deney no:6 doğru akım ölçme

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
DENEY NO:6
DOĞRU AKIM ÖLÇME
AMAÇ
1. Bir devrede akım ölçmek
2. Akım kontrolünde direncin etkisini ölçmek
3. Akım kontrolünde gerilimin etkisini ölçmek
MALZEME LİSTESİ
1. 6 V çıkış verebilen bir DC güç kaynağı
2. Sayısal ölçü aleti (FLUKE45 multimeter)
3. 0-10mA miliampermetre
4. Dirençler (1/2W, %5 toleranslı olmalı) 3×1000Ω
İŞLEM BASAMAKLARI
Not: Devre elemanı devreye bağlı iken özellikle devrede akım varken asla herhangi bir devre
elemanının direncini ölçmeyiniz.
1. 1000Ω luk dirençlerden bir tanesini seçiniz ve bunun gerçek değerini bir ohmmetre
kullanarak ölçünüz. Direnç ölçmek için FLUKE45 ölçü aletinde
Ω
simgesinin
olduğu tuşa basınız. Bu değeri Tablo 6-1 e kaydediniz.
2. DC güç kaynağının çıkışını 6 V a ayarlayınız. Güç kaynağı üzerindeki LCD displayde
yada ibreli skaladan bu değeri kontrol ediniz. Çıkışın 6 V olduğundan emin olmak için
bir voltmetre yardımıyla DC güç kaynağının çıkışını ölçünüz. Ölçüm yaparken
FLUKE45 ölçü aletinin kırmızı probunu DC kaynağın (muhtemelen kırmızı renkli) +
ucuna, siyah probunu da DC kaynağın (muhtemelen siyah renkli) – ucuna bağlayınız.
FLUKE45 ölçü aleti ile DC gerilim ölçmek için
simgesinin olduğu tuşa
basınız. Şekil 6-4 teki devreyi kurunuz. Şekilden de görüldüğü gibi ampermetreyi
bağlarken DC güç kaynağının – terminalini ampermetrenin – terminaline (siyah prob),
DC kaynağın + terminalini de ampermetrenin + terminaline (kırmızı prob) bağlayınız.
FLUKE45 ölçü aleti ile DC akım ölçmek için
simgesinin olduğu tuşa basınız.
FLUKE45 in problarını akım ölçme pozisyonuna getiriniz. Siyah prob COM yazan
DENEY NO6-ETG- 1 -
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
girişe, kırmızı prob ise 100mA yazan girişe bağlanmalıdır. Bu değerden daha büyük
akımları ölçmek için 10A yazan giriş kullanılmalıdır.
3. S1 anahtarını kapatınız. Ampermetre ile ölçtüğünüz değeri Tablo 6-1 e kaydediniz.
4. S1 anaktarı kapalı ve ampermetre devreye bağlı iken, 1000Ω luk direnci devreden
çıkarınız. Ampermetreden okuduğunuz akım değeri ne oldu? Ölçtüğünüz bu değeri
Tablo 6-1 e kaydediniz. S1 anahtarını açınız.
5. Board üzerinde 2 adet 1000 Ω luk direncin birer uçlarını birleştiriniz. Şekil 6-5a dan
da görüldüğü gibi açıkta kalan uçlarına bir ohmmetre bağlayarak, direnç ölçünüz. Bu
değeri Tablo 6-1 e kaydediniz.
6. Şekil 6-5b deki devreyi kurunuz. S1 anahtarını kapatınız. Ampermetre ile ölçtüğünüz
değeri Tablo 6-1 e kaydediniz. S1 anahtarını açınız.
7. Üçüncü bir 1KΩ luk direnç kullanarak, R1-R2 kombinasyonuna ekleyiniz. Üçlü
direnç kombinasyonunun direncini Şekil 6-6a daki gibi ölçünüz. Bu değeri Tablo 6-1 e
kaydediniz.
8. Şekil 6-6b deki devreyi kurunuz. Anahtarı kapatınız ve ampermetre ile ölçtüğünüz
değeri Tablo 6-1 e kaydediniz. S1 anahtarını açınız.
Seri Devrede Akım
Şekil 6-6b de görüldüğü gibi, bir seri devrede dirençler ve DC kaynak tek bir iletken hat
üzerinde yer almaktadır.
9. Ampermetreyi devreden çıkarınız ve Şekil 6-6c den de görüldüğü gibi R1 ve R2
dirençlerinin
bağlanmasında
arasına
bağlayınız.
DC
kaynağın
ve
ampermetrenin
devreye
kutuplarına dikat ediniz. S1 anahtarını kapatınız. ampermetre ile
ölçtüğünüz değeri Tablo 6-1 e kaydediniz. S1 anahtarını açınız.
10. Ampermetreyi devreden çıkarınız ve Şekil 6-6d den de görüldüğü gibi R2 ve R3
dirençlerinin
arasına
bağlayınız.
DC
kaynağın
ve
ampermetrenin
devreye
bağlanmasında kutuplarına dikat ediniz. S1 anahtarını kapatınız. Ampermetre ile
ölçtüğünüz değeri Tablo 6-1 e kaydediniz. S1 anahtarını açınız.
11. Ampermetreyi devreden çıkarınız ve Şekil 6-6e den de görüldüğü gibi R3 direnci ile
S1 anahtarının arasına bağlayınız. DC kaynağın ve ampermetrenin devreye
bağlanmasında kutuplarına dikat ediniz. S1 anahtarını kapatınız. Ampermetre ile
ölçtüğünüz değeri Tablo 6-1 e kaydediniz. S1 anahtarını açınız.
