedaiyiz. Fakat
sen Türk Milleti'ni ebedî hayatta yaşatmak için
verimli kalacaksın."
M.Kemal ATATÜRK
 İzmir
ve
çevresinin
Yunanistan’a
verilmesi
kararlaştırılıyor. ( İzmir ve çevresi savaş öncesi gizli
anlaşmalarda İtalya’ya verilmişti. Şimdi İtalya’dan
alınıp Yunanistan’a verilmesinin sebebi İtalya’nın
güçlü, Yunanistan’ın güçsüz olması. Bu olay İtilaf
devletleri arasında görüş ayrılıklarına sebep oluyor.
 Yenilen devletlerle yapılacak olan barış anlaşmaları
belirlendi.
 Almanya Versay Antlaşması
 AvusturyaSen Jermen Antlaşması
 MacaristanTriyanon Antlaşması
 BulgaristanNöyyi Antlaşması
 OsmanlıSevr Antlaşması
VATANSEVERLİK ve MİLLET SEVGİSİ
"Ben gerektiği zaman en büyük hediyem olmak
üzere Türk milletine canımı vereceğim.”
M.Kemal ATATÜRK
MİLLET SEVGİSİ
ÖNEMLİ !!!!
Yenilen devletlerle barış anlaşmaları yapılırken
Osmanlı ile yapılan Sevr çok sonraya kaldı. Bunun
sebebi İtilaf devletlerinin Osmanlı topraklarını
paylaşma konusunda karara varamamaları.
ÖNEMLİ !!!!
Mondros’tan sonra Osmanlı içindeki azınlıklar
(gayrimüslimler) İtilaf devletleriyle işbirliği yapıp
işgalleri kolaylaştırdılar.
Bazı azınlıklar bağımsızlık için isyan ettiler.
Bazıları büyük devletlerin himayesi altında
yaşayarak kurtuluşun sağlanacağını düşündüler.
Bazıları da işgallere karşı koymaya çalıştılar.
Halk içinde ayrı fikirlerin olması birlikberaberliğin olmaması milli mücadeleyi olumsuz
etkiledi.
M.Kemal bu olumsuz şartlarda bile karamsarlığa
düşmedi.. Kurtuluş Savaşı içindeki EskişehirKütahya Savaşlarında Türk ordusunun geri çekilmesi
gibi zor şartlarda bile elinden geleni yapması
KARARLI ve MÜCADELECİ kişiliğini gösterir.
İZMİR’İN İŞGALİ
 İzmir Paris Barış Konferansı’nda Yunanistan’a verildi.
Yunanistan büyük devletlerden İzmir’in işgali için onay
aldı. Wilson ilkelerine ters düşmemek için de sahte
belgelerle İzmir’de Türk nüfusundan çok Rum nüfusunun
olduğunu söyledi. Bu şekilde İzmir Yunanistan tarafından
işgal edildi.
 Hasan Tahsin düşmana ilk kurşunu atan kişidir.
 İzmir’in işgali ile Batı Anadolu’da işgallere karşı ilk
direniş başladı.
7
Kürt Teali Cemiyeti: Doğu ve Güneydoğuda bağımsız
devlet kurma amacındaydı.
CEMİYETLER
ZARARLI CEMİYETLER
Azınlıkların Kurduğu Cemiyetler
 Mavri Mira Cemiyeti
 Pontus Rum Cemiyeti
 Taşnak ve Hınçak Cemiyeti
 Etnik-i Eterya Cemiyeti
YARARLI CEMİYETLER
( Müdafaa-i Hukuk Cemiyetleri)








Trabzon Muhafaza Cemiyeti
İzmir Müdafa-i Hukuk Cemiyeti
Milli Kongre Cemiyeti
Kilikyalılar Cemiyeti
Trakya Paşaeli Cemiyeti
Şark Vilayetleri (Doğu Anadolu) Cemiyeti
İzmir Reddi İlhak Cemiyeti
Anadolu Kadınları Müdafa Cemiyeti
Milli Varlığa Düşman Cemiyetler
 İngiliz Muhipleri Cemiyeti
 Wilson İlkeleri Cemiyeti
 Hürriyet ve İtilaf Fırkası
 İslam Teali Cemiyeti
 Kürt Teali Cemiyeti
 Sulh ve Selameti Osmaniye Cemiyeti
ş
Milli Kongre Cemiyeti: İşgallerin haksız olduğunu
basın-yayın yoluyla dünyaya duyurmaya çalışıyor.
Kilikyalılar
Cemiyeti:
Adana’da
Ermeni
ve
Fransızların olumsuz faaliyetlerini engellemek için
kuruldu.
Doğu Anadolu Müdafai Hukuk: Doğu Anadolu’da
Ermeni devletinin kurulmasına engel olmak için
kuruldu.
Trabzon Müdafai Hukuk: Karadeniz’de Pontus Rum
Devletinin kurulmasını engellemek için kuruldu.
