SAXAFRAGACEAE FAMİLYASI A. PHİLADELPHUS – FİLBAHRİ

SAXAFRAGACEAE FAMİLYASI
A. PHİLADELPHUS – FİLBAHRİ
Philadelphus coronarius – Filbahri
Kışın yapraklarını döken, sık dallı, 2-3 metre boylanabilen bir çalıdır.
Yapraklar elips biçimli ve sivri uçludur. Yparak kenarları kalın dişlidir. Çiçekleri salkımlar halinde, beyaz
renkli ve güzel kokuludur. Mayıs- Haziran aylarında çiçek açar. Meyveleri kapsül biçimindedir.
Filbahriler fazla bakım gerektirmeyen bitkilerdir. Gölgeye dayanıklıdırlar. Uzun süre etkili güzel ve
kokulu çiçekleri ile gösterişli bitkilerdir. Gruplar halinde veya soliter olarak kullanılabildikleri gibi
budanarak çit bitkisi olarak da kullanılabilirler.
B. DEUTZİA – HAVLU PÜSKÜLÜ
Deutzia gracilis – Havlu püskülü
Kışın yapraklarını döken, 1 metre boylanabilen bir çalıdır.
Yaprakları oval, sivri uçlu, kenarları belirgin dişlidir. Yapraklarının her iki yüzü de tüylüdür. Çiçekleri
sürgün uçlarında, bir çoğu bir arada, beyaz renkli salkımlar halindedir. Mayıs- Haziran aylarında çiçek
açar.
Havlu püskülleri diğer bitkilerle karışık düzenlemelerde, ve informal çit tesisinde kullanılabilirler. Ev
bahçeleri ve parklar için uygun bitkilerdir.
C. RİBES- FRENK ÜZÜMÜ
Ribes aureum – Frenk üzümü
2,5 metre kadar boylanabilen, kışın yapraklarını döken bir çalıdır.
Yaprakları 3 lopludur, maydanoz yapraklarına benzer. Sonbaharda kırmızı renk alırlar. Çiçekleri sarı
renkli ve salkımlar halindedir. Hoş kokuludur. Nisan- mayıs aylarında çiçek açarlar.Üzümsü meyveleri
olgunlukta siyahımsı renklidir. Meyveleri yenilebilir.
Frenk üzümleri gölge ortamlara dayanıklı bitkilerdir. Bitkisel çit yapımına uygundur. Soliter veya gevşek
gruplar halinde park ve bahçelerde kullanılabilirler.
CAPRİFOLİACEAE FAMİLYASI
A. LONİCERA – HANIMELİ
Lonicera caprifolium – Sarılıcı hanımeli
Kışın yapraklarını döken, sarılıcı tırmanıcı bir bitkidir. Kimi zaman kışın yapraklarını dökmeyebilir.
Yaprakları oval ve sivri uçlu basit yaprak tipindedir. Yapraklarının kenarları düzdür. Çiçekleri sürgünlerin
uçlarında yer alır. Çiçekleri beyaz- sarı renkli ve hoş kokuludur. Çiçeklenme Mayıs- Temmuz ayları
arasında meydana gelir. Meyveleri küresel yapıda, siyah renkli ve ufaktır.
Hanımelleri kanaatkar bitkilerdir. Her türlü toprakta yetişebilirler. Kış şartlarına ve dona dayanıklı
bitkilerdir. Pergola veya duvarlarda sarılıcı tırmanıcı bitki olarak kullanımları uygundur.
Lonicera tatarica – Tatar hanımeli
Kışın yapraklarını döken bir çalı ya da 5 metre kadar boylanabilen bir ağaççıktır. Sıcağa, soğuğa ve
kuraklığa dayanıklı bir bitkidir.
Gövdesi asma gövdesi gibi dikine lifler halinde soyulur. Yaprakları eliptik biçimli ve sivri uçludur. Yaprak
kenarları düzdür. Çiçekleri pembe renkli ve hoş kokuludur. Çiçeklenme Mayıs- Haziran aylarında olur.
Meyveleri üzümsü yapıda ve kırmızı renklidir. Hoş kokulu çiçekleri sebebiyle tatar hanımelleri peyzaj
çalışmalarında sık sık tercih edilirler.
B. VİBURNUM - KARTOPU
Viburnum opulus ‘Roseum’ – Kartopu
Kışın yapraklarını döken, 3 -4 metre boylanabilen bir çalıdır.
Yaprakları 3 veya 5 loplu olup sonbaharda kızarır. Çiçekleri beyaz renkli olup, iri küresel kurullar
oluştururlar. Meyveleri üzümsüdür. Nadiren meyve verir. Küresel meyveler sonbaharda olgunlaşır ve
kırmızı renk alırlar.
Kartopları beyaz top top çiçekleri ve sonbahardaki yaprak renklenmeleri ile peyzaj çalışmalarında tercih
edilen bitkilerdir. Özellikle başka renkli bitkilere fon oluşturmada veya odak noktası oluşturmada
vurgu bitkisi olarak kullanılırlar.
Viburnum tinus – Defne yapraklı kartopu
Herdemyeşil, 2-3 metre boylanabilen bir çalıdır. Ilıman iklimleri sever.
Yaprakları derimsi yapıda, sivri uçlu yumurta biçiminde olup kenarları düzdür. Çiçekleri beyaz renkli,
kurullar halindedir. Güzel kokuludur. Mayıs- Ağustos ayları arasında açarlar. Meyveleri üzümsü yapıda
ve lacivert renklidir.
Defne yapraklı kartopları herdemyeşil oluşları sebebiyle tercih edilen bitkilerdir. Özellikle çit bitkisi
olarak kullanılmaya uygundurlar. Budanarak şekil verilebilen bitkilerdir.
Viburnum rhytidophyllum – Buruşuk yapraklı kartopu
Herdemyeşil bir kartopu türüdür. Yaklaşık 3-4 metre kadar boylanabilir.
Yaprakları şeridimsi, derimsi yaprakları kalın ve buruşuk olup yaprak kenarları düzdür. Çiçekleri sarımsı
beyaz renkli, geniş şemsiyemsi kurullar oluştururlar. Mayıs- Haziran aylarında çiçek açarlar. Üzümsü
yapıdaki meyveleri olgunlaşınca siyah renklidir.
Hava kirliliğine karşı dayanıklı olan bu tür soliter veya gruplar halinde peyzaj düznelemelerinde
kullanılabilmektedir.
C. SYMPHORİCARPUS – İNCİ ÇALISI
Symphoricarpos albus – İnci çalısı
Kışın yapraklarını döken, 1-2 metre boylanabilen bir çalıdır. Soğuğa dayanıklı bir türdür.
Yaprakları eliptik ve sivri uçludur. Çiçekleri huni biçiminde beyazımsı açık pembe renklidir. Yaz başında
çiçek açmaya başlar ve sonbahar aylarına kadar çiçekli kalır. Meyveleri küresel, beyaz renkli ve inci
görünümündedir. Sonbaharda oluşmaya başlayan meyveleri tüm kış boyunca bitki üzerinde kalırlar.
Kış aylarında yapraksızken üzerindeki beyaz renkli inci meyveleri ile oldukça estetik bir bitkidir. Bu
özelliği ile diğer bitkilerle beraber düzenlemelerde kullanılmaktadır. İnci çalıları yarı gölge ortamlarda
da yetişebilen, kanaatkar bitkilerdir.
D. SAMBUCUS – MÜRVER
Sambucus nigra – Mürver
Kışın yapraklarını döken bir çalı ya da 7-8 metre boylanabilen küçük bir ağaçtır.
Bileşik yarakları 5-7 adet yaprakçıktan oluşur. Yapraklar el ile ovulduğunda kötü bir koku çıkar. Çiçekleri
beyaz renkli olup 10-20 cm genişliğinde şemsiyemsi kurullar oluştururlar. Küresel meyveleri siyahımsı
mor renkli sarkık salkımlar halinde bulunurlar. Uzun süre ağaç üzerinde kalırlar.
Mürver bitkisi gölgeye çok dayanıklıdır. Toprağı ıslah edici, öncü bitkiler arasındaki mürver bitkisi, hava
kirliliğine ve toprak asitliğine da dayanıklıdır. Kentsel ve kırsal peyzaj düzenlemeleri için uygun
bitkilerdendir.
E. WEİGELA - VANGELYA
Weigela florida – Vangelya
Kışın yapraklarını döken, 2,5 metreye kadar boylanabilen bir çalıdır. Japonya, Kore ve Çin’in doğusunda
doğal olarak yetişir.
Sürgünlere karşılıklı dizilen yaprakları yumurtamsı mızrak şeklinde, 5-10 cm. uzunluğunda, kenarları
dişli, üst yüzü çıplak, alt yüzü damarlar boyunca ince ve hafif tüylüdür. Pembe renkli çiçekleri, üçü dördü
bir arada, çan şeklinde ve gösterişlidir. Tüp şeklinde çiçekleri pembe; demetler oluşturarak, kısa
sürgünlerin uçlarında yer alır. Mayıs ayı içerisinde çiçeklenirler.
Ilıman iklimlerden hoşlanırlar. Akdeniz iklimi onlara sıcak gelir. Soğuğa oldukça dayanıklıdırlar.
F. ABELİA - ABELYA
Abelia grandiflora – Abelya
Herdemyeşil, 2-3 metreye kadar boylanabilen dikensiz bir çalıdır. Anavatanı Çin’dir. Hemen hemen tüm
bölgelerimizde yetişebilen bitkidir.
Geniş mızrak biçimli yapraklar yaklaşık 2-4 cm boyundadır. Kenarları dişlidir. Huni biçimindeki çiçekleri
1-1,5 cm boyunda, açık pembe- beyaz renklidir. Çanak yaprakları ise kırmızıdır. Yaz başlangıcından
sonbahara dek çiçekli kalır.
Süs bitkisi olarak park ve bahçelerde yetiştirilir. Abelyalar sıra halinde dikildiğinde istenmeyen
görüntüleri engelleyecek, sınırları belirleyecek çit bitkisi gibi kullanılabilirler. İstenirse budanarak
formları kontrol altında tutulabilir.
KAYNAKLAR
Kurum, E. 2008. Angiospermae (Kapalı Tohumlular) Lisans Ders Notu (Basılmamış).
Mamıkoğlu, N.G. 2007. Türkiye’nin Ağaçları ve Çalıları. NTV Yayınları, 727, İstanbul.