OLEACEAE FAMİLYASI A. SYRİNGA - Ankara Üniversitesi Açık

OLEACEAE FAMİLYASI
A. SYRİNGA (LEYLAK)
Syringa vulgaris – Leylak
Kışın yapraklarını döken, 5-6 metreye kadar boylanabilen bir çalıdır. Türkiye’nin hemen yerinde
yetişebilmektedir.
Yaprakları yürek biçimindedir. Yaprak kenarları düz ve uçları sivridir. Çiçekleri beyaz, pembe, lila- mor
tonlarında olabilir. Salkım halindeki çiçekleri oldukça güzel kokuludur. Mayıs ayında açarlar. Meyveleri
dikkat çekici değildir. Sivri yumurta biçimli olup kapsüller halindedir. İçerisinde tohum taşırlar.
Leylaklar, tohum, çelik, aşı ve daldırma yöntemleriyle çoğaltılabilirler.
B. FORSYTHİA (ALTIN ÇANAK)
Forsythia x intermedia – Altın çanak
Kışın yapraklarını döken, 1-3 metre boylanabilen bir çalıdır. Forsythia suspensa ve Forsythisa
viridissima’nın melezidir. Ilıman iklimleri sevmekle beraber soğuğa da dayanıklıdır.
Yapraklar geniş mızrak biçimli ve sivri uçludur. Yaprak kenarları dipten 1/3 üne kadar düz, sonrası ise
dişlidir. Çiçekleri altın sarısı renginde ve çan biçimindedir.Sürgün üzerinde tek tek dizili halde
bulunurlar.
İlkbaharda yapraklanmadan önce çiçek açması ve erken ilkbaharda pek çok bitki çiçeklenmeden önce
çiçeklenmesi sebebiyle peyzaj çalışmalarında tercih edilen bir türdür. Çiçekleri ile oldukça gösterişli
olduğundan ötürü gruplar halinde park ve bahçelerde kullanılabildiği gibi, budanabilen çit bitkisi olarak
da kullanılır. Üretimi genellikle çelikle yapılmaktadır.
C. LİGUSTRUM (KURTBAĞRI)
Ligustrum japonicum – Japon kurtbağrı
Herdemyeşil, 3-4 metre kadar boylanabilen sık dallı bir çalıdır. Uygun iklimlerde 7-8 metre boylanabilen
ağaç formlarına da rastlanır.
Yaprakları eliptik, deri gibi sert ve cilalı gibi parlaktır. Yaprak kenarları düzdür. Çiçekleri beyaz renkli
olup bileşik salkım halindedir. Haziran- Temmuz aylarında çiçek açar. Meyveleri üzümsü ve bileşik
salkımlar halindedir. Olgun meyveler siyaha yakın renktedir.
Peyzaj çalışmalarında çit bitkisi olarak kullanımı yaygındır. Yüksek boylu ve budanabilen çit yapımında
tercih edilir. Ülkemizin batısı ve güneyindeki şehirlerde yol ağacı olarak kullanılmaktadır.
Ligustrum vulgare – Adi kurtbağrı
Yaprak döken kurtbağrı türüdür. 2-4 metre kadar boylanabilir.
Uzun eliptik yaprakları ince ve yaprak kenarları düzdür. Çiçekleri soluk beyaz renkli, nahoş kokuludur.
Haziran ayında açarlar. Üzümsü meyveleri sonbaharda olgunlaşır. Olgunlukta siyaha yakın renklidir.
Japon kurtbağrı gibi çit bitkisi olarak kullanımı yaygındır. Budanarak şekil verilebilir.
D. JASMİNUM (YASEMİN)
Jasminum officinale – Beyaz çiçekli yasemin
Kışın yapraklarını döken, 1-3 metre kadar boylanabilen, sarılıcı bir yasemin türüdür. Sahil bölgelerinde
sık görülür.
Yaprakları bileşik yaprak olup, 3-9 adet yaprakçıktan meydana gelir. Elips biçimli yaprakçıkların ucu
sivridir. Çiçekleri beyaz renkli olup, oldukça güzel kokuludur. Yaz başından kış aylarına kadar çiçeklenme
devam eder. Çiçekler sürgün uçlarında, 2-6 tanesi bir arada bulunur.
Jasminum fruticans – Sarı çiçekli yasemin
Herdemyeşil, 1,5- 3 metre kadar boylanabilen bir çalıdır. Dalları dikine gelişir. Ülkemiz doğal bitkisi
örtüsünde sık rastlanır. Vatanı Akdeniz’dir. Soğuğa oldukça dayanıklıdır.