Trakya Paşaeli Cemiyeti: Edirne’de kuruldu.
Trakya’daki Rum faaliyetlerine engel olmak amacıyla
kuruldu.
İzmir
Müdafaa-i
Hukuk:
İzmir
bölgesinin
Yunanistan’a verilmesini engellemek için kuruldu.
Mavri Mira Cemiyeti: Rumlar tarafından kuruldu.
Yunanistan’ın desteklediği bu cemiyetin amacı, Büyük
Yunanistan’ı kurarak Bizans İmparatorluğu’nu yeniden
kurmaktı.( Etnik-i Eterya Cemiyeti de aynı amaçtadır.
Pontus Rum Cemiyeti: Amacı, Karadeniz’de Pontus Rum
Devleti kurmaktı.
Taşnak ve Hınçak Cemiyeti: Amacı, Doğu Anadolu ve
Çukurova’da Ermeni Devleti kurmaktı. Rusya ve Fransa
tarafından destekleniyordu.
Megali İdea: İstanbul, Ege
Bölgesi’ni alarak Büyük
Yunanistan’ı kurma fikri.
Hürriyet ve İtilaf Cemiyeti: İttihat ve Terakki
Cemiyeti’ne karşı kuruldu. ABD koruyuculuğu olmadan
kurtuluşun olmayacağını düşünüyorlardı.
NOT: Zararlı cemiyetler milli mücadeleye büyük
zarar vermiştir. Zararlı cemiyetlerin bazıları İtilaf
devletlerinin yanında olup işgalleri kolaylaştırırken
bazıları bağımsızlık için devlete isyan ediyor, bazıları
diğer devletlerin himayesi altında yaşamak istiyordu.
Wilson İlkeleri Cemiyeti: ABD mandası altına girmeyi
savunuyorlardı.
İngiliz
Muhipleri
Cemiyeti:
kurtuluşun
İngiliz
himayesine girmekle mümkün olduğunu savunuyorlardı.
Kurulan yararlı cemiyetlerin ise milli
mücadeleye büyük katkısı olmuştur.
Ancak bu cemiyetler birlik-beraberlik içinde
hareket etmediklerinden, ülke kurtuluşundan çok
bölgesel kurtuluşu hedeflediklerinden ayrı ayrı
hareket etmişlerdir. Birlikte hareket
etmediklerinden çok başarılı olamadılar. Bu yüzden
yararlı cemiyetlerin başarıya ulaşmasını sağlamak
Sulh ve Selameti Osmaniye Cemiyeti: Kurtuluşun
halifeye ve padişaha bağlılıktan geçtiğini savunuyordu.
Teali İslam Cemiyeti:
sağlanır diyordu.
Halifeye bağlılıkla kurtuluş
8
için, BİRLİK-BERABERLİĞİ SAĞLAMAK İÇİN yararlı
cemiyetlerin hepsi Sivas Kongresi’nde
birleştiriliyor.
KUVAY-I MİLLİYE
HAVZA KONGRESİ
 Yurdun her tarafında işgallere karşı
protesto mitingleri yapılacak.
 İstanbul
hükümetine
işgallere
sessiz
kalmaması için telgraflar çekilecek.
Osmanlı ordusu Mondros’ta terhis edilmişti.
İşgallere karşı ülkemiz savunulmuyordu ve İstanbul
Hükümeti (Osmanlı) sessiz kalıyordu. Bu yüzden
ülkeyi savunmak için halkın oluşturduğu silahlı
birliklere kuvay-ı milliye denir. Düzenli ordu kurulana
kadar varlığını sürdürüyor.
* Kuvay-ı Milliye halkın bağımsızlığa önem verdiğini
gösterir.
Kongrenin ardından mitingler düzenlendi. Pozantı,
Alaşehir ve Balıkesir’de kongreler düzenlendi.
ÖNEMLİ !!!!
M.KEMAL’İN SAMSUN’A ÇIKIŞI
M.Kemal’in işgallere karşı ülkeyi savunması
ALTERNATİF OLUŞTURMA YETENEĞİ
 Mondros’un
imzalanmasından
sonra
M.Kemal
Suriye’den İstanbul’a gidiyor. İstanbul’da İtilaf
devletleri donanmasını gören M.Kemal “Geldikleri gibi
giderler!” dedi. (Bu sözü düşmanı yurttan atma
konusunda KARARLILIĞINI gösteri.)
“Millet ve biz yok. Birlik halinde millet var.
Biz ve millet ayrı ayrı şeyler değiliz.”
M.Kemal ATATÜRK
 İngiltere Samsun ve çevresindeki Rumların Türkler
tarafından zulme uğradığını önlem alınmazsa Mondros’un
7.maddesine dayanarak buraları işgal edeceklerini
söylediler.
MİLLİ BİRLİK VE BERABERLİK
 Osmanlı Samsun’daki karışıklığı önlemek için
M.Kemal’i görevlendirdi. M.Kemal 9.Ordu Müfettişi
olarak Samsun’a gitti. Bu onun için fırsattı. Zaten milli
mücadeleyi gerçekleştirmek için Anadolu’ya geçmeyi
planlıyordu.
