PowerPoint Sunusu - video.eba.gov.tr

19:07
2.2. İMAM MATURİDÎ, 2.3. ALİ ER-RIZA
2.4. AHMET YESEVİ
19:07
2.5. AHİ EVRAN
2.6. HACI BEKTAŞ VELİ
KAZANIMLAR
İmam Maturidi 844-944
İmam Ali er-Rıza 770-818
Ahmed Yesevî 1093-1166
2. Türkler arasında İslam’ın yayılmasında ve İslam
anlayışının oluşmasında etkili olan şahsiyetleri tanır.
19:07
19:07
VI. ÜNİTEMİZ
19:07
HATIRLAYALIM
1. TÜRKLERİN MÜSLÜMAN OLUŞU
2. TÜRKLERDE İSLAM’IN YAYILMASI: 2.1. EBU HANİFE
1. TÜRKLERİN MÜSLÜMAN OLUŞU
19:07
 İslam  Peygamberimiz  Arap Yarımadası (Egemenlik)
 Türkler – Müslüman Araplar  ilk temas Hz. Ömer zamanı (634-644)
 Emeviler zamanı  baskıcı politikalar  çatışma
 Abbasiler  ılımlı politika  Türkler  İslam’a ilgi başladı.
 751 Talas Savaşı: Türkler + Müslümanlar X Çinliler  Temas ++
 Toplu+resmi ilk Müslüman Türkler: Karahanlılar (Satuk Buğra Han)
 ***
 Gök Tanrı Dini – İslam arasındaki benzerlikler:
GÖK (TEK) TANRI

ALLAH
UÇMAĞ – TAMUĞ

CENNET – CEHENNEM (AHİRET)
İDUK/ ADAK

KURBAN (ADHÂ)
TÖRE

ŞERİAT (YASA, KURALLAR)
ALPLIK

GAZİLİK, MÜCAHİDLİK
TÜZLÜK

ADALET
KAM/ YALVAÇ

NEBİ/ VELİ/ ALLAH DOSTU
***
1. TÜRKLERİN MÜSLÜMAN OLUŞU
19:07
2. TÜRKLER ARASINDA İSLAM’IN YAYILMASINDA
ETKİLİ OLAN BAZI ŞAHSİYETLER
19:07
2.1. EBÛ HANİFE (699-767)
19:07
 Ebu Hanife, Türkler arasında İslam’ın yayılmasında
etkili olan büyük bir din bilginidir.
 Asıl adı Numan bin Sabit’tir. 699 yılında Kûfe’de
doğmuş, 767 yılın da Bağdat’ta vefat etmiştir.
 Kabri Bağdat’ta, Azamiye diye anılan bölgededir.
 Tüccar olan babası gibi ipek ticaretiyle uğraşmış ve
alış verişteki dürüstlüğüyle ün yapmıştır.
2.1. EBÛ HANİFE (699-767)
İsmail Hakkı Ünal, Ebu Hanife’nin Hadis Anlayışı
ve Hanefi Mezhebinin Hadis Metodu, s.4-5.
19:07
 Ebu Hanife’nin eserleri,
vefatından sonra öğrencileri
tarafından yazılmıştır.
 En meşhur eserleri;
 el-Fıkhu’l-Ekber,
 el-Âlim ve’l-Müteallim
 El-Musned...
 Ebu Hanife sabırlı ve gönlü
zengin bir insandı, emanete
riayet ederdi; cömertti.
 Bilgiye, hür düşünceye ve
kişi hürriyetine büyük önem
verirdi.
2.1. EBÛ HANİFE (699-767)
19:07
19:07
19:07
2.2. İMAM MATURİDÎ, 2.3. ALİ ER-RIZA
2.4. AHMET YESEVİ
2.2. MATURİDÎ (844-944)
ÖNCE
DÜŞÜNELİM:
Maturidî
adını daha
önce hiç
duydunuz
mu?
Duyduysanız
hakkında
neler
biliyorsunuz?
19:07
2.2. MATURİDÎ (844-944)
 Maturidî, büyük
bir İslam-Türk
din bilginidir.
 Asıl adı: Ebu
Mansur
Muhammed bin
Muhammed bin
Mahmûd elMaturidî’dir.
 Doğumu: 844
(?) Türkistan’da
(bu günkü
Özbekistan)
Semerkant’ın
Maturid
kasabası. Vefatı:
944 Semerkant.
19:07
2.2. MATURİDÎ (844-944)
19:07
SEMERKANT (Asmara kend/ Semiz Kale) Registan (Kumluk Alan) Meydanı:
Soldaki «Uluğ Bey», karşıdaki «Tel Kari», sağdaki «Kaplanlı Medrese»leri.
2.2. MATURİDÎ (844-944)
19:07
 Maturidî, Semerkant’ta yetişmiş
ve eğitim gördüğü medresede
de hocalık yapmıştır.
 Onun yetiştiği dönemde
Semerkant’ta Ebu Hanife’nin
görüşleri (mezhebi) yaygındı.
 O, çalışmalarını Ebu Hanife’nin
görüşleri doğrultusunda
sürdürmüştür.
 Bütün İslam ilimlerini öğrenmiş
olmasına rağmen özellikle
KELAM (İslam İnançları) ve FIKIH
(İslam kuralları) alanlarındaki
çalışmalarıyla tanınmıştır.
 Kur’an’ın yorumu (TEFSİR/ TE’VÎL)
ve İslam inanç esasları (KELÂM)
ile ilgili eserler yazmıştır.
2.2. MATURİDÎ (844-944)
19:07
 İmam Maturidî’nin en önemli eserleri:
 «TE’VİLÂTU’L-KUR’ÂN» (tefsir) ve
«KİTÂBU’T-TEVHÎD» (kelam ve akaid).
 Fikirleri Ahmet Yesevî, Hacı Bektaş
Veli ve Yunus Emre’yi etkilemiştir.
 İmam Maturidî, bilgiye büyük önem
vermiştir. Fikirlerinden misaller:
1. İyiliği ve kötülüğü akılla bilmek
mümkündür.
2. Herhangi bir şey iyi ise Allah onu
emretmiştir.
3. Kötü olan şeyi Allah yasaklamıştır.
4. İnsan, Allah’ın var olduğunu aklı ile
algılayabilir.
5. Allah, insana gücünün yetmeyeceği
görevleri vermez.
2.3. ALİ ER-RIZÂ (770-818)
19:07
ÖNCE DÜŞÜNELİM:
Hz. Muhammed’in (s) torunları ve soyu hakkında neler
biliyorsunuz?
İmam Ali er-Rıza b. Musa b. Cafer’in Meşhed’deki (Tûs) kabri
2.3. ALİ ER-RIZÂ (770-818)
 Büyük bir din bilgini olan Ali erRıza, 770 yılında Medine’de
doğmuştur.
 Babası Musa el-Kâzım’dır.
 İmam Ali er-Rıza, Peygamberimizin
torunu Hz. Hüseyin’in soyundan
gelmektedir.
 Ali er-Rıza, Mescid-i Nebi’de
hayatının büyük bir kısmını
eğitim ve öğretimle geçirmiştir.
 816 yılında Halife Memun’un
daveti üzerine Merv’e gitmiştir.
 Ali er-Rıza, Türkistan-İran Türk
bölge şehirlerinde halkı irşad
etmiş, büyük hadis bilginlerine
HADİSLER aktarmıştır.
19:07
Hz ALİ

