2.6. HACI BEKTAŞ VELİ

20:38
2.5. AHİ EVRAN
2.6. HACI BEKTAŞ VELİ
20:38
2.7. MEVLÂNÂ CELÂLEDDİN-İ RUMİ,
2.8. YUNUS EMRE
KAZANIMLAR
2. Türkler arasında İslam’ın yayılmasında ve İslam
anlayışının oluşmasında etkili olan şahsiyetleri tanır.
20:38
20:38
VI. ÜNİTEMİZ
20:38
HATIRLAYALIM
2.2. İMAM MATURİDÎ, 2.3. ALİ ER-RIZA
2.4. AHMET YESEVİ
1. TÜRKLERİN MÜSLÜMAN OLUŞU
20:38
 İslam  Peygamberimiz  Arap Yarımadası (Egemenlik)
 Türkler – Müslüman Araplar  ilk temas Hz. Ömer zamanı (634-644)
 Emeviler zamanı  baskıcı politikalar  çatışma
 Abbasiler  ılımlı politika  Türkler  İslam’a ilgi başladı.
 751 Talas Savaşı: Türkler + Müslümanlar X Çinliler  Temas ++
 Toplu+resmi ilk Müslüman Türkler: Karahanlılar (Satuk Buğra Han)
 ***
 Gök Tanrı Dini – İslam arasındaki benzerlikler:
GÖK (TEK) TANRI

ALLAH
UÇMAĞ – TAMUĞ

CENNET – CEHENNEM (AHİRET)
İDUK/ ADAK

KURBAN (ADHÂ)
TÖRE

ŞERİAT (YASA, KURALLAR)
ALPLIK

GAZİLİK, MÜCAHİDLİK
TÜZLÜK

ADALET
KAM/ YALVAÇ

NEBİ/ VELİ/ ALLAH DOSTU
***
2. TÜRKLER ARASINDA İSLAM’IN YAYILMASINDA
ETKİLİ OLAN BAZI ŞAHSİYETLER
20:38
2.1. EBÛ HANİFE (699-767)
20:38
 Ebu Hanife, Türkler arasında İslam’ın
yayılmasında etkili olan büyük bir din bilginidir.
 Asıl adı Numan bin Sabit’tir. 699 yılında Kûfe’de
doğmuş, 767 yılın da Bağdat’ta vefat etmiştir.
 Kabri Bağdat’ta, Azamiye diye anılan bölgededir.
 Tüccar olan babası gibi ipek ticaretiyle uğraşmış
ve alış verişteki dürüstlüğüyle ün yapmıştır.
 Ebu Hanife’nin eserleri, vefatından sonra öğrencileri
tarafından yazılmıştır.
 En meşhur eserleri: el-Fıkhu’l-Ekber, el-Âlim ve’l-Müteallim,
El-Musned...
 Ebu Hanife sabırlı ve gönlü zengin bir insandı, emanete riayet
ederdi; cömertti.
 Bilgiye, hür düşünceye ve kişi hürriyetine büyük önem verirdi.
2.2. MATURİDÎ (844-944)
 Maturidî, büyük bir İslamTürk din bilginidir.
 Asıl adı: Ebu Mansur
Muhammed bin Muhammed
bin Mahmûd el-Maturidî’dir.
 Doğumu: 844 (?)
Türkistan’da (bu günkü
Özbekistan) Semerkant’ın
Maturid kasabası. Vefatı: 944
Semerkant.
 Çalışmalarını Ebu Hanife’nin
görüşleri doğrultusunda
sürdürmüştür.
20:38
2.2. MATURİDÎ (844-944)
20:38
 İmam Maturidî’nin en önemli eserleri:
 «TE’VİLÂTU’L-KUR’ÂN» (tefsir) ve
«KİTÂBU’T-TEVHÎD» (kelam ve akaid).
 Fikirleri Ahmet Yesevî, Hacı Bektaş
Veli ve Yunus Emre’yi etkilemiştir.
 İmam Maturidî, bilgiye büyük önem
vermiştir. İtikadından misaller:
1. İyiliği ve kötülüğü akılla bilmek
mümkündür.
2. Herhangi bir şey iyi ise Allah onu
emretmiştir.
3. Kötü olan şeyi Allah yasaklamıştır.
4. İnsan, Allah’ın var olduğunu aklı ile
algılayabilir.
5. Allah, insana gücünün yetmeyeceği
görevleri vermez.
2.3. ALİ ER-RIZÂ (770-818)
 Büyük bir din bilgini olan Ali erRıza, 770 yılında Medine’de
doğmuştur.
 Babası Musa el-Kâzım’dır.
 İmam Ali er-Rıza, Peygamberimizin
torunu Hz. Hüseyin’in soyundan
gelmektedir.
 Ali er-Rıza, Mescid-i Nebi’de
hayatının büyük bir kısmını
eğitim ve öğretimle geçirmiştir.
 816 yılında Halife Memun’un
daveti üzerine Merv’e gitmiştir.
 Ali er-Rıza, Türkistan-İran Türk
bölge şehirlerinde halkı irşad
etmiş, büyük hadis bilginlerine
HADİSLER aktarmıştır.
20:38
Hz ALİ