M.Kemal’in
Samsun’a
çıkmadan
önce
İstanbul’da arkadaşlarıyla görüşmeler yapıp
milli mücadelenin nasıl gerçekleşeceğiyle ilgili
çalışmalar yapması.
19 Mayıs 1919!da Mustafa Kemal’in
Samsun’a çıkmasıyla Kurtuluş Savaşı
başlıyor.
PLANLI ve METOTLU ÇALIŞMASI
 M.Kemal Samsun’a gittiğinde aslında Türklerin Rumlar
tarafından zulüme uğradığını gördü. Yunanistan Türkleri
Samsun’dan göç ettirerek Rum Nüfusunun çoğunluğunu
sağlamaya çalışıyordu.
 M.Kemal bu durumu Osmanlı hükümetine bildiriyor.
Ancak Osmanlı yine bir şey yapmıyor,
9
AMASYA GENELGESİ
Alınan kararlar
 Vatanın bütünlüğü
tehlikededir.
milletin
Yorum
bağımsızlığı
 Kurtuluş Savaşı’nın GEREKÇESİ’dir.
 Ülkenin tamamı işgal edilme tehlikesiyle karşı
karşıyadır.
 İstanbul Hükümeti üzerine düşen görevi
yapmamaktadır. Bu durum milletimizi yok
olmuş gibi göstermektedir.
 Kurtuluş Savaşı’nın diğer GEREKÇESİ de budur:
İstanbul Hükümetinin görevinin yapmaması.
 Milletin bağımsızlığını yine milletin azim ve
kararı kurtaracaktır.
 Kurtuluş Savaşı’nın AMACI bağımsızlığı sağlamak
 Kurtuluş Savaşı’nın YÖNTEMİ : savaşı milletin
başarısıyla kazanmak.
 Burada geçen “milletin kararı” cümlesi ilerde
millet egemenliğinin sağlanacağının kanıtıdır.
( demokrasiye doğru adım).
 Milli iradeye dayalı yönetim kurma yolunda ilk
adımdır.
Milli mücadelenin TOPYEKÜN (topluca)
mücadele olduğu vurgulandı.

 Sivas’ta milli bir kongre toplanacaktır.
Kongreye her ilden üç temsilci katılacak. Bu
temsilcilerin seçimini Müdafaa-i Hukuk
grupları ve belediyeler yapacaktır.
 Milli kongre toplanmasıyla birlik ve beraberlik
sağlanmaya çalışıldı.
 Seçimlerin
yapılmasıyla
kararları
halkın
isteklerine
göre
vermek
amaçlanmıştır.
(demokratik adım sayılır)
ÖNEMLİ !!!
 Milletin haklarını bütün dünyaya duyurmak için
her türlü etki ve denetimden uzak milli bir
kurul gereklidir.
İstanbul
Hükümeti
halkın
haklarını
koruyamamasından kaynaklanan yönetim boşluğu
doldurulmaya çalışılıyor.
Amasya Genelgesi’nden sonra İstanbul Hükümeti M.Kemal’in milli mücadeleye yönelik
yaptığı çalışmalardan rahatsız duydu ve M.Kemal’in İstanbul’a dönmesini istedi. İstanbul
M.Kemal’i görevden almadan önce M.Kemal mesleğinden istifa ediyor. Artık M.Kemal milli
mücadeleyi sivil olarak yönetiyor.
VATAN VE MİLLETİN ÇIKARINI KENDİ ÇIKARININ ÜSTÜNDE GÖRME
10
ERZURUM KONGRESİ
 Erzurum Kongresi Doğu Anadolu Müdafaa-i
Hukuk Cemiyeti ve Trabzon Muhafaza-i Hukuk
Cemiyeti’nce toplandı.
 Kongrenin Amacı: Ermeni ve Rumların olumsuz
faaliyetlerine engel ortadan kaldırıp, Ermeni ve
Rum devletlerinin kurulmasına engel olmaktı.
 Kongre başkanı M.Kemal.
Alınan Kararlar
Kongrenin Erzurum’da Toplanmasının Nedeni:
 Erzurum İşgal edilmediği için güvenli bir yerdi.

Mondros’ta ordunun terhis edilmesi gerektiği
söyleniyordu. Ancak Kazım Karabekir Doğu
Anadolu’daki emrindeki birlikleri dağıtmadı.
Yorum
 İlk kez milli sınırlardan bahsediliyor.
 Milli sınır olarak belirtilen yerler Türklerin
çoğunlukta yaşadığı yerlerdir.
 Ülke sınırlarımız içinde Ermeni ve Rum devletinin
kurulmasına karşı çıkılıyor.
 Milli sınırlar içinde vatan bir bütündür
parçalanamaz.
Her türlü işgale karşı İstanbul hükümeti görevini
yerine
getirmezse
millet
topyekun
kendini
savunacaktır.
 Vatanı korumayı İstanbul Hükümeti sağlayamadığı
takdirde bu amacı gerçekleştirmek için geçici bir
hükümet oluşturulacaktır.
İstanbul hükümeti işgallere tepki vermezse halk
topyekun, birlik beraberlik içinde ülkeyi savunacaktır.
 Geçici hükümetin milli kongre tarafından seçilmesi
halk iradesine önem verildiğinin kanıtıdır.
 Bu karar gereği TEMSİL HEYETİ oluşturuluyor.
Temsil heyeti meclis gibi çalışan geçici bir heyettir.
Temsil heyeti burada sadece Doğu Anadolu’yu
temsilen kurulmuştur.
 Kuvay-ı Milliye’yi etkin, milli iradeyi hakim
kılmak esastır.
 Kuvay-ı milliye birlikleri sayesinde bağımsızlık
sağlanacak, millet egemenliği gerçekleşecek.
 Hıristiyan azınlıklara
siyasi
ve sosyal
dengemizi bozacak ayrıcalıklar verilemez.
 Azınlıkların bağımsız devlet kurma isteklerine karşı
çıkılmıştır.
 Manda ve himaye kabul edilemez.
 Bağımsızlık amaçlandı.
ULUSAL (MİLLİ) OLMA
Yapılan faaliyetlerin, alınan kararların
sadece bir bölgeye yönelik değil tüm
ülkeyi ilgilendirip, tüm ülkeyi
kapsamasıdır.
ÖNEMLİ !!!
BÖLGESEL OLMA
Yapılan faaliyetlerin, amaçların bir
bölgeye yönelik olması. Sadece bir
bölgeyi kapsayıp, orayı
ilgilendirmesidir.
ERZURUM KONGRESİ TOPLANMA AÇISINDAN BÖLGESEL, ALDIĞI KARARLAR BAKIMINDAN
ULUSAL BİR KONGREDİR.
Erzurum Kongresi’ndeki üyeler sadece Doğu Anadolu bölgesindendir. Tüm ülkeden
temsilciler katılmamıştır. Bu yüzden toplanış bakımından bölgesel denir.
Erzurum Kongresi’nde alınan kararlar sadece o bölgeyi değil tüm ülkeyi ilgilendiren
kararlardır. Bu yüzden aldığı kararlar bakımından ulusal bir kongredir.
11
SİVAS KONGRESİ
Toplanma Amacı: Vatanın bütünlüğünü ve milletin bağımsızlığının nasıl sağlanacağını kararlaştırmak. Ülkedeki
tüm yararlı cemiyetleri tek çatı altında toplamak. Ve milli mücadeleyi millete mal etmek.
(Milli mücadelenin millete mal edilmesi olumlu bir durumdur. Milli mücadeleyi halkın başarmasıdır.)
Kongrenin Toplanmasını Engelleme Çabaları:
 Düzenlenen bu kongreler İtilaf devletlerinin ve İstanbul Hükümetinin hoşuna gitmiyordu. Bu yüzden Sivas
Kongresi’ni engellemek için de bazı girişimlerde bulundular. (İstanbul hükümetinin rahatsız olmasının
sebebi Anadolu’daki otoritesini kaybetme endişesidir.)
 M.Kemal’in İttihatçı olduğunu söylediler. Halk Osmanlı’nın 1.Dünya Savaşı’na katılmasının sorumlusu olarak
İttihat ve Terakki Cemiyeti’ni görüyordu. Bu yüzden İttihatçılara kötü olarak bakılıyordu. M.Kemal’in
ittihatçı olduğunu söyleyerek halkı M.Kemal’den uzaklaştırmaya çalıştılar.)
 İşgallerin kongrelerle, mücadeleyle durdurulamayacağını söylediler. Tek yol anlaşma yapmaktır dediler.
 İstanbul Hükümeti Elazığ Valisi Ali Galip’e M.Kemal’i tutuklama emri verdi.
 İtilaf devletleri Sivas’ı işgal etmekle tehdit ettiler.
NOT: Kongre toplanmadan önce bazı delegeler (temsilci) Amerikan veya İngiliz mandası altına girmeyi
öneriyordu. M.Kemal buna şiddetle karşı çıktı.
Mustafa Kemal’in MANDA VE
HİMAYE SİSTEMİNE KARŞI
ÇIKMASI
BAĞIMSIZLIĞA ÖNEM VERMESİ
Alınan Kararlar
*Erzurum Kongresi kararları bazı değişikliklerle
kabul edildi.
*Bütün yararlı cemiyetler “Anadolu ve Rumeli
Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti” adında birleştirildi.
Yorum
*Erzurum Kongresi kararları bütün halka mal edildi.
*Bütün cemiyetler birleştirilerek birlik-beraberlik
sağlandı, milli mücadele tek merkezden yürütülüp daha
etkili hale geldi.
*Tam bağımsızlık amaçlanıyor.