Bileşik yaprakları 3 yaprakçıktan oluşur. Eliptik yaprakların uçları küttür. Sarı renkli çiçekleri oldukça
ufak olup Nisan- Haziran aylarında açarlar. Genellikle çiçeklerin 3 tanesi bir arada bulunur. Çiçekleri
kokusuzdur. Meyveleri üzümsü ve siyah renklidir.
Yaseminler ,kırsal kesimlerdeki plantasyon çalışmaları için uygun bitkilerdir. İyi bir yer örtücü ve toprak
tutucudurlar.
E. FRAXİNUS (DİŞBUDAK)
Fraxinus excelsior – Adi Dişbudak
Kışın yapraklarını döken, 30-40 metreye kadar boylanabilen bir ağaçtır. Türkiye’de Batı Karadeniz
Bölgesi ve Trakya’da doğal olarak yetişir.
Yapraklar 9-13 adet yaprakçığın bir araya gelmesiyle oluşan bileşik yaprak tipindedir. Bu bileşik yaprak
20-30 cm boyundadır. Yaprakçıklar elips biçiminde ve sivri uçludur. Yapraklar sonbaharda sarı ve
turuncu renk alırlar. Çiçekleri gösterişli değildir. Çiçeklenme yapraklanmadan önce olur. Kanatlı
meyveleri önceleri yeşil, olgunlukta açık kahverengi salkımlar şeklindedir.
Güçlü kök sistemleri ile rüzgara oldukça dayanıklı olan fraxinuslar rüzgar perdesi olarak kullanılabilirler.
Fraxinus americana – Amerikan dişbudak
Kışın yapraklarını döken, 40 metre kadar boylanabilen bir ağaçtır. Anavatanı Amerika’dır.
7-9 adet yaprakçıktan oluşan bileşik yaprakları 7-10 cm boyundadır. Yaprakları sonbaharda sarımsı
kırmızı renk alırlar. Kanatlı meyveler önceleri yeşil, olgunlukta açık kahverengi salkımlar şeklindedir.
Amerikan dişbudakları çok güzel bir park ve alle ağacıdır. Çok hızlı gelişirler.
LEGUMİNOSAE FAMİLYASI
A. ROBİNİA (YALANCI AKASYA)
Robinia pseudoacacia – Yalancı Akasya
Kışın yapraklarını döken, 20-30 metre kadar boylanabilen bir ağaçtır. Çabuk büyür ve kökleri toprağı iyi
tutar.
Yaprakları 7-19 adet yaprakçığın bir araya gelmesiyle oluşan bileşik yaprak tipindedir. Yaprakçıkları
ovaldir ve kenarları dişsizdir. Çiçekleri salkım halinde olup, 10-20 cm uzunluğundadır. Çiçekleri oldukça
hoş kokuludur, Haziran ayında açarlar. Meyveleri bakla meyve biçimindedir. Dikenli dal yapısına
sahiptir.
Robinia’lar güneşli ortamları severler. Hava kirliliğine dayanıklıdırlar. Hızlı gelişmeleri ve kanaatkar
bitkiler olmaları nedeniyle peyzaj çalışmalarında tercih edilen bitkilerdendir.
Robinia hispida - Pembe çiçekli akasya
Kışın yapraklarını döken, 10-15 metre kadar boylanabilen bir ağaçtır. Çiçekleri pembe renklidir. Küçük
çiçek salkımları Mayıs- Haziran aylarında açarlar. Dalları dikensizdir. Önemli bir süs ağacıdır.
B. CERCİS (ERGUVAN)
Cercis siliquastrum – Erguvan
Kışın yapraklarını döken, en fazla 8-10 metre boylanabilen bir ağaçtır. Ilık ve nemli iklimleri sever fakat
kışları sert geçen yerelerde de yetişebilir. Ülkemizin sahil bölgelerinde kendiliğinden yetişmektedir.
Yaprakları geniş, yuvarlak yürek biçimindedir. Pembe renkli çiçekleri yapraklanmadan önce Nisan
ayında açar. Çiçeklerin 2-20 tanesi bir arada gruplar halinde bulunur. Meyveleri bakla biçimindedir.
Yapraklar döküldükten sonra ertesi yıl çiçekler açana kadar ağaç üzerinde durabilirler.
Erguvanlar yapraklarının biçimleri, ilkbaharda gösterişli çiçekleri ile değerli ağaçlardır. Kentsel ve kırsal
peyzaj çalışmalarında severek kullanılırlar.
KAYNAKLAR
Kurum, E. 2008. Angiospermae (Kapalı Tohumlular) Lisans Ders Notu (Basılmamış).
Mamıkoğlu, N.G. 2007. Türkiye’nin Ağaçları ve Çalıları. NTV Yayınları, 727, İstanbul.