Hz Hüseyin

Ali Zeynelabidin

Muhammed el-Bâkır

Câfer es-Sâdık

Mûsâ el-Kâzım

Ali er-Rızâ
2.3. ALİ ER-RIZÂ (770-818)
19:07
 Merv’e ulaştığında kendisini
karşılayan Halife Memun (813-833),
Ali er-Rıza’yı veliaht ilan etmiştir.
 Kendisiyle birlikte Ali er-Rıza’nın da
adını taşıyan altın ve gümüş
paralar bastırmıştır.
 818 yılında Halife Memun ile
birlikte Bağdat’a gitmek üzere yola
çıkan Ali er-Rıza, Tus’un Nukan
kasabasına geldiklerinde hastalanarak
(?!) ölmüştür.
 Ali er-Rıza’nın cenaze namazını
kıldıran Halife Memun, onu babası
Harun Reşid’in yanına defnetmiştir.
 Daha önce Tûs adı taşıyan bu yöreye
Ali er-Rıza’nın hatırasını yaşatmak
üzere MEŞHED adı verilmiştir.
800’lü yıllarda Abbasi Devleti
19:07
2.3. ALİ ER-RIZÂ (770-818)
 Ali er-Rıza, ayetlerin anlamı
üzerinde düşünmenin
gereğini vurgulayan, kendisine
sorulan sorulara ayetlerle
cevap veren bir bilgindi.
 İyi huylu, alçak gönüllü ve
son derece cömertti.
 Az yer, az uyur, daha çok ilim
ve ibadetle meşgul olurdu.
 Merv’e (Türkmenistan, Marı)
yaptığı yolculuk sırasında
Türklerin yaşadıkları
bölgelerde de bulunmuş olan
Ali er-Rıza’nın Türklerin
Müslüman olmasına katkıları
bulunduğu bilinmektedir.
19:07
Hoca Yusuf Hemedanî, 1048-1140
Sultan Sencer,
1086 - 1157
2.3. ALİ ER-RIZÂ (770-818)
 MEŞHUR ESERLERİ:
1. El-Müsned: İnanç,
fıkıh, tefsir ve
ahlakla ilgilidir.
2. Sahifetü’r-Rıza:
Ehlibeyt’in rivayet
ettiği hadislerden
oluşmuştur.
3. Fıkhu’r-Rıza: Ali erRıza’nın fıkıh
alanındaki görüşleri
ile ilgilidir.
19:07
Avni İlhan, İmam Musa Kazım, İmam Ali Rıza,
İmam Muhammed Taki, s. 88-94.
Aşağıda verilen Ali er-Rıza’nın sözlerini yorumlayınız ve onun
kişiliği hakkındaki düşüncelerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız.
 Peygamberlerin ahlakından biri de temizlenmektir.
 Herkesin dostu aklıdır, cehalet de düşmanıdır.
 Allah; dedikodudan, malı ziyan etmekten ve yerli yersiz çok
soru sormaktan hoşnut olmaz.
 Bir yudum su ile de olsa akrabalık bağını koparma. Akrabalık
bağını korumanın en üstün şekli akrabaları üzmemektir.
 Zayıfa yardım etmen sadakadan daha değerlidir.
 Cimri rahat yüzü görmez. Haset eden hiçbir şeyden tat alamaz.
 Kim ana babasına teşekkür etmezse Allah’a şükretmemiş
demektir.
 Kim nefsini hesaba çekerse kazanır… Kim ibret alırsa uzağı
görür. Kim uzağı görürse anlar, kim anlarsa bilir.
 Cahille arkadaşlık eden yorgunluk içindedir.
2.4. AHMED YESEVÎ (1093-1166)
19:07
ÖNCE DÜŞÜNELİM:
AHMET YESEVÎ adını daha önce duydunuz mu? Hakkında
neler biliyorsunuz?