*Milli mücadeleyi yürüten Temsil Heyeti Erzurum
kongresi sonrası kurulmuştu. Ama orada sadece Doğu
Anadolu’yu temsil ediyordu. Bu kez temsil heyetinin
üye sayısı artıyor ve tüm yurdu temsil eder hale
geliyor.
*Amaç, milli mücadele konusunda halkı bilgilendirmek
ve milleti milli mücadeleye yönlendirmekti.
*Manda ve himaye kesin olarak reddedildi.
*Temsil heyeti tül ülkeyi temsil eder hale geldi.
ÖNEMLİ !!!
*İrade-i Milliye gazetesi çıkartılıyor.
SİVAS KONGRESİ HEM TOPLANMA BAKIMINDAN HEM DE ALDIĞI
KARARLAR BAKIMINDAN ULUSAL BİR KONGREDİR.
Sivas kongresindeki delegeler ülkenin her yerinden seçilerek gelmiştir.
Bu yüzden toplanış bakımından ulusaldır.
Sivas Kongresi’nde alınan kararlar sadece Sivas bölgesini değil tüm yurdu
ilgilendiren kararlardır. Bu yüzden aldığı kararlar bakımından da ulusal bir
kongredir.
12
AMASYA GÖRÜŞMELERİ
MEBUSAN MECLİSİNİN TOPLANMASI
İstanbul hükümetinin başındaki Damat Ferit Paşa
Sivas
Kongresi’nin
toplanmasını
engellemeye
çalışıyordu. Damat Ferit milli mücadeleye karşı
biriydi. Bu yüzden M.Kemal İstanbul ile tüm resmi
ilişkileri kesti.
Bunun ardına Damat Ferit istifa ediyor. Onun
yerine milli mücadeleye daha sıcak bakan Ali Rıza
Paşa geliyor.
Temsil heyeti başkanı M.Kemal ile Bahriye Nazırı
Salih Paşa arasında görüşmeler başladı.
Amasya görüşmelerinde mebusan meclisinin
toplanacağı kararlaştırılmıştı. Bunun için ülkede seçimler
yapıldı.
M.Kemal Erzurum milletvekili seçildi.
Bu seçimlerde seçimlerin çoğunluğunu müdafaa-i
hukukçular (milli mücadeleciler) kazandı.
M.Kemal
meclisin
İstanbul’da
toplanmasını
istemiyordu. Çünkü İstanbul İtilaf devletlerinin
kontrolü altındaydı ve güvenli değildi. Bu yüzden
mecliste doğru kararlar alınamayacağını düşünüyordu.
Ama İstanbul hükümeti otoritelerini kaybetmekten
korktuklar için meclisin İstanbul dışında toplanmasına
izin vermediler ve meclis İstanbul’da açıldı.
Alınan Kararlar
* İstanbul hükümeti Erzurum ve Sivas Kongresi
kararlarını kabul edecek.
İstanbul hükümeti mebusan meclisinin
kendileri aleyhinde karar alamayacağını
düşündüğünden
meclisin
açılmasını
engellememişlerdir.
*Mebusan meclisi toplanacak, bunun için tüm yurtta
seçimler
yapılacak.(milli
iradenin
yönetime
katılması amaçlandı.)
*Temsil heyeti İstanbul hükümetinin işlerine
karışmayacak. (İstanbul
hükümeti
otoritesini
korumaya çalışıyor.)
M.Kemal bu toplantıya katılmadı.
Seçimi kazanan vekillerle görüşme yaparak
mecliste Müdafaa-i Hukuk grubunun oluşturulmasını
istedi. Ama bunun yerine Felah-ı Vatan grubu
kuruldu.
Felah-ı Vatan grubu M.Kemal’in istekleri
doğrultusunda “MİSAK-I MİLLİ” kararlarını
hazırladı.
ÖNEMİ: Amasya görüşmeleriyle İstanbul hükümeti
Temsil heyetini ve milli mücadeleyi hukuken tanımış
oldu.
TEMSİL HEYETİ’NİN ANKARA’YA GELMESİ
TAM BAĞIMSIZLIK
Amasya görüşmelerinden sonra Temsil Heyeti
Ankara’ya geldi. Ve Ankara Milli mücadelenin merkezi
oldu.
Ankara neden milli mücadelenin merkezi oldu?
Düşman tehlikesinden uzak, güvenli bir yer
Demiryolu ve haberleşme ağı gelişmiş
İstanbul’daki gelişmeleri izleme imkânı var
Savaşın yapıldığı Batı cephesine (Ege) yakın.
Bir devletin siyasi, ekonomik, askeri vb.
alanlarda başka bir devletin etkisi
altında olmaması , kendi çıkarları
doğrultusunda hareket etmesidir.
*Manda ve himaye, kapitülasyonlar
bağımsızlığa aykırıdır.
NOT: İstanbul Hükümeti M.Kemal’in askerlikten
çıkarılmadığını, kendisinin istifa ettiğini açıkladı.
Bu durum İstanbul hükümetinin milli mücadeleyi
sahiplenmek istediğinin göstergesidir.
MİLLİ EGEMENLİK
Bir milletin kendisini yönetecekleri
belirlemesidir. Yani demokrasi
yönetimidir. Saltanatın kaldırılması,
TBMM’nin açılması, seçimlerin
yapılması, halkın kararı, milli irade vb.
milli egemenlikle ilgili kavramlardır.
13
MİSAK-I MİLLİ (MİLLİ ANT) KARARLARI
Alınan Kararlar
Yorum
*Mondros imzalandığında işgal altında olmayan
yerler Türk vatanının ayrılmaz parçasıdır.
*Vatanın bölünmez bütünlüğünden bahsediliyor.
*Mondros imzalandığında İtilaf devletlerinde
kalan Arap topraklarının geleceği orada yaşayan
halkın oylarına göre belirlenecek.
*Arap topraklarında halka seçim hakkı tanınarak
kendi gelecekleriyle ilgili karar verme imkanı
sağlanıyor. Halkın kararına önem verildiğinin
göstergesidir.
*
*Kendi istekleriyle anavatana katılmış olan Kars,
Ardahan ve Batum’da gerekirse halkoylaması
yapılacak.
*Oylama yapılacak yerlerde Türklerin çoğunlukta
olması bu kararın alınmasında çok etkilidir.
*halkoylaması yapılması halkın kararlarına önem
verildiğinin göstergesidir.
*Batı Trakya’nın durumunun tespitinde
halkoylaması yapılacak.
*Azınlıkların hakları komşu ülkelerdeki
Müslümanların hakları kadar olacaktır.
*Milli ve ekonomik gelişmemizi sağlamak amacıyla
siyasi, adli ve mali gelişmemize engel olacak
kapitülasyonlar kaldırılmalıdır.
*Devletlerarası eşitlik ilkesi benimsenmiştir.
*Komşu ülkelerdeki Müslümanların hakları
arttırılmaya çalışıldı.
*Kapitülasyonlara ilk kes karşı çıkılıyor.
*Tam bağımsızlık amaçlandı.
*İstanbul ve Marmara’nın güvenliği sağlanacak.
Boğazlardan geçiş ilgili devletlerin kararına bağlı
olacak.
ÖNEMLİ !!!
.
Misak-ı Milli kararlarını milletin seçtiği
milletvekilleri almıştır. Bu da Misak-ı
Milli’nin halkın ortak kararı olduğunu
gösterir.
Arap toprakları, Batı Trakya ile
Kars,Ardahan ve Batum’da halkoylaması
yapılması halkın kararına önem verildiğini
gösterir.
Misak-ı Milli ile;
Ulusal sınırlar çizildi.
Mondros’a karşı gelindi.
Siyasi ve ekonomik bağımsızlık amaçlandı.
Kurtuluş savaşının amacı tüm dünyaya
duyuruldu.
Yeni bir devletin kurulacağına dair önemli
bir adım atıldı.
MİLLET EGEMENLİĞİYLE İLGİLİ
14
TBMM’NİN AÇILMASI
TBMM’nin Çalışma İlkeleri:
 İtilaf devletleri Misak-ı Milli kararlarını kendi
çıkarlarına aykırı bulduklarından Misak-ı Milli
ilanından sonra İstanbul’u resmen işgal edip, Mebusan
Meclisi’ni dağıtıyorlar. Bazı milletvekillerini
tutukluyorlar, bazıları da Anadolu’ya kaçıyor.
(Bu şekilde milli iradeyi yok edeceklerini
düşünüyorlardı.)
Anadolu’yu işgal etmeleri Türk halkının
düşüncelerine önem vermediklerini gösterir.
 Hükümet kurmak zorunludur.  Ülkedeki yönetim
boşluğuna son verilmek isteniyor.
 Geçici olarak bir hükümet başkanı veya padişah
vekili atamak doğru değildir. Meclisin süreli
olması gerektiği ve padişahtan bağımsız hareket
edeceği söyleniyor.
 TBMM’nin üstünde bir güç yoktur.  Osmanlı yok
sayılıyor. Millet iradesi her şeyden üstündür.
ÖNEMLİ !!!!
 Padişahın ve halifenin durumu meclisin vereceği
kararlarla belirlenir.  Millet iradesi padişah ve
halifeden üstündür.
M.Kemal meclisin İstanbul’da
toplanmasını güvenli bulmuyordu. Ve
meclis açıldıktan sonra İstanbul işgal
edildi.
İLERİGÖRÜŞLÜLÜK
 MECLİS HÜKÜMETİ SİSTEMİ benimseniyor.
 Meclis başkanı hükümetin de başkanı olur.
 Yasama ve yürütme yetkisi meclistedir.  GÜÇLER
BİRLİĞİ İLKESİ KABUL EDİLDİ. Bunun sebebi
savaş dönemi olduğu için kararları hızlı bir
şekilde alıp uygulamak.
İtilaf devletleri İstanbul’u işgal ederek milli
mücadeleyi yok edeceklerini düşünüyorlardı. Ama
böyle olmadı. Milli mücadeleye olan katkı arttı.
İstanbul’un işgal edilmesiyle milli mücadelenin
merkezi olan Ankara’da millet egemenliğine dayalı
yeni bir meclisin kurulması gündeme geldi.
Ankara’da açılacak meclis için her ilden 5 temsilci
seçildi.( seçim millet egemenliğiyle ilgili.)
İstanbul’un işgaliyle Anadolu’ya kaçan vekiller de
TBMM’ye katılıyor.
TBMM millet egemenliği esasına göre kuruldu.
NOT: TBMM’nin açılmasıyla Temsil Heyeti’nin
görevi sona ermiştir.
TBMM’YE KARŞI ÇIKAN İSYANLAR
TBMM açıldıktan sonra İtilaf devletleri ve
İstanbul Hükümetinin girişimiyle meclise karşı
isyanlar başladı.
“Milli emeller, milli irade, yalnız bir şahsın
düşüncesinden değil, bütün millet
fertlerinin, arzularının emellerinin
birleşmesinden ibarettir.”
M.Kemal ATATÜRK
Amaç:
Meclisi
dağıtıp
mücadeleye son vermek.
Anadolu’daki
milli
Osmanlı TBMM’ye karşı isyanları arttırmak için
Şeyhülislama fetva verdirerek milli mücadelenin
yanlış olduğunu söyledi.
Osmanlı M.Kemal ve milli mücadelecileri vatan
haini ilan etti.
Ülke yönetiminde halkın söz sahibi olması
gerektiğini söylüyor. Milli amaçlar, bir kişinin
fikirlerinden oluşamaz diyerek saltanat sistemine
karşı çıkılıyor. Ülkedeki herkesin fikirleri önemlidir.
Bu yüzden meclisteki üyeleri de halk seçmelidir.
MİLLİ EGEMENLİK vurgulanıyor.
Osmanlı hükümeti Kuvay-ı Milliye birliklerine karşı
Kuvay-ı İnzibatiye ordusunu kurdu.
15
TBMM’YE KARŞI ÇIKAN AYAKLANMALAR
İstanbul Hükümetinin
Çıkardığı
Kuvayı inzibatiye
(halifelik ordusu)
Anzavur ayaklanması
Azınlıkların Çıkardığı
Ermeni Ayakl.
Pontus-Rum Ayakl.
Kuvay-ı Milliyeci olup
Sonradan Ayaklananlar
Çerkez Ethem
Demirci Mehmet Efe
İtilaflar ve Osmanlı
Birlikte Çıkardığı
Bolu, Düzce,
Hendek, Adapazarı
Yozgat Ayaklanması
Milli Aşireti Ayakl.
Koçgiri Ayakl.
Bozkır Ayakl.
TBMM’NİN AYAKLANMALARA KARŞI ALDIĞI ÖNLEMLER
 İstanbul’la her türlü bağlantı kesildi.
 Hıyanet-i Vataniye Kanunu çıkartıldı. Bu kanunla meclise isyan edenler vatan haini sayılacak ve
gerekirse idam edilecekti. (Bu kanun meclisin YASAMA yetkisini kullandığını gösterir.)
 Hıyanet-i Vataniye Kanununu hızlı biçimde uygulamak için İstiklal Mahkemeleri kuruluyor. Bu
mahkemelerde milletvekilleri görev yapıyor. ( Meclis YARGI yetkisini kullanıyor.)
 Ankara müftüsü milli mücadelenin desteklenmesi yönünde fetva yayınlıyor.
 Halka milli mücadele hakkında doğru bilgi vermek için Anadolu Ajansı kuruluyor.
SEVR BARIŞ ANTLAŞMASI
İtilaf devletleri Paris Barış Konferansı’nda yenilen devletlerle yapılan anlaşmaları görüşmüşlerdi.
Ama Osmanlı ile yapılacak olan Sevr sonraya kalmıştı. Bunun sebebi Osmanlı topraklarını paylaşmaktı.
Osmanlı Sevr anlaşması çok ağır maddeler içerdiği için kabul etmiyor. Bunun üzerine İtilaf devletleri
anlaşmayı kabul ettirmek için işgallerini arttırmaya başlıyor.
Osmanlı da bunun üzerine “Tamamen yok olmaktansa küçük bir devlet olarak varlığımı
sürdürürüm.” Diyerek Sevr anlaşmasını kabul etmek zorunda kalıyor.
16
Sevr Antlaşması Maddeleri
1. İstanbul Osmanlı’nın başkenti kalacak. Ancak Osmanlı azınlıkların haklarını arttırmazsa İstanbul
Türklerin elinden alınacak.  Osmanlı’nın içişlerine karışıyorlar.
2. Boğazlar savaş ve barış zamanında bütün devletlerin gemilerine açık olacak.
3. Boğazların yönetimi uluslararası bir yönetime bırakılacak. Osmanlı’nın boğazlardaki
egemenliği son buluyor.
4. Doğu ve Güneydoğuda iki yeni devlet kurulacak.
5. Kapitülasyonlardan bütün İtilaf devletleri yararlanacak. Osmanlı ekonomik bağımsızlığını
kaybediyor.
NOT: Sevr Antlaşması tıpkı Mondros gibi Osmanlı’yı yok etmeye yönelik bir antlaşmadır.
Osmanlı’nın bağımsızlığını, egemenliğini yok eden bir antlaşmadır. Osmanlı’yı fiilen sona erdiren
antlaşmadır.
ÖNEMLİ !!!!
Sevr Antlaşması ölü doğan bir antlaşmadır. Yani kabul edilmeyen, geçersiz bir
antlaşmadır. Çünkü hukuka göre bir antlaşmanın geçerli sayılabilmesi için meclis
onayından geçmesi gerekiyordu. Fakat mebusan meclisi Misak-ı Milli’nin ilanından
sonra İtilaf devletlerince dağıtılmıştı. Bu yüzden Sevr meclis onayından geçemedi.
Sadece Saltanat Şurası üyelerinin onayından geçti. Bu yüzden geçersiz ÖLÜ DOĞAN
ANTLAŞMA’dır.
ERMENİ SORUNU






Ermeniler Osmanlı içerisinde yüzyıllar boyunca Türklerle birlikte
yaşadılar. Ermeniler Osmanlı’ya çok bağlıydı. Bu yüzden Ermenilere Milleti
Sadıka (sadık millet) deniyordu.
Ancak 1.Dünya Savaşı sıralarında Rusya ve İngiltere kendi çıkarları için
Ermenileri kışkırttılar. Ermeniler de Doğu Anadolu bölgesinde bağımsız
Ermeni devleti kurmak için çalışmalara başladılar.
Ermeniler Taşnak ve Hınçak Cemiyeti’ni kurarak isyanlara başladılar.
Taşnak ve Hınçak Cemiyeti Doğu Anadolu’da halka zulmediyordu.
Osmanlı içi,ndeki Ermeniler Kafkas Cephesinde Osmanlı ordusuna karşı
Rusların yanında yer alıyorlardı.Bu durum Osmanlı’nın 1.Dünya Savaşı’ndaki
başarısını da olumsuz etkiliyordu.
Bunun ardına Osmanlı devleti Sevk ve İskan Kanunu (Tehcir Kanunu)’nu
çıkararak Ermenileri Doğu Anadolu’dan alıp Osmanlı’nın diğer toprağı olan
Suriye ve Irak’ın kuzeyine yerleştirdi. Bu şekilde Doğu Anadolu halkının
güvenliği sağlanmaya çalışıldı.
17
“Ben gerektiği zaman en büyük hediyem
olmak üzere, Türk milletine canımı
vereceğim.”
VATANSEVERLİK
”Yurt toprağı! Sana her şey feda
olsun.Kutlu olan sensin.Hepimiz senin için
fedaiyiz,fakat sen Türk ulusunu ebedi
hayatta yaşatmak için feyizli kalacaksın...”
VATANSEVERLİK
“Benim yaptığım işler, biri diğerine bağlı ve
gerekli olan şeylerdir. Fakat bana
yaptıklarımdan değil, yapacaklarımdan
bahsediniz.”
“Yolunda yürüyen bir yolcunun yalnız ufku
görmesi yetmez. Muhakkak ufkun ötesini de
görmesi ve bilmesi gereklidir.”
İDEALİSTLİK
İLERİGÖRÜŞLÜLÜK
İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK DERSİ NASIL ÇALIŞILIR?
Bu derse çalışılırken altını çizerek ve kendine has notlar tutarak çalışılmasını önemine
vurgu yapılan kitapçıkta, derse ilişkin şu ipuçlarına yer verildi:
*Amasya Genelgesi'ne çalışırken Kurtuluş Savaşı'nın amacını, gerekçesini ve yöntemini
belirten maddeleri kaçırma ve değerlendirebilirsin.
*"Milli egemenlik" vurgusunun yapıldığı konuları kaçırma! Mesela, Erzurum Kongresi'nde
milli egemenlik vurgusu yapan maddeler nelerdir?
*Sivas Kongresi'nde cemiyetlerin birleştirilmesinin amacı nedir? Bilgilerini gözden
geçirebilirsin.
*Kendine has bir tarih şeridi oluşturup ve mütarekeleri, kongreleri buna
yerleştirebilirsin.
*Sınava çalışırken sebep-sonuç ilişkisine bakabilir. "Ne", "neden" sorularını sorup ve
cevap arayabilirsin.
*Antlaşmalara çalışırken "Niçin bir araya gelindi?", "Madde ne için oluşturuldu?" ve
"Amaç ne idi?" sorularını kullanabilirsin.
18