Hz Hüseyin

Ali Zeynelabidin

Muhammed el-Bâkır

Câfer es-Sâdık

Mûsâ el-Kâzım

Ali er-Rızâ
2.3. ALİ ER-RIZÂ (770-818)
 MEŞHUR ESERLERİ:
1. El-Müsned: İnanç, fıkıh, tefsir
ve ahlakla ilgilidir.
2. Sahifetü’r-Rıza: Ehlibeyt’in
rivayet ettiği hadislerden
oluşmuştur.
3. Fıkhu’r-Rıza: Ali er-Rıza’nın
fıkıh alanındaki görüşleri ile
ilgilidir.
20:38
 Ali er-Rıza, ayetlerin anlamı
üzerinde düşünmenin gereğini
vurgulayan, kendisine sorulan
sorulara ayetlerle cevap veren
bir bilgindi.
 İyi huylu, alçak gönüllü ve son
derece cömertti.
 Az yer, az uyur, daha çok ilim ve
ibadetle meşgul olurdu.
 Merv’e (Türkmenistan, Marı) yaptığı
yolculuk sırasında Türklerin
yaşadıkları bölgelerde de
bulunmuş olan Ali er-Rıza’nın
Türklerin Müslüman olmasına
katkıları bulunduğu
bilinmektedir.
2.4. AHMED YESEVÎ (1093-1166)
20:38
ÖNCE DÜŞÜNELİM:
Ahmet Yesevî adını daha önce duydunuz mu? Hakkında
neler biliyorsunuz?
 AHMET YESEVÎ
Türkistan’da yetişen ve
Türkler arasında
İslam’ın yayılmasına
katkısı olan büyük bir
bilgindir.
 Güney Kazakistan’daki
Çimkent şehrinin
doğusunda bulunan
Sayram kasabasında
1093 yılında doğmuştur.
 1166 yılında 73 yaşında
iken vefat etmiş ve Yesi
şehrinde defnedilmiştir.
Ahmet Yesevî’nin Yesi şehrindeki türbesi
2.4. AHMED YESEVÎ (1093-1166)
 Ahmet Yesevî, Arapça ve
Farsça bilmesine rağmen
eserlerini sade bir Türkçe
ile yazdı.
 Yeni Müslüman olmuş
Türklere İslam dinini sade
bir dille yazdığı şiirlerde
anlattı.
 «Hikmet» adını verdiği bu
şiirlerini «DİVAN-I HİKMET»
adlı eserinde topladı.
 Görüşleri, geniş bir
coğrafyaya yayıldı.
 Yunus Emre, Hacı Bektaş
Veli gibi büyük bilginlerin
yetişmesinde etkili oldu.
20:38
20:38
2.5. AHİ EVRAN
2.6. HACI BEKTAŞ VELİ
2.5. AHİ EVRAN (1172-1262)
ÖNCE
DÜŞÜNELİM:
«AHİLİK»
adını daha
önce hiç
duydunuz
mu?
Duyduysanız
hakkında
neler
biliyorsunuz?
20:38
2.5. AHİ EVRAN (1172-1262)
 Ahi Evran’ın asıl adı
Şeyh Mahmud
Nasuriddin el-Hoyî’dir.
 1172’de Hoy’da (Azerbaycan)
doğmuştur.
 Horasan’a oradan
Anadolu’ya gelmiş, 13.
yüzyılın ortalarında
Konya’ya yerleşmiştir.
 Konya’da bir süre
ikamet ettikten sonra
Kayseri’ye geçmiş,
burada dericilik
mesleğiyle uğraşmıştır.
20:38
2.5. AHİ EVRAN (1172-1262)
20:38
 Bir müddet sonra
Kayseri’den Kırşehir’e
giderek «AHİLİK» adı
verilen meslek birliğini
kurmuştur.
 Ahi Evran’ın eşi Fatma
Bacı, KADIN ANA olarak
tanınmış ve dünyanın ilk
kadın örgütü olan
«BACIYAN-I RUM»
teşkilatını kurmuştur.
 1262 yılında vefat etmiş
olan Ahi Evran’ın mezarı
Kırşehir’dedir.
2.5. AHİ EVRAN (1172-1262)
20:38
2.5. AHİ EVRAN (1172-1262)
 Osmanlı Devleti’nin
kuruluşunda Ahiler
oldukça önemli bir rol
oynamışlardır.
 Ahilikte temel ilke,
teşkilata üye olanların
mutlak eşitliğidir.
 Üyelerin hepsi birbirinin
kardeşidir.
 Aralarında güçlü sevgi ve
saygı bağları vardır.
 Üyelik için kişinin, teşkilat
içinden birisi tarafından
önerilmesi gerekir.
20:38
2.5. AHİ EVRAN (1172-1262)
 Ahiliğin en
önemli
ilkeleri:
1. ELİNİ AÇIK
TUT.
2. SOFRANI AÇIK
TUT.
3. KAPINI AÇIK
TUT.
4. GÖZÜNÜ BAĞLI
TUT.
5. DİLİNE SAHİP
OL.
20:38
TEMEL İLKELERİ:
1. Doğru sözlü ol,
2. Emanete hainlik
etme,
3. Cömert ol,
4. Gözünü kötü
şeylerden sakın,
5. İki yüzlü ve
yiyicilerden uzak
dur,
6. Kötülerden uzak
dur,
7. Öfkelenme
AHİ TEŞKİLATI
2.5. AHİ EVRAN (1172-1262)
 «AHİLİK» teşkilatı
günümüzde eski
varlığını yitirmiştir.
 Ancak kültürü
yaşamaktadır.
 «AHİLİK KÜLTÜRÜ
KUTLAMA
HAFTASI» her yıl
Ekim ayının ikinci
Pazartesi başlayan
haftadır.
 Bu hafta boyunca
çeşitli etkinlikler
düzenlenerek
kutlamalar
yapılmaktadır.
20:38
2.5. AHİ EVRAN (1172-1262) HÜLASA:
 1172 yılında Azerbaycan
Hoy’da doğmuş ve 1262
yılında Kırşehir’de vefat
etmiştir.
 Osmanlı Devleti
Döneminde esnaf grubu
arasında saygın bir yer
edinmiştir.
 Esnafın Piri olarak şöhret
bulmuştur.
 Kırşehir’de kurduğu Ahilik
Teşkilatı, tüm meslek
sahiplerinin manevi bir
merkezi olmuştur.
2.6. HACI BEKTAŞ VELİ (1210-1270)
20:38
ÖNCE DÜŞÜNELİM:
HACI BEKTAŞ VELİ’nin «İNCİNSEN DE İNCİTME» sözü
onun kişiliği hakkında size neler düşündürmektedir?
2.6. HACI BEKTAŞ VELİ (1210-1270)
 Hacı Bektaş Veli,
halkımız arasında fikirleri
ve öğütleriyle çok tanınan
tarihî bir kişiliktir.
 1210 yılında Horasan’ın
Nişabur kentinde doğmuş
ve orada yetişmiştir.
 Hoca Ahmet Yesevî’nin
öğretisinin etkin olduğu bir
ortamda yetişen Hacı
Bektaş Veli eğitimini
tamamladıktan sonra
Horasan’dan
Anadolu’ya gelmiştir.
20:38
2.6. HACI BEKTAŞ VELİ (1210-1270)
 Hacı Bektaş Veli,
20:38
Anadolu’nun çeşitli yerlerini
dolaştıktan sonra Nevşehir’in
Suluca Karahöyük köyüne
(Hacıbektaş) yerleşmiştir.
 Burayı bir eğitim merkezi
hâline getirmiş, pek çok
öğrenci yetiştirmiştir.
 Hoşgörü ve insan sevgisine
dayalı düşünce sistemi, birlik
ve beraberliğin sağlanmasında
önemli bir rol oynamıştır.
 1270 yılında vefat etmiş olan
Hacı Bektaş Veli’nin mezarı
Nevşehir iline bağlı
HACIBEKTAŞ ilçesindedir.
2.6. HACI BEKTAŞ VELİ (1210-1270)
 Hacı Bektaş Veli’nin en önemli eseri
MAKALAT’tır.
 Bu eserdeki şu sözler, Hacı Bektaş
Veli’nin görüşlerini özetler:
 «İlimden gidilmeyen yolun sonu
karanlıktır.»
 «Kızlarınızı okutunuz.»
 «Eline, beline, diline sahip ol.»
 «Okunacak en büyük kitap insandır.»
 «Doğruluk dost kapısıdır.»
 «Oturduğun yeri pak et, kazandığın
parayı hak et.»
 «Bir olalım, iri olalım, diri olalım.»
 «Düşmanınızın da insan olduğunu
unutmayınız.»
 «En büyük keramet çalışmaktır.»
20:38
HACI BEKTAŞ VELİNİN 15 SÖZÜ
2.6. HACI BEKTAŞ VELİ (1210-1270) HÜLASA:
EDEB BİR TÂC İMİŞ NÛRU HUDA’DAN
GİY OL TÂCI EMÎN OL HER BELÂDAN
 1210’da Horasan’ın
Nişabur şehrinde dünyaya
gelmiştir.
 Anadolu’da insan sevgisi,
kardeşlik ve iman gibi
değerlerin yerleşmesinde
büyük etkisi olmuştur.
 Ahlakı düşüncesinin
temelini «ELİNE, DİLİNE,
BELİNE SAHİP OL» sözü
oluşturur.
 1270 yılında Nevşehir’de
vefat etmiştir.
20:38
2.5. AHİ EVRAN
2.6. HACI BEKTAŞ VELİ
20:38
2.7. MEVLÂNÂ CELÂLEDDİN-İ RUMİ,
2.8. YUNUS EMRE