DENEY NO6-ETG- 2 -
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Akımın Gerilim ile Kontrol Edilmesi
12. Dirençleri devreden çıkarınız. Tekrar Şekil 6-4 te görülen devreyi kurunuz. DC güç
kaynağının çıkışını 6 V a ayarlayınız. Kaynağının çıkışını bir voltmetre yardımıyla
ölçünüz. Bu değeri Tablo 6-2 ye kaydediniz.
13. S1 anahtarını kapatınız. Ampermetre ile ölçtüğünüz değeri Tablo 6-2 ye kaydediniz.
S1 anahtarını açınız.
14. DC güç kaynağının çıkışını 4.5V a ayarlayınız. Güç kaynağı üzerindeki LCD
displayde yada ibreli skaladan bu değeri kontrol ediniz. Çıkışın 4.5 V olduğundan
emin olmak için bir voltmetre yardımıyla DC güç kaynağının çıkışını ölçünüz. Bu
değeri Tablo 6-2 ye kaydediniz.
15. S1 anahtarını kapatınız. Ampermetre ile ölçtüğünüz değeri Tablo 6-2 ye kaydediniz.
S1 anahtarını açınız.
16. DC güç kaynağının çıkışını 3 V a ayarlayınız. Güç kaynağı üzerindeki LCD displayde
yada ibreli skaladan bu değeri kontrol ediniz. Çıkışın 3 V olduğundan emin olmak için
bir voltmetre yardımıyla DC güç kaynağının çıkışını ölçünüz. Bu değeri Tablo 6-2 ye
kaydediniz.
17. S1 anahtarını kapatınız. Ampermetre ile ölçtüğünüz değeri Tablo 6-2 ye kaydediniz.
S1 anahtarını açınız.
18. DC güç kaynağının çıkışını 1.5V a ayarlayınız. Güç kaynağı üzerindeki LCD
displayde yada ibreli skaladan bu değeri kontrol ediniz. Çıkışın 1.5 V olduğundan
emin olmak için bir voltmetre yardımıyla DC güç kaynağının çıkışını ölçünüz. Bu
değeri Tablo 6-2 ye kaydediniz.
19. S1 anahtarını kapatınız. Ampermetre ile ölçtüğünüz değeri Tablo 6-2 ye kaydediniz.
S1 anahtarını açınız.
20. DC güç kaynağını devreden çıkarınız ve devreyi sadece direnç, ampermetre ve anahtar
kullanarak tamamlayınız. S1 anahtarını kapatınız. Ampermetre ile ölçtüğünüz değeri
Tablo 6-2 ye kaydediniz.
DENEY NO6-ETG- 3 -
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
-
1000 ohm
+
A
R1
+
0-15V
DC güç
kaynağı
-
S1
Şekil 6-4.
R1
A
R2
R1
+
A
B
1000 ohm
+
1000 ohm
R2
1000 ohm
0-15V
DC güç
kaynağı
1000 ohm
-
Ω
S1
Şekil 6-5 a.
A
R1
Şekil 6-5 b.
R2
R3
B
1000 ohm
1000 ohm
+
R1
R2
R3
A
1000 ohm
1000 ohm
+
0-15V
DC güç
kaynağı
Ω
-
S1
(a).
(b).
DENEY NO6-ETG- 4 -
1000 ohm
1000 ohm
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
R1
+
-
+
A
R2
1000 ohm
1000 ohm
R3
1000 ohm
0-15V
DC güç
kaynağı
-
S1
(c)
R1
R1
1000
ohm
0-15V
DC güç
kaynağı
1000
ohm
R3
A
+
1000
ohm
-
S1
(d)
R3
R1
R1
A
+
1000 ohm
1000 ohm
1000 ohm
0-15V DC güç
kaynağı
-
S1
(e)
DENEY NO6-ETG- 5 -
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Tablo 6-1 Gerilim Kaynağı sabitken, Akımın Direnç ile Kontrol Edilmesi
S1
anahtarının
İşlem basamağı Direnç,Ω
Akım, mA
Ampermetrenin konumu
pozisyonu
1,3
Kapalı
R1 ile DC kaynak arasında
4
Açık
R1 ile DC kaynak arasında
5
Açık
6
Kapalı
7
Açık
8
Kapalı
R1 ile DC kaynak arasında
9
Kapalı
R1 ve R2 arasında
10
Kapalı
R2 ve R3 arasında
11
Kapalı
R3 ile DC kaynak arasında
R1 ile DC kaynak arasında
Tablo 6-2 Direnç sabitken Akımın Gerilim ile Kontrolü
DC Güç Kaynağının Değeri Akım, mA
6V
4.5 V
3V
1.5 V
0V
SORULAR
1. Hangi şartlar altında bir devreden akım geçer? Tablo 6-1 deki deney sonuçlarına
bakarak yorumlayınız.
2. Bir devreye bir ampermetre bağlarken nelere dikkat edilmelidir?
3. İşlem basamaklarının başında yer alan notta yeralan uyarılar neden önemlidir?
4. İşlem basamağı 8 ile11 den elde ettiğiniz bulgulara göre çıkaracağınız sonuç nedir?
5. İşlem basamağı 3, 6 ve 8 de elde ettiğiniz bulguları tartışınız. Gerilim sabitken, akım
ve direnç arasındaki ilişki hakkında hangi sonuca varabilirsiniz? Gerilim için V, akım
için I, direnç için ise R sembolünü kullanarak matematiksel bir formül yazınız.
6.
İşlem basamağı 12 ve 19 da elde ettiğiniz bulguları tartışınız. Direnç sabitken, akım
ve gerilim arasındaki ilişki hakkında hangi sonuca varabilirsiniz? Gerilim için V, akım
için I, direnç için ise R sembollerini kullanarak matematiksel bir formül yazınız.
DENEY NO6-ETG- 6 -
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
DENEY NO6-ETG- 7 -