Ahmet Yesevî’nin Yesi şehrindeki türbesi
2.4. AHMED YESEVÎ (1093-1166)
19:07
ÖNCE DÜŞÜNELİM:
Ahmet Yesevî adını daha önce duydunuz mu? Hakkında
neler biliyorsunuz?
 AHMET YESEVÎ
Türkistan’da yetişen ve
Türkler arasında
İslam’ın yayılmasına
katkısı olan büyük bir
bilgindir.
 Güney Kazakistan’daki
Çimkent şehrinin
doğusunda bulunan
Sayram kasabasında
1093 yılında doğmuştur.
 1166 yılında 73 yaşında
iken vefat etmiş ve Yesi
şehrinde defnedilmiştir.
Ahmet Yesevî’nin Yesi şehrindeki türbesi
2.4. AHMED YESEVÎ (1093-1166)
19:07
 Ahmet Yesevî, ilk eğitimini Yesi şehrinde aldı.
 Daha sonra o dönemde büyük bir ilim ve kültür merkezi
olan Buhara’ya gitti.
 Orada dönemin tanınmış bilginlerinden Kur’an, hadis,
tefsir ve tasavvuf dersleri aldı.
 Buhara’da bir müddet ders verdikten sonra doğduğu
şehir olan Yesi’ye döndü, eğitim faaliyetlerini burada
sürdürdü.
 Şöhreti kısa zamanda Maveraünnehir, Horasan ve
Harzem dolaylarına yayıldı.
 Zamanın en büyük bilgelerinden oldu.
 Öğrencilerinin her birini bir memlekete göndermek
suretiyle İslamiyet'in öğretilip yayılmasına katkı sağladı.
 Gönderdiği öğrencilerinden bir kısmı Anadolu’ya gelip
İslam-Türk kültürünün yayılmasına öncülük ettiler.
2.4. AHMED YESEVÎ (1093-1166)
19:07
AHİR ZAMAN ŞEYHLERİ
Durmaz keramet satar Başına sarık sarar,
Kendine mürit arar,
Ahir zaman şeyhleri
Her gün battıkça batar, İlmi yok neye yarar,
Ahir zaman şeyhleri
Ahir zaman şeyhleri
Farzı geriye atar,
Nafile oruç tutar,
Dini paraya satar,
Ahir zaman şeyhleri
Dünyaya kucak açar,
Zoru görünce kaçar,
Her yere küfür saçar,
Ahir zaman şeyhleri
Beline kuşak bağlar,
Sözleri yürek dağlar
Para toplarken ağlar,
Ahir zaman şeyhleri
Şeyhlik ulu bir iştir,
Hakka doğru gidiştir
Yaklaşılmaz ateştir,
Ahir zaman şeyhleri
Ağlaması göz boyar,
Her gün ayağı kayar,
Kendini adam sayar,
Ahir zaman şeyhleri
Salih şeyhler nerdedir,
Kötüler her yerdedir,
Hak yoluna perdedir,
Ahir zaman şeyhleri
Hoca Ahmed Yesevi
2.4. AHMED YESEVÎ (1093-1166)
 Ahmet Yesevî, Arapça ve
Farsça bilmesine rağmen
eserlerini sade bir Türkçe
ile yazdı.
 Yeni Müslüman olmuş
Türklere İslam dinini sade
bir dille yazdığı şiirlerde
anlattı.
 «Hikmet» adını verdiği bu
şiirlerini «DİVAN-I HİKMET»
adlı eserinde topladı.
 Görüşleri, geniş bir
coğrafyaya yayıldı.
 Yunus Emre, Hacı Bektaş
Veli gibi büyük bilginlerin
yetişmesinde etkili oldu.
19:07
2.4. AHMED YESEVÎ (1093-1166)
19:07
19:07
2.2. İMAM MATURİDÎ, 2.3. ALİ ER-RIZA
2.4. AHMET YESEVİ
19:07
2.5. AHİ EVRAN
2.6. HACI BEKTAŞ